ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH NGHÈO ĐA CHIỀU CỦA CÁC HỘ GIA ĐÌNH TẠI KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHệ MINH






TRN MINH SANG




ÁNH GIÁ TỊNH HỊNH NGHỆO A CHIU CA CÁC
H GIA ỊNH TI KHU VC ÔNG NAM B







LUN VN THC S KINH T

THÀNH PH H CHệ MINH - 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHệ MINH




TRN MINH SANG



ÁNH GIÁ TỊNH HỊNH NGHỆO A CHIU CA CÁC
H GIA ỊNH TI KHU VC ÔNG NAM B


Chuyên ngƠnh : Kinh t phát trin
Mã : 60.31.05



LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN TN KHUYÊN

THÀNH PH H CHệ MINH - 2012
LI CM N

Xin cho tôi gi li cm n chơn thƠnh đn:
TS. Nguyn Tn Khuyên, lƠ ngi hng dn khoa hc, đư tn tình
hng dn, truyn đt nhng kin thc mi, b ích vƠ giúp tôi hoƠn
thƠnh đ tƠi.
QuỦ Thy Cô trng đi hc kinh t TP. H Chí Minh, vì s h tr,
hng dn nhit tình vƠ s khích l trong quá trình hc tp, nghiên cu.
Các Anh, Ch  Tng cc thng kê Vit Nam đư to điu kin vƠ h
tr cho tôi rt nhiu trong vic thu thp s liu, thông tin cn thit liên quan
đn đ tƠi.
VƠ cui cùng tôi xin cm n s giúp đ, đng viên v mt tinh thn ca
tt c nhng ngi thơn trong gia đình, bn bè vƠ đng nghip
Tp. H Chí Minh, nm 2012
Tác gi


Trn Minh Sang

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đơy lƠ công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s
liu, kt qu nêu trong lun vn lƠ trung thc, đc trích dn vƠ có tính k
tha, phát trin t các tƠi liu, tp chí vƠ các công trình nghiên cu đư đc
công b./.

Tp. H Chí Minh, nm 2012
Tác gi

Trn Minh Sang

DANH MC CÁC T VIT TT

ESCAP : Economic and Social Commission for Asia and the Pacific
y ban Kinh t Xư hi chơu Á Thái Bình Dng Liên Hip Quc
GSO : General Statistics Office of Vietnam Tng cc Thng kê Vit Nam
HDI : Human Development Index ậ Ch s phát trin con ngi
HPI : Human Poverty Index ậ Ch s nghèo con ngi
MPI : Multidimensional Poverty Index - Ch s nghèo đa chiu
OPHI : Oxford Poverty and Human Development Initiative
T chc Sáng kin phát trin con ngi vƠ nghèo đói
PGR : Poverty Gap Rate
T s khong cách nghèo
UNDP : United Nations Development Programme
Chng trình Phát trin Liên Hp Quc
VHLSS, 2010 : Vietnam Households Living Standards Survey, 2010
iu tra mc sng h gia đình Vit Nam

i
MC LC
Trang ph bìa
Li cm n
Li cam đoan
Danh mc các t vit tt
Mc lc
Danh mc bng biu
Danh mc biu đ

CHNG M U 1
1. t vn đ 1
2. Mc tiêu nghiên cu 3
3. Cơu hi nghiên cu 3
4. Gi thuyt nghiên cu 4
5. Phng pháp nghiên cu 4
6. i tng vƠ phm vi nghiên cu 5
CHNG 1. C S Lụ LUN V NGHỆO A CHIU 6
1.1. Khái nim nghèo: 6
1.1.1. Khái nim nghèo trên th gii 6
1.1.2. Khái nim nghèo ti Vit Nam 9
1.2. Ch tiêu vƠ chun nghèo 12
1.3. LỦ thuyt liên quan đn nghèo đa chiu 13
1.4. Các kt qu nghiên cu liên quan đn các chiu vƠ ch s nghèo. 18

ii
CHNG 2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 21
2.1. o lng nghèo 21
2.1.1. o lng nghèo tuyt đi theo ch s đm đu 21
2.1.2. o lng nghèo tng đi theo phng pháp ch s nghèo đa
chiu (MPI) 22
2.2. Phm vi nghiên cu 30
2.3. Ngun d liu 30
2.3.1. Mô t b d liu VHLSS 2010 30
2.3.2. D liu c lng h nghèo  03 đa phng 31
CHNG 3 NGHỆO A CHIU  THÀNH PH H CHệ MINH,
TNH BỊNH DNG VÀ TNH NG NAI 33
3.1. Khái quát v tình hình nghèo  thƠnh ph H Chí Minh, tnh Bình
Dng vƠ tnh ng Nai 33
3.1.1. ThƠnh ph H Chí Minh 33

3.1.2. Tnh Bình Dng 36
3.1.3 Tnh ng nai 37
3.2. o lng nghèo qua ch s đm đu theo phng pháp tin t 38
3.3. T l nghèo theo Ch s (H) trong phng pháp MPI 39
3.4. So sánh nghèo gia hai phng pháp Ch s đm đu tin t vƠ ch s
H trong phơn tích MPI 40




iii
CHNG 4. KT LUN VÀ  NGH 48
4.1. Tóm tt 48
4.2. Kt lun 49
4.3.  ngh 50
4.4. Hn ch ca đ tƠi vƠ hng nghiên cu tip theo. 51
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

iv
DANH MC BNG BIU

Bng 1.1 Chun nghèo ca Chính ph qua các giai đon 12
Bng 2.2. S h đc kho sát  3 tnh, thƠnh ph ông Nam b 31
Bng 3.1. So sánh nghèo gia 3 tnh, thƠnh ph 40
Bng 3.2. Phơn theo khu vc thƠnh th - nông thôn 41
Bng 3.3. Mc thiu ht ca các ch s  các h nghèo MPI theo khu vc,
đm trên s h 41
Bng 3.4. Mc thiu ht ca các ch s  các h nghèo MPI theo 3 tnh, đm
trên s h 44

v
DANH MC BIU 

Hình 1.1: Biu đ các thƠnh phn ca nghèo đa chiu 18
Hình 2.1: Biu đ ca các chiu vƠ ch s theo MPI 27
Hình 3.1. Mc thiu ht các ch s  các h nghèo MPI theo khu vc 42
Hình 3.2. Mc thiu ht các chiu ca các h nghèo MPI theo khu vc 43
Hình 3.3. Mc thiu ht ca các ch s  các h nghèo MPI ti 3 tnh tính
theo t l %. 44
Hình 3.4. Mc thiu ht ca các chiu các h nghèo MPI ti 3 tnh tính theo
t l %. 45

1
CHNG M U

1. t vn đ
Nghèo đc đnh ngha da vƠo hoƠn cnh xư hi ca cá nhơn, nghèo
không ch đn gin lƠ mc thu nhp thp mƠ còn thiu thn trong vic tip
cn dch v, nh giáo dc, vn hóa, thuc men, không ch thiu tin mt, thiu
nhng điu kin tt hn cho cuc sng mƠ còn thiu th ch kinh t th trng
hiu qu, trong đó có các th trng đt đai, vn vƠ lao đng cng nh các th
ch nhƠ nc đc ci thin có trách nhim gii trình vƠ vn hƠnh trong
khuôn kh pháp lỦ minh bch cng nh mt môi trng kinh doanh thun li.
Mc nghèo còn lƠ tình trng đe da b mt nhng phm cht quỦ giá, đó lƠ
lòng tin vƠ lòng t trng.
Nghèo đói vƠ xóa đói gim nghèo luôn lƠ vn đ thi s không nhng
đi vi tng nc mƠ còn mang tính toƠn cu vƠ đòi hi cn phi đc xem

xét, đánh giá theo nhiu khía cnh khác nhau.
Hin nay, hn 1 t ngi trên th gii vn sng trong nghèo kh, b thiu
ht các quyn c bn v giáo dc, dinh dng vƠ y t. Do đó, cn phi trao
quyn cho h đ chính h giúp chúng ta tìm ra đc gii pháp bn vng. Th
gii đang phi lƠm tt c mi th đ tt c các nc có th đt đc các mc
tiêu phát trin Thiên niên k vƠo nm 2015.
Theo s liu đc Cc thng kê dơn s M đa ra nm 2011, trong bi
cnh nn kinh t tng trng chm chp vƠ th trng vic lƠm gp nhiu khó
khn, gn 1/6 dơn s nc M đang sng di mc nghèo kh, 46,2 triu
ngi M đang sng di mc nghèo đói, t l tng đng vi 15,7% dơn
s. Trong nm 2010, 10% ngi nghèo nht có thu nhp bng vi mc thu
nhp ca nm 1994. [19]

2
Nhm thc hin thƠnh công công cuc xóa đói gim nghèo, Chính ph
các nc đư thc hin nhiu chính sách vƠ chng trình hƠnh đng c th
đng thi các nghiên cu sơu v nguyên nhơn nghèo đói cng nh các gii
pháp xóa đói gim nghèo cng đc các chuyên gia, các nhƠ khoa hc nghiên
cu.
Vì vy nghiên cu vn đ nghèo ca h gia đình cn đc xem xét vƠ
phơn tích theo các ch tiêu khác nhau, do đó, ngoƠi các phng pháp nghiên
cu truyn thng, thì khi vic đánh giá mc đ nghèo ca h gia đình 
không ch da trên các tiêu chí ph bin lƠ thu nhp vƠ chi tiêu, mƠ lƠ đánh
giá mc đ "nghèo đa chiu" qua khía cnh xư hi ca đi sng dơn c vi
nhng thiu ht mƠ h có th phi gánh chu nh an sinh xư hi, giáo dc, y
t, nhƠ , hot đng xư hi vƠ an ninh.
Chính vì điu đó, trong nhng nm gn đơy phng pháp Ch s nghèo
a Chiu (Multidimensional Poverty Index) đc các nhƠ khoa hc trên th
gii s dng nh lƠ mt công c đ xác đnh h nghèo vƠ trên c s đó đ
xut gii pháp nhm gim h nghèo.

 Vit Nam, đn nay s các công trình nghiên cu v nghèo đa chiu
cha nhiu vƠ phng pháp nghèo đa chiu ít đc s dng. Nm 2010, da
trên kt qu điu tra nghèo h gia đình vi 8 chiu đói nghèo lƠ thu nhp, giáo
dc, y t, tip cn h thng an sinh xư hi, cht lng vƠ din tích nhƠ , dch
v nhƠ , tham gia các hot đng xư hi, an toƠn xư hi, nhóm chuyên gia ca
ngơn hƠng Th gii vƠ Vit Nam đư áp dng ch s nghèo đa chiu đ đa ra
bc tranh toƠn din hn v tình trng nghèo  hai thƠnh ph lƠ HƠ ni vƠ
thƠnh ph H Chí Minh. [3]
T công trình nƠy, thông qua vic áp dng ch s nghèo đa chiu đư rút
ra đc mt s kt lun quan trng:

3
-  c hai thƠnh ph, 3 chiu đóng góp nhiu nht vƠo ch s nghèo đa
chiu lƠ thiu ht v tip cn h thng an sinh xư hi, thiu ht tip cn các
dch v nhƠ  (đin, nc, thoát nc, ầ) vƠ thiu ht v cht lng vƠ din
tích nhƠ .
- Ch s nghèo đa chiu  TP.HCM cao hn HƠ Ni, nông thôn cao hn
thƠnh th vƠ ngi di c cao hn ngi có h khu. i vi c dơn có h
khu, ba đóng góp ln nht vƠo ch s nghèo đa chiu ln lt lƠ an sinh xư
hi, dch v nhƠ , vƠ cht lng vƠ din tích nhƠ .
- c bit, ch s nghèo đa chiu rt cao đi vi nhóm dơn di c đang có
ít nht mt thiu ht, trong đó an sinh xư hi cng lƠ yu t đóng góp hƠng
đu. áng chú Ủ, ngi di c không h khu đang thc s gp phi vn đ
khó khn trong tham gia các t chc vƠ hot đng xư hi.
Trong bi cnh đó, tôi chn đ tƠi: “ánh giá tình hình nghèo đa chiu
ca các h gia đình ti khu vc ông Nam b” lƠm ni dung lun vn nhm
xác đnh h nghèo theo hng đa chiu ti thƠnh ph H Chí Minh, tnh Bình
Dng vƠ tnh ng Nai, đng thi xác đnh s thiu thn v ngun lc ca
ngi nghèo vƠ đ xut mt s kin ngh.
2. Mc tiêu nghiên cu

 tƠi đc thc hin vi nhng mc tiêu sau:
- Xác đnh s thiu ht nghiêm trng ca các h nghèo  thƠnh ph H
Chí Minh, tnh Bình Dng vƠ tnh ng Nai vƠ phát hin s tng quan
gia các chiu thiu ht.
- Xác đnh t l h nghèo  các đa phng trên thông qua đo lng tin
t vƠ đo lng MPI.

4
- So sánh t l nghèo gia thƠnh ph H Chí Minh vƠ các tnh Bình
Dng, ng Nai thông qua đo lng MPI vƠ đ xut nhng kin ngh lƠm
c s khoa hc giúp các nhƠ hoch đnh chính sách  các đa phng trên
trong quá trình thc hin gim nghèo.
3. Cơu hi nghiên cu
Nhng thiu ht v yu t ngun lc nƠo nh hng nhiu nht đn
nghèo đa chiu ti thƠnh ph H Chí Minh, tnh Bình Dng vƠ ng Nai
qua phng pháp MPI?
Nhng ch s nƠo gơy ra s khác bit v t l nghèo đa chiu gia các
đa phng: ThƠnh ph H Chí Minh, tnh Bình Dng vƠ tnh ng Nai?
4. Gi thuyt nghiên cu
 tƠi đc thc hin thông qua gi thuyt nghiên cu sau: nghèo h gia
đình thì tng t nhau gia các thƠnh ph vƠ các tnh vƠ có mt s yu t nh
hng đn nghèo đa chiu  thƠnh ph H Chí Minh, các tnh Bình Dng vƠ
ng Nai, bao gm: s nm đi hc, tr em 6 - 15 tui không đc đi hc, nn
mù ch  ngi ln, kh nng chi tr tin vin phí, thi gian lƠm vic, bnh
mưn tính, đin, v sinh, ngun nc s dn cho nu n vƠ ung, tƠi sn, din
tích nhƠ , chi tiêu trung bình vƠ t l tht nghip.
5. Phng pháp nghiên cu
 tƠi s dng 2 phng pháp tip cn đ nghiên cu v nghèo lƠ nghèo
tin t vƠ nghèo đa chiu. Trong đó, phng pháp tip cn chính lƠ nghèo đa
chiu, còn phng pháp nghèo tin t lƠm c s so sánh đ lƠm rõ hn bc

tranh nghèo  khu vc ông Nam B.

5
Phng pháp tip cn nghiên cu nghèo tin t: Theo phng pháp nƠy,
mt gia đình gi lƠ nghèo nu h gia đình có mc chi tiêu bình quơn đu
ngi mt tháng di chun nghèo.
Phng pháp tip cn nghèo đa chiu đc xơy dng đ đánh giá tình
trng nghèo ca các h gia đình ti khu vc ông Nam B trên c s ch s
nghèo đa chiu (MPI) do Alkire and Santos xơy dng. ó lƠ các nhu cu c
bn trên 5 lnh vc: Giáo dc, Sc khe, Tiêu chun sng, GiƠu có kinh t vƠ
tình trng vic lƠm.
 tƠi nƠy s dng phng pháp MPI nh lƠ công c chính đ tr li cho
các cơu hi nghiên cu.
D liu chính lƠ ngun d liu th cp đc trích t Kt qu kho sát
mc sng ca h Gia đình (VHLSS) nm 2010 ca Tng cc Thng kê
(GSO).
6. i tng vƠ phm vi nghiên cu
 tƠi tp trung vƠo nghiên cu nghèo h gia đình  thƠnh ph H Chí
Minh, các tnh Bình Dng vƠ ng Nai thông qua phơn tích d liu t
VHLSS 2010 ca Tng cc Thng kê.







6
CHNG 1.
C S Lụ LUN V NGHỆO A CHIU

Chng 1 s trình bƠy gm 4 ni dung chính: Các khái nim liên quan
đn nghèo trên th gii vƠ ti Vit Nam, cng nh các phng pháp đo lng
vƠ đánh giá nghèo; Ch tiêu vƠ chun nghèo; Các lỦ thuyt liên quan đn
nghèo đa chiu; Các kt qu nghiên cu liên quan đn các chiu vƠ ch s ca
nghèo.
1.1. Khái nim nghèo:
1.1.1. Khái nim nghèo trên th gii
Khái nim nghèo v vt cht:
VƠo thp niên 1970 vƠ nhng nm 1980:
Nghèo kh lƠ s “thiu ht” so
vi mt mc sng nht đnh
. Nghèo kh ch đc tip cn theo nhu cu c
bn gm: tiêu dùng, dch v xư hi vƠ ngun lc. [13]
Ti Hi ngh chng đói nghèo khu vc Chơu á - Thái Bình Dng do
ESCAP t chc ti Bng Cc, Thái Lan tháng 9/1993: “Nghèo là tình trng
mt b phn dân c không đc hng và tha mãn các nhu cu c bn ca
con ngi mà nhng nhu cu này đã đc xã hi tha nhn tu theo trình đ
phát trin kinh t - xã hi và phong tc tp quán ca đa phng”.
Khi xem xét nghèo v vt cht cn chú Ủ:
- Du hiu nghèo: thu nhp hn ch, thiu c hi to thu nhp, thiu tƠi
sn đ bo đm tiêu dùng  mc đ ti thiu.
-  đánh giá nghèo vt cht phi có chun nghèo.
Chun nghèo lƠ mt con s tuyt đi, ai  di chun nƠy lƠ nghèo.
Chun nghèo đc đo bng nhiu thc đo: thu nhp, s kg lng thc, s

7
caloriesầ
- Chun nghèo lƠ ngng chi tiêu ti thiu cn thit cho vic tham gia
các hot đng trong đi sng kinh t.
- Nu thu nhp ca gia đình di chun nghèo gi lƠ h nghèo

Phng pháp xác đnh chun nghèo:
- Chia nhu cu vt cht lƠm 2 nhóm: nhu cu n vƠ nhu cu khác
- Xác đnh mc chi tiêu ti thiu cho nhu cu n (hao phí calori bình
quơn/ngƠy đêm)
- Xác đnh mc chi tiêu ti thiu cho nhu cu khác (theo t l vi tng
nhu cu chi tiêu)
- Tng hp 2 mc trên đc tng nhu cu chi tiêu ti thiu.
o lng nghèo v vt cht
- Ch s vƠ t l đm đu:
Ch s đm đu ngi (N
0
): m s ngi sng di mc chun nghèo.
T l đm đu ngi (P
0
) hay t l nghèo: LƠ t l s h có thu nhp
di hoc bng chun nghèo đi vi toƠn b s h trong quc gia.
Thc đo nƠy đc dùng rng rưi nht vƠ đn gin nht đ tính phn
trm dơn s có thu nhp hoc chi tiêu thp hn chun nghèo.


Trong đó:
P
0
lƠ ch s đm đu
N
0
lƠ tng s ngi nghèo
N lƠ tng s h hoc tng s dơn (kho sát)
1 N N
0

P
0
= ∑ I(y
i
≤ z) =
N i=1 N

8
I(y
i
≤ z) lƠ hƠm ch th có giá tr bng 1 khi biu thc trong ngoc lƠ đúng
vƠ ngc li không đúng lƠ 0. Vì vy, nu chi tiêu (y
i
) nh hn chun nghèo
(z), thì I(y
i
≤ z) bng 1 vƠ h gia đình đó đc tính lƠ nghèo.
- Ch s khong cách nghèo P1 (đo lng cng đ nghèo):
Khong cách nghèo (Poverty Gap): lƠ khong cách gia mc thu nhp
trung bình ca ngi nghèo vi mc chi tiêu ti thiu (chun nghèo).
n
i 1
i
Z
)X-(Z
N
1
P1

Trong đó: Z: Chun nghèo
X
i
: Thu nhp bình quơn hay chi tiêu bình quơn.
- Ch s khong cách nghèo bình phng P2 (đo lng mc đ trm
trng vƠ tính khc nghit ca nghèo):
n
i 1
2
i
Z
)X-(Z
N
1
P2

Thc t, th gii thng dùng khái nim nghèo mƠ không dùng khái
nim đói nghèo nh  Vit Nam vƠ nhn đnh nghèo theo bn khía cnh lƠ
thi gian, không gian, gii vƠ môi trng.
- V thi gian: Phn ln ngi nghèo lƠ nhng ngi có mc sng di
mc "chun" trong mt thi gian dƠi, cng có mt s ngi nghèo tình th
nh nhng ngi tht nghip, nhng ngi mi nghèo do suy thoái kinh t
hoc thiên tai đch ha, t nn xư hi, ri roầ
- V không gian: Nghèo din ra ch yu  nông thôn, ni có phn ln
dơn s sinh sng. Tuy nhiên, tình trng nghèo  thƠnh th, trc ht  các
nc đang phát trin cng có xu hng gia tng.

9
- V gii: Ngi nghèo lƠ ph n đông hn nam gii, nhiu h gia đình
nghèo nht do n gii lƠ ch h. Trong các h nghèo do đƠn ông lƠm ch thì

ngi ph n vn kh hn nam gii.
- V môi trng: Phn ln ngi thuc din nghèo đu sng  nhng
vùng khc nghit mƠ  đó tình trng nghèo vƠ xung cp ca môi trng đu
đang ngƠy cƠng trm trng thêm.
T nhn dng vƠ tình hình trên, Liên hip quc đa ra hai khái nim
chính v nghèo:
Nghèo tuyt đi vƠ nghèo tng đi.
+ Nghèo tuyt đi: LƠ b phn dơn c đc hng nhng nhu cu c
bn ti thiu đ duy trì cuc sng.
+ Nghèo tng đi: LƠ b phn dơn c không đc hng đy đ nhng
nhu cu c bn ti thiu, nhng nhu cu c bn đó lƠ nhng đm bo ti thiu
v n, mc, , giao tip xư hi, v sinh, y t vƠ giáo dc.
Tu mc đ đm bo nhu cu ti thiu mƠ s nghèo kh ca dơn c
đc chia thƠnh nghèo vƠ rt nghèo, hoc nghèo bc 1, bc 2.
1.1.2. Khái nim nghèo ti Vit Nam
 Vit Nam có rt nhiu quan đim đa ra xung quanh vn đ khái nim,
ch tiêu vƠ chun mc nghèo. Tuy nhiên, các quan đim tp trung nht vƠo
khái nim, ch tiêu vƠ chun mc nghèo do B LTB&XH ban hƠnh.
Khái nim v nghèo theo B LTB&XH:
Nghèo: LƠ tình trng mt b phn dơn c ch có điu kin tho mưn mt
phn các nhu cu ti thiu c bn ca cuc sng vƠ có mc sng thp hn
mc sng trung bình ca cng đng xét trên mi phng din.

10
+ Nghèo tuyt đi: Mt ngi hoc mt h gia đình đc xem lƠ nghèo
tuyt đi khi mc thu nhp ca h hoc h gia đình thp hn tiêu chun ti
thiu (mc thu nhp ti thiu) đc quy đnh bi mt quc gia hoc mt t
chc quc t trong mt thi gian nht đnh [2].
+ Nghèo tng đi: LƠ tình trng mƠ mt ngi hoc mt h gia đình
thuc v nhóm ngi có thu nhp thp nht trong xư hi theo nhng đa đim

c th vƠ thi gian nht đnh. [2]
Ch tiêu đánh giá h nghèo ca Vit nam
- Ch tiêu chính: Thu nhp bình quơn mt ngi 1 tháng (hoc 1 nm)
đc đo bng ch tiêu giá tr hay hin vt quy đi, thng ly lng thc
(go) tng ng mt giá tr đ đánh giá.
Khái nim thu nhp  đơy lƠ thu nhp thun túy (tng thu tr đi tng chi
phí sn xut). Tuy nhiên, cn nhn mnh ch tiêu thu nhp bình quơn nhơn
khu hƠng tháng lƠ ch tiêu c bn nht đ xác đnh mc đói nghèo.
- Ch tiêu ph: LƠ dinh dng ba n, nhƠ , mc vƠ các điu kin hc
tp, cha bnh, đi li
Mc dù ly ch tiêu thu nhp c bn biu hin bng giá tr đ phn ánh
mc sng; tuy nhiên, trong điu kin giá c không n đnh nh  nc ta thì
rt cn thit s dng hình thc hin vt, ph bin lƠ quy lƠ go tiêu chun
(go thng) tng ng vi mt giá tr nht đnh. Vic s dng hin vt quy
đi tng ng vi mt giá tr so sánh vi mc thu nhp ca mt ngi dơn
theo thi gian vƠ không gian đc d dƠng. c bit đi vi ngi nghèo nói
chung vƠ ngi nghèo  nông thôn nói riêng, ch tiêu khi lng go bình
quơn/ngi/tháng tng ng vi lng giá tr nht đnh lƠ có Ủ ngha thc t.


11
Xác đnh chun nghèo ca Vit Nam
Hin nay, có hai cách tip cn cho phép phơn tích tình trng nghèo 
Vit Nam: Cách ca Tng cc thng kê (GSO) vƠ ca B LTB&XH. Cách
tip cn ca GSO ging cách tip cn ca Ngơn hƠng Th gii, vi ngng
nghèo lng thc (chi tiêu đ có đc ti thiu 2.100 calo/ngi/ngƠy) vƠ
ngng nghèo tng quát (chi tiêu cho nhu cu lng thc, thc phm khong
70% vƠ chi tiêu cho phi thc phm khong 30%). GSO thc hin kho sát v
tình trng nghèo, ch không xác lp chun nghèo ca Vit Nam. B
LTB&XH chn c s đ xác đnh ngng nghèo lƠ mc chi tiêu cn thit đ

mt ngi có th sng đc vƠ điu chnh ngng nghèo tùy vƠo lm phát
hƠng nm. Chính ph đư phê duyt vƠ công b ngng nghèo quc gia cho
các giai đon: 1996-2000; 2001-2005; 2005-2010 vƠ 2011-2015 trên c s đ
xut ca B LTB&XH.
 Vit Nam đ đo tình trng nghèo nhiu đa phng ly tiêu chun thu
nhp bình quơn mt khu trong 1 nm. Mt s nhƠ kinh t ly tiêu thc lng
thc bình quơn nhơn khu, gia đình nƠo có thu nhp bình quơn di 30 kg
go/khu/tháng đc coi lƠ nghèo. Mt khung hng khác li ly mc lng
ti thiu do NhƠ nc quy đnh lƠm chun, ngi có mc sng nghèo kh lƠ
ngi có thu nhp bình quơn thp hn mc lng ti thiu. Các chun mc
trên có th đúng vi tng đa bƠn c th song không th áp dng cho mi đi
tng, mi vùng trên phm vi c nc. Vì vy, đ chn vƠ phơn loi h nghèo
 Vit Nam phi xem xét các đc trng c bn ca nó nh: Thiu n t 3
tháng tr lên trong nm, n sn lng khoán trin miên, vay nng li, con em
không có điu kin đn trng (mù ch hoc b hc), thm chí phi cho con
hoc bn thơn đi lƠm thuê đ kim sng qua ngƠy. Nu đa chun mc nƠy ra
đ xác đnh thì rt d phơn bit h nghèo  nông thôn. Chun nghèo s dng
đ tính t l nghèo cho các nm nh sau:

12
Bng 1.1 Chun nghèo ca Chính ph qua các giai đon
n v tính: đng/ngi/tháng
Giai đon
ThƠnh th
Nông thôn
Quyt đnh
ca Th tng
2001-2005
150.000
100.000

143/2001/Q-TTg ngƠy 27/09/2001
2006-2010
260.000
200.000
170/2005/Q-TTg ngƠy 08/07/2005
2011-2015
500.000
400.000
09/2011/QTTg ngƠy 30/01/2011
Ngun: Tng hp t các quyt đnh ca Th tng v chun nghèo
1.2. Ch tiêu vƠ chun nghèo
Khi đánh giá nc giƠu, nghèo trên th gii, gii hn nghèo đc biu
hin bng ch tiêu chính lƠ thu nhp quc dơn bình quơn đu ngi (GDP).
Tuy nhiên, mt s nhƠ nghiên cu cho rng ch cn c vƠo thu nhp thì cha
đ cn c đ đánh giá. Vì vy, T chc UNDP đa thêm ch s phát trin con
ngi (HDI) bao gm 3 ch tiêu:
- Tui th
- Thu nhp
- Tình trng bit ch ca ngi ln.
T nm 2010 tr v trc, Ch s phát trin con ngi phn ánh mc
hng th ca dơn c đi vi nh hng tng trng vƠ phát trin kinh t:
Thu nhp, tui th vƠ giáo dc. HDI đc tính lƠ trung bình cng ca ch s
tui th (LEI ậ Life Exenctancy Index), ch s giáo dc (EI ậ Education
Index) vƠ ch s thu nhp (II).
HDI = (LEI + EI + II)/3.
+ Nu HDI < 0,5 Thp

13
+ Nu 0,5 ≤ HDI ≤ 0,8 Trung bình
+ Nu HDI > 0,8 Cao

T nm 2010, UNDP đư s dng phng pháp tính HDI mi, trong đó
giá tr ca HDI đc tính lƠ trung bình nhơn ca ch s tui th, ch s giáo
dc vƠ ch s thu nhp.
Theo cách tính mi, HDI s dng ch tiêu Tng sn phm quc gia (GNI
- Gross National Income) thay cho ch tiêu GDP, thay ch tiêu t l ngi ln
bit ch vƠ t l đi hc các cp bng thi gian (tính bng nm) bng thi gian
đi hc tính t 15 tui tr lên vƠ thi gian theo các cp khác nhau ca ngi t
25 tui tr lên; thay bng s trung bình ti đa vƠ ti thiu đi vi các ch tiêu
liên quan đn các yu t nh: tui th, vi s nm đi hc, thu nhp.
Nh vy, vi cách tính HDI mi vic đánh giá các nc giƠu, nc
nghèo chính xác hn vƠ khách quan hn.
Quan nim ca nhiu nc cho rng h nghèo có mc thu nhp bình
quơn di 1/3 mc thu nhp bình quơn ca toƠn xư hi. Vi quan nim nƠy,
hin nay trên th gii có 1,3 t ngi đang sng trong tình trng nghèo kh.
1.3. Lý thuyt liên quan đn nghèo đa chiu
Nghèo kh đa chiu:
- Nm 1997, UNDP đa ra khái nim nghèo kh tng hp: đó lƠ s thiu
c hi vƠ s la chn bo đm các điu kin đ phát trin toƠn din con
ngi: điu kin vt cht, giáo dc, tip cn y t, chm sóc sc khe.
- Nm 2003: Phát trin khái nim nghèo kh đa chiu trên khía cnh
“quyn li” c bn ca con ngi: quyn t do, quyn bình đng, s khoan
dung.


14
Ni dung ch tiêu:
+ % dơn s t vong di 40 tui
+ % ngi ln mù ch
+ % ngi không tip cn dch v y t vƠ chm sóc sc khe (t l
suy dinh dng, t l không đc cung cp nc sch, t l không đc tham

gia y t c bn)
Phng pháp tính HPI
- Cp nht các thông tin: (i) t l dơn s không k vng sng quá 40 tui
(P1); (ii) T l ngi ln không bit ch (P2); (iii) t l suy dinh dng
(P3.1), t l không tip cn dch v y t (P3.2), t l các h không tip cn
phng tin v sinh bo đm (P3.3) vƠ P3 đc tính theo bình quơn s hc
ca 3 yu t trên P3 = (P3.1 + P3.2 + P3.3)/3
- Tính HPI, theo công thc:
HPI = (P1 + P2 +P3)/3
S dng HPI:
- Xác đnh mc đ nghèo kh con ngi (t 0 - 100%)
LƠ c s đ xác đnh các mc tiêu gim nghèo mt cách tng hp hn.
LƠ c s nghiên cu hu hiu, đ b sung thêm các tiêu chí vƠo MPI
Theo Jahan (2002), Ch s phát trin con ngi (Human Development
Index - HDI) đc gii thiu ln đu tiên vƠo nm 1990, lƠ mt đo lng kh
nng tip cn trung bình đn phúc li. HDI bao gm 3 chiu đo lng vi các
bin đc la chn lƠ tui th (đi din cho đi sng lơu dƠi), t l ngi ln
bit ch kt hp vi t l hc tiu hc, trung hc c s vƠ trung hc ph
thông (đi din cho giáo dc) vƠ GDP bình quơn đu ngi tính theo giá tr

15
ngang bng sc mua (PPP) (đi din cho mc sng đy đ). Ch s HDI có
tính cht “gp” trong khi ch s HPI li biu th s thiu ht (Anand & Sen,
1997). HPI lƠ mt ch s tng hp v nghèo đa chiu đo lng s thiu ht
trong tip cn đn các tính cht phát trin c bn ca con ngi  ba khía
cnh tui th, giáo dc vƠ thu nhp nh HDI nhng cng thêm khía cnh
tham gia hay vƠo hay b loi tr khi đi sng xư hi (Anand & Sen, 1997,
trích bi Jahan, 2002).[18]
Ch s nghèo kh đa chiu (MPI) đc t chc Sáng kin phát trin con
ngi vƠ nghèo đói (OPHI - Oxford Poverty and Human Development

Initiative) ca i hc Oxford cùng UNDP s dng trong Báo cáo Phát trin
Con ngi (Human Development Report). Ch s nƠy thay th ch s nghèo
kh tng hp (HPI) đư đc nêu trong các báo cáo phát trin con ngi
thng niên t 1997.
Ch s MPI đc xơy dng da trên phng pháp lun ca Alkire vƠ
Foster (2007) bao gm 3 chiu đo lng lƠ giáo dc, y t vƠ mc sng vi 10
ch báo vi các trng s khác nhau. Phng pháp ca Alkire vƠ Foster đc
coi lƠ có tính cht mm do vƠ có th áp dng vi nhiu chiu, nhiu ch báo
vƠ trng s khác nhau đ phù hp vi đc đim kinh t - xư hi c th ca đa
phng.[18]
Ch s nghèo kh đa chiu phn nh tt c phm vi tác đng ca nghèo
đói. Ch s nƠy đc tính toán bng vic nhơn phm vi nh hng ca nghèo
(Incidence of Poverty) vƠ cng đ trung bình tác đng lên ngi nghèo
(Average Intensity Across the Poor). Mt ngi đc xác đnh lƠ nghèo nu
h thiu ít nht 30% các ch báo đư đc gia trng.
Ch s nghèo kh đa chiu đánh giá đc mt lot các yu t quyt đnh
hay nhng thiu thn, túng qun  cp đ gia đình: t giáo dc đn nhng tác