Luận văn thạc sĩ Tác động của tỷ lệ sở hữu cổ phần của ban giám đốc lên hiệu quả hoạt động công ty cổ phần tại Việt Nam



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
e
f


LÊ KIM HUYN



TÁC NG CA T L S HU C PHN
CA BAN GIÁM C LÊN HIU QU
HOT NG CÔNG TY C PHN
TI VIT NAM



LUN VN THC S KINH T








TP. H CHÍ MINH, NM 2012




B GIÁO DC VÀO ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
e
f

LÊ KIM HUYN

TÁC NG CA T L S HU C PHN
CA BAN GIÁM C LÊN HIU QU
HOT NG CÔNG TY C PHN
TI VIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc: GS.TS. Trn Ngc Th






TP. H CHÍ MINH, NM 2012



LI CM N
Trc ht tác gi xin gi li cm n chân thành
đn ngi hng dn khoa hc, GS. TS. Trn Ngc
Th, v nhng ý kin đóng góp, nhng ch dn có giá
tr giúp tác gi hoàn thành lun vn.
Tác gi xin gi li cm n đn gia đình và bn
bè đã ht lòng ng h và đng viên tác gi trong sut
thi gian thc hin lun vn này.

Tp. H Chí Minh, tháng 11 nm 2012
Hc viên
Lê Kim Huyn




LI CAM OAN

Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tác gi vi s
giúp đ ca Thy hng dn. S liu thng kê đc ly t ngun đáng tin cy, ni
dung và kt qu nghiên cu ca lun vn này cha tng đc công b trong bt c
công trình nào cho ti thi đim hin nay.

Tp. H Chí Minh, ngày 16 tháng 11 nm 2012
Tác gi

Lê Kim Huyn


Danh mc bng:

Bng 2.1: Bng c cu ngành ca các công ty c phn đc kho sát
Bng 2.2: Thng kê toàn th trng giai đon 2000 - 2005
Bng 3.1: Kt qu thng kê mô t các bin đc lp, bin ph thuc, bin kim
soát ca tp d liu
Bng 3.2: Kt qu x lý hi quy tuyn tính bi vi hiu qu đo bng ROA
Bng 3.3: Kt qu ki
m đnh Wald vi hiu qu đo bng ROA
Bng 3.4: Kt qu x lý hi quy tuyn tính bi vi hiu qu đo bng ROE
Bng 3.5: Kt qu kim đnh Wald vi hiu qu đo bng ROE
Bng 3.6: Kt qu x lý hi quy tuyn tính bi sau khi loi b bin vi hiu
qu đo bng ROA
Bng 3.7: Kt qu x lý h
i quy tuyn tính bi sau khi loi b bin vi hiu
qu đo bng ROE
Bng 3.8: Bng h s tng quan ca các bin ca mô hình 1
Bng 3.9: Bng h s tng quan ca các bin ca mô hình 2
Bng 3.10: Bng kim đnh BG ca mô hình 1
Bng 3.11: Bng kim đnh BG ca mô hình 2
Bng 3.12: Bng kim đnh White ca mô hình 1
Bng 3.13: Bng kim đnh White ca mô hình 2
Bng 3.14: Bng kim đnh RESET ca Ramsey cho mô hình 2

Danh mc hình v:

Hình 1.1: Mi quan h gia s hu ban giám đc và Tobin’s Q
Hình 1.2: Mi quan h gia s hu ban giám đc và Tobin’s Q ca các công
ty Trung Quc



Mc lc

Tóm tt
Gii thiu 2
Chng 1: Tng quan các nghiên cu trc đây 5
1.1. Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây 5
1.2. Mc tiêu nghiên cu 9
Chng 2: Phng pháp nghiên cu và d liu 10
2.1. Gi thuyt nghiên cu 10
2.2. D liu và phng pháp thu thp d liu 10
2.3. Mô hình nghiên cu 13
2.4. X lý s liu 16
Ch
ng 3: Kt qu nghiên cu 19
3.1. Mô t d liu 19
3.2. Kt qu hi quy 20
3.3. Kt qu mô hình nghiên cu và din gii ý ngha các h s hi quy 33
3.4. Tho lun kt qu nghiên cu 34
Kt lun 37
Tài liu tham kho

1



TÓM TT
Lun vn này nghiên cu điu hành công ty (corporate governance) trong mt
nhánh nh là tác đng ca t l s hu ca ban giám đc lên hiu qu hot đng
đc đo bng ROA và ROE ca công ty c phn ti Vit Nam đ tìm xem liu có
xut hin cùng mt lúc c hiu ng hi t (“convergence of interest” effect) và hiu
ng phân k (“entrenchment” effect) trong tng quan s hu ban giám đc và hiu
qu ho
t đng công ty c phn. Theo tác gi đc bit ti Vit Nam cha có nhiu
nghiên cu thc nghim tp trung vn đ này. Bng phng pháp thc nghim da
trên mu 178 công ty thuc 14 ngành niêm yt trên S giao dch chng khoán thành
ph H Chí Minh trong giai đon 2006-2011, lun vn đã ch ra rng có mi tng
quan phi tuyn đáng k (c th là mi quan h bc 3) gia s h
u ban giám đc và
hiu qu hot đng (đo bng ROE) ca các công ty c phn, nh vy  Vit Nam
tn ti cùng mt lúc hiu ng hi t và hiu ng phân k.
T khóa chính: hiu qu hot đng, s hu ban giám đc, hiu ng hi t,
hiu ng phân k, điu hành công ty, chi phí đi din.
2


GII THIU
Khái nim điu hành công ty (corporate governance nhiu ngi dch khác
nhau ví d: điu hành công ty, qun tr công ty, ch đo công ty…) trên th gii có
nhiu đnh ngha khác nhau. OEDC (Organisation for Economic Co-operation and
Development - T chc hp tác phát trin kinh t) đa ra khái nim nh sau: “Qun
tr công ty là hot đng liên quan đn mt tp hp các quan h gia Ban Tng giám
đc, Hi đng qun tr, các c đông và các bên có liên quan khác trong mt doanh
nghip. Qu
n tr công ty cng thit lp c cu qua đó các mc tiêu ca công ty đc
xây dng, phng tin đ đt đc các mc tiêu đó đc xác đnh và hiu qu thc

hin mc tiêu đc giám sát”.  Vit Nam, B Tài chính ban hành quyt đnh 12
ngày 13/07/2007 đnh ngha điu hành công ty là “mt h thng các quy tc đ đm
bo cho công ty đc đnh hng điu hành và đ
c kim soát mt cách có hiu
qu vì quyn li ca c đông và nhng ngi liên quan đn công ty”.
iu hành công ty bt đu nghiên cu t đu th k 20 và ngày càng tr nên
quan trng trong vic qun lý hiu qu công ty k t khng hong kinh t Châu Á
1997. iu hành công ty thc s tr thành vn đ thi s toàn cu, thu hút s quan
tâm ca các nhà nghiên cu, nhà qun lý t sau v bê b
i nh v Công ty Enron,
Công ty WorldCom  M, v Công ty Vivendi  Pháp và Công ty Parmalat  Ý…
Công ty McKinsey trong báo cáo kho sát ý kin 200 nhà đu t toàn cu, nm gi
xp x 3,25 nghìn t USD đã đa ra kt lun chính chng minh nhà đu t quan tâm
đn điu hành công ty nh sau:
i/ ¾ nhà đu t xem vn đ điu hành công ty quan trng hn hiu qu tài
chính khi h đánh giá công ty đ đu t;
ii/ Hn 80% nhà đu t s
n sàng tr giá cao hn cho c phiu công ty đc
điu hành tt so vi công ty điu hành kém (vi hiu qu tài chính nh
nhau).
3


iii/ Nhà đu t sn sàng tr thêm 18% cho c phiu công ty  Anh đc điu
hành tt so vi công ty có cùng hiu qu tài chính nhng điu hành kém.
Nhà đu t sn sàng tr thêm 22% cho c phiu công ty đc điu hành
tt  Italy và tr thêm 27% cho c phiu công ty đc điu hành tt 
Venezuela và Indonesia.
iu hành công ty tt có ý ngha rt quan trng trong vic gim chi phí đi
din (kt qu

vic tách bit gia s hu và qun tr dn đn xung đt li ích trong
công ty). Ngày nay khái nim chi phí đi din (agent cost) đc nhiu ngi bit
đn trong “Tách bit s hu và qun tr” (Jensen & Meckling 1976) và ph bin ra
các công ty khp th gii. Nhng nghiên cu gn đây ch ra rng công ty có xu
hng hiu qu kém khi công ty có vn đ chi phí đi din ln. Các c đông thuê
nhà qun lý làm đi din cho h
 đ điu hành hot đng kinh doanh ca công ty
theo hng ti đa hóa giá tr công ty nhng các nhà qun lý phát sinh ra nhng li
ích cá nhân, phc v riêng h thay vì li ích cho c đông, khi chi phí đi din càng
ln, xung đt li ích gia nhà s hu và nhà qun lý càng ln làm gim hiu qu
công ty. S hu ca ban giám đc đc xem là mt trong nhng phng tin làm
gim bt chi phí đi din, giúp hài hòa mi quan h
 gia hi đng qun tr, ban
giám đc, các c đông. T đó đnh hng và kim soát quá trình phát trin, tng
hiu qu, kh nng cnh tranh cho doanh nghip. Tuy nhiên, t l s hu nh th
nào s giúp gim chi phí này?
Kinh t Vit Nam mt thi gian dài là s hu Nhà nc và hin nay đang
chuyn t s hu Nhà nc sang s hu t nhân nên khái nim
điu hành công ty
dù đã nhn đc s quan tâm nhng vn còn khá mi m và cng ít nhà qun lý
nghiên cu vn đ này.
Trong khuôn kh lun vn này ch nghiên cu mt phn nh ca điu hành
công ty đó là mi quan h gia s hu ban giám đc và hiu qu hot đng ca các
công ty c phn ti Vit Nam. Chng 1 ca lun vn s đi t
ng quan các kt qu
nghiên cu ca các nc trên th gii nh Anh, M, Tây Ban Nha, Thái Lan, Trung
4


Quc… t đó đa ra gi thuyt nghiên cu ti Vit Nam. Chng 2 s thu thp d

liu ca 178 công ty t nm 2006 đn 2011 ca các công ty c phn trên S giao
dch chng khoán thành ph H Chí Minh và đa ra mô hình nghiên cu, phng
pháp nghiên cu, gii thích các bin. Chng 3 s dng phn mm Eview đ kim
tra khung nghiên cu và gi thuyt. Cng trong chng 3 tác gi phân tích kt qu,
ki
m đnh mô hình, gi thuyt, t đó đa ra kt qu nghiên cu và tho lun v các
kt qu nghiên cu đã đt đc. Cui cùng là phn kt lun, tng kt li kt qu
nghiên cu đã đt đc, nhng hn ch và hng nghiên cu tip theo.
5


Chng 1: TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY

1.1. Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây:
-  M, Morck, Shleifer và Vishny (1988) điu tra mi quan h gia t l nm
gi c phn ca ban giám đc và giá tr th trng ca công ty đc đo bi Tobin’s
Q ca 371 công ty nm 1980 và đã đa ra bng chng v mi tng quan phi tuyn
đáng k.  có đc mi quan h này, h đã chia t l n
m gi c phn ca ban
giám đc thành ba mc khác nhau: 0%-5%, 5%-25% và trên 25%. Kt qu Tobin’s
Q tng khi s hu ban giám đc tng t 0% đn 5%, gim khi s hu tng t 5%
đn 25% và sau đó tip tc tng, mc dù tng không đáng k khi s hu tng trên
25% (xem hình 1.1)

Hình 1.1: Mi quan h gia s hu ban giám đc và Tobin’s Q
Tobin’s Q
T l
s hu
6


- Jensen và Meckling 1976 đã chng minh s hu ca ban giám đc có tác
đng dng đn hiu qu vì khi c phn ca ban giám đc càng ln thì ban giám
đc càng có xu hng ra quyt đnh nhm ti đa hóa giá tr ch s hu nhm ti đa
hóa giá tr ca chính h. Kesner 1987 thì điu tra mi quan h gia s hu ban giám
đc và hiu qu hot đng đo bi 6 thc đo: l
i nhun biên, ROE (Return on
Equity), ROA (Return on Assets), E/S (Earnings per Share), hiu qu th trng
chng khoán và tng li nhun ca các c đông. Kt qu gii thích rng t l c
phiu nm gi bi ban giám đc có tng quan dng và đáng k ch vi 2 thc
đo ca hiu qu đó là li nhun biên và ROA. Vance 1964 cng đa ra s hu ban
giám đc tng quan dng vi li nhu
n biên. Và Whilst, Pfeffer cng tìm ra s
hu ban giám đc tng quan dng vi li nhun biên và ROE.
-  Thái Lan, Jira Yammeesri và Sudhir C Lodh chn 243 công ty phi tài
chính t nm 1993-1996 đ nghiên cu. Các tác gi này s dng mô hình bc 3 ca
Short và Keasy 1999  Anh nh sau:
Performance = a +β
1
DIR + β
2

DIR
2
+ β
3
DIR
3
+ γ Control Variables

(Bin kim soát Short và Keasy s dng gm: doanh s bán hàng ca công ty,
tc đ tng trng doanh s bán hàng, n, chi phí nghiên cu và phát trin)
Short và Keasy thì tìm ra hiu ng hi t khi Ban giám đc nm gi c phn
t 0% đn 16% và t 42% tr lên, hiu ng phân k khi Ban giám đc nm gi c
phn t 16% đn 42%.
Ti Thái Lan Jira Yammeesri và Sudhir C Lodh s dng mô hình trên vi hiu
qu ho
t đng đo bng ROA và S/A (sales to assets), và bin điu khin s dng
gm: RISK (đo bng đ lch chun ca li nhun), E/P (thu nhp trên giá c phiu),
DEBT (tng n trên tng tài sn), SIZE (logarit ca doanh s), AGE (logarit ca
tui đi công ty).
7


Nghiên cu ch ra rng mi quan h phi tuyn đc tìm thy gia s hu ban
giám đc (mà các thành viên không có mi quan h thân thuc) vi giá tr th
trng. Mi tng quan dng khi s hu tng t 0% đn 15,39% và khi t l nm
gi trên 50,61%, mi tng quan âm trong khong 15,39% đn 50,61%
- Cng ti Thái Lan, Wiwattanakantung (2001) xem xét mi quan h gia s
hu ban giám đc và hiu qu hot đ
ng. Nghiên cu ch ra rng có mi tng quan
phi tuyn gia t l s hu và hiu qu hot đng. Bng chng cho thy hiu ng

phân k xy ra khi s hu  mc 20%-25%.  mc s hu này, ban giám đc kim
soát đáng k hot đng công ty và có th s dng quyn lc này đ chuyn hng
ngun lc công ty cho li ích riêng ca mình. Khi s
 hu rt tp trung  mc trên
75% thì hiu ng hi t xy ra (mc dù kt qu khá yu do có ý ngha thng kê 
mc 13%). iu này cho thy rng ban giám đc mà nm gi t l cao hot đng
không ti đa hóa giá tr công ty s dn đn kt qu chính ban giám đc chu thit hi
trên c phn mình nm gi.
-  Anh, Ram Mudambi và Carmela Nicosia nghiên c
u 111 công ty giai đon
1992-1994 cng đa ra mi quan h có dng phi tuyn bc 3. C th tng quan
dng khi s hu t 0% đn xp x 11% và trên 25% (hiu ng hi t), tng quan
âm khi s hu xp x 11% đn 25% (hiu ng phân k)
- Khan, Balachandrn và Mather điu tra mi quan h gia s hu ban giám
đc và hiu qu đc đo bi ROA ca 300 công ty ti Úc giai đo
n 2000-2006 và
đa ra mô hình
Performance= 
0
+ 
1
(MSO) + 
2
( MSO)
2
+ 
3
(Leverage) + 
4
(Investment) +


5
(Unaffiliated shareholdings) + 
6
(Board independence) +

7
(Firm age) + 
8
(Size) + 
9to15
(GICS Sectoral dummies) +

16to21
(Year dummies) + 
Vi hiu qu (performance) là ROA, bin ph thuc MSO (đc tính bng t l
phn trm c phn nm gi bi ban giám đc) và các bin kim soát khác.
8


Kt qu nghiên cu thc nghim đã tìm ra mi quan h có hình dng ch U
gia s hu ban giám đc và hiu qu (đo bng ROA). Thc t thì h s ca các
bin kim soát khác có ý ngha thng kê cho thy hiu qu cng b nh hng bi
các yu t khác.
- Ti Malaysia, Mat Nor, Said, và Redzuan (1999) đã chng minh hiu qu
tng khi ban giám đc s hu t 0%
đn 5%, gim khi s hu t 5% đn 25%, sau
đó hiu qu tip tc tng khi s hu trên 25%.
- Christina 2005 nghiên cu 1.328 công ty gia đình trên th trng chng
khoán Hng Kông giai đon 1995-1998. Kt qu cho thy mi quan h gia s hu

ban giám đc và hiu qu hot đng là đng cong bc 3. C th hiu ng phân k
khi s hu t 0%-17% và trên 63%, hiu ng hi t
khi s hu trong khong 17%-
63%.
- Ti Trung Quc, Wenjuan Ruan, Gary Tian và Shiguang Ma 2011 nghiên
cu các công ty Trung Quc giai đon 2002-2007 đa ra mi quan h phi tuyn
gia s hu ban giám đc và hiu qu hot đng. Mô hình bc 3 đc các tác gi s
dng nh sau:
Q = a + 
1
MANA + 
2
MANA
2
+ 
3
MANA
3
+ control variables + 
Vi Q là Tobin’s Q; MANA là s hu ca ban giám đc; bin kim soát gm
đòn by tài chính và quy mô công ty.
Kt qu thc nghim đã chng minh mi quan h phi tuyn c th Tobin’s Q
tng khi s hu tng t 0% đn 18%, Tobin’s Q sau đó s gim khi s hu ban giám
đc tng t 18% đn 64%. Cui cùng Tobin’s Q tng li, nhng tng nh khi s hu
tng trên 64% (xem hình 1.2)
9



Hình 1.2: Mi quan h gia s hu ban giám đc và Tobin’s Q

ca các công ty Trung Quc
-  M, McConnell J., Servaes H., 1990 nghiên cu 1173 công ty nm 1976
và 1093 công ty nm 1986 và đa ra kt qu: hiu qu tng khi Ban giám đc nm
gi c phn t 0% đn khong 40-50% và sau đó bt đu gim nh. Cng  M,
Hermalin, B., Weisbach, M. (1991) đã tìm ra hiu ng hi t khi Ban giám đc nm
gi c phn t 0%
đn 1% và t 5% đn 20%, hiu ng phân k khi Ban giám đc
nm gi c phn t 1% đn 5% và trên 20%.
-  Tây Ban Nha, Adel Bino và Shorouq Tomar da vào s liu mu gm 14
ngân hàng trong giai đon 1997-2006 đã ch ra rng không có mi tng quan có ý
ngha thng kê gia s hu ban giám đc và hiu qu hot đng mà đc đo bng
ROA và ROE.
1.2. Mc tiêu nghiên cu:
Bng bng chng thc nghim, các k
t qu nghiên cu trên th gii  phn
trên đa s đã đa ra mi quan h là phi tuyn tính. Chính vì vy tác gi đa ra câu
hi nghiên cu: Liu có tn ti mi tng quan là phi tuyn gia s hu ban giám
đc và hiu qu hot đng ca công ty c phn ti Vit Nam?
10


Chng 2: PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ D LIU

2.1. Gi thuyt nghiên cu:
 chng 1 đã đa ra nhiu nghiên cu thc nghim v vn đ chi phí đi din
– xung đt v li ích gia c đông và ban giám đc  các nc có nn kinh t th
trng phát trin nh Anh, M, Châu Âu… và mt s nc  Châu Á. Mt s
nghiên cu đã kim chng đc hiu ng hi t và hiu
ng phân k trong mi
quan h gia s hu ban giám đc và hiu qu hot đng ca công ty. Hu ht các

nhà nghiên cu đã chng minh mi quan h này không phi là mi quan h tuyn
tính đn gin. Da vào các nghiên cu trên th gii, tác gi đa ra câu hi đi vi
nn kinh t đang phát trin ca Vit Nam: Liu có tn ti đng thi hiu ng h
i t
và hiu ng phân k ti nn kinh t chuyn đi nh Vit Nam hay không? Trong
khuôn kh lun vn này, tác gi dùng phng pháp thc nghim đ kim chng gi
thuyt sau:
Ho: Không tn ti mi quan h bc 3 trong tng quan s hu ban giám đc và
hiu qu hot đng ca các công ty c phn ti Vit Nam.
2.2. D liu và phng pháp thu thp d liu:
Lun vn da vào s liu ca 178 công ty c phn niêm yt t nm 2006 đn
nm 2011 trên S giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh:
- S lng mu là 178 công ty thuc các ngành ngh trên th trng chng
khoán. C th nh sau:




11


Bng 2.1: Bng c cu ngành ca các công ty c phn đc kho sát
Stt Ngành
S lng
công ty
T l
(%)
1
Bán buôn và bán l; sa cha ô tô, mô tô, xe máy và xe
có đng c khác

19 10,67%
2
Cung cp nc; Hot đng Qun lý và x lý rác thi,
nc thi
2 1,12%
3 Công nghip Ch bin, Ch to 69 0,56%
4 Dch v lu trú và n ung 2 0,56%
5 Dch v vui chi gii trí 1 13,48%
6 Hot đng chuyên môn, khoa hc và công ngh 1 2,81%
7 Hot đng kinh doanh bt đng sn 24 2,25%
8 Hot đng tài chính ngân hàng và bo him 5 1,69%
9 Khai khoáng 4 2,25%
10 Nông nghip, Lâm nghip và Thy sn 3 1,69%
11
Sn xut và phân phi đin, khí đt, nc nóng, hi
nc và điu hòa không khí
4 2,25%
12 Thông tin và truyn thông 4 2,25%
13 Vn ti kho bãi 14 7,87%
14 Xây dng 16 8,99%
15 Khác 10 5,62%
Tng cng 178 100%
Tuy s lng mu không ln (178 công ty trong tng s 304 công ty trên HOSE
chim t l 58,6%) nhng đã tri rng ra các ngành và s lng mu cng tm đ
đ phát hin ra các tác đng.
- S dng các công ty niêm yt trên S giao dch chng khoán thành ph
H Chí Minh bi vì: Nhng công ty niêm yt trên HOSE đu là công ty c phn có
quy mô vn ln (vn điu l ti thiu là 80 t đng, k t
 tháng 9/2012 đ đc
niêm yt trên HOSE phi có quy mô vn trên 120 t đng, nhng các công ty niêm

yt c cha đ vn không cn chuyn sàn), bao gm c công ty đc c phn hóa t
12


Doanh nghip Nhà nc, các công ty c phn t nhân và các công ty c phn có
vn đu t trc tip nc ngoài. Còn các công ty niêm yt trên HNX có qui mô vn
nh (trên 10 t đng, k t tháng 9/2012 là 30 t đng)
- Khong thi gian thu thp d liu t nm 2006 đn nm 2011: Th trng
chng khoán Vit Nam bt đu xut hin t nm 2000. Tuy nhiên trong 5 nm đu
tiên có rt ít công ty niêm yt, quy mô vn t
i thiu nh (10 t đng) và th trng
không thc s thu hút đc s quan tâm ca đông đo công chúng (xem bng 2.2).
Còn các công ty niêm yt nm 2012 thì ti thi đim này cha có s liu kim toán
ca nm 2012. Chính vì vy tác gi chn giai đon 2006-2011, giai đon này đã có
nhiu công ty niêm yt và quy mô vn ti thiu quy đnh t 2007 là 80 t đng
(Ngh đnh 14/2007/N-CP). Ngoài ra giai đo
n này th trng có nhiu bin đng,
t lúc có bc nhy đt phá vào nm 2006 và bùng n vào nm 2007, giai đon này
còn cha đng khong thi gian khng hong kinh t th gii 2008-2009 vi s st
gim mnh ca th trng, sang 2010-2011 th trng có khá hn. Nh vy, khong
thi gian này cha đng các bc thng trm ca th trng nên rt phù hp
đ
nghiên cu.

Bng 2.2: Thng kê toàn th trng giai đon 2000 - 2005
Nm 2000 2001 2002 2003 2004 2005
S Công ty niêm yt
/ng ký giao dch
5 5 20 22 26 32
Mc vn hoá Th trng

c phiu (% GDP)
0,28 0,34 0,48 0,39 0,64 1,21
S lng Công ty chng
khoán
3 8 9 11 13 14
S tài khon khách hàng 2.908 8.774 13.520 15.735 21.616 31.316

13


- D liu đc ly t ngun th cp, thu thp t Bn báo cáo bch và Báo
cáo tài chính (có kim toán)
+ Bn báo cáo bch cung cp thông tin minh bch ca mt công ty công
b rng rãi ra công chúng và các c quan chc nng nhm mc đích phát
hành c phiu huy đng vn hay thc hin vic niêm yt trên th trng
vn. Bn báo cáo này đã đc y ban chng khoán Nhà nc thông qua.
+ Báo cáo tài chính là báo cáo quan trng nh
t mà công ty cung cp cho
các c đông ca công ty, báo cáo cho ta mt bc tranh k toán v các
hot đng và v th tài chính ca công ty. Báo cáo tài chính s dng cho
lun vn là báo cáo nm (có kim toán)
Hai bn báo cáo này đc ly t trang web
www.hsx.vn
(S giao dch chng khoán
thành ph H Chí Minh) nên có đ chính xác và trung thc cao.
2.3. Mô hình nghiên cu
2.3.1. Cách tip cn đ xác đnh s bin đc lp:
Có 2 hng tip cn:
- T đn gin đn tng quát: b sung bin đc lp t t vào mô hình. Quá
trình b sung này thc cht là vic xem xét mô hình có b sót bin quan trng hay

không.
- T tng quát đn đn gin: xét mô hình có đy đ các bin đc l
p đã đc
xây dng. Sau đó loi b nhng bin không quan trng ra khi mô hình.
Lun vn này chn cách tip cn theo hng đi t tng quát đn đn gin, da
vào các nghiên cu lý thuyt, nghiên cu thc nghim trên th gii, phân tích bn
cht mi quan h gia các bin đ đa ra mô hình.

14


2.3.2. Phng pháp nghiên cu:
Có 2 phng pháp nghiên cu: phng pháp đnh tính và phng pháp đnh
lng. Lun vn này s dng phng pháp đnh lng, s dng bng chng thc
nghim đ kim chng gi thuyt.
2.3.3. Mô hình nghiên cu và gii thích các bin:
Các nghiên cu ca các nc trên th gii đã chng minh mi quan h gia t
l s hu ban giám đc và hiu qu ho
t đng là tuyn tính, phi tuyn (hình ch U,
bc 3, bc 4…). Mt s nc Châu Á nh Thái Lan, Hng Kông, Malaysia đã
chng minh mi quan h có dng đng cong bc 3. Vì vy lun vn này tác gi s
dng mô hình bc 3 ca Jira Yammeesri & Sudhir C Lodh  Thái Lan, thc ra các
tác gi này cng da vào mô hình bc 3 ca Short & Keasy 1999 nh sau:
Performance = a +β
1
DIR + β
2
DIR
2
+ β

3
DIR
3
+ γ Control Variables
Do điu kin Vit Nam và khó khn trong thu thp d liu, thêm vào đó vic
đa nhiu bin vào mô hình s làm m đi yu t chính mà tác gi mun nghiên cu.
Chính vì vy tác gi ch xác đnh mt s bin ph thuc, bin đc lp, bin kim
soát nh sau:
¬ Bin ph thuc là hiu qu công ty (đo bng ROA và ROE)
 các nghiên cu trên th gi
i, hiu qu công ty đc đo bng ROA, ROE,
Tobin’s Q, E/S,… Lun vn này s dng hai ch tiêu đó là ROA, ROE
+ ROA = Li nhun/ tng tài sn. T s này cho bit kh nng sinh li so vi
tài sn hay nói khác đi t s này cho bit mi đng giá tr tài sn ca công ty to ra
bao nhiêu đng li nhun.
+ ROE = Li nhun/Vn ch s hu. T s này đo lng kh n
ng sinh li so
vi Vn ch s hu b ra. Doanh nghip thng ch quan tâm đn phn li nhun
15


sau cùng mà h nhn đc, cho nên thng thì ch tiêu Li nhun ròng sau thu
đc s dng trong vic tính toán t s này.
Lý do tác gi chn 2 ch tiêu này là vì:
+ Mi ngi đu bit rng ROA, ROE là 2 trong s nhng thc đo hu
ích nht ca hiu qu và li ích công ty
+ Tính sn có và d liu ly t báo cáo tài chính có kim toán nên rt tin
cy
+ Hai ch tiêu này cng đc nhiu tác gi trên th gii s
 dng đ đo

lng hiu qu hot đng ca công ty c phn.
¬ Bin đc lp (OWN): là t l s hu ban giám đc (không tính phn đi
din s hu) ti nm công ty phát hành Bn báo cáo bch, s dng bc 3
¬ Bin kim soát: ngoài bin đc lp, hiu qu còn ph thuc vào các bin
kim soát môi trng bên trong và bên ngoài. Do tình hình kinh t Vi
t
Nam, do khó khn trong tìm d liu nên tác gi không s dng các bin
kim soát nh các nghiên cu nc ngoài mà s dng mt s bin kim
soát nh sau:
+ Môi trng bên trong (CAP, LABOR, Performance
-1
)
- CAP: quy mô vn, tính bng logarit c s 10 ca vn công ty.
- LABOR: quy mô lao đng, tính bng logarit c s 10 ca s lao
đng công ty ti thi đim cung cp bn báo cáo bch.
- Performance
-1
: Hiu qu hot đng quá kh, tính bng ROA,
ROE ca công ty niêm yt nm trc nm công ty phát
hành Bn báo cáo bch
+ Môi trng bên ngoài (DUMYEAR): do yu t v mô, trong 2 nm
2008-2009 có khng hong kinh t th gii, nh hng rt ln đn hot
16


đng ca các công ty Vit Nam, và cng do khó khn trong tìm kim d
liu nên tác gi ly d liu ca công ty ti nm công ty phát hành bn
báo cáo bch. Vì th tác gi đa thêm bin gi nm DUMYEAR - bin
nhn giá tr 1 nu là nm 2008 hoc 2009, và bng 0 nu là các nm
khác.

Vi các bin ph thuc, bin đc lp, bin kim soát nh đã nêu  trên, kt
hp vi gi
thuyt nghiên cu và s dng mô hình bc 3, tác gi đa ra mô hình
nghiên cu nh sau:
Performance = aOWN + bOWN
2
+ cOWN
3
+ dCAP

+ eLABOR

+
fDUMYEAR

+ g Performance
-1
+ h
Bin ph thuc: Performance - Hiu qu hot đng (ROA, ROE)
Bin đc lp: OWN – t l s hu c phn ca Ban giám đc
Bin kim soát: CAP – quy mô vn (logarit c s 10 ca vn)
LABOR

– quy mô lao đng (logarit c s 10 ca s lao
đng)
DUMYEAR

– bin gi nm (bng 1 nu là nm 2008, 2009,
và bng 0 nu là các nm khác)
Performance

-1
- Hiu qu hot đng (ROA, ROE) nm
trc
2.4. X lý s liu:
- Hin nay có nhiu công c tr giúp đ x lý d liu có sn nh: SPSS,
STATA, Eview, Excel  đây tác gi chn phn mm Eview, mt phn mm
thông dng, d s dng và x lý đc yêu cu đ ra.
17


- Có nhiu phng pháp chy mô hình. Lun vn này s dng phng pháp
thông dng nht đó là phng pháp bình phng cc tiu (OLS: ordinary least
squares). Lun vn s dng mô hình bc 3, mô hình đc coi tng t nh mô hình
hi qui bi trong đó bc 2, bc 3 ca bin đc lp xem là 2 bin gii thích.
- Sau khi chy mô hình bng Eview s kim đnh mô hình, gi thuyt:
+ ánh giá s phù hp ca mô hình:
R
2
là h s xác đnh bi, s dng đ xác đnh phn bin thiên trong bin ph
thuc đc gii thích bi mi liên h gia bin ph thuc và tt c các bin đc lp
trong mô hình. Ngi ta thy rng vi mô hình hi qui, vic đa thêm bin đc lp
vào mô hình s luôn làm gia tng R
2
, thm chí ngay c khi các bin đc lp đc
đa vào không có mi liên h hoc có mi liên h không đáng k vi bin ph
thuc. Tuy nhiên R
2
điu chnh thì khác, khi mt bin đc lp thêm vào không có
đóng góp xng đáng vào kh nng gii thích bin ph thuc thì R
2

điu chnh gim
đi mc dù R
2
thì tng. Vi mô hình đa bin, tác gi s dng R
2
điu chnh đ đánh
giá kh nng gii thích ca mô hình.
+ ánh giá ý ngha mô hình:
Do mô hình hi qui xây dng da trên d liu ca mt mu ly t tng th nên
mô hình có th b nh hng bi sai s ly mu, vì th cn kim đnh ý ngha thng
kê ca toàn b mô hình. Vi mc ý ngha thng đc s dng là 5% (đ tin c
y
95%) thì F-statistic <0,05 thì có th kt lun mô hình có ý ngha.
+ ánh giá ý ngha tng bin đc lp:
 kim đnh F ch kt lun đc mô hình có ý ngha. iu này có ngha là có
ít nht mt bin trong mô hình có th gii thích đc mt cách có ý ngha cho bin
thiên trong bin ph thuc, nhng không có ngha tt c các bin đa vào mô hình
đu có ý ngha.  xác đnh bin nào có ý ngha tác gi s dng ki
m đnh qua giá
tr p-value. Vi mc ý ngha thông dng là 5%, giá tr p-value ca bin <0,05 thì
18


bin đó có ý ngha thng kê. Nu p-value ca mt s bin nào đó ln hn 0,05 thì
bin đó không có ý ngha thng kê, tác gi s tin hành loi b các bin đó và thc
hin kim đnh loi b bin (s dng kim đnh Wald)
+ Kim tra đa cng tuyn: khi tng quan cp gia các bin gii thích cao (ln
hn 0,8) thì có th xy ra hin t
ng đa cng tuyn.
+ Kim tra t tng quan (s dng kim đnh Breusch-Godfrey)

+ Kim tra phng sai thay đi (s dng kim đnh White)
+ Kim đnh các bin b b sót (s dng kim đnh Reset ca Ramsey)
19


Chng 3: KT QU NGHIÊN CU

3.1. Mô t d liu:
Bng 3.1: Kt qu thng kê mô t các bin đc lp, bin ph thuc, bin kim soát
ca tp d liu
ROA ROA
-1
ROE ROE
-1
OWN CAP LABOR
Mean 0.0933 0.0950 0.1884 0.2144 0.0810 11.1450 2.6870
Maximum 0.4937 0.4860 0.6356 0.7880 0.9835 12.9426 3.8685
Minimum -0.0201 0.0005 -0.0830 0.0007 0.0000 9.9031 1.5798
Std. Dev. 0.0736 0.0804 0.1140 0.1566 0.1485 0.4827 0.4840
Observations 178 178 178 178 178 178 178
(Ngun: s liu t bn báo cáo bch, báo cáo tài chính và chy phn mm Eview)
S liu bng 3.1 cho thy:
+ ROA dao đng trong khong -2,01% đn 49,37%, giá tr trung bình là 9,33% và
đ lch chun là 7,36%. ROE dao đng trong khong -8,3% đn 63,56%, giá tr
trung bình là18,84% và đ lch chun là 11,4%.
+ S lng lao đng bình quân 10
2,6870
=487 lao đng, vn bình quân bng 10
11,1450

= 139,65 t đng
+ T l s hu ban giám đc cao nht là 98,35%, trung bình là nm gi 8,1% c
phiu