Luận văn thạc sĩ Hoàn thiện công tác quản lý rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



Lể QUANG TIN


HOÀN THIN CÔNG TÁC QUN Lụ RI RO
TệN DNG I VI DOANH NGHIP VA VÀ
NH TI NGỂN HÀNG THNG MI C
PHN Á CHỂU






LUN VN THC S KINH T










TP. H Chí Minh - Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T TP.HCM



Lể QUANG TIN


HOÀN THIN CÔNG TÁC QUN Lụ RI RO
TệN DNG I VI DOANH NGHIP VA VÀ
NH TI NGỂN HÀNG THNG MI C
PHN Á CHỂU


Chuyên ngƠnh: Kinh t tƠi chính ậ Ngân hàng
Mƣ s: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC :
PGS.TS.PHM VN NNG






TP. H Chí Minh - Nm 2012
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan s liu nêu trong lun vn này đc thu thp t các
ngun thc t, đc công b trên các báo cáo ca c quan Nhà nc; đc
đng ti trên các tp chí, báo chí, các website hp pháp. Các gii pháp, kin
ngh là ca cá nhân tôi rút ra t quá trình nghiên cu lỦ lun và thc tin.

Tp. H Chí Minh, ngày 12 tháng 07 nm 2012
Ngi cam đoan



Lê Quang Tin

i

MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng, biu
LI M U 1
CHNG I : Lụ LUN CHUNG V RI RO TệN DNG VÀ QUN
Lụ RI RO TệN DNG
I VI DNVVN TI CÁC NHTM
3
1.1 RI RO TệN DNG 3
1.1.1 Khái nim v tín dng ngân hàng 3

1.1.2 Khái nim v ri ro tín dng 3
1.1.3 Phân loi ri ro tín dng và tác đng ca ri ro tín dng đi
vi ngân hàng 4
1.1.4 Du hiu nhn bit và nguyên nhân gây ra ri ro tín dng 6
1.2 QUN Lụ RI RO TệN DNG I VI DNVVN 8
1.2.1 Tng quan v DNVVN 8
1.2.1.1 Khái nim DNVVN 8
1.2.1.2 c đim ca DNVVN 9
1.2.1.3 Tình hình phát trin 10
1.2.1.4 Các điu kin h tr cho s phát trin ca DNVVN . 11
1.2.1.5 Thun li 12
1.2.1.6 Nhng khó khn, hn ch 13
1.2.1.7 Nhng khó khn khi tip cn ngun vn ngân hàng . 14
1.2.2 Công tác qun lỦ ri ro tín dng ti NHTM 15
1.2.2.1 Khái nim 15
ii

1.2.2.2 Nhim v ca công tác qun lỦ ri ro tín dng 15
1.2.2.3 S cn thit phi qun lỦ ri ro tín dng đi vi
DNVVN 16
1.2.2.4 Qui trình qun lý ri ro tín dng (theo Basel 2) 16
1.2.2.5 Nguyên tc Basel v qun lỦ ri ro tín dng 20
1.3 KINH NGHIM CA MT S NC V QUN Lụ RI RO
TệN DNG 20
1.3.1 Bài hc kinh nghim t các ngân hàng Hàn Quc 20
1.3.2 Bài hc kinh nghim t 02 ngân hàng Thái Lan
: Siam
Commercial Bank (SCB) và Kasikorn bank
21
1.3.3 Bài hc kinh nghim v qun lỦ ri ro tín dng đi vi NHTM

Vit Nam 23
KT LUN CHNG I 23
CHNG II : THC TRNG CÔNG TÁC QUN Lụ RI RO TÍN
DNG I VI DNVVN TI NHTMCP Á CHÂU 24
2.1 GII THIU V NHTMCP Á CHÂU 24
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin 24
2.1.1.1 Nhng ct mc đáng nh 24
2.1.1.2 Thành tích đt đc 24
2.1.2 Tình hình hot đng kinh doanh trong thi gian qua 25
2.2 THC TRNG HOT NG TệN DNG VÀ CÔNG TÁC
QUN Lụ RI RO TệN DNG I VI DNVVN TI
NHTMCP Á CHÂU 26
2.2.1 Tình hình huy đng vn 26
2.2.2 Hot đng tín dng giai đon 2008-2011 29
2.2.3 Thc trng cho vay các DNVVN 30
2.2.3.1 Tình hình cho vay các DNVVN qua các nm 30
2.2.3.2 Tình hình tài tr DNVVN thông qua các chng trình
iii

hp tác 32
2.2.3.3 Tình hình n xu khi cho vay các DNVVN 36
2.2.4 Công tác qun lý ri ro tín dng đi vi DNVVN ti
NHTMCP Á Châu 38
2.2.4.1 C cu t chc hot đng tín dng 38
2.2.4.2 Chính sách tín dng 40
2.2.4.3 H thng xp hng tín dng doanh nghip ni b 41
2.2.4.4 Các gii hn trong hot đng tín dng ca ngân hàng
và khách hàng 43
2.2.4.5 Công tác kim tra, kim soát ni b 44
2.2.4.6 H thng thông tin ngân hàng 44

2.2.4.7 Chính sách tài sn đm bo 45
2.2.5 Nhng thành tu đt đc 46
2.2.6 Nhng tn ti trong công tác QLRRTD đi vi DNVVN ti
NHTMCP Á Châu 47
2.2.7 Nguyên nhân dn đn nhng tn ti trong công tác QLRRTD
đi vi DNVVN ti NHTMCP Á Châu 49
2.2.7.1 Nguyên nhân t phía Ngân hàng 49
2.2.7.2 Nguyên nhân t phía các doanh nghip 52
2.2.7.3 Nguyên nhân khác 54
KT LUN CHNG II 56
CHNG III : GII PHÁP HOÀN THIN CÔNG TÁC QUN LÝ RI
RO TệN DNG I VI DNVVN TI ACB 57
3.1 NH HNG HOT NG NGỂN HÀNG KHÁCH HÀNG
DOANH NGHIP CA ACB 57
3.1.1 Khách hàng 57
3.1.2 Sn phm 57
3.1.3 Các ch tiêu chính 57
iv

3.1.4 Các chng trình hành đng u tiên 57
3.2 GII PHÁP HOÀN THIN CÔNG TÁC QUN Lụ RI RO
TệN DNG I VI DNVVN TI ACB 58
3.2.1 Xây dng và thc hin chính sách tín dng phù hp 58
3.2.1.1 Chính sách khách hàng 58
3.2.1.2 Xây dng và điu chnh danh mc cho vay phù hp
tng thi k 60
3.2.1.3 Chính sách sn phm tín dng 60
3.2.1.4 Chính sách tài sn đm bo 61
3.2.1.5 Chính sách lưi sut, phí 62
3.2.2 Hoàn thin và tuân th nghiêm ngt quy trình cho vay 62

3.2.2.1 Giai đon tip nhn h s 62
3.2.2.2 Giai đon thm đnh h s vay vn 63
3.2.2.3 Giai đon quyt đnh cho vay 64
3.2.2.4 Giai đon kim tra sau cho vay 65
3.2.3 Gii pháp x lỦ n có vn đ và x lỦ tn tht tín dng 66
3.2.3.1 Cho vay thêm 66
3.2.3.2 Chuyn n quá hn 66
3.2.3.3 X lỦ n có vn đ 66
3.2.3.4 S dng các công c bo him và bo đm tin vay . 67
3.2.3.5 Bán n 67
3.2.3.6 Khi kin 68
3.2.4 Hoàn thin và nâng cp h thng xp hng tín dng doanh
nghip ni b hin hành 68
3.2.5 Hoàn thin và phát trin h tng công ngh thông tin 69
3.2.6 Nâng cao vai trò ca kim soát ni b ngân hàng 69
3.2.7 Tiêu chun hóa cán b làm công tác tín dng doanh nghip 70
3.2.8
Gii pháp nhm hoàn thin mô hình qun lỦ ri ro tín dng 72

v

3.2.9 Tng cng các mi quan h vi các hip hi, ban ngành 74
3.3 KIN NGH I VI CÁC DNVVN 75
3.4 KIN NGH I VI NGỂN HÀNG NHÀ NC 75
3.5 KIN NGH I VI CÁC C QUAN QUN Lụ NHÀ NC78
KT LUN CHNG III 80
PHN KT LUN 81
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

vi

DANH MC CÁC T VIT TT
Ting Vit


BCS&QLTD


Ban chính sách và qun lỦ tín
dng
BCTC


Báo cáo tài chính

BS


Bt đng sn
BTD


Ban tín dng
DN


Doanh nghip
DNNN


Doanh nghip Nhà nc
DNVVN


Doanh nghip va và nh
HTD


Hi đng tín dng
HMTD


Hn mc tín dng
KH

Khách hàng
KHCN


Khách hàng Cá nhân
KHDN


Khách hàng Doanh nghip
Khu vc HCM

Khu vc H Chí Minh
NH


Ngân hàng
NHNN


Ngân hàng Nhà nc
NHTM



Ngân hàng Thng mi
NHTMCP

Ngân hàng Thng mi C phn
NHTMNN


Ngân hàng Thng mi Nhà nc
NVTD


Nhân viên tín dng
QHKH


Quan h khách hàng
QLRRTD


Qun lỦ ri ro tín dng
RRTD


Ri ro tín dng
TCTD


T chc tín dng
TD


Tín dng
vii

TP.HCM


Thành ph H Chí Minh
TSB


Tài sn bo đm
VN


Vit Nam


Ting Anh




ACB

Asia Commercial Bank

Ngân hàng thng mi c phn Á
Châu
ACBL
Asia Commercial
Bank-Leasing

Công ty cho thuê tài chính-Ngân
hàng thng mi c phn Á Châu
CAR
Capptal Adequacy
Ratio

H s an toàn vn
CIC
Credit Information
Center

Trung tâm thông tin tín dng ca
Ngân hàng Nhà nc

CLMS
Customer Loan
Manage System

Chng trình qun lỦ tín dng
EU
European Union

Liên minh Châu Âu
L/C
Letter of Credit

Th tín dng
ROA
Return on Asset

Sut sinh li trên tài sn
ROE

Return on Equity

Sut sinh li trên vn ch s hu

TCBS
Total Core Banking
Solution

Ngân hàng lõi
WTO
World Trade
Organization

T chc Thng mi Th gii


viii

DANH MC BNG, BIU, HÌNH V

Bng 1.1 : Bng phân loi DNVVN
Bng 2.1 : Kt qu hot đng kinh doanh ACB qua các nm
Bng 2.2 : Tng ngun vn huy đng qua các nm
Bng 2.3 : Huy đng vn theo loi hình khách hàng
Bng 2.4 : Tình hình d n tín dng qua các nm
Bng 2.5 : Phân loi n qua các nm

Bng 2.6 : Tình hình cho vay DNVVN qua các nm
Bng 2.7 : D n cho vay DNVVN theo ngành ngh
Bng 2.8 : Tình hình tài tr các DNVVN t các chng trình hp tác
Bng 2.9 : Tình hình n xu giai đon 2008-2011
Bng 2.10 : Phân loi d n cho vay DNVVN theo ngành ngh
Bng 2.11 : Xp hng và phân loi n đi vi KHDN

Biu đ 2.1 : D n cho vay DNVVN theo thi gian
Biu đ 2.2 : D n cho vay DNVVN theo ngành ngh
Biu đ 2.3 : T trng n xu ca ACB theo thi gian

Hình 1.1 : Nhng khó khn và thit hi khi xy ra RRTD

1

LI M U
1. Tính cp thit ca đ tƠi :
Tín dng là mt nghip v truyn thng ca ngân hàng thng mi
(NHTM), chim t trng ln khong 70% hot đng kinh doanh ca NHTM.
Theo đó ri ro trong hot đng kinh doanh ngân hàng tp trung ch yu vào
lnh vc tín dng. Trong xu th toàn cu hóa và hi nhp quc t, nguy c và
mc đ ri ro ngày càng tng lên vi nhng biu hin ht sc đa dng và phc
tp. Do đó đ đm bo an toàn tài chính, nâng cao nng lc cnh tranh, đòi hi
NHTM phi có phng pháp qun lỦ tt ri ro tín dng.
DNVVN đư và đang đóng góp mt vai trò quan trng trong s phát trin
kinh t - xư hi ca Vit Nam. Vic phát trin DNVVN là mt trong nhng
mc tiêu và chính sách kinh t mà chính ph Vit Nam đư đt ra. Khách hàng
DNVVN là khách hàng ch đo ca ACB hin ti cng nh trong thi gian ti.
Hin nay, di tác đng ca tình hình suy thoái kinh t toàn cu cng vi
tác đng ca chính sách tht cht tin t ca NHNN, hot đng ca đa phn các

DNVVN gp khó khn và thua l, nh hng ln đn cht lng tín dng ca
các NHTM. N xu có xu hng gia tng và d kin trong thi gian ti ri ro
tín dng vn tác đng mnh m đn hot đng ngân hàng và nn kinh t, nên
tôi chn đ tài “ Qun lỦ ri ro tín dng đi vi Doanh nghip va và nh ti
Ngân Hàng Thng Mi C Phn Á Châu” làm đ tài nghiên cu.
2. Mc đích nghiên cu
ánh giá thc trng hot đng tín dng và qun lỦ ri ro tín dng đi vi
khách hàng DNVVN trong giai đon t 2008-2011. Làm rõ các nguyên nhân
gây ra ri ro tín dng đi vi khách hàng DNVVN ti Ngân hàng Thng Mi
C Phn Á Châu.
 xut mt s gii pháp qun lỦ ri ro tín dng có hiu qu, hn ch đn
mc thp nht có th nhng tác hi xu do nó gây ra, góp phn phc v cho
các mc tiêu phát trin ca NHTMCP Á Châu trong quá trình hi nhp kinh t
2

quc t và trong khu vc.
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu : Hot đng tín dng và qun lỦ ri ro tín dng
trong cho vay đi vi khách hàng DNVVN ti NHTMCP Á Châu.
Phm vi nghiên cu : Các hot đng kinh doanh, đc bit là công tác qun
lỦ ri ro tín dng đi vi khách hàng DNVVN trong 4 nm tr li đây. Tuy
nhiên, hot đng tín dng ca ACB ch yu là cho vay (chim gn 90% hot
đng tín dng) nên phm vi đ tài ch tp trung nghiên cu các ri ro trong quá
trình cho vay ca hot đng tín dng.
4. Phng pháp nghiên cu:
S dng phng pháp nghiên cu thng kê, so sánh, phân tích, …, có
tham kho Ủ kin phn bin ca các chuyên gia trong lnh vc ngân hàng, cán
b qun lỦ, điu hành có liên quan đ hoàn thin gii pháp.
5. Kt cu ca lun vn:
Ngoài phn m đu và phn kt lun, lun vn đc chia làm 3 chng,

c th:
Chng 1: LỦ lun chung v ri ro tín dng và qun lỦ ri ro tín dng đi
vi DNVVN ti các NHTM.
Chng 2: Thc trng hot đng tín dng và công tác qun lỦ ri ro tín
dng đi vi DNVVN ti NHTMCP Á Châu.
Chng 3: Gii pháp hoàn thin công tác qun lỦ ri ro tín dng đi vi
DNVVN ti NHTMCP Á Châu.






3

CHNG 1:
Lụ LUN CHUNG V RI RO TệN DNG VÀ QUN LÝ RI RO TệN
DNG I VI DNVVN TI CÁC NHTM
1.1 RI RO TệN DNG
1.1.1 Khái nim v tín dng ngơn hƠng
Cho vay là mt hình thc cp tín dng, theo đó TCTD giao cho KH s
dng mt khon tin đ s dng vào mc đích và thi gian nht đnh theo tha
thun theo nguyên tc có hoàn tr c gc và lưi.
Tín dng là quan h vay mn, quan h s dng vn ln nhau gia
ngi đi vay và ngi cho vay da trên nguyên tc hoàn tr, kèm theo li tc
khi đn hn. Tín dng có th hiu mt cách đn gin là mt quan h giao dch
gia hai ch th, trong đó mt bên chuyn giao quyn s dng tin hoc tài sn
cho bên kia bng nhiu hình thc nh : cho vay, bán chu hàng hóa, chit khu,
bo lưnh,… đc s dng trong mt thi gian nht đnh và theo mt s điu
kin nht đnh nào đó đư tha thun.

Tín dng ngơn hƠng (sau đây gi tt là tín dng) là quan h chuyn
nhng quyn s dng vn t ngân hàng cho khách hàng trong mt thi gian
nht đnh vi mt chi phí nht đnh.
1.1.2 Khái nim v ri ro tín dng
Theo y ban Basel thì RRTD là kh nng mà khách hàng vay hoc bên
đi tác không thc hin đc các ngha v ca mình theo nhng điu khon đư
cam kt. Ri ro tht thoát đi vi mt ngân hàng là s v n ca ngi giao
c trong hp đng, trong đó s v n đc xác đnh là bt k s vi phm
nghiêm trng nào đi vi ngha v hp đng khi hoàn tr n và lưi.
Cn c vào Khon 01 iu 02 ca Quy đnh v phân loi n, trích lp
và s dng d phòng đ x lỦ ri ro tín dng trong hot đng ngân hàng ca
TCTD ban hành theo quyt đnh 493/2005/Q-NHNN ngày 22/04/2005 ca
Thng đc NHNN thì : “Ri ro tín dng trong hot đng ngân hàng ca t
4

chc tín dng là kh nng xy ra tn tht trong hot đng ngân hàng ca TCTD
do khách hàng không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha v
ca mình theo cam kt”.
Nh vy có th hiu RRTD là bin c xy ra trong quá trình cp tín
dng, biu hin trên thc t là vic khách hàng vay không thc hin ngha v
tr n (bao gm lưi vay và gc), hoc tr n không đy đ, không đúng hn
cho ngân hàng nh đư cam kt trong hp đng.
1.1.3 Phơn loi ri ro tín dng vƠ tác đng ca ri ro tín dng đi vi NH
Tùy thuc vào mc đích nghiên cu, có th phân loi ri ro tín dng
theo nhiu cách khác nhau. Có th phân ri ro tín dng thành hai cp đ là ri
ro đng vn và ri ro mt vn.

Hình 1.1 : Nhng khó khn và thit hi khi xy ra RRTD
Nu da trên nguyên nhân phát sinh ri ro thì ri ro tín dng bao gm
ri ro danh mc và ri ro giao dch :

Ri ro danh mc : nguyên nhân phát sinh là do nhng hn ch trong qun lỦ
danh mc cho vay ca ngân hàng, đc phân chia thành ri ro ni ti và ri ro
tp trung
Ri ro ni ti: xut phát t các yu t, các đc đim riêng có, mang tính
5

riêng bit bên trong ca mi ch th đi vay hoc ngành, lnh vc kinh t. Nó
xut phát t đc đim hot đng hoc đc đim s dng vn ca KH vay vn.
Ri ro tp trung là trng hp ngân hàng tp trung vn cho vay quá
nhiu đi vi mt s khách hàng, mt s ngành kinh t, hoc trong cùng mt
khu vc đa lỦ hoc cùng mt loi hình cho vay có ri ro cao.
Ri ro giao dch: nguyên nhân phát sinh là do nhng hn ch trong quá
trình giao dch và xét duyt cho vay, đánh giá khách hàng. Ri ro giao dch có
ba b phn chính là: ri ro la chn, ri ro bo đm và ri ro nghip v.
Ri ro la chn là ri ro có liên quan đn quá trình đánh giá và phân
tích tín dng khi ngân hàng la chn nhng phng án cho vay vn có hiu
qu đ ra quyt đnh cho vay.
Ri ro đm bo: Phát sinh t các tiêu chun đm bo nh các điu
khon trong hp đng vay, các loi tài sn đm bo, ch th đm bo, hình
thc đm bo và mc cho vay trên giá tr tài sn đm bo.
Ri ro nghip v là ri ro liên quan đn công tác qun lỦ khon vay và
hot đng cho vay, bao gm c vic s dng h thng xp hng tín dng và k
thut x lỦ các khon vay có vn đ.
 Tác đng ca ri ro tín dng đi vi ngơn hƠng
Khi gp ri ro tín dng, NH không thu đc vn tín dng đư cp và lưi
cho vay, nhng vn phi chi tr lưi và gc tin gi khi đn hn, dn đn NH
mt cân đi trong vic thu chi, vòng quay vn tín dng gim nên kinh doanh
không hiu qu. Thm chí dn đn tình trng mt kh nng thanh khon, làm
mt lòng tin ngi gi tin, nh hng đn uy tín ca NH.
Khi mt NH gp khó khn, d gây hoang mang lo s trong dân chúng,

dn đn vic  t đn rút tin  các NH khác, làm cho toàn b h thng NH gp
khó khn. NH khó khn s nh hng xu đn tình hình sn sut kinh doanh
ca doanh nghip. Hn na, s hong lon ca các NH nh hng rt ln đn
toàn b nn kinh t. Nó làm cho nn kinh t b suy thoái, giá c tng, sc mua
6

gim, tht nghip tng, xư hi mt n đnh. Ngoài ra, ri ro tín dng cng nh
hng đn nn kinh t th gii vì ngày nay nn kinh t mi quc gia đu ph
thuc vào nn kinh t khu vc và th gii, ví d đin hình là khng hong tài
chính Châu Á và khng hong tín dng  M.
1.1.4 Du hiu nhn bit vƠ nguyên nhân gây ra ri ro tín dng
Nhn din ri ro, qua đó có gii pháp ti u giúp ngn nga và x lỦ các
khon cho vay ri ro là khâu quan trng, quyt đnh đn hiu qu kinh doanh
tín dng ca ngân hàng. Du hiu nhn bit RRTD bao gm: du hiu tài chính
và du hiu phi tài chính :
Du hiu tài chính: th hin qua các ch tiêu đc rút ra t s liu
BCTC ca DN. Tuy nhiên phn ln BCTC ca các DN Vit Nam thng
không đc kim toán, do vy đ đánh giá chính xác, NVTD phi xác đnh
đc mc đ tin cy ca BCTC. Du hiu v x lỦ thông tin tài chính ca KH
bao gm: các ch s phn ánh kh nng thiu thanh khon (bao gm ch s
thanh khon nhanh, ch s thanh khon hin hành di 1); c cu vn th hin
s mt cân đi, kh nng t ch tài chính; các vòng quay khon phi thu, hàng
tn kho, vòng quay vn lu đng chm th hin s trì tr trong hot đng, kh
nng thu hi vn khó, phi thu tng nhanh và thi hn thanh toán n kéo dài,
hàng tn kho luân chuyn chm; các ch s kh nng sinh li ROE, ROA thp
th hin kh nng tng trng và trin vng phát trin tng lai yu.
Du hiu phi tài chính:
Nhóm các du hiu phát sinh ri ro t phía khách hàng: trì hoãn cung
cp thông tin, gây tr ngi cho vic kim tra đnh k, đ ngh gia hn n, điu
chnh k hn tr n thiu cn c thuyt phc, chây  trong vic tr n.

Nhóm du hiu liên quan đn giao dch ngân hàng: nhng thay đi bt
thng trong tài khon tin gi thanh toán, có du hiu tìm kim ngun tài tr
bt thng, chm thanh toán n gc và lưi cho ngân hàng, ….
Nhóm du hiu liên quan đn hot đng kinh doanh, tình hình tài
7

chính và phng pháp qun lý ca khách hàng:

khó khn trong vic phát trin
sn phm, sn phm có tính thi v cao, phát sinh chi phí bt thng, thay đi
c cu t chc, thuyên chuyn nhân viên quá thng xuyên, chy theo trào lu,
vn đ th hiu, ….
Nhóm du hiu phát sinh t chính sách tín dng ca ngân hàng: đánh
giá và phân loi không chính xác ri ro khách hàng, du hiu che giu n có
vn đ, h s tín dng không đy đ, phát trin tín dng quá mc, ….
Khi phát hin thy các du hiu phát sinh ri ro, NVTD phi tin hành
ngay các bc xác đnh mc đ nghiêm trng và nguyên nhân, đng thi phi
tái phân loi khon vay. Các nguyên nhân gây ra ri ro có th do:
Nhóm các nguyên nhân ni ti t phía khách hàng: thông tin gian di,
thiu trung thc; không hp tác; s yu kém trong qun lỦ; s đ v ca đi
tác; sn phm và công ngh ca doanh nghip lc hu, thiu vn trong đu t
dài hn, yu t cnh tranh, s phn đi, ty chay ca công chúng đi vi tác
đng xu trong sn phm/ hành vi doanh nghip. Hay các nguyên nhân phát
sinh t thái đ, uy tín và kh nng thanh toán ca đi tác đu vào, đu ra gián
tip nh hng kh nng tr n ca khách hàng.
Nhóm nguyên nhân ni ti t phía NH: Vic ngân hàng không thu hi
đc vn có th do đư buông lng qun lỦ, cp tín dng không minh bch; áp
dng mt chính sách tín dng kém hiu qu; trình đ, nng lc yu kém, thiu
trách nhim, mt phm cht ca mt s nhân viên NH tham gia cp TD, ….
Nhóm nguyên nhân khách quan bên ngoài: suy thoái kinh t hoc do

ri ro th trng; tình hình chính tr bt n đnh; chính sách, c ch ca Nhà
nc thay đi; nguyên nhân bt kh kháng (ha hon, thiên tai, chin tranh, …)
Nhóm nguyên nhân t phía bo đm tín dng: Giá tài sn th chp, cm
c bin đng nhiu, khó đnh giá, tài sn mang tính chuyên dng, tính kh mi
thp, tranh chp v pháp lỦ hoc bo lưnh bên th ba có vn đ nh mt kh
nng tài chính, tài sn gim giá tr, thay đi hin trng, ….
8

1.2 QUN Lụ RI RO TệN DNG I VI DNVVN
1.2.1 Tng quan v DNVVN
1.2.1.1 Khái nim DNVVN
Tiêu chí đ xp loi DNVVN ti VN ca HSBC là DN có doanh thu
mt nm di 10 triu USD, có vn t 2 triu USD tr xung.
Theo u ban chun mc k toán quc t (FASB) đnh ngha DNVVN có
khong 50 nhân viên và doanh thu hàng nm khong 10 triu euro, thc t đa
s trên di 10 nhân viên, không có b phn theo dõi tuân th chun mc báo
cáo tài chính.
Theo Ngh đnh 56/2009/CP-N, ngày 30/06/2009: DNVVN là c s
kinh doanh đư đng kỦ kinh doanh theo quy đnh pháp lut, đc chia thành ba
cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng ngun vn tng
đng tng tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k toán ca DN) hoc s
lao đng bình quân nm (tng ngun vn là tiêu chí u tiên), c th nh sau:
Bng 1.1: Phân loi doanh nghip va và nh

Theo tiêu chun này thì ti VN có hn 97% DN thuc DNVVN. Cn c
vào tình hình kinh t xư hi c th ca ngành, đa phng, trong quá trình thc
Quy mô

Khu vc
DN siêu nh

DN nh
DN va
S lao đng
Tng
ngun vn
S lao
đng
Tng ngun
vn
S lao
đng
I. Nông, lâm
nghip và thy sn
10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi
t trên 20 t
đng đn
100 t đng
t trên 200
ngi đn
300 ngi
II. Công nghip và
xây dng
10 ngi tr
xung

20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi
t trên 20 t
đng đn
100 t đng
t trên 200
ngi đn
300 ngi
III. Thng mi
và dch v
10 ngi tr
xung
10 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
50 ngi
t trên 10 t
đng đn 50
t đng
t trên 50
ngi đn
100 ngi
9

hin các bin pháp, chng trình tr giúp có th linh hot áp dng đng thi c
hai tiêu chí vn và lao đng hoc mt trong hai tiêu chí trên.

1.2.1.2 c đim ca DNVVN
Tn ti vƠ phát trin  hu ht các lnh vc, các thƠnh phn kinh t
nh : thng mi, dch v, công nghip, nông nghip,… và hot đng di
mi hình thc nh : DNNN, DN t nhân, công ty c phn, công ty trách nhim
hu hn, DN có vn đu t nc ngoài,….
Có tính nng đng cao và rt nhy cm trc nhng thay đi ca th
trng do các DNVVN có kh nng chuyn hng kinh doanh và chuyn
hng mt hàng nhanh.
Chu k sn xut kinh doanh ngn : DNVVN có vn đu t ban đu ít
nên chu k sn sut kinh doanh ca DN thng ngn nên kh nng thu hi vn
nhanh to điu kin cho DN kinh doanh hiu qu.
Nng lc kinh doanh còn hn ch : Do đc đim vn hot đng nh, kh
nng tip cn các ngun tài chính khác thp nên các DNVVN thng gp khó
khn trong vic m rng quy mô hot đng, trin khai các d án ln và đu t
sn xut mi.
Bên cnh đó, do quy mô vn nh nên nên các DNVVN không có điu kin
đu t nhiu vào vic nâng cp, đi mi máy móc, mua sm thit b công ngh
tiên tin, hin đi. DNVVN cng gp khó khn trong vic tìm kim th trng
và phân phi sn phm do thiu thông tin v th trng, công tác tip th hình
nh còn kém hiu qu, làm cho các mt hàng sn xut ra khó tiêu th tên th
trng dn đn hn ch kh nng chim lnh th trng và gim kh nng cnh
tranh.
Trình đ lao đng vƠ nng lc qun lỦ còn thp : trình đ và tay ngh
ca ngi lao đng, đi ng qun lỦ trong các DNVVN cng là mt vn đ
bc xúc hin nay. Lc lng lao đng ch yu là lao đng ph thông, ít đc
đào to tay ngh và thiu k nng đng thi cng ít đc ch DN quan tâm đào
10

to và đào to li nhm nâng cao tay ngh trong khi cht lng ngun lao đng
có Ủ ngha quan trng đi vi s tn ti và phát trin ca DN. Bên cnh đó k

nng ca ch DN còn hn ch, s lng DNVVN có ch DN, giám đc có
trình đ chuyên môn cao và qun lỦ tt cha nhiu.
1.2.1.3 Tình hình phát trin
DNVVN là loi hình doanh nghip nng đng trong kinh doanh, hot
đng đa dng trong nhiu lnh vc, ngành ngh và đc bit rt nhy cm vi
nhng bin đng ca th trng, chuyn đi mt hàng nhanh, phù hp th hiu
ngi tiêu dùng, tn dng đc nguyên vt liu, nhân lc ti ch, d dàng cnh
tranh, lên li, xâm nhp th trng. ây là loi hình DN hot đng khá thành
công, đóng góp nhiu cho s phát trin kinh t chung ca đt nc hin nay.
Bình quân trong giai đon 2001 đn 2006, s doanh nghip tng 22%/nm,
s vn tng trên 49%/nm. Các DNVVN to công n vic làm cho gn 3 triu
lao đng, đóng góp hn 40% GDP, chim t trng 29% tng kim ngch xut
khu ca c nc, đóng góp gn 15% tng thu ngân sách Nhà nc.
n nm 2007, c nc có trên 320,000 DNVVN - đa s là DN dân doanh
trong đó khong 31% hot đng trong lnh vc công nghip và thng mi.
S lng thành lp mi riêng trong nm 2010 đư đt gn 90.000 doanh
nghip, tng 5,5% so vi 2009 (tng vn đng kỦ là 545.000 t đng, bình
quân mi doanh nghip có vn 6 t). Tính chung đn ht nm 2010, c nc có
544.394 doanh nghip đng kỦ kinh doanh, vt mc tiêu đã đc Chính ph
đ ra là 500.000 doanh nghip vào thi đim này.
Theo s liu mi nht ca Cc Phát trin doanh nghip, B K hoch và
u t thì tính đn ngày 31/9/2011, c nc đư có 606.900 DN đng kỦ hot
đng theo lut doanh nghip. Riêng trong 8 tháng đu nm 2011, c nc đư có
thêm 52.500 DN đc thành lp vi s vn đng kỦ c đt trên 318.540 t
đng.
c bit, nu nh giai đon 2006 - 2009 DNVVN nc ta có xu hng nm
11

sau cao hn nm trc v s lng doanh nghip mi thành lp, trong đó, đnh
cao là nm 2009 vi gn 85.000 doanh nghip thì t 2010 tr đi xu hng này

có du hiu gim li. nh đim là 9 tháng đu nm 2011, s lng DNVVN
thành lp mi cng gim đi đáng k.
Bên cnh vic gim v lng đng kỦ mi, s lng các DN gii th,
ngng hot đng/gii th không chính thc tính đn ht tháng 9/2011 cng lên
ti 160.930 doanh nghip. Hin nay, s lng DN đang tn ti là 445.970 DN.
Thng kê ca Tng cc Thng kê cng cho thy, tc đ gii th và ngng hot
đng ca DN trong 2 nm 2009 và 2010 gn gp đôi so vi nhng nm trc.
iu đáng nói là phn ln đi tng DN phá sn ri vào quy mô nh và va.
im qua tình hình phát trin cho thy DNVVN thành công nht trong
nn kinh t m, có ngun lao đng di dào, mc tin lng thp.  Vit Nam
ch yu là loi hình công ty trách nhim hu hn, công ty c phn tp trung
vào mt s lnh vc nh: ch bin nông lâm thy hi sn, gia công hàng may
mc, sn xut giày dép, linh kin thit b đin t, làm y thác cho các DN ln,
gia công cho các công ty nc ngoài, S phát trin DNVVN đóng góp quan
trng vào tng trng kinh t, tng thu ngân sách nhà nc, to công n vic
làm, tng thu nhp cá nhân, gim đói nghèo, góp phn n đnh và phát trin xư
hi.
1.2.1.4 Các điu kin h tr cho s phát trin ca DNVVN
Quyt đnh 236/2006/Q-TTg v vic phê duyt k hoch phát trin
DNVVN 5 nm 2006-2010 là mt bc c th hóa chính sách, to thun li
đy nhanh tc đ phát trin DNVVN c v quy mô và cht lng.
Ngh đnh 56/2009/CP-N, ngày 30/06/2009 và Ngh quyt s 22/NQ-CP
ca Chính ph. Chính ph đa ra 6 bin pháp ln h tr các DNVVN : Hng
dn xây dng k hoch, chng trình tr giúp phát trin DNVVN; Tng cng
kh nng tip cn ngun vn tín dng và huy đng các ngun lc h tr tài
chính cho DNVVN; Tháo g khó khn v mt bng sn xut; H tr nâng cao
12

nng lc cnh tranh cho các DNVVN; y mnh thc hin mt s gii pháp
ci cách th tc hành chính to thun li cho DNVVN; Xây dng và cng c

h thng tr giúp phát trin DNVVN. Ngoài ra, còn có mt s chính sách tài
chính u đưi khác nh dưn vic np thu, …
Lut doanh nghip và lut đu t nc ngoài có hiu lc thi hành t
01/07/2006 là nhng c s pháp lỦ quan trng phát trin doanh nghip, ch
da vng chc cho doanh nghip và nhà đu t.
Vit Nam đư chính thc tr thành thành viên WTO, m ra c hi cho phát
trin kinh t sâu rng, thúc đy tin trình ci cách trong nc, đc bit là th
tc hành chính, bưi b các giy t không cn thit, rút ngn thi gian thành lp
doanh nghip và tham gia th trng, đa nhanh hàng hóa dch v vào kinh
doanh. Xut hin, hình thành các tp đoàn kinh t, tp đoàn đa quc gia s to
ra c hi cho s ra đi các DNVVN hot đng theo hình thc xâu chui, dch
v gia công, phân phi.
1.2.1.5 Thun li
Hu ht các DNVVN ti Vit Nam là nhng DN có đi ng lao đng không
cn trình đ cao. Do đó vi u th ngun lao đng ph thông di dào ca Vit
nam, các DNVVN gp nhiu thun li trong vic tn dng ngun nhân công
giá r này.
Hot đng ca DNVVN thng mang tính cht gia đình nên nhn đc s
h tr rt ln t các thành viên trong gia đình cng nh h tr ln nhau v
nhiu mt nh v vn, kinh nghim, thông tin đi vi các DN hot đng trong
cùng ngành ngh, cùng đa phng.
B máy t chc gn nh, tính nng đng và linh hot cao nên các DNVVN
tit kim đc chi phí, nhanh chóng đa ra các quyt đnh kinh doanh kp thi,
tn dng đc c hi kinh doanh. Các DNVVN d dàng chuyn đi phng án
sn xut kinh doanh và mt hàng kinh doanh phù hp vi th trng vào tng
thi đim hn so vi các DN ln.
13

DNVVN đa phn là các DN ngoài quc doanh, các DN này s dng ngun
vn ca mình có chn lc và hiu qu hn so vi các DNNN, góp phn tng

thêm uy tín, làm cho các ngân hàng mnh dn đu t vn nhiu hn cho loi
hình DN này.
1.2.1.6 Nhng khó khn, hn ch
Bên cnh nhng thun li nh : là loi hình DN nng đng trong kinh
doanh và hot đng đa dng trong nhiu lnh vc, ngành ngh, rt nhy cm
vi nhng bin đng ca th trng, chuyn đi mt hàng nhanh, phù hp th
hiu ngi tiêu dùng, tn dng đc nguyên vt liu, nhân lc ti ch, d dàng
cnh tranh, lên li, xâm nhp th trng, là loi hình DN luôn nhn đc s
quan tâm đu t ca ng và Nhà nc thì các DNVVN vn còn nhng mt
khó khn, hn ch :
Xut phát đim ca các DNVVN thng lƠ t kinh nghim kinh doanh
thc t ca ch DN, các yu t v qun lỦ vƠ thc thi pháp lut còn có
phn hn ch nên dn đn mt s tình trng không đnh lng đc ri ro ca
hot đng kinh doanh.
V k thut vƠ công ngh, di 10% s DNVVN có công ngh, thit b
tiên tin, còn li trên 90% đang s dng công ngh trung bình hoc lc hu,
mc đ đu t đi mi công ngh thp, do đó sc cnh tranh sn phm yu,
nh hng đn vic s dng tài nguyên (nguyên nhiên vt liu, nng lng, …)
và bo v môi trng. S tham gia và th hng ca DNVVN đi vi các dch
v đào to v qun lý, t vn tài chính, k toán, thu, t vn qun lỦ, ng dng
công ngh thông tin, … còn rt hn ch. Nng lc tip cn và chim lnh th
trng, nht là nhng th trng ngoài nc cng là mt hn ch đáng k.
Các DNVVN t nhơn tip cn hn ch ti các chính sách, chng trình
u đƣi, h tr ca Chính ph. Mc dù Chính ph có mt s chính sách,
chng trình u đưi, h tr phát trin doanh nghip, nhng các DNVVN còn
cha tip cn đc hiu qu. T l DNVVN tham gia và các chng trình h
14

tr ca Chính ph nh Chng trình xúc tin thng mi quc gia, Qu đi
mi Khoa hc Công ngh, còn rt khiêm tn (di 10%). Do các DNVVN

hoc là có ngun lc hn ch, hoc cha chun b đ tip cn các ngun lc
phân b bi Chính ph đ phát trin các ngành, ngh và lnh vc u tiên.
Nhng vn đ mƠ các DNVVN phi đi mt trong vn đ xut nhp
khu, gm:
Vic tip cn vi hn ngch xut - nhp khu b hn ch và trên thc t
các DNNN vn giành đc s u tiên. Th tc hi quan còn rm rà; thu xut
- nhp khu đc áp dng tùy tin do h thng mư thu cha chun.
Thiu thông tin v th trng ca đi tác, v khách hàng nc ngoài và
thiu mng li marketing.
Tín dng xut khu và bo him xut khu không đáp ng đc yêu cu
ca các doanh nghip.
Tình trng thiu vn ca các DNVVN : là khó khn cp bách nht hin
nay. Các DNVVN khó tip cn vi ngun vn tín dng ngân hàng, h cng
không có li th v khoanh n, giưn n, u đưi tín dng, tín chp khi vay nh
các DNNN ln. Trong khi các DNVVN phi tuân th nghiêm yêu cu th chp
thì các DNNN li không cn quan tâm ti điu này.
1.2.1.7 Nhng khó khn khi tip cn ngun vn ngân hàng:
Các th tc v vay vn ca các các TCTD khá phc tp làm cho các chi phí
giao dch tng cao, dn ti giá ca các khon tín dng tr nên đt đ đi vi
các DNVVN.
Các quy đnh kht khe v tài sn th chp mà các DNVVN không đáp ng
đc, ít tài sn hoc không có tài sn đ th chp hp pháp, hp l, phng
pháp đnh giá ca ngân hàng cha rõ ràng, thng đánh giá thp hn nhiu so
vi giá th trng.
a s các DNVVN thng không đ điu kin đ vay vn tín chp ti ngân
hàng do cha có uy tín và tín nhim vi ngân hàng trong vic s dng vn vay