PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH DỰ BÁO SỐ THU THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP THEO GDP - TRƯỜNG HỢP QUẬN BÌNH TÂN TPHCM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH







TRN KHÁNH CH

PHÁT TRIN MÔ HÌNH D BÁO S THU THU THU
NHP DOANH NGHIP THEO GDP – TRNG HP
QUN BÌNH TÂN THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Mư s: 60340201
LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN HNG THNG







TP.HOÀ CHÍ MINH - NAÊM 2012

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH







TRN KHÁNH CH

PHÁT TRIN MÔ HÌNH D BÁO S THU THU
THU NHP DOANH NGHIP THEO GDP –
TRNG HP QUN BÌNH TÂN THÀNH PH H
CHÍ MINH

LUN VN THC S KINH T

TP.HOÀ CHÍ MINH - NAÊM 2012




LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là kt qu nghiên cu ca riêng tôi, các s liu s
dng phân tích trong lun vn có ngun gc rõ ràng, đã đc công b theo
quy đnh. Các kt qu nghiên cu nêu trong lun vn là trung thc, đc cho
phép s dng và cha tng đc công b trong bt k mt công trình nào
khác.
Hc Viên




Trn Khánh Ch
MC LC

Trang
PHN M U 1
NI DUNG LUN VN 2
Chng 1 : C s lý lun ca D báo thu 4
1.1 Tng quan v d báo 4
1.1.1 D báo vƠ vai trò ca d báo 4
1.1.1.1 Khái nim d báo 4
1.1.1.2 c đim ca d báo 4
1.1.1.3 Vai trò ca d báo 5
1.1.2 Các phng pháp d báo 5

1.2 D báo thu 6
1.2.1 ụ ngha ca d báo thu 6
1.2.2 C s tính thu 7
1.2.3  ni vƠ h s co giưn ca thu 8
1.2.4 Mt s mô hình d báo s thu thu 10
1.2.4.1 Mô hình d báo v mô( mô hình GDP) 10
1.2.4.2 Mô hình d báo s thu theo tháng ầầầầầầầầầ 18
1.2.5 Mt s mô hình nghiên cu vƠ áp dng v d báo thu trong
vƠ ngoƠi nc 20
1.2.5.1 Mô hình nghiên cu vƠ áp dng đi vi trong ncầầ.20
1.2.5.2 Mt s mô hình nghiên cu áp dng  các ncầầầầ21
1.3 Kt lun chng 1 23
Chng 2: S thu thu vƠ d báo s thu thu Qun Bình Tơn 25
2.1 Vai trò, v trí trí ca s thu thu Qun Bình Tơn 25
2.2 c đim thu thu Qun Bình Tơn 25
2.2.1 Tình hình s thu thu trên đa bƠn Qun Bình Tơn 25
2.2.2 C cu s thu các loi thu chính trong 5 nm gn đơy 28
2.3. Thc t công tác d báo s thu thu  qun Bình Tân 29
2.4. Nhn xét: 34
2.5. Kêt lun chng 2 36
Chng 3: Phát trin mô hình d báo s thu thu thu nhp doanh
nghip trng hp Qun Bình Tơn TP. HCM 37
3.1 Thu thp s liu thu thu nhp doanh nghip t nm 2002-2011 .37
3.2 C s tính thu thu nhp doanh nghip 41
3.2.1 Xác đnh c s tính thu 41
3.2.2 Xác đnh s thu điu chnh 43
3.3 LƠm thích ng chui s thu theo thi gian 46
3.3.1 Xác đnh s thu thu đư hiu chnh 46
3.3.2 Kim đnh tính dng ca chui d liu 48
3.4 H s co giưn ca thu theo c s tính 50

3.4.1 Xác đnh h s co giưn 50
3.4.2 Kim đnh ý ngha ca h s hi quy 51
3.4.3 Kim đnh tính hp lý ca mô hình 52
3.5 c tính d báo 54
3.6 Kt lun chng 3 56
Chng 4: Nhn xét vƠ đ xut ầầầầầầầầầầầ 57
4.1 Nhn xét v công tác d báo ti Chi Cc Thu Qun Bình Tơn 57
4.1.1 Thun li vƠ nhng mt đt đc 57
4.1.2 Khó khn vƠ hn ch 58
4.2  xut mô hình d báo 59
4.2.1 Thun li vƠ nhng yu t đt đc 60
4.2.2 Khó khn, hn ch ca mô hình 62
4.3 Kin Ngh 63
4.3.1 c tính đ ni ca thu 63
4.3.2 Kt hp gia mô hình d báo s thu thu theo GDP, mô hình
d báo s thu thu theo tháng vƠ nhng thay đi chính sách 64
4.3.3 c tính h s co giưn theo tng nm 65
4.3.4 Xơy dng khung pháp lý n đnh 65
4.3.5 Xơy dng h thng s liu đy đ đáng tin cy có th s dng
đc 66
4.3.6 Kt hp các cp các ngƠnh 67
4.3.7 Xơy dng đi ng nhơn s lƠm công tác d báo 67
4.3.8 Kin ngh đi vi c quan cp trên 67
4.3.9 Kin ngh cho nhng nghiên cu tip theo 68
4.4 Kt lun chng 4 68
KT LUN 70

Danh Mc Bng
Trang
Bng 1.1: C s ca các nhóm thu 7

Bng 1.2: Phn trm thay đi GDP và s thu thu 9
Bng1. 3: S liu nghiên cu v h s co giãn và s thu tng trng ca thu
 Sri Lanka giai đon 1977 – 1985 22
Bng 2.1 : Bng tng hp s thu thu t nm 2004 đn nm 2011 25
Bng 2.2 C cu các loi thu trong 5 nm gn đây……………………….28
Bng 2.3: Bng d toán thu ngân sách Qun Bình Tân nm 2011 và d toán
nm 2012 31
Bng2.4 : D báo thu thu thu nhp doanh nghip Qun Bình Tân qua các
nm 34
Bng 3.1: s thu thu thu nhp doanh nghip nm 2002 đn nm 2011 38
Bng 3.2: Doanh thu và thu nhp tính thu các doanh nghip có phát sinh li
nhun qua các nm 41
Bng 3.3: C s tính thu thu nhp doanh nghip t nm 2002 đn nm
2011……………………………………………………………………… 43
Bng 3.4: S thu tng gim do điu chnh chính sách 44
Bng 3.5: Tng hp thay đi s thu thu do chính sách nm 2009 45
Bng 3.6: : S thu gia hn ca doanh nghip trên đa bàn nm 2009, 2010,
2011 46
Bng 3.7: S thu điu chnh t nm 2011 v nm 2002 47
Bng 3.8 : Gin đ t tng quan vi đ tr t 1 đn 6 48
Bng 3.9 : Chun b c s d liu đ xác đnh h s co giãn ca thu TNDN
theo c s tính 50
Bng 3.10 : Kt qu eviews xác đnh h s phng trình hi quy 52
Bng 3.11: D báo thu thu nhp doanh nghip theo c s tính 54
Bng 4.1: Báo cáo s thu Qun Bình Tân đn tháng 11/2012 61


Danh Mc Hình
Trang
Biu đ 2.1: Biu đ tng thu thu Qun Bình Tân qua các nm 26

Biu đ 2.2: Biu đ c cu các loi thu nm 2007 28
Biu đ 2.3 :Biu đ c cu các loi thu nm 2008 ( ph lc )
Biu đ 2.4 :Biu đ c cu các loi thu nm 2009 ( Ph lc )
Biu đ 2.5: Biu đ c cu các loi thu nm 2010( Ph lc )
Biu đ 2.6: Biu đ c cu các loi thu nm 2011 ( ph lc)
Biu đ 3.1: S thu thu nhp doanh nghip t nm 2002 đn nm 2011 38
Biu đ 3.2: Kim đnh xác đnh tng quan gia LnB và phn d ca mô
hình 53

DANH MC Kụ HIU VÀ CH VIT TT

AT
S thu thu điu chnh
B
C s tính thu
B
T

 ni ca thu
C
Tiêu dùng cá nhân
CPI
Ch s giá tiêu dùng
D
S thu tng( gim) thêm do điu chnh chính sách
E
T

H s co giãn ca thu theo c s tính thu
G

Chi tiêu chính ph
g
Tc đ tng trng thc t ca s thu t đu nm tính ti hin
ti trong nm tài khoá
GDP
Tng sn phn ni đa
GTGT
Giá tr gia tng
I
u t
NX
Xut khu ròng
s
T l tit kim
T
S thu thu
t
Thu sut
TNCN
Thu nhp cá nhân
TNDN
Thu nhp doanh nghip
TTB
Tiêu th đc bit
Y
Ch s thu nhp quc gia

phân s ca s tháng trong nm tài khoá mà thu thu thc t
∆
Phn trm( %) thay đi

H s tng trng ca c s thu
1

PHN M U
Lý do chn đ tƠi
Thành ph H Chí Minh là trung tâm thng mi và kính t ln ca
Vit Nam
, vi ngun lc kinh t mnh, ngun thu cao góp phn s n đnh và
phát trin kinh t ca c nc, hng nm đóng góp 1/3 cho ngun thu ngân
sách ca c nc trong đó thu là ngun thu ch yu góp phn làm bo đm
ngun chi cho ngân sách c nc và thành ph.
Qun Bình Tân là qun đc thành lp nm 2004 đc tách ra t
Huyn Bình Chánh, là qun mi vi tc đ phát trin kinh t cao GDP tng
trên 20% mi nm, thu ngân sách tng nhanh qua các nm góp phn hoàn
thành nhim v thu chung cho thành Ph và phc v cho nhu cu phát trin
nhanh chóng ca qun. Do đó vic xây dng và qun lý ngun thu ca qun
rt đc quan tâm và là nhim v chính tr ch yu.  qun lý tt ngun thu
thì vic xây dng d báo thu rt quan trng, thông qua công tác d toán chúng
xác đnh đc ngun lc ca mình t đó có nhng bin pháp qun lý thu tt
hn.
Hin nay ngành thu t cp Tng cc đn Chi cc thng s dng
phng pháp d báo theo tháng, phng pháp này cha mang li hiu qu cao
có nhiu sai lch gia thc t và d báo. Qua tìm hiu mt s mô hình d báo
thu, t đó tác gi nghiên cu đ phát trin mt mô hình d báo thu cp chi
cc
T nhng lý do trên nên tác gi chn đ tài Phát trin mô hình d báo
s thu thu thu nhp doanh nghip theo GDP– trng hp Qun Bình Tân TP.
HCM
Mc tiêu nghiên cu

2

Phát trin đc mt mô hình d báo s thu thu ti mt đn v thu cp
c s
i tng nghiên cu
Các mô hình d báo s thu
Phm vi nghiên cu
S thu thu thu nhp doanh nghip trên đa bàn qun Bình Tân giai
đon t nm 2002 đn nm 2011
Khung pháp lý và chính sách hin hành quy đnh ca Chính ph trong
lnh vc thu
Ngun s liu ly t s liu báo cáo thu thu ca Chi Cc Thu Qun
Bình Tân
Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu đnh lng bng k thut hi quy, phân tích hi quy da
trên kt qu x lý thng kê.
ụ ngha thc tin ca đ tƠi
Trong công tác d báo s thu thu hàng nm có nhiu yu t tác đng,
vic xác đnh s thu hàng nm còn tu thuc vào k hoch đc giao ca
Thành Ph, và trong quá trình thc hin còn nhiu nhân t làm nh hng đn
thc t s thu. Vì vy vic d báo ngun thu thu giúp c quan thu qun lý
tt ngun thu cng nh xác đnh đc kh nng đt đc ca đn v trên c
s chng minh s liu ngun lc ca đn v t đó tránh trng hp vic k
hoch thc đc giao vt quá kh nng ngun lc t có và xác đnh ngun
thu làm c s hoch đnh các chính sách phát trin ca đa phng.
NI DUNG LUN VN
3

Lun vn gm : 70 trang vi 19 bng, 8 hình, 1 ph lc
Ngoài phn m đu và kt lun, Lun vn này gm 4 chng:

Chng 1 : C s lý lun ca D báo thu
Chng 2: S thu thu và d báo s thu thu Qun Bình Tân
Chng 3: Phát trin mô hình d báo s thu thu thu nhp doanh nghip –
trng hp Qun Bình Tân Tp HCM
Chng 4: Tho lun và đ xut
Hng nghiên cu tip theo










4

Chng 1 : C s lý lun ca D báo thu
1.1 Tng quan v d báo
1.1.1 D báo vƠ vai trò ca d báo
(1)

1.1.1.1 Khái nim d báo
D báo là mt khoa hc và ngh thut tiên đoán nhng s vic s xy
ra trong tng lai, trên c s phân tích khoa hc v các d liu đã thu thp
đc. Khi tin hành d báo cn cn c vào vic thu thp, x lý s liu trong
quá kh và hin ti đ xác đnh xu hng vn đng ca các hin tng trong
tng lai nh vào mt s mô hình toán hc (nh lng). Tuy nhiên d báo
cng có th là mt d đoán ch quan hoc trc giác v tng lai (nh tính)

và đ d báo đnh tính đc chính xác hn, ngi ta c loi tr nhng tính
ch quan ca ngi d báo.
Dù đnh ngha có s khác bit nào đó, nhng đu thng nht v c bn
là d báo bàn v tng lai, nói v tng lai. D báo trc ht là mt thuc
tính không th thiu ca t duy ca con ngi, con ngi luôn luôn ngh đn
ngày mai, hng v tng lai. Trong thi đi công ngh thông tin và toàn cu
hóa, d báo li đóng vai trò quan trng hn khi nhu cu v thông tin th
trng, tình hình phát trin ti thi đim nào đó trong tng lai càng cao. D
báo đc s dng trong nhiu lnh vc khác nhau, mi lnh vc có mt yêu
cu v d báo riêng nên phng pháp d báo đc s dng cng khác nhau.
1.1.1.2 c đim ca d báo
- Không có cách nào đ xác đnh tng lai là gì mt cách chc
(1)
Nguyn Vn Phúc. Các phng pháp d báo kinh t và kh nng áp dng cho thành ph
H Chí Minh. Vin Nghiên cu Phát trin Thành ph H Chí Minh, tháng 3 nm 2011
5

chn(tính không chính xác ca d báo). Dù phng pháp chúng ta s dng
(tính không chính xác ca d báo). Dù phng pháp chúng ta s dng thì luôn
tn ti yu t không chc chn cho đn khi thc t din ra.
- Luôn có đim mù trong các d báo. Chúng ta không th d báo mt
cách chính xác hoàn toàn điu gì s xy ra trong tng tng lai. Hay nói
cách khác, không phi cái gì cng có th d báo đc nu chúng ta thiu hiu
bit v vn đ cn d báo.
- D báo cung cp kt qu đu vào cho các nhà hoch đnh chính sách
trong vic đ xut các chính sách phát trin kinh t, xã hi. Chính sách mi s
nh hng đn tng lai, vì th cng s nh hng đn đ chính xác ca d
báo.
1.1.1.3 Vai trò ca d báo
D báo ngày càng đc s dng ph bin  hu ht các c quan t

chc trong quá trình xây dng k hoch chin lc, phân tích tình hung, lp
k hoch ngân sách, đu t Vì th nhng ngi lp k hoch chin lc,
nghiên cu th trng, các nhà kinh t cn bit các k thut d báo.
D báo là c s cho vic ra quyt đnh vì vy ngi làm d báo và
ngi s dng d báo phi thng xuyên trao đi vi nhau, nu nhng ngi
s dng d báo có kin thc v d báo và tin cy các kt qu d báo s có ý
ngha rt ln trong quá trình ra quyt đnh
1.1.2 Các phng pháp d báo
Có nhiu hc gi có cách phân loi phng pháp d báo khác nhau.
Tuy nhiên các phng pháp d báo thng chia thành 2 nhóm chính là
phng pháp đnh tính và phng pháp đnh lng.

6

1.2 D báo thu
(2)

D báo thu là vic c tính s thu thu tng lai da vào nhng mô hình
đc la chn thích hp
.
1.2.1 ụ ngha ca d báo thu
Thu là công c rt quan trng đ chính quyn can thip vào s hot
đng ca nn kinh t bao gm c ni thng và ngoi thng. Tt c mi hot
đng ca chính quyn cn phi có ngun tài chính đ chi (đu tiên là nuôi b
máy nhà nc); ngun đu tiên đó là các khon thu t thu. Tuy nhiên đ thc
hin các hot đng đó đòi hi phi đc xây dng k hoch, hoch đnh trc
nên ngun tài chính đ thc hin cng cn phi chun b và d đnh có đc.
Các c quan lp ngân sách d kin ngun lc tài chính trên c s kinh t v
mô và xác đnh các gii hn ngun lc ca nn kinh t, thc trng ca nn
kinh t, trên c s phân tích d báo các tác đng ti các ch tiêu kinh t v mô

t chính ph và xác đnh các yu t nh hng đn s thu thu.
Vic d báo tt ngun thu thu s giúp cho chính ph hoc chính quyn
đa phng xây dng d toán chi tiêu phù hp vi ngun lc, ch đng hn
trong vic thc hin các chc nng, nhim v quyn lc ca nhà nc. D
báo thu còn đóng vai trò quan trng trong vic hoch đnh chính sách tài
khóa và đánh giá hiu qu hot đng ngành thu cng nh quá trình thc thi
chính sách thu và nhng kin ngh sa đi b sung chính sách. Nu vic d
báo kém chính xác s dn đn hoch đnh chính sách không đúng vi thc t
phi nhiu ln điu chnh trong mt nm vì các kin ngh v ngân sách không
th hin d liu liên quan đn s thu mt cách đúng đn. iu này có ý ngha
(2)
Nguyn Hng Thng, D báo s thu thu, ng dng kinh t trong lnh vc tài chính,
Thành ph H Chí Minh tháng 5 nm 2011
7

sng còn đi vi mt quc gia mà s thu t thu tài tr tr ch yu cho mi
chi tiêu ca chính ph. Ngoài ra khi d báo yu kém còn gây ra các tác đng
không tt khi điu hành thu và to ra cng thng không đáng có trong ni b
ngành thu, gia c quan thu và ngi np thu.
1.2.2 C s tính thu
Mt trong nhng nguyên lý c bn đ xây dng h thng thu hay mt
loi thu c th là xác đnh ngha v thu phi cn c vào kh nng tài chính
ca đi tng np thu. ó là nguyên tc đánh thu theo kh nng chi tr.
Kh nng chi tr đc th hin qua ba c s chính: Mc tiêu dùng, thu nhp
và giá tr tài sn. Chúng đc gi là c s tính thu. T đó có ba nhóm thu
chính trong nn kinh t, nhóm thu đánh vào tiêu dùng, còn gi là thu hàng
hóa; nhóm thu thu nhp; và nhóm thu tài sn
Bng 1.1: C s ca các nhóm thu
Nhóm
C s tính thu

Gii thích
Thu tiêu dùng
Giá tr hàng hóa
dch v
Tng giá tr gia tng ca hàng hóa, dch
v phát sinh trong k tính thu k c giá
tr hàng nhp, nhng không tính giá tr
hàng xut ,…
Thu thu nhp
Thu nhp tính
thu
Li nhun trc thu, c tc, li tc
ngoài li tc trái phiu chính ph và tin
gi ngân hàng, tin lng, thng, quà
tng,…
Thu tài sn
Giá tr tính thu
ca tài sn
Giá tr th trng ca bt đng sn hoc
giá hình thành trong điu kin m

8

Công thc chung xác đnh s thu thu nh sau:
S thu thu = C s tính thu x Thu sut
Có th vit di dng hàm s: T = f( B, t), trong đó T là s thu thu, B là c s
tính thu và t là thu sut
1.2.3  ni vƠ h s co giưn ca thu
 din t mi quan h tuyn tính gia s thu thu và c s tính thu,
hàm s Logarithm thng đc s dng vi  là h s phn ánh t l phn

trm( %) thay đi s thu thu khi c s tính thu bin đng 1%
lnT = ln +  lnB ( 1.1)
Suy ra : T = e
ln +  lnB
( 1.2 )
 gi vai trò đ ni ca thu hoc h s co giãn ca thu theo c s tính . Gi
∆T
*
là phn trm( %) thay đi ca s thu thu cha loi tr bt k nhng điu
chnh nào ca chính ph và chính sách thu.  ni ca thu đc ký hiu là
B
T
và xác đnh nh sau:
% ∆T
*
∆T
*
/ T
0
B
0
dT
*

B
T
= = = x ( 1.3 )
% ∆B ∆B/B
0
T

0
dB
Gi ∆T là phn trm( %) thay đi t nhiên ca s thu thu khi c s tính thu
thay đi 1%. H s co giãn ca thu theo c s tính thu đc ký hiu là E
T

và xác đnh bng công thc sau:


% ∆T

∆T / T
0
B
0
dT
E
T
= = = x ( 1.4 )
% ∆B ∆B/B
0
T
0
dB

9

H s co giãn thu thng đc s dng nhiu hn trong d báo vì nó
loi b tác đng ca điu chnh chính sách mà nhng tác đng này không phi
nm nào cng din ra hoc liu lng điu chnh không ging nhau mi nm.

Tóm li h s co giãn có đ chính xác cao hn trong c tính s thu.
Ví d: GDP theo giá hin hành  nm 2009 và 2010 ln lt là 1660
nghìn t đng và 1951 nghìn t đng. Tng thu v thu trong hai nm đó ln
lt là 398 nghìn t đng và 503 nghìn t đng. Tuy nhiên, nm 2011 có điu
chnh tng v din np thu nên s thu tng 20 nghìn t đng. Tính toán t l
phn trm ( %) thay đi GDP và s thu thu th hin  bng 2 di đây
Bng 1.2: Phn trm thay đi GDP vƠ s thu thu
vt: Nghìn t

2009
2010
% ∆
GDP ( giá hin hành )
1660
1951
17,53%
S thu thu( cha điu chnh)
398
503
26,38%
S thu thu điu chnh
398
483
21,36%

 ni ca thu:
% ∆T
*
21,38%
B

T
= = ≈ 1,5
% ∆B 17,53%
H s co giãn ca thu:
% ∆T

21,36%
E
T
= = ≈ 1,22
% ∆B 17,53%
10

H s co giãn thu cho bit nm 2010 va qua c 1% tng hay gim
GDP khin s thu thu tng hoc gim t nhiên tng ng 1.22%
T (4) suy ra: ∆T = T
0
x [(%∆B) x E
T
(1.5)
Công thc (5) cho bit nu không có nhng can thip ca chính ph
vào chính sách thu hin hành thì s gia tng v thu  nm k hoch s là
tích s gia s thu nm báo cáo vi t l tng ca c s tính thu và h s co
giãn thu. H s co giãn ca thu theo c s tính thu chính là h s  trong
công thc (1.1).
Ví d : h s co giãn trong nhng nm gn đây là 1.2; s thu thu nm
2010 là 400 nghìn t đng. Sang nm 2011, d báo c s tính thu tng 18%
và không có nhng điu chnh v mt chính sách. Vy mc tng t nhiên ca
s thu  nm 2011 theo s gia tng ca c s tính thu s là: 400 x 18% x 1.2
= 86.4 nghìn t đng

1.2.4 Mt s mô hình d báo s thu thu
1.2.4.1 Mô hình d báo v mô( mô hình GDP)
( 3)

Mô hình này da trên mi quan h gia c s tính thu và s thu thu.
Nguyên tc c bn  đây chính là nu không có s thay đi nào v lut th
(thu sut, c s tính thu danh ngha không thay đi), thì s thu thu tng
thêm hàng nm s là mt hàm s ca s gia tng trong c s tính thu theo
thi gian (GDP, thu nhp, tiêu dung và giá tr nhp khu, v.v…) và đ co giãn
ca s thu thu theo c s tính thu. Do đó, đ áp dng đc mô hình này,
chúng ta phi c lng đc h s co giãn ca toàn b các loi thu hoc
ca tng loi thu c th s dng phng pháp hi quy chui d liu theo
(3)
Mô hình V mô hoc mô hình da trên GDP (GDP based or Macro Model), theo d án
chng trình h tr k thut ca Châu Âu cho vit Nam, Hà Ni tháng 3 nm 2009
11

thi gian ca s thu thu và c s tính thu. Bc tip theo là d báo s tng
trng ca c s tính thu (GDP, tiêu dùng) và cui cùng là d báo s thu
thu s dng h s co giãn thu và s tng trng trong c s tính thu. Vic
d báo tng trng trong c s tính thu có th d dàng ly t nhng d báo
(kinh t v mô) thc t. Nu thu sut và/hoc c s tính thu cng thay đi,
chng hn khi có nhng thay đi mang tính điu chnh trong thu sut và hoc
c s tính thu, thì s thu tng thêm ca mt nm c th s ph thuc vào s
tng ca c s tính thu cùng vi nhng tác đng do s thay đi mang tính
điu chnh (discretionary change - nhng thay đi mang tính điu chnh ca
các nhà hoch đnh chính sách).  đây chúng ta cng phi d tính đc tác
đng do nhng thay đi mang tính điu chnh Nu chúng ta th và c lng
đ co giãn trong nm có xy ra nhng thay đi mang tính điu chnh bng
nhng phân tích hi quy thông thng, thì chúng ta s ri vào vic tính toán

“đ ni” – “buoyancy – tng trng s thu thu tính chung” cng nh là
nhng nh hng ca s tng trng kinh t, Nu T
0
là s thu thu ca nm
nay, T
1
là s thu d đoán ca nm ti, thì chúng ta s có:
T
1
= T
0
+ S tng thêm ca s thu (không có s thay đi trong c cu
thu) + Thay đi do các bin pháp mang tính điu chnh

Do đó, đ áp dng đc mô hình này, chúng ta cn phi tách bit đc
hoàn toàn s tng trng s thu do c s tính thu tng và tng trng do
nhng s thay đi mang tính điu chnh. Mô hình này đc gi là mô hình
da theo GDP nhng c s tính thu không nht thit phi là GDP, đó có th
là tng thu nhp hoc li nhun công ty hoc tiêu dùng hay giá tr/khi lng
nhp khu tùy theo d báo tng loi thu.
Cách tip cn:
12

+ D báo tng s thu thu nh là mt hàm (bin ph thuc) ca c s
tính thu (bin đc lp). Nói chung, có mi quan h khá cht ch gia s thu
ca mt sc thu c th và c s tính thu ca thu này.
+ iu cn làm đu tiên là xác đnh đ co dãn ca s thu thu theo c s
tính thu chung s dng phân tích hi quy, sau đó s dng kt qu đ d báo
s thu trong tng lai.
+ c xây dng da trên nhng c s tính thu cha đc quyt đnh

cho tng loi thu khác nhau, và không tính đn s tng tác gia nhng s
thay đi v thu và c s tính thu. Do đó, đây là cách tip cn đim cn bng
mt phn.  b sung cho mô hình này, thì chúng ta cn phi tin hành phân
tích s thay đi chính sách theo đ co dãn.
+ Yêu cu tng th v d liu và k nng vi tính d đáp ng đc hn
nhiu.
Các bc xây dng mô hình d báo GDP đc trình bày nh sau:
1. Xây dng chui d liu/s liu cho tng sc thu theo:
(a) S thu thu;
(b) C s tính thu :
+ Chui s liu v s thu thu đc thu thp t các c quan thu thu;
thông tin v c s tính thu có th ly đc t thông tin ca tài khon quc
gia hoc cán cân thanh toán (xut khu, nhp khu).
+ Có th không tìm ht đc s liu đi ng vi tng c s tính thu theo
lut cho tt c các loi thu, trong trng hp này, chúng ta có th s dng
mt s yu t thay th, chng hn: tin lng và tin công cho thu TNCN,
tiêu dùng t nhân cho thu Doanh thu, giá tr/khi lng nhp khu cho thu
nhp khu.
13

2. Phi có s điu chnh trong các chui d liu v s thu thu bng cách
tách bit s thu tng thêm do c s tính thu tng lên (đ co giãn thu - tax
elasticity); và s thu tng do có nhng s thay đi mang tính điu chnh (tng
trng thu tính chung - tax buoyancy).
+ D liu c v s thu thu bao hàm c tác đng ca s tng thêm ca c
s tính thu (thu nhp, chi tiêu) và ca s thay đi mang tính điu chnh trong
h thng thu (thu sut, c cu t l, min tr).
+ Vi các mô hình d báo s thu, cn phi tính đc s thu thu tng lên
hoàn toàn ch là do s tng lên ca c s tính thu, đây chính là vic c
lng đ co giãn v thu.

+ Vic phân chia này to ra mt dãy s thu thu đc điu chnh, dãy s
này ch bao gm tác đng do thay đi trong c s thu.
Vic điu chnh s thu thu đc thc hin bng cách s dng phng pháp
điu chnh tng phn (proportional adjustment method). Phng pháp này
da trên vic xây dng dãy s thu thu đc tính theo các tác đng ca nhng
thay đi mang tính điu chnh.
Phng pháp điu chnh tng phn bao gm nhng bc sau:
(a) Tng hp chui d liu v s thu thu thc t qua các k thu thu (1
đn n): T
1
, T
2
, T
n-1
, T
n
; n là k thu thu cui cùng hay k thu thu hin
ti.
(b) Tng hp chui d liu tác đng d đoán lên s thu thu ca nhng
thay đi mang tính điu chnh trong nhng nm mà din ra s thay đi đó:
D
1,
D
2
, … D
n-1
, D
n
. Thông tin này thng có trong các h s ca c quan qun
lý thu hoc B Tài chính, ni mà nhng thay đi này đc đa ra. Tác đng

ca nhng thay đi mang tính điu chnh thng đc đ cp trong báo cáo
14

ngân sách ca B Tài chính, trong đó tt c nhng thay đi chính yu v
chính sách và nh hng ca chúng ti s thu thu đc nhc ti.
(c) Xây dng mt dãy s thu thu đc điu chnh bng vi s thu thu mà
đáng l s đc thu nu cu trúc thu ca nm hin ti đc s dng trong c
k thu thu. Ly s thu thu ca nm hin ti làm đim khi đu (T
n
), quá
trình điu chnh s loi b nh hng lên s thu do nhng thay đi mang tính
điu chnh trong quá kh.
Vi k thu thu n, không cn có s điu chnh nào vì s thu thu ca nm
nay đc da trên cu trúc thu hin ti. Vì vy, s thu thu
đc điu chnh AT
n
bng vi s thu thu thc t T
n.

AT
n
= T
n
S thu thu đc điu chnh cho nm n-1:
AT
n-1
= T
n-1
* [T
n

/ (T
n
-D
n)
]
AT
n-1
bây gi th hin s thu thu cho nm n-1 nu h thng thu vn gi
nguyên nh nm n. Vi cách suy lun tng t, s thu thu đc điu chnh
ca nm n-2 bng:
AT
n-2
= T
n-2
* [T
n
/ T
n
- D
n
] * [T
n-1
/ (T
n-1
- D
n-1
)]
(Thay đi v thu (Thay đi v thu
 nm hin ti)  nm ngoái)
Công thc chung:

k
T
n - k

AT
n –k
=

T
n-k
x  (1.6)
J =1 T
n-j + 1
- D
n-j
+
+


1
1

15

Trong thc t khi c tính D
n
trc thi đim xây dng ngân sách; tác
đng ca nhng thay đi mang tính điu chnh lên s thu thc t có th đc
tính toán trc và s dng cho ti D

n
vì có sn nhiu thông tin hn đ đnh
lng nhng nh hng ca s thay đi v chính sách sau khi thay đi có tác
dng. Trong bt c trng hp nào, D
n
là s c lng duy nht và phi làm
sao đ s này chính xác nht có th.
d) Bc tip theo là xác đnh c s tính thu gn nht (đi din – proxy)
cho mi loi thu s dng các tài khon quc gia, ngha là tìm xem thành
phn nào thuc c s thu thay đi nhiu nht vi mt loi thu c th.
- Vi thu thu nhp cá nhân, c s thu bao gm tin công, tin lng,
thng lãi sut, c tc, tin cho thuê, li nhun t nhng hot đng kinh
doanh khác nhau, v.v.
- Trong trng hp thu VAT, s thu thu đc điu chnh (AT
n
, AT
n-1
,
) liên quan ti tng chi tiêu cho tiêu dùng v hàng hoá/dch v (C
n
, C
n-
1
). Nu mt loi thu VAT c th không áp dng vi các dch v thì
thành phn ca tiêu dùng có liên quan trc tip ti GDP nm đó và đc tr
đi t C
n
s phn ánh tt nht c s thu.
(e) Xác đnh rõ quan h hàm s gia d liu thu đc điu chnh (AT
n

) và
bin s kinh t (đi din đc la chn cho c s thu) s dng phng pháp
phân tích hi quy (OLS):
AT
i
= a + b * B
i
(1.7)

trong đó AT
i
là s thu thu đc điu chnh trong nm I, B
i
là c s thu ca
nm I; a và b là hng s ( ) đc c lng qua vic phân tích hi quy.
(f) Mt s la chn khác, mt phng trình nh vy có th đc biu din
qua hàm log và h s Ln B
i
(b
1
), th hin trc tip đ co giãn thu:
16

Ln AT
i
= a
1
+ b
1
* Ln B

i
( 1.8)

(g) ôi khi, cn phi gii thiu các bin s o (dummy variables) trong mô
hình đ tính toán nhng s kin liên quan chính yu khác gây nh hng ti
vic thu thu (chính sách hoc qun lý). i vi vic d báo s thu thu VAT,
phng trình tng ng vi mt bin s nh phân nh sau:
Ln AT
vat
= a + b Ln Tiêu dùng + g D ( 1.9)
trong đó D là mt s kin liên quan khác nh hng ti vic thu thu (s thay
đi ln v chính sách hay mt cú sc nh ci cách thu, t do hoá, hn hán,
bu c, vic thành lp mt c quan thu mi vi s lng ngi np thu ln,
… ). Có th có nhiu hn mt bin s nh phân, điu đó ph thuc vào s s
kin xy ra nh hng ti s thu thu.
(h) Cui cùng, s dng phng trình trên đ d báo s thu thu trong
tng lai.
S thu thu nm ti = (1+ đ co giưn thu) * S thu thu nm nay

Yêu cu v d liu đi vi mô hình da trên GDP (GDP-Based Model)
Nhng d liu c bn yêu cu đ thit lp mô hình này là:
- D liu v s thu thu theo chui thi gian (s thu thu tng hp và s
thu thu đc phân chia theo tng loi thu, có th đc phân chia chi tit
hn, chng hn nh đ d báo riêng s thu thu GTGT t hàng nhp khu (có
tính đn s thay đi ca t giá hi đoái))
- Chui thi gian ca các c s thu nh GDP, tiêu dùng, xut khu,
nhp khu, gim phát, lm phát, v.v. Hu ht nhng d liu này đc công b
nh là mt phn ca công tác d báo v mô.