QUẢN TRỊ RỦI RO SẢN XUẤT TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO
TO


TRNG I HC KINH T
TPHCM






TRN TH CAM TUYN



QUN TR RI RO LÃI SUT
TRONG HOT NG KINH DOANH
TI NGỂN HÀNG TMCP SÀI GÒN









LUN VN THC S KINH T

THÀNH PH H CHÍ MINH – NM
2012

B GIÁO DC VÀ ÀO
TO


TRNG I HC KINH T
TPHCM






TRN TH CAM TUYN


QUN TR RI RO LÃI SUT
TRONG HOT NG KINH DOANH
TI NGỂN HÀNG TMCP SÀI GÒN

Chuyên ngành : Tài Chính- Ngân Hàng
Mã s : 60340201



LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:

PGS.TS TRNG TH HNG





THÀNH PH H CHÍ MINH – NM
2012

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn là công trình nghiên cu ca bn thân. Các s liu
trong lun vn đc tác gi thu thp t các báo cáo ca Ngân hàng Thng mi
C phn Sài Gòn, Ngân hàng Nhà nc và t các ngun khác. Các s liu và thông

tin trong lun vn đu có ngun gc rõ ràng, trung thc và đc phép công b.


TPHCM, ngày 15 tháng 10 nm 2012
Hc viên



Trn Th Cam Tuyn



LI CM N

Sau mt thi gian nghiên cu, tôi đã hoàn thành đ tài: “Qun tr ri ro lãi
sut trong hot đng kinh doanh ti ngơn hàng TMCP Sài GònẰ. Trong sut
quá trình thc hin, tôi đã nhn đc s hng dn, h tr thông tin t quý thy cô,
bn bè, đng nghip. Vì vy, tôi xin phép đc gi li cm n sâu sc đn:
- PGS- TS Trng Th Hng, ngi đã tn tình hng dn cho tôi trong sut
quá trình thc hin đ cng cho đn khi hoàn tt lun vn.
- Cm n các bn bè, đng nghip đã giúp đ tôi trong quá trình thu thp tài
liu phân tích.
- Cm n các thy cô trong quá trình ging dy đã truyn đt nhng kin
thc và kinh nghim quý báu v phng pháp nghiên cu, hc tp, ng dng trong
công vic.
- Và đc bit, cm n gia đình đã đng viên, to mi điu kin tt nht cho
tôi hoàn thành lun vn.

MC LC

Danh mc các t vit tt i
Danh mc các bng biu ii
M đu 1
CHNG 1:
TNG QUAN V RI RO LÃI SUT VÀ QUN TR RI RO
LÃI SUT TI NGỂN HÀNG THNG MI 3
1.1 Ri ro lãi sut 3
1.1.1 Khái nim v ri ro lãi sut 3
1.1.2 Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut 4
1.1.3 Các mô hình đo lng ri ro lãi sut 5
1.1.3.1 Mô hình đnh giá li (the repricing model) 5
1.1.3.2 Mô hình k hn đn hn (the maturity model) 8
1.1.3.3 Mô hình thi lng (The duration model) 11
1.1.3. 4 o lng RRLS bng giá tr có th tn tht ( VaR) 14
1.2 Qun tr ri ro lãi sut 17
1.2.1 Khái nim v qun tr ri ro lãi sut 17
1.2.2 Mc tiêu ca qun tr ri ro lãi sut 17
1.2.2.1 Gim thiu mt mát cho ngân hàng 17
1.2.2.2 Tng li nhun cho ngân hàng 18
1.2.3 Các nhân t nh hng ti qun tr ri ro lãi sut 19
1.2.4 Quy trình qun tr ri ro lãi sut ca các NHTM 21
1.2.4.1 Nhn din và phân loi ri ro 21
1.2.4.2 Tính toán và cân nhc các mc đ ri ro và mc đ chu đng tn tht khi ri
ro xy ra 21
1.2.4.3 Giám sát ri ro 22
1.2.4.4 Kim soát ri ro 22
1.2.5 Phng thc qun tr ri ro lãi sut ti các NHTM trên th gii 23

1.2.5. 1 Thành lp y ban qun tr tài sn N- Có 23
1.2.5. 2 Quy đnh v vic duy trì vn ch s hu 23
1.2.5. 3 Qun tr hn mc khe h nhy cm lãi sut 23
1.2.5. 4 Qun tr hn mc giá tr có th tn tht ( VaR) 24
1.2.5. 5 S dng các công c phái sinh 24
1.2.5.6 Qun tr ri ro lãi sut theo c ch qun lý vn tp trung 28




CHNG 2
THC TRNG QUN TR RI RO LÃI SUT TI
NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN

2.1 Bin đng ca lãi sut trên th trng tin t t 2009-2012 31
2.2 Hot đng kinh doanh ca ngân hàng TMCP Sài Gòn t 2009-2012 36
2.2.1 Lch s hình thành 36
2.2.2 Các sn phm dch v 38
2.2.3 Bin đng ca lãi sut t 2009- 2012 nh hng đn hot đng
kinh doanh SCB 39
2.3 Thc trng qun tr ri ro lãi sut ti SCB 42
2.3.1 Chính sách qun tr ri ro lãi sut ti SCB 42
2.3.2 Phng pháp nhn dng, đo lng ri ro lãi sut ti SCB 44
2.3.2.1 o lng ri ro lãi sut tác đng đn thu nhp ca SCB 44
2.3.2.2 Gii hn ri ro lãi sut 46
2.3.3 Bin đng ca ngun vn và tài sn nhy cm lãi sut t 2009-2011 47
2.3.3.1 Bin đng ca ngun vn nhy cm lãi sut 47
2.3.3.2Bin đng ca tài sn nhy cm lãi sut 49
2.3.3.3 Khe h nhy cm lãi sut 50
2.3.3.4 Bin đng h s chênh lch lãi thun ( h s thu nhp lãi ròng cn biên) 51

2.4 ng dng mô hình đnh giá li, chênh lch thi lng và lãi sut bình quân
đu ra- đu vào đ đo lng ri ro lãi sut ti SCB 51
2.4.1 o lng ri ro lãi sut ti thi đim tháng 06/2011 51
2.4.2 o lng ri ro lãi sut ti thi đim tháng 11/2011 54
2.4.3 o lng ri ro lãi sut ti thi đim tháng 06/2012 60
2.4.3.1S dng mô hình Tái đnh giá đ đo lng ri ro lãi sut 61
2.4.3.2 S dng mô hình Duration theo tng nguyên t 65
2.4.3.3 S dng phng pháp đánh giá chênh lch lãi sut đu ra, đu vào 67
2.5 Kt qu đt đc và hn ch trong công tác qun tr ri ro 68
2.5.1 Kt qu đt đc 68
2.5.1.1 S dng mô hình tiên tin đ đo lng ri ro lãi sut 68
2.5.1.2 Thành lp phòng qun lý ri ro th trng và U ban ALCo, có chc nng
nghiên cu bin đng và d đoán v lãi sut. 68
2.5.1.3 Ch đng thit lp chính sách lãi sut phù hp vi c ch lãi sut và nhng
bin đng ca th trng 68
2.5.1.4 Tuân th các quy đnh ca NHNN v t l an toàn vn ti thiu 69
2.5.2 Hn ch 70
2.5.2.1 Cha có bin pháp gii quyt trit đ khi lãi sut bin đng liên tc nhm hn
ch ri ro lãi sut 70
2.5.2.2 Hn ch v phng pháp đo lng ri ro lãi sut 70

2.5.2.3 Hn ch v công ngh 71
2.5.2.4 Hn ch v ngun nhân lc 71
2.5.2.5 Hn ch trong vic s dng các công c phái sinh 72
2.5.2.6 Mt s nguyên nhân khác 72


CHNG 3
MT S GII PHÁP NHM HOÀN THIN QUN TR
RI RO LÃI SUT TI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN

3.1 nh hng v qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng TMCP Sài Gòn 74
3.2 Gii pháp hoàn thin công tác qun tr ri ro lãi sut trong hot đng kinh
doanh ca NHTM 76
3.2.1 i vi ngân hàng TMCP Sài Gòn 76
3.2.1.1 Gii pháp v cht lng hot đng 76
3.2.1.2 Hoàn thin chính sách qun tr ri ro lãi sut 78
3.2.1.3 Hoàn thin quy trình qun tr ri ro lãi sut 78
3.2.1.4 Nâng cao hiu qu trong vic phi hp các hot đng trong qun tr ri ro lãi
sut 79
3.2.1.5 Nâng cao hiu qu hot đng ca b phn qun lý ri ro th trng 79
3.2.1.6 Nâng cao cht lng công ngh ngân hàng 80
3.2.1.7 Nâng cao cht lng ngun nhân lc 81
3.2.1.8 Kim soát, giám sát ri ro lãi sut 82
3.2.2 i vi NHNN 82
3.2.2.1 Hoàn thin khung pháp lý 82
3.2.2.2 Hoàn thin h thng cung cp thông tin 83
3.2.2.3 Hoàn thin th trng công c phái sinh. 83
KT LUN CHUNG
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

i
DANH MC CÁC T VIT TT

HQT : Hi đng qun tr
Hi đng ALCO : Hi đng qun lý Tài sn Có- Tài sn N ca SCB
LSBQ : Lãi sut bình quân
NIM : H s chênh lch lãi thun (H s thu nhp lãi ròng cn biên)
NHTM : Ngân hàng thng mi

NHNN : Ngân hàng nhà nc
QLRRTT : Qun lý ri ro th trng
RRLS : Ri ro lãi sut
SCB : Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn
TCTD : T chc tín dng
TMCP : Thng mi c phn

















ii
DANH MC CÁC BNG

Bng 2.1: C cu ngun, s dng ngun ca mt s NHTM đn 31/12/2009 34
Bng 2.2: Tng trng huy đng, tín dng toàn ngành 2010 so vi 2009 35
Bng 2.3: Quy mô hot đng kinh doanh ca SCB t 2007-11/2011 38
Bng 2.4: Hiu qu kinh doanh ca SCB t 2007-11/2011 39

Bng 2.5: C cu ngun vn huy đng ca SCB t 2007-11/2011 39
Bng 2.6: C cu cho vay khách hàng ca SCB t 2007-11/2011 40
Bng 2.7: Ngun vn nhy cm lãi sut ca SCB t 2009- 2011 47
Bng 2.8 : Tài sn nhy cm lãi sut ca SCB t 2009- 2011 48
Bng 2.9 : Khe h nhy cm lãi sut ca SCB t 2009- 2011 49
Bng 2.10 H s thu nhp lãi ròng cn biên ca SCB t 2009- 2011 50
Bng 2.11: Chênh lch lãi sut đu ra, đu vào ca SCB tháng 6/2011 53
Bng 2.12: Chênh lch lãi sut đu ra, đu vào ca SCB tháng 11/2011 57




-1-
M U
1. Lý do chn đ tài
Ngân hàng thng mi đc ví nh ngi đng hành và tham gia tích cc,
nng đng trong s phát trin chung ca nn kinh t, có kh nng h tr tt cho nhu
cu phát trin ca các ch th trong nn kinh t. Tuy nhiên, hin nay, nhiu NHTM
ch tp trung đn tng trng và li nhun mà cha quan tâm thích đáng đn vn đ
an toàn và qun tr ri ro trong kinh doanh.
T lâu, công tác qun tr ri ro đc xem nh là mt chc nng nhm tha
mãn yêu cu tuân th pháp ch và kim soát ni b mà cha thy đc tm quan
trng trong qun tr ri ro và cách tip cn theo hng mi: qun tr ri ro tt chính
là mt ngun li th cnh tranh và là mt công c to ra giá tr, cng góp phn to
ra các chin lc kinh doanh hiu qu hn.
Tác gi xin trích dn câu nói ca Tin s S. L. Srinivasulu, Ch tch tp
đoàn KESDEE Inc - ni cung cp các gii pháp hc tp trc tuyn v tài chính có
tr s ti California, Hoa K: “Hãy nói cho tôi bit bn qun lý ri ro ra sao, tôi s
nói ngân hàng bn th nào?” đã cho thy tm quan trng công tác qun tr ri ro
trong hot đng ngân hàng. Nh vy, qun lý ri ro là phn ct lõi, phn ánh hiu

qu bt k hot đng nào ca ngân hàng, là thc đo chính xác nht ca mi ngân
hàng trong tng lai. Mt ngân hàng qun lý ri ro tt ngha là ngân hàng đó ít b
nh hng bi nhng tác đng do ri ro không lng trc.
c thù ca ngân hàng là kinh doanh tin t- cha đng nhiu ri ro tim
n: t giá, lãi sut, thanh khon, chính nhng ri ro th trng này s to ra c ri ro
tín dng ca ngi cho vay. Trong giai đon hin nay, vic chy đua lãi sut ca
các NHTM ngày càng quyt lit, đây cng là tin đ gây ra ri ro lãi sut, sau đó là
ri ro tín dng cho chính các NHTM.
Xut phát t nhng nhn thc trên, tôi đã chn đ tài : Qun tr ri ro lãi
sut trong hot đng kinh doanh ti ngân hàng TMCP Sài Gòn” làm lun vn
tt nghip.


-2-
2. Mc tiêu nghiên cu
H thng hóa và khái quát nhng vn đ lý lun c bn v qun tr ri ro lãi
sut ti ngân hàng thng mi.
Tìm hiu chênh lch thi lng gia Tài sn Có và Tài sn N ca Ngân
hàng TMCP Sài Gòn, qua đó cho thy ri ro lãi sut luôn tim n trong kinh
doanh ngân hàng và đo lng mc đ nh hng ca lãi sut đn hiu qu hot
đng kinh doanh ca Ngân hàng.
T đó, tác gi đa ra các gii pháp đ hoàn thin công tác qun tr ri ro lãi
sut nhm to điu kin thun li cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn hn ch đn mc
thp nht nhng thit hi t nh hng xu ca bin đng lãi sut đn thu nhp
ca ngân hàng
3. i tng và phm vi nghiên cu
Phm vi nghiên cu: ti ngân hàng TMCP Sài Gòn
Thi gian: ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng TMCP
Sài Gòn t nm 2009 đn quý 2/2012
i tng: hot đng qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng TMCP Sài Gòn.

4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng các phng pháp nghiên cu: phng pháp thng kê và
tng hp s liu, s dng các báo cáo cnh tranh, kt qu hot đng kinh doanh
ca ngân hàng, phng pháp phân tích đo lng ri ro lãi sut, các nghip v
phòng nga ri ro lãi sut t đó đa ra các gii pháp phù hp đ qun tr ri ro lãi
sut ti Ngân hàng TMCP Sài Gòn.
Kt cu ca lun vn

Lun vn đc chia làm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v ri ro lãi sut và qun tr ri ro lãi sut ti ngân
hàng thng mi
Chng 2: Thc trng qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng TMCP
Sài Gòn
Chng 3: Mt s gii pháp nhm hoàn thin qun tr ri ro lãi sut ti ngân
hàng TMCP Sài Gòn.

-3-
CHNG 1:
TNG QUAN V RI RO LÃI SUT VÀ QUN TR RI RO
LÃI SUT TI NGỂN HÀNG THNG MI
1.1 Ri ro lưi sut
Ri ro trong kinh doanh ngân hàng: là nhng bin c không mong đi mà
khi xy ra s dn đn s tn tht v tài sn ca ngân hàng, gim sút li nhun thc
t so vi d kin hoc phi b thêm mt khon chi phí đ có th hoàn thành đc
mt nghip v tài chính nht đnh.
Có bn loi ri ro c bn trong kinh doanh ngân hàng :
Ri ro tín dng: là loi ri ro phát sinh trong quá trình cp tín dng ca
ngân hàng, biu hin trên thc t qua vic khách hàng không tr đc n hoc tr
không đúng hn cho ngân hàng.
Ri ro t giá hi đoái: là loi ri ro phát sinh trong quá trình cho vay

ngoi t hoc kinh doanh ngoi t khi t giá bin đng theo chiu hng bt li
cho ngân
hàng.

Ri ro lãi sut: là loi ri ro xut hin khi có s thay đi lãi sut th
trng hoc nhng yu t có liên quan đn lãi sut dn đn tn tht v tài sn hoc
gim thu nhp ca ngân hàng.
Ri ro thanh khon: là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng
thiu kh nng chi tr do không chuyn đi kp các loi tài sn ra tin mt hoc
không th vay mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán.
1.1.1 Khái nim v ri ro lưi sut
Theo Timothi W.Koch (Bank Management 1955- University of South
Crolina), ri ro lãi sut là s thay đi tim tàng v thu nhp lãi ròng và giá tr th
trng ca vn ngân hàng xut phát t s thay đi ca lãi sut.
Theo Thomas P.Fitch (Dictionary of Banking Terms 1997- Barron’s
Edutional Series Inc) thì ri ro lãi sut là ri ro khi thay đi lãi sut th trng s
dn đn tài sn sinh li gim giá tr.

-4-
Tuy có nhiu khái nim khác nhau v ri ro lãi sut, nhng các khái nim có
cùng ni hàm: Ri ro lãi sut là loi ri ro xut hin khi có s thay đi lãi sut
th trng hoc nhng yu t có liên quan đn lãi sut dn đn nguy c bin đng
thu nhp và giá tr ròng ca ngân hàng.
Theo Peter Rose (2011), khi lãi sut thay đi ngân hàng phi đng đu vi
ít nht mt trong hai loi ri ro lãi sut : ri ro v giá và ri ro tái đu t.
Ri ro v giá: Giá tr th trng ca tài sn Có, tài sn N da trên khái
nim giá tr hin ti ca tin t. Do đó, ri ro s phát sinh nu lãi sut th trng
tng lên dn đn mc chit khu giá tr tài sn cng tng theo và giá tr hin ti ca
tài sn Có hoc tài sn N gim xung. Giá tr th trng ca các trái phiu và các
khon cho vay vi lãi sut c đnh ngân hàng đang nm gi s b gim giá khi lãi

sut tng.
Ri ro tái đu t: xut hin khi có s không cân xng v k hn gia tài
sn Có, tài sn N hoc khi các ngân hàng áp dng các loi lãi sut khác nhau trong
quá trình huy đng vn và cho vay. Chng hn, khi k hn ca tài sn Có nh hn
k hn tài sn N, ri ro xut hin khi lãi sut th trng gim, ngân hàng phi chp
nhn đu t các ngun vn ca mình vào nhng tài sn Có mi vi mc sinh li
thp hn.
1.1.2 Nguyên nhơn dn đn ri ro lưi sut
Th nht, khi xut hin s không cân xng v k hn gia tài sn N và tài
sn Có. Nu k hn ca tài sn Có ln hn k hn ca tài sn N ngha là ngân
hàng huy đng vn ngn hn đ cho vay và đu t dài hn, ri ro s xy ra nu lãi
sut huy đng trong nhng nm tip theo tng lên trong khi lãi sut cho vay và đu
t dài hn không đi. Nu k hn ca tài sn Có nh hn k hn ca tài sn N
ngha là khi ngân hàng huy đng vn có k hn dài đ cho vay và đu t vi k
hn ngn, ri ro s xy ra nu lãi sut huy đng trong nhng nm tip theo không
đi trong khi lãi sut cho vay và đu t gim xung.
Th hai, do các ngân hàng áp dng lãi sut khác nhau trong quá trình
huy đng vn và cho vay. Nu ngân hàng huy đng vi lãi sut c đnh đ cho

-5-
vay, đu t vi lãi sut bin đi. Khi lãi sut gim, ri ro lãi sut s xut hin vì
chi phí không đi trong khi thu nhp t lãi gim, điu đó làm cho li nhun ngân
hàng gim. Ngc li, ngân hàng huy đng vi lãi sut bin đi đ cho vay và đu
t vi lãi sut c đnh. Khi lãi sut tng, ri ro lãi sut s xut hin vì chi phí lãi
tng theo lãi sut th trng trong khi thu nhp lãi không đi, do đó li nhun ngân
hàng cng gim
theo.

Th ba, do có s không phù hp v khi lng gia ngun vn huy đng
vi vic s dng ngun vn đó đ cho vay. Chng hn ngân hàng huy đng vn 100

t đng vi lãi sut 1%/tháng và k hn là 6 tháng thì chi phí lãi là 6 t đng.
Ngân hàng cho vay 60 t đng vi lãi sut 1.2%/tháng vi k hn 6 tháng thì thu
nhp lãi là 4.32 t đng. Ngân hàng không s dng ht ngun vn đ cho vay làm
li nhun gim 1.68 t.
Th t, do có s không phù hp v thi hn gia ngun vn huy đng vi
vic s dng ngun vn đó đ cho vay. Chng hn ngân hàng huy đng vn 100 t
đng vi lãi sut 1%/tháng và k hn là 6 tháng thì chi phí lãi là 6 t đng. Ngân
hàng cho vay 100 t đng vi lãi sut 1.2%/tháng vi k hn 3 tháng thì thu nhp
lãi là 3.6 t đng. Do huy đng vn vi thi gian dài nhng cho vay vi thi hn
ngn làm li nhun ngân hàng gim 2.4 t đng.
Th nm, do t l lm phát d kin không phù hp vi t l lm phát
thc t nên vn ca ngân hàng không đc bo toàn sau khi cho vay. Chng hn
khi d kin lãi sut cho vay là 8% trong đó lãi sut thc là 3% và d kin t l
lm phát là 5%, nu sau khi cho vay, t l lm phát thc là 7% thì lãi sut
thc ngân hàng đc hng ch còn là 1%.
1.1.3 Các mô hình đo lng ri ro lưi sut
1.1.3.1 Mô hình đnh giá li (the repricing model)
Mô hình đnh giá li đo lng s thay đi giá tr ca tài sn và n khi lãi
sut bin đng da vào vic chia nhóm tài sn và n theo k hn đnh giá li. Phân
loi nh trên nhm đa các tài sn Có và tài sn N v cùng mt nhóm có cùng

-6-
k hn t đó đo lng s thay đi ca thu nhp ròng t lãi sut ca các nhóm
vi s thay đi lãi sut ca th trng. Giá tr tài sn và n trong các nhóm dùng
đ tính chênh lch là giá tr lch s, khe
h nhy cm lãi sut đc dùng đ đo
lng s nhy cm lãi sut.(
Trn Huy Hoàng, Qun tr Ngân hàng 2010)

Trong đó:
Tài sn Có nhy cm vi lãi sut (có th đc đnh giá li) bao gm: các
khon cho vay có lãi sut bin đi, các khon cho vay ngn hn vi thi gian
di n tháng (trái phiu chính ph, công ty, xí nghip), các khon cho vay có
thi hn còn li di n tháng, tin gi trên th trng liên ngân hàng, tin gi
không k hn ti các ngân hàng khác, các khon đu t tài chính có thi gian
còn li di n tháng…
Tài sn N nhy cm vi lãi sut (có th đc đnh giá) bao gm: tin
gi thanh toán (tin gi không k hn, tin gi giao dch) và tit kim không k
hn ca khách hàng, tin gi có k hn và tit kim có k hn thi hn còn li
di n tháng (vay qua đêm, vay tái chit khu thi hn di n tháng)…
c đim ca tài sn Có nhy cm vi lãi sut và tài sn N nhy cm
vi lãi sut là thi gian đn hn càng ngn thì tính nhy lãi càng cao. Mc thay đi
li nhun ca ngân hàng đc tính bng công thc:


Các trng hp các th xy ra khi xác đnh khe h nhy cm lãi sut:
Mt là, khe h nhy cm lãi sut bng không: tài sn Có nhy cm vi lãi
sut bng tài sn N nhy cm vi lãi sut. Ri ro lãi sut không xut hin vì lãi
sut tng hay gim không làm nh hng đn li nhun ngân hàng.
Hai là, khe h nhy cm lãi sut ln hn không: tài sn Có nhy cm vi
lãi sut (100) ln hn tài sn N nhy cm vi lãi sut (80), khe h dng, ri ro
lãi sut xut hin khi lãi sut th trng gim. H s chênh lch lãi thun (NIM)
Khe h nhy cm lãi sut = Tài sn Có nhy lãi ậ
Tài sn N nhy lãi

Mc thay đi li nhun = Khe h nhy cm lãi sut x mc thay đi lãi sut

-7-
ca ngân hàng gim, ví d lãi sut th trng gim 0.5%; thu nhp lãi gim 0.5 t
đng (100 t đng x (-0.5%)); chi phí lãi gim 0.4 (80 t đng x (-0.5%)), khi đó
mc gim ca li nhun -0.1 (-0.5 – (-0.4)).
Ba là, khe h nhy cm lãi sut nh hn không: tài sn Có nhy cm vi
lãi sut (80) nh hn tài sn N (100) nhy cm vi lãi sut, khe h âm, ri ro lãi
sut xut hin khi lãi sut th trng tng. H s chênh lch lãi thun (NIM) ca
ngân hàng gim, ví d lãi sut th trng tng 0.5%; thu nhp lãi tng 0.4 t đng
(80 t đng x (0.5%)); chi phí lãi tng 0.5 (100 t đng x (0.5%)). Mc gim ca
li nhun -0.1 (0.4 – 0.5).
Mô hình này cung cp thông tin v c cu tài sn Có, tài sn N đc đnh
giá li khi lãi sut thay đi và các giá tr này đc xác đnh da trên giá tr s sách
ti thi đim tính toán, do đó hiu ng lãi sut làm thay đi vn ch s hu là
không xut hin mà ch làm thay đi thu nhp ròng t lãi sut. Mc dù phng
pháp này tng đi đn gin, d xác đnh, trc quan nhng li bc l hn ch: Mt
là không nghiên cu đy đ tác đng ca ri ro lãi sut đn giá tr th trng ca
vn, mà ch chú trng vào s liu trên s sách k toán ca vn do đó nó ch phn
ánh mt phn ri ro ca lãi sut. Hai là, vic phân nhóm tài sn theo mt khung k
hn nht đnh, làm phn ánh sai lch thông tin v c cu các tài sn Có và tài sn
N trong cùng mt nhóm. Ví d, tài sn và n có th cùng k hn nhng đc
đnh giá vào hai thi đim khác nhau trong cùng k hn (đu k hn và cui k
hn) thì tr nên không cân xng vi nhau nhng phng pháp đnh giá li b
qua vn đ này. Nu k hn đnh giá càng ngn, thì nhng hn ch này càng nh,
nu đnh giá hng ngày thì mô hình phn ánh trung thc hn, nhng nu k hn 3
tháng, 6 tháng, 1 nm thì hn ch càng ln.
Vì vy, mô hình đnh giá li ch phn ánh đc mt phn ri ro lãi sut đi
vi hot đng kinh doanh ca ngân hàng. Do đó, đòi hi phi có mt phng pháp
đo lng và kim soát ri ro lãi sut tt hn nhm khc phc nhng hn ch nêu
trên.

-8-
1.1.3.2 Mô hình k hn đn hn (the maturity model)
Mô hình này da vào thi hn ca tài sn – n và thi đim đáo hn ca
tài sn- n đ đo lng s bin đng giá tr ca chúng trc s bin đng ca lãi
sut.
 áp dng mô hình k hn đn hn đi vi mt danh mc tài sn, trc ht
các nhà qun tr phi tính đc k hn bình quân ca danh mc tài sn và nguyên
tc chung trong vic qun tr ri ro lãi sut đi vi mt tài sn cng có giá tr đi
vi mt danh mc tài sn. Gi M
A
là k hn đn hn bình quân ca danh mc tài
sn Có; M
L
là k hn đn hn bình quân ca danh mc tài sn N, ta có:
M
A
= ∑ M
Ai
W
Ai
M
L
= ∑ M
Lj
W
Lj
Vi i, j= 1,n
Trong đó W
Ai
là t trng và M

Ai
là k hn đn hn ca tài sn Có th i;
W
Lj
là t trng và M
Lj
là k hn đn hn ca tài sn N th j; n, m là s loi
tài sn Có và N phân theo k hn.
c đim ca s bin đng giá tr danh mc tài sn - n trong mô hình là:
mi s tng hoc gim ca lãi sut th trng đu dn ti mt s gim hoc tng
giá tr danh mc tài sn và giá tr danh mc n; k hn đn hn (trung bình) ca
danh mc tài sn và danh mc n có thu nhp c đnh càng dài thi khi lãi sut th
trng thay đi (tng hoc gim), giá tr ca chúng bin đng càng ln; lãi sut th
trng thay đi, k hn ca danh mc tài sn hoc n càng dài thì mc đ bin
đng giá tr ca chúng càng gim.
Nh vy nh hng ca lãi sut lên bng cân đi tài sn ph thuc vào mc
đ và tính cht ca s không cân xng k hn gia danh mc tài sn Có và danh
mc tài sn N và chênh lch gia giá tr tài sn Có và giá tr tài sn N (A- L)
chính là giá tr vn t có hay vn c phn ca ngân hàng (E), tt c các giá tr này
đc đo lng bng giá tr th trng.
Gi s trng thái ban đu ca bng cân đi tài sn ca ngân
hàng khi lãi sut
th trng cha thay đi nh sau:

-9-
vt : t đng

Tài sn ca ngân hàng đc đu t vào trái phiu có k hn 3 nm, mc li
tc c đnh 10%/ nm. N là vn huy đng k hn 1 nm, mc lãi sut huy đng c
đnh 10%/ nm (đ đn gin gi đnh lãi sut cho vay và huy đng bng nhau).

Áp dng công thc tính th giá ca tài sn

Trong đó P là giá tr thc ti thi đim hin ti; C là tin thu hi hoc
hoàn tr bình quân hng nm; F là vn ban đu; t là khong thi gian tin đc
thanh toán; r
m
là lãi sut đu t bình quân ca th trng.
Khi lãi sut th trng tng lên 1%, giá tr th trng ca trái phiu:
PA=

10.000
+

10.000
+

10.000
+
ầ
+
100.000
(1+0.11)
(1+0.11)
2

(1+0.11)
3

(1+0.11)
3

=
97.556,29
















PA=
97.556,29
-
100.000
=
- 2.443,71

Tài sn Có
Tài sn N
Tài sn có k hn dài (A) 100.000
N có k hn ngn (L) 80.000
Vn t có (E) 20.000
Cng 100.000
Cng 100.000
P=
C
+
C
+
C
+
ầ
+
F
(1+r
m

)
(1+r
m
)
2

(1+r
m
)
t

(1+r
m
)
t


S thay đi giá tr th trng ca vn huy đng
PL=

8.000
+
80.000
=
79.279,28
(1+0.11)
(1+0.11)
PL=
79.28
-

80.000
=
-0.72

-10-

S thay đi giá tr th trng ca vn t có

Vy vi lãi sut tng t 10% lên 11% thì th giá ca Tài sn Có gim 2,44%
trong khi vn huy đng ch gim 0,9%. Ri ro lãi sut đi vi ngân hàng đc th
hin qua bng cân đi tài sn nh sau:
Tài sn Có (t đng)
Tài sn N (t đng)
Tài sn Có có k hn dài (A)
97.556,29
N có k hn ngn (L) 79.279,28
Vn t có (E) 18.277,01
Cng 97.556,29
Cng 97.556,29

Nh vy, tài sn tài chính có lãi sut c đnh vi k hn càng dài thì càng
bin đng mnh trc s bin đng mt đn v lãi sut th trng và khong cách
chênh lch v k hn gia tài sn Có và tài sn N càng cao thì mc bin đng đi
vi vn t có càng cao. Theo đc đim ca mô hình này thì phng pháp tt nht
đ phòng nga ri ro lãi sut là cân xng k hn gia tài sn Có và tài sn N.
Mô hình k hn đn hn là mt phng pháp đn gin, trc quan, d lng
hóa ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ngân hàng, đã đc các ngân hàng
s dng khá ph bin, do đó phù hp vi các ngân hàng Vit Nam. Tuy nhiên, mô
hình k hn đn hn còn nhc đim là không đ cp đn yu t thi lng ca
các lung tài sn Có và tài sn N, cho nên khi lãi sut th trng thay đi có th

làm gim kt qu kinh doanh ca ngân hàng, thm chí nu lãi sut bin đng mnh,
ngân hàng có th ri vào tình trng mt kh nng thanh toán cui cùng.
PE=
97.556,29
-
79.279,28
=
18.277,01

PE=

18.277,01

-

20.000

=

-1.722.99

-11-
1.1.3.3 Mô hình thi lng (The duration model)
Mô hình thi lng hoàn ho hn trong vic đo mc đ nhy cm ca tài
sn Có và tài sn N vi lãi sut, vì đã đ cp đn yu t thi lng ca tt c các
lung tin. Phng pháp này ch yu da vào chênh lch thi lng gia tài sn
Có vi tài sn N đ đánh giá và kim soát ri ro lãi sut.
Thi lng (Duration): thi lng tn ti ca tài sn là thc đo thi gian
tn ti lung tin ca tài sn này, đc tính trên c s các giá tr hin ti ca nó.
Khi lãi sut th trng bin đng thì thi lng (D) là phép đo đ nhy cm ca th

giá tài sn (P). Thi lng (k hn hoàn vn) ca tài sn là thi gian trung bình cn
thit đ thu hi khon vn đã b ra đ đu t, là thi gian trung bình da trên dòng
tin d tính s nhn đc trong tng lai. Còn thi lng (k hn hoàn tr) ca
n là thi gian trung bình cn thit đ hoàn tr khon vn đã huy đng và đi vay,
là thi gian trung bình ca dòng tin d tính ra khi ngân hàng (thanh toán lãi và
vn vay).
Công thc xác đnh k hn hoàn vn và k hn hoàn tr ca mt công c tài
chính:





i = 1,n
Vi D là thi lng (k hn hoàn vn hay hoàn tr) ca công c tài chính,
i là k hn khon tin đc thanh toán, C
i
giá tr khon tin d tính thanh toán
trong k hn i , P là giá tr hin ti ca công c tài chính, YTM là t l thu nhp khi
đn hn ca công c tài chính.
Công thc khác:
D=
1
[ 1.P(CF
1
)+2.P(CF
2
)+…+tP(CF
t
+F)]

P




C
i

x
i
x
1
D
=
(1+YTM)
i

P

-12-
Vi D là thi lng (k hn hoàn vn hay hoàn tr) ca công c tài chính, P
là giá tr thc ti thi đim hin ti, t là thi gian khon tin đc thanh toán, CF
t

là giá tr khon tin d tính đc thanh toán trong giai đon t.
Ví d mt ngân hàng cho khách hàng vay s tin 1,000 t đng, k hn 5
nm, lãi sut cho vay 10%/nm, lãi tr hàng nm. K hn hoàn vn ca khon vay
đc xác đnh nh sau:

Thi lng ca khon vay k hn 5 nm

VT: t
đng









K hn hoàn vn ca khon vay trên là 4.17 nm.
Ngoài ra, giá tr ròng ca ngân hàng bng chênh lch gia giá tr ca tng
tài sn và giá tr tng vn huy đng. Do đó, khi lãi sut thay đi, giá tr ca tng
tài sn và vn huy đng thay đi làm cho giá tr ròng ca ngân hàng thay đi theo.
C th là khi lãi sut tng, giá tr th trng ca tng tài sn và giá tr th trng
ca tng vn huy đng có lãi sut c đnh và có k hn càng dài s gim.


Mc tng gim giá tr ròng (vn t có) ca
ngân hàng theo công thc:

E=
(- D
A

 R
A) -
(- D
L

 R
L)

1+ R
1+ R


(t)

CF
t

P
t

tP
t

1

100

90.91

90.91

2

100

82.64

165.29

3

100

75.14

225.39

4

100

68.3

273.21

5

1,100

683.01

3,415.07

Tng

cng

1,000.00

4,169.87


-13-
Bin đi thành:
E=
- ( D
A
- D
L

L
)
A
 R
A
1+ R






=
- ( D
A

- D
L

K
)
A
 R
1+ R
Công thc trên gi là mô hình thi lng, lng hóa ri ro lãi sut
trong kinh doanh ngân hàng. Trong đó, ∆E là mc thay đi vn t có ca ngân
hàng (còn gi là mc thay đi giá tr ròng ca ngân hàng); A là tng giá tr ca tài
sn; L là tng giá tr n; ∆R là mc thay đi ca lãi sut; K là t l vn huy đng
trên tng tài sn Có ca ngân hàng, gi là t l đòn by; (D
A
– D
L
K) là chênh
lch thi lng gia tài sn Có và tài sn N đã đc điu chnh bi t l đòn by.
Chênh lch thi lng đc tính bng nm, phn ánh s không cân xng v thi
lng ca hai v bng cân đi tài sn. c bit, nu chênh lch này ln, thì tim n
ri ro lãi sut đi vi ngân hàng ngày càng cao. Công thc trên cho các nhà qun
tr ngân hàng thy đc khi quy mô tài sn ca ngân hàng càng ln hay mc đ
thay đi lãi sut càng nhiu thì s tim n ri ro lãi sut đi vi ngân hàng càng
cao.

Theo các nhà qun tr ngân hàng, nh hng ca yu t lãi sut ∆R/(1+R)
thng mang tính cht ngoi sinh đi vi ngân hàng, bi vì s thay đi lãi sut
thng là t s thay đi chính sách tin t ca ngân hàng trung ng. Còn đi vi
mc chênh lch thi lng (D
A

– D
L
K) và quy mô tài sn A ca ngân hàng
đc đt di s kim soát ca ngân hàng; quy mô càng ln thì tim n ri ro đi
vi lãi sut càng cao. T đó các nhà qun tr đa ra 3 trng hp có th xy ra:
Th nht, khi khe h k hn dng (k hn hoàn vn trung bình ca tài sn
ln hn k hn hoàn tr trung bình n), nu lãi sut tng s làm gim giá tr ròng
ca ngân hàng, nu lãi sut gim s làm tng giá tr ròng ca ngân hàng.
Th hai, khi khe h k hn âm (k hn hoàn vn trung bình ca tài sn
nh hn k hn hoàn tr trung bình n), nu lãi sut tng s làm tng giá tr ròng

-14-
ca ngân hàng, nu lãi sut gim s làm gim giá tr ròng ca ngân hàng.
Th ba, khi khe h k hn bng không (k hn hoàn vn trung bình ca tài
sn bng k hn hoàn tr trung bình n), giá tr ròng ca ngân hàng không chu
nh hng bi s thay đi lãi sut, ngha là mc tng gim giá tr tài sn đc
cân bng vi mc tng gim ca giá tr n.
 đo lng đc mc chênh lch v thi lng ca tài sn và n trên bng
cân đi tài sn ca ngân hàng, ta có công thc tính thi lng trung bình ca tng
tài sn (hay tng n) nh sau:
Nu ta gi D
Ai
và P
Ai
là thi lng và giá tr th trng ca tài sn Có th i,
thì thi lng ca toàn b tài sn Có là :
Công thc:
D
A
= ∑ P

Ai
.D
Ai

Nu ta gi D
Li
và P
Li
là thi lng và giá tr th trng ca tài sn N th i,
thì thi lng ca toàn b tài sn N là:
Công thc:
D
L
= ∑ P
Li
.D
Li

Tóm li, s dng mô hình thi lng đ qun tr ri ro lãi sut là mt gii
pháp thích hp, cho phép các ngân hàng phòng nga đc ri ro lãi sut đi vi
toàn b hay mt b phn riêng l ca bng cân đi tài sn.
1.1.3. 4 o lng RRLS bng giá tr có th tn tht ( VaR)
Có rt nhiu mô hình đo lng ri ro đc áp dng trên th gii, nhng
đc s dng ph bin vt xa nhng mô hình khác là VaR- vit tt ca Value at
Risk. Xây dng trên nhng c s lý thuyt xác sut và thng kê t nhiu th k,
VaR đc phát trin và ph bin đu nhng nm 1990. Và t nm 1994, vi s ra
đi ca RiskMetric, mt gói sn phm ng dng VaR mang thng hiu ca mt
công ty tách ra t JP Morgan Chase, VaR đã đc áp dng rng rãi và tr thành
mt tiêu chun trong vic đo lng và giám sát ri ro tài chính, đc bit là ri ro th
trng trên toàn th gii.

-15-
VaR là tn tht ti thiu trong mt khong thi gian nht đnh vi điu
kin xác sut xy ra tn tht thc s ln hn là rt thp. Hay nói cách khác,
VaR là s tin ln nht có kh nng b mt ca danh mc trong mt khong thi
gian cho trc, vi mt đ tin cy nht đnh.
VaR thông thng đc tính cho tng ngày trong khong thi gian nm
gi tài sn, và thng đc tính vi đ tin cy 95% hoc 99%. Chng hn, vi đ
tin cy 95%: vi xác sut khong 95% tn tht ca danh mc s thp hn so vi
VaR đã đc tính toán.
VaR đc áp dng đc vi mi danh mc có tính lng (danh mc mà
giá tr đc điu chnh theo th trng). Tt c mi tài sn lng đu có giá tr
không c đnh, đc điu chnh theo th trng vi mt quy lut phân b xác sut
nht đnh – phân phi chun, mi nguyên nhân ri ro ca th trng hình thành
nên quy lut phân b xác sut này vi hai giá tr đc trng là mc ý ngha (k
vng) và phng sai và VaR đc xác đnh da trên quy lut phân b xác sut
cho giá tr th trng ca danh mc.
Tuy VaR là chun mc mi trong đo lng và giám sát ri ro th trng
(Philippe Jorion), nó vn bao hàm nhng hn ch nht đnh:
Hn ch đu tiên, cng là hn ch ln nht ca VaR, đó là gi đnh các yu
t ca th trng không thay đi nhiu trong khong thi gian xác đnh VaR.
ây là mt hn ch rt ln, và trong nm 2007, 2008 đã dn đn s phá sn ca
mt lot ngân hàng đu t trên th gii, do điu kin th trng có nhng bin
đng đt ngt vt xa so vi trong quá kh.
Hn ch th hai, đó là hiu ng “đuôi chuông”. Nh chúng ta đã bit, do
tuân theo quy lut phân phi chun, hàm mt đ phân phi ca danh mc có hình
dng qu chuông, và nhng mc tn tht ln nht, ngoài d đoán, thng nm 
phn đuôi bên trái ca đ th hình chuông này. Ví d khi đo lng VaR cho mt
danh mc vi tng quy mô 640 triu đôla cho 252 ngày, vi đ tin cy 99%, ngân
hàng xác đnh đc ngng tn tht ln nht là 50 triu đôla. Tuy nhiên, ch cn

trong 2 ngày nm ngoài mc tin cy (1% “đuôi” còn li trong 252 ngày làm vic),

-16-
có mt ngày mc tn tht ca ngân hàng lên ti mt giá tr quá ngng, chng hn
300 triu đôla ngay lp tc s đy danh mc đó phá sn. ó chính là hn ch ca
VaR, vi nhng tn tht nm ngoài d đoán (ngoài khong tin cy), khin cho
hàng lot ngân hàng đu t phá sn khi quá tin tng vào VaR có đc.
Các phng pháp đo lng VaR
Hin ti, các NHTM trên th gii đang s dng 3 phng pháp chính đ đo
lng VaR, đó là:
Phng pháp Delta – Gamma (VCV)
Phng pháp mô phng lch s
Phng pháp Monte Carlo
Phng pháp Delta – Gamma
ây là phng pháp ng dng VaR đn gin nht. Nó gi đnh rng ri
ro ca danh mc là tuyt tính và các nhân t ri ro tuân theo phân phi chun.
Bi vì li nhun ca danh mc là s kt hp tuyn tính gia các bin chun,
do đó nó tuân theo quy lut phân phi chun, vi hàm mt đ phân phi theo
hình tháp chuông. Tuy nhiên, cng chính vì gi đnh mi quan h gia VaR và
các bin là tuyn tính, do đó phng pháp Delta – Gamma tr nên kém chính
xác hn so vi 2 phng pháp tip theo.
Phng pháp mô phng lch s
Phng pháp mô phng lch s là phng pháp đnh giá đy đ. Nó bao
gm quá trình quay ngc thi gian, ví d trong vòng 250 ngày tr li đây, và áp
dng trng s trong hin ti cho li nhun ca tài sn đó theo dãy thi gian trong
lch s. Nó đc xem nh vic xem xét li lch s vi trng s hin ti.
Phng pháp mô phng Monte Carlo
Phng pháp này tng t nh mô phng lch s, ngoi tr vic s thay đi
trong các tác nhân ri ro đc to ra t các quy lut phân phi khác và đc xây
dng da trên phn mm mô phng tng thích vi tng ngân hàng.