HẠN CHẾ GIAN LẬN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TẠI TỈNH TIỀN GIANG.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH








MAI THANH THÚY



HN CH GIAN LN THU GIÁ TR GIA TNG
CA CÁC DOANH NGHIP THNG MI
TI TNH TIN GIANG




LUN VN THC S KINH T



TP. H Chí Minh - Nm 2012

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

MAI THANH THÚY


HN CH GIAN LN THU GIÁ TR GIA TNG
CA CÁC DOANH NGHIP THNG MI
TI TNH TIN GIANG

Chuyên Ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
Mã s: 60340201


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
TS. UNG TH MINH L

TP. H Chí Minh - Nm 2012


LI CAM OAN


Lun vn “Hn ch gian ln thu Giá tr Gia tng ca các Doanh nghip
thng mi ti tnh Tin Giang” là công trình nghiên cu do chính tác gi thc

hin.
Tác gi da trên vic vn dng các kin thc đã hc, các tài liu tham kho,
sau mt thi gian nghiên cu lý lun, thu thp s liu, điu tra kho sát thc trng
kt hp vi quá trình nghiên cu thc tin, thông qua vic tìm hiu, trao đi vi
giáo viên hng dn khoa hc, bn bè, ngi thân và các đi tng nghiên cu đ
hoàn thành Lun vn ca mình. Lun vn này không sao chép t bt k mt nghiên
cu nào khác.
Tuy nhiên, trong quá trình thc hin nghiên cu, x lý s liu và vit Lun
vn s không tránh khi thiu sót. Mc dù vy, tôi xin cam đoan rng ngun s
liu, tài liu đa ra trong Lun vn là hoàn toàn hp pháp, trung thc. Quá trình n
lc thc hin Lun vn nhm đt kt qu cui cùng là nhn thc đc rõ ràng
nhng yu t có tác đng đn hành vi gian ln thu GTGT ca các DNTM. Tôi xin
trân trng đón nhn s hp tác và góp ý quý báu ca tt c quý đc gi đ góp phn
hoàn thin và ng dng các kt qu, khám phá, phát hin ca Lun vn vào thc
tin./.
TP.HCM, ngày 29 tháng 10 nm 2012
Ngi thc hin đ tài



Mai Thanh Thúy




DANH MC CH VIT TT


Ch vit tt Ting Anh Ting Vit
ANOVA Analysis of variance Phân tích phng sai

CP C phn
DN Doanh nghip
DNTM Doanh nghip thng mi
DNTN Doanh nghip t nhân
DT D toán
DV Dch v
BSCL ng bng sông Cu Long
TNT i tng np thu
EFA Exploratory factor analysis Phân tích nhân t khám phá
FD Factor loading Ti nhân t
GDP Gross Domestic Product Tng sn phm quc ni
GTGT Value Added Tax Giá tr gia tng
HTX Hp tác xã
KD Kinh doanh
KMO Kaiser – Meyer – Olkin
NSNN Ngân sách Nhà nc
Sig. Significant Mc ý ngha
SPSS
Statistic Package for Social
Sciences
Phn mm thng kê trong
khoa hc xã hi
TH Thc hin
TM Thng mi
TNDN Thu nhp doanh nghip
TNHH Trách nhim hu hn
Tp Thành ph
TSC Tài sn c đnh
TTB Tiêu th đc bit
USD United States Dollar n v tin t ca Hoa K

DANH MC BNG BIU

Bng 2.1: Tng mc bán l hàng hóa và doanh thu DV tnh Tin Giang 17
Bng 2.2. nh hng tng mc bán l hàng hóa và DV tnh Tin Giang 18
Bng 2.3: Kim ngch xut khu tnh Tin Giang t nm 2006 đn nm 2011 20
Bng 2.4: Kt qu thu ngân sách nhà nc và thu thu GTGT
ca tnh Tin Giang
t nm 2006 đn nm 2011 21
Bng 2.5: Kt qu kim tra vic s dng hóa đn ca B Tài chính t nm 2006 đn
2011 24
Bng 2.6: Trình đ cán b thanh tra, kim tra thu nm 2011 28
Bng 2.7: Thng kê theo trình đ hc vn 34
Bng 2.8: Thng kê theo v trí công tác 35
Bng 2.9: Thng kê theo đ tui 35
Bng 2.10: Thang đo yu t c hi: Cronbach’s Alpha = 0.890 36
Bng 2.11: Thang đo yu t áp lc (đng c): Cronbach’s Alpha = 0.807 36
Bng 2.12: Thang đo yu t hp lý hóa hành vi:Cronbach’s Alpha = 0.735 36
Bng 2.13: Thang đo yu t gian ln: Cronbach’s Alpha = 0.796 37
Bng 2.14: Ma trn nhân t đã xoay 38
Bng 2.15: KMO và kim đnh Bartlett 38
Bng 2.16: Phân tích v đ phù hp mô hình 45
Bng 2.17: Phân tích thng kê tng thang đo theo đ tui 48
Bng 2.18: Kt qu phân tích T-test theo đ tui 49
Bng 2.19: Phân tích thng kê tng thang đo theo trình đ hc vn 50
Bng 2.20: Kt qu phân tích One-way ANOVA theo trình đ hc vn 51

Bng 2.21: Phân tích thng kê tng thang đo theo v trí công tác 52
Bng 2.22: Kt qu phân tích T-test theo v trí công tác 53





DANH MC HÌNH

1. Hình 2.1: Mô hình lý thuyt 8
2. Hình 2.2: S đ minh ha hành vi 9
3. Hình 2.3: Mô hình các yu t nh hng đn hành vi gian ln thu GTGT 10
4. Hình 2.4: Quy trình nghiên cu 31
5. Hình 2.5: Mô hình nghiên cu đã đc điu chnh 43
6. Hình 2.6: Biu đ Q-Q Plot 46

MC LC

PHN M U 1
1. Gii thiu Lun vn 1
2. Mc tiêu nghiên cu 1
3. i tng và phng pháp nghiên cu 2
4. Ý ngha thc tin ca Lun vn 2
5. Kt cu ca Lun vn 3
CHNG 1: TNG QUAN V GIAN LN THU GIÁ TR GIA TNG 4
1.1 Tng quan v gian ln 4
1.1.1 Khái nim v gian ln 4
1.1.2 S lc các công trình nghiên cu v gian ln 4
1.2 Mô hình nghiên cu đ xut ca đ tài 6
1.2.1 Mô hình lý thuyt 6
1.2.2 Mô hình nghiên cu và các gi thuyt 9
1.2.2.1 Các gi thuyt 9
1.2.2.2 Mô hình nghiên cu 11
1.3 Các hành vi gian ln thu GTGT  Vit Nam 12
Kt lun chng 1 14
CHNG 2: THC TRNG VÀ CÁC YU T NH HNG N HÀNH
VI GIAN LN THU GIÁ TR GIA TNG TRONG CÁC DOANH NGHIP
THNG MI TI TNH TIN GIANG 15
2.1 Khái quát v tình hình thc hin thu GTGT trong các doanh nghip thng mi
 tnh Tin Giang 15
2.1.1 V trí đa lý 15
2.1.2 Khái quát hot đng thng mi  tnh Tin Giang 16

2.1.3 Tình hình thc hin thu GTGT ti các doanh nghip thng mi  tnh
Tin Giang 19


2.2 Thc trng gian ln thu GTGT trong các doanh nghip thng mi  tnh Tin
Giang 22
2.2.1 Các hình thc gian ln thu GTGT 22
2.2.2 Nguyên nhân ch yu dn đn gian ln thu GTGT 25
2.2.2.1 Nguyên nhân t qun lý v mô 25
2.2.2.2 Nguyên nhân t Cc thu tnh Tin Giang 27
2.3 Các yu t nh hng đn hành vi gian ln thu GTGT trong các doanh nghip
thng mi  tnh Tin Giang 29
2.3.1 Thit k nghiên cu 29
2.3.2 Xây dng các thang đo 32
2.3.3 Kt qu phân tích các yu t chính nh hng đn hành vi gian ln thu
GTGT trong các doanh nghip thng mi ti tnh Tin Giang 33
2.3.3.1 c đim ca mu kho sát 33
2.3.3.2 Kim đnh thang đo và mô hình nghiên cu 35
2.3.3.2.1 Kim đnh Cronbach’s Alpha vi các thang đo lý thuyt 35
2.3.3.2.2 Phân tích yu t khám phá (EFA ) 37
2.3.3.3 Phân tích hi qui 44
2.3.3.3.1 Mô hình hi qui 44
2.3.3.3.2 Kim đnh mc đ phù hp ca mô hình 45
2.4 Phân tích nh hng ca các bin đnh tính đn hành vi gian ln thu GTGT 48
2.4.1 nh hng ca bin đ tui 48
2.4.2 nh hng ca bin trình đ hc vn 49
2.4.3 nh hng ca bin v trí công tác 52
Kt lun chng 2 54
CHNG 3: KIN NGH 55
3.1. Nhn đnh kt qu 55

3.2. Mt s gi ý gii pháp 55
3.2.1 Liên quan đn yu t đng c gian ln 55
3.2.2 Liên quan đn yu t điu kin và môi trng kinh doanh cha phát trin61



3.2.3 Liên quan đn yu t kh nng hp lý hóa hành vi gian ln 63
3.2.4 Liên quan đn yu t c hi gian ln 66
Kt lun chng 3 68
PHN KT LUN 69
1. Kt qu chính và đóng góp ca đ tài nghiên cu 69
2. Hn ch ca nghiên cu và gi ý hng nghiên cu tip theo 70
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC

1
PHN M U

1. Gii thiu Lun vn
Tin Giang, vi v trí là ca ngõ ca min Tây Nam b, nm trên các trc
giao thông kinh t quan trng nh: quc l 1A, quc l 50, đng cao tc Sài Gòn -
Trung Lng, quc l 60, quc l 30,…là cu ni v giao dch thng mi, dch v
gia Tp H Chí Minh và các tnh min Tây Nam b. Thi gian qua, ngành TM Tin
Giang khá phát trin, các DNTM chim t l 35.49% các DN thuc các ngành kinh
t khác. Trong quá trình tn ti, phát trin, các DNTM nói trên đã có nhng đóng
góp không nh vào s phát trin kinh t tnh Tin Giang và đã xác đnh rõ nhim v
phát trin ca mình là nhân t quan trng cho s phát trin ca tin trình công
nghip hóa - hin đi hóa; song bên cnh đó còn mt s đi tng li dng nhng
k h bt ngun t c ch thông thoáng, t chính sách u đãi trong lnh vc thu đ
thc hin hành vi gian ln nhm trn thu; đc bit là Thu GTGT, vi phng
pháp khu tr nhm khuyn khích đu t, đy mnh xut khu… đã b li dng đ
tng s thu đc khu tr, gây thit hi cho ngân sách tnh nhà, làm gim nim tin
ca các cá nhân, doanh nghip làm n chân chính trên đa bàn tnh Tin Giang.
Trc tình hình khái quát trên, vi mc đích xem xét các mt còn tn ti
cng nh tìm ra các yu t nh hng đn hành vi gian ln Thu GTGT đi vi mt
ngành kinh t đang đc Tnh đ ra mc tiêu phát trin trong tng lai, tôi đã chn
đ tài: “ Hn ch gian ln thu GTGT ca các doanh nghip thng mi ti tnh
Tin Giang ” làm lun vn bo v nhn hc v thc s kinh t.
2. Mc tiêu nghiên cu

 tài đc nghiên cu nhm kim đnh s tác đng ca các yu t: áp lc,
c hi và kh nng hp lý hóa hành vi có nh hng đn vic gian ln Thu GTGT
trong thi gian qua. T đó, tác gi đa ra các đ xut nhm hn ch tình trng gian
ln thu GTGT vi các DNTM ti tnh Tin Giang.




2
3. i tng và phng pháp nghiên cu
i tng nghiên cu: thc trng gian ln thu GTGT ca các DNTM trên
đa bàn tnh Tin Giang thi gian qua.
Phng pháp nghiên cu: phng pháp đnh tính kt hp phng pháp đnh
lng thông qua k thut phng vn trc tip nhân viên k toán, ch DN ti các
DNTM vi nhng câu hi chi tit (phn ph lc 5).
4. Ý ngha thc tin ca Lun vn
 tài nghiên cu này đem li mt s ý ngha v thc tin cho nhng ngi
làm công tác qun lý thu, các nhà làm chính sách trong vic hng dn thc hin
Thu GTGT, c th nh sau:
Mt là, kt qu nghiên cu s góp phn giúp nhng nhà làm chính sách hiu
bit hn na v các các yu t chính tác đng đn hành vi gian ln Thu GTGT ca
các DN đi vi chính sách thu nh yu t c hi, yu t áp lc, yu t hp lý hóa
hành vi trong quyt đnh thc hin chính sách thu. iu này s góp phn to c s
cho vic ban hành các vn bn hng dn thc hin chính sách hu hiu hn, nâng
cao ý thc chp hành pháp lut thu ca công dân Vit Nam.
Hai là, kt qu nghiên cu giúp cho các nhà qun lý thu ti Tin Giang nm
bt đc tâm lý chung ca các DNTM t đó có th thc hin công tác qun lý tt
hn, hn ch hin tng gian ln thu GTGT, gim tht thu ngân sách cho nhà
nc.
Ba là, kt qu nghiên cu này giúp cho bn thân tác gi có thêm kin thc v

ng x ca các DNTM ti Tin Giang nói riêng và các DNTM nói chung nhm
phc v cho công vic ca mình, hiu sâu sc hn v Lut thu GTGT cng nh
nm bt kp thi các quy đnh hin hành ca Lut thu GTGT.






3
5. Kt cu ca Lun vn
Lun vn này đc b cc nh sau:
Phn m đu: gii thiu tng quát v đ tài, sau đó s xác đnh mc tiêu, đi
tng và phng pháp nghiên cu đ thc hin Lun vn, cui cùng là ý ngha ca
vic nghiên cu và kt cu ca lun vn.
Chng 1: Tng quan v gian ln thu GTGT.
Chng 2: Thc trng và các yu t nh hng đn hành vi gian ln thu
GTGT trong các DNTM ti tnh Tin Giang.
Chng 3: Kin ngh.
Phn kt lun: Tóm tt nhng kt qu chính ca Lun vn, đóng góp ca
Lun vn cho các nhà qun lý thu cng nh các hn ch ca Lun vn đ đnh
hng cho nhng nghiên cu tip theo.

4
CHNG 1: TNG QUAN V GIAN LN
THU GIÁ TR GIA TNG
1.1 Tng quan v gian ln
1.1.1 Khái nim v gian ln
Theo t đin Ting Vit “Gian ln là hành vi c ý la di, giu dim, xuyên
tc s tht vi mc đích t li.”
Theo chun mc kim toán Vit Nam s 240 “Gian ln là nhng hành vi c ý
làm sai lch thông tin kinh t, tài chính do mt hay nhiu ngi trong hi đng qun
tr, Ban giám đc, các nhân viên hoc bên th ba thc hin, làm nh hng đn báo
cáo tài chính”.
T đó có th hiu hành vi gian ln Thu GTGT là hành vi thiu trung thc,
c ý làm sai lch thông tin liên quan đn tính Thu GTGT đ không thc hin ngha
v đóng thu, làm gim s thu phi np hoc làm tng s Thu GTGT đc hoàn.
1.1.2 S lc các công trình nghiên cu v gian ln
Cùng vi quá trình phát trin ca xã hi, hành vi gian ln ngày càng tinh vi
hn và biu hin di nhiu hình thc khác nhau. Sau đây xin s lc mt s công
trình nghiên cu v gian ln kinh đin trên th gii.
Edwin H. Sutherland
Edwin H. Sutherland là ngi tiên phong trong vic nghiên cu v gian ln.
Cho đn nay, nhng lý thuyt v gian ln vn da ch yu vào nhng nghiên cu
ca ông. Ông không phi là ngi có công đu trong vic phân tích tâm lý ca

nhng k phm ti nhng ông là cha đ ca thut ng “white-collar” – mt thut
ng mà ngày nay đã tr thành rt thông dng khi ngi ta mun ám ch ti nhng
gian ln do tng lp lãnh đo ca công ty gây ra.
Mt đóng góp to ln trong s nghip ca Sutherland là lý thuyt v phân loi
xã hi. Nghiên cu này ch yu da vào vic quan sát ti phm đng ph: nhng
k lu manh, sát th hay nhng k du th du thc. Qua đó, Sutherland đã rút ra mt
kt lun: vic phm ti thng phát sinh t môi trng sng, vì th hành vi phm


5
ti không th đc tin hành nu nh không có s tác đng ca yu t bên ngoài.
 hiu rõ bn cht và nhn din ti phm, cn nghiên cu thái đ cng nh đng
c thúc đy hành vi phm ti.
Donald R. Cressey
Là hc trò xut sc ca Sutherland ti trng đi hc Indiana, Donald R.
Cressey Cressey tp trung hng phân tích gian ln di góc đ tham ô và bin th.
Ông là ngi phát minh tam giác gian ln. Theo Donald R. Cressey, hành vi gian
ln ch đc thc hin trên c s hi đ 3 yu t: áp lc, đng c, cá tính ca con
ngi.
D. W. Steve Albrecht
Ông là tác gi ca mt mô hình ni ting, mô hình v bàn cân gian ln. Mô
hình này gm có ba nhân t: Hoàn cnh to ra áp lc, nm bt c hi và tính liêm
chính ca cá nhân. Theo Albercht, khi hoàn cnh to áp lc, c hi thc hin gian
ln cao cùng vi tính liêm chính ca cá nhân thp thì nguy c xy ra gian ln là rt
cao. Và ngc li, khi hoàn cnh to áp lc, c hi thc hin gian ln thp cùng vi
tính liêm chính cao thì nguy c xy ra gian ln là rt thp.
Richard C. Hollinger
Cùng vi ngi đng s ca mình, Richard C. Hollinger và John P Clark cho
rng nguyên nhân ch yu ca gian ln chính là điu kin ni làm vic. Hai ông đa
ra mt lot nhng gi thuyt v tình trng nhân viên bin th tài sn ca công ty:

- Khi nn kinh t có nhng khó khn chung: giá c tng, đng tin mt giá.
- Nhng ngi đng thi, đc bit là nhng ngi tr tui thng kém
trung thc và không chu khó làm nh nhng th h đi trc.
- Bn cht t nhiên ca con ngi là lòng tham và không trung thc, vì th
các nhân viên thng c gng ly cp tài sn ca công ty khi có c hi.
- S không hài lòng, không tha mãn vi công vic cng là mt trong nhng
nguyên nhân ca vic bin th.
- Và cui cùng, do cu trúc ca công ty đó có hp lý hay không.


6
Ông còn tìm ra mt lot nhng mi liên h gia thu nhp, tui tác, v trí và
mc đ hài lòng trong công vic vi tình trng bin th. Chng hn nh mi liên h
gia thu nhp và bin th. Theo đó, mt ngi chu áp lc v tài chính hay có
nhng rc ri trong tình hình tài chính không gây ra nhiu đng c bin th so vi
vic anh ta luôn luôn đt tài chính nh u tiên s mt cho mc tiêu sng ca anh ta.
Còn đi vi mi tng quan gia tui tác và bin th, Hollinger và Clark cho rng
thông thng, trong mt t chc nhng ngi tr tui thng không đc giao
nhiu trách nhim, đng nhiên phn đó thuc v nhng ngi có nhiu kinh
nghim làm vic và có tui đi cao hn. Nhng chính cách b trí này đã làm cho
mc đ gn kt vi công ty, nhng cam kt cá nhân hay nhng ràng buc vi mc
tiêu ca t chc tr nên lng lo. Và đy chính là mt lý do khin cho t l bin th
 nhng ngi tr tui thng cao hn.
Hai ông còn tìm ra mi liên kt trc tip gia v trí chc v và mc đ bin
th. Khi ngun ca hành vi bin th thng do s không hài lòng v công vic
hin ti nhng mc đ nghiêm trng ca vic bin th thì li tùy thuc vào v trí ca
ngi đó trong t chc, thông thng nhng ngi có hành vi bin th  v trí cao
cp thì hành vi đó thng gây ra nhng tn tht ln.
1.2 Mô hình nghiên cu đ xut ca đ tài
1.2.1 Mô hình lý thuyt

Có th nói, gian ln xut hin khi có s xut hin ca con ngi, th nhng
vic nghiên cu v gian ln và phát hin gian ln mi ch dng li  mt mc đ rt
khiêm tn. Hin nay, trên th gii ch có mt s công trình nghiên cu v gian ln
kinh đin nh công trình nghiên cu ca Edwin H.Sutherland; công trình nghiên
cu ca Donald R.Cressey v tam giác gian ln, hay công trình nghiên cu ca D.
W.Steve Albrecht v bàn cân gian ln và gn đây hn là công trình nghiên cu gian
ln ca Hip hi các nhà điu tra gian ln Hoa k (ACFE) vào nm 1993.
Trong mi mô hình, các nhà nghiên cu da trên nhng gi thuyt khác nhau
đ nghiên cu và đa ra nhng kt lun thú v v hành vi gian ln ca con ngi. 
đây, tác gi la chn mô hình lý thuyt ca Donald R.Cressey đ phát trin mô hình


7
lý thuyt v hành vi gian ln thu GTGT ca các DNTM ti đa bàn tnh Tin
Giang.
Theo Donald R. Cressey, hành vi gian ln ch đc thc hin trên c s hi
đ 3 yu t sau: đng c hay áp lc; c hi và kh nng hp lý hóa hành vi ca con
ngi. Nhng yu t này phi đc đa vào đ xem xét mt cách đúng mc nhm
hiu rõ bn cht và tìm ra nguyên nhân dn đn các hành vi vi phm pháp lut trong
lnh vc thu GTGT.
ng c: Donald R.Cressey cho rng khi ngun ca vic thc hin gian ln
là do ngi thc hin có nhng đng c hay chu nhng áp lc trong cuc sng.
Các áp lc có th bt ngun t nhng b tc trong cuc sng cá nhân nh: nhng
tn tht v tài chính, s thiu ht tin bc, các khon n cá nhân vt quá tm kim
soát; gia đình có ngi m nng dn đn các áp lc v tinh thn, tài chính. Các áp
lc này có th xut phát t nhng nhu cu nói chung và nhu cu li ích ca bn thân
nói riêng. ng c là mt nhu cu đã có đ sc mnh đ thôi thúc ngi ta hành
đng. Vi mt s ngi, đ có đc nhng khon tin thng v tài chính da trên
mc đ hoàn thành ch tiêu tài chính ca công ty hay đ đt đc mt quyn lc,
mt s thng tin nào đó trong công vic và mt s giàu sang thay vì chm ch làm

vic bng n lc bn thân thì h li suy ngh bn thân phi tìm mi cách đ tha
mãn ngay lp tc nhu cu ca mình bng bt c giá nào k c hành vi gian ln.
C hi: C hi là cánh ca đ cá nhân thc hin hành vi gian ln. Mt khi đã
có nhng áp lc hay đng c thúc đy mà không có hot đng kim soát hoc h
thng kim soát kém hiu qu thì lúc đó c hi đã đn, khi đó t hn hành vi gian
ln s đc thc hin. Do hot đng kim soát kém hiu qu nên không th thit lp
các th tc thích hp đ phát hin gian ln hay nó làm cho các bin pháp kim soát
không hot đng nh thit k ban đu làm tng c hi cho gian ln xy ra. Theo
Cressey, có hai yu t đ to ra c hi là: nm bt thông tin và có k thut đ thc
hin.
Kh nng hp lý hóa hành vi: Hp lý luôn là mt thành phn quan trng ca
hu ht các gian ln bi vì hu ht nhng ngi có hành vi gian ln có kh nng


8
bin minh hay có kh nng hp lý hóa cho hành vi gian ln ca mình vi nhng lý
do đ đc chp nhn là hành đng đúng đn.











Công trình nghiên cu ca Cressey cng cho thy rng, hành vi gian ln có
th đc tin hành hay không còn tùy thuc vào cá tính ca con ngi. i vi

nhng ngi không trung thc, nó có l là d dàng hp lý hóa gian ln hn vi
nhng ngi có tiêu chun đo đc cao hn, đ tin hành hành vi gian ln h phi
thuyt phc bn thân đ “bào cha” cho hành vi ca mình, lúc đu h ly lý do là
hành vi gian ln ch xy ra trong ngn hn, h s không đ chuyn này lp li,
nhng dn dn điu này s tr nên bình thng hn, Cressey cho rng đây là phn
ng t nhiên ca con ngi: ln đu tiên làm nhng điu trái vi lng tâm và đo
đc ca mình, h s b ám nh nhng  nhng ln k tip, ngi thc hin s không
cm thy bn khon và mi vic din ra d dàng hn, d đc chp nhn hn và
kh nng xy ra gian ln s cao hn nu cá nhân đó là ngi “xu”.
C HI

AP LC
(NG
C)
KH
NNG
HP LÝ
HÓA
HÀNH
VI
GIAN LN
(FRAUD)

Hình 2.1: Mô hình lý thuyt
 minh ha cách suy ngh ca nhng ngi có hành vi gian ln, Joseph T.
Wells (Let Them Know Someone’s Watching”, Journal of Accountancy, tháng
5/2002) đã đa ra s đ sau


9

Mu đ gian ln
( c hi)

Áp lc
( ng c)







Có
Có th
Thc hin hành
vi gian ln
Không
Cân nhc kh
nng b phát hin

T b ý đnh
gian ln

Hình 2.2: S đ minh ha hành vi

T s đ trên chúng ta thy rng gian ln đa phn đc bt đu t nhng
điu nh, sau đó tng dn lên nu h cho rng hành vi gian ln ca h không b phát
hin.
1.2.2 Mô hình nghiên cu và các gi thuyt
1.2.2.1 Các gi thuyt
Qua phng vn 20 DNTM chp hành tt các quy đnh v chính sách thu ti
Tin Giang, hu ht các DN rt quan tâm đn vic phát hin và ngn chn hành vi
gian ln thu GTGT và h cho rng vn đ này là nhim v cp bách ca c quan
qun lý nhà nc đ to nim tin và tính tuân th ca cng đng.
T mô hình lý thuyt và kt qu phng vn, tác gi đ xut mô hình nghiên
cu chính thc nh sau:





10

ng c gian ln
Thu GTGT

Hành vi gian ln
thu GTGT


C hi
gian ln
thu GT
Kh nng hp

lý hóa hành vi
gian ln thu
G
T
G
T




Hình 2.3: Mô hình các yu t nh hng đn hành vi gian ln thu GTGT
Mô hình gm 1 bin ph thuc: hành vi gian ln thu GTGT.
Và 3 bin đc lp: đng c gian ln, c hi gian ln và kh nng hp lý hóa
hành vi gian ln.
 kim đnh mô hình, tác gi đa ra các gi thuyt:
- Yu t đng c là yu t b nh hng bi tác đng t bên ngoài, nó chu
nh hng ca các yu t thu nhp, vic làm, v trí công tác và mi quan h gia
nhân viên k toán vi ch doanh nghip. Theo đó, khi ngun ca hành vi gian ln
thng do nhng áp lc trong vn đ tài chính hay áp lc phi đt đc các mc
tiêu k hoch buc cá nhân (nhng ngi thuc b phn qun lý DN nói chung)
phi thc hin hành vi gian ln đ mang li li ích cho bn thân hay nhm duy trì v
trí công vic ca mình. Mc đ nghiêm trng ca hành vi y thì li ph thuc vào v
trí ca ngi đó trong t chc, thông thng nhng ngi  v trí cao cp thì hành
vi gian ln thng gây ra nhng tn tht ln.
T lp lun này, tác gi đa ra gi thuyt:
H1: Yu t áp lc có nh hng đn hành vi gian ln thu GTGT.
- Cressey cng khng đnh, hành vi gian ln ca con ngi còn chu nh
hng ca yu t c hi. Mt ngi khi đã có đng c, h luôn sn sàng hành đng
khi h nhn thy c hi đã đn. Nu vic gian ln quá d dàng do không có bin
pháp ngn chn hay có bin pháp ngn chn nhng hot đng kim soát không hu

hiu, c hi bày ra trc mt h thì kh nng đa đn gian ln là điu không th
tránh khi. Vn đ  đây là vi mt ngi đã sn có đng c và c hi thì h s


11
hành đng nh th nào trong thc t? Nghiên cu ca Cressey cho thy hành đng
ca ngi đó chu nh hng t s nhn thc ca mình v tình hung lúc y. Khi h
nhn thc đc vn đ thông qua vic nm bt thông tin nh k h lut pháp, s
lng lo trong qun lý,…và bn thân có k thut đ thc hin gian ln thì cá nhân
y s tin hành hành vi gian ln.
T lp lun này, tác gi đa ra gi thuyt:
H2: Yu t c hi có nh hng đn hành vi gian ln thu GTGT.
- Cng theo Cressey, ngoài 2 yu t nêu trên thì yu t hp lý hóa hành vi
gian ln cng là yu t quan trng không th thiu đc đ mt ngi gian ln hoàn
thành các gian ln ca mình. Hành vi gian ln ch xy ra khi bn thân ngi thc
hin cân nhc và nhn thy rng h có đ kh nng bin minh cho hành vi ca
mình. Kh nng che giu gian ln này b chi phi khá nhiu bi t duy v cách ng
x hay nhân cách ca con ngi. Mi con ngi đu có cá tính riêng nh hng đn
kh nng hp lý hóa hành vi ca mình, nu bn thân anh ta xem chuyn la gt là
bình thng thì anh ta có xu hng thc hin hành vi này, ngc li, nu mt ngi
vi bn tính trung thc và liêm chính thì dù h chu nhng áp lc và có
c hi
nhng h vn không thc hin gian ln. Vì vy, nhân cách là mt bin s hu ích
trong vic phân tích hành vi ca con ngi.
T lp lun này, tác gi đa ra gi thuyt:
H3: Yu t hp lý hóa hành vi đc th hin qua nhân cách con ngi có nh
hng đn hành vi gian ln thu GTGT.
1.2.2.2 Mô hình nghiên cu
Mc đích ca nghiên cu này là kim đnh các yu t chính nh hng đn
hành vi gian ln thu GTGT ca các DNTM nói riêng, đng thi xem xét các yu t

này có s khác bit vi nhau hay không theo trình đ, đ tui và v trí công tác khi
quyt đnh hành vi gian ln. Nh vy da vào các gi thuyt trên tác gi đa ra mô
hình nghiên cu nh sau:
Bin ph thuc: Hành vi gian ln thu GTGT.
Các bin đc lp gm có: yu t áp lc (đng c), yu t c hi và yu t
hp lý hóa hành vi.


12
1.3 Các hành vi gian ln Thu GTGT  Vit Nam
Thi gian qua, hành vi gian ln thu GTGT ti Vit Nam đc biu hin qua
các hình thc sau:
- Mt là, bán hàng nhng không xut hóa đn đ che giu doanh thu làm c
s cho vic tính Thu GTGT.
Pháp lut quy đnh tt c các t chc, cá nhân sn xut kinh doanh hàng hóa,
dch v thuc mi thành phn kinh t khi bán hàng, dch v phi lp và giao hóa
đn hp pháp cho khách hàng nhng mt thc t hin nay  Vit Nam là vic bán
hàng không giao hóa đn din ra ph bin, đn mc mi ngi thy đó là chuyn
bình thng. Do s thiu hiu bit ca ngi dân v hóa đn, mt s ngi nhm
tng khi ly hóa đn phi chu thêm tin thu GTGT nên h không yêu cu bên
bán xut hóa đn khi mua hàng, t đó bên bán có c hi giu doanh thu nhm gim
các khon đóng góp vào ngân sách đ có thêm mt khon tin.
- Hai là, bán hàng có xut hóa đn, nhng giá c và s lng hàng hóa ghi
trong liên 1 (lu) nh hn trong liên 2 (giao khách hàng).
Trng hp này, ngi mua thông đng vi ngi bán đ ghi giá tr trên liên
2 cao hn giá thanh toán trên thc t đ bên mua tng s thu GTGT đu vào đc
khu tr còn bên bán h thp giá tr ghi  liên 1 đ khai báo l, không phi đóng
thu TNDN. in hình nh Công ty TNHH Nng Toàn, Qun Gò Vp, TP.HCM
xut 87 hóa đn bán hàng có tng giá bán trong liên 1 ch hn 10 triu đng nhng
bên mua đc xut trong liên 2 vi giá tr hn 2,1 t đng

1
. Hay gn đây là v án
Nguyn Th Phng Tho - k toán Ca hàng Xng du Ca Lò (thuc Công ty
Xng du Ngh Tnh), cng bng hình thc ghi chênh lch cao gp nhiu ln thu
giá tr gia tng gia liên 2 vi liên 1, ch t nm 2007 đn nm 2009, Tho đã to
điu kin cho các DN kinh doanh vn ti rút khng ca Nhà nc hn 7 t đng
2

thông qua vic khu tr thu đu vào theo Lut Thu GTGT, mt v án gây nên s


1
Theo VnExpress.net.
2
Báo Lao đng ngày 24/9/2009.


13
quan tâm ca d lun xã hi v qun lý NSNN trong bi cnh c nc đang phi
tht cht tài chính, tin t, chng lm phát, bo đm an sinh xã hi.
- Ba là, không có giao dch mua bán trong thc tin nhng bên bán vn cung
cp hóa đn cho các đn v có yêu cu.
Nhm thu li bt chính cho bn thân, thi gian qua đã xy ra nhiu v mua
bán khng hóa đn làm tht thoát hàng chc t đng ca NSNN. Trng hp này
phi k đn HTX Vn Li, ti thành ph Long Xuyên, tnh An Giang, t tháng 1
đn tháng 9/1999, Vn Li đã bán trên 1.000 hóa đn cho 16 tnh vi tng doanh s
hn 553 t đng, gây thit hi cho Nhà nc gn 26,6 t đng. Mt trng hp
khác cho vic mua bán khng hóa đn là v công ty CP Dc liu Trung ng 2
đc s cho phép ca Tng giám đc và K toán trng, nhân viên đi mua hóa đn
khng và kê thêm tin vào hóa đn GTGT vn chuyn ca Công ty Dch v vn ti

Tin Hng và DNTN Kh Di đ hp thc hóa các khon chi bt hp lý. Hai công ty
trên đã xut cho Công ty c phn Dc liu Trung ng 2 tt c 440 t hóa đn
GTGT có giá tr thanh toán gn 3 t đng, s tin hóa đn xut khng không có
mua bán tht khong 288 triu đng
3
.
- Bn là, thành lp nhiu doanh nghip “ma” thành h thng đ gian ln thu
GTGT.
Li dng chính sách khuyn khích xut khu, mt s công ty đã lp h s
xut khu khng đ kê khai hoàn thu hay thành lp nhiu DN “ma” thành h thng
đ kinh doanh trn thu. Vào tháng 12/2003, Tòa án nhân dân tnh Hi Dng đã
tuyên pht Trn Vn Thng, ch nhim HTX Vit Thng thành ph Hi Dng tù
chung thân do gian ln trong vic xut hàng sang Trung Quc nhm chim đot gn
5 t đng tin thu. T tháng 11/2000 đn tháng 3/2001, Vit Thng đã gi 5 ln h
s xin hoàn thu GTGT vi s tin 9,2 t đng. Theo h s kê khai, HTX đã ký 11
hp đng xut sang Trung Quc vi 30.000 tn hàng nông, lâm, hi sn có tng tr
giá 45 t đng nhng qua xác minh phát hin hàng thc xut ch 200 triu đng. 


3
Theo tin 247.com.


14
thc hin hành vi trên, v ông Thng đã tìm đc 14 ch ký ca các doanh nghip
Trung Quc nhp hàng sang Trung Quc qua ca khu Lào Cai
4
.
Mt v án khác liên quan đn vic thành lp công ty “ma” mà c quan điu
tra đánh giá là đc bit nghiêm trng, liên quan đn mt t chc ti phm gm

nhiu đi tng do Hunh Quc Ngc (27 tui), ng ti 521/69/8 Hoàng Vn Th,
qun Tân Bình, Tp. H Chí Minh cm đu. Trong khong thi gian t 2003 - 2005,
Hunh Quc Ngc cùng vi đng bn đã đng ra thành lp đn 34 công ty, doanh
nghip đóng trên đa bàn Tp Cn Th và đã mua t ngành Thu Cn Th 150 cun
hóa đn, tng ng vi 7.500 t hóa đn GTGT, xut khng s lng hàng hóa tr
giá 2.000 t đng cho 450 công ty, DN trong c nc, giúp cho các đn v này hoàn
thu, khu tr thu gây thit hi cho Nhà nc khong 100 t đng
5
. Gn đây nht
là v điu hành 30 công ty “ma” ca Ngô Vn Hoàn b Công an Tp Hi Phòng khi
t, trong đó ông Hoàn đã đng ký kinh doanh đ mi mt hàng đ mua bán hóa đn
GTGT vi doanh s trên 1.000 t đng, làm tht toát hn 100 t đng tin thu ca
Nhà nc
6
.

Kt lun chng 1
Trong chng 1, Lun vn tp trung làm rõ nhng hành vi gian ln thu
GTGT ca Vit Nam trong thi gian qua và c s lý thuyt cho vic thc hin
nhim v, mc tiêu đt ra trong nghiên cu ca Lun vn là xem xét các yu t nh
hng đn gian ln thu nhm tìm ra các gii pháp hn ch gian ln thu GTGT các
DNTM ti Tin Giang.







4

Website ca Tng cc thu.
5
Báo Công an nhân dân ngày 30/6/2009.
6
Báo

kinh doanh và pháp lut ngày 26/9/2012.


15
CHNG 2: THC TRNG VÀ CÁC YU T NH
HNG N HÀNH VI GIAN LN THU GIÁ TR GIA
TNG TRONG CÁC DOANH NGHIP THNG MI TI
TNH TIN GIANG
2.1 Khái quát v tình hình thc hin thu GTGT trong các doanh nghip
thng mi  tnhTin Giang
2.1.1 V trí đa lý
Tin Giang vi din tích t nhiên trên 2.500 km
2
thuc BSCL, tri dc trên
b Bc sông Tin vi chiu dài 120km, nm trong ta đ 105
0
50’ - 106
0
45’ông và
10
0
35’ - 10
0
12’ Bc; Bc và ông bc giáp Long An và Tp H Chí Minh, Tây giáp

ng Tháp, Nam giáp Bn Tre và Vnh Long, ông giáp bin ông vi b bin
khong 32km;
Tin Giang bao gm 9 huyn, th xã Gò Công và Tp M Tho, trong đó thành
ph M Tho là trung tâm vn hóa – xã hi ca Tnh;
V không gian đa lý và giao thông, Tin Giang nm trong nhiu trc giao
thông b ca quc gia nh Quc l 1A, Quc l 50 và Quc l 60 nên Tin Giang
là hp đim giao thông gia 2 vùng kinh t ln: vùng BSCL và vùng kinh t trng
đim phía Nam. Mt khác, Tin Giang là tnh th 8 đc Th tng chính ph b
sung vào vùng kinh t trng đim phía Nam
7
, đây va là c hi và cng va là
thách thc ca Tin Giang trong quá trình phát trin.
Vi nhng đc trng v v trí đa lý, ngành TM Tin Giang có nhiu điu
kin phát trin, các DN hin có ti Tin Giang đa phn kinh doanh trong lnh vc
mua bán lng thc, xay xát lúa go phc v cho nhu cu xut khu c nc. Cùng
vi điu kin thông thoáng ca Lut doanh nghip, u đãi v thu sut ca Lut
thu, các DN  Tin Giang đc bit là DNTM đã tng nhanh v s lng (nm 2010
có 2.874 DN
8
sn xut kinh doanh, dch v theo Lut doanh nghip và Lut Hp tác

7
Công vn 4973/VPCP-P ngày 3/9/2005 ca Vn phòng Chính ph.
8
Cc thng kê tnh Tin Giang – niên giám thng kê 2011.


16
xã, nm 2011 con s này là 3.620 DN
9

). S ra đi ca nhiu DN nh trên đã có
nhng đóng góp tích cc cho nn kinh t tnh nhà trong vic thu hút mt lng ln
ngoi t nhng bên cnh đó cng xut hin nhiu DN kinh doanh thu li bt chính
nh thành lp DN “ma” đ mua bán hóa đn bt hp pháp, hay li dng k h trong
quy đnh chính sách thu đ thc hin th đon gian ln ngày mt tinh vi, đây là
mt vn đ mà ngành thu c nc nói chung, Cc thu Tin Giang nói riêng đang
đt lên hàng đu đ ngn chn kp thi hành vi gian ln, góp phn chng tht thu
cho NSNN, nâng cao tính tuân th pháp lut ca TNT trong c ch qun lý thu
mi, c ch mà TNT t khai và t np thu.
2.1.2 Khái quát hot đng thng mi  tnhTin Giang
Nm 2011, trên đa bàn tnh có 3.620 DN sn xut kinh doanh, dch v theo
Lut DN và Lut HTX. Trong đó thng nghip nhà nc chim u th trong bán
buôn, tham gia bán l mt s mt hàng thit yu nh lng thc, thc phm, xi
mng, xng du, st thép,…thông qua đó đ bình n giá c, n đnh th trng;
thng nghip t bn t nhân, tiu thng đc th hin qua loi hình công ty
TNHH, DNTN - phát trin mnh, nhanh, rng khp t thành th đn nông thôn,
chim v trí quan trng trong lnh vc bán l (87% tng mc bán l). Vi mc tiêu
là m rng, nâng cao cht lng hot đng đ phc v cho s phát trin ca các
ngành kinh t khác  đa phng, phát huy vai trò trung chuyn hàng hóa gia Tp
H Chí Minh và các tnh thuc BSCL, ngành TM Tin Giang đã xác đnh rõ
nhim v phát trin kinh t là điu quan trng trong c cu ngành ca tnh, có liên
quan cht ch vi các b phn khác, là nhân t quan trng cho s phát trin ca tin
trình công nghip hóa - hin đi hóa.
Nm 2011, tng mc bán l hàng hóa và doanh thu DV tiêu dùng xã hi thc
hin đc là 27.492 t đng, trong đó thng nghip đt 24.273 t đng, còn li là
hot đng khách sn, nhà hàng; du lch và dch v.

9
Cc thu Tin Giang -Tài liu Hi ngh tng kt công tác thu 2011.