Luận văn thạc sĩ Các nhân tố ảnh hưởng đến chi tiêu của hộ gia đình cho giáo dục Nghiên cứu ở vùng Đông Nam Bộ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TPHCM
____________________





Trn Thanh Sn







CÁC NHÂN T NH HNG N CHI TIÊU CA H GIA ÌNH
CHO GIÁO DC: NGHIÊN CU  VÙNG ÔNG NAM B








LUN VN THC S KINH T

Thành ph H Chí Minh - Nm 2012




B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TPHCM
____________________



Trn Thanh Sn





CÁC NHÂN T NH HNG N CHI TIÊU CA H GIA ÌNH

CHO GIÁO DC: NGHIÊN CU  VÙNG ÔNG NAM B


Chuyên ngành: Kinh t phát trin
Mã s: 60310105






LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC

TS. NGUYN HOÀNG BO











Thành ph H Chí Minh - Nm 2012

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan công trình nghiên cu này do riêng bn thân tôi thc
hin theo s hng dn ca ngi hng dn khoa hc.
S liu, kt qu nghiên cu là hoàn toàn toàn trung thc; các ni dung
tham kho t nhng nghiên cu khác đc trích dn rõ ràng và tôn trng tuyt
đi quyn s hu trí tu cng nh bn quyn ca các tác gi./.


LI CM N


Tôi xin phép đc bày t lòng bit n sâu sc đn Tin s Nguyn Hoàng
Bo – Trng khoa Kinh t phát trin Trng i hc Kinh t TPHCM – đã
tn tình hng dn tôi thc hin lun vn này. Trong quá trình nghiên cu,
thc hin lun vn, di s hng dn rt bài bn và khoa hc ca thy, tôi đã
đc hc tp nhng kin thc và phng pháp nghiên cu khoa hc, b ích.
Tôi xin phép đc chân thành cm n Phó Giáo s, Tin s Nguyn
Trng Hoài – Phó Hiu trng Trng i hc Kinh t TPHCM – đã tn tình
truyn dy cho tôi và các anh, ch thuc lp Cao hc Kinh t phát trin Khóa
19 nhng bài ging ca môn hc kinh t lng rt b ích, là c s kin thc
nn tng rt quan trng giúp bn thân tôi hoàn thành nghiên cu này.
Tôi cng xin đc cm n ba m tôi, cm n các anh, ch hc chung lp
Cao hc Kinh t phát trin Khóa 19 đã không ngng đng viên, c v tinh
thn cho tôi trong sut quá trình thc hin lun vn./.

MC LC NI DUNG

Trang
Chng 1: C s lý thuyt v vai trò ca giáo dc và
mô hình chi tiêu ca h gia đình cho giáo dc 1
1.1 Gii thiu đ tài 1
1.2 Các nghiên cu trc có liên quan 4
1.3 H thng các lý thuyt 8
1.3.1 Các khái nim liên quan đn h gia đình 8
1.3.1.1 H gia đình 8
1.3.1.2 Ch h 9
1.3.1.3 Chi tiêu ca h gia đình cho giáo dc 9
1.3.2 Vai trò ca giáo dc đào to đi vi phát trin
vn con ngi 10
1.3.3 Hành vi ra quyt đnh ca h gia đình 12
1.3.4 Mô hình kinh t ca chi tiêu h gia đình 13
1.4 Khung phân tích 15
1.5 Phng pháp nghiên cu 20
1.5.1 Gii thiu v phng pháp bình phng bé nht 20
1.5.2 Nhng điu cn lu ý trong mô hình hi quy bi 22
1.5.2.1 Hin tng đa cng tuyn 22
1.5.2.2 Hin tng t tng quan 23
1.5.2.3 Hin tng phng sai thay đi 24
1.5.3 Gii thiu v k thut stepwise 25
1.6 D liu nghiên cu 26
Tóm tt chng 1 30
Chng 2: Nghiên cu các nhân t có kh nng nh hng
đn chi tiêu h ca h gia đình cho giáo dc  vùng ông Nam B
theo các thng kê mô t 31
2.1 Mô t chi tit các nhân t 31

2.1.1 Chi tiêu h gia đình cho giáo dc 31
2.1.2 Tng chi tiêu ca h gia đình 31
2.1.3 Quy mô h gia đình 32
2.1.4 Ni sinh sng ca h gia đình 32
2.1.5 Dân tc ca ch h gia đình 33
2.1.6 Gii tính ca ch h gia đình 33
2.1.7 Trình đ hc vn ca ch h gia đình 34
2.1.8 Tui ca ch h gia đình 34
2.1.9 Tr cp cho giáo dc 34
2.2 Mô t chi tiêu ca h gia đình cho giáo dc theo các nhân t


có kh nng có mi liên h 35
2.2.1 Mô t theo tng chi tiêu h gia đình 35
2.2.2 Mô t theo quy mô h gia đình 37
2.2.3 Mô t theo ni sinh sng ca h gia đình 38
2.2.4 Mô t theo dân tc ca ch h gia đình 39
2.2.5 Mô t theo gii tính ca ch h gia đình 40
2.2.6 Mô t theo trình đ hc vn ca ch h gia đình 41
2.2.7 Mô t theo tui ca ch h gia đình 42
2.2.8 Mô t theo các khon tr cp giáo dc 43
Tóm tt chng 2 44
Chng 3: Phân tích các nhân t có kh nng nh hng
đn chi tiêu h gia đình cho giáo dc  vùng ông Nam B
bng mô hình kinh t 45
3.1 Mô hình hi quy 45
3.2 Ma trn tng quan 47
3.3 Các bc hi quy 48
3.4 Các kim đnh ca mô hình 50
3.4.1 Kim đnh Wald tng quát 50

3.4.2 Kim đnh Wald v đ thích hp tng quát 50
3.4.3 Kim đnh t tng quan 51
3.4.4 Kim đnh phng sai thay đi 52
3.5 Gii thích kt qu ca mô hình hi quy 54
Tóm tt chng 3 55
Chng 4: Kt lun và khuyn ngh chính sách 57
4.1 Các kt lun ca nghiên cu 57
4.2 Mt s khuyn ngh chính sách 60
4.3 Hn ch ca nghiên cu và hng phát trin 62
Tài liu tham kho
Ph lc


MC LC BNG BIU

Trang
Bng 1.1 Chi tiêu cho giáo dc bình quân theo theo h gia đình
 các vùng kinh t Vit Nam qua các nm 2004, 2006, 2008 1
Bng 1.2 T trng chi tiêu cho giáo dc trong tng chi tiêu
 các vùng kinh t  Vit Nam qua các nm 2004, 2006, 2008 2
Bng 1.3 Tng hp các nghiên cu trc có liên quan 7
Bng 2.1 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc 31
Bng 2.2 Thng kê mô t tng chi tiêu h gia đình 32
Bng 2.3 và 2.4 Thng kê mô t quy mô h gia đình 32
Bng 2.5 Thng kê mô t ni sinh sng ca h gia đình 33
Bng 2.6 Thng kê mô t dân tc ca h gia đình 33
Bng 2.7 Thng kê mô t gii tính ca ch h gia đình 33
Bng 2.8 và 2.9 Thng kê mô t trình đ hc vn ca ch h gia đình 34
Bng 2.10 Thng kê mô t tui ca ch h gia đình 34
Bng 2.11 Thng kê mô t tr cp cho giáo dc 35

Bng 2.12 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc
theo 5 nhóm tng chi tiêu 35
Bng 2.13 Thng kê mô t t trng chi tiêu cho giáo dc
trong tng chi tiêu h gia đình theo 5 nhóm tng chi tiêu 36
Bng 2.14 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và tng chi tiêu ca h gia đình 36
Bng 2.15 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc
theo quy mô h gia đình 37
Bng 2.16 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và quy mô ca h gia đình 38
Bng 2.17 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc
theo ni sinh sng ca h gia đình 38
Bng 2.18 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và ni sinh sng ca h gia đình 39
Bng 2.19 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc
theo dân tc ca ch h gia đình 39
Bng 2.20 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và dân tc ca ch h gia đình 39
Bng 2.21 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc
theo gii tính ca ch h gia đình 40
Bng 2.22 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và gii tính ca ch h gia đình 40
Bng 2.23 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc


theo trình đ ch h (s nm đi hc ca ch h) 41
Bng 2.24 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và trình đ hc vn ca ch h gia đình 41
Bng 2.25 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc
theo nhóm tui ca ch h gia đình 42

Bng 2.26 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và nhóm tui ca ch h gia đình 42
Bng 2.27 Thng kê mô t chi tiêu h gia đình cho giáo dc
theo s tin tr cp giáo dc 43
Bng 2.28 Mô t tn sut 2 chiu gia chi tiêu cho giáo dc
và nhóm tr cp cho giáo dc 43
Bng 3.1 Mô t tóm tt đc đim ca các nhân t có kh nng
nh hng đn chi tiêu h gia đình cho giáo dc 45
Bng 3.2 Mô t k vng ca các nhân t có kh nng nh hng
đn chi tiêu h gia đình cho giáo dc 46
Bng 3.3 Ma trn h s tng quan gia các bin trong mô hình 47
Bng 3.4 Kt qu hi quy vi 8 bin đc lp 48
Bng 3.5 Bng kt qu hi quy vi 4 bin đc lp 49
Bng 3.6 Kt qu kim đnh Wald tng quát 50
Bng 3.7 Kt qu kim đnh Wald v đ thích hp tng quát 51
Bng 3.8: Kt qu kim đnh Breusch – Godfrey 52
Bng 3.9 Kt qu kim đnh Breusch – Pagan 53
Bng 3.10 Bng kt qu hi quy sau cùng 54

MC LC S  VÀ  TH

S đ: Khung phân tích ca nghiên cu 20
 th: Biu din quan h gia bin ph thuc
và phn d ca c lng hi quy 53
1
CHNG 1: C S LÝ THUYT V VAI TRÒ CA GIÁO DC
VÀ MÔ HÌNH CHI TIÊU CA H GIA ÌNH CHO GIÁO DC

1.1 Gii thiu đ tài
Chi tiêu là mt vn đ mà hàng ngày bt c h gia đình nào cng phi

đi mt đ gii quyt. Phi thc hin chi tiêu nh th nào đ đm bo đi
sng vt cht và tinh thn đc hài hòa cha bao gi là mt thách thc gin
đn đi vi các h gia đình, đc bit đi vi ngi trong vai trò tr ct ca
gia đình. Nu xem chi tiêu nh mt bài toán kinh t thì d liu ban đu có th
rt khác nhau  các h gia đình và theo đó cách thc gii quyt bài toán cng
không ging nhau  mi gia đình.
Trong các loi hàng hóa mà ngi ta cn phi mua bên cnh các nhu
yu phm đ duy trì cuc sng thì có mt hàng hóa cng mang tính thit yu
quan trng khác đó chính là giáo dc. Ngi Vit Nam t bao đi nay vn d
có truyn thng hiu hc. Xut phát t mong mun đc hc tp khin ngi
ta phi cân nhc dành mt phn ngân sách gia đình đu t cho vic hc hành.
Trong nhng nm gn đây, nhìn chung đi sng ca ngi dân Vit Nam đã
dn đc ci thin và theo đó chúng ta có th thy ngân sách chi tiêu trung
bình ca h gia đình cho giáo dc có xu hng liên tc gia tng qua các nm,
c th theo bng sau:


Nm 2004
Nm 2006
Nm 2008
ng bng Sông Hng
1162
1567
2169
ông Bc
958
1218
1438
Tây Bc
513

822
1001
Bc Trung B
1119
1387
2075
Duyên hi Nam Trung B
1282
1671
2367
Tây Nguyên
1448
1716
2246
ông Nam B
1989
2417
3704
ng bng Sông Cu Long
778
897
1313
Bng 1.1 : Chi tiêu cho giáo dc bình quân theo theo h gia đình  các vùng kinh t
Vit Nam qua các nm 2004, 2006, 2008. n v tính: Nghìn đng.
2

Qua bng thng kê trên chúng ta có th nhn thy rng mc chi cho giáo
dc bình quân theo h gia đình  tng vùng kinh t ca Vit Nam rt khác
nhau, trong đó mc thp thuc v các vùng: Tây Bc, ng bng Sông Cu
Long, Tây Bc mc cao nht thuc v vùng ông Nam B.

Bên cnh đó, t trng gia chi tiêu cho giáo dc trong tng chi tiêu ca
các h dân  vùng ông Nam B cng có s bin đng tng lên vào nm
2008 mc dù t trng này không phi là cao nht trong các vùng kinh t.









Theo Todaro và Smith (2009) trong nghiên cu v kinh t hc cho rng
 các vùng và quc gia đang phát trin khi thu nhp tng (hay nói cách khác
là kh nng chi tiêu ca h gia đình tng) thì t trng chi tiêu cho giáo dc
trong tng chi tiêu gim dn. Vit Nam cng là mt trong nhng quc gia
đang phát trin, chi tiêu bình quân hàng nm ca h gia đình liên tc tng
nhng t trng chi tiêu cho giáo dc trong tng chi tiêu li không có nhiu
bin đng ln. C th, theo Tng cc thng kê Vit Nam (2008), vào nm
2004 t trng này là 6,3%, nm 2006 và 2008 là 6,4%. Xét riêng  vùng ông
Nam B qua các nm t 2004 đn 2008, mc dù chi tiêu h gia đình ca
ngi dân vùng ông Nam B cng liên tc tng nhng t trng chi tiêu cho

Nm 2004
Nm 2006
Nm 2008
ng bng Sông Hng
6,6
7,2
7,0

ông Bc
6,1
6,3
5,2
Tây Bc
3,6
4,7
3,6
Bc Trung B 8,4 8,6 9,1
Duyên hi Nam Trung B
7,6
8,0
7,9
Tây Nguyên
8,0
7,4
6,4
ông Nam B
6,4
6,3
6,6
ng bng Sông Cu Long 4,3 4,0 4,3
Bng 1.2: T trng chi tiêu cho giáo dc trong tng chi tiêu  các vùng kinh t 
Vit Nam qua các nm 2004, 2006, 2008. n v tính: %.
3
giáo dc vn không gim. Nh vy, thc t xu hng chi tiêu cho giáo dc
ca Vit Nam nói chung và vùng ông Nam B là mt hin tng khác bit
so vi quy lut chung  các vùng và quc gia đang phát trin.
Xét trên khía cnh kinh t, ông Nam B trong nhiu nm qua đc
xem là vùng kinh t phát trin nng đng nht ca c nc. Theo Tng cc

thng kê (2010), vùng ông Nam B bao gm 6 tnh, thành vi tng din tích
23605,2 km
2
, dân s 14566,5 nghìn ngi, mt đ dân s là 23605,2
ngi/km
2
. ông Nam B luôn dn đu v khi lng vn ca các d án đu
t trc tip nc ngoài, đóng góp hàng nm vào ngun thu ca ngân sách nhà
nc ca các tnh thành thuc ông Nam B cng chim t trng khá ln
(gn 2/3 tng thu ngân sách nhà nc). Tuy nhiên, vùng kinh t này cng phi
đi din vi nhng thách thc kinh t, xã hi khác nh: c s vt cht ca các
công trình công ích trong đó có trng hc cha thc s đáp ng đc nhu
cu ca ngi dân, t l tng dân s t nhiên và di c thun cng luôn dn
đu trong c nc cùng nhiu yu t khác. Nh vy mc chi tiêu cho giáo dc
bình quân h gia đình ca ông Nam B  mc cao do đc tha hng t
các li th phát trin kinh t ca vùng, tâm lý xem trng vic đu t cho giáo
dc hay là h qu có phn tiêu cc t các đc đim nhân khu hc? i tìm li
gii đáp cho câu hi này chính là mc tiêu tng quát ca nghiên cu. Bng
cách s dng phng pháp bình phng bé nht (OLS) đc áp dng cho
phân tích d liu điu tra mc sng dân c nm 2008 ca vùng ông Nam
B, lun vn hng vào gii quyt các câu hi c th nh:
- Liu chi tiêu cho giáo dc ca h gia đình có tng lên khi tng chi tiêu
tng lên hay không?
- Phi chng quy mô h gia đình càng ln thì chi tiêu cho giáo dc ca
h gia đình càng tng hay không?
4
- Vic h gia đình sinh sng  khu vc thành th có làm tng chi tiêu ca
h dành cho giáo dc không?
Ngoài vic làm rõ mt s vn đ nghiên cu nh trên, mc tiêu ca đ
tài còn hng đn vic làm rõ mi quan h gia chi tiêu h gia đình cho giáo

dc vi các nhân t khác nh: dân tc ca ch h, gii tính ca ch h, hc
vn ca ch h, tui ca ch h, tr cp cho giáo dc.
Kt cu ca lun vn gm bn chng. Chng 1 trình bày phn gii
thiu đ tài; khái quát v: vn đ nghiên cu, mc tiêu nghiên cu, phm vi
nghiên cu, phng pháp nghiên cu, kt cu ca lun vn; phn trng tâm
ca chng là c s lý thuyt ca đ tài, qua đó nêu các phn nh: các nghiên
cu có liên quan đn đ tài, xây dng khung phân tích và chn mô hình kinh
t, xây dng gi thit nghiên cu, mô t b d liu. Chng 2 s trình bày
phn thng kê mô t trên c s xây dng các bng thng kê mô t, tn sut
mt chiu, hai chiu và có các kt lun ban đu v nhng nhân t có kh nng
nh hng đn chi tiêu h gia đình cho giáo dc.  chng 3 s tin hành
phân tích c s d liu, thc hin chy mô hình hi quy trên phn mm, phân
tích ý ngha các ch s trong mô hình kt qu. Và sau cùng  chng 4 là
phn kt lun ca đ tài, các khuyn ngh chính sách cn c trên kt qu phân
tích c s d liu.
1.2 Các nghiên cu trc có liên quan
Chi tiêu ca h gia đình cho giáo dc là vn đ thu hút s quan tâm
nghiên cu ca nhiu hc gi trên th gii trong các nm qua. Các nghiên cu
dù đc thc hin  các quc gia khác nhau, vi nhng đc đim kinh t - xã
hi có không ít khác bit nhng kt lun v các nhân t nh hng đn chi
tiêu h gia đình cho giáo dc đu có nhng chi tit tng đng.
Thu nhp ca h gia đình có tác đng mnh đn chi tiêu ca h cho giáo
dc là nhn đnh mà nhiu nghiên cu đã đ cp đn. Mauldin và cng s
5
(2001) đã thc hin nghiên cu chi tiêu ca cha m dành cho giáo dc ca
con cái h  bc tiu hc và trung hc c s trên cn c phân tích b d liu
có đc t kho sát chi tiêu nm 1996 ca Cc thng kê Lao đng Hoa K.

Qua phân tích nghiên cu khng đnh thu nhp sau thu ca cha m càng cao
thì h càng sn lòng hn trong chi tiêu giáo dc ca con cái. Các bc cha m

trong nghiên cu nhn thc đc rng nu h đu t nhiu tin cho vic hc
ca con mình thì chính con ca h s nhn đc kt qu tt đp trong tng
lai v tri thc, cht lng cuc sng.
Tilak (2002) qua nghiên cu các yu t
nh hng đn chi tiêu h gia đình ca ngi dân vùng nông thôn n 
cng có nhn đnh thu nhp ca h gia đình càng cao thì mc chi cho giáo
dc ca h tng theo. Khi tìm hiu v chi tiêu cho giáo dc  các vùng đô th
ca Trung Quc, Qian và Smyth (2010) đã xác đnh có mi liên h cht ch
gia thu nhp ca ngi cha và ngi m vi mc chi tiêu ca h dành cho
giáo dc ca con em h.
Nu nh s gia tng thu nhp có tác đng tích cc đn chi tiêu h gia
đình cho giáo dc thì quy mô ca h hay s lng thành viên trong h cng
làm gia tng chi tiêu cho giáo dc nhng mang tính gánh nng, tiêu cc.

Nghiên cu ca Tilak (2002) đã cho thy thc trng này  n  - mt quc
gia có dân s đông th hai th gii (sau Trung Quc). Mc dù chính ph n
 gn đây cng đã áp dng chính sách k hoch hóa gia đình, hn ch t l
tng dân s t nhiên nhng  vùng nông thôn chính sách này vn cha đc
ngi dân thc hin tt, vn còn tình trng nhiu h gia đình đông ngi. Chi
tiêu cho giáo dc ca các h này  mc cao, chim t trng ln trong thu
nhp nhng cht lng giáo dc mà các thành viên có đc ch  mc trung
bình thp. iu này cho thy gánh nng nhân khu tác đng tiêu cc đn chi
tiêu cho giáo dc ca các h gia đình.

6
Ni sinh sng ca h gia đình cng có tác đng không nh đn mc chi
tiêu ca h cho giáo dc. Kho sát ca Mauldin và cng s (2001) cho các h
gia đình sng  vùng ông Bc và phía Tây Hoa K thì chi tiêu cho giáo dc
ít hn các h gia đình sng  phía Nam. c đim ca vùng ông Bc và
phía Tây ca Hoa K ch yu là các vùng nông thôn vi nhng tho nguyên

rng ln, mt đ dân c thp, ít các đô th sm ut, giàu có nh  vùng min
Nam đt nc. Nh vy, s khác bit trong chi tiêu h gia đình cho giáo dc
 các vùng nêu trên gn nh tng đng vi so sánh chi tiêu h gia đình cho
giáo dc  nông thôn và thành th ca Hoa K. Nghiên cu  Trung Quc ca
Qian và Smith (2010) dù ch tp trung  các thành ph ln nhng cng có
phân bit ni sinh sng ca h gia đình theo v trí đa lý ca đô th. Kt qu
nghiên cu đã nêu ra hin tng khá thú v rng trong nhóm gia đình có thu
nhp cao nht nu gia đình sinh sng  các vùng đô th duyên hi thì xác xut
h gi con cái đi du hc cao hn các h có cùng đc đim nhng  nhng
vùng đô th khác.

Các nghiên cu cng cho thy s tác đng có ý ngha ca trình đ hc
vn, ngh nghip ca nhng ngi có quyn quyt đnh trong gia đình lên chi
tiêu ca h cho giáo dc.
Kho sát Mauldin và cng s (2001) cho thy nhng
gia đình có cha, m ch có bng trung hc tr xung thì s tin chi cho giáo
dc ca con ít hn nhng ngi đã đt bng c nhân hoc sau đi hc. Trình
đ hc vn ca ch h gia đình càng cao thì h chi cho giáo dc ca c h
càng nhiu cng là đánh giá khá tng t ca Tilak (2002). Qian và Smyth
(2010) cung cp thông tin chi tit hn v s nh hng ca hc vn, ngh
nghip cha m đn chi phí cho vic hc tp ca ngi con, c th là nhng gia
đình mà ngi m có trình đ cao đng, đi hc, ngi cha làm trong nhng
ngành ngh mang tính chuyên nghip thì chi phí cho giáo dc dành cho con
7
cái cng có xu hng tng cao đng thi h cng có xu hng chn nhng
loi hình giáo dc có cht lng cao hn.
Ngoài ra, trong nghiên cu ca mình, Mauldin và cng s (2001) cng
nhn thy có mi liên h gia tui tác ca cha m và s tin mà h chi cho
giáo dc ca con em mình. C th là nu h gia đình nào có các bc cha m
tui đi càng cao thì h sn lòng chi nhiu hn cho giáo dc, có th h đã có

nhiu s tri nghim và hiu bit hn v li ích và tác đng tích mang li t
đu t phát trin vn con ngi. Liên quan đn các nhân t nh hng đn chi
tiêu h gia đình cho giáo dc, Tilak (2002) cho rng s d chi phí chung cho
giáo dc tng cao là do giá tin ca chi hc phí, sách giáo khoa, vn phòng
phm tng. Nhn đnh này gn nh hin nhiên đúng vì tng chi phí cho các
thành phn này chính là tng chi ca h gia đình cho giáo dc. Nghiên cu 
n  cng cho thy loi trng (công lp, bán công, t thc) cng to đc
nh hng ca mình, hc sinh hc  h công lp thì cha m ít phi chi tiêu
hn các  các loi trng khác. Ngoài ra, bc hc ca nhng ngi đang đi
hc càng cao thì chi tiêu ca gia đình cho giáo dc s càng nhiu.

Tng hp v các nghiên cu có liên quan đn vn đ chi tiêu h gia đình
cho giáo dc, chúng ta có bng sau đây:


Nghiên cu
Các kt lun ca nghiên cu
Nhn đnh v nghiên cu
“Chi tiêu ca cha
m đi v
i giáo
dc c
a con cái”
–
Mauldin và
cng s (2001)
S tin cha m chi tiêu cho
giáo dc ca con mình ph
thuc vào các nhân t:
- thu nhp sau thu

- trình đ hc vn ca cha m
- tui ca cha m
- ni sinh sng ca gia đình
Tng chi tiêu ca h gia đình
cho giáo dc trong nghiên cu
ch đc tính trong 3 tháng nên
nhiu kh nng còn b sót
nhiu khon chi quan trng cho
giáo dc vào các thi đim
khác nhau trong nm.
“Các nhân t
quyt đnh đn
chi tiêu h gia
Các nhân t nh hng có ý
ngha đn chi tiêu h gia đình
cho giáo dc gm có:
(1) Nghiên cu đã ch ra đc
các yu t khá đa dng có liên
quan đn mc chi tiêu h gia
Bng 1.3 Tng hp các nghiên cu trc có liên quan

8
đình cho giáo dc
 vùng nông thôn
n ” – Tilak
(2002)
- thu nhp ca h
- quy mô h
- trình đ ch h
- bc hc ca ngi đi hc

- loi hình trng theo hc
- mc hc phí, chi phí hc tp
đình cho giáo dc.
(2) Tuy nhiên, tác gi s dng
phng pháp OLS trong mô
hình cùng tn ti các bin thu
nhp, chi tiêu cho giáo dc, chi
phí hc tp… kh nng gây ra
hin tng đa cng tuyn khá
cao có th dn đn kt qu c
lng thiu chính xác.
“Chi tiêu cho giáo
dc  vùng thành
th Trung Quc:
tác đng ca thu
nhp, đc đim
gia đình và nhu
cu hc tp trong
nc và ngoài
nc” – Qian và
Smyth (2010)
Mc chi tiêu cho giáo dc ca
các bc cha m dành cho con
ca mình tùy thuc vào:
- thu nhp ca cha m
- trình đ, ngh nghip ca cha
m.
- ni sinh sng ca h gia đình
(1) Nghiên cu đã tách bit
đc rõ ràng nhu c

u và chi
phí cho giáo dc trong nc và
đi du hc nc ngoài.
(2) S quan sát ca mu nghiên
cu khá ln (gn 11.000 quan
sát).
(3) S dng phng pháp tobit
đ x lý d liu qua đó ti u
đc kt qu phân tích

1.3 H thng các lý thuyt
1.3.1 Các khái nim liên quan đn h gia đình
1.3.1.1 H gia đình
H gia đình đc xem nh là mt đn v thng kê dân s, mt tp hp
ngi có mi quan h gn kt vi nhau có lúc ngi ta đng nht nó vi khái
nim gia đình. Xét trên ý ngha thng kê mi con ngi ch có th thuc v
mt và ch mt h gia đình nào đó. Theo báo cáo ca y ban châu Âu (2010)
v điu tra chi tiêu cho giáo dc cho rng h gia đình cn phi có bn đc
đim c bn: (1) các thành viên trong h có chung đa ch thng trú, (2) các
thành viên thng nht trong chia s các loi chi phí cn thit đ đm bo cuc
sng, (3) có đóng góp chung phn thu nhp cng nh các loi tài sn to
thành ngân sách chung ca h, (4)có s ràng buc v mi quan h huyt
thng hoc tình cm gia các thành viên trong h gia đình.
Theo quy đnh ca B Lut dân s (2005) ca Vit Nam thì h gia đình
bao gm các thành viên có tài sn chung, cùng đóng góp công sc đ hot
9
đng kinh t chung trong sn xut nông, lâm, ng nghip hoc mt s lnh
vc sn xut, kinh doanh khác do pháp lut quy đnh.
1.3.1.2 Ch h:
Theo y ban châu Âu (2010), ch h là ngi mà cn c các đc đim

cá nhân ca h, ngi ta có th phân loi và phân tích các thông tin thu thp
đc t h gia đình do ngi đó làm ch h. ây có th là ngi có thu nhp
ln nht trong h, ch s hu cn nhà hoc là ngi đàn ông ln tui nht
trong h.
Theo quy đnh ca B Lut dân s (2005) ca Vit Nam thì ch h là đi
din ca h gia đình trong các giao dch dân s vì li ích chung ca h. Cha,
m hoc mt thành viên khác đã thành niên có th là ch h.
1.3.1.3 Chi tiêu ca h gia đình cho giáo dc
Chi tiêu ca h gia đình cho giáo dc đây chính là phn ngân sách ca
h gia đình dùng đ phc v cho các thành viên trong h đc tham gia các
hot đng giáo dc và đào to. Theo Lassibille (1994), chi tiêu cho giáo dc
ca h gia đình gm các phn c bn nh sau:
(1) Các khon chi đc quy c thành tin mt: bao gm hc phí phi
đóng cho trng hc, c s đào to; chi cho các loi hình bo him; nhng
khon đóng góp bt buc hoc t nguyn t phía ph huynh.
(2) Các khon chi mua nhng đ dùng phc v trc tip cho hc tp
nh: sách giáo khoa, sách tham kho, tp v, máy tính, dng c v; các dng
c h tr khác nh: cp sách, đng phc, qun áo th dc, dng c th thao…
(3) Các khon chi mua dch v ph tr gm có: chi phí đa đón di
chuyn là khon tin chi cho vic đi li ca ngi hc hoc ca ngi đa
đón; chi phí cho các ba n ti lp và ni  ni trú, bán trú: đây là chi phí cn
phi đc tính toán nu ngi hc tham gia các loi hình ni trú, bán trú hoc
phi đi hc xa nhà.
10
(4) Khon chi tr lãi vay trong trng hp h gia đình phi đi vay tin đ
chi cho vic hc ca các thành viên trong h.
Theo y ban châu Âu (2010), chi phí giáo dc ca h gia đình thành hai
phn: chi phí trc tip và chi phí gián tip, c th nh sau:
(1) Chi phí trc tip, gm có: hc phí, l phí đng ký các khóa hc, phí
chm sóc nhà tr, phí hc thêm, phí mua sách v, đ dùng hc tp, phí mua

đng phc.
(2) Chi phí gián tip, gm có: phí di chuyn trong quá trình đi hc, phí
mua thc n và  li ni trú, bán trú, phí mua các đ dùng hc tp đ t hc,
mua sm máy tính cá nhân, chi phí quà tng cho ngi khác ngoài h gia đình
vì mc đích hc tp.
1.3.2 Vai trò ca giáo dc đào to đi vi phát trin vn con ngi
Trong nghiên cu v vn con ngi, Becker (1964) cho rng giáo dc và
đào to là khon đu t quan trng nht trong chin lc phát trin vn con
ngi. Qua nhiu thng kê cho thy tác đng tích cc ca hc vn lên thu
nhp ca gia đình  M. Sau khi tr đi các khon chi phí trc tip và gián tip
cho vic hc thì nhng ngi đc đào to bài bn hn vn có phn thu nhp
ròng cao hn các đi tng khác, đó là còn cha k đn nhiu hn nhng k
nng sng h có đc cng nh kh nng xây dng nn tng gia đình tt đp
hn. Nhng bng chng khác cng cho thy điu tng t din ra  hn mt
trm quc gia khác trên th gii vn có nn vn hóa và h thng kinh t khác
nhau. Becker (1964) cng cho rng hot đng giáo dc và đào to không hn
ch din ra trong phm vi trng hc mà còn đc thc hin trong môi trng
làm vic, môi trng xã hi. Khi mt ngi tt nghip đi hc thì không phi
khi nào cng có đy đ các điu kin mà th trng lao đng yêu cu. Trong
quá trình làm vic, ngi đó phi không ngng hc hi hoc đc t chc
hun luyn đào to. Tng t nh vy, Borjas (2005) trong nghiên cu v
11
kinh t lao đng khng đnh nng lc, kin thc chuyên môn, các k nng và
c nhng kinh nghim ca con ngi đc hình thành và tích lu thông qua
quá trình đào to chính quy, quá trình sng và làm vic. Mc vn con ngi
đc tích lu nhiu hay ít tng ng vi nng lc, lng kin thc, k nng
và kinh nghim mà mi ngi nhn đc t quá trình hc tp, đào to và lao
đng.
H thng giáo dc đào to là mt trong nhng ni ngi ta tng kt
nhng tri thc, hiu bit ca con ngi v phng thc tin hành các hot

đng kinh t xã hi vi mc đích truyn đt li cho nhng ngi đi sau.
Ngoài ra, trên thc t cng còn nhng cách truyn đt thông tin kin thc
kinh nghim thông qua các phng thc khác nh truyn ngh trong gia đình,
dòng tc.
Bùi Quang Bình (2009) cho rng giáo dc đào to đem ti cho
ngi ta nhng kin thc k nng kinh nghim ca xã hi vn đã đc tích
ly li và theo thi gian còn trang b thêm, b sung cho ngi ta nhng kin
thc mi đ đáp ng nhng yêu cu ca cuc sng.

Becker (1964) cng nhn đnh rng có nhng tính toán đã cho thy thm
chí nhng khon đu t cho hun luyn đào to  ni làm vic còn nhiu hn
chi phí cho giáo dc  trng lp chính quy. Tuy nhiên, cng tùy vào đc
đim ca tng t chc mà khon chi phí hun luyn, đào to khi làm vic có
th do t chc hoàn toàn b ra hoc cá nhân đc đào to chia s mt phn
khon đu t đó.
Theo Bùi Quang Bình (2010) cho rng giáo dc đào to cùng vi cht
lng ca nó là quá trình đem ti cho mi ngi hc vn kin thc k nng
và kinh nghim và giúp h không ngng hoàn thin gia tng tích lu chúng.
Mc vn con ngi ph thuc vào thi gian và chi phí đu t đ hc hành
trong h thng giáo dc và tng tri trong cuc sng. Giáo dc đào to quyt
đnh lng vn con ngi và đn lt nó lng vn con ngi s quyt đnh
12
thu nhp ca mi ngi. Nh vy, ngi ta s càng có thêm s cân nhc khi
đu t vào giáo dc đào to vi k vng v mt mc thu nhp tt hn trong
tng lai.

Borjas (2005) cho rng ngi lao đng quyt đnh hc ngành ngh gì và
chi tiêu đn mc nào ging nh đa ra quyt đnh chi tiêu gn vi gi thuyt
c bn trong kinh t hc là mi ngi đu ti đa hoá li ích. Quyt đnh đu
t vào giáo dc cn phi đc cân nhc mt cách thn trng, khi đó ngi ta

phi xem xét dòng thu nhp quy v giá tr hin ti ròng gia các phng án
khác nhau: đi hc ngành ngh nào đó hay không và chn ngành ngh nào gia
các ngành ngh khác nhau.
Vi các nhn đnh nh đã nêu trên, rõ ràng đu t vào giáo dc và đào
to ging nh vic ngi ta chi tiêu mua mt loi hàng hóa thit yu không có
hàng hóa thay th. Khon chi tiêu này luôn có mt trong danh mc chi tiêu
ca bt k h gia đình nào đ góp phn gia tng ngun vn nhân lc ca gia
đình – điu mà bt k h gia đình nào cng phi cn đn.
1.3.3 Hành vi ra quyt đnh ca h gia đình
Vic ra các quyt đnh ca h gia đình phi chng ch là ý chí ca ngi
đi din hay còn gi là ch h? iu này có th đúng nu nghiên cu các h
gia đình trong thi k phong kin khi mà ý kin ca ngi ch gia đình hu
nh ln át toàn b ý kin ca các thành viên khác.
Ngày nay, vai trò ca
ngi ch h đã có nhiu thay đi, quá trình ra quyt đnh ca h gia đình b
chi phi bi nhiu nhân t hn. Qua các kt lun ca Douglas (1983) trong
nghiên cu v quá trình ra quyt đnh ca gia đình, chúng ta có th nhn đnh
rng quá trình này cn đc thc hin vi nhng cân nhc c th nh:
(1) Quá trình ra quyt đnh chung ca gia đình cn phi đc cân nhc
trên c s nm bt ý tng ca các thành viên nhm mc tiêu ti đa hóa tng
hu dng ca h gia đình, tránh các la chn bt li.
13
(2) Nhìn nhn s nh hng ca các nhân t khác ngoài gia đình có tác
đng đn quyt đnh ca h. iu đó có ngha rng bên cnh v chng, con
cái, ngi có tên trng h, ngi ta có th phi chú ý đn nhng ngi ngoài
h gia đình nhng có liên quan nh ngi t vn, ngi bán hàng…
(3) Xem xét s tác đng ca các điu kin có liên quan đn môi trng
sng, môi trng xã hi, chính sách quy đnh ngha v hoc quyn th hng
mà bn thân h gia đình đó đang b chi phi.
Nh vy, quá trình ra quyt đnh ca h gia đình nói chung và quyt

đnh chi tiêu cho vic giáo dc nói riêng cn phi đc nghiên cu trong ng
cnh đt gi thit có nhiu nhân t chi phi, t các đc đim ca gia đình đn
môi trng xã hi.
1.3.4 Mô hình kinh t ca chi tiêu h gia đình
Houthakker (1957) đã nghiên cu các mô hình toán kinh t gia chi tiêu
cho mt loi hàng hóa c th và tng chi tiêu ca h gia đình. Ban đu có ba
dng hàm đc đa vào xem xét gm: tuyn tính, bán logarit và logarit kép.
Houthakker (1957) nhn đnh rng dng hàm tuyn tính không phù hp đ
phn ánh các mi quan h trong chi tiêu và ông đã s dng dng hàm logarit
kép đc phát trin t lý thuyt đng cong Engel. Mô hình toán có dng c
th nh sau:
iiiii
XXY
εγβα
+++=
21
logloglog

Trong đó Y
i
là chi tiêu cho nhóm hàng hóa th i, X
1
là tng chi tiêu, X
2

là s lng thành viên trong h gia đình,
i
ε
là sai s,
ii

βα
,
và
i
γ
là các h s
đc c lng t mô hình hi quy OLS. i vi các h s hi quy thì
1
β
và
1
γ
chính là h s co dãn ca tng chi tiêu và quy mô h gia đình khi xem xét
trong mi quan h vi chi tiêu cho nhóm hàng th i.
14
Trong nghiên cu ca mình, Ndanshau (1998) đã xây dng mô hình c
lng tng quát cho chi tiêu h gia đình nh sau:
),,,(
jjjjij
EdHSATEXfC =

Trong đó C
i
là phn chi tiêu ca h gia đình j dành cho hàng hóa i; TEX
j

là tng chi tiêu ca h gia đình; A
j
, Ed
j

ln lt là tui và trình đ giáo dc
ca ch h, HS
j
là quy mô (s thành viên trong h) ca h gia đình j. T mô
hình tng quát trên, Ndanshau (1998) cng đã đ xut trin khai thành hai
dng mô hình gm: tuyn tính và lin-log.
Dng tuyn tính c th nh sau:
iiiiiii
uEdHSATEXC +++++=
ψδγβα

Dng lin – log c th nh sau:
iiiiiii
uEdHSATEXC +++++=
ψδγβα
loglog

Trong nghiên cu v chi phí h gia đình cho giáo dc và đào to, Tilak
(2002) nhn đnh rng mi quan h gia các nhân t có kh nng tác đng đn
chi tiêu h gia đình cho giáo dc vi bin tng chi tiêu h gia đình cho giáo
dc có th đc din đt bng dng hàm tng quát nh sau:
iii
XHHEX
εβα
++=ln

Trong đó ln HHEX là giá tr logarit ca chi tiêu hàng nm ca h gia
đình cho giáo dc, X
i
là các yu t nh hng đn chi tiêu h gia đình cho

giáo dc,
i
β
là các h s hi quy tng ng,
ε
i
là sai s c lng. Vi
dng hàm này cho phép ngi nghiên cu có th đa vào mô hình nhiu bin
đc lp trên c s xây dng gi thit nghiên cu các yu t có liên quan đn
chi tiêu h gia đình cho giáo dc. ây cng chính là dng hàm s đc s
dng đ phân tích s liu cho nghiên cu này.

15
1.4 Khung phân tích
Qua phân tích mi quan h gia đu t cho giáo dc và vn con ngi,
chúng ta có th khng đnh rng vic đu t cho giáo dc là mt hành vi rt
quan trng ca các h gia đình đ tng cng thêm vn con ngi. Thông qua
vic đu t cho giáo dc, ngi ta đc rèn luyn, hc tp thêm nhiu kin
thc, k nng cn thit cho cuc sng cng nh công vic. Giáo dc và đào
to có th đc tin hành  các trng hc nhng cng có th din ra ngay
trong khi con ngi lao đng, làm vic. Giáo dc tr thành mt loi hàng hóa
thit yu ca bt k h gia đình nào, do đó mi gia đình phi có nhng s tính
toán hp lý đ phân b ngun lc thích hp cho các thành viên trong h đc
tham gia hot đng giáo dc và đào to. Vic phân b ngân sách gia đình nh
th nào không nhng tùy thuc vào các đc đim t thân vn có ca h gia
đình mà còn chu s nh hng khách quan t chính sách xã hi.
Trc ht, chi tiêu cho giáo dc có th ph thuc vào tng chi tiêu ca
h gia đình. Các nghiên cu ca Mauldin (2001), Tilak (2002), Qian và
Smyth (2010) khi đ cp các nhân t nh hng đn chi tiêu cho giáo dc và
đào to đã khng đnh ngay nhân t thu nhp nh là mt yu t phi quan tâm

hàng đu. Tuy nhiên, vic s dng bin thu nhp trong các nghiên cu 
ông Nam B thc s không phù hp vì nhng lý do nh sau:
Th nht, đánh giá trên thu nhp không thc s khách quan, t thu nhp
ngi ta ch có th suy đoán chi tiêu  dng tim nng ch cha hn là chi
tiêu thc s.
Th hai, vic thng kê s liu có liên quan đn thu nhp  Vit Nam nói
chung và vùng ông Nam B nói riêng rt khó chính xác do tính minh bch
trong vn đ kê khai. Nh vy s liu t thu nhp ca ngi dân vùng ông
Nam B không mang tính tin cy cao t đó s nh hng đn tính chân thc
ca kt qu nghiên cu.
16
Bên cnh đó, vic điu tra các s liu v chi tiêu s d dàng thu thp hn
và tính chính xác cng cao hn. Tng chi tiêu th hin rõ kh nng thanh toán
thc ca h gia đình ch không còn hn  dng tim nng. Vi nhân t này,
chúng ta có th k vng rng nu tng chi tiêu ca h gia đình  mc cao thì
chi tiêu cho giáo dc ca h cng  mc cao và ngc li.
Quy mô h gia đình cng có th nh hng đn chi tiêu cho giáo dc ca
h, điu này cng đã đc chng minh thông qua nghiên cu ca Tilak
(2002). Khi h gia đình có đông thành viên thì không nhng làm phát sinh các
chi phí phc v cho nhu cu mua các loi hàng hóa vt cht đ duy trì cuc
sng mà bên cnh đó có th h gia đình cng phi b ra mt s tin không
nh đ đáp ng vic hc hành ca các thành viên trong gia đình. Tuy nhiên,
có th nhn thy rng nu chi phí cho giáo dc tng vì quy mô h gia đình ln
thì gánh nng nhân khu đã làm tng chi phí giáo dc theo hng tiêu cc.
Ni sinh sng ca h gia đình cng có th nh hng đn chi tiêu ca h
dành cho giáo dc. Qian và Smyth (2010) cng đã chng minh trong nghiên
cu ca mình rng các h gia đình sng  vùng thành th sn lòng chi cho
giáo dc đào to nhiu hn các h gia đình sng  các vùng khác. Nu gia
đình sinh sng  vùng nông thôn, ni mà điu kin c s vt cht h tng
phc v cho giáo dc còn nhiu hn ch rõ ràng là mt lc cn đáng k trong

vic chi tin cho vic hc. Ngc li  vùng thành th, có rt nhiu loi hình
trng lp đa dng, vic hc thêm, dy thêm  vùng thành th cng ph bin
hn; hc phí, các chi phí khác phc v cho hc tp  vùng thành th cng đt
hn so vi  nông thôn. Nh vy, vi nhng s khác bit đó có th dn đn
vic h gia đình  thành th phi chi nhiu tin hn dành cho giáo dc so vi
các h gia đình  vùng nông thôn.
Ngoài các đc đim chung ca h gia đình thì nhng đc đim ca ch
h cng có th có tác đng quan trng lên các quyt đnh ca h gia đình nói
17
chung cng nh vn đ chi tiêu cho giáo dc.
Ngi ch h trong các gia đình
 Vit Nam thng là tr ct, ch lc trong gia đình v mt kinh t hoc có
vai v đc n trng. Bên cnh vic đóng vai trò đi din cho các thành viên
trong h gia đình v mt pháp lý, có lúc quyt đnh ca h là quyt đnh cui
cùng th hin ý chí ca toàn b gia đình v mt vn đ nào đó.
ông Nam B là vùng đt thu hút nhiu ngi dân nhp c, không
nhng phong phú v thành phn kinh t mà cng rt đa dng v dân tc. a
phn ngi dân tc thiu s sng  các vùng nông thôn, kinh t ch yu da
vào sn xut nông nghip nên có th h suy ngh rng không cn hc quá
nhiu, thm chí ch cn bit đc bit vit là đ, còn li thi gian đ dành cho
lao đng nông nghip. Mc dù nhà nc đã có nhiu chính sách u đãi,
khuyn hc cho nhng ngi dân tc thiu s nhng khong cách trong nhn
thc tm quan trng ca vic hc gia ngi dân tc thiu s và dân tc Kinh
vn còn khá ln. Thc t thng kê nm 2008  Vit Nam cho thy các h gia
đình có ch h là ngi Kinh dành 6,6% tng chi ngân sách gia đình cho giáo
dc trong khi các h gia đình có ch h là các dân tc thiu s thì t l này ít
hn hn. Cn c trên s khác bit này, nhiu kh nng  vùng ông Nam B
chi tiêu h gia đình cho giáo dc khi h đó có ch h là ngi dân tc thiu s
có th  mc thp hn so vi mc chi ca h có ch h là ngi Kinh.
Theo truyn thng vn hóa phng đông, ngi đàn ông thng xem

trng s nghip, có t tng cu tin, mong mun đc th hin mình 
nhng vai trò, v trí quan trng. Vì vy, h nhn thc rng cn phi hc tp
nhiu hn đ góp phn hin thc hóa nhng k vng đó. Khi h đóng vai trò
ch h thì h cng có th mong mun con em mình cng phi phn đu nh
th t đó dn đn vic s quyt đnh chi nhiu hn cho vic hc hành. i vi
ngi ph n, cng xut phát t nh hng vn hóa phng đông lâu đi, h
thng có xu hng chm lo nhiu cho gia đình, tâm lý e ngi cnh tranh vì