CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TPHCM
V MINH NGC
CÁC GII PHÁP  HOÀN THIN CHUN MC K TOÁN THU
THU NHP DOANH NGHIP THEO HNG TIP CN
CHUN MC K TOÁN QUC T
LUN VN THC S KINH T
TP.H Chí Minh, Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TPHCM
V MINH NGC
CÁC GII PHÁP  HOÀN THIN CHUN MC K TOÁN THU
THU NHP DOANH NGHIP THEO HNG TIP CN
CHUN MC K TOÁN QUC T
Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN NGC DUNG
TP.H Chí Minh, Nm 2012
LI CAM OAN
Lun vn này là kt qu nghiên cu đc lp ca hc viên và cha đc công
b trong bt k công trình khoa hc nào.
MC LC
LI CAM OAN c
MC LC d
DANH MC BNG BIU g
DANH MC S  g
DANH MC CH VIT TT h
LI M U 1
CHNG 1: MT S VN  CHUNG V K TOÁN THU TNDN 4

1.1 THU TNDN 4
1.1.1 Khái nim 4
1.1.2 Vai trò, tác dng 5
1.1.2.1 Thu TNDN là công c quan trng đ Nhà nc thc hin chc nng tái
phân phi thu nhp, đm bo công bng xã hi 5
1.1.2.2 Thu TNDN là ngun thu quan trng ca ngân sách Nhà nc. 5
1.1.2.3 Thu TNDN là công c quan trng đ góp phn khuyn khích, thúc đy
sn xut, kinh doanh phát trin theo chiu hng k hoch, chin lc, phát
trin toàn din ca Nhà nc. 6
1.1.3 Tác đng ca thu TNDN đn hot đng ca doanh nghip 6
1.2 K TOÁN THU TNDN 7
1.2.1 Mc tiêu ca k toán thu TNDN 7
1.2.2 Ni dung thông tin ca thu TNDN 8
1.2.2.1 Thu TNDN là mt khon chi phí ca doanh nghip 8
1.2.2.2 Chi phí thu TNDN hin hành và chi phí thu TNDN hoãn li 9
1.3 CHUN MC QUC T V THU TNDN 12
1.3.1 Chun mc k toán quc t v thu TNDN – IAS 12 12
1.3.1.1. IAS 12 ghi nhn c chi phí thu TNDN hin hành và thu TNDN hoãn
li: 12
1.3.1.2 Ghi nhn theo phng pháp n phi tr tip cn theo bng cân đi k
toán: 13
1.3.1.3 Ghi nhn thu TNDN hoãn li phi tr: 17
1.3.1.4 Ghi nhn tài sn thu TNDN hoãn li 19
1.3.1.5 Trình bày và công b 21
1.3.2 Chun mc k toán thu TNDN ca Hoa K (US GAAP) 22
KT LUN CHNG 1 28
CHNG 2: TÌM HIU VÀ ÁNH GIÁ K TOÁN THU TNDN TI
VIT NAM 30
2.1 LCH S K TOÁN THU TNDN TI VIT NAM 30
2.1.1 Trc khi có chun mc k toán thu TNDN nm 2005 30

2.1.2 Sau khi có chun mc k toán thu TNDN nm 2005 31
2.2 CÁC QUY NH PHÁP LÝ V K TOÁN THU TNDN 32
2.2.1 Chun mc k toán thu TNDN VAS 17 32
2.2.2 Ch đ k toán: 35
2.2.2.1 Thu TNDN hin hành 35
2.2.2.2 Thu TNDN hoãn li 37
2.3 MT S ÁNH GIÁ 41
2.3.1 i vi chun mc k toán 41
2.3.1.1 Khác bit vi IAS 12 41
2.3.1.2 Chun mc không đ cp tính không chc chn trong thu 41
Các vn đ trong vic ghi nhn 42
Cách gii quyt trong thc t 43
2.3.2 i vi hng dn áp dng 45
2.3.2.1 Không thng nht trong các hng dn 45
2.3.2.2 Áp dng chun mc vào thc tin ti Vit Nam còn hn ch 46
2.3.3 Kho sát tình hình áp dng chun mc k toán thu TNDN ti thành ph
H Chí Minh và các tnh lân cn 46
KT LUN CHNG 2 47
CHNG 3: CÁC GII PHÁP HOÀN THIN CHUN MC K TOÁN
THU TNDN THEO HNG TIP CN CHUN MC QUC T 48
3.1 NH HNG HOÀN THIN 48
3.1.1 Tip cn chun mc k toán quc t đ nâng cao tính hi nhp 48
3.1.2 Phù hp vi môi trng pháp lý Vit Nam 48
3.2 GII PHÁP HOÀN THIN CHUN MC K TOÁN THU TNDN 49
3.2.1 Hoàn thin ni dung chun mc 49
3.2.1.1 Gim s khác bit vi IAS 12 49
3.2.1.2 Hch toán đ ghi nhn tính không chc chn trong thu 49
3.2.2 Hoàn thin thong t hng dn thu TNDN – đ ngh quy trình xác đnh
thu TNDN trong k toán 53
Bc 1: Tính thu TNDN hin hành 54

Bc 2: Xác đnh giá tr s sách và c s tính thu 55
Bc 3: Xác đnh chênh lch tm thi 55
Bc 4: Xác đnh các loi tr 57
Bc 5: Xem xét ghi nhn tài sn thu TNDN cho: 57
Bc 6: xác đnh thu sut s dng cho tng khon mc 57
Bc 7 – Thu TNDN hoãn li 58
Bc 8: Lp d phòng cho tính không chc chn trong thu 60
Bc 9: Xem xét trình bày trên báo cáo tài chính và thuyt minh báo cáo tài
chính 60
3.3 KIN NGH 61
3.3.1 Vi Quc Hi 61
3.3.2 Vi B Tài Chính 65
KT LUN CHNG 3 66
LI KT 67
TÀI LIU THAM KHO 68
PH LC 1: BNG KHO SÁT TÌNH HÌNH ÁP DNG CHUN MC K
TOÁN THU THU NHP DOANH NGHIP (TNDN) 69
PH LC 2 CÁC BNG BIU TRONG THÔNG T 20/2006 V K TOÁN
THU TNDN TI VIT NAM 71
Ph lc 3 – IAS 12 77
DANH MC BNG BIU
Bng 1- Tóm tt cách xác đnh loi chênh lch và thu TNDN hoãn li
Bng 2 – So sánh IAS 12 và US GAAP
Bng 3 – So sánh IAS 12 và k toán thu TNDN ti Vit Nam
Bng 4 – Các khon mc doanh thu, chi phí thng có tính không chc chn
ti Vit Nam
DANH MC S 
S đ 1: hch toán chi phí thu TNDN
S đ 2: hch toán chi phí thu TNDN hoãn li
DANH MC CH VIT TT

ASC 740: Accounting Standard Codification 740
FASB: Financial Reporting Standards Board
FIN 48: FASB Interpretation No. 48
IASB: International Accounting Standards Board
IAS 12: International Accounting Standard No. 12
SFAS 109: Statement of Financial Accounting Standard No. 109
Thu TNDN: thu TNDN
TNHH: trách nhim hu hn
Thông t 20/2006: Thông t 20/2006/TT-BTC đc ban hành ngày 20
tháng 3 nm 2006 hng dn thi hành chun mc k toán thu TNDN
hoãn li
US GAAP: United States Generally Accepted Accounting Principles
VAS 17: Vietnam Accounting Standard No. 17 – Chun mc k toán thu
TNDN s 17
1
LI M U
Tính cp thit ca lun vn
Chun mc k toán thu thu nhp doanh nghip (TNDN) Quc t -
IAS 12 ra đi khá sm (nm 1979) và đc sa đi nhiu ln t đó đn
nay. Trong đó, k toán thu TNDN là mt trong nhng vn đ đc đem ra
bàn cãi, sa đi nhiu nht. Mc dù vy, k toán thu TNDN vn luôn là
mt trong nhng vn đ khó hiu và có nhiu ý kin trái chiu v cách đo
lng, ghi nhn. c bit, vì các quy đnh v thu thng không rõ ràng
ti các nc trên th gii, tính không chc chn trong thu TNDN luôn tn
ti. Làm th nào đ hch toán mt cách phù hp tính không chc trong
thu TNDN là mt trong nhng vn đ đáng tranh cãi. Nm 2009, y ban
son tho Chun mc k toán quc t (IASB) đã có bn d tho nhng sa
đi chun mc k toán thu TNDN – thu TNDN hoãn li. Bn d tho đã
đ xut nhng thay đi quan trng trong hch toán thu TNDN. Tuy nhiên,
bn d tho đã b trì hoãn đn nay.

Ti Vit Nam, chun mc k toán thu TNDN hoãn li đc ban
hành nm 2005 và Thông t 20/2006/TT-BTC đc ban hành ngày 20
tháng 3 nm 2006 hng dn thi hành. Chun mc không có thay đi đáng
k t lúc ban hành đn nay. Mc dù có mt s khác bit nht đnh, đa phn
còn li chun mc k toán Vit Nam v thu TNDN hoãn li ging vi
chun mc quc t IAS 12 trc đây. Vic áp dng trong thc tin vn rt
khó khn. Trong đó, mt trong nhng vn đ chính là làm th nào đ xác
đnh giá tr thu hoãn li đ hch toán vào tài khon. Tính không chc
chn trong thu TNDN cng không đc đ cp.
2
Vì vy, vic nghiên cu chun mc thu TNDN và “Các gii pháp
đ hoàn thin chun mc k toán thu TNDN theo hng tip cn chun
mc k toán quc t” là cn thit trong giai đon hin nay.
Mc đích nghiên cu
Ngi vit chn đ tài này nhm mc đích hoàn thin chun mc k
toán thu TNDN Vit Nam theo hng tip cn các chun mc k toán
quc t v thu TNDN đ gim s khác bit, t đó nâng cao tính hi nhp
ca chun mc k toán thu TNDN Vit Nam. ng thi, các thay đi đ
hoàn thin cn phù hp vi môi trng pháp lý ti Vit Nam. Phng
pháp nghiên cu
Lun vn đc thc hin t vic nghiên cu chun mc quc t v
thu TNDN. Ngi vit tham kho và so sánh các chun mc k toán v
thu TNDN ca quc t, chun mc ca Hoa K và chun mc Vit Nam.
ng thi, ngi vit cng kho sát tình hình áp dng thc t ca chun
mc vào Vit Nam. Vic đánh giá s liu lun vn da trên phng pháp
thng kê, tng hp, so sánh và phân tích
Kt cu lun vn
Lun vn gm 3 phn:
Chng 1 – MT S VN  CHUNG V K TOÁN
THU TNDN - tìm hiu v các khái nim nn tng ca chun mc thu

TNDN và các chun mc quc t v thu TNDN (chun mc quc t IAS
12 và chun mc thu TNDN ca Hoa K (US GAAP).
Chng 2 – TÌM HIU VÀ ÁNH GIÁ K TOÁN THU
TNDN TI VIT NAM – Ngi vit tìm hiu chun mc thu TNDN
3
ti Vit Nam t các quy đnh đn vic áp dng trong thc tin. ng thi,
ngi vit đ cp nhng tn ti trong chun mc thu TNDN ti Vit Nam
Chng 3 – CÁC GII PHÁP HOÀN THIN CHUN MC
K TOÁN THU TNDN THEO HNG TIP CN CHUN
MC QUC T - ngi vit đa ra đnh hng và các gii pháp c th
đ hoàn thin chun mc thu TNDN cung4 nh đ vic áp dng chun
mc k toán thu TNDN hoãn li ti Vit Nam đc rng rãi hn.
Bên cnh đó, ngi vit có trình bày các ph lc đ làm rõ hn các
vn đ trong lun vn và đ ngi đc tin trong vic tham kho.
4
CHNG 1: MT S VN  CHUNG V K
TOÁN THU TNDN
1.1THU TNDN
1.1.1 Khái nim
Thu TNDN là mt loi thu trc thu đánh vào li nhun ca các doanh
nghip.
Thu TNDN xut hin rt sm trong lch s phát trin ca thu đc
th hin thông qua nhiu hình thc khác nhau. Hin nay  các nc phát trin,
thu TNDN gi vai trò đc bit quan trng trong vic đm bo n đnh ngun
thu ngân sách Nhà nc và thc hin phân phi thu nhp. Mc thu cao hay
thp áp dng cho các ch th thuc đi tng np thu TNDN là khác nhau,
điu đó ph thuc vào quan đim điu tit thu nhp và mc tiêu đt ra trong
phân phi thu nhp ca tng quc gia trong tng giai đon lch s nht đnh.
Thu TNDN ra đi bt ngun t các lý do ch yu sau:
- Thu TNDN ra đi bt ngun t yêu cu thc hin chc nng tái

phân phi thu nhp, đm bo công bng xã hi.
- S ra đi ca thu TNDN xut phát t nhu cu tài chính ca Nhà
nc.
 Vit Nam, tin thân ca thu TNDN là thu li tc đc áp dng vào
trc nhng nm 90 ca th k XX và áp dng cho các c s kinh t ngoài
quc doanh (các c s kinh t quc doanh áp dng ch đ trích np li
nhun). T nm 1990, Quc hi ban hành lut thu Li tc áp dng thng
5
nht chung đi vi tt c các t chc, cá nhân có hot đng sn xut, kinh
doanh thuc mi thành phn kinh t. Thu li tc đc thu da trên c s li
nhun thu đc trong quá trình sn xut kinh doanh ca đi tng np thu.
Ngày 10/5/1997, Quc hi đã thông qua lut thu TNDN, có hiu lc
thi hành k t ngày 01/01/1999. Ngày 17/6/2003, Quc hi đã thông qua lut
thu TNDN sa đi có hiu lc t ngày 01/01/2004. Ngày 3/6/2008 Quc hi
đã ban hành lut thu TNDN mi có hiu lc k t ngày 01/01/2009.
1.1.2 Vai trò, tác dng
1.1.2.1 Thu TNDN là công c quan trng đ Nhà nc thc hin chc
nng tái phân phi thu nhp, đm bo công bng xã hi.
Trong điu kin nn kinh t th trng  nc ta, tt c các thành
phn kinh t đu có quyn t do kinh doanh và bình đng trên c s pháp lut.
Thu TNDN áp dng cho tt c các doanh nghip. Doanh nghip nào có li
nhun thì đóng thu TNDN.
Thu TNDN thu đc t các doanh nghip có li nhun, nhng ngành
có li nhun cao s đc phân phi cho các ngành công cng, phc v li ích
xã hi nhng ít li nhun, ít nhà đu t.
1.1.2.2 Thu TNDN là ngun thu quan trng ca ngân sách Nhà nc.
Thu TNDN chim t trng ln trong c cu thu ngân sách nhà nc.
 Vit Nam, t trng thu TNDN trong tng s thu Ngân sách nhà nc là
28,4% nm 2009 và 28,7% nm 2010.
Nn kinh t th trng nc ta ngày càng phát trin và n đnh, tng

trng kinh t đc gi vng ngày càng cao, các doanh nghip càng phát
trin c v s lng cng nh quy mô t chc, nng lc qun lý, tài chính và
6
phm vi hot đng sn xut, kinh doanh, dch v ngày càng mang li nhiu li
nhun thì kh nng huy đng ngun tài chính cho ngân sách Nhà nc thông
qua thu TNDN ngày càng di dào.
1.1.2.3 Thu TNDN là công c quan trng đ góp phn khuyn khích, thúc
đy sn xut, kinh doanh phát trin theo chiu hng k hoch, chin
lc, phát trin toàn din ca Nhà nc.
Xut phát t bn cht và chc nng ca mình nên thu (trong đó có
thu TNDN) đc s dng làm công c đ phát trin kinh t và đm bo công
bng xã hi. Trong quá trình phát trin kinh t, thu thng đc s dng đ
khuyn khích đu t, góp phn thúc đy sn xut. Thu sut hp lý và các u
đãi v thu trong đu t có tác đng rt ln đi vi các quyt đnh đu t mi
hay m rng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip. Ví d thu sut thu
TNDN thp, u đãi nhm khuyn khích s phát trin ca các ngành ngh cn
khuyn khích phát trin nh ngành công nghip c khí, công ngh cao, ch
bin nông sn v.v, hay thu hút đu t vào nhng vùng có khó khn đ đm
bo s phát trin đng đu, to s công bng gia các vùng trong quc gia đi
vi các thành qu ca tng trng kinh t. Hay gn đây, đ h tr doanh
nghip va và nh ( các doanh nghip có vai trò ht sc quan trng  nhng
quc gia đang phát trin nh Vit Nam) vt qua thi k kinh t khó khn,
Nhà Nc ban hành quyt đnh gim 30% thu TNDN phi np cho các
doanh nghip này.
1.1.3 Tác đng ca thu TNDN đn hot đng ca doanh nghip
Thu TNDN thu trên thu nhp ca doanh nghip sau khi đã tr đi
nhng chi phí đ to ra thu nhp trong mi k tính thu, s thu cao hay thp
tác đng trc tip đn hiu qu kinh doanh ca doanh nghip, vic tính thu
cn da vào các chun mc k toán, gn vi các quy ch qun lý tài chính ca
7

mi doanh nghip, Vì vy, thu TNDN có ý ngha nh mt công c giúp
doanh nghip tng cng công tác qun lý ni b đ đóng thu đúng và hp
lý.
Thu là công c nhà nc đ điu hành nn kinh t v mô. Theo các
giai đon khác nhau, Nhà nc ban hành các chính sách thu khác nhau.
Doanh nghip cn cân đi, xác đnh chin lc kinh doanh trong tng thi k
đ đc hng li ích t các chính sách thu.
1.2K TOÁN THU TNDN
1.2.1 Mc tiêu ca k toán thu TNDN
Theo IAS 12, mc tiêu ca k toán thu TNDN là đa ra nhng nguyên
tc, phng pháp k toán thu TNDN đ phn ánh các khon mc liên quan
đn thu TNDN mt cách hp lý, phù hp vi các nguyên tc chung ca k
toán
K toán thu TNDN là k toán là k toán nhng nghip v do nh
hng ca thu TNDN trong nm hin hành và trong tng lai ca:
a) Vic thu hi hoc thanh toán trong tng lai giá tr ghi s ca các
khon mc tài sn hoc n phi tr đã đc ghi nhn trong Bng cân
đi k toán ca doanh nghip;
b) Các giao dch và s kin khác trong nm hin ti đã đc ghi nhn
trong báo cáo tài chính ca doanh nghip.
V nguyên tc, khi ghi nhn mt tài sn hay n phi tr trong báo cáo
tài chính thì doanh nghip phi d tính khon thu hi hay thanh toán giá tr
ghi s ca tài sn hay khon n phi tr đó. Khon thu hi hay thanh toán d
tính thng làm cho s thu TNDN phi tr trong tng lai ln hn hoc nh
8
hn so vi s thu TNDN phi np trong nm hin hành mc dù khon thu
hi hoc thanh toán này không có nh hng đn tng s thu TNDN. Chun
mc này yêu cu doanh nghip phi ghi nhn khon thu TNDN hoãn li phi
tr hoc tài sn thu TNDN hoãn li, ngoi tr mt s trng hp nht đnh.
ng thi doanh nghip còn ghi nhn tài sn thu TNDN hoãn li phát

sinh t các khon l tính thu cha s dng hoc t các u đãi v thu TNDN
cha s dng; vic trình bày thu TNDN trong báo cáo tài chính và vic gii
trình các thông tin liên quan ti thu TNDN.
1.2.2 Ni dung thông tin ca thu TNDN
1.2.2.1 Thu TNDN là mt khon chi phí ca doanh nghip
Trc đây, thu TNDN đc coi là mt khon phân phi li nhun. Nó
đc xem tng t nh mt khon c tc. K toán ghi nhn khon thu
TNDN bng cách ghi gim li nhun gi li và tng khon n phi tr thu
TNDN. Giá tr ghi nhn đúng bng khon thu TNDN phi np cho Nhà
Nc tính theo qui đnh ca thu. Theo đó, khon chênh lch tm thi do
khác bit gia lut thu và lut k toán s không nh hng đn báo cáo tài
chính ca doanh nghip.
Quan đim này không phù hp vì gia thu TNDN và c tc có nhng
đim khác bit nht đnh. Do đó, hin nay, ngi ta xem thu TNDN nh là
mt khon chi phí. Chi phí theo IAS Framework là: “các khon li ích kinh
t gim xung do gim tài sn hoc tng khon n phi tr làm cho vn
ch s hu gim xung nhng không phi do phân phi vn”. Nh vy,
chi phí không nht thit phi phát sinh trong quá trình to thu nhp. iu kin
ghi nhn chi phí là khi có li ích kinh t tng lai gim xung liên quan đn
gim tài sn hoc tng n phi tr và s tin có th xác đnh mt cách đáng tin
9
cy. Thu TNDN, vì vy, đáp ng đ yêu cu đ đc xem nh mt khon
chi phí. Khi nn kinh t th trng phát trin mnh, quan đim này tr nên rt
quan trng. Thu là mt yu t chi phí quan trng và tt yu khi xem xét và ra
các quyt đnh đu t ca các nhà qun tr.
T quan đim này, k toán thu TNDN đã có s thay đi cn bn. Cách
hch toán không ghi gim trc tip t li nhun gi li nh trc đây mà thay
vào đó là ghi vào chi phí thu TNDN và giá tr ghi nhn cng không ch da
vào s thu phi tr cho Nhà Nc theo quy đnh ca lut thu (trên t khai
quyt toán thu). Theo cách ghi nhn này, khon chênh lch tm thi do khác

bit gia lut thu và lut k toán s nh hng đn báo cáo tài chính ca
doanh nghip.
1.2.2.2 Chi phí thu TNDN hin hành và chi phí thu TNDN hoãn li
Chi phí thu TNDN hin hành là s thu TNDN phi np (hoc thu
hi đc) tính trên thu nhp chu thu và thu sut thu TNDN ca nm hin
hành.
Tuy nhiên, ch ghi nhn chi phí thu TNDN trong k theo s thu
TNDN phi np theo lut thu hin hành là cha đ. Chi phí thu TNDN
hoãn li cn phi đc ghi nhn là đ phn ánh mt cách trung thc tác đng
ca thu trong tng lai đn tài sn hoc n phi tr trong tng lai ca doanh
nghip. Nu không k toán thu TNDN hoãn li có th dn ti tht bi trong
vic:
- Báo cáo s liu s dng đ tính ch s EPS, P/E
- a ra chính sách chia c tc thích hp.
- Tuân theo vic k toán theo c s dn tích.
10
- Báo cáo mt khon n thu s phát sinh trong tng lai.
D thy nht là nu không k toán thu hoãn li, t l chi phí thu /li
nhun k toán trc thu thay đi, không phn ánh đúng mc thu sut.
 làm rõ hn, có th xem ví d sau:
Gi s doanh nghip không có các khon chênh lch gia li nhun k
toán và thu nhp chu thu nào khác ngoài khon chênh lch do mt tài sn c
đnh có thi gian trích khu hao theo k toán là 2 nm và theo thu là 4 nm,
tài sn c đnh có nguyên giá là USD8,000.
Trng hp doanh nghip không k toán thu TNDN hoãn li:
Nm Li
nhun
trc
khu
hao và

thu
Chi phí
khu
hao
theo
thu
Thu
nhp
chu
thu
TNDN
Thu TNDN
(25%)
Khu
hao
theo k
toán
Li
nhun
trc
thu
theo k
toán
T l
thu/Li
nhun k
toán trc
thu
A B C = A-B D = C*25% E F=A-E G=D/F*100%
1

5,000 2,000 3,000 750 4,000 1,000 75%
2
8,500 2,000 6,500 1,625 4,000 4,500 36%
3
9,000 2,000 7,000 1,750 9,000 19%
4
10,000 2,000 8,000 2,000 10,000 20%
11
Trng hp doanh nghip thc hin k toán thu TNDN hoãn li:
Nm Giá
tr tài
sn
theo
s k
toán
C s
tính
thu
Chênh
lch tm
thi
đc
khu tr
Tài sn
thu
TNDN
hoãn li
cui
nm
Chi

phí
thu
TND
N
hoãn
li
Tng
chi phí
thu
TNDN
(hin
hành +
hoãn
li)
Li
nhun
trc
thu
theo k
toán
T l
thu/Li
nhun k
toán trc
thu
H I K = H-I L =
25%*K
M N =
M+D
F =

N/F*100%
1
4,000 6,000 -2,000 500 (500) 250 1,000 25%
2
0 4,000 -4,000 1,000 (500) 1,125 4,500 25%
3
0 2,000 -2,000 500 500 2,250 9,000 25%
4
0 0 0 0 500 2,500 10,000 25%
Trong ví d trên, khi có tính thu TNDN hoãn li thì chi phí thu luôn
chim 25% li nhun trc thu. Trong khi đó, nu không tính thì t l này
thay đi khá ln dù thu sut không đi là 25%.
Nh vy, có th thy rng vic k toán thu TNDN hoãn li là điu ht
sc cn thit đ phn ánh đúng tình hình kinh doanh ca doanh nghip; nht
là trong trng hp chính sách thu và k toán có nhng khác bit ln, hay
khi doanh nghip đc hng nhiu u đãi v thu.
Thu TNDN hoãn li có th là mt khon tài sn hoc n phi tr và có
tác đng đn kt qu hot đng ca doanh nghip trong tng lai.
Thu TNDN hoãn li phi tr: Là thu TNDN s phi np trong
tng lai tính trên các khon chênh lch tm thi chu thu TNDN trong nm
hin hành.
12
Tài sn thu TNDN hoãn li: Là thu TNDN s đc hoàn li trong
tng lai tính trên các khon:
a) Chênh lch tm thi đc khu tr;
b) Giá tr đc khu tr chuyn sang các nm sau ca các khon l tính
thu cha s dng; và
c) Giá tr đc khu tr chuyn sang các nm sau ca các khon u đãi
thu cha s dng.
1.3CHUN MC QUC T V THU TNDN

1.3.1 Chun mc k toán quc t v thu TNDN – IAS 12
Chun mc k toán quc t thu TNDN IAS 12 hin nay là trên phiên
bn 1996 và cp nht các ln sa đi sau đó. Trong đó, IAS 12 đã quy đnh:
- IAS 12 ghi nhn c chi phí TNDN hin hành và thu TNDN hoãn li.
- IAS 12 ghi nhn theo phng pháp n phi tr tip cn theo bng cân
đi k toán
1.3.1.1. IAS 12 ghi nhn c chi phí thu TNDN hin hành và thu TNDN
hoãn li:
Chi phí thu TNDN là tng chi phí thu TNDN hin hành và chi phí
thu TNDN hoãn li khi xác đnh li nhun hoc l ca mt k.
Chi phí thu TNDN hin hành là thu TNDN phi np tính trên thu
nhp chu thu và thu sut thu TNDN trong nm hin hành.
13
Nh vy, giá tr ghi nhn trên tài khon chi phí thu TNDN s khác vi
giá tr thu TNDN tính theo quy đnh ca lut thu. S khác bit ch yu trên
đc th hin trong chi phí thu TNDN hoãn li.
1.3.1.2 Ghi nhn theo phng pháp n phi tr tip cn theo bng cân đi
k toán:
Theo phng pháp này, k toán s tính chênh lch tm thi bng cách
xác đnh chênh lch gia giá tr s sách và c s tính thu ca tài sn hoc n
phi tr.
Giá tr s sách ca tài sn / n phi tr là giá tr đc s dng đ ghi
chép trên s sách k toán, nó tuân theo các chun mc k toán v giá tr ghi
nhn.
C s tính thu TNDN ca mt tài sn hay n phi tr là giá tr tính
cho tài sn hoc n phi tr cho mc đích xác đnh thu TNDN.
 C s tính thu TNDN ca mt tài sn: Là giá tr s đc khu
tr cho mc đích thu TNDN, đc tr khi các li ích kinh t mà doanh
nghip s nhn đc và phi chu thu TNDN khi giá tr ghi s ca tài sn đó
đc thu hi.

Ví d - c s tính thu ca tài sn
Doanh nghip A mua mt tài sn c đnh – máy móc giá tr
USD10.000. Khu hao ca tài sn trong sut quá trình s dng cho mc đích
kinh doanh ca doanh nghip s đc khu tr khi tính thu TNDN. Doanh
nghip có ý đnh s dng tài sn cho hot đng kinh doanh thng ngày ca
mình. Nh vy, c s tính thu TNDN ca tài sn này là USD10.000.
14
 C s tính thu TNDN ca mt khon n phi tr: Là giá tr
ghi s ca nó tr đi (-) giá tr s đc khu tr cho mc đích thu TNDN ca
khon n phi tr đó trong các k tng lai.
Ví d - c s tính thu ca mt khon n phi tr
Doanh nghip A có mt khon n phi tr USD5.000 lng cho nhân
viên. Tin lng cho nhân viên s đc khu tr cho mc đích tính thu
TNDN ca doanh nghip. Nh vy, c s tính thu ca khon n phi tr này
là giá tr s sách (USD5.000) tr (-) giá tr đc khu tr (USD5.000) = 0.
 Mt s các khon mc có c s tính thu nhng không có giá
tr trên bng cân đi k toán
Ngi làm công tác k toán cng cn có mt s khon mc có c s
tính thu nhng không có giá tr trên bng cân đi k toán nh l đc kt
chuyn các k sau và thng bng quyn chn mua c phiu (share options).
Các khon mc này vn phi đc xem xét khi tính thu TNDN hoãn li
ging nh các khon mc tài sn / n phi tr trên bng cân đi k toán.
Ví d - các khon mc có c s tính thu nhng không có giá tr
trên bng cân đi k toán
Doanh nghip A có quy đnh s thng 100.000 quyn chn mua c
phiu ca doanh nghip cho nhân viên cp qun lý. Quyn chn có hiu lc
ngay. Giá mi quyn chn hin ti là USD1/quyn chn. Doanh nghip s ghi
nhn 1 khon chi phí USD100.000 vào chi phí và tng ngun vn lên tng
ng. Theo lut thu TNDN, chi phí ch đc tr khi quyn chn đc thc
hin. Nh vy, khon USD100.000 có c s tính thu nhng không có tài sn

nào ghi nhn trên bng cân đi k toán.
15
Chênh lch tm thi là chênh lch gia giá tr ghi s và c s tính thu
ca mt tài sn hay n phi tr.
 Chênh lch tm thi chu thu TNDN: là các khon chênh lch
tm thi làm phát sinh thu nhp chu thu khi xác đnh thu nhp chu thu
TNDN trong tng lai khi mà giá tr ghi s ca các khon mc tài sn hoc
n phi tr liên quan đc thu hi hay đc thanh toán.
 Chênh lch tm thi đc khu tr thu TNDN: là các khon
chênh lch tm thi làm phát sinh các khon đc khu tr khi xác đnh thu
nhp chu thu TNDN trong tng lai khi mà giá tr ghi s ca các khon
mc tài sn hoc n phi tr liên quan đc thu hi hay đc thanh toán.
Xác đnh chênh lch tm thi cho tài sn và n phi tr đc tóm tt
trong bng sau:
Bng 1 - Tóm tt cách xác đnh loi chênh lch và thu TNDN hoãn li
TÀI SN N PHI TR
Giá tr ghi s
>
c s tính thu
Chênh lch tm thi chu thu
Thu TNDN hoãn li phi tr
Chênh lch tm thi đc
khu tr
Tài sn thu TNDN hoãn li
Giá tr ghi s
<
c s tính thu
Chênh lch tm thi đc
khu tr
Tài sn thu TNDN hoãn li

Chênh lch tm thi chu thu
Thu TNDN hoãn li phi tr
16
Ví d - Chênh lch tm thi đc khu tr thu TNDN
Doanh nghip A trích trc chi phí mt khon USD3.000 cho chi phí
kim toán trong nm. Theo lut thu TNDN, chi phí ch đc tr cho mc
đích tính thu TNDN khi có hóa đn. Vy, khon trích trc này có c s tính
thu là 0 (giá tr s sách USD3.000 – giá tr đc tr trong tng lai, khi có
hóa đn USD3.000). Giá tr s sách USD3.000. Vì vy, chênh lch tm thi
đc khu tr là USD3.000.
Ví d - Chênh lch tm thi chu thu TNDN
Doanh nghip A có mt tài sn c đnh có giá tr còn li là USD8.000,
trích khu hao trong 4 nm theo k toán. Nhng theo lut thu TNDN, tài sn
này ch đc trích khu hao ti đa 2 nm. Cui nm 1: giá tr s sách:
USD6.000, c s tính thu: USD4.000. Nh vy, chênh lch tm thi chu
thu là USD2.000.
Thu TNDN hoãn li
Thu TNDN hoãn li đc tính nh sau:
Thu TNDN hoãn li = chênh lch tm thi x thu sut thu TNDN
Tài sn thu TNDN hoãn li và thu TNDN hoãn li phi tr cn đc
xác đnh theo thu sut d tính s áp dng cho nm tài sn đc thu hi hay
n phi tr đc thanh toán, da trên các mc thu sut (và các lut thu) có
hiu lc ti ngày kt thúc niên đ k toán.
Ví d: Doanh nghip A trong ví d trên (Ví d v chênh lch tm thi
chu thu TNDN) đang chun b t khai cho nm 2012. Thu sut hin hành
là 25%. Theo bn d tho v lut thu TNDN đang trình quc hi, thu sut
thu TNDN s gim xung còn 20% trong nm ti. Bn d tho đã đc hu
17
ht hi đng thông qua và s d đnh ban hành trong gia nm ti. Trong ví
d này, thu sut s dng đ tính là 20%.

1.3.1.3 Ghi nhn thu TNDN hoãn li phi tr:
Thu TNDN hoãn li phi tr đc ghi nhn cho tt c các chênh lch
tm thi chu thu.
C s ca vic ghi nhn mt tài sn là giá tr ghi s ca tài sn đó s
đc thu hi thông qua hình thc doanh nghip s nhn đc li ích kinh t
trong tng lai. Khi giá tr ghi s ca tài sn vt quá c s tính thu TNDN
ca nó thì giá tr ca li ích kinh t phi chu thu TNDN s vt quá giá tr
s đc phép khu tr cho mc đích tính thu. ây là chênh lch tm thi
chu thu và ngha v phi tr cho khon thu TNDN do chênh lch này to ra
trong tng lai chính là thu TNDN hoãn li phi tr. Khi doanh nghip thu
hi giá tr s ca tài sn đó thì khon chênh lch tm thi chu thu s hoàn
nhp và doanh nghip s có li nhun chu thu TNDN. Li ích kinh t ca
doanh nghip s b gim đi do phi np thu TNDN.
Mt s trng hp loi tr, không ghi nhn thu TNDN hoãn li phi
tr cho nhng khon phát sinh t:
- Ghi nhn ban đu ca li th thng mi
- Ghi nhn ban đu ca mt tài sn hay n phi tr trong mt giao
dch không phi là hp tác kinh doanh và giao dch này không nh
hng li nhun k toán hay li nhun chu thu ti thi đim phát
sinh giao dch.
- u t vào công ty con, chi nhánh và các công ty liên kt, hay c
phn trong công ty liên doanh khi mà công ty m, nhà đu t/bên
hp tác có th kim soát thi đim hoàn nhp các khon chênh