B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
LÊ TH MINH PHNG
PHÂN TÍCH HIU QU TÀI CHÍNH HOT NG KINH DOANH
CA NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT NAM
LUN VN THC S KINH T
TP. HCM - Nm 2012
B Giáo Dc và ào To
Trng i hc Kinh t Tp. HCM
LÊ TH MINH PHNG
PHÂN TÍCH HIU QU TÀI CHÍNH HOT NG KINH DOANH
CA NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT NAM
LUN VN THC S KINH T
Ngành : Tài chính – Ngân Hàng
Mã s :
60340201
Ngi Hng Dn Khoa Hc
TS. Trn Th Mng Tuyt
TP. HCM - Nm 2012
LI CAM OAN
Tôi cam đoan lun vn này là do bn thân t nghiên cu và thc hin theo s hng
dn khoa hc ca TS Trn Th Mng Tuyt.
Các thông tin, s liu đ thc hin đ tài ch yu ly t các Báo cáo thng niên,
Báo cáo tài chính ca các ngân hàng.
Tôi hoàn toàn chu trách nhim v tính pháp lý quá trình nghiên cu khoa hc ca
lun vn này.
Tp. H Chí Minh, ngày 24 tháng 12 nm 2012
Ngi Cam oan
Lê Th Minh Phng
DANH MC CÁC CH VIT TT
ACB: Ngân hàng Á Châu
AGRIBANK: Ngân hàng Nông nghip Phát trin nông thôn Vit Nam
ATM: Máy rút tin t đng
BIDV: Ngân hàng u t & Phát trin Vit Nam
CTG: Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam
CAR: T l an toàn vn
EIB: Ngân hàng TMCP Xut nhp khu
EAB: Ngân hàng TMCP ông Á
KDNT: Kinh doanh ngoi t
NH: Ngân hàng
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTMCP: Ngân hàng thng mi c phn
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
NIM: Cn biên lãi sut
ROA: Li nhun ròng/tng tài sn
ROAA: L
i nhun ròng/tng tài sn bình quân
ROE: Li nhun ròng/vn ch s hu
ROAE: Li nhun ròng/vn ch s hu bình quân
STB: Ngân hàng TMCP Sài Gòn thng tín
TCB: Ngân hàng TMCP K thng
VCB: Ngân hàng Ngoi thng Vit Nam
XNK: Xut nhp khu
DANH MC BNG VÀ BIU
Bng 2.1: Tình hình kt qu hot đng kinh doanh ca VCB
Bng 2.2: Th phn ca VCB trong h thng NHTM
Bng 2.3: Thu nhp t hot đng kinh doanh ca VCB
Bng 2.4: Bng tng hp 6 nhóm ch tiêu Camels ca VCB
Bng 2.5: Tng tài sn ca VCB
Bng 2.6: Li nhun và các ch tiêu hiu qu kinh doanh ca VCB
Bng 2.7: Mt s ch tiêu Camels và hiu qu kinh doanh ca VCB so vi các ngân hàng
nm 2011
Bng 2.8: Ch s
ROAE ca VCB
Bng 2.9: Ch s ROAA ca VCB
Biu đ 2.1: C cu thu nhp ca VCB
Biu đ 2.2: C cu tài sn ca VCB
DANH MC S
S đ 1.1: S đ tng quát v nghip v hot đng kinh doanh ca NHTM.
S đ 1.2: Mô hình nghiên cu cho trng hp 1
S đ 1.3: Mô hình nghiên cu cho trng hp 2
S đ 2.1: Mô hình t chc ngân hàng TMCP ngoi thng Vit nam
DANH MC PH LC
Ph lc I: Vn huy đng và th phn ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc II: D n cho vay và th phn ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc III: Vn ch s hu ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc IV: H s an toàn vn ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc V: T l n xu ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc VI: T l chi phí/thu nhp ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc VII: Ch s ROAE ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc VIII: Ch s ROAA ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc IX: Tng tài sn ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc X: Li nhun trc thu ca mt s ngân hàng Viêt nam
Ph lc XI: S liu gc thu thp t các NHTM
Ph lc XII: S liu chy mô hình 1
Ph
lc XIII: S liu chy mô hình 2
- 1 -
MC LC
LI M U 4
1. Tính cp thit ca đ tài 4
2. Tng quan các công trình nghiên cu 4
3. Mc tiêu nghiên cu ca lun vn bao gm 5
4. i tng và phm vi nghiên cu 5
5. Phng pháp lun nghiên cu 6
6. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài 6
7. Kt cu lun vn 6
CHNG 1 7
TNG QUAN LÝ THUYT V HIU QU TÀI CHÍNH HOT
NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG THNG MI 7
1.1. Các khái nim liên quan đn hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca
NHTM 7
1.1.1 Hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 7
1.1.2 Khái nim v hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca NHTM và vai
trò ca phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh doanh 9
1.2. Các ch tiêu phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca NHTM . 15
1.2.1 Các báo cáo tài chính ca NHTM 15
1.2.2 Khung phân tích CAMELS và các ch tiêu đo lng hiu qu tài chính
hot đng kinh doanh ca NHTM 15
1.2.3 Các ch tiêu phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca
NHTM 19
1.3. Các nhân t tác đng đn hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca
NHTM thông qua mô hình đo lng các tác đng 19
1.3.1 Các nhân t tác đng đn hiu qu tài chính hot đng kinh doanh thông
qua mô hình Dupont 19
1.3.2 Các nhân t tác đng đn hiu qu tài chính hot đng kinh doanh thông
qua mô hình kinh t lng 20
KT LUN CHNG 1 25
CHNG 2 26
PHÂN TÍCH HIU QU TÀI CHÍNH HOT NG KINH
DOANH CA NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT
NAM 26
- 2 -
2.1. Gii thiu v Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 26
2.1.1 Tng quan v Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 26
2.1.2 Mô hình t chc ca VCB 27
2.1.3 Kt qu hot đng kinh doanh ca VCB trong giai đon 2006 - 2011 29
2.2. Thc trng hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca VCB giai đon 2006
- 2011 35
2.2.1 Các ch tiêu ca khung phân tích CAMELS 35
2.2.2 Các ch tiêu hiu qu 40
2.3. Xác đnh các nhân t tác đng đn hiu qu tài chính hot đng kinh doanh
ca VCB thông qua mô hình Dupont và mô hình kinh t lng 44
2.3.1 Các nhân t tác đng đn hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca
VCB thông qua mô hình Dupont 44
2.3.2 Các nhân t tác đng đn hiu qu tài chính ca VCB thông qua mô hình
kinh t lng 46
2.4. ánh giá chung v thc trng hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca
VCB 51
2.4.1 Kt qu đt đc 51
2.4.2 Nhng hn ch 55
2.4.3 Nguyên nhân v mt s khó khn, thách thc nh hng đn hiu qu tài
chính hot đng kinh doanh ca VCB 55
KT LUN CHNG 2 57
CHNG 3 58
GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU TÀI CHÍNH HOT NG
KINH DOANH CA NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG
VIT NAM 58
3.1. nh hng hot đng kinh doanh ca VCB trong giai đon ti 58
3.2. C s đa ra các gii pháp nâng cao hiu qu tài chính hot đng kinh doanh
ca VCB 59
3.3. Các gii pháp nhm nâng cao hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca
VCB trong giai đon ti 63
3.3.1 Gii pháp m rng quy mô hot đng kinh doanh, gia tng li nhun cho
ngân hàng 63
3.3.1.1 Tng cng thu hút tin gi trong nn kinh t (O1 W2 W3) 63
3.3.1.2 M rng qui mô tín dng và nâng cao cht lng tín dng (O1 W2 W3)
64
3.3.1.3 a dng hóa các sn phm dch v (O2 W4 W5) 65
3.3.2 Gii pháp nâng cao nng lc tài chính (O1 W1) 66
- 3 -
3.3.3 Gii pháp cng c và nâng cao giá tr thng hiu ca VCB 67
3.3.3.1 Duy trì khách hàng trung thành (W2 T1 T2) 67
3.3.3.2 To khách hàng mi (W2 T1 T2) 68
3.3.3.3 M rng thng hiu (S5 O1 O3) 68
3.3.3.4 Tng cng công tác qung cáo (W2 T1 T2) 69
3.3.4 Gii pháp hoàn thin các chun mc đánh giá hiu qu kinh doanh theo
thông l quc t (O3 W6) 69
3.3.5 Gii pháp v hin đi hóa công ngh ngân hàng và bi dng cht lng
ngun nhân lc (S5 T3): 70
3.3.5.1 Gii pháp v hin đi hóa công ngh ngân hàng (S5 T3) 70
3.3.5.2 Gii pháp v bi dng cht lng ngun nhân lc (W4 T1 T2) 70
3.4. Các gii pháp mang tính cht kin ngh 71
3.4.1 i vi Ngân hàng Nhà Nc 71
3.4.2 i vi Chính Ph 74
KT LUN CHNG 3 75
KT LUN 76
- 4 -
LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Vit Nam đã chính thc gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) vi t cách
là thành viên th 150 vào ngày 07/11/2006. S kin này làm chuyn đng nhiu mt hot
đng trong xã hi, đc bit là trong lnh vc kinh t, bao gm c lnh vc tài chính ngân
hàng. Cam kt ca Chính ph Vit Nam trong vic tng bc m ca khu vc tài chính
ngân hàng, tin ti m
t th trng cnh tranh bình đng, không phân bit các đnh ch tài
chính trong và ngoài nc đã to ra sc ép yêu cu các NHTM Vit Nam phi đi mi
nhanh và mnh hn na đ có th cnh tranh và cnh tranh thành công vi các đnh ch tài
chính quc t.
Hòa vào nhp điu y, vi t cách là mt trong nhng ngân hàng hàng đu Vit
Nam, Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam cng tp trung ngun lc đ thc hi
n
mc tiêu chin lc là nâng cao cht lng, hiu qu hot đng ca Ngân hàng, tng cng
nng lc cnh tranh và phát trin thành tp đoàn đu t tài chính đa nng. Tuy nhiên, thc
tin hot đng trong bi cnh kinh doanh hin ti cng đã hé l nhng khó khn, thách
thc mà Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam đang phi đi din, do đó Ngân hàng
TMCP Ngoi thng Vit Nam c
n phi có nhng bin pháp đt hiu qu, li nhun cao,
nâng cao giá tr doanh nghip, ti đa hóa ca ci làm hài lòng c đông và tng sc hp dn
ca c phiu ca ngân hàng trên th trng.
Xut phát t s cn thit phi nghiên cu vn đ trên, tôi đã chn đ tài lun vn tt
nghip vi tên gi: “Phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh doanh c
a Ngân hàng
TMCP Ngoi thng Vit Nam”.
2. Tng quan các công trình nghiên cu
Nhiu tài liu, bài báo nc ngoài nghiên cu v cu trúc tài chính và hiu qu
hot đng cng nh đánh giá mc đ lành mnh ca NHTM qua khung phân tích
CAMELS. Tuy nhiên, Vit Nam, nghiên cu v hiu qu hot đng ca các NHTM ch
dng mô t tình hình. Trong thi gian qua đã có mt s đ tài lun vn nghiên cu v
hot
đng ca VCB do hc viên cao hc thc hin nh :
- Phát trin hot đng kinh doanh ngoi t ti chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoi
thng TP.HCM.
- 5 -
- Gii pháp h tr tài chính cho doanh nghip nh và va ti Ngân hàng Ngoi
thng Vit Nam - chi nhánh Bn Thành.
- Nâng cao hiu qu qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng TMCP Ngoi thng
Vit Nam.
- Nâng cao nng lc cnh tranh ca Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam
thi k hu WTO.
- Xây dng Ngân hàng Ngoi thng Vit Nam thành tp đoàn tài chính ngân
hàng sau c phn hóa.
Có th nói, cho đn nay nghiên cu v
hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam, cha có ai đ cp.
3. Mc tiêu nghiên cu ca lun vn bao gm
̇ Vn dng các ch tiêu đánh giá hiu qu tài chính ca NHTM đ nhn dng và
xem xét hiu qu hot đng kinh doanh ca VCB, xem xét và xác đnh các nhân t, cng
nh làm rõ các nguyên nhân hn ch hiu qu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng.
̇ ánh giá v
trí ca VCB so vi mt s đi th cnh tranh trong thi gian qua
thông qua vic so sánh mt s ch tiêu v hiu qu, v sc mnh tài chính, t đó xem xét
nhng tn ti, hn ch cng nh các khó khn, thách thc nh hng đn hiu qu hot
đng kinh doanh ca Ngân hàng.
̇ xut các gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca VCB, giúp
Ngân hàng cng c
đc v th ca mình trên th trng.
¬ Vi các mc tiêu trên, các câu hi nghiên cu là:
(1) Nhng ch tiêu phn ánh hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM là gì ?
(2) Hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca VCB hin nay nh th nào ?
(3) V th ca VCB nh th nào so vi các đi th cnh tranh qua mt s ch tiêu
hot đng ?
(4) Bin pháp nào đ nâng cao hi
u qu tài chính hot đng kinh doanh ca VCB
trong thi gian ti ?
4. i tng và phm vi nghiên cu
i tng và phm vi nghiên cu là phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh
doanh ca VCB trong giai đon 2006 - 2011. So sánh mt s ch tiêu hiu qu ca VCB
vi 7 NHTM khác gm Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam, Ngân hàng TMCP
Công thng Vit Nam, Ngân hàng TMCP Á Châu, Ngân hàng TMCP Sài gòn Thng tín,
- 6 -
Ngân hàng TMCP K thng, Ngân hàng TMCP Xut nhp khu và Ngân hàng TMCP
ông Á.
5. Phng pháp lun nghiên cu
C s lý thuyt da vào ni dung qun tr tài chính ca NHTM, khung phân tích
CAMELS, mô hình đnh lng các nhân t tác đng đn hiu qu hot đng ngân hàng.
thc hin mc tiêu nghiên cu, đ tài s dng thit k mô t kt hp vi nghiên cu nhân
qu, so sánh, các phng pháp nghiên cu áp dng bao gm c ph
ng pháp nghiên cu
đnh tính và phng pháp nghiên cu đnh lng. Nghiên cu đnh tính là mô t thng kê
(phng pháp lch s) mô t tình hình, xu hng hot đng kinh doanh ca VCB. Phng
pháp đnh lng th hin qua tính toán các t s tài chính, áp dng mô hình Dupont và mô
hình kinh t lng đ đánh giá các nhân t tác đng đn hiu qu tài chính hot đng kinh
doanh ca Ngân hàng.
Ngun s liu gm s liu th cp qua t
p hp các báo cáo tài chính ca VCB và 7
NHTM t 2006 - 2011 nhm thu thp s liu trong 6 nm hot đng (48 quan sát) phc v
chy mô hình kinh t lng và so sánh các t s tài chính v hiu qu hot đng.
6. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài
Ý ngha khoa hc: H thng hóa nhng vn đ mang tính lý lun v hiu qu kinh
doanh trong hot đng ca ngân hàng.
Ý ngha thc tin: Kt qu
nghiên cu ca lun vn s góp phn tích cc vào vic
hoàn thin và nâng cao hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca VCB, tng cng nng
lc cnh tranh ca Ngân hàng trong nn kinh t đang phát trin và hi nhp sâu rng vi
kinh t th gii.
7. Kt cu lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc chia thành 3 chng:
Chng 1: Tng quan lý thuy
t liên quan đn hiu qu tài chính hot đng kinh
doanh ca NHTM.
Chng 2: Phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP
Ngoi thng Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu tài chính trong hot đng kinh doanh ti
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam.
- 7 -
CHNG 1
TNG QUAN LÝ THUYT V HIU QU TÀI CHÍNH HOT
NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG THNG MI
Chng 1 s gii thiu các khái nim có liên quan đn hiu qu tài chính hot đng
kinh doanh ca ngân hàng thng mi, các ch tiêu đo lng hiu qu hot đng, các nhân
t tác đng đn hiu qu hot đng ngân hàng và cui cùng là xây dng mô hình lý thuyt
đo lng các nhân t tác đng đn hiu qu hot đng ngân hàng.
1.1. Các khái nim liên quan đn hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca NHTM
1.1.1 Hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi
Ngân hàng thng mi là loi hình đnh ch tài chính trung gian hot đng trong
lnh vc tin t và dch v ngân hàng. Các ngân hàng thng mi đóng mt vai trò rt quan
trng vì nó đm nhn vai trò gi cho mch máu (dòng vn) ca nn kinh t đc lu thông
và có vy mi góp phn bôi trn cho hot đng ca mt nn kinh t th trng.
Hot
đng ca ngân hàng thng mi trong nn kinh t th trng tng đi đa
dng, liên quan đn nhiu lnh vc hot đng kinh t - xã hi, phc v cho mi nhu cu v
vn ca các tng lp dân chúng, doanh nghip và các t chc khác trong xã hi. Hot đng
ca ngân hàng thng mi gm ba lnh vc: nghip v n (huy đng vn), nghip v có
(cho vay, kinh doanh) và nghi
p v môi gii trung gian (dch v thanh toán, bo lãnh, đu
t, thuê mua, t vn, y thác, đi lý, dch v cho thuê két st…). Các nghip v này có
quan h cht ch, tác đng h tr, thúc đy nhau phát trin, to nên uy tín cho ngân hàng.
Chính s kt hp đng b đó đã tr thành quy lut trong hot đng ngân hàng và to thành
xu hng kinh doanh tng hp đa nng ca ngân hàng thng mi.
Nghip v ho
t đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi th hin qua s đ sau:
- 8 -
S 1.1 : S TNG QUÁT V NGHIP V HOT NG
KINH DOANH CA NGÂN HÀNG THNG MI
CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
CÁC NGHIP V HOT NG KINH DOANH
I/ NGHIP V N
(HUY NG VN)
II/ NGHIP V CÓ
(CHO VAY )
III/ NGHIP V
TRUNG GIAN
(Dch v ngân hàng)
1. Vn ch s hu
2. Vn huy đng
3. Vn đi vay
4. Vn kh
á
c
1. Cho vay
2. Chit khu
3. u t, liên doanh
1. Dch v trung gian.
2. Dch v k.doanh vàng
bc, ngoi t.
3. Dch v t
v
n,
y
thác
Tr tin gi, tin vay,
chi phí hot đng kinh
doanh
Thu lãi tin vay, tin đu
t, liên doanh
Thu lãi t các dch v
trung gian
TNG CHI PHÍ
TNG THU NHP
L
I NHU
N TR
C THU
THU THU NHP DN
LI NHUN SAU THU
CÁC QU NH
(
+
)
(-)
(-)
- 9 -
1.1.2 Khái nim v hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca NHTM và vai trò ca
phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh doanh
Hiu qu tài chính là hiu qu kinh t đc xem xét trong phm vi mt doanh
nghip cùng hiu qu kinh t - xã hi là hiu qu tng hp đc xem xét trong phm vi
toàn b nn kinh t.
Theo mc đ phát sinh trc tip hay gián tip có hiu qu trc tip và hiu qu gián
tip.
Theo cách tính toán, có hi
u qu tuyt đi và hiu qu tng đi. Hiu qu tuyt đi
là hiu qu đc tính bng hiu s gia kt qu và chi phí. Cùng hiu qu tng đi đc
tính bng t s gia kt qu và chi phí.
Hiu qu tài chính ca hot đng đu t là mc đ đáp ng nhu cu phát trin hot
đng sn xut kinh doanh d
ch v và nâng cao đi sng ca ngi lao đng trong các c s
sn xut, kinh doanh dch v trên c s vn đu t mà c s đó s dng so vi các k
khác, các c s khác hoc so vi đnh mc chung.
Hiu qu tài chính ca các NHTM là mt phm trù hiu qu kinh t - tài chính, phn
ánh cht lng hot đng kinh doanh ca các NHTM; là kh nng đt mc tiêu kinh doanh
ca NHTM trên c s thit lp, t chc điu hành chin lc, chính sách, chng trình
trong hot đng kinh doanh.
Phân tích tài chính là mt tp hp các khái nim, phng pháp và các công c cho
phép thu thp và x lý các thông tin k toán và các thông tin khác v qun lý nhm đánh
giá tình hình tài chính ca mt doanh nghip, đánh giá ri ro, mc đ và cht lng hiu
qu hot đng ca doanh nghip đó, kh nng và tim lc c
a doanh nghip, giúp ngi s
dng thông tin đa ra các quyt đnh tài chính, quyt đnh qun lý phù hp.
Mi quan tâm hàng đu ca các nhà phân tích tài chính là đánh giá ri ro phá sn tác
đng ti các doanh nghip mà biu hin ca nó là kh nng thanh toán, đánh giá kh nng
cân đi vn, nng lc hot đng cng nh kh nng sinh lãi ca doanh nghip. Trên c s
đó, các nhà phân tích tài chính tip tc nghiên cu và đa ra nhng d
đoán v kt qu
hot đng nói chung và mc doanh li nói riêng ca doanh nghip trong tng li. Nói
cách khác, phân tích tài chính là c s d đoán tài chính – mt trong các hng d đoán
doanh nghip. Phân tích tài chính có th đc ng dng theo nhiu hng khác nhau: vi
mc đích tác nghip (chun b các quyt đnh ni b), vi mc đích nghiên cu, thông tin
hoc theo v trí ca nhà phân tích (trong doanh nghip hoc ngoài doanh nghip).
- 10 -
Phân tích tình hình tài chính ca doanh nghip hay c th hóa là vic phân tích các
báo cáo tài chính ca doanh nghip là quá trình kim tra, đi chiu, so sánh các s liu, tài
liu v tình hình tài chính hin hành và trong quá kh nhm mc đích đánh giá tim nng,
hiu qu kinh doanh cng nh nhng ri ro trong tng lai. Báo cáo tài chính là nhng báo
cáo tng hp nht v tình hình tài sn, vn và công n cng nh tình hình tài chính, kt qu
kinh doanh trong k ca doanh nghip. Báo cáo tài chính rt hu ích đi v
i vic qun tr
doanh nghip, đng thi là ngun thông tin tài chính ch yu đi vi nhng ngi bên
ngoài doanh nghip. Do đó, phân tích báo cáo tài chính là mi quan tâm ca nhiu nhóm
ngi khác nhau nh nhà qun lý doanh nghip, các nhà đu t, các c đông, các ch n,
các khách hàng, các c quan chính ph, ngi lao đng … Mi nhóm ngi này có nhng
nhu cu thông tin khác nhau.
Phân tích tài chính có vai trò đc bit quan trng trong công tác qun lý tài chính
doanh nghip. Trong hot đng kinh doanh theo c ch th tr
ng có s qun lý ca Nhà
nc, các doanh nghip thuc các loi hình s hu khác nhau đu bình đng trc pháp
lut trong vic la chn ngành ngh, lnh vc kinh doanh. Do vy s có nhiu đi tng
quan tâm đn tình hình tài chính ca doanh nghip nh : ch doanh nghip, nhà tài tr, nhà
cung cp, khách hàng k c các c quan Nhà nc và ngi làm công, mi đi tng
quan tâm đn tình hình tài chính ca doanh nghip trên các góc đ khác nhau.
i vi ngi qu
n lý doanh nghip: Mi quan tâm hàng đu ca h là tìm kim
li nhun và kh nng tr n. Mt doanh nghip b l liên tc s b cn kit các ngun lc
và buc phi đóng ca. Mt khác, nu doanh nghip không có kh nng thanh toán n đn
hn cng b buc phi ngng hot đng.
tin hành hot đng sn xu
t kinh doanh, nhà qun lý doanh nghip phi gii
quyt ba vn đ quan trng sau đây:
Th nht: Doanh nghip nên đu t vào đâu cho phù hp vi loi hình sn xut kinh
doanh la chn. ây chính là chin lc đu t dài hn ca doanh nghip.
Th hai: Ngun vn tài tr là ngun nào ?
đu t vào các tài sn, doanh nghip phi có ngun tài tr, ngha là phi có tin
đ
đu t. Các ngun tài tr đi vi mt doanh nghip đc phn ánh bên phi ca bng
cân đi k toán. Mt doanh nghip có th phát hành c phiu hoc vay n dài hn, ngn
hn. N ngn hn có thi hn di mt nm còn n dài hn có thi hn trên mt nm. Vn
ch s hu là khon chênh lch gia giá tr ca t
ng tài sn và n ca doanh nghip. Vn
- 11 -
đ đt ra đây là doanh nghip s huy đng ngun tài tr vi c cu nh th nào cho phù
hp và mang li li nhun cao nht. Liu doanh nghip có nên s dng toàn b vn ch s
hu đ đu t hay kt hp vi c các hình thc đi vay và đi thuê? iu này liên quan đn
vn đ c cu vn và chi phí vn ca doanh nghip.
Th ba: Nhà doanh nghip s qun lý hot đng tài chính hàng ngày nh th nào ?
ây là các quyt đnh tài chính ngn hn và chúng liên quan cht ch đn vn đ
qun lý vn lu đng ca doanh nghip. Hot đng tài chính ngn hn gn lin vi các
dòng tin nhp qu và xut qu. Nhà qun lý tài chính cn x lý s lch pha ca các dòng
tin.
Ba vn đ trên không phi là tt c
mi khía cnh v tài chính doanh nghip, nhng
đó là nhng vn đ quan trng nht. Phân tích tài chính doanh nghip là c s đ đ ra
cách thc gii quyt ba vn đ đó.
Nhà qun lý tài chính phi chu trách nhim điu hành hot đng tài chính và da
trên c s các nghip v tài chính thng ngày đ đa ra các quyt đnh vì li ích ca c
đông ca doanh nghip. Các quyt đnh và ho
t đng ca nhà qun lý tài chính đu nhm
vào các mc tiêu tài chính ca doanh nghip: ó là s tn ti và phát trin ca doanh
nghip, tránh đc s cng thng v tài chính và phá sn, có kh nng cnh tranh và chim
đc th phn ti đa trên thng trng, ti thiu hoá chi phí, ti đa hoá li nhun và tng
trng thu nhp mt cách vng chc. Doanh nghip ch có th hot đ
ng tt và mang li s
giàu có cho ch s hu khi các quyt đnh ca nhà qun lý đc đa ra là đúng đn. Mun
vy, h phi thc hin phân tích tài chính doanh nghip, các nhà phân tích tài chính trong
doanh nghip là nhng ngi có nhiu li th đ thc hin phân tích tài chính mt cách tt
nht.
Trên c s phân tích tài chính mà ni dung ch yu là phân tích kh nng thanh
toán, kh nng cân đi vn, nng lc hot
đng cng nh kh nng sinh lãi, nhà qun lý tài
chính có th d đoán v kt qu hot đng nói chung và mc doanh li nói riêng ca doanh
nghip trong tng lai. T đó, h có th đnh hng cho giám đc tài chính cng nh hi
đng qun tr trong các quyt đnh đu t, tài tr, phân chia li tc c phn và lp k hoch
d báo tài chính. Cui cùng phân tích tài chính còn là công c đ kim soát các ho
t đng
qun lý.
i vi các nhà đu t vào doanh nghip: Mi quan tâm hàng đu ca h là thi
gian hoàn vn, mc sinh lãi và s ri ro. Vì vy, h cn các thông tin v điu kin tài
- 12 -
chính, tình hình hot đng, kt qu kinh doanh và tim nng tng trng ca các doanh
nghip.
Trong doanh nghip C phn, các c đông là ngi đã b vn đu t vào doanh
nghip và h có th phi gánh chu ri ro. Nhng ri ro này liên quan ti vic gim giá c
phiu trên th trng, dn đn nguy c phá sn ca doanh nghip. Chính vì vy, quyt đnh
ca h
đa ra luôn có s cân nhc gia mc đ ri ro và doanh li đt đc. Vì th, mi
quan tâm hàng đu ca các c đông là kh nng tng trng, ti đa hoá li nhun, ti đa
hoá giá tr ch s hu trong doanh nghip. Trc ht h quan tâm ti lnh vc đu t và
ngun tài tr. Trên c s phân tích các thông tin v tình hình hot đng, v kt qu kinh
doanh hàng nm, các nhà đu t s đánh giá đc kh nng sinh li và trin vng phát trin
ca doanh nghip; t đó đa ra nhng quyt đnh phù hp. Các nhà đu t s ch chp
thun đu t vào mt d án nu ít nht có mt điu kin là giá tr hin ti ròng ca nó
dng. Khi đó lng tin ca d án to ra s
ln hn lng tin cn thit đ tr n và cung
cp mt mc lãi sut yêu cu cho nhà đu t. S tin vt quá đó mang li s giàu có cho
nhng ngi s hu doanh nghip. Bên cnh đó, chính sách phân phi c tc và c cu
ngun tài tr ca doanh nghip cng là vn đ đc các nhà đu t ht sc coi trng vì nó
trc ti
p tác đng đn thu nhp ca h. Ta bit rng thu nhp ca c đông bao gm phn c
tc đc chia hàng nm và phn giá tr tng thêm ca c phiu trên th trng. Mt ngun
tài tr vi t trng n và vn ch s hu hp lý s to đòn by tài chính tích cc va giúp
doanh nghip tng vn đu t v
a làm tng giá c phiu và thu nhp trên mi c phiu
(EPS). Hn na các c đông ch chp nhn đu t m rng quy mô doanh nghip khi
quyn li ca h ít nht không b nh hng. Bi vy, các yu t nh tng s li nhun
ròng trong k có th dùng đ tr li tc c phn, mc chia lãi trên mt c phiu n
m trc,
s xp hng c phiu trên th trng và tính n đnh ca th giá c phiu ca doanh nghip
cng nh hiu qu ca vic tái đu t luôn đc các nhà đu t xem xét trc tiên khi thc
hin phân tích tài chính.
i vi các ch n ca doanh nghip: Nu phân tích tài chính đc các nhà đu t và
qun lý doanh nghip thc hin nhm mc đích
đánh giá kh nng sinh li và tng trng
ca doanh nghip thì phân tích tài chính li đc các ngân hàng và các nhà cung cp tín
dng thng mi cho doanh nghip s dng nhm đm bo kh nng tr n ca doanh
nghip.
- 13 -
Trong ni dung phân tích này, kh nng thanh toán ca doanh nghip đc xem xét
trên hai khía cnh là ngn hn và dài hn. Nu là nhng khon cho vay ngn hn, ngi
cho vay đc bit quan tâm đn kh nng thanh toán nhanh ca doanh nghip, ngha là kh
nng ng phó ca doanh nghip đi vi các món n khi đn hn tr. Nu là nhng khon
cho vay dài hn, ngi cho vay phi tin chc kh nng hoàn tr và kh nng sinh li c
a
doanh nghip mà vic hoàn tr vn và lãi s tu thuc vào kh nng sinh li này.
i vi các ch ngân hàng và các nhà cho vay tín dng, mi quan tâm ca h ch
yu hng vào kh nng tr n ca doanh nghip. Vì vy, h chú ý đc bit đn s lng
tin và các tài sn khác có th chuyn nhanh thành tin, t đó so sánh vi s n ngn hn
đ bit đc kh
nng thanh toán tc thi ca doanh nghip. Bên cnh đó, các ch ngân
hàng và các nhà cho vay tín dng cng rt quan tâm ti s vn ca ch s hu, bi vì s
vn này là khon bo him cho h trong trng hp doanh nghip b ri ro. Nh vy, k
thut phân tích có th thay đi theo bn cht và theo thi hn ca các khon n, nhng cho
dù đó là cho vay dài hn hay ngn h
n thì ngi cho vay đu quan tâm đn c cu tài chính
biu hin mc đ mo him ca doanh nghip đi vay.
i vi các nhà cung ng vt t hàng hoá, dch v cho doanh nghip, h phi quyt
đnh xem có cho phép khách hàng sp ti đc mua chu hàng hay không, h cn phi bit
đc kh nng thanh toán ca doanh nghip hin ti và trong thi gian sp ti.
i vi ngi lao đng trong doanh nghip:
Bên cnh các nhà đu t, nhà qun
lý và các ch n ca doanh nghip, ngi đc hng lng trong doanh nghip cng rt
quan tâm ti các thông tin tài chính ca doanh nghip. iu này cng d hiu bi kt qu
hot đng ca doanh nghip có tác đng trc tip ti tin lng, khon thu nhp chính ca
ngi lao đng. Ngoài ra trong mt s doanh nghip, ngi lao đng đc tham gia góp
v
n mua mt lng c phn nht đnh. Nh vy, h cng là nhng ngi ch doanh nghip
nên có quyn li và trách nhim gn vi doanh nghip.
i vi các c quan qun lý Nhà nc: Da vào các báo cáo tài chính doanh
nghip, các c quan qun lý ca Nhà nc thc hin phân tích tài chính đ đánh giá, kim
tra, kim soát các hot đng kinh doanh, hot đng tài chính tin t ca doanh nghip có
tuân th theo đúng chính sách, ch
đ và lut pháp quy đnh không, tình hình hch toán chi
phí, giá thành, tình hình thc hin ngha v vi Nhà nc và khách hàng
Mc tiêu ca phân tích hiu qu tài chính là phát hin các lnh vc kinh doanh có
kh nng mang li li nhun cao và hn ch ri ro phát sinh trong quá trình kinh doanh. Do
- 14 -
li nhun và ri ro là hai yu t song hành nên các nhà qun tr phi luôn sáng sut, khách
quan đ la chn mt chin lc kinh doanh phù hp vi kh nng ca mình.
i tng ca phân tích hiu qu tài chính ca mt NH là kt qu kinh doanh ca
NH đó đc biu hin bng các ch tiêu kinh t. i tng phân tích có th là kt qu kinh
doanh ca tng lnh vc hot đng nh
d n cho vay, doanh s huy đng … hoc là kt
qu kinh doanh nh li nhun. Phân tích hiu qu tài chính ca NHTM đc thc hin
di nhiu hình thc khác nhau, trong đó thông tin s liu k toán là c s quan trng nn
móng ban đu cho vic phân tích, vic phân tích cn thn Bng tng kt tài sn và Báo cáo
kt qu HKD cho chúng ta mt s hiu bit v tình hình ca mt NH.
Vic m
ca nn kinh t theo hng hi nhp quc t có th đem li cho các NHTM
nhiu li ích v ngun lc, công ngh, th trng… Nhng mt khác, cnh tranh và hi
nhp s khin các NHTM chu sc ép cnh tranh mnh m t phía các NH nc ngoài,
hoc s khin cho h thng tài chính trong nc d b tn thng và ri vào khng hong
mt khi gp ph
i các cú sc t bên trong cng nh bên ngoài nn kinh t. Nhng áp lc
này đòi hi các NHTM phi xây dng mt chin lc kinh doanh phù hp vi tng giai
đon phát trin, giúp NH cng c đc ch đng ca mình trên th trng.
Ngoài ra, trong nn kinh t th trng, ri ro đc xem nh mt yu t không th
tách ri vi quá trình hot đng ca các doanh nghip trên th trng. Kinh doanh ngân
hàng là loi hình kinh doanh đc bit và nhng ri ro đi vi hot đng ngân hàng cng vì
th mà mang tính đc thù. Do vy, nu NHTM nào có kh nng nâng cao tính đ kháng s
thành công, phát trin trên th trng.
Chính vì vy, vic phân tích, đánh giá thc trng tài chính là vic làm tt yu đi vi
tng NHTM và là khâu quan trng trong công tác qun tr NH đ tng cng kh nng
cnh tranh trên th trng ca chính NH mình, to tin đ cho s
phát trin chung cho c h
thng ngân hàng Vit Nam, tin ti hòa nhp vi h thng NH khu vc cng nh quc t.
Tóm li, phân tích hiu qu tài chính ngân hàng mà trng tâm là phân tích các báo
cáo tài chính và các ch tiêu tài chính đc trng thông qua mt h thng các phng pháp,
công c và k thut phân tích, giúp ngi s dng thông tin t các góc đ khác nhau, va
đánh giá toàn din, tng hp khái quát, li va xem xét mt cách chi tit hiu qu tài chính
ngân hàng, tìm ra nhng đ
im mnh và đim yu v hot đng ca ngân hàng, đ nhn
bit, phán đoán, d báo và đa ra quyt đnh tài chính, quyt đnh tài tr và đu t phù
hp.
- 15 -
1.2. Các ch tiêu phân tích hiu qu tài chính hot đng kinh doanh ca NHTM
1.2.1 Các báo cáo tài chính ca NHTM
o lng hiu qu hot đng ca doanh nghip hoc mt đnh ch tài chính trung
gian nh NHTM, trc tiên phi da vào các báo cáo tài chính.
Các báo cáo tài chính ca NHTM đc s dng đ phân tích bao gm 4 biu mu
báo cáo chính:
- Bng cân đi k toán (hay Bng tng kt tài sn) ca NHTM: Là mt báo cáo
tài chính tng hp phn ánh tng quát tình hình tài sn và ngun v
n ca ngân hàng di
hình thc tin t ti mt thi đim nht đnh.
- Báo cáo kt qu kinh doanh: Phn ánh tình hình doanh thu, chi phí và kt qu
kinh doanh trong mt k ca ngân hàng.
- Báo cáo lu chuyn tin t: Là báo cáo tài chính tng hp phn ánh vic hình
thành và s dng lng tin phát sinh trong k báo cáo ca ngân hàng.
- Thuyt minh báo cáo tài chính: Là mt b phn hp thành h thng báo cáo tài
chính ca NH, nhm gi
i thích và b sung thêm nhng thông tin v tình hình hot đng tài
chính ca NH trong k mà các d liu bng s trong các báo cáo tài chính khác không th
th hin ht đc.
1.2.2 Khung phân tích CAMELS và các ch tiêu đo lng hiu qu tài chính hot
đng kinh doanh ca NHTM
Trong nhng thp k gn đây, T chc Tài chính Quc t (IMF) đã đa ra khung
phân tích CAMELS đ đánh giá mc đ lành mnh ca tng đnh ch tài chính riêng r và
toàn b h thng tài chính nói chung. Nhiu t chc tài chính quc t và các quc gia đã
vn dng khung phân tích CAMELS đ xp hng các ngân hàng v kh nng hot
đng,
kh nng cnh tranh, kh nng chng đ vi các ri ro, trong đó th hin bao hàm tính hiu
qu hot đng. Khung phân tích CAMELS liên quan đn phân tích 6 nhóm các ch tiêu có
tác đng đn sc khe ca các đnh ch tài chính gm:
¬ Capital adequacy - m bo đy đ vn hay an toàn vn
Trong hot đng ngân hàng, an toàn vn là mt ch tiêu tiên quyt cn phi có đ
làm c s cho các hot đng khác nh
tng trng tín dng cng nh to mt tuyn phòng
th vng chc trc nhng tác đng ngoi sinh ca các loi ri ro mang tính đc thù ca
ngành nh ri ro tín dng phát sinh t n xu, ri ro hi đoái…
- 16 -
Các NHTM thng s dng ch tiêu sau đ phân tích kh nng an tồn ca vn ch
s hu:
T l an tồn vn ti thiu
(Capital Adequacy Ratio CAR)
Vn t có
Tng tài sn “Có” ri ro
Vn t có bao gm: vn cp I gm vn điu l (vn đã đc cp, vn góp), qu d
tr b sung vn điu l, qu d phòng tài chính, qu đu t phát trin nghip v và li
nhun khơng chia; vn cp II gm 50% phn giá tr tng thêm ca tài sn c đnh đc
đánh giá li theo quy đnh c
a pháp lut, 40% phn giá tr tng thêm ca các loi chng
khốn đu t (k c c phiu đu t, vn góp) đc đnh giá li theo quy đnh ca pháp
lut, trái phiu chuyn đi hoc c phiu u đãi do t chc tín dng phát hành, các cơng c
n và d phòng chung.
¬ Asset quality - Cht lng tài sn
Tài sn là phn s dng ngun vn đa vào kinh doanh và duy trì kh
nng thanh
tốn ca mt ngân hàng. Cht lng tài sn là ch tiêu tng hp nht nói lên kh nng bn
vng v mt tài chính, kh nng sinh li và nng lc qun lý ca ngân hàng. Tuyt đi đa
s ri ro vn có trong kinh doanh tin t đu tp trung tài sn.
Phân tích tài sn và cht lng tài sn đc da trên cơng thc sau:
T trng tng loi
tài s
n
S d tng loi tài sn
Tng tài sn
Ch s này giúp nhà qun tr bit đc t trng ca tng khon mc tài sn trong tng tài
sn ca ngân hàng, qua đó có th nhn xét đúng đn v mt mnh, đim yu ca ngân hàng
vì mi khon mc tài sn đu có kh nng sinh li và đ an tồn trong kinh doanh khác
nhau.
T cái nhìn tng qt v c cu tài sn, nhà qun tr s nhn ra khon m
c nào là
quan trng nht đ đi tìm hiu sâu hn - thơng thng đó là hot đng tín dng. Các nhà
qun tr s dng các ch tiêu sau đ đánh giá cht lng tín dng ca ngân hàng:
T l n q hn =
vay chonợ dư Tổng
hạnquáNợ
x 100
T l n xu =
vay chonợ dư Tổng
xấuNợ
x 100
Nu t l n q hn và n xu cao có ngha cht lng tín dng thay đi theo chiu
hng khơng tt và ngc li.
=
x 100
=
x 100
- 17 -
¬ Management soudness - Qun tr lành mnh
Qun tr lành mnh là chìa khóa đi vi s hoàn thành hot đng ca mt NH. o
lng qun tr lành mnh da vào hai ch tiêu chính sau :
̇ T l chi phí: mt t l cao ca chi phí trên tng thu nhp (doanh thu) cho thy NH
hot đng không hiu qu. iu này là có th, nhng không nht thit do qun tr kém ci.
Tuy nhiên, điu này chc ch
n s có tác đng tiêu cc đn kh nng li nhun.
̇ Thu nhp trên mt nhân viên: tng t, thu nhp bình quân trên mt nhân viên
thp hoc b gim có th cho thy nhng yu kém - mt kt qu ca d tha nhân viên, h
qu ngc li ca kh nng li nhun, tc li nhun thp kém.
¬ Earnings - Kh nng sinh li
Các t
l tng hp sau đây có th s dng nh các ch tiêu v kh nng sinh li ca
các NHTM :
̇ T sut li nhun trên tài sn - Return on Assets (ROA): t sut li nhun trên tài
sn (ROA) cho ngi phân tích thy đc kh nng bao quát ca ngân hàng trong vic to
ra thu nhp t tài sn. Nói cách khác, ROA giúp ta xác đnh hiu qu kinh doanh ca mt
đng tài sn. ROA cao khng đnh hiu qu kinh doanh t
t, ngân hàng có c cu tài sn
hp lý, có s điu đng linh hot gia các hng mc trên tài sn trc nhng bin đng ca
nn kinh t. Tuy nhiên nu ROA quá cao cng th hin mc đ ri ro càng cao vì ri ro
song hành vi li nhun.
̇ T sut li nhun trên vn s hu - Return on Equity (ROE): ch tiêu này đo lng
hiu qu s dng m
t đng vn ch s hu và tính lành mnh trong hot đng ca mt
ngân hàng. Nu ROE quá ln so vi ROA chng t vn ch s hu chim t l rt nh
trong tng ngun vn, ngân hàng đã huy đng vn nhiu đ cho vay.
¬ Liquidity - Kh nng thanh khon
Trong hot đng kinh doanh hàng ngày, NHTM phi bo đm nhu cu thanh toán,
chi tr ca khách hàng. V c bn, phân tích kh
nng thanh toán là xem xét đc kh
nng gii quyt đc vn đ ngun vn vào nhng thi đim cng thng, t đó cho thy
vic phân tích kh nng thanh toán ca NHTM có ý ngha rt quan trng.
xác đnh kh nng thanh khon ca NH, các nhà phân tích s dng ch s:
T l v kh nng
chi tr
Tài sn Có có th thanh toán ngay
Tài sn N phi thanh toán ngay
=
- 18 -
T l này cao chng t ngân hàng có thanh khon tt; nhng nu quá cao, nó s nh
hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng, do đó vn đ khin các nhà qun tr quan tâm
là t l này mc đ bao nhiêu là va đ.
Mt khác, trong hot đng ca NH thng có s di chuyn ca ngun vn ngn hn
đ cho vay trung dài hn nhm mc đích nâng cao hiu qu ho
t đng cho đn v. T l
ngun vn ngn hn đ cho vay trung dài hn cao có th đem li ngun thu nhp ln cho
NH do chi phí tr lãi cho các khon vn này là thp nhng điu này cha hn đã tt vì NH
s khó đm bo kh nng thanh toán ca mình cho nhng khon n đn hn hay thanh toán
theo yêu cu ca khách hàng. Vì vy, tùy theo tình hình đ NH quyt đnh mc đ ca t
l
này.
¬ Sensitivity to market risk - nhy ri ro th trng
Các NH b thu hút vào vic đa dng hóa các hot đng, tt c điu đó kéo theo mt
hoc nhiu hn các khía cnh ca ri ro th trng. Mt t l đu t cao vào tài sn không
n đnh có th báo hiu mt s nguy him cao đi vi nhng thay đi bt thng v giá
c
a nhng tài sn này. Nhìn chung, hu ht các thành phn có liên quan ca ri ro th
trng là ri ro lãi sut và ri ro t giá hi đoái, mà nhng ri ro này có xu hng có tác
đng mnh đn tài sn và n (liabilities) ca các NH.
Ti bt c thi đim nào, ngân hàng có th t bo v trc nhng thay đi ca lãi
sut bng cách bo đm cân bng sau:
Giá tr tài sn nhy cm lãi su
t = Giá tr n nhy cm lãi sut
Trong đó:
̇ Tài sn nhy cm lãi sut là nhng tài sn có th đc đnh giá li khi lãi sut thay
đi: các khon cho vay sp đn hn, các khon cho vay và chng khoán có lãi sut th
ni…
̇ N nhy cm lãi sut là nhng khon vn mà lãi sut đc điu chnh theo điu
kin th trng: Tit ki
m ngn hn, tin gi mang lãi sut th ni,…
Khi giá tr tài sn nhy cm lãi sut và giá tr n nhy cm lãi sut không cân bng,
khe h nhy cm lãi sut đc hình thành:
Khe h nhy cm lãi sut (R) = Giá tr tài sn nhy cm lãi sut - Giá tr n nhy cm lãi
sut.
̇ Trng hp R = 0: giá tr tài sn nhy cm lãi sut bng giá tr n
nhy cm lãi
sut: khi lãi sut tng hay gim cng không làm nh hng đn li nhun ca ngân hàng.