B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
c Th
MT S GII PHP H THIN
DOANH NGHIP TT NAM
THNG (VPBANK)
LUC S KINH T
TP. H CH MINH 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
c Th
MT S GII PHP H THIN
DOANH NGHIP TT NAM
THNG (VPBANK)
Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mư s: 60340102
LUC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. H TI
TP. H CH MINH 2
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca bn thân. Các s
liu, kt qu trình bày trong lun án là trung thc và cha tng đc ai công
b trong bt k công trình lun vn nào trc đây.
Tác gi
Bùi Thc Tho Nguyên
hoàn thành lun vn này, tôi xin chân thành gi li cám n ti:
Qúy Thy, Cô Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh đư ht lòng
truyn đt nhng kin thc qúy báu trong sut thi gian tôi hc ti Trng, đc
bit là Phó Giáo s, Tin s H Tin Dng – Trng khoa Khoa Qun tr kinh
doanh đư hng dn tn tình v phng pháp khoa hc và ni dung đ tài.
Xin chân thành cm n Hi đng qun tr, Ban Tng giám đc, các anh ch
đng nghip VPBANK đư giúp đ tôi trong sut quá trình hc tp và thc hin
đ tài, đc bit là giai đon kho sát và ly ý kin chuyên gia.
Trân trng.
Thành ph H Chí Minh, tháng 12 nm 2012
Ngi vit
Bùi Thc Tho Nguyên
MC LC
Trang
M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
i tng nghiên cu 2
Phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Kt cu lun vn 3
: N V P 4
1.1 KHÁI QUÁT CHUNG V VN HịA VÀ VHDN 4
1.1.1 Vn hóa 4
1.1.2 Vn hoá doanh nghip 8
1.2 VHDN TRONG NHTM 15
1.2.1 Trit lý kinh doanh 15
1.2.2 o đc kinh doanh 16
1.2.3 Vn hoá ca ban lưnh đo ngân hàng 17
1.2.4 Các hình thc vt th và phi vt th khác 17
1.3 S CN THIT PHI XÂY DNG CÁC GIÁ TR VHDN 19
THC TRP TI VPBANK 21
2.1. GII THIU V NGÂN HÀNG VIT NAM THNH VNG (VPBANK) 21
2.1.1 Gii thiu v VPBANK 21
2.1.2 Lch s hình thành và phát trin 21
2.1.3 Lnh vc kinh doanh chính 22
2.1.4 Ngun nhân lc 23
2.1.5 Kt qu hot đng trong nhng nm gn đây (2007 – 2011) 23
2.2. THC TRNG VHDN CA VPBANK 24
2.2.1. C s hình thành VHDN ti VPBANK 24
2.2.2. Các c s cu thành VHDN ti VPBANK 24
2.3. ánh giá chung v VHDN ca VPBANK 50
: MT S GI
NGHIP TI VPBANK 52
3.1. Các mc tiêu ca và đnh hng ca VPBANK 52
3.1.1. Mc tiêu chung 52
3.1.2. Mc tiêu riêng 52
3.1.3. nh hng 54
3.2. xut mt s gii pháp nhm hoàn thin VHDN ca VPBANK
3.2.1 Gii pháp v xây dng, cng c các giá tr hu hình ca VPBANK 55
3.2.2 Gii pháp v xây dng nhng giá tr đc tuyên b 61
3.2.3 Gii pháp v xây dng các quan đim chung 63
3.3. xut xây dng chng trình hành đng c th trong xây dng
VHDN ca VPBANK 65
72
DANH MC T NG VIT TT TRONG LU
CBNV: Cán b nhân viên
CN: Chi nhánh
DN: Doanh nghip
NHTM: Ngân hàng thng mi
PGD: Phòng giao dch
VH: Vn hóa
VHDN: Vn hóa doanh nghip
VPBANK: Ngân hàng Vit Nam Thnh Vng
DANH MNG BIU TRONG LU
Trang
Bng 2.1: Phân loi lao đng ti VPBANK 23
Bng 2.2: Mt s kt qu hot đng chính ca VPBANK 23
Bng 2.3: Kt qu đánh giá đi vi mc đ quan tâm ca CBNV
v cp đ vn hóa 1 ti VPBANK 31
Bng 2.4: Kt qu đánh giá đi vi mc đ thc hin ca CBNV
v cp đ vn hóa 1 ti VPBANK 34
Bng 2.5 Thành tích ca VPBANK trong quá trình phát trin 37
Bng 2.6: Kt qu đánh giá đi vi mc đ quan tâm ca CBNV
v cp đ vn hóa 2 ti VPBANK 39
Bng 2.7: Kt qu đánh giá đi vi mc đ thc hin ca CBNV
v cp đ vn hóa 2 ti VPBANK 43
Bng 2.8: Kt qu đánh giá đi vi mc đ quan tâm ca CBNV
v cp đ vn hóa 3 ti VPBANK 48
Bng 2.9: Kt qu đánh giá đi vi mc đ thc hin ca CBNV
v cp đ vn hóa 3 ti VPBANK 49
Bng 3.1 xut ch tiêu huy đng đi vi CBNV Hi s 66
Bng 3.2 xut ch tiêu huy đng đi vi CBNV
CN/PGD = S d bình quân x h s vùng min 67
Bng 3.3 xut H s vùng min 67
Bng 3.4 xut mc thng tháng cho tp th 68
Bng 3.5 xut chi lng và mc thng khi hoàn thành ch tiêu SSP 69
DANH M TRONG LU
Trang
Hình 2.1: Nhn dng t bên ngoài vn phòng làm vic ca VPBANK 26
Hình 2.2: VPBANK t chc l k nim 18 nm ngày thành lp 27
Hình 2.3: Logo hin ti ca VPBANK 28
Hình 2.4: ng phc ca nhân viên VPBANK 30
Hình 2.5 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "Môi trng làm vic hu hình" 32
Hình 2.6 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV đi vi yu t
"Các nghi thc, hot đng thng xuyên" 32
Hình 2.7 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV đi vi yu t
"Các biu tng" 33
Hình 2.8 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV đi vi yu t
"Giá tr ca sn phm, dch v" 33
Hình 2.9 Kt qu đánh giá mc đ thc hin ca CBNV
đi vi các yu t trong cp đ vn hóa 1 35
Hình 2.10 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "Phong cách ng x giao tip vi khách hàng/xư hi" 40
Hình 2.11 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "Phong cách ng x giao tip trong ni b ngân hàng" 40
Hình 2.12 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "Ni quy, quy ch" 41
Hình 2.13 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "Tm nhìn chin lc dài hn ca ngân hàng" 41
Hình 2.14 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "Mc tiêu kinh doanh ngn hn ca ngân hàng" 42
Hình 2.15 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "o đc kinh doanh ca ngân hàng" 42
Hình 2.16 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi yu t "o đc kinh doanh ca ngân hàng" 44
Hình 2.17 im trung bình Giao dch viên trên toàn h thng 2011 44
Hình 2.18 Kt qu đánh giá mc đ quan tâm ca CBNV
đi vi các yu t trong cp đ vn hóa 3 ti VPBANK 48
Hình 2.19 Kt qu đánh giá mc đ thc hin ca CBNV
đi vi các yu t trong cp đ vn hóa 3 ti VPBANK 49
1
M U
1.
Ngày nay, danh ting doanh nghip tr thành mt phn quan trng khi xây
dng doanh nghip phát trin bn vng. Khi có danh ting, doanh nghip có th thu
hút nhà đu t, thu hút nhân tài, thu hút khách hàng và đi tác. Mt trong nhng yu
t quan trng nht đ có đc danh ting là đnh hình, điu chnh và phát trin vn
hóa ca doanh nghip. ó là mt quá trình gây dng lâu dài đi cùng vi lch s phát
trin ca doanh nghip, tr thành các giá tr, quan nim, tp quán truyn thng ca
doanh nghip.
Ngành ngân hàng luôn ly ch “TÍN” đt lên hàng đu nên cng không nm
ngoài xu hng trên, ti bt k ngân hàng nào ta cng thy có vn hoá doanh nghip
th hin qua vic công b tm nhìn, s mnh, trit lý kinh doanh…nó đc xem
nh là mc tiêu, tôn ch hot đng ca ngân hàng, đó cng chính là mt phn ca
vn hoá kinh doanh mà các ngân hàng đang dày công vun đp và gìn gi.
Áp lc cnh tranh gia các ngân hàng thng mi ngày càng mnh m
(Nguyn, 2012), ch yu là th phn khách hàng cá nhân và khách hàng doanh
nghip va và nh. Bên cnh đó trong nhng nm qua đư xut hin rt nhiu các
công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính cung cp các dch v tài chính cho các
khách hàng cá nhân đư to ra mt áp lc cnh tranh không nh đi vi các ngân
hàng trong hot đng kinh doanh.
Ngân hàng Vit Nam Thnh Vng (VPBANK) đang xây dng đ hng
đn mc tiêu là mt trong nhng ngân hàng thng mi c phn hàng đu ti Vit
Nam, kinh doanh đa nng, đa lnh vc. Va qua, VPBANK đư tin hành vic thay
đi tên và logo mi đng thi tip nhn và áp dng phng thc qun tr ngân hàng
hin đi, tranh th kinh nghim và k nng ca các đi tác chin lc nc ngoài
nh OCBC, tp trung đu t cho công ngh hin đi và tng cng nng lc tài
chính, nng lc qun tr điu hành đi vi ngân hàng. Nhng hot đng ca
VPBANK trong thi gian qua cho thy vic n lc thc hin các d án chuyn đi,
2
tiêu biu là các d án v tái cu trúc ngân hàng, thúc đy bán hàng, ci cách mô
hình phc v khách hàng, ci tin quy trình nghip v vi s t vn ca các
chuyên gia t vn quc t đang có nhng chuyn bin rt tích cc. Vi nhng mc
tiêu đnh hng đó thì VHDN là mt trong nhng yu t không th thiu đc đ
thc hin tt các mc tiêu này. Xut phát t nhng vn đ nêu trên, tác gi đư chn
đ tài P TT NAM THNH
NG (VPBANK đ làm lun vn tt nghip.
2. Mu
tài nghiên cu, h thng hóa nhm đ cp và la chn các khái nim và
ni dung có liên quan đn vn hóa doanh nghip trên c s lý lun đó s liên h,
phân tích, đánh giá các nhân t nh hng đn VHDN (thông qua s liu kho sát
t cán b nhân viên và ý kin chuyên gia) ca VPBANK. Qua đó, đ xut mt s
gii pháp nhm xây dng và phát trin VHDN ca h thng VPBANK trên toàn
quc.
3. u:
u:
i tng nghiên cu ca lun vn là VHDN và các nhân t nh hng đn
xây dng và phát trin VHDN nói chung và VHDN ti VPBANK nói riêng.
Phu
tài nghiên cu v VHDN ca VPBANK trên phm vi toàn quc, bao gm
toàn b các nhân t thuc VHDN đư đc VPBANK công b và nhng lnh vc
khác ca VHDN mà VPBANK cha đ cp ti. i tng kho sát bao gm các
cán b lưnh đo, CBNV bng phng pháp chn mu thun tin.
u:
- Phng pháp kho sát mu: điu tra, kho sát tìm hiu cán b nhân viên ca
VPBANK nhm đánh giá thc trng và thu thp thông tin phc v cho vic
xây dng, đnh hng phát trin VHDN ca VPBANK.
3
- Phng pháp ly ý kin chuyên gia: tng hp các ý kin ca Hi đng qun tr, Ban
Tng giám đc cùng vi các trng phòng, giám đc các chi nhánh trong quá trình
hoàn thin và phát trin VHDN ti VPBANK.
- Phng pháp tng hp: nhn đnh môi trng bên trong và bên ngoài
caVPBANK t đó xác đnh đim mnh và đim yu, các c hi cng nh
nguy c làm cn c đ đnh hng phát trin VHDN ti VPBANK.
- Phng pháp suy lun logic: kt qu phân tích và các thông tin đc tng
hp, đánh giá đ đ ra các gii pháp phù hp.
5. Kt cu lu:
Ngoài phn m đu, kt lun, danh mc tài liu tham kho và các ph lc, lun
vn gm 3 chng:
- Chng 1: C s lý lun v vn hóa doanh nghip
- Chng 2: Thc trng vn hóa doanh nghip ti VPBANK
- Chng 3: Giái pháp đnh hng & phát trin vn hoá doanh nghip ti
VPBANK
4
N V P
1.1
1.1.1
Vn hoá là mt khái nim rt rng, Kroeber & Kluckolm (1952) đư su tm
đc 164 đnh ngha khác nhau v vn hoá. Cho đn nay, con s đnh ngha vn
đang tip tc tng lên. Trong rt nhiu đnh ngha khác nhau v vn hóa, có mt
đnh ngha kinh đin đc nhiu ngi chp nhn ca Edward Tylor (1871): "Vn
hoá là tng th phc hp bao gm kin thc, tín ngng, ngh thut, đo đc, lut
pháp, thói quen và bt k nng lc hay hành vi nào khác mà mi mt cá nhân vi t
cách là thành viên ca xư hi đt đc".
Theo Nguyn Trn Bt (2006), vn hóa là mt hin tng khách quan, là
tng hoà ca tt c các khía cnh ca đi sng. Ngay c nhng khía cnh nh nht
nht ca cuc sng cng mang nhng du hiu vn hóa. Rt nhiu th mi thot
nhìn thì ging nhau, nhng nu xem xét k thì li có nhng đim riêng bit. Trong
thc t, không có s ging nhau tuyt đi.
“Vn hóa” là mt t c trong ting Pháp, xut hin vào khong cui th k
XIII đ ch mt tha đt đc trng trt. T nguyên cultura theo ting Latinh có
ngha là chm sóc đng rung hoc súc vt. T vn hóa đc khai sinh trong ting
Pháp, ri truyn bá sang ting Anh, ting c di hình thc vay mn ngôn ng.
u th k XVI, vn hóa không ch có ý ngha trng thái, thuc vt cht (th
đc trng), mà tr thành hot đng, thuc tinh thn (bit trng trt đt đai). Và cho
đn gia th k XVI, vn hóa mi có ngha bóng, ch ra kh nng làm cho nó phát
trin, nhng đn cui th k XVII vn cha đc s dng ph bin.
u th k XVIII, vn hóa đc đa vào T đin Hàn lâm Pháp (1718), va
có ngha hoán d (t vn hóa trng thái đn vn hóa hot đng), va có ngha n d
(t trng trt đt đai đn chm sóc tinh thn). Tuy nhiên, vn hóa lúc by gi còn đi
5
kèm vi b ng: “vn hóa” ngh thut, vn chng, khoa hc đ xác đnh loi tri
thc đc bi đp. Trong T đin bách khoa, vn hóa ch yu vn đc coi là
“trng trt đt đai”; còn ngha bóng nm trong các ch đ khác nh: giáo dc, tinh
thn, vn chng, trit hc, khoa hc.
Dn dn, “vn hóa” thoát khi b ng, đc s dng đc lp đ ch s “hình
thành”, s “giáo dc” v tinh thn. Lúc y đư din ra hin tng ngc li, vn hóa
chuyn bin t hot đng (giáo hun) sang trng thái (tinh thn đc dy d vun
đp; cá nhân tình trng “có vn hóa”). Vn hóa phát trin thành các khái nim.
Các nhà t tng th k Ánh sáng quan nim vn hóa là đc trng riêng có ca loài
ngi (Trn Ngc Khánh, 2011).
phng ông, trong ting Hán c, t vn hóa bao hàm ý ngha vn là v
đp ca nhân tính, cái đp ca tri thc, trí tu con ngi có th đt đc bng s tu
dng ca bn thân và cách thc cai tr đúng đn ca nhà cm quyn. Còn ch hóa
trong vn hóa là vic đem cái vn (cái đp, cái tt, cái đúng) đ cm hóa, giáo dc
và hin thc hóa trong thc tin, đi sng. Vy, vn hóa chính là nhân hóa hay nhân
vn hóa. ng li vn tr hay đc tr ca Khng T là t quan đim c bn này v
vn hóa (vn hóa là vn tr giáo hóa, là giáo dc, cm hóa bng đim chng, l
nhc, không dùng hình pht tàn bo và s cng bc) (Lê Thanh Bình, 2010)
Nh vy, vn hóa trong t nguyên ca c phng ông và phng Tây đu
có mt ngha chung cn bn là s giáo hóa, vun trng nhân cách con ngi (bao
gm cá nhân, cng đng và xư hi loài ngi), cng có ngha là làm cho con ngi
và cuc sng tr nên tt đp hn (Nguyn Vn Hiu, 2009)
Cn c vào đi tng mà thut ng “vn hóa” đc s dng đ phn ánh ba
cp đ nghiên cu chính v vn hóa đó là:
Theo phm vi nghiên cu rng nht, vn hóa là tng th nói chung nhng
giá tr vt cht và tinh thn do con ngi sáng to ra trong quá trình lch s
6
Loài ngi là mt b phn ca t nhiên nhng khác vi các sinh vt khác,
loài ngi có mt khong tri riêng, mt thiên nhiên th hai do loài ngi to ra
bng lao đng và tri thc- đó chính là vn hóa. Nu t nhiên là cái nôi đu tiên nuôi
sng con ngi, giúp loài ngi hình thành và sinh tn nh không khí, đt đai thì
vn hóa là cái nôi th hai- ni đó toàn b đi sng vt cht và tinh thn ca loài
ngi đc hình thành, nuôi dng và phát trin. Nu nh con ngi không th tn
ti khi tách khi gii t nhiên thì cng nh vy, con ngi không th tr thành
“ngi” đúng ngha nu tách khi môi trng vn hóa (Nguyn Vn Hiu, 2009)
Do đó, nói đn vn hóa là nói đn con ngi- nói ti nhng đc trng riêng
ch có loài ngi, nói ti vic phát huy nhng nng lc và bn cht ca con ngi
nhm hoàn thin con ngi, hng con ngi khát vng vn ti chân- thin- m.
ó là ba giá tr tr ct vnh hng ca vn hóa nhân loi.
Cho nên, theo ngha này, vn hóa có mt trong tt c các hot đng ca con
ngi dù đó ch là nhng suy t thm kín, nhng cách giao tip ng x cho đn
nhng hot đng kinh t, chính tr và xư hi (Nguyn Vn Hiu, 2009). Nh vy,
hot đng vn hóa là hot đng sn xut ra các giá tr vt cht và tinh thn nhm
giáo dc con ngi khát vng hng ti chân- thin- m và kh nng sáng to chân-
thin- m trong đi sng.
Theo ngha hp, vn hóa là nhng hot đng và giá tr tinh thn ca con
ngi. Trong phm vi này, vn hóa khoa hc (toán hc, hóa hc ) và vn hóa ngh
thut (vn hc, đin nh….) đc coi là hai phân h chính ca h thng vn hóa.
Theo ngha hp hn na, vn hóa đc coi nh mt ngành - ngành vn
hóa- ngh thut đ phân bit vi các ngành kinh t - k thut khác. Cách hiu này
thng kèm theo cách đi x sai lch v vn hóa. Coi vn hóa là lnh vc hot đng
đng ngoài kinh t, sng đc là nh s tr cp ca nhà nc và “n theo” nn kinh
t.
Trong ba cp đ phm vi nghiên cu k trên v thut ng vn hóa, hin này
ngi ta thng dùng vn hóa theo ngha rng nht. Loi tr nhng trng hp đc
bit và ngi nghiên cu đư t gii hn và quy c.
7
Vn hóa đc phân loi thành vn hóa vt cht và vn hóa tinh thn, hay nói
đúng hn, theo cách phân loi này vn hóa bao gm vn hóa vt th (tangible) và
vn hóa phi vt th (intangible).
Các đn chùa, cnh quan, di tích lch s cng nh các sn phm vn hóa
truyn thng nh tranh ông H, gm Bát Tràng, áo dài, áo t thân,… đu thuc
loi hình vn hóa vt th Các phong tc, tp quán, các làn điu dân ca hay bng giá
tr, các chun mc đo đc ca mt dân tc… là thuc loi hình vn hóa phi vt th.
Tuy vy, s phân loi trên cng ch có ngha tng đi bi vì trong mt sn phm
vn hóa thng có c yu t “vt th” và “phi vt th” nh “cái hu th và cái vô
hình gn bó hu c vi nhau, lng vào nhau, nh thân xác và tâm trí con ngi”.
in hình nh trong không gian vn hóa cng chiêng ca các dân tc Tây Nguyên,
n sau cái vt th hu hình ca nó gm nhng cng, nhng chiêng, nhng con
ngi ca núi rng, nhng nhà sàn, nhà rông mang đm bn sc… là cái vô hình
ca âm hng, phong cách và quy tc chi nhc đc thù, là cái hn ca thi gian,
không gian và giá tr lch s.
Nh vy, khái nim vn hóa rt rng, trong đó nhng giá tr vt cht và tinh
thn đc s dng làm nn tng đnh hng cho li sng, đo lý, tâm hn và hành
đng ca mi dân tc và các thành viên đ vn ti cái đúng, cái tt, cái đp, cái
m trong mi quan h gia ngi và ngi, gia ngi vi t nhiên và môi trng
xư hi.
Theo Joël Bonnemaison (2000), vn hóa là toàn th tri thc đc tích ly và
lu truyn trong lch s nhân loi. Vn hóa tn ti theo bn dng thc:
– Vn hóa là cái còn li (résidu). Nm 1981, tp chí Không gian đa lý t
chc cuc hi tho v đa vn hóa. Các nhà đa lý các trng đi hc và vin
nghiên cu (CNRS, ORSTOM) tip cn vn hóa vi quan nim: vn hóa là cái còn
li không gii thích đc khi ta đư gii thích ht. Cái còn li y không đo đm đc,
không s mó đc, dành cho con ngi t do sáng to.
8
– Vn hóa là cái thành tu. T vn hóa trong ngôn ng n-Âu (kwel), ban
đu có ngha là nuôi nng, chm sóc, thng mn. Sau đó, ngi Hy Lp s dng
trong nông nghip, vi ngha là làm cho cây trng chín mui. ó là thành qu hot
đng, không phi do ngu nhiên hoc “t nhiên”, tc là không phi do bi t nó.
i vi ngi Hy Lp, vn hóa là cái thành tu.
– Vn hóa là cái s đc và đc lu truyn. ó là toàn th di sn mà con
ngi tip nhn t các th h trc, gm các biu hin, kin thc, giá tr, t tng
và tính biu cm. Vn hóa còn là phát minh ca con ngi, trong khong thi gian
và không gian nht đnh. Mi th h, mi nhóm ngi li phát minh và đi mi vn
hóa mà h tip nhn. Không có truyn thng đn thun, mà truyn thng đc din
đt li và làm phong phú thêm. Vn hóa tr thành truyn thng sng đng, pha trn
các đc trng đc lu truyn và th đc qua các bin đng ca thc tin. Truyn
thng đc tái to này cu thành nn tng bn sc cng đng, đa phng, b tc,
vùng min, quc gia và các thc th xư hi khác. Bn sc không ngng chuyn
đng, làm cho vn hóa tr nên mnh m hoc suy yu. Vn hóa sng đc thì cng
có th cht đc. Cho nên, bn sc cng có th bin chuyn, theo các chiu hng
khác nhau.
– Vn hóa là s say mê quá kh qua phong tc. Phong hóa va bén r vi
truyn thng, va luôn chuyn đng và bin đi. Phong hóa không là mt h thng
bt đng, mà trái li là di sn, cn đi mi và hòa hp. Nietzsche nói: “Mt dân tc
không có ký c là dân tc không có tng lai” [Bonnemaison, 2000].
Cu Tng giám đc UNESCO Federico Mayor đa ra khái nim vn hóa
nhân dp phát đng “Thp k th gii phát trin vn hóa” 1988 - 1997. Ông vit:
“Vn hóa là tng th sng đng các hot đng sáng to trong quá kh và trong hin
ti. Qua các th k hot đng sáng to y đư hình thành nên mt h thng các giá
tr, các truyn thng và các th hiu - nhng yu t xác đnh đc tính riêng ca mi
dân tc” (y ban quc gia v Thp k quc t phát trin vn hóa, 1992).
Vi quan nim xem vn hoá là nn tng tinh thn ca xư hi, khái nim vn
hoá đc m rng hn. Ch tch H Chí Minh (1942 – 1943) đư vit: “Vì l sinh
9
tn cng nh mc đích cuc sng, loài ngi mi sáng to và phát minh ra ngôn
ng, ch vit, đo đc, pháp lut, khoa hc, tôn giáo, vn hc, ngh thut, nhng
công c cho sinh hot hàng ngày v mc, n, và các phng tin s dng. Toàn b
nhng sáng to và phát minh đó tc là vn hoá. Vn hoá là s tng hp ca mi
phng thc sinh hot cùng vi biu hin ca nó mà loài ngi đư sn sinh ra nhm
thích ng nhng nhu cu đi sng và đòi hi sinh tn”.
1.1.2
1.1.2.1
Trong mt xư hi rng ln, mi doanh nghip đc coi là mt xư hi thu nh,
xư hi ln có nn vn hoá ln, xư hi nh (doanh nghip) cng cn xây dng cho
mình mt nn vn hoá riêng bit. Nn vn hoá y chu nh hng và đng thi cng
là mt b phn cu thành nn vn hoá ln.
u thp k 90, ngi ta bt đu đi sâu nghiên cu tìm hiu v nhng nhân t
cu thành cng nh tác đng to ln ca vn hoá vi s phát trin ca doanh nghip.
ư có rt nhiu khái nim vn hoá doanh ngip đc đa ra, nh t chc lao đng
quc t (International Labuor Organization-ILO): “Vn hoá doanh nghip là s trn
ln đc bit các giá tr, các tiêu chun, các thói quen và truyn thng, nhng thái đ
ng x và l nghi mà toàn b chúng là duy nht đi vi mt t chc đư bit”
Theo Georges de Saite Marie, chuyên gia ngi Pháp v doanh nghip va và
nh thì “Vn hoá doanh nghip là tng hp các giá tr, biu tng, huyn thoi,
nghi thc, các điu cm k, các quan đim trit hc, đo đc to nên nn móng sâu
xa ca doanh nghip”.
Trên c s k tha nhng nghiên cu ca các hc gi và h thng nghiên cu
logic v vn hoá kinh doanh, vn hoá doanh nghip đc đnh ngha nh sau: “Vn
hoá doanh nghip là toàn b nhng nhân t vn hoá đc doanh nghip chn lc,
to ra, s dng và biu hin trong hot đng kinh doanh, to nên bn sc kinh doanh
ca doanh nghip đó”.
10
1.1.2.2
Có hai cách hiu v vn hoá kinh doanh, mt là nu hiu theo góc đ v mô thì
vn hoá kinh doanh là mt phm trù tm c quc gia hoc ngành ngh, th hin
phong cách kinh doanh ca mt dân tc, đc đúc kt t vn hoá mt dân tc đó và
đc vn dng vào giá tr, trit lý… kinh doanh ca mình, theo cách hiu này thì
vn hoá doanh nghip ch là mt phn ca vn hoá kinh doanh.
Hai là, nu xét góc đ vi mô coi ch th ca vn hoá kinh doanh là doanh
nghip thì vn hoá kinh doanh cng chính là vn hoá doanh nghip, vì vn hoá
doanh nghip chính là vn hoá kinh doanh cp đ doanh nghip, nó chu nh
hng bi nn vn hoá quc gia nhng li mang bn sc riêng ca doanh nghip đó.
Xét các đnh ngha ca các hc gi đa ra nh trong khái nim v vn hoá kinh
doanh nu áp dng cho vn hoá doanh nghip thì rt gn nhau, đó là “VHDN là
toàn b các nhân t vn hóa đc ch th kinh doanh chn lc, to ra, s dng và
biu hin trong hot đng kinh doanh to nên bn sc kinh doanh ca ch th đó”.
1.1.2.3
Vn hoá doanh nghip có th chia làm ba cp đ khác nhau, dùng đ ch mc
đ có th cm nhn đc ca các giá tr vn hoá trong doanh nghip.
-
Nhng giá tr VH hu hình là nhng cái th hin đc ra bên ngoài rõ ràng,
d nhn bit nht ca VHDN. Các thc th hu hình mô t mt cách tng quan nht
môi trng vt cht và các hot đng xư hi trong mt DN. Bao gm các hình thc
c bn sau:
Th nht: Kin mo DN.
c coi là b mt ca DN, kin trúc và din mo luôn đc các DN quan
tâm, xây dng. Kin trúc, din mo b ngoài s gây n tng mnh vi khách hàng,
đi tác… v sc mnh, s thành đt và tính chuyên nghip ca bt k DN nào. Din
mo th hin hình khi kin trúc, quy mô v không gian ca DN. Kin trúc th
hin s thit k các phòng làm vic, b trí ni tht trong phòng, màu sc ch
11
đo…. Tt c nhng s th hin đó đu có th làm nên đc trng cho DN. Thc t
cho thy, cu trúc và din mo có nh hng đn tâm lý trong quá trình làm vic
ca ngi lao đng.
Th k nim, l t VH.
ây là nhng hot đng đư đc d kin t trc và đc chun b
k lng. L nghi theo t đin ting Vit là toàn th nhng cách làm thông
thng theo phong tc đc áp dng khi tin hành mt bui l. Theo đó, l nghi là
nhng nghi thc đư tr thành thói quen, đc mc đnh s đc thc hin
khi tin hành mt hot đng nào đó; nó th hin trong đi sng hàng ngày
ch không ch trong nhng dp đc bit. L nghi to nên đc trng v VH, vi
mi nn VH khác nhau thì các l nghi cng có hình thc khác nhau.
L k nim là hot đng đc t chc nhm nhc nh mi ngi trong DN
ghi nh nhng giá tr ca DN và là dp tôn vinh DN, tng cng s t hào ca mi
ngi v DN. ây là hot đng quan trng đc t chc sng đng nht.
Các sinh hot VH nh các chng trình ca nhc, th thao, các cuc thi trong
các dp đc bit, … là hot đng không th thiu trong đi sng VH. Các hot đng
này đc t chc to c hi cho các thành viên nâng cao sc kho, làm phong phú
thêm đi sng tinh thn, tng cng s giao lu, chia s và hiu bit ln nhau gia
các thành viên.
Th , khu hiu.
Ngôn ng là phng tin giao tip trong đi sng hàng ngày, do cách ng
x, giao tip gia các thành viên trong DN quyt đnh. Nhng ngi sng và làm
vic trong cùng mt môi trng có xu hng dùng chung mt th ngôn ng. Các
thành viên trong DN đ làm vic đc vi nhau cn có s hiu bit ln nhau thông
qua vic s dng chung mt ngôn ng, ting “lóng” đc trng ca DN.
12
Nhng t nh “dch v hoàn ho”, “khách hàng là thng đ” … đc hiu rt
khác nhau tùy theo VH ca tng DN.
Khu hiu là mt câu nói ngn gn, s dng nhng t ng đn gin, d nh
th hin mt cách cô đng nht trit lý kinh doanh ca mt công ty.
Th n thng phc.
Biu tng là biu th mt cái gì đó không phi là chính nó và có tác dng
giúp mi ngi nhn ra hay hiu đc cái mà nó biu th. Các công trình kin trúc,
l nghi, giai thoi, khu hiu đu cha đng nhng đc trng ca biu tng. Mt
biu tng khác là logo. Logo là mt tác phm sáng to th hin hình tng v mt
t chc bng ngôn ng ngh thut. Logo là loi biu trng đn gin nhng có ý
ngha ln nên đc các DN rt quan tâm chú trng. Logo đc in trên các biu
tng khác ca DN nh bng ni quy, bng tên công ty, đng phc, các n phm,
bao bì sn phm, các tài liu đc lu hành,….
Bài hát truyn thng, đng phc là nhng giá tr VH to ra nét đc
trng cho DN và to ra s đng cm, gn bó gia các thành viên. ây cng là
nhng biu tng to nên nim t hào ca nhân viên v công ty ca mình.
Ngoài ra, các giai thoi, truyn k, các n phm đin hình … là nhng biu
tng giúp mi ngi thy rõ hn v nhng giá tr VH ca t chc.
- mnh,
Yu t này đ cp đn mc đ chp nhn, tán đng hay chia s các giá tr
bao gm các chin lc, mc tiêu, các ni quy, quy đnh, tm nhìn, s mnh. Các
giá tr này đc công b công khai đ mi thành viên ca DN n lc thc hin. ây
là kim ch nam cho mi hot đng ca nhân viên. Nhng giá tr này cng có tính
hu hình vì có th nhn bit và din đt mt cách rõ ràng, chính xác.
Th nht: T
13
Tm nhìn là trng thái trong tng lai mà DN mong mun đt ti.
Tm nhìn cho thy mc đích, phng hng chung đ dn ti hành đng
thng nht. Tm nhìn cho thy bc tranh toàn cnh v DN trong tng lai vi gii
hn v thi gian tng đi dài và có tác dng hng mi thành viên trong
DN chung sc n lc đt đc trng thái đó.
Th hai: S m n.
S mnh nêu lên lý do vì sao t chc tn ti, mc đích ca t chc
là gì? Ti sao làm vy? Làm nh th nào? phc v ai? S mnh và các giá tr c
bn nêu lên vai trò, trách nhim mà t thân DN đt ra. S mnh và các giá
tr c bn cng giúp cho vic xác đnh con đng, cách thc và các giai
đon đ đi ti tm nhìn mà DN đư xác đnh.
Th ba: Mc.
Trong quá trình hình thành, tn ti và phát trin, DN luôn chu các tác đng
c khách quan và ch quan. Nhng tác đng này có th to điu kin thun li hay
thách thc cho DN. Mi t chc cn xây dng nhng k hoch chin lc đ xác
đnh “l trình” và chng trình hành đng, tn dng đc các c hi, vt qua các
thách thc đ đi ti tng lai, hoàn thành s mnh ca DN. Mi quan h gia chin
lc và VHDN có th đc gii thích nh sau: Khi xây dng chin lc cn thu
thp thông tin v môi trng. Các thông tin thu thp đc li đc din đt và x lý
theo cách thc, ngôn ng thnh hành trong DN nên chúng chu nh hng ca
VHDN. VH cng là công c thng nht mi ngi v nhn thc, cách thc hành
đng trong quá trình trin khai các chng trình hành đng.
-m chung
Các giá tr ngm đnh là nim tin, nhn thc, suy ngh, tình cm đư n sâu
trong tim thc mi thành viên trong DN. Các ngm đnh là c s cho các
hành đng, đnh hng s hình thành các giá tr trong nhn thc cho các cá
nhân. H thng giá tr ngm đnh đc th hin qua các mi quan h sau:
14
Th nht: Quan h gii vng.
V mi quan h này, mi ngi và mi t chc có nhn thc khác nhau. Mt
s cho rng h có th làm ch đc trong mi tình hung, tác đng ca môi trng
không th làm thay đi vn mnh ca h. Mt s khác thì cho rng cn phi hòa
nhp vi môi trng, hay tìm cách sao cho có mt v trí an toàn đ không phi chu
nhng tác đng bt li ca môi trng. Nhng t chc, cá nhân có suy ngh tiêu cc
thì cho rng không th thay đi đc nhng gì mà s phn đư an bài, nên đành phi
chp nhn s phn đó. ây là nhng t chc, cá nhân có xu hng an phn, không
mun c gng.
Th hai: Quan h gii vi ci.
Ngoài mi quan h xư hi, các thành viên trong t chc còn có mi quan h
trong công vic. Các quan h này có nh hng tng h ln nhau. Mt s t chc
ng h thành tích và s n lc ca mi cá nhân. Mt s khác li khuyn khích s
hp tác và tinh thn tp th. Trit lý qun lý ca mi t chc có th coi trng tính
đc lp, t ch hoc ngc lai đ cao tính dân ch. xác đnh chính xác t tng
ch đo trong mi quan h gia con ngi trong t chc, cn đánh giá vai trò ca
mi cá nhân trong mi quan h vi các thành viên còn li.
Th ba: Ngnh v bn chi.
Các t chc khác nhau có quan nim khác nhau v bn cht con ngi. Mt
s t chc cho rng bn cht con ngi là li bing, tinh thn t ch
thp, kh nng sáng to kém. Mt s t chc khác li cho rng bn cht con ngi
là có tinh thn t ch cao, có trách nhim và có kh nng sáng to tim n. Trong
khi mt s t chc khác li đánh giá cao kh nng ca ngi lao đng, đ cao ngi
lao đng và coi đó là chìa khóa ca s thành công. Các quan đim khác nhau dn
đn nhng phng pháp qun lý khác nhau và có tác đng đn nhân viên theo
nhng cách khác nhau.
15
Th n chi.
C s ca hành vi cá nhân trong t chc cn c vào thái đ, tính cách, nhn
thc và s hc hi ca mi ngi. Bn yu t này là nhng yu t ch yu nh
hng đn hành vi cá nhân trong t chc. Quan đim v bn cht hành vi cá nhân
có s khác nhau gia phng Tây và phng ông. Ngi phng Tây quan tâm
nhiu đn nng lc, s c gng và th hin bn thân bng nhng cái c th làm
đc trong khi ngi phng ông coi trng v th, nên có li sng đ c chng t
mình là ai đó th hin qua đa v xư hi mà ngi đó có đc.
Th n cht s th phi.
i vi mt s t chc, s tht và l phi là kt qu ca mt quá trình phân
tích, đánh giá theo nhng quy lut, chân lý đư có. Mt s t chc khác li xem s
tht và l phi là quan đim, ý kin ca ngi lưnh đo do nim tin, s tín nhim
tuyt đi vi ngi đng đu t chc. Có t chc li cho rng nhng gì còn li sau
cùng chính là l phi và s tht.
Ngoài ra, trong DN còn tn ti mt h thng giá tr cha đc coi là đng
nhiên và các giá tr mà lưnh đo mong mun đa vào DN mình. Nhng giá tr đc
các thành viên chp nhn thì s đc tip tc duy trì theo thi gian và dn dn đc
coi là đng nhiên. Sau mt thi gian, các giá tr này s tr thành các ngm đnh.
Các ngm đnh thng rt khó thay đi và nh hng rt ln đn phong cách làm
vic, quyt đnh, giao tip và ng x. S nh hng ca các ngm đnh ln hn rt
nhiu so vi s nh hng ca các giá tr đc th hin.
1.2 VHDN TRONG NHTM
NHTM mt t chc rt quan trng đi vi nn kinh t. Vic tìm hiu ngân
hàng là gì đ t đó nghiên cu VHDN trong các NHTM nhm phát huy các mt tích
cc, gim thiu các mt hn ch là vn đ rt đáng quan tâm.
NHTM là mt trung gian tài chính hot đng trên lnh vc tin t nên có
quan h mt thit ti s phát trin ca tt c các thành phn trong nn kinh t quc