ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




NG NGC TÚ


ÁNH GIÁ CÁC YU T TÁC NG N HIU
QU HOT NG KINH DOANH CA CÁC DOANH
NGHIP NH VÀ VA TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN VIT NAM



LUN VN THC S KINH T






TP. H CHÍ MINH - NM 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




NG NGC TÚ

ÁNH GIÁ CÁC YU T TÁC NG N HIU
QU HOT NG KINH DOANH CA CÁC DOANH
NGHIP NH VÀ VA TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN VIT NAM


LUN VN THC S KINH T

Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng
Mã ngành : 60.34.02.01


Ngi hng dn khoa hc:
PGS. TS. H VIT TIN


TP. H CHÍ MINH - NM 2012

LI CM N
Tọc ht tác gi xin gi li cm ỉ Ếhâỉ ỏhàỉh
đn Thy hng dn khoa hc – PGS. TS H Vit Tin
v nhng ý kiỉ đóỉg góị, ỉhng ch dn và d liu có
giá tr giúp tác gi hoàn thành luỉ ốỉ.
Tác gi xin gi li cm ỉ đn thy cô trong Khoa
Tài chính doanh nghiị, gia đìỉh ốà bn bè ht lòng
ng h ốà đng viên tác gi trong sut thi gian thc
hin luỉ ốỉ ỉày.
Tp. H Chí Minh, tháng 12 nm 2012
Hc viên


ng Ngc Tú


LI CAM OAN

Tác gi cam đoan đơy lƠ công trình nghiên cu ca riêng tác

gi vi s giúp đ ca Thy hng dn và nhng ngi tác gi đƣ
cm n. S liu thng kê đc ly t ngun đáng tin cy, ni
dung và kt qu nghiên cu ca lun vn nƠy cha tng đc
công b trong bt c công trình nào cho ti thi đim hin nay.

Tp. H Chí Minh, ngƠy tháng nm 2012
Tác gi



ng Ngc Tú









DANH MC CÁC BNG BIU DÙNG TRONG KHÓA LUN

Bng 2.1 Tng hp các bài nghiên cu ca các tác gi ỉc ngoài.
Bng 3.1 Mô hìỉh đỏ đc(Model Summary)
Bng 3.2 Kt qu kim đnh ANOVA
Bng 3.3 Kt qu kim đỉh ỏỉg qỐaỉ (Coefficients)
Bng 3.4 Kt qu hi quy

DANH MC CÁC Kụ HIU VÀ CH VIT TT

T vit tt
Ting Anh
Ting Vit
EBIT
Earnings before interest and
taxes.
Li nhun trc thu vƠ lƣi
vay.
EPS
Earnings Per Share
Li nhun trên mi c
phiu
GDP

Gross Domestic Product.
Tng sn phm quc ni.
LTD
Long Term Debt
N dài hn
MH
Model
Mô hình
PROFIT

Li nhun.
ROA
Return on Assets.
Sut sinh li trên tƠi sn.
ROE
Return on Equity.
Sut sinh li trên vn ch
s hu.
STD
Short Term Debt
N ngn hn
SMEs
Small and Medium
Emterprises
Các doanh nghip va vƠ
nh
ODA
Official Development
Assistance
H tr phát trin chính thc

USD
United Stated Dolar.
ng dolar M
VIF
Variance Inflation Factors.
Yu t phóng đi phng
sai.



MC LC
CHNG 1: GII THIU TNG QUAN 1
1.1. Lý do chn đ tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Phm vi nghiên cu và gii hn đ tài 2
1.4. Câu hi nghiên cu 2
1.5. Phng pháp nghiên cu 2
1.6. Kt cu đ tài nghiên cu 3
CHNG 2: C S LÝ THUYT, PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ
C S D LIU 4
2.1. Các nghiên cu thc nghim v nhng nhân t tác đng đn hiu qu hot
đng kinh doanh ca SMEs ca nc ngoài 4
2.2. Mô t mu nghiên cu 22
2.3. Xác đnh các bin hi quy 22
2.4. Phng pháp nghiên cu 25
CHNG 3: KT QU NGHIÊN CU 27
3.1. Kt qu kim đnh mt s ý ngha thng kê ca mô hình hi quy 27
3.2. Mô hình hi quy đt đc 28
3.3. Kt qu hi quy 29
3.3.1. Doanh thu (X

1
) 29
3.3.2. T s thanh toán hin hành (X
2
) 30
3.3.3. T l tài sn c đnh trên tng tài sn (X
3
) 30
3.3.4. N ngn hn trên tng tài sn (X
4
) 30


3.3.5. N dài hn trên tng tài sn (X
5
) 30
3.3.6. Tng n trên tng vn ch s hu (X
6
) 30
3.3.7. Vòng quay khon phi thu (X
7
) 31
3.3.8. Vòng quay hàng tn kho (X
8
) 31
3.3.9. Tui đi ca doanh nghip (X
9
) 31
3.3.10. Các bin gi ngành dch v (X
10

), ngành công nghip (X
11
) 31
3.4. Kt qu đt đc t nghiên cu 31
3.5. Gii hn nghiên cu ca đ tài 32
TÀI LIU THAM KHO 34
PH LC 37
1


CHNG 1: GII THIU TNG QUAN
1.1. Lý do chn đ tài
Vit Nam đƣ tri qua mt quá trình phát trin n tng trong sut 3 thp niên
va qua. S dch chuyn t mt nn kinh t k hoch hóa tp trung truyn thng
sang nn kinh t theo hng th trng chính thc bt đu t nm 1986, đƣ mang li
nhng ci thin to ln v hiu qu kinh t vƠ mc sng dơn c, đng thi trong sut
quá trình nƠy thì khu vc kinh t t nhơn đƣ nghim nhiên tr thƠnh khu vc quan
trng trong vic to vic lƠm, góp phn gim t l tht nghip. Trong nhng nm
gn đơy, các chính sách t chính ph hng v các doanh nghip t nhơn cng đƣ
tri qua nhng ci cách quan trng, các vn bn pháp lý chính thc đƣ nơng khu vc
doanh nghip t nhơn lên thƠnh mt trong nhng khu vc quan trng ca nn kinh
t.
Trong khu vc doanh nghip t nhơn, khi doanh nghip nh vƠ va (SMEs)
lƠ loi hình doanh nghip đc bit thích hp vi nn kinh t  nhng nc đang
phát trin trong đó có Vit Nam. Ti Vit Nam trc đơy, vic phát trin SMEs
cng đƣ đc quan tơm, song t khi có đng li đi mi kinh t do ng cng sn
Vit Nam khi xng thì khi doanh nghêp nƠy mi thc s phát trin nhanh c v
s vƠ cht lng. Theo s liu ca tng cc thng kê, ti nm 2010, t l s lng
SMEs chim ti 97,43% . Song song vi s tng trng v s lng, SMEs cng
đang đóng góp ngƠy cƠng ln vƠo ngơn sách quc gia, s tin thu vƠ phí mƠ khi

SME đƣ np cho nhƠ nc tính t nm 2000, đƣ tng lên ti 18,4 ln sau 10 nm,
vi t l tng t 10% lên 31% tng lng đóng góp ca tt c khu vc doanh
nghip. SMEs cng đƣ vƠ đang góp phn quan trng trong vic thc hin các mc
tiêu kinh t – xƣ hi nh thu hút vn, gii quyt vic lƠm, tng thu nhp cho dơn c.
Vic khuyn khích phát trin khi SMEs lƠ rt cn thit, phù hp vi điu kin
kinh t vƠ trình đ qun lý ca Vit Nam. Tuy nhiên, s phát trin ca khi SMEs
còn cha n đnh, li nhun còn thp vƠ cha đc ci thin. Mc dù có tc đ phát
trin v s lng doanh nghip cao, nhng SMEs li có ROA (ỏ ỎỐỏ ệi
ỉhỐỉ/ỏỉg ỏài Ỏỉ), ROE (ệi ỉhỐỉ/ốỉ Ếh Ỏ hỐ) thp, dn đn ít có c hi tích
2


t vn đ tng trng lên quy mô ln hn, đó lƠ mt thách thc ln đi vi s phát
trin ca các SMEs. Vn đ khó khn nht hin nay ca SMEs khu vc kinh t t
nhơn lƠ thiu vn đ m rng sn xut kinh doanh. Nguyên nhơn mt phn xut
phát t bn thơn các doanh nghip, mt phn do NhƠ nc ta cha có chính sách, c
ch tƠi chính phù hp h tr cho s phát trin ca khi SMEs ca khu vc kinh t t
nhân.
Tình hình thc t nh trên, là lý do tin hƠnh nghiên cu đ tƠi “ ÁNả ẢIÁ CÁC
YU T TÁC NG N HIU QU HOT NG KINH DOANH CA CÁC DOANH NGHIP NH VÀ
VA TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM”. Kt qu nghiên cu ca đ tƠi có th
gii thích phn nƠo tình hình hot đng kinh doanh ca các SMEs, t đó đa ra
nhng gii pháp nhm h tr các SMEs gii quyt nhng vng mc đ các SMEs
hot đng hiu qu hn. Ngoài ra, bƠi nghiên cu có th đc coi nh lƠ ngun tƠi
liu tham kho đi vi các nhƠ hoch đnh chính sách trong vic đa ra nhng gii
pháp, chin lc h tr khi SMEs khu vc kinh t t nhơn.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Xem xét các nhân t tác đng đn hiu qu hot đng ca SMEs ti Vit
Nam.
Xác đnh mc đ tác đng ca các yu t đn hiu qu hot đng ca SMEs

ti Vit Nam.
1.3. Phm vi nghiên cu và gii hn đ tài
Ch xem xét 92 SMEs trên th trng chng khoán Vit Nam có đy đ s liu
cn quan tâm trong vòng 2 nm gn nht (2010 – 2011).
1.4. Câu hi nghiên cu
- Các yu t nào tác đng đn hiu qu hot đng ca SMEs ti Vit Nam?
- Yu t nƠo tác đng mnh nht đn hiu qu hot đng ca SMEs ti Vit
Nam?
1.5. Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu dùng phng pháp đnh lng, xơy dng mô hình hi quy vi các
bin đc lp lƠ các yu t có th nh hng đn hiu qu hot đng ca doanh
3


nghip nh vƠ va (doanh thu, các t s n, tui đi doanh nghip…) vƠ bin ph
thuc lƠ ROA.
Phn mm h tr phơn tích là SPSS 15.0, s dng k thut hi quy tuyn tính
(linear regression) đ phơn tích các yu t nh hng đn hiu qu hot đng ca
doanh nghip nh vƠ va.
1.6. Kt cu đ tài nghiên cu
- Chng 1: Gii thiu tng quan.
- Chng 2: C s lý thuyt, Phng pháp nghiên cu vƠ c s d liu.
- Chng 3: Kt qu nghiên cu

4


CHNG 2: C S LÝ THUYT, PHNG PHÁP NGHIểN CU
VÀ C S D LIU

2.1 Các nghiên cu thc nghim v nhng nhân t tác đng đn hiu qu
hot đng ca SMEs ca nc ngoài
Teruel và Solano (2007) đƣ công b nghiên cu tác đng ca vic qun lý
vn lu đng đn li nhun ca 8.872 SMEs giai đon 1996 – 2002. Các tác gi đƣ
thc nghim và ch ra tác đng ca chu chuyn tin mt ci thin li nhun, gim
hàng tn kho và s ngày tn kho đ gia tng li nhun. Trong nghiên cu này các
bin đc xem xét là ROA (bin ph thuc), các bin đc lp là: s ngày tn kho
(INV), s ngày phi thu (AV), s ngày phi tr (AR), vòng quay tin mt (CCC=
INV+AV-AR), quy mô doanh nghip (Size), tc đ tng trng doanh thu
(SGROW), n (Debt) vƠ tng trng GDP hng nm (GDPGR). VƠ các mô hình tác
gi đƣ xem xét nh sau:
ROA
it
= 
0
+ 
1
* AR
it

+ 
2
* SIZE
it
+ 
3
* SGROW
it
+ 
4
* DEBT
it
+ 
1
*
GDPGR
it
+ 
it
+ 
it
+ 
it

ROA
it
= 
0
+ 
1

* INV
it
+ 
2
* SIZE
it
+ 
3
* SGROW
it
+ 
4
* DEBT
it
+ 
1
*
GDPGR
it
+ 
it
+ 
it
+ 
it

ROA
it
= 
0

+ 
1
* AP
it
+ 
2
* SIZE
it
+ 
3
* SGROW
it
+ 
4
* DEBT
it
+ 
1
*
GDPGR
it
+ 
it
+ 
it
+ 
it

ROA
it

= 
0
+ 
1
* CCC
it
+ 
2
* SIZE
it
+ 
3
* SGROW
it
+ 
4
* DEBT
it
+ 
1
*
GDPGR
it
+ 
it
+ 
it
+ 
it
Trong mt nghiên cu thc nghim khác ca Olutunla và Obamuyi (2008)

xem xét nhng yu t tác đng đn li nhun trc thu (PROFIT) ca SMEs 
Nigeria thì các bin đc lp đc quan tâm là: s tin n ca doanh nghip
(LOAN), mc doanh thu (SALES), đ tui ca doanh nghip (BIZAGE), s lao
đng (BUSIZE) và lãi sut (INTEREST). D liu nghiên cu vi s mu là 115
SMEs ly t d liu s cp, riêng lãi sut t thng kê ca ngơn hƠng trung ng đ
hình thành mô hình hi quy nh sau:
5


Profit
jt
=
1
* LOANS
jt
+
2
* SALES
jt
+
3
* BIZAGE
jt
+
4
* BUSIZE
jt
+
5

* INTEREST
jt
+
j

t
jt
Nghiên cu ch ra rng mc tin vay có nh hng cùng chiu vi li nhun
(
1
> 0), quy mô doanh nghip càng ln li nhun ca doanh nghip càng cao (
4
>
0) và lãi sut có tác đng ngc chiu vi li nhun (
5
< 0).
Nghiên cu ca Bhaird và Lucey (2005) bng các nghiên cu thc nghim
cu trúc vn ca 299 SMEs  Ailen và thông qua thu thp d liu ca các bin nh
sau:
Bin ph thuc:
N dài hn (LTD) = n dài hn (% ca tng s tài tr)
N ngn hn (STD) = n ngn hn
Vn c phn ni b (INTEQ) = tit kim cá nhân ca ngi sáng lp (s),
kinh phí t bn bè và Gia đình + li nhun gi li.
Vn c phn bên ngoài (EXTEQ) = Vn đu t mo him + Nhng ngi
đu t vƠ góp cá nhơn + Tài tr Chính ph.
Tài sn th chp ni b (INTCOLL) = các khon th chp tài sn c đnh
ca công ty (% ca tng s tài tr)
Tài sn th chp bên ngoài (EXTCOLL) = Tài sn cá nhân ca ch s hu
doanh nghip s dng nh tƠi sn th chp.

Bin đc lp:
AGE= Tui ca công ty ti thi đim điu tra
SIZE = Doanh thu ca công ty
R & D = T l phn trm doanh thu chi cho nghiên cu và phát trin
OWN = S giúp đ nhit tình ca nhng ngi s hu ca công ty (trong
phm vi gia đình)
METAL = kim loi Sn xut và Công nghip K thut.
6


MANU = 'khác' Sn xut Công nghip
HOTEL = Khách sn, Dch v n ung, phân phi và bán l (bin gi ).
COMPUTER = máy tính phát trin phn mm và dch v (bin gi).
SERVS = Các dch v khác.
OTHER = Ngành công nghip khác.
Mô hình tác gi đa ra nh sau:
Trong mô hình 1, chúng ta xem xét mi quan h gia s dng vn ch s
hu ni b INTEQ và các bin đc lp.
Tác gi kt lun rng: INTEQ tác đng thun chiu lên METAL, không tác
đng đn các bin còn li.
Trong mô hình 2, mi liên h gia vic s dng vn c phn bên ngoài
EXTEQ vi các bin đc lp.
Tác gi kt lun rng: EXTEQ tác đng cùng chiu vi t l cao R & D,
ngc chiu vi OWN, tác đng ít đn METAL, MANU, HOTEL và SERVS, và
AGE.
Trong mô hình 3, trong bài nghiên cu này tác gi c gng kim tra mi quan
h gia vic s dng n ngn hn (STD) và tt c bin đc lp, nhng khi th
nghim F ch ra các kt qu thng kê không đáng tin cy, do đó tác gi không th
kt lun v tác đng này.
Trông mô hình 4, vic kho sát các mi quan h gia n dài hn (LTD) và

đc lp bin.
Tác gi kt lun rng: LTD tác đng ngc chiu AGE. tác đng cùng chiu
vi MANU, HOTEL vƠ SERVS, có tác đng không đáng k vi SIZE.
Trong mô hình 5, kho sát s liên quan gia vic s dng ca tài sn c đnh
ca kinh doanh đ bo đm vay n (INTCOLL) và các bin đc lp.
7


Tác gi kt lun rng: bài nghiên cu tìm thy tác đng cùng chiu vi SIZE,
INTCOLL, MANU vƠ AGE (không đáng k); tác đng nghch vi R & D.
Trong mô hình 6, tác gi xem xét mi quan h gia tài sn cá nhân ca các
doanh nghip va và nh ch s hu cung cp nh tƠi sn th chp cho các khon
n doanh nghip (EXTCOLL) và các bin đc lp.
Tác gi kt lun rng: EXTCOLL tác đng ngc chiu vi AGE và SIZE
cho. cùng chiu đáng k vi HOTEL.
Tác gi cng tin hƠnh phơn tích đa bin, tuy nhiên kt qu các mô hình sau
khi kim đnh đƣ không có ý ngha thng kê, sc thuyt phc thp.
Nghiên cu ca Hongan (2011) vi ngun d liu ca 122 doanh nghip nh
và va  Trung Quc vi mô hình nghiên cu nh sau:
Y = 
0
+ 
1
* X
1
+ 
2
* X
2
+ 

3
* X
3
+ 
4
* X
4
+ 
5
* X
5
+ 
6
* X
6
+ 
7
* X
7
+ 
8

* X
8
+ 
9
* X
9
+ 
10

* X
10
+ 
11
* X
11
+ 
12
* X
12
+ 
13
* X
13
+ 
13
* X
13
+ e
i

Vi:
- Bin ph thuc (Y): mc đ vay n ca doanh nghip va và nh (bng 0
khi doanh nghip không đc vay n, bng 1 khi doanh nghip đc vay n).
- Bin đc lp:
X
1
: S lng lao đng
X
2

: Loi hình doanh nghip
X
3
: T s thanh toán hin hành
X
4
: T l n trên tng tài sn
X
5
: T l tài sn c đnh trên tng tài sn
X
6
: T l tng tài sn ròng trên lãi vay
X
7
: Tui ca doanh nghip
X
8
: Thng hiu ca doanh nghip.
8


X
9
: Sn phm ca doanh nghip đc chng nhn cht lng
X
10
: im xp hng tín dng
X
11

: Ngun vn đƣ đc tài tr
X
12
: Doanh thu
X
13
: Tui ca ngi ch s hu
X
14
: Thi gian ca công tác ca ngi ch s hu trong ngành
Kt qu nghiên cu cho thy ch có bin t l thanh toán hin hành, bin t l
lãi vay trên tng tài sn, đim xp hn tín dng có ý ngha thng kê vi h s sig <
0,05 (vi mc ý ngha nh hn 5%), nghiên cu cho thy khi tng tài sn ròng trên
lƣi vay tng lên 1 đn v tin t lng vn vay s tng lên 34,85 đn v tin t và
khi đim s tín dng ca doanh nghip tng s làm cho khon vay ca doanh nghip
tng lên.
Rub (2012) nghiên cu v các yu t nh hng đn cu trúc vn ca doanh
nghip. Bài nghiên cu s dng d liu ca 28 công ty  Palestine t giai đon
2006-2010 vi các bin ph thuc ROA, ROE, EPS, giá th trng trên giá tr s
sách ca c phiu (MBVR), bin Tobin Q và các bin đc lp n ngn hn trên tng
tài sn (SDTA), n dài hn trên tng tài sn (LDTA), tng n trên tng tài sn
(TDTA), tng n trên tng vn ch s hu (TDTQ). T các bin nêu trên, nghiên
cu đa ra các mô hình sau:
Yroe = - B
0
- B
1
* SDTA - B
2
* LDTA + B

3
* TDTA - B
4
* TDTQ (1)
Yroa = - B
0
- B
1
* SDTA + B
2
* LDTA + B
3
* TDTA - B
4
* TDTQ (2)
Yeps = B
0
- B
1
* SDTA - B
2
* LDTA + B
3
* TDTA - B
4
* TDTQ (3)
Ymbvr = B
0
- B
1

* SDTA - B
2
* LDTA + B
3
* TDTA - B
4
* TDTQ (4)
YQ = B
0
- B
1
* SDTA - B
2
* LDTA + B
3
* TDTA + B
4
* TDTQ (5)
Nghiên cu đa ra kt qu nh sau:
9


- i vi ROE: bin SDTA, LDTA tác đng ngc chiu vi ROE, trong khi
đó bin TDTA vƠ TDTQ tác đng cùng chiu vi ROE nhng mc đ tác đng ca
bin TDTQ rt thp.
- i vi ROA: bin SDTA, LDTA tác đng ngc chiu vi ROA, trong khi
đó bin TDTA vƠ TDTQ tác đng cùng chiu vi ROA.
- i vi EPS: bin SDTA, LDTA tác đng ngc chiu vi EPS, trong khi đó
bin TDTA vƠ TDTQ tác đng cùng chiu vi EPS.
- i vi MBVR: bin SDTA, LDTA tác đng ngc chiu vi MBVR, trong

khi đó bin TDTA vƠ TDTQ tác đng cùng chiu vi MBVR.
- i vi Tobin Q: bin SDTA, LDTA, TDTQ tác đng ngc chiu vi Tobin
Q, trong khi đó bin TDTA vƠ tác đng cùng chiu vi Tobin Q.
Kharuddin, Ashari và ctg (2010) nghiên cu v h thng thông tin và hiu
qu ca doanh nghip nh và va  Malaysia. Nghiên cu s dng s dng d liu
bng vi mu là 205 doanh nghip trong khong thi gian t nm 2004 đn 2008.
Mô hình ca nghiên cu nh sau:
ROA
it
= 
0
+ 
1
AS
it
+ 
2
LNTA
it
+ 
3
DR
it
+
it
TọỊỉg đó:
Bin ph thuc (ROA): li nhun trên tng tài sn đo lng hiu qu doanh
nghip.
Bin đc lp:
- LNTA: tng tài sn đo lng quy mô doanh nghip (ly logarit t nhiên).

- DR: t l n đo lng đòn by tài chính.
- AS: bin gi. AS = 1 nu doanh nghip có s dng h thng thông tin k
toán, AS = 0 nu không s dng.
Kt qu chy hi quy: ROA = 9,009 + 0,794 AS – 0,528 LNTA – 0,438 DR

10


Nh vy, bin AS có tác đng dng chng t rng nhng doanh nghip nh và
va áp dng h thng thông tin k toán s ci thin hiu qu đáng k. Ngoài ra, các
bin LNTA vƠ DR tác đng âm chng t khi quy mô doanh nghip càng ln hay
doanh nghip s dng đòn by n càng cao thì hiu qu s gim xung.
Saeedi và Mahmoodi (2011) đƣ kho sát mi quan h gia “C cu vn và
hiu qu hot đng công ty: Bng chng t các công ty Iran” t vic thu thp s liu
ca 320 công ty niêm yt ti S Giao Dch chng khoán Tehran (TSE) trong giai
đon 2002-2009. Bng các phng pháp thng kê miêu t, kim đnh F và
Hausman, nghiên cu hi quy, Ali vƠ Iman đi tìm mi quan h gia các bin: li
nhun trên tài sn ROA, li nhun trên vn ch s hu ROE, thu nhp trên mi c
phiu EPS, vƠ Tobin’Q (là các bin ph thuc) vi t l n dài hn trên tng tài sn
LTD
it
, t l n ngn hn trên tng tài sn STD
it
và tng n trên tng tài sn TD
it
(là
các bin đc lp) và bin điu khin (bin s trong h thng mƠ khi thay đi s gây
ra s vn hành ca h thng) SIZE, đc tính bng logarit tng tài sn… thông qua
các phng trình nh sau:
MH1: EPS

it

= 
it
+ .STD
it
+ .Size
it
+

it

MH2: EPS
it

= 
it
+ .LTD
it
+ .Size
it
+

it

MH3: EPS
it

= 
it

+ .TD
it
+ .Size
it
+

it

MH4: ROE
it

= 
it
+ .STD
it
+ .Size
it
+

it

MH5: ROE
it

= 
it
+ .LTD
it
+ .Size
it

+

it

MH6: ROE
it

= 
it
+ .TD
it
+ .Size
it
+

it

MH7: ROA
it

= 
it
+ .STD
it
+ .Size
it
+

it

MH8: ROA
it

= 
it
+ .LTD
it
+ .Size
it
+

it

MH9: ROA
it

= 
it
+ .TD
it
+ .Size
it
+

it

MH10: Tobin’s Q
it

= 

it
+ .STD
it
+ .Size
it
+

it

MH11: Tobin’s Q
it

= 
it
+ .LTD
it
+ .Size
it
+

it

11


MH12: Tobin’s Q
it

= 
it

+ .TD
it
+ .Size
it
+

it

Bài nghiên cu rút ra kt lun nh sau:
- Hiu qu công ty đc đo bng EPS tác đng cùng chiu vi c cu vn.
- Có mi quan h gia hiu sut công ty đo bng EPS và quy mô doanh nghip-
logarit tng tài sn.
- Bài nghiên cu cng cho thy không có mi quan h thng kê gia c cu vn
và ROE.
- Kt qu ch ra rng cu trúc vn tác đng ngc chiu vi ROA.
- ROA có tng quan vi bin quy mô công ty- logarit tng tài sn.
- Cui cùng, bài nghiên cu này cho thy mt mi quan h cùng chiu gia
Tobin’s Q (công ty thc hin) vƠ c cu vn.
- Ngoài ra, quy mô công ty- logart tng tài sn có tác đng nghch bin vi
Tobin’s Q.
Nagy (2009) nghiên cu nhng yu t xác đnh li nhun công ty hoc c th
hn lƠ nhng yu t nh hng đn ROA ca công ty ti M, cho thy rng mt s
yu t bao gm: doanh thu thun, chi phí nghiên cu và phát trin (R & D) trong
chi phí bán hàng, kh nng thanh toán hin hành, t l n trên vn ch s hu, chi
phí vn, t l tái đu t, li nhun gi li và tác đng đáng k đn ROA. Mt khác,
nghiên cu cng tìm thy bng chng cho rng dòng tin t do, thu, chi phí qung
cáo, và doanh thu hàng tn kho ca mt công ty dng nh không có tác đng đn
ROA công ty. Nghiên cu nƠy đc thc hin bng cách s dng hi quy đa bin đ
đánh giá tm quan trng ca các yu t này.
(1) lnROA = 

0
+ 
1
RDInt + 
2
Sales + 
3
DE + 
4
Acq + 
5
CurrR + 
6
Capx +

7
ThreeYrRt + 
8
BusSeg+ 
9
QualRank + 
10
NPM + 
11
ReinR + 
12
Year +

13
ConsStap + 

14
Finan + 
15
HlthCare + 
16
Tech + 
17
Industr + 
18
Telecom +

19
ConsDiscr + 
20
Energy + 
21
Mater + 
12


(2) lnROA = 
0
+ 
1
RDInt + 
2
Sales + 
3
DE + 
4

Acq + 
5
CurrR + 
6
Capx +

7
ThreeYrRt + 
8
BusSeg+ 
9
QualRank + 
10
NPM + 
11
ReinR + 
(3) lnROA = 
0
+ 
1
RDInt + 
2
Sales + 
3
DE + 
4
Acq + 
5
CurrR + 
6

Capx +

7
ThreeYrRt + 
8
BusSeg+ 
9
QualRank + 
10
NPM + 
11
ReinR + 
RDInt đi din cho t l chi phí R & D ca mt công ty, đc đnh ngha theo
hai cách: chi phí R & D ca công ty chia cho tng doanh thu và chi phí R & D ca
mt công ty chia cho tng tài sn ca nó. Chi phí R & D nh lƠ mt đi din cho
vn con ngi bi vì bn cht ca nghiên cu và phát trin lƠ đ thúc đy s phát
trin ca công ty , R & D đi din cho thông tin vô hình. Nghiên cu k vng rng
mt công ty vi t l chi phí R & D cao s có nhiu li nhun hn so vi mt công
ty có t l chi phí R & D thp hn.
Sales đi din cho doanh thu thun ca công ty, đó lƠ s tin doanh thu bán
hàng sau khi tr đi các khon gim tr nh hƠng bán tr li, gim gía hàng bán,
chit khu thng mi…Doanh thu thun cung cp cho mt bc tranh chính xác v
doanh s bán hàng thc t ca công ty. ơy lƠ mt ng c viên rõ ràng cho vic xác
đnh li nhun ca mt công ty.
Capx đi din cho chi phí vn (CAPEX), chi phí vn là chi phí mua mi tài
sn c đnh hay chi phí đu t ci to nâng cp mt tài sn vn hin có. Mc dù
CAPEX đc tích ly đ tái đơu t dn trong dài hn, nhng chi phí khu hao tài
sn là mt khon chi phí cho công ty trong ngn hn. Trong mô hình này, nghiên
cu k vng rng chi phí vn s có tác đng tiêu cc đn li nhun.
BusSeg là s lng các phân khúc th trng ca mt công ty kinh doanh. Mt

công ty thng đa dng kinh doanh bng cách tin hành kinh doanh ti các khu vc
đa lý khác nhau hoc trong các ngành công nghip khác nhau. Nghiên cu ly s
liu thng kê là mt công ty hot đng trong bao nhiêu ngành công nghip. Nghiên
cu k vng mt công ty hot đng đa dng ngành ngh s có nh hng tích cc
đn ROA.
13


ReinR là t l tái đu t ca công ty. Mt công ty s dng thu nhp gi li đ
đu t vƠo các khon đu t mi hoc hin ti đ nm bt c hi lãi sut. iu này
cng tng t nh CAPEX nhng khác nhau trong ý ngha rng công ty không
mua, nâng cp tài sn vt cht mà là mua chng khoán nh c phiu và trái phiu.
Tái đu t có th là bo th hay tích cc khi tham gia vào ri ro và tìm kim li
nhun. Nu nn kinh t đang trong mt chu k tng trng, và công ty không có t
l n quá nhiu thì vic tái đu t nƠy s mang li nhiu li ích cho công ty hn lƠ
gi tin mt. Vic qun lý tt li nhun tái đu t s mang li hiu qu tng lên vƠ
do đó thúc đy ROA tng.
DE là t l n trên vn c phn ca công ty, đc tính bng tng n phi tr
chia cho vn ch s hu. ơy lƠ mt bin pháp đòn by tài chính ca công ty. Mt
t l n trên vn ch s hu có xu hng cao có ngha lƠ mt công ty đƣ tích cc
trong vic tài tr cho tng trng vi n. Tuy nhiên, mt nguyên tc c bn trong
lnh vc tài chính là nu công ty cha vt qua đim hòa vn thì t l n càng cao
cƠng đem đn ri ro cao cho công ty. V mt lý thuyt, t l n trên vn ch s hu
có tng quan tiêu cc vi ROA.
NPM là vit tt cho t sut li nhun ròng, đc tính bng cách ly thu nhp
ròng ca mt công ty chia cho doanh thu. T l này cho thy bao nhiêu đng doanh
thu s to ra đc mt đng li nhun. Li nhun ròng là yu t hu ích khi so sánh
công ty tng t bi vì mt mc t sut li nhun cao hn cho thy mt công ty có
li nhun nhiu hn, có kim soát tt hn chi phí so vi các đi th cnh tranh ca
nó.

CurrR là vit tt cho kh nng thanh toán hin hƠnh, đc tính bng cách ly
tài sn hin hành ca mt công ty và chia cho n ngn hn ca mt công ty. T l
này ch yu đc s dng đ cung cp thông tin v kh nng thanh toán n ngn.
T l kh nng thanh toán hin hành càng cao chng t công ty có kh nng thanh
toán các ngha v ca mình tt. Mt t l di 1 cho thy rng công ty s không th
tr ht ngha v ca mình nu các ngha v n cùng đn ti thi đim đó. iu này
14


cho thy công ty không có sc khe tài chính tt. T l nƠy đc k vng có tng
quan thun vi ROA.
ACQ là mt t l th hin hot đng mua li ca mt công ty trong mt nm
nht đnh. Mua li thng đc thc hin nh lƠ mt phn chin lc tng trng
ca mt công ty, theo đó công ty mua li s có li hn đ tip nhn các hot đng
ca mt công ty hin có và thích hp so vi m rng kinh doanh ca mình. Các
công ty đu t vƠo mua li bi vì h tin rng h s thúc đy tng trng doanh thu,
tuy nhiên, trong ngn hn, nó s làm gim ROA ca công ty, vì công ty phi b ra
mt s chi phí s dng vn. Nguyên tc này s lƠm tng ROA trong tng lai
nhng tiêu cc ROA hin ti. Do đó ACQ đc xem là mt h s tiêu cc.
ThreeYrRt là thu nhp ca c phiu trong 3 nm tr li đơy. Bin này cho thy
giá tr c phiu tng hay gim giá trong mt khong thi gian lƠ ba nm. iu này
có liên quan đn ROA bi vì mt công ty vi hiu qu hot đng trong quá kh tt
vƠ thng xuyên s có kh nng đem li li nhun cao hn mt công ty vi hiu
qu kinh doanh kém. S liu 3 nm tr li là mt du hiu chc chn cho nhƠ đu
t. Nu công ty có thu nhp ca c phiu cao trong sut 3 nm, nhƠ đu t s mong
đi ROA nm nay có th tip tc cao hn na. Vì vy, mt ThreeYrRt cao hn lƠm
cho nng sut ROA mnh m hn.
QualRank là xp hng cht lng ca t chc Standard và Poors. S dng d
liu xp hng ca S & P đ đo lng s n đnh ca công ty qua các nm.
Cui cùng, các bin còn li s dng đ phn ánh các phân loi tng lnh vc

ca mt công ty. Powell (1996) tìm thy bng chng mnh m rng các tài khon
công nghip chim khong 20% hiu sut tài chính công ty. Vì vy nó đc coi là
rt quan trng đ có mt bin ngành công nghip trong mô hình.
Olufunso và ctg (2009) đƣ có nghiên cu điu tra tác đng ca n đi vi li
nhun ca SMEs ti quc gia Nam Phi trong ngành sn xut. Kt qu ca nghiên
cu ch ra rng vic vay n (Debt ratio) có tác đng tiêu cc đn li nhun (Profit)
ca các doanh nghip đc nghiên cu và vic tip cn vn vay ca các doanh
15


nghip này t ngơn hƠng thng mi là cc k khó khn. Nghiên cu thc hin ly
mu xác sut 130 công ty vi kt qu báo cáo tƠi chính trong 2 nm 2005 vƠ 2006
đ kim đnh mô hình đnh lng nh sau:
Profit =  + 
1
* Debt ratio + 
2
* Size + 
1

Kt qu cho thy mc ý ngha ca mô hình là khá tin cy vi  = 15,6 (đn v
tin t), 
1
= -0,2874, cho thy s tác đng tiêu cc đn li nhun khi SMEs có vay
n vƠ 
2
= 0,3539 cho thy doanh nghip càng ln s giúp doanh nghip có li
nhun cao hn.
Afeef (2011) nghiên cu đa ra quan đim: qun lý vn lu đng có mt tác
đng quan trng đi vi li nhun ca công ty. Vic này th hin rõ nét  SMEs

hn lƠ  các công ty ln bi vì các thành phn tài sn lu đng chim đa phn tng
tài sn, n ngn hn chim đa s trên tng n ca SMEs. Vì vy, nghiên cu này tp
trung xác đnh các yu t tác đng đn vic qun lý vn lu đng ca SMEs ti
Pakistan. Mu nghiên cu này gm 40 SMEs niêm yt trên th trng chng khoán
Karachi trong giai đon t 2003 đn 2008. Nghiên cu tp trung đo lng hiu qu
s dng vn, li nhun và tính thanh khon ca công ty.
Li nhun (trong nghiên cu này là bin ph thuc) đc đo bng hai bin
riêng bit: ROA - li nhun trc thu và lãi vay trên tng tài sn và OPS - li
nhun hot đng trên doanh thu thun.
Chu kì chu chuyn tin mt (CCC) đo lng hiu qu hot đng qun lý vn,
đc tính bng s ngày phi thu cng s ngày tn kho tr s ngày phi tr.
S ngày phi thu = (khon phi thu/doanh thu)*365
S ngày tn kho = (hàng tn kho / Giá vn hàng bán)*365
S ngày phi tr = (khon phi tr / Giá vn hàng bán)*365
 đo mc đ thanh khon ( = tài sn ngn hn / n ngn hn) ca công ty,
nghiên cu da trên ch s thanh toán hin hƠnh, lƠ thc đo kh nng tr n ca
16


công ty đi vi các khon n đn hn trong thi gian ngn nht. Mô hình mà nghiên
cu quan tâm là:
ROA Ịỏ = 
0
+ 
1
(RCP ot) + 
2
(ICP ot) + 
3
(PDP ot) + 

4
(CCC ot) + 
5
(CR
ot) + 
6
(LNS ot) + 
7
(SG ot) + 
8
(FL ot) + 
Trong đó:
ROA ot: ROA ti thi đim t, o=1,2,…40 công ty
RCP : vòng quay khon phi thu
ICP: vòng quay hàng tn kho
PDP: thi gian thanh toán các khon phi tr
CCC: chu kì chu chuyn tin mt
CR: kh nng thanh toán hin hành
LNS: ln (SALE)
SG: tng trng ca doanh thu
FL: đòn by tài chính
: sai s
Sau khi chy mô hình, kt qu phơn tích nh sau:
Ma trn tng quan th hin mi quan h ngc chiu ca thi gian chu
chuyn tn kho (ICP) và thun chiu ca vòng quay khon phi thu (RCP) đn li
nhun hot đng.
Thi gian phi tr và chu kì chu chuyn tin mt không có liên kt trng yu
so vi bin li nhun.
Nghiên cu ch ra mi quan h nghch bin gia yu t thi gian chu chuyn
tn kho và thi gian thu các khon phi thu đi vi li nhun hot đng. Do đó, có

th thy rng vic qun lý hiu qu vn hot đng có tác đng đáng k đi vi li
nhun ca SMEs niêm yt trên sàn chng khoán Karachi.
17


Padachi (2006) nghiên cu xu hng trong qun lý vn lu đng vƠ tác đng
ca nó đn li nhun ca các SMEs. Nghiên cu thc nghim đc da trên mt
mu 58 công ty sn xut nh. Các d liu đƣ đc thu thp t các báo cáo tài chính
ca các công ty có đy đ pháp lý. Mu đƣ đc thu thp t ngành công nghip va
và nh ca T chc phát trin (SMIDO), mt c s d liu cho các công ty sn xut
đng ký hot đng đa dng và d liu đƣ có sn cho mt khong thi gian 6 nm,
bao gm các k k toán 1997-1998 đn 2002-03. Vì vy, các b d liu bao gm 58
công ty t các ngành công nghip: thc phm vƠ đ ung, qun áo da, các sn phm
giy, sn phm kim loi đúc sn và g đ ni tht. Mc tiêu nghiên cu là:
-  kim tra tác đng ca s ngày khon phi thu, s ngày hàng tn kho, s
ngày khon phi tr và chu k tin mt chuyn đi đn li nhun trên tng tài sn;
-  phơn tích các xu hng nhu cu vn lu đng và kim tra nhng nguyên
nhân bt k s khác bit quan trng nào gia các ngành công nghip trong các
SMEs
Bng các phng pháp thng kê mô t, kim đnh, nghiên cu hi quy,
Padachi đi tìm mi quan h gia Bin ph thuc (ROTA) Li nhun trc lãi và
thu trên tng tài sn đc s dng nh mt công c đo lng mi quan h gia
qun lý vn lu đng và li nhun doanh nghip vi các bin đc lp nh :
(LN_Sales) là logarit t nhiên ca doanh s bán hàng; (Gear) Tng n / Tng tài
sn ; (Cata) TƠi sn ngn hn / Tng tƠi sn ; (Clta) N ngn hn /Tng tƠi sn;
(Turnca) Doanh thu bán hƠng / TƠi sn ngn hn; (Ardays) s ngƠy khon phi thu
(khon phi thu * 365) / Doanh thu bán hàng; (Apdays) S ngƠy khon phi tr (Tài
khon phi tr * 365) / Chi phí bán hƠng; (ccc) S ngƠy khon phi np (phi tr *
365) / Chi phí bán hàng.  nghiên cu tác đng ca qun lý vn lu đng đn li
nhun, mô hình đc s dng cho các hi quy phơn tích đc th hin trong các

hình thc nói chung đc đa ra trong phng trình 1 vƠ bin Ivndays s đc thay
th bi các bin ARdays, APdays vƠ CCC nhm có gii thích khác đc th hin
qua nhng mô hình đ xut nh sau :