Luận văn thạc sĩ Nâng cao hiệu quả phòng ngừa rủi ro biến động giá cà phê ở Việt Nam bằng hợp đồng giao sau

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp.HCM



NGUYN TH PHNG THO


NÂNG CAO HIU QU PHÒNG NGA
RI RO BIN NG GIÁ CÀ PHÊ  VIT
NAM BNG HP NG GIAO SAU




LUN VN THC S KINH T






TP.H Chí Minh - Nm 2012

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp.HCM



NGUYN TH PHNG THO

NÂNG CAO HIU QU PHÒNG NGA
RI RO BIN NG GIÁ CÀ PHÊ  VIT
NAM BNG HP NG GIAO SAU

Chuyên ngành: Kinh t-Tài chính-Ngân hàng
Mã s: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC

TS. H THY TIÊN





TP.H Chí Minh - Nm 2012

MC LC
Trang ph bìa

Mc lc

Danh mc các ký hiu và t vit tt

Danh mc các bng

Danh mc các biu 

Danh mc các hình v

Li m u

1. S cn thit ca  tài 1

2. Mc tiêu nghiên cu 1

3. i tng và phm vi nghiên cu 2

4. Phng pháp nghiên cu 2

5. Các nghiên cu tham kho cho  tài 3

6. Kt cu  tài 4

CHNG 1: C S LUN V PHÒNG NGA RI RO BIN NG GIÁ
BNG HP NG GIAO SAU
1.1 C s lý lun v hp ng giao sau 5
1.1.1 Các khái nim 5
1.1.2 Các li th v hot ng ca hp ng giao sau so vi giao ngay và các công
c phái sinh khác 6
1.1.3 c im ca hp ng giao sau 6
1.1.3.1 Các iu khon c tiêu chun hóa 6
1.1.3.2 Hp ng giao sau là mt hp ng song v, cam kt thc hin ngha v
trong tng lai 7
1.1.3.3 Hp ng giao sau c lp ti sàn giao dch qua trung gian 7
1.1.3.4 a s các hp ng giao sau c thanh lý trc thi h n 7
1.1.3.5 Gim thiu ri ro không thanh toán 8

1.1.4 Mc ích ca vic s dng hp ng giao sau 8
1.1.4.1 Phòng nga ri ro bin ng giá 8
1.1.4.2 u c kim li 8
1.1.5 Các chin lc phòng nga ri ro bin ng giá b!ng hp ng giao sau 9
1.1.5.1 Xác nh t∀ s phòng nga 9
1.1.5.2 Các c ch phòng nga ri ro 9
1.1.5.2.1 Phòng nga v th bán 9
1.1.5.2.2 Phòng nga v th mua 10
1.1.5.3 Basic 10
1.2 Th trng giao sau 13
1.2.1 Cu trúc th trng giao sau 13
1.2.2 Vai trò ca th trng giao sau 14
1.2.2.1 Vai trò trong nn kinh t 14
1.2.2.2 Vai trò trong qun lý nhà nc 15
1.2.2.3 To ra ích li cho xã hi 15
1.2.3 Mi quan h gi#a th trng giao sau – th trng giao ngay 15

1.2.3.1 Liên kt th trng giao ngay – th trng giao sau 15

1.2.3.2 S hi t giá giao ngay – giao sau 15
1.3 Kinh nghim phòng nga ri ro bin ng giá b!ng hp ng giao sau trên
th gii và bài h∃c cho Vit Nam 18
1.3.1 Kinh nghim phòng nga ri ro b!ng hp ng giao sau trên th gii và thành
tu t c 18
1.3.2 Bài h∃c cho Vit Nam 22
1.4 Vài nét v th trng giao sau cà phê trên th gii 23
1.4.1 Sàn giao dch London 24
1.4.2 Sàn giao dch New York 24
1.4.3 S lng hp ng giao sau cà phê giao dch trên sàn London và New York
24

Kt lun chng 1 25
CHNG 2: THC TRNG S DNG HP NG GIAO SAU CÀ PHÊ TI
VIT NAM
2.1 T%ng quan v tình hình bin ng giá cà phê th gii 26
2.1.1 Nhu cu tiêu th cà phê th gii 26
2.1.2 Sn lng cà phê th gii 27
2.1.3 Ngun cung cà phê th gii 29
2.1.4 Biu  minh h∃a cung - cu và sn lng cà phê th gii 30
2.1.5 Phân tích bin ng giá cà phê th gii 30
2.2 T%ng quan v tình hình xut khu cà phê Vit Nam 32
2.2.1 Tình hình xut khu cà phê 33
2.2.2 Sn lng, kim ngch và giá c xut khu 36
2.2.3 Th trng xut khu 38
2.2.4 Hiu qu kinh doanh ca các doanh nghip xut khu 39
2.3 Các nhân t nh hng ti giá cà phê 40
2.4 Phân tích bin ng giá nh hng n li nhun ca ngi kinh doanh cà phê
ti Vit Nam trong trng hp s dng hp ng giao sau và không s dng
hp ng giao sau  phòng nga 41
2.4.1 Trng hp bin ng giá t&ng 41
2.4.2 Trng hp bin ng giá gim 44
2.5 Thc trng s dng hp ng giao sau cà phê  Vit Nam 46
2.5.1 C s pháp lý cho vic áp dng hp ng giao sau cà phê ti Vit Nam 46
2.5.2 n v cung cp giao dch hp ng giao sau cho các doanh nghip cà phê
Vit Nam 48
2.5.3 Gii thiu Trung tâm giao dch cà phê Buôn Ma Thut (BCEC) 51
2.5.3.1 Lý do thành lp 51
2.5.3.2 Quy trình giao
dch 52
2.5.3.3
Li ích ca vic giao dch cà phê ti Trung tâm giao dch cà phê Buôn Ma

Thut 53
2.5.3.4 Thành tu t c và nh#ng khó kh&n vng mc ca Trung tâm giao dch
cà phê Buôn Ma Thut 54
2.5.4 ánh giá hiu qu s dng hp ng giao sau cà phê ti Vit Nam 57
2.6 ánh giá tình hình s dng hp ng giao sau trong phòng nga ri ro bin
ng giá cà phê ti Vit Nam 62
2.6.1 Nh#ng kt qu t c 62
2.6.2 Hn ch 64
Kt lun chng 2 65
CHNG 3: CÁC GII PHÁP NHM NÂNG CAO HIU QU S DNG
HP NG GIAO SAU TRONG PHÒNG NGA RI RO BIN NG
GIÁ CÀ PHÊ TI VIT NAM
3.1 Kt qu kho sát vic thc hin hp ng giao sau ti các doanh nghip cà
phê Vit Nam 67
3.1.1 ánh giá mc  h#u ích ca hp ng giao sau cà phê trong phòng nga ri
ro giá 68
3.1.2 Các nguyên nhân làm cho hp ng giao sau cha c s dng rng rãi
trong phòng nga ri ro bin ng giá cà phê ti Vit Nam 68
3.2 Các gii pháp nh!m y mnh vic ng dng hp ng giao sau trong phòng
nga ri ro bin ng giá và góp phn phát trin th trng giao sau cà phê ti
Vit Nam 71
3.2.1 Nh#ng gii pháp mang tính dài hn 71
3.2.1.1 Hoàn thin c ch, khung pháp lý v giao dch hp ng giao sau 71
3.2.1.2 Xây dng t% chc và c ch qun lý giao dch hp ng giao sau cht ch,
có s phân bit gi#a giao dch hàng hóa nông sn và giao dch chng khoán
74
3.2.1.3 Nâng cao vai trò ca nhà nc trong vic phòng nga ri ro bin ng giá cà
phê b!ng hp ng giao sau 75
3.2.1.4 Tng bc hoàn thin và phát trin trung tâm giao dch cà phê Buôn Ma
Thut (BCEC) 76

3.2.2 Nh#ng gii pháp trong ngn hn 77
3.2.2.1 Nâng cao nhn thc và ngun nhân lc tham gia giao dch hp ng giao sau
77
3.2.2.2 Nâng cao n&ng lc tài chính cho các doanh nghip 80
3.2.2.3 Có s liên kt ca các doanh nghip sn xut, kinh doanh 80
3.2.2.4 Thành lp các trung tâm t vn v pháp lut liên quan n th trng giao sau
80
3.2.2.5 T&ng cng kim soát giao dch hp ng giao sau thông qua các ngân hàng
81
Kt lun chng 3 81
Kt lun chung 82
Tài liu tham kho 83
















Ph lc
Ph luc 1: Mt s thut ng# ph% bin trong hp ng giao sau 85

Ph lc 2: t lnh, các hình thc ký qu∋, thanh toán hàng ngày, quá trình giao nhn
hàng hóa trên th trng giao sau 86
Ph lc 3: Các sàn giao dch cà phê phái sinh trên th gii 90
Ph lc 4: Quy trình giao hàng cà phê và mt s thông tin trên th trng LIFFE 91
Ph lc 5: Mt s thông tin v th trng NYBOT


Ph lc 6: Quy trình tham gia hp ng giao sau qua Ngân hàng
Techcombank
93

Ph lc 7: Ngh nh 43/2006/N - CP ngày 25 tháng 4 n&m 2006 ca Chính
ph.Thành
lp
Trung tâm giao dch cà phê Buôn Ma Thut (Buon Ma
Thuot Coffee
Exchange
Center –
BCEC. 96
Ph lc 8: Chc N&ng, Nhim V, Quyn Hn ca trung tâm giao
dch
Cà phê Buôn
Ma
Thut – BCEC 98

Ph lc 9: Các quy nh pháp lut v hot ng kinh doanh các sn
phm

phái
sinh

100

Ph lc 10: Câu h(i kho sát 105
Ph lc 11: Các doanh nghip tham gia kho sát 110
Ph lc 12: Kt qu kho sát 111







DANH MC CÁC KÝ HIU VÀ T VIT TT

Các ký hiu,
t

vit
tt

Ting Anh Ting Vit
AFAT
The Agricultural Futures
Exchange of ThaiLand
Sàn giao dch hp 
ng giao sau
cho nông sn Thái
Lan

BCEC
Buon Ma Thuot Coffee
Exchange Center
Trung tâm giao dch Cà phê
Buôn Ma Thut
BM&F Bolsa de Mercadoria
& Futuros

Sàn giao dch cà phê Brazil
BIDV
Bank for Investment and
Development of Vietnam
Ngân hàng u T

và Phát
trin Vit Nam
CBOT Chicago Board of Trade
S giao dch hàng hóa
Chicago
CME Chicago Mercantile Exchange

Sàn giao dch Chicago
CPR Cedula De Product Rural
C quan bo him cho sn
phm nông nghip  Brazil
DCE
The Dalian Commodity
Exchange
Sàn giao dch i Liên Trung
Quc

EUREX The Europe Exchange
Th trng Futures ca c -
Thy S
Ha Héc-ta = 10.000 m2.
INEXIM Daklak
Daklak Investment Export –
Import Joint Stock Corporation

Công Ty C% Phn u T Xu
t
Nhp Khu &kl&k
INTIMEX Công ty C% phn XNK Intimex

Kg Kilogram
ICO
International coffee
organization
T% chc cà phê Th Gii
LIFFE
London International
Financial Futures and Options
Exchange
S giao dch hàng hóa Luân
ôn
lb Pounds (Cân Anh) = 0,4536 kg.
MCX
The Multi Commodity
Exchange
Sàn giao dch a hàng hoá )n


MT Metric Ton Tn = 1000 kg
NCDEX
The National Commodities and
Derivatives Exchange
Sàn giao d
ch phái sinh và hàng
hoá quc gia )n 
NYBOT New York Board of Trade
S giao dch hàng hóa New
York
SHFE The Shanghai Futures Exchange

Sàn giao dch các hp 
ng giao
sau Thng Hi
SICOM
Singapore Commodity
Exchange
S giao dch hàng hóa
Singapore
SIMEXCO Daklak


Công ty TNHH mt thành
viên 2-9 &k L&k
SIMEX
The Singapore International
Monetary Exchange
Sàn Giao Dch Tin T Quc
T

Singapore

TECHCOMBANK


Ngân hàng Thng M
i c% ph
n
K∋ Thng Vit Nam
TGE Tokyo Grain
Exchange
Sàn giao dch cà phê Nht
USD United State Dollar ô la M∋
USDA
United State Department of
Agriculture
B Nông nghip Hoa K∗
VCB Vietcombank
Ngân hàng Ngoi Thng Vit
Nam
VICOFA
The Vietnam Coffee and Cocoa
Association
Hip hi Cà phê Ca cao Vit
Nam
VINACAFE Buôn
Ma Thut

Công ty c% phn u t

và
xut nhp khu Cà phê Tây
Nguyên
VND Vietnam Dong ng tin Vit Nam
WTO World Trade Organization T% chc
Thng
mi Th gii
WB World Bank Ngân hàng Th Gii
ZCE
The Shengzhou Commodity
Exchange
Sàn giao dch hàng hoá
Shengzhou Trung Quc
DANH MC CÁC BNG
1. Bng 1.1: Tóm tt các c ch phòng nga ri ro 10
2. Bng 1.2: Tóm lc các tác ng ca basic 13
3. Bng 1.3: S lng hp ng giao sau nông sn giao dch trên sàn BM&F 19
4. Bng 1.4: S lng hp ng giao sau nông sn giao dch trên sàn MCX 20
5. Bng 1.5: S lng hp ng giao sau nông sn giao dch trên sàn SHFE 20
6. Bng 1.6: S lng hp ng giao sau nông sn giao dch trên sàn DCE 20
7. Bng 1.7: S lng hp ng giao sau nông sn giao dch trên sàn ZCE 21
8. Bng 1.8: S lng hp ng giao sau ng+ cc giao dch trên sàn Tokyo 21
9. Bng 1.9: Thng kê khi lng giao dch hp ng giao sau trên NYBOT và
LIFFE 25
10. Bng 2.1: Nhu cu tiêu th cà phê th gii t niên v 2004/2005- 2010/2011 26

11. Bng 2.2: Sn lng cà phê th gii t niên v 2004/2005- 2010/2011 27
12. Bng 2.3: Ngun cung cà phê th gii t niên v 2004/2005- 2010/2011 29
13. Bng 2.4: Sn lng sn xut, xut khu và kim ngch xut khu cà phê ca Vit
Nam t v mùa 2004/2005- 2010/2011 36

14.

Bng 2.5: Tình hung hp ng xut khu cà phê  công ty Trung Nguyên 42
15.

Bng 2.6: Bin ng t&ng giá cà phê 43
16.

Bng 2.7: S dng hp ng giao sau trong trng hp giá t&ng 42
17.

Bng 2.8:
Bin ng gim giá cà phê 44
18.

Bng 2.9: S dng hp ng giao sau trong trng hp giá gim 44
19.

Bng 2.10: Tóm tt
bin
ng giá nh hng n li nhun ca Trung Nguyên . 45
20.

Bng 2.11: Thng kê giao dch hp ng giao sau cà phê ti Trung tâm giao d ch cà
phê Buôn Ma Thut t tháng 3/2011 n tháng 6/2012 55

21.

Bng 2.12: Thng kê giao dch hp ng giao sau cà phê ca các doanh nghip cà
phê Vi

t Nam qua sàn LIFFE t n&m 2005-2011 59







DANH MC CÁC BIU 
1.
Biu  2.1: Cung, cu và sn lng cà phê th gii t v mùa 2004/2005-
2010/2011 30
2.
Biu  2.2: Giá cà phê Robusta t n&m 2004-2010 31
3.
Biu  2.3: Giá cà phê Arabica t n&m 2004-2010 32
4.
Biu  2.4: Biu  minh h∃a sn lng và xut khu cà phê Vit Nam t 2004-
2011 38
5.
Biu  2.5: ánh giá các nhân t nh h(ng ti giá cà
phê 41

6.
Biu  2.6: Biu  minh h∃a khi lng giao dch hp ng giao sau cà phê và tr
giá giao dch ti Trung tâm giao dch cà phê Buôn Ma Thut t tháng 3/2011 n
tháng 6/2012 55
7.
Biu  2.7: Biu  minh h∃a khi lng giao dch hp ng giao sau cà phê trên
t%ng sn lng cà phê và tr giá giao dch cà phê ca Vit Nam ti sàn LIFFE t

n&m 2005-2011 59
8.
Biu  2.8: ánh giá hiu qu em li ca vic tham gia hp ng giao sau i vi
li nhun công ty 62
9.
Biu  3.1: ánh giá mc  h#u ích ca hp ng giao
sau 68

10.

Biu  3.2: ánh giá các yu t gây khó kh&n cho doanh nghip cà
phê khi tham
gia h
p ng giao sau 68

DANH MC CÁC HÌNH V

1. Hình 1.1: Basic thu h,p 12
2. Hình 1.2: Basic m rng 12
3. Hình 1.3: Basic âm 17
4. Hình 1.4: Basic dng 17

M u:
1. Tính cp thit ca  tài:
Vit Nam là mt nc xut khu cà phê ln trên th gii, hn na Vit Nam
ang bc vào thi k hi nhp sâu rng, tính cnh tranh ngày càng khc lit. Tuy
nhiên, hin ti các doanh nghip cà phê Vit Nam ang gp phi rt nhiu khó khn
trong vic cnh tranh giá c vi các nc trên th gii. Các công c phòng nga ri
ro bin ng giá cà phê còn rt thiu và yu. Vi công dng là mt công c h tr
ngi trng cà phê và các doanh nghip cà phê trong vic phòng nga ri ro v giá

và m bo em li ngun thu nhp n nh cho ngi dân, hp ng giao sau thc
s là mt bin pháp hu hiu. iu này ã c kim chng b ng s phát trin cc
kì mnh m! ca các th trng giao sau cà phê trên th gii.
Tuy nhiên, hp ng này còn rt mi m! i vi các doanh nghip cà phê
Vit Nam v quy cách hp ng, c ch hot ng và các quy nh có liên quan ca
sàn giao dch giao sau… iu ó, d∀n ti vic phòng nga ri ro do bin ng giá
cà phê b ng hp ng giao sau cha thc s hiu qu, gây không ít thit hi v tài
chính cho doanh nghip. Hn na, vai trò ca chính ph trong vic to hành lang
pháp lý cho hot ng ca doanh nghip tip cn các sàn giao dch giao sau cà phê
quc t c#ng cha thc s có hiu qu. Vi mong mun hp ng giao sau cà phê
ngày càng c ng dng rng rãi và hiu qu trong quá trình kinh doanh ca các
doanh nghip và mong mun góp ph∃n phát trin th trng giao sau Vit Nam
ngang t∃m khu vc, tác gi ã ch%n  tài “Nâng cao hiu qu phòng nga ri ro
bin ng giá cà phê  Vit Nam bng hp ng giao sau”.
2. Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu nghiên cu ca  tài là giúp các doanh nghip cà phê có cách nhìn
nhn úng &n và hiu c t∃m quan tr%ng ca vic s∋ dng hp ng giao sau 
phòng nga ri ro bin ng giá cà phê, y mnh vic ng dng hp ng giao sau
ngày càng hiu qu và rng rãi trong phòng nga ri ro bin ng giá cà phê Vit
Nam. T mc tiêu nghiên cu này, tác gi s! phân tích tình hình thc t s∋ dng

hp ng giao sau ( các doanh nghip cà phê Vit Nam hin nay. Tìm hiu nhng
khó khn vng m&c, t ó tìm ra các gii pháp  gii quyt nhng khó khn,
vng m&c này.
 thc hin mc tiêu nghiên cu c  cp ( trên,  tài tp trung tr li
nhng câu h)i nghiên cu sau:
- Tình hình bin ng giá cà phê trên th gii nh h(ng nh th nào n li
nhun ca ngi kinh doanh cà phê ti Vit Nam trong trng hp s∋ dng hp
ng giao sau và không s∋ dng hp ng giao sau  phòng nga?
- Thc ti∗n ng dng hp ng giao sau trong phòng nga ri ro bin ng

giá cà phê ti Vit Nam nh th nào? Thành tu t c là gì? Trong thi gian qua
có nhng khó khn, vng m&c nào c∃n gii quyt?
- Nhng nguyên nhân nào làm hiu qu ca vic s∋ dng hp ng giao sau
trong phòng nga ri ro bin ng giá cà phê ti Vit Nam không cao?
- Nhng gii pháp nào c∃n c  xut  nâng cao hiu qu trong vic ng
dng hp ng giao sau  phòng nga ri ro bin ng giá cà phê cho các doanh
nhip cà phê ( Vit Nam?
3. i tng và phm vi nghiên cu:
 tài ch yu tp trung nghiên cu c ch vn hành ca hp ng giao sau
và vn  s∋ dng hp ng giao sau trong phòng nga ri ro bin ng giá ca các
doanh nghip cà phê Vit Nam trên các sàn giao dch cà phê quc t.
V phm vi nghiên cu,  tài nghiên cu trong phm vi các doanh nghip cà
phê ti Vit Nam t nm 2004 n nay.
4. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp thu thp s liu: i vi d liu th cp thì tác gi thu thp
thông tin qua các trang mng in t∋, các báo cáo nghiên cu ca các chuyên gia, t
chc hip hi cà phê Vit Nam. i vi d liu s cp, tác gi ph)ng vn tình hình
kinh doanh, thc hin hp ng giao sau trc tip ti các doanh nghip cà phê Vit
Nam thông qua bng câu h)i ph)ng vn.

Phng pháp phân tích: H thng hóa tng nhóm thông tin, thun tin cho
vic i chiu, so sánh. Phng pháp này da trên kt qu iu tra cùng vi quá
trình tham kho thc t và t nhng kinh nghim tích l#y c trong quá trình hot
ng ( ngành cà phê. Tác gi ch yu s∋ dng phng pháp này nh m làm rõ vai
trò ca hp ng giao sau trong phòng nga ri ro bin ng giá cà phê, và  ra
gii pháp nh m nâng cao hiu qu s∋ dng hp ng giao sau.
Phng pháp so sánh: So sánh các công c phòng nga ri ro c áp dng
trên th gii và li ích ca hp ng giao sau so vi các công c phòng nga ri ro
khác.
Phng pháp iu tra: Tác gi c#ng tin hành ph)ng vn 35 doanh nghip

trên 150 doanh nghip hot ng trong ngành cà phê  ánh giá mc  quan tâm
ca doanh nghip trong phòng nga ri ro bin ng giá cà phê b ng hp ng giao
sau, tìm ra nhng khó khn, vng m&c, t ó  ra các gii pháp kh&c phc. Tác
gi s∋ dng công c SPSS  x∋ lý kt qu kho sát thc t.
5. Các nghiên cu tham kho cho  tài:
Xut phát t nhu c∃u xây dng và phát trin th trng giao sau nông sn nói
chung và th trng giao sau cà phê nói riêng, nhiu nhà khoa h%c ã quan tâm
nghiên cu. Các công trình này ã óng góp ln v mt lý lun, c#ng nh thc ti∗n.
Khái quát mt s công trình nghiên cu mà tác gi ã tham kho cho  tài:
- TS. Nguy∗n Bo Trung (2008) ch nhim  tài “Phát trin hot ng
giao dch nông sn  Vit Nam”.  tài có nghiên cu giao dch giao sau nh là
công c phòng chng ri ro trong kinh doanh nông sn nói chung và cà phê nói
riêng, tuy nhiên các doanh nghip thc hin giao dch giao sau ri mà v∀n b thua
l, nguyên nhân là do th trng giao sau nông sn ti Vit Nam cha phát trin.
- ThS Nguy∗n Lng Thanh(Vin nghiên cu Thng Mi, B Công
Thng, 2009) ch nhim  tài “Th trng hàng hóa nông sn giao sau và vai trò
ca nó i vi vic tiên th nông sn  nc ta”.  tài cho thy t∃m quan tr%ng

ca th trng giao sau, nên th trng giao sau c∃n phi c hoàn thin và phát
trin.
- ThS ào Minh Thoi và các cng s (2008) ch nhim  tài “Qun tr ri
ro giá c hàng hóa cho các doanh nghip xut khu nông sn bng công c phái
sinh”.  tài cho r ng phòng nga và qun tr ri ro giá c thc s c∃n thit i vi
các doanh nghip kinh doanh nông sn nói chung và cà phê nói riêng. Trên th gii
ã có rt nhiu quc gia phòng nga ri ro giá b ng các công c phái sinh, trong ó
có s∋ dng hp ng giao sau. Tuy nhiên, iu này còn rt mi m! ( Vit Nam vì
thc s các bin pháp này không ph bin và c#ng không c ng dng nhiu.
- Ngân hàng th gii (World Bank, 2011) nghiên cu “Qun tr ri ro giá cà
phê”.  tài nghiên cu ng dng cho Vit Nam, ch+ ra r ng các doanh nghip Vit
Nam ch yu da vào hot ng mua bán hàng thc  qun lý giá c nên a ph∃n

gp nhiu ri ro khi có nhng bin ng giá bt li. Chính vì th, các doanh nghip
Vit Nam nên quan tâm n các công c tài chính: hp ng giao sau, hp ng
quyn ch%n  hn ch ri ro trong kinh doanh.
Ngoài ra, c#ng còn nhiu  tài nghiên cu v li ích ca hp ng giao sau
trong vic phòng nga ri ro bin ng giá. Da trên c s( ó, tác gi s! tp trung
nghiên cu vic ng dng hp ng giao sau trong phòng nga ri ro bin ng giá
cà phê ti Vit Nam vi mong mun các doanh nghip cà phê Vit Nam s∋ dng
ngày càng rng rãi và nâng cao hiu qu trong kinh doanh.
6. Kt cu  tài: Bao gm nhng ph∃n chính nh sau:
Chng 1: C s lun v phòng nga ri ro bin ng giá bng hp ng
giao sau
Chng 2: Thc trng s dng hp ng giao sau cà phê ti Vit Nam
Chng 3: Các gii pháp nhm nâng cao hiu qu s dng hp ng giao
sau trong phòng nga ri ro bin ng giá cà phê ti Vit Nam

CHNG 1: C S LUN V PHÒNG NGA RI RO BIN NG GIÁ
BNG HP NG GIAO SAU:
1.1 C s lý lun v hp ng giao sau:
1.1.1 Các khái nim:
Hp ng giao ngay (Spot contract): Hp ng giao ngay là th)a thun
gia ngi mua và ngi bán v hàng hóa, giá c, vic giao nhn và thanh toán
hoc là ngay lp tc hoc là ít lâu sau ó.
(1)

Hp ng k hn (Forward contract): Hp ng k hn là th)a thun gia
hai bên, ngi mua và ngi bán, trong ó, yêu c∃u giao hàng hóa ti mt thi im
vi giá c ã ng ý ngày hôm nay. Nu vào thi im áo hn, giá thc t cao hn
giá thc hin, ngi s( hu hp ng s! kim c li nhun, nu giá thp hn thì
ngi s( hu s! chu mt khon l.
(2)

Hp ng giao sau (Futures contract)
(3):
Hp ng giao sau là mt hp
ng k hn ã c tiêu chun hóa, c giao dch trên sàn giao dch và c iu
ch+nh theo th trng hàng ngày, trong ó khon l ca mt bên c chi tr cho
bên còn li.

Các hp ng giao sau c giao dch trên th trng có t chc, g%i là sàn
giao dch giao sau. Ngi mua hp ng giao sau là ngi có ngh,a v mua hàng
hóa vào mt ngày trong tng lai, có th bán hp ng trên th trng giao sau.
iu này ã làm cho h% thoát kh)i ngh,a v mua hàng hóa. Ngc li, ngi bán
hp ng giao sau là ngi có ngh,a v bán hàng hóa vào mt ngày trong tng lai,
có th mua li hp ng trong th trng giao sau. iu này ã làm cho h% thoát
kh)i ngh,a v bán hàng hóa.
Hp ng giao sau c chun hóa v thi gian, a im, cht lng và s
lng giao hàng.
Mua bán hp ng giao sau không nht thit ch+ là gia ngi sn xut và
ngi mua vì nhng i tng chp nhn ri ro khác có th tr( thành i tác trong
hp ng và do ó to ra tính thanh khon cho th trng(thông thng ây là th
(1)(2)(3)
Nguy∗n Th Ng%c Trang và các cng s(2007), Qun tr ri ro tài chính, Nhà xut
bn Thng kê [7]


trng có tính thanh khon cao).
1.1.2 Các li th v hot !ng ca hp ng giao sau so v∀i giao ngay
và các công c phái sinh khác:
- Chi phí giao d#ch thp hn: khi tham gia hp ng giao sau, nhà ∃u t
ch+ phi b) phí hoa hng và khon ký qu,. So vi phí hoa hng ca hp ng giao

sau, phí quyn ch%n cao hn rt nhiu.
(4)
- Tính thanh khon cao hn th# tr∃ng giao ngay: Do mc vn yêu c∃u
tham gia vào th trng giao sau thp hn giao ngay và th trng giao sau cho phép
nhà ∃u t mua i bán li hp ng nu không có kh nng cung cp hàng hóa.
Nguyên nhân chính là hp ng giao sau c chun hóa và giao dch rng rãi,
không gii hn ngi mua, ngi bán.
- Cho phép nhà u t bán khng d% dàng hn: ây là c im ni tri
ca th trng giao sau so vi giao ngay, to iu kin cho các nhà ∃u c kinh
doanh. Nh ó, to tính thanh khon cho th trng giao sau.
1.1.3 &c i∋m ca hp ng giao sau:
1.1.3.1 Các iu khon c tiêu chu(n hóa:
Trong th trng giao sau, các hot ng mua bán c thc hin liên tc vi
trình  chuyên môn nghip v và bo m an toàn cao. Do ó, các iu khon
trong hp ng c tiêu chun hóa mt cách ti a, giúp cho vic ký kt hp ng
nhanh chóng, m bo an toàn v mt pháp lý.
- Tên hàng: Hàng hóa giao dch có th là hàng hóa thông thng hoc c#ng có th là
các công c tài chính. Mi sàn giao dch ch+ giao dch mt s loi hàng hóa nht
nh. Trng hp ngi mua (bán) mun bo v hàng hóa ca mình nhng hàng
hóa ó không c mua bán trên sàn giao dch thì h% có th mua bán b ng mt hp
ng giao sau ca loi hàng hóa tng t.
- Cht lng: c#ng c tiêu chun hóa.
-  ln: là  ln giá tr tài sn c giao dch trong mt hp ng.  ln v mi
(4)
HàTh Thanh Bình(2007), Mua bán hàng hóa qua s giao dch hàng hóa,
 tài nghiên cu trng i h%c
Kinh T Quc Dân [1]


loi hàng hóa c thng nht h∃u nh trên toàn th gii, giúp cho vic mua bán

gia các th trng giao sau trên th gii d∗ dàng hn. Vic qui nh  ln hp
ng sao cho không quá ln  nhng nhà bo h nh) c#ng có kh nng tham gia,
không quá nh) vì khon c bo h s! không bù &p c chi phí hoa hng hay
chi phí khác.
- Thi im giao hàng (thi im áo hng hp ng): thng c xác nh là
tháng giao hàng trong nm. Trong tháng giao hàng ó, ngày giao hàng c quy
nh c th tùy vào loi hàng hóa và th trng.
- a im giao hàng: Do sàn giao dch quy nh. Vic giao hàng xy ra khi các bên
mong mun thc hin hp ng.
1.1.3.2 Hp ng giao sau là m!t hp ng song v, cam kt th)c hin
ngh∗a v trong tng lai:
Khi lp mt hp ng giao sau, các bên b ràng buc quyn và ngh,a v
trong mi liên h: bên bán có ngh,a v giao mt khi lng hàng xác nh cho bên
mua và có quyn nhn tin vào mt thi im trong tng lai ( mt giá th)a thun
trc. Ngc li, bên mua có ngh,a v thanh toán tin theo nh th)a thun trong
hp ng và có quyn nhn hàng vào mt thi im trong tng lai.  m bo
cho các hp ng giao sau c thi hành, sàn quy nh các bin pháp bo m i
vi c bên mua l∀n bên bán b ng vic ký qu− hoc các giy t chng minh khác.
1.1.3.3 Hp ng giao sau c lp ti sàn giao d#ch qua trung gian:
Vic mua bán qua sàn giao dch làm cho các nhà ∃u t không c∃n quan tâm
n i tác ca mình. Ch+ c∃n tuân th quy nh pháp lut lúc ký kt thì quyn và
ngh,a v các bên c m bo. Vic giám sát thc hin, thc thi hp ng do sàn
m nhim.
1.1.3.4 a s các hp ng giao sau c thanh lý tr∀c th∃i hn:
ây là mt c im rt c áo ca hp ng giao sau mà các dng hp
ng khác không có c. Trong hp ng giao sau, các bên có th thanh lý hp
ng trc ngày áo hn mt cách d∗ dàng mà không c∃n phi thông qua mt s

th)a thun nào b ng cách thc hin nghip v thanh toán bù tr là lp mt hp ng
ngc li vi v th mà mình ang có.

1.1.3.5 Gim thi∋u ri ro không thanh toán:
Thay i trong giá tr hp ng giao sau th hin trên khon thanh toán bù
tr vào mi cui ngày. Nu hp ng ca khách hàng tng giá tr sau ngày giao
dch, mc tng này s! c cng vào tài kh)an ký qu− ca khách hàng, ngc li
khon l s! c tr vào khon ký qu− ó, cho n khi khon ký qu− ch+ còn ( mc
ký qu− duy trì, khách hàng s! phi np khon ký qu− b sung hoc óng v th.
1.1.4 Mc ích ca vic s+ dng hp ng giao sau:
1.1.4.1 Phòng ng,a ri ro bin !ng giá:
Nhng ngi tham gia vào th trng giao sau vi mc ích phòng nga ri
ro bin ng giá có mong mun mua hoc bán hàng hóa thc nhng lo l&ng v vic
giá hàng hóa s! thay i trc khi mua hoc bán hàng hóa ó trên th trng. Thc
hin mt hp ng giao sau i nghch vi v th trên th trng giao ngay s! làm
gim ri ro.
Ví d nu bn là mt doanh nghip xut khu n&m gi cà phê có th phòng
nga giá tr lô hàng b ng cách bán mt hp ng giao sau. Nu giá cà phê gim, lô
hàng mt giá tr. Tuy nhiên, bn ang bán hp ng giao sau, bn có th mua li nó
vi giá thp hn, nh vy s! to ra mt khon li nhun. Khon thu c t v th
giao sau s! bù &p c mt ph∃n l ca lô hàng. Nh vy tham gia vào th trng
giao sau  t c s bo v i vi s thay i giá c thông qua mua hoc bán
các hp ng giao sau ca cùng loi và cùng s lng hàng hóa  gim ri ro giá.
1.1.4.2 u c kim l∃i:
Nhng ngi tham gia th trng giao sau vi mc ích ∃u c kim li
nhun t vic mua hoc bán các hp ng giao sau b ng vic d oán bin ng giá
c trong tng lai. Khi tham gia vào th trng vi t cách là nhà ∃u c, h% chp
nhn ri ro giá c và làm tng tính thanh kh)an ca th trng giao sau.

1.1.5 Các chin lc phòng ng,a ri ro bin !ng giá b−ng hp ng
giao sau:
1.1.5.1 Xác #nh t. s phòng ng,a:
(5)

T. s phòng nga là s lng hp ng giao sau mà mt ngi c∃n s∋ dng
 phòng nga  nhy cm c th nào ó trên th trng giao ngay. V phng
din k− thut, t. s phòng nga là giá tr ca v th giao sau so vi giá tr ca v th
giao ngay. Chúng c s∋ dng  xác nh s lng hp ng giao sau c∃n thit.
Do vây, ta t t. s phòng nga nh là s lng hp ng giao sau.
T. s phòng nga c thit lp sao cho khon lãi hay l trên hp ng giao
sau phi tng thích vi khon lãi hay l trên hp ng giao ngay.
Không có mt phng pháp nào chính xác  xác nh t. s phòng nga
trc khi tin hành phòng nga. Tuy nhiên có nhiu phng pháp c lng chúng.
Cách n gin nht là thc hin v th trên th trng giao sau tng ng vi quy
mô trên th trng giao ngay.
Ví d bn ang n&m gi 102 tn cà phê, giá bán giao ngay 40.000 /kg, giá
tr lô hàng 4080 triu ng. Bn s! n&m gi hp ng giao sau tr giá 4080 triu.
Nu giá giao sau là 42.000 /kg, mi hp ng giao sau 1 lot 10 tn x 1000 x
42.000 = 420 triu. Khi ó, bn s! bán 4080/420 = 10 lot trên th trng giao sau.
1.1.5.2 Các c ch phòng ng,a ri ro:
(6)

V# th bán: Là ngi bán trên hp ng giao sau, vi ý nh mua li chúng
sau ó ( mt mc thp hn  kim li.
V# th mua: Là ngi mua trên hp ng giao sau, vi ý nh bán li chúng
sau ó ( mt mc cao hn  kim li.
1.1.5.2.1 Phòng ng,a v# th bán(mua giao ngay, bán giao sau):
Ngi phòng nga ri ro hin ang n&m gi mt tài sn và ang lo ngi v
mt s gim giá ca tài sn, có th xem xét phòng nga b ng v th bán trên hp
ng giao sau.
(5)(6)
Nguy∗n Th Ng%c Trang và các cng s(2007), Qun tr ri ro tài chính, Nhà xut
bn Thng kê [7]


1.1.5.2.2 Phòng ng,a v# th mua(bán giao ngay, mua giao sau):
Trong trng hp bn ang d nh mua mt tài sn trong tng lai, do lo
ngi giá tài sn s! tng nên bn mua mt hp ng giao sau. Sau ó, nu giá tài sn
tng lên, giá giao sau c#ng s! tng lên, và to ra mt khon lãi trên v th giao sau.
Khon lãi này ít nht   bù &p ph∃n chi phí cao hn khi mua tài sn. ây c
g%i là phòng nga v th mua. Do chúng có liên quan n giao dch d kin nên ôi
khi c g%i là phòng nga tiên liu.
Bng 1.1: Tóm tt các c ch phòng nga ri ro

Phòng nga v th
bán
Phòng nga v th
mua
M( c∋a giao dch giao sau Bán giao sau Mua giao sau
óng c∋a giao dch giao sau Mua giao sau Bán giao sau
Giao ngay Mua Bán
St gim trong giá giao sau lãi l
Gia tng trong giá giao sau l lãi
St gim trong giá giao ngay l lãi
Gia tng trong giá giao ngay lãi l
Ngun : Qun tr ri ro tài chính
1.1.5.3 Basic:
(7)

Hiu qu ca vic phòng nga cho v th bán hay v th mua còn ph thuc
vào bin ng ca basic.
Basic th hin chênh lch gia giá giao ngay và giá giao sau. Basic s! âm khi
giá giao ngay thp hn giá giao sau hoc là dng khi giá giao ngay cao hn giá

giao sau.

Nguy∗n Th Ng%c Trang và các cng s(2007), Qun tr ri ro tài chính, Nhà xut
bn Thng kê [7]


Basic = Giá giao ngay – giá giao sau
Lãi t phòng nga ri ro thay i theo basic. Tính không ch&c ch&n trong
basic liên quan n vic basic thay i nh th nào c g%i là ri ro basic. Phòng
nga ri ro ã chuyn nhng thay i trong giá giao ngay thành nhng thay i
trong basic. Thay i trong basic thì ít bin ng hn là thay i trong giá giao
ngay, chính vì th nhng v th nào có phòng nga ri ro s! có ít ri ro hn là v th
không có phòng nga. B(i vì ri ro basic là kt qu t nhng gì không ch&c ch&n
liên quan n nhng thay i trong basic nên hành vi phòng nga ri ro là hot
ng ∃u c nhng chúng li to ra ri ro ít hn nhiu so vi v th không phòng
nga.
- Tr∃ng hp basic là m!t h−ng s: Tc là giá giao ngay thay i cùng
chiu hng và cùng mc  vi giá giao sau, khi ó ph∃n li nhun trên th trng
này s! úng b ng ph∃n l trên th trng kia.
ó là phòng nga ri ro hoàn ho, tuy nhiên trên thc t iu này rt ít khi
xy ra.
- Basic bin !ng:
Basic thu h/p: basic dng khi giá giao ngay cao hn giá giao sau. Nu
giá giao ngay tng chm hn giá giao sau ta có mt hiu ng tng th là xut hin
mt khon l ròng cho nhà sn xut ( v th bán hp ng giao sau.( xem hình 1.1)
Basic m r!ng: Nu giá giao ngay tng nhanh hn giá giao sau thì ngi
bán giao sau s! thu c khon lãi trên th trng giao ngay nhiu hn khon l trên
th trng giao sau. Do vy, li nhun ròng thu c là mt khon lãi.( xem hình
1.2).