Luận văn thạc sĩ Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước cấp quận tại quận 6, thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM

H và tên: PHM TH XN HÀ









Chun ngành: Kinh t chính tr
Mã s: 60.31.01
LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN CHÍ HI


TP. H Chí Minh – Nm 2012

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan tt c các ni dung ca Lun vn này hoàn toàn do tôi
nghiên cu và thc hin di s hng dn khoa hc ca Tin s Nguyn Chí
Hi.

Tác gi lun vn

Phm Th Xuân Hà


MC LC

Ni dung Trang
M đu 1
Chng 1. C s lý lun v ngân sách nhà nc và hiu qu công tác qun lý
ngân sách cp huyn 6
1.1 Ngân sách nhà nc và qun lý ngân sách nhà nc 6
1.1.1 Khái nim ngân sách nhà nc 6
1.1.2 Qun lý ngân sách nhà nc 6
1.2 Ngân sách cp huyn và qun lý ngân sách cp huyn 11
1.2.1 Khái nim, vai trò và chc nng ca ngân sách cp huyn 11
1.2.2 Qun lý ngân sách cp huyn 13
1.3 Hiu qu qun lý ngân sách cp huyn và các tiêu chí đánh giá hiu
qu qun lý ngân sách cp huyn 18
1.3.1. Hiu qu qun lý ngân sách cp huyn 18
1.3.2 Các tiêu chí đánh giá hiu qu qun lý ngân sách cp huyn
19
1.4 Các nhân t nh hng đn hiu qu qun lý ngân sách cp huyn 24
1.4.1 Các nhân t khách quan 24
1.4.2 Các nhân t ch quan 25
Kt lun chng 1 27
Chng 2. Thc trng công tác qun lý ngân sách cp qun ti qun 6, Thành
ph H Chí Minh 28
2.1 Khái quát đc đim, tình hình kinh t - xã hi qun 6, Thành ph H
Chí Minh 28

2.1.1 Nhng đc đim v t nhiên 28
2.1.2 Nhng đc đim kinh t xã hi 29
2.2 Thc trng công tác qun lý ngân sách cp qun giai đon 2001–2011
ti qun 6, Thành ph H Chí Minh
32
2.2.1 T chc b máy qun lý ngân sách cp qun 32
2.2.2 Quy trình qun lý ngân sách cp qun 34
2.2.3 Thc trng công tác qun lý ngân sách cp qun 38
2.3 ánh giá hiu qu công tác qun lý ngân sách cp qun 50
2.3.1 Nhng thành tu đt đc và nguyên nhân 50
2.3.2 Nhng hn ch, khó khn và nguyên nhân 55
Kt lun chng 2 61
Chng 3. Các gii pháp nâng cao hiu qu công tác qun lý ngân sách cp
qun ti qun 6, Thành ph H Chí Minh đn nm 2015 63
3.1 Quan đim, đnh hng hoàn thin công tác t chc qun lý ngân sách
cp qun ti qun 6 đn nm 2015 63
3.1.1 Các cn c xác đnh đnh hng và gii pháp 63
3.1.2 Quan đim và đnh hng nâng cao hiu qu qun lý ngân sách
cp qun ti qun 6 65
3.2 Các gii pháp nâng cao hiu qu qun lý ngân sách cp qun ti qun 6
Thành ph H Chí Minh 66
3.2.1 Nâng cao hiu qu công tác qun lý thu ngân sách cp qun 66
3.2.2 Nâng cao hiu qu công tác qun lý chi ngân sách cp qun 71
3.2.3 Nâng cao hiu qu công tác qun lý chu trình ngân sách 75
3.2.4 Nâng cao hiu qu thanh tra, kim tra, x lý vi phm, công tác thi
đua, khen thng 77
3.2.5 Các gii pháp khác 79
3.3 Kin ngh 84
Kt lun chng 3 85
Kt lun 86

Tài liu tham kho
Ph lc




1


M U
1. Lý do chn đ tài
Cng lnh xây dng đt nc trong thi k quá đ lên ch ngha xã hi
(b sung, phát trin nm 2011) khng đnh xây dng xã hi xã hi ch ngha “là
mt quá trình cách mng sâu sc, trit đ, đu tranh phc tp gia cái c và cái
mi nhm to ra s bin đi v cht trên tt c các lnh vc ca đi sng xã
hi” (Ban tuyên giáo trung ng, 2011, trang 21). Và đ to đc s bin đi v
cht đó, ngân sách nhà nc là mt công c quan trng đc nhà nc s dng
đ thc hin các chc nng kinh t, xã hi ca mình.
Qun lý ngân sách nhà nc hiu qu s góp phn thc hin công
nghip hóa, hin đi hóa đt nc theo đnh hng xã hi ch ngha, đáp ng
yêu cu phát trin kinh t, xã hi, nâng cao đi sng nhân dân, bo đm quc
phòng, an ninh, đi ngoi. Ngc li, kinh t, xã hi phát trin là điu kin tng
ngun thu cho ngân sách nhà nc. ây là mi quan h bin chng mà nu đc
nhn thc rõ và vn dng tt s thúc đy xã hi phát trin, ngc li s kìm hãm
s phát trin đó.
Thc t ti qun 6, công tác qun lý ngân sách nhà nc cp qun trong
thi gian qua đã đt đc mt s thành tu nht đnh, đm bo phát trin kinh t,
xã hi ti đa phng, tng bc ci thin đi sng nhân dân, an ninh, quc
phòng n đnh. Tuy nhiên, vi tình hình kinh t, xã hi thng xuyên bin đng
cng nh nhng nguyên nhân ch quan khác, công tác qun lý ngân sách nhà

nc cp qun ti qun 6 còn tn ti nhng hn ch, bt cp cn khc phc.
Cho nên, đ gii quyt mi quan h bin chng gia qun lý ngân sách
và phát trin kinh t, xã hi ti đa phng trên c s phát hin, phân tích các
hn ch cng nh nguyên nhân dn đn các hn ch này, t đó đ ra các gii
pháp nhm nâng cao hn na hiu qu qun lý ngân sách nhà nc cp qun
trong nhng nm tip theo ca thi k n đnh ngân sách chính là lý do mà tác
gi la chn đ tài “Nâng cao hiu qu qun lý ngân sách nhà nc cp qun
ti qun 6, Thành ph H Chí Minh đn nm 2015” làm đ tài lun vn thc
s kinh t.

2. Tng quan tình hình nghiên cu
2


i vi vn đ qun lý ngân sách nhà nc, các sách chuyên kho nh
Giáo trình qun lý tài chính công ca PGS.TS Dng ng Chinh và TS. Phm
Vn Khoan, sách Qun lý ngân sách nhà nc ca PGS.TS Nguyn Ngc Hùng
đã tp hp nhng kin thc c bn v qun lý ngân sách nhà nc trên c s
nhng quy đnh pháp lut hin hành.
Ngoài ra, mt s công trình nghiên cu v vn đ qun lý ngân sách
nhà nc gm: Lun án tin s kinh t Hoàn thin ngân sách đa phng trong
c ch th trng  Vit Nam ca tác gi Võ Duy Khng – Trng i hc
Kinh t Thành ph H Chí Minh (Võ Duy Khng, 2001); lun vn thc s kinh
t Gii pháp nâng cao hiu qu kim soát chi ngân sách nhà nc qua kho bc
nhà nc tnh Tin Giang ca tác gi Bùi Th Thu Tho - Trng i hc Kinh
t Thành ph H Chí Minh (Bùi Th Thu Tho, 2009); lun vn thc s kinh t
Nâng cao hiu qu qun lý ngân sách nhà nc tnh An Giang giai đon 2006 –
2010 ca tác gi Nguyn Hoàng Tun - Trng i hc Kinh t Thành ph H
Chí Minh (Nguyn Hoàng Tun, 2006). Các công trình nghiên cu khoa hc này
đã có nhng đóng góp nht đnh trong vic cung cp c s lý lun cng nh thc

tin v vn đ qun lý ngân sách nhà nc trong phm vi c nc hoc  các cp
qun lý ngân sách ti mt s đa phng.
Riêng ti qun 6, thành ph H Chí Minh, y ban nhân dân qun 6 đã
xây dng  án Phát huy ni lc – Thu hút vn đu t – Chuyn dch c cu
kinh t qun 6 giai đon 2006 – 2010. Ni dung đ án ch yu đ cp các gii
pháp phát trin kinh t qun 6, trong đó ni dung v nâng cao hiu qu qun lý
ngân sách nhà nc ti qun cha đc th hin rõ nét. Vì vy, có th nói ti
qun 6 cha có tác gi nào nghiên cu c th v công tác qun lý ngân sách nhà
nc cp qun ti đa phng.
Lun vn đc tác gi k tha các ni dung lý lun v công tác qun lý
ngân sách nhà nc nói chung và qun lý ngân sách nhà nc cp qun nói riêng
đã đc các tác gi khác h thng hóa. Trên c s đó, phát trin các ni dung c
th khác trong công tác qun lý ngân sách nhà nc cp qun cng nh nhng
nhân t nh hng đn hiu qu công tác qun lý. ng thi vn dng các c s
lý lun vào thc tin qun 6 nhm đ ra các gii pháp đ nâng cao hiu qu công
tác qun lý ngân sách nhà nc cp qun giúp cho các nhà qun lý qun 6, Thành
3


ph H Chí Minh xem xét khi quyt đnh các chính sách, bin pháp, công c
qun lý ngân sách trên đa bàn qun t nay đn nm 2015.

3. Mc tiêu, nhim v đ tài
Ngân sách cp qun là mt cp ngân sách thc hin vai trò, chc nng,
nhim v ca ngân sách nhà nc trên phm vi đa bàn qun.  thc hin nhng
vai trò, chc nng, nhim v đó, công tác qun lý ngân sách nhà nc cp qun
đòi hi phi có hiu qu. Vì vy, mc tiêu ca đ tài là tìm ra các gii pháp nhm
nâng cao hiu qu qun lý ngân sách cp qun ti qun 6, Thành ph H Chí
Minh. T mc tiêu đó, nhim v ca đ tài là nghiên cu các c s lý lun v
qun lý ngân sách và phân tích thc trng qun lý ngân sách nhà nc cp qun

ti qun 6 giai đon 2001 – 2011 nhm đánh giá nhng thành tu, nhng hn ch
cng nh tìm các nguyên nhân dn đn các hn ch đó làm c s đ ra các gii
pháp nâng cao hiu qu trong công tác qun lý ngân sách cp qun đn nm
2015.

4. i tng, phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu ca đ tài là công tác qun lý ngân sách nhà nc
cp qun gm công tác qun lý thu, chi, cân đi ngân sách, công tác qun lý chu
trình lp, chp hành, quyt toán ngân sách, công tác thanh tra, kim tra, x lý vi
phm và khen thng trong hot đng ngân sách.
Phm vi nghiên cu ca đ tài đc gii hn trong phân tích công tác
qun lý ngân sách cp qun ti qun 6, Thành ph H Chí Minh. Trên c s
nhng lý lun c bn v ngân sách nhà nc và thc tin qun lý ngân sách nhà
nc cp qun ti qun 6 giai đon 2001 - 2011, tác gi mun đánh giá thc tin
đó, đi chiu vi lý lun nhm tìm ra nhng gii pháp phù hp nâng cao hiu qu
qun lý ngân sách cp qun đn nm 2015, góp phn phát trin kinh t - xã hi
qun 6.


5. Phng pháp nghiên cu và ngun tài liu
4


Lun vn s dng phng pháp duy vt bin chng và duy vt lch s
ca Ch ngha Mác – Lênin, trong đó nghiên cu ngân sách nhà nc nói chung
và ngân sách cp qun nói riêng trong trng thái luôn vn đng, bin đi và phát
trin cng nh trong điu kin lch s c th, mt khác đt ngân sách nhà nc
trong mi quan h bin chng vi tình hình phát trin kinh t, xã hi đ đ xut
nhng giài pháp hoàn thin công tác qun lý ngân sách nhà nc ti đa phng.
Bên cnh đó, tác gi còn s dng các phng pháp nh: phng pháp

thng kê s liu quyt toán ngân sách qun, phng pháp mô t quy trình thc
hin qun lý ngân sách, phng pháp so sánh s liu quyt toán gia các nm,
gia thc tin và lý lun, phng pháp phân tích s liu và quy trình thc hin
đ đánh giá hiu qu qun lý ngân sách, phng pháp tng hp các ni dung đã
nghiên cu đ đ ra các gii pháp nâng cao hiu qu qun lý ngân sách.
Ngun tài liu: tài liu th cp bao gm các ni dung lý lun v qun lý
ngân sách nhà nc t các sách chuyên kho, các quy đnh pháp lut hin hành
ti các vn bn Lut, Ngh đnh, Thông t và các vn bn pháp lut khác v qun
lý ngân sách nhà nc đng thi s dng các s liu th cp t Niên giám thng
kê và các Quyt đnh công khai d toán, quyt toán, các báo cáo quyt toán ngân
sách, các báo cáo v công tác qun lý ngân sách ti qun 6 nhm hoàn thành mc
tiêu nghiên cu.

6. Ý ngha khoa hc ca lun vn:
Lun vn đã đt đc ý ngha khoa hc và thc tin sau đây:
Mt là, h thng hóa nhng vn đ lý lun c bn v ngân sách nhà
nc nói chung và hiu qu công tác qun lý ngân sách nhà nc cp huyn nói
riêng.
Hai là, trên c s các s liu d toán, quyt toán thu, chi ngân sách hàng
nm t nm 2001 đn nm 2011, lun vn phân tích và làm sáng t thc trng
công tác qun lý ngân sách nhà nc cp qun ti qun 6, Thành ph H Chí
Minh. T đó, so sánh vi lý lun đã đc h thng hóa đ tìm ra các mt u
đim, mt hn ch và nguyên nhân ca các mt hn ch đó.
Ba là, t nhng quan đim, đnh hng chung cng nh nhng u đim,
hn ch và nguyên nhân hn ch trong thc tin qun lý, đ ra các gii pháp đ
5


nâng cao hiu qu công tác qun lý ngân sách nhà nc cp qun giúp cho các
nhà qun lý qun 6, Thành ph H Chí Minh xem xét khi quyt đnh các chính

sách, bin pháp, công c qun lý ngân sách trên đa bàn qun t nay đn nm
2015.

7. B cc lun vn: Lun vn gm có các phn sau đây:
M đu
Chng 1. C s lý lun v ngân sách nhà nc và hiu qu công tác
qun lý ngân sách cp huyn
Chng 2. Thc trng công tác qun lý ngân sách cp qun ti qun 6,
Thành ph H Chí Minh
Chng 3. Các gii pháp nâng cao hiu qu công tác qun lý ngân sách
cp qun ti qun 6, Thành ph H Chí Minh đn nm 2015.
Kt lun.
Tài liu tham kho
Ph lc.
6


CHNG 1
C S LÝ LUN V NGÂN SÁCH NHÀ NC
VÀ HIU QU CÔNG TÁC QUN LÝ NGÂN SÁCH CP HUYN

1.1 Ngân sách nhà nc và qun lý ngân sách nhà nc
1.1.1 Khái nim ngân sách nhà nc
Ngân sách nhà nc là toàn b các khon thu, chi ca Nhà nc đã
đc c quan nhà nc có thm quyn quyt đnh và đc thc hin trong mt
nm đ bo đm thc hin các chc nng, nhim v ca Nhà nc.
V bn cht ca ngân sách nhà nc, đng sau nhng con s thu, chi
đó là quan h li ích kinh t gia nhà nc vi các ch th khác nh doanh
nghip, h gia đình, cá nhân trong và ngoài nc gn lin vi quá trình to lp,
phân phi và s dng qu ngân sách. (Dng ng Chinh và Phm Vn Khoan,

2007).
“Ngân sách nhà nc gm ngân sách trung ng và ngân sách đa
phng. Ngân sách đa phng bao gm ngân sách ca đn v hành chính các
cp có Hi đng nhân dân và y ban nhân dân theo quy đnh ca Lut T chc
Hi đng nhân dân và y ban nhân dân, theo quy đnh hin hành, bao gm:
ngân sách tnh, thành ph trc thuc trung ng (gi chung là ngân sách
tnh) bao gm ngân sách cp tnh và ngân sách ca các huyn, qun, th xã,
thành ph thuc tnh; ngân sách huyn, qun, th xã, thành ph thuc tnh (gi
chung là ngân sách huyn) bao gm ngân sách cp huyn và ngân sách các xã,
phng, th trn; ngân sách các xã, phng, th trn (gi chung là ngân sách cp
xã)”. (Chính ph, 2003, trang 4).

1.1.2 Qun lý ngân sách nhà nc
1.1.2.1 Khái nim qun lý ngân sách nhà nc
Qun lý nói chung là mt quy trình mà ch th qun lý tin hành
thông qua vic s dng các công c và phng pháp thích hp nhm tác đng và
điu khin đi tng qun lý hot đng phát trin phù hp vi quy lut khách
quan và đt ti các mc tiêu đã đnh. (Dng ng Chinh và Phm Vn Khoan,
2007).
7


Trong hot đng qun lý ngân sách nhà nc, ch th qun lý là các
c quan nhà nc đc giao nhim v thc hin các hot đng to lp và s
dng ngân sách nhà nc. i tng ca qun lý ngân sách nhà nc là các hot
đng thu, chi ngân sách nhà nc. Trong qun lý ngân sách nhà nc, các ch
th qun lý có th s dng nhiu phng pháp qun lý và nhiu công c qun lý
khác nhau. V phng pháp qun lý có th s dng các phng pháp nh
phng pháp t chc, phng pháp hành chính, phng pháp kinh t. Còn h
thng pháp lut đc s dng đ qun lý và điu hành các hot đng tài chính

nhà nc đc xem nh mt loi công c qun lý có vai trò đc bit quan trng.
Trong qun lý ngân sách nhà nc, công c pháp lut đc s dng th hin
di các dng c th là các chính sách, c ch qun lý tài chính; các ch đ qun
lý tài chính, k toán, thng kê; các đnh mc, tiêu chun v tài chính, mc lc
ngân sách nhà nc Cùng vi pháp lut, nhiu công c ph bin khác đc s
dng trong qun lý ngân sách nh: các đòn by kinh t, tài chính; kim tra, thanh
tra, giám sát;
T nhng phân tích trên có th hiu mt cách tng quát v qun lý
ngân sách nhà nc nh sau: “Qun lý ngân sách là hot đng ca các ch th
qun lý ngân sách thông qua vic s dng có ch đnh các phng pháp qun lý
và các công c qun lý đ tác đng và điu khin hot đng ngân sách nhm đt
đc các mc tiêu đã đnh”. (Dng ng Chinh và Phm Vn Khoan, 2007,
trang 41).

1.1.2.2 Nguyên tc qun lý ngân sách nhà nc
Th nht, nguyên tc thng nht, tp trung dân ch. Nguyên tc
này va đm bo s thng nht ý chí và li ích qua huy đng và phân b ngân
sách đ to ra hàng hóa, dch v công va phát huy tính ch đng và sáng to
ca đa phng trong gii quyt các trng hp c th. Nguyên tc này đc
quán trit thông qua s phân công và phi hp cht ch gia các c quan Nhà
nc trong phân cp qun lý  c ba khâu ca chu trình ngân sách.
Th hai, nguyên tc công khai, minh bch. Nguyên tc này đm bo
nhà nc chu trách nhim trc nhân dân v huy đng và s dng các ngun
8


thu. Vì vy, các cp, các đn v d toán, các t chc, cá nhân đc ngân sách
nhà nc h tr phi công khai d toán và quyt toán ngân sách.
Th ba, nguyên tc có phân công, phân cp qun lý. Theo nguyên
tc này, ngân sách trung ng gi vai trò ch đo, bo đm thc hin các nhim

v chin lc, quan trng ca quc gia và h tr nhng đa phng cha cân đi
đc thu, chi ngân sách. Còn ngân sách đa phng đc phân cp ngun thu
bo đm ch đng trong thc hin nhng nhim v đc giao.
Th t, nguyên tc gn quyn hn vi trách nhim. Nguyên tc này
đòi hi Nhà nc phi đm bo trách nhim trc nhân dân v toàn b quá trình
qun lý ngân sách bao gm tr li cht vn liên quan đn thu, chi ngân sách cng
nh kt qu đt đc đng sau các con s thu, chi đó và gánh chu hu qu v
nhng sai phm mà các nhà qun lý thu, chi ngân sách gây ra. (Quc hi, 2002).

1.1.2.3 Các ni dung qun lý ngân sách nhà nc
Th nht, qun lý quá trình thu ngân sách nhà nc.
Thu ngân sách Nhà nc đc thc hin bng các hình thc bt
buc nh hình thc thu, phí, l phí hoc bng các hình thc huy đng t nguyn
nh hình thc đóng góp ca các t chc, cá nhân, vin tr, Qun lý quá trình
thu ngân sách nhà nc chính là qun lý các hình thc đó. (Dng ng Chinh
và Phm Vn Khoan, 2007).
Th hai, qun lý quá trình chi ngân sách nhà nc.
Qun lý chi ngân sách nhà nc có quy mô và mc đ rng ln, 
nhiu lnh vc và  nhiu đa phng, bao gm: qun lý các khon chi đu t
phát trin; chi thng xuyên; chi tr n gc và lãi vay; chi vin tr; chi cho vay;
chi b sung qu d tr tài chính; b sung cho ngân sách cp di. (Dng ng
Chinh và Phm Vn Khoan, 2007, trang 41).
Th ba, qun lý vic thc hin các bin pháp cân đi thu, chi ngân
sách nhà nc.
Ngân sách nhà nc đc cân đi theo nguyên tc tng s thu t
thu, phí, l phí phi ln hn tng s chi thng xuyên và góp phn tích ly
ngày càng cao vào chi đu t phát trin; trng hp còn bi chi, thì s bi chi
phi nh hn s chi đu t phát trin, tin ti cân bng thu, chi ngân sách.
9

Có nhiu nguyên nhân dn đn s mt cân đi ngân sách và tùy theo
nguyên nhân mà có các gii pháp pháp khác nhau. Gii pháp ph bin hin nay
là vay n trong và ngoài nc, hình thành qu d tr, qu d phòng tài chính
Và vic qun lý cân đi thu, chi ngân sách nhà nc chính là vic
qun lý thc hin các gii pháp đó. (Dng ng Chinh và Phm Vn Khoan,
2007, trang 41).
Th t, qun lý chu trình ngân sách.
Chu trình ngân sách là mt quá trình vi ba khâu ni tip nhau, đó
là lp ngân sách, chp hành ngân sách và quyt toán ngân sách. Chu trình ngân
sách có đ dài thi gian dài hn mt nm ngân sách vì trong mt nm ngân sách
đng thi din ra c ba khâu ca chu trình ngân sách đó là: chp hành ngân sách
ca chu trình ngân sách hin ti, quyt toán ngân sách ca chu trình ngân sách
trc đó và lp ngân sách cho chu trình ngân sách tip theo. (Dng ng Chinh
và Phm Vn Khoan, 2007).
Công tác lp d toán ngân sách nhà nc cn c vào nhim v phát
trin kinh t - xã hi và bo đm quc phòng, an ninh. Các khon thu trong d
toán ngân sách phi đc xác đnh trên c s tng trng kinh t, các ch tiêu có
liên quan và các quy đnh ca pháp lut v thu ngân sách. Các khon chi trong
d toán ngân sách phi đc xác đnh trên c s mc tiêu phát trin kinh t - xã
hi, bo đm quc phòng, an ninh. (Quc hi, 2002).
Công tác chp hành là quá trình s dng tng hp các bin pháp
kinh t, tài chính và hành chính nhm làm cho các ch tiêu thu, chi ghi trong k
hoch ngân sách nhà nc nm tr thành hin thc. (Dng ng Chinh và
Phm Vn Khoan, 2007).
Quyt toán ngân sách là khâu cui cùng ca mt chu trình ngân
sách. Mc đích ca quyt toán ngân sách là tng kt đánh giá li toàn b quá
trình thu, chi ngân sách trong mt nm ngân sách đã qua. (Dng ng Chinh và
Phm Vn Khoan, 2007).
Th nm, kim tra, thanh tra, x lý vi phm và khen thng.

Trong phm vi nhim v, quyn hn ca mình, c quan qun lý nhà
nc và đn v d toán ngân sách có trách nhim kim tra vic thc hin các ch
đ thu, chi và qun lý ngân sách, qun lý tài sn ca Nhà nc.
10


Thanh tra tài chính có nhim v thanh tra vic chp hành pháp lut
v thu, chi và qun lý ngân sách, qun lý tài sn nhà nc ca t chc, cá nhân.
T chc, cá nhân có thành tích trong vic thc hin ngân sách nhà
nc thì đc khen thng. Vic qun lý ngân sách hiu qu, tit kim, tng đu
t phát trin, tng thu, tng điu tit cho ngân sách cp trên, gim b sung cân
đi t ngân sách cp trên là cn c đ đánh giá, khen thng.
T chc, cá nhân có hành vi vi phm pháp lut v ngân sách thì tùy
theo tính cht, mc đ vi phm có th b x lý k lut, x pht hành chính hoc
b truy cu trách nhim hình s; nu gây thit hi thì phi bi thng theo quy
đnh ca pháp lut. (Chính ph, 2003).

1.1.2.4 Phân cp qun lý ngân sách nhà nc
Phân cp qun lý ngân sách nhà nc đc nhìn nhn nh là mt
bin pháp qun lý hot đng ca ngân sách nhà nc. Thc cht ca vic phân
cp là vic phân chia trách nhim qun lý hot đng ca ngân sách nhà nc
theo tng cp chính quyn nhm làm cho hot đng ca ngân sách nhà nc lành
mnh và đt hiu qu cao.
Phân cp ngun thu, nhim v chi và quan h gia ngân sách các
cp đc thc hin theo các nguyên tc sau đây:
Th nht, ngân sách trung ng và ngân sách mi cp chính quyn
đa phng đc phân cp ngun thu và nhim v chi c th;
Th hai, ngân sách trung ng gi vai trò ch đo, bo đm thc
hin các nhim v chin lc, quan trng ca quc gia và h tr nhng đa
phng cha cân đi đc thu, chi ngân sách;

Th ba, ngân sách đa phng đc phân cp ngun thu bo đm
ch đng trong thc hin nhng nhim v đc giao; tng cng ngun lc cho
ngân sách xã. Hi đng nhân dân tnh, thành ph trc thuc trung ng (gi
chung là cp tnh) quyt đnh vic phân cp ngun thu, nhim v chi gia ngân
sách các cp chính quyn đa phng phù hp vi phân cp qun lý kinh t - xã
hi, quc phòng, an ninh và trình đ qun lý ca mi cp trên đa bàn;
Th t, nhim v chi thuc ngân sách cp nào do ngân sách cp đó
bo đm; vic ban hành và thc hin chính sách, ch đ mi làm tng chi ngân
11


sách phi có gii pháp bo đm ngun tài chính phù hp vi kh nng cân đi
ca ngân sách tng cp;
Th nm, trng hp c quan qun lý nhà nc cp trên y quyn
cho c quan qun lý nhà nc cp di thc hin nhim v chi ca mình, thì
phi chuyn kinh phí t ngân sách cp trên cho cp di đ thc hin nhim v
đó;
Th sáu, thc hin phân chia theo t l phn trm (%) đi vi các
khon thu phân chia gia ngân sách các cp và b sung t ngân sách cp trên cho
ngân sách cp di đ bo đm công bng, phát trin cân đi gia các vùng, các
đa phng. T l phn trm (%) phân chia các khon thu và s b sung cân đi
t ngân sách cp trên cho ngân sách cp di đc n đnh t ba đn nm nm.
S b sung t ngân sách cp trên là khon thu ca ngân sách cp di;
Th by, trong thi k n đnh ngân sách, các đa phng đc s
dng ngun tng thu hàng nm mà ngân sách đa phng đc hng đ phát
trin kinh t - xã hi trên đa bàn; sau mi thi k n đnh ngân sách, phi tng
kh nng t cân đi, phát trin ngân sách đa phng, thc hin gim dn s b
sung t ngân sách cp trên hoc tng t l phn trm (%) điu tit s thu np v
ngân sách cp trên;
Và th tám, ngoài vic y quyn thc hin nhim v chi và b sung

ngun thu, không đc dùng ngân sách ca cp này đ chi cho nhim v ca cp
khác, tr trng hp đc bit theo quy đnh ca Chính ph. (Quc hi, 2002).

1.2 Ngân sách cp huyn và qun lý ngân sách cp huyn
1.2.1 Khái nim và vai trò ngân sách cp huyn
Ngân sách cp huyn là mt cp ngân sách thc hin vai trò, chc nng,
nhim v ca ngân sách nhà nc trên phm vi đa bàn huyn. Ngân sách cp
huyn bao gm các hot đng thu, chi ngân sách gn vi thc hin chc nng
nhim v ca chính quyn huyn.
Ngân sách cp huyn mang bn cht ca ngân sách nhà nc, đó là mi
quan h gia ngân sách cp huyn vi các t chc, cá nhân trên đa bàn huyn
trong quá trình phân b, s dng các ngun lc tài chính ca huyn. Mi quan h
12


đó đc điu chnh, điu tit sao cho phù hp vi bn cht nhà nc xã hi ch
ngha và đt đc mc tiêu phát trin kinh t - xã hi ca huyn.
V vai trò, ngân sách cp huyn có vai trò đm bo n đnh an ninh,
quc phòng; thúc đy phát trin, n đnh kinh t; bù đp nhng khim khuyt th
trng, đm bo công bng xã hi và bo v môi trng.
Trc ht, ngân sách cp huyn có vai trò đm bo n đnh an ninh, trt
t cp huyn. Là mt cp chính quyn, huyn t chc mt h thng các c quan,
đoàn th hành chính nhm thc hin các chc nng ca Nhà nc. iu đó cng
có ngha là đ cho các c quan, đoàn th đó hot đng đc cn phi có mt qu
tài chính tp trung. ó chính là ngân sách cp huyn. B máy thc hin nhim
v đm bo an ninh trt t, quc phòng là công c quyn lc ca Nhà nc,
nhm bo v ý chí ca Nhà nc, to điu kin an toàn đ mt huyn phát trin
mi mt. Vì vy, tùy theo phm vi đa lý, tình hình kinh t xã hi trên tng
huyn mà ngân sách huyn cn phi có k hoch c th, chi tit, có các khon d
phòng hp lý đ đm bo an ninh, trt t trên đa bàn huyn.

Th hai, ngân sách huyn có vai trò thúc đy, phát trin và n đnh kinh
t.  thc hin tt chin lc phát trin kinh t ca cp trung ng, cp tnh,
cp huyn cn phi s dng các công c sn có ca mình đ điu tit, đnh
hng. Mt trong nhng công c đc lc là ngân sách. Các huyn phi cn c
vào th mnh ca đa phng mình đ đnh hng, hình thành c cu kinh t,
kích thích phát trin và đ hin thc hóa các đnh hng thì phi s dng ngân
sách cung cp kinh phí, vn đu t, h tr v c s h tng đ các c quan, đn
v thc hin các chính sách trên các lnh vc kinh t - xã hi.
Th ba, ngân sách huyn có vai trò bù đp khim khuyt ca nn kinh
t th trng, đm bo công bng xã hi, gìn gi môi trng. Kinh t th trng
bên cnh nhng mt tích cc cng có mt tiêu cc là gây ra các vn đ nh: tht
nghip, h ngn cách giàu nghèo tng, không quan tâm đn ngi già, tr em,
ngi tàn tt, la đo, chim đot, môi trng ô nhim Vì vy, cp huyn theo
dõi các báo cáo tng hp t cp xã trên c s đó phi có bin pháp gii quyt.
Ngoài vic quan tâm đn đi sng vt cht ca ngi lao đng, huyn phi
thng xuyên quan tâm đn đi sng vn hóa, tinh thn ca qun chúng nhân
dân, ci to các sân chi, phng tin gii trí lành mnh, tin b. Các dch v
13


công cng nh giáo dc, y t phi gim đc chi phí cho ngi dân, đm bo
ngi dân có điu kin đc hc hành, đc chm sóc sc khe.

1.2.2 Qun lý ngân sách cp huyn
1.2.2.1 Khái nim qun lý ngân sách cp huyn
Ging qun lý ngân sách nhà nc nói chung, qun lý ngân sách cp
huyn là hot đng ca các ch th qun lý ngân sách cp huyn thông qua vic
s dng có ch đnh các phng pháp qun lý và các công c qun lý đ tác
đng và điu khin hot đng ngân sách nhm đt đc các mc tiêu đã đnh
trong phm vi huyn.

Theo đó, ch th qun lý ngân sách cp huyn là y ban nhân dân
huyn, Chi cc thu huyn và các c quan nhà nc khác đc giao nhim v
thc hin các hot đng to lp, s dng ngân sách nhà nc cp huyn. i
tng ca qun lý ngân sách nhà nc là các hot đng thu, chi ngân sách nhà
nc trong phm vi huyn. V phng pháp qun lý có th s dng các phng
pháp nh phng pháp t chc, phng pháp hành chính, phng pháp kinh t.
Phng pháp t chc đc s dng đ thc hin ý đ ca ch th qun lý trong
vic b trí, sp xp các mt hot đng ca ngân sách nhà nc theo nhng khuôn
mu đã đnh và thit lp b máy qun lý phù hp vi các mt hot đng đó.
Phng pháp hành chính đc s dng khi các ch th qun lý mun các đòi hi
ca mình phi đc các khách th qun lý tuân th mt cách vô điu kin.
Phng pháp kinh t đc s dng thông qua vic dùng li ích vt cht đ kích
thích tính tích cc ca các khách th qun lý. Còn công c qun lý ch yu h
thng pháp lut trong qun lý và điu hành các hot đng tài chính nhà nc.

1.2.2.2 Qun lý ngân sách cp huyn
* Qun lý thu ngân sách nhà nc cp huyn

Qun lý thu ngân sách nhà nc s bao gm qun lý thu thu; phí,
l phí và thu các khon khác. T đó chúng ta có th phân tích phng thc qun
lý đi vi tng hình thc nh sau:
- V qun lý thu thu: T chc công tác qun lý thu thu là ni
dung c bn nht trong qun lý thu ngân sách nhà nc nhm tp trung đy đ,
14


kp thi các khon thu theo lut đnh vào ngân sách nhà nc đ phc v cho
các nhu cu chi tiêu ca nhà nc theo đúng k hoch và d toán đã đnh. Vic
t chc công tác qun lý thu thu đc thc hin thông qua ba khâu là lp d
toán thu, t chc thc hin d toán thu và quyt toán thu.

- V qun lý thu phí, l phí: Các t chc (không phi là c quan
thu) và cá nhân thu phí, l phí thc hin đng ký vi c quan thu đa phng
v loi phí, l phí, đa đim thu, chng t thu và vic t chc thu phí, l phí trc
khi bt đu thu phí, l phí. Tin phí, l phí do c quan thu trc tip t chc thu
và trng hp t chc khác thu phí, l phí đã đc ngân sách nhà nc bo đm
kinh phí cho hot đng thu phí, l phí theo d toán hàng nm thì t chc thu np
toàn b s tin phí, l phí thu đc vào ngân sách nhà nc. Trng hp t chc
thu cha đc ngân sách nhà nc bo đm kinh phí cho hot đng thu phí, l
phí hoc t chc thu đc y quyn thu phí, l phí thì t chc thu đc đ li
mt phn trong s tin phí, l phí thu đc đ trang tri chi phí cho vic thu phí,
l phí; phn tin phí, l phí còn li phi np vào ngân sách nhà nc.
- V qun lý các khon thu khác: Ngoài các khon thu thu, phí,
l phí, thu ngân sách nhà nc cp huyn còn bao gm các khon đóng góp t
nguyn ca các t chc, các cá nhân  trong và ngoài nc; các khon vin tr
không hoàn li ca các t chc và cá nhân  nc ngoài; các khon đóng góp t
nguyn khác theo quy đnh ca pháp lut, thu b sung t ngân sách tnh, thu vi
phm hành chính thuc thm quyn ca y ban nhân dân huyn quyt đnh x
pht. Các khon thu khác ca ngân sách nhà nc nói trên đc thu np trc tip
vào kho bc nhà nc hoc thu np qua c quan thu theo các quy đnh hin hành
đi vi tng khon thu. (Dng ng Chinh và Phm Vn Khoan, 2007).
* Qun lý chi ngân sách nhà nc cp huyn

Qun lý chi ngân sách nhà nc cp huyn bao gm: chi đu t
phát trin, chi thng xuyên và chi khác. C th nh sau:
- V qun lý chi đu t phát trin đc thc hin qua các bc:
+ Lp k hoch thanh toán vn đu t xây dng c bn ca
nm.
+ Phân b, kim tra và thông báo k hoch vn đu t
+ Cp phát thanh toán vn đu t
15

+ Quyt toán vn đu t xây dng c bn
+ Thm tra quyt toán vn đu t hoàn thành.
- V qun lý chi thng xuyên đc thc hin xuyên sut qua các
khâu lp d toán, chp hành d toán, quyt toán đi vi các khon chi thng
xuyên. Trong đó, vic qun lý chi thng xuyên đm bo khi kt thúc chu trình
ngân sách, các s liu quyt toán phn ánh đc kt qu chp hành d toán, rút
ra nhng kinh nghim và bài hc cn thit cho k chp hành d toán tip theo.
(Dng ng Chinh và Phm Vn Khoan, 2007).
- V qun lý các khon chi khác bao gm: Chi b sung có mc
tiêu cho ngân sách cp di và chi chuyn ngun sang nm sau
+ Chi b sung có mc tiêu nhm h tr ngân sách cp di
thc hin nhim v.S b sung theo mc tiêu t ngân sách cp trên cho ngân
sách cp di đc xác đnh hàng nm. Mc b sung c th đc cn c kh
nng cân đi ngân sách cp trên và yêu cu v mc tiêu c th ca cp di.
Vic s dng vn, kinh phí b sung theo mc tiêu phi theo đúng mc tiêu quy
đnh. (Chính ph, 2003)
+ Các khon chi ngân sách đc b trí trong d toán ngân sách
nm nào, ch đc chi trong niên đ ngân sách nm đó. Các khon chi ngân sách
thuc d toán nm trc cha thc hin hoc cha thc hin ht, không đc
chuyn sang nm sau chi tip; trng hp đc bit đc Ch tch y ban nhân
dân hoc y quyn cho th trng c quan tài chính quyt đnh cho chi tip. (B
tài chính, 2003).
* Qun lý các bin pháp cân đi thu chi ngân sách nhà nc cp
huyn
Ngân sách nhà nc đc cân đi theo nguyên tc tng s thu t
thu, phí và l phí phi ln hn tng s chi thng xuyên và góp phn tích ly
ngày càng cao vào chi đu t phát trin; trng hp còn bi chi, thì s bi chi
phi nh hn s chi đu t phát trin, tin ti cân bng thu, chi ngân sách. Công

tác qun lý các bin pháp cân đi ngân sách cp huyn gm:
- Trong khâu lp d toán ngân sách nhà nc: thu ngân sách nhà
nc phi đc xác đnh trên c s tng trng kinh t, chi ngân sách nhà nc
phi đm bo các mc tiêu phát trin kinh t xã hi, qun lý nhà nc, đm bo
16


quc phòng, an ninh.  ch đng cân đi ngân sách nhà nc, d toán chi ngân
sách cp huyn đc b trí khon d phòng t 2% đn 5% tng s chi nhm đáp
ng các nhu cu chi phát sinh đt xut trong nm ngân sách.
- Trong khâu chp hành ngân sách nhà nc: phi khai thác các
ngun thu mt cách hp lý, chng tht thoát ngun thu ca ngân sách nhà nc;
kim soát cht ch các khon chi, đm bo tit kim và hiu qu; mi tài sn
đc đu t, mua sm bng ngun ngân sách nhà nc và tài sn khác ca Nhà
nc phi đc qun lý theo đúng ch đ quy đnh. Vic ban hành và thc hin
các vn bn pháp lut mi làm tng chi hoc gim thu ngân sách trong nm phi
có ngun tài chính đm bo.
- Trong khâu quyt toán ngân sách nhà nc: phi đánh giá hot
đng ngân sách nhà nc nm đã qua, trong đó có vn đ t chc cân đi ngân
sách nhà nc , nhm rút ra kinh nghim tt áp dng cho nm tip theo.
T chc cân đi ngân sách nhà nc cng là mt trong nhng ni
dung quan trng ca quá trình lp, chp hành và quyt toán ngân sách nhà nc.
Tt c các gii pháp v kinh t, tài chính, t chc, nhm thc hin tt vic lp,
chp hành và quyt toán ngân sách nhà nc cng là nhng gii pháp đ t chc
cân đi ngân sách nhà nc. Ngc li, làm tt vic t chc tt cân đi ngân
sách nhà nc, s góp phn thc hin tt vic qun lý ngân sách nhà nc.
(Dng ng Chinh và Phm Vn Khoan, 2007).
* Qun lý chu trình ngân sách nhà nc cp huyn

Th nht, v lp d toán.

y ban nhân dân cp tnh da trên các cn c pháp lý và kh nng
cân đi ngân sách đa phng s hng dn và thông báo s kim tra v d toán
ngân sách cho các đn v trc thuc và y ban nhân dân cp di.
Trên c s d toán thu, chi ngân sách do y ban nhân dân cp tnh
giao, y ban nhân dân cp huyn tin hành giao d toán thu, chi cho đn v cp
di. Trong đó phân b d toán chi phi đúng ch đ, tiêu chun, đnh mc theo
quy đnh ca pháp lut, đm bo yêu cu chi tiêu ngân sách cht ch, tit kim,
hiu qu, góp phn thc hin mc tiêu phát trin kinh t - xã hi, đm bo ngun
thc hin chính sách an sinh xã hi.
Th hai, v chp hành d toán.
17


T chc thu ngân sách nhà nc: Qun lý các t chc, cá nhân np
đy đ, đúng hn các khon thu, phí, l phí và các khon thu khác vào ngân
sách nhà nc theo quy đnh ca pháp lut. Trng hp chm np mà không
đc phép s b cng ch np theo quy đnh ca các lut, pháp lnh thu và quy
đnh ca Chính ph.
Qun lý chi tr, thanh toán các khon chi ca ngân sách nhà nc:
Cn c vào d toán chi ngân sách nhà nc nm đc giao và yêu cu thc hin
nhim v chi ca đn v theo đúng ch đ tiêu chun, đnh mc, c quan tài
chính và Kho bc Nhà nc thc hin chi tr, thanh toán các khon chi ngân
sách nhà nc theo nguyên tc thanh toán trc tip t Kho bc Nhà nc cho
ngi hng lng, ngi cung cp hàng hóa, dch v và ngi nhn thu.
Th ba, v quyt toán ngân sách.
Qun lý các đn v d toán t chc thc hin quyt toán ngân sách
ca đn v mình và công tác k toán, quyt toán ca các đn v d toán cp di.
S liu báo cáo quyt toán phi chính xác, trung thc, đy đ. Ni dung báo cáo
quyt toán ngân sách phi theo đúng các ni dung ghi trong d toán đc giao
(hoc đc c quan có thm quyn cho phép) và chi tit theo mc lc ngân sách

nhà nc. Th trng đn v s dng ngân sách phi chu trách nhim trc
pháp lut v tính chính xác, trung thc, đy đ; chu trách nhim v nhng khon
thu, chi, hch toán, quyt toán ngân sách sai ch đ. (B Tài chính, 2003).
* Thanh tra, kim tra, x lý vi phm, thi đua khen thng trong hot
đng ngân sách nhà nc cp huyn
Thanh tra tài chính thc hin thanh tra vic chp hành thu, chi và
qun lý ngân sách, qun lý tài sn nhà nc ca các t chc và cá nhân theo quy
đnh ca pháp lut.
C quan tài chính, c quan thu ngân sách, c quan Kho bc Nhà
nc, đn v d toán các cp theo chc nng nhim v đc phân công t chc
thc hin ch đ kim tra k toán thng xuyên, đnh k đi vi các đn v, cá
nhân có ngha v thu np ngân sách, đn v s dng ngân sách các cp. Trong
quá trình kim tra k toán, xét duyt và thm đnh quyt toán, nu phát hin các
khon thu ca các t chc, cá nhân đã np ngân sách nhà nc không đúng quy
đnh ca pháp lut phi hoàn tr t ngân sách nhà nc cho các t chc cá nhân
18


và hch toán gim thu ngân sách. Nhng khon chi không đúng ch đ quy đnh
ca pháp lut phi thu hi ngay cho ngân sách nhà nc và hch toán gim chi
ngân sách nhà nc.
Tt c các đn v d toán và các cp ngân sách phi thc hin
nghiêm túc nhng quy đnh v công tác k toán và quyt toán ngân sách nhà
nc, phi lp quyt toán ngân sách nhà nc theo đúng mu biu và thi hn
quy đnh. Nu đn v chm np, ngoài vic phi chu x pht vi phm hành
chính trong lnh vc k toán, thng kê; c quan tài chính tm đình ch hoc yêu
cu Kho bc Nhà nc đng cp tm đình ch cp kinh phí cho đn khi đn v
np báo cáo quyt toán nm, tr mt s khon chi cp thit nh lng, ph cp
lng, tr cp, hc bng hc sinh sinh viên. (B Tài chính, 2003).
T chc, cá nhân có thành tích thu đúng pháp lut và vt d toán;

chi ngân sách tit kim, nhng vn bo đm cht lng ca nhim v đc giao;
lãnh đo, ch đo đa phng tng thu, tit kim chi, sau mi thi k n đnh
ngân sách, gim dn s b sung t ngân sách cp trên hoc tng t l phn trm
(%) điu tit s thu np v ngân sách cp trên thì đc khen thng. (Quc hi,
2002).

1.3 Hiu qu qun lý ngân sách cp huyn và các tiêu chí đánh giá hiu qu
qun lý ngân sách cp huyn
1.3.1. Hiu qu qun lý ngân sách cp huyn
T khái nim qun lý ngân sách cp huyn đã đc nghiên cu, có th
thy rng công tác qun lý ngân sách nhà nc là nhm đt đn mc tiêu huy
đng, qun lý, phân phi và s dng các ngun lc hiu qu, công bng, góp
phn thúc đy, chuyn đi c cu kinh t, phc v an sinh xã hi, đm bo an
toàn trt t, khuyn khích phát trin s nghip giáo dc, y t, nghiên cu khoa
hc; nâng cao cht lng qun lý, s dng ngân sách, tài sn nhà nc, thc
hành tit kim, chng lãng phí, thc hin tt công tác ci cách tin lng, trên c
s đc phân cp nâng cao tính ch đng và trách nhim ca đa phng, tng
cng k lut, k cng tài chính trong qun lý s dng ngân sách.
Nh vy, nói mt cách khái quát hn, hiu qu qun lý ngân sách nhà
nc cp huyn là nhng kt qu đt đc đm bo nâng cao tính ch đng và
19


trách nhim ca các c quan, t chc, cá nhân trong vic qun lý và s dng
ngân sách nhà nc, cng c k lut tài chính, s dng tit kim, có hiu qu
ngân sách và tài sn ca Nhà nc, tng tích ly nhm thc hin công nghip
hóa, hin đi hóa đt nc theo đnh hng xã hi ch ngha, đáp ng yêu cu
phát trin kinh t - xã hi, nâng cao đi sng nhân dân, bo đm quc phòng, an
ninh ti đa phng.

1.3.2 Các tiêu chí đánh giá hiu qu qun lý ngân sách cp huyn
1.3.2.1 Tiêu chí đánh giá hiu qu qun lý thu ngân sách
- Bo đm thc hin tt nht d toán thu đã đc c quan quyn lc
nhà nc quyt đnh. D toán thu đc xác lp da trên nhu cu chi tiêu ca nhà
nc trong nm k hoch. D toán thu đc tng hp vào d toán ngân sách nhà
nc và đc thông qua c quan quyn lc nhà nc quyt đnh. Vì vy, các ch
tiêu trong d toán thu là ch tiêu pháp lnh buc các cp, các ngành và các đn v
có liên quan phi t chc thc hin nghiêm chnh. Hoàn thành và hoàn thành
vt mc các ch tiêu ca d toán thu là mc tiêu hàng đu ca công tác qun lý
thu nhm bo đm tính ch đng trong điu hành và qun lý ngân sách nhà nc,
đc bit là thu thu, bi vì, thu là ngun thu ch yu ca ngân sách nhà nc và
d toán thu là b phn cu thành quan trng trong d toán ngân sách nhà nc.
- Bo đm các vn bn pháp lut v thu, phí, l phí đc thc thi
mt cách nghiêm chnh trong thc tin đi sng kinh t - xã hi. ây là tiêu chí
tt yu đánh giá hiu qu ca công tác qun lý thu xut phát t yêu cu qun lý
các hot đng kinh t - xã hi theo pháp lut ca Nhà nc pháp quyn.
- Bo đm phát huy đc vai trò tích cc ca thu, phí, l phí trong
điu tit v mô các hot đng kinh t - xã hi theo mc tiêu ca nhà nc. Thu,
phí, l phí là mt trong nhng công c quan trng đ nhà nc điu tit v mô
các hot đng kinh t xã hi. ng thi, thu, phí, l phí có tác đng sâu rng
đn mi hot đng kinh t - xã hi theo c hai chiu hng tích cc và tiêu cc.
Vì vy, qun lý thu cn phi phát huy đc nhng tác đng tích cc và hn ch
nhng tác đng tiêu cc ca thu, phí, l phí đi vi các hot đng kinh t - xã
hi trong tng thi k, nhm góp phn điu tit v mô các hot đng kinh t - xã
hi theo mc tiêu ca Nhà nc đã đnh trong tng thi k.
20


1.3.2.2 Tiêu chí đánh giá hiu qu qun lý chi ngân sách
- Tuân th d toán: Các khon chi phi có trong d toán ngân sách

nhà nc đc giao, đúng ch đ, tiêu chun, đnh mc chi tiêu do c quan nhà
nc có thm quyn quy đnh và đc th trng đn v s dng ngân sách hoc
ngi đc y quyn quyt đnh chi. Ngi ra quyt đnh chi phi chu trách
nhim v quyt đnh ca mình, nu chi sai phi bi hoàn cho công qu và tùy
theo tính cht, mc đ vi phm còn b x lý k lut, x pht hành chính hoc b
truy cu trách nhim hình s. Vì vy, công tác qun lý chi có hiu qu hay
không ph thuc vào vic thc hin chi có đm bo thc hin đúng d toán hay
không.
- Tit kim: Hiu qu ch có th có đc khi quá trình qun lý chi
thc hin đng b mt s ni dung sau:
+ Thc hin các đnh mc, tiêu chun chi tiêu phù hp vi tng
đi tng hay tính cht công vic; đng thi li phi có tính thc tin cao. Ch có
nh vy các đnh mc, tiêu chun chi ca ngân sách nhà nc mi tr thành cn
c pháp lý xác đáng phc v cho quá trình qun lý chi.
+ Thit lp đc các hình thc cp phát đa dng và la chn hình
thc cp phát áp dng cho mi loi hình đn v, hay yêu cu qun lý ca tng
nhóm mc chi mt cách phù hp.
+ Kh nng la chn th t u tiên cho các loi hot đng hoc
theo các nhóm mc chi sao cho vi tng s chi có hn nhng khi lng công
vic vn hoàn thành và đt cht lng cao.  đt đc điu này, đòi hi phi có
đc các phng án phân phi và s dng kinh phí khác nhau. Trên c s đó mà
la chn phng án ti u nht cho c quá trình lp d toán, phân b và quá
trình s dng kinh phí.
+ Xem xét mc đ nh hng ca mi khon chi ti các mi
quan h kinh t, chính tr, xã hi khác và phi tính đn thi gian phát huy tác
dng ca nó.

1.3.2.3 Tiêu chí đánh giá hiu qu qun lý các bin pháp cân đi ngân
sách: tiêu chí đ đánh giá hiu qu qun lý các bin pháp cân đi thu chi chính là
21

không xy ra tình trng bi chi. Có hai nhóm nguyên nhân gây ra bi chi ngân
sách nhà nc:
Nhóm nguyên nhân khách quan là tác đng ca chu k kinh doanh
là nguyên nhân c bn nht trong s các nguyên nhân khách quan gây ra bi chi
ngân sách nhà nc. Khng hong làm cho thu nhp ca nhà nc co li, nhng
nhu cu chi li tng lên đ gii quyt nhng khó khn mi v kinh t và xã hi.
iu đó làm cho mc bi chi ngân sách nhà nc tng lên. Nhng nguyên nhân
khách quan khác có th k ra nh thiên tai, đch ho Nu gây tác hi ln cho
nn kinh t thì chúng s là nhng nguyên nhân làm gim thu, tng chi và dn ti
bi chi ngân sách nhà nc
Nhóm nguyên nhân ch quan: Tác đng ca chính sách c cu thu
chi ca nhà nc là nguyên nhân c bn nht trong s các nguyên nhân ch quan
gây ra bi chi ngân sách nhà nc. Khi nhà nc không qun lý cht ch ngun
thu đng thi tng chi không xem xét đn ngun lc, khi đó tình trng bi chi tt
yu s xy ra.
Nh vy, nu xác đnh đc nguyên nhân, khc phc đc các tác
đng do các nhóm nguyên nhân gây ra tc là s không xy ra tình trng bi chi,
đó cng chính là biu hin ca kh nng cân đi thu chi ngân sách hiu qu.

1.3.2.4 Tiêu chí đánh giá hiu qu qun lý chu trình ngân sách
- Trong lp d toán:
+ D toán ngân sách ca các cp chính quyn, ca đn v d toán
các cp phi lp theo đúng yêu cu, ni dung, biu mu và thi hn quy đnh ca
B Tài chính.
+ D toán ngân sách phi kèm theo báo cáo thuyt minh rõ c s,
cn c tính toán.
+ D toán ngân sách các cp phi bo đm cân đi.
- Trong chp hành d toán:

+ T chc thu đúng d toán, hoàn thành và vt mc d toán thu.
+ Bo đm ngun đ đáp ng nhu cu chi trong d toán, đúng ch
đ ca các đn v s dng ngân sách.
+ Thc hin nhim v chi theo đúng ch đ tiêu chun, đnh mc.