Luận văn thạc sĩ Nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty American Standard Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH








N
N
G
G


Q
Q
U
U
A
A
N
N
G
G


V

V
I
I
N
N
H
H





NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH
CHO CÔNG TY AMERICAN STANDARD
VIT NAM


LUN VN THC S KINH T


CHUYÊN NGÀNH: QUN TR KINH DOANH
MÃ S: 60.34.05


NGI HNG DN: PGS.TS NGUYN QUANG THU

TP.H CHÍ MINH – NM 2012




1

DANH MC CÁC T VIT TT
ASVN: American Standard Vit Nam
AS: American Standard
VN: Vit Nam
SX-KD: Sn xut kinh doanh
SX: Sn Xut
TBVS: Thit b v sinh
TB: Trung bình
Std D:  lch chun
OECD: T chc Hp tác và Phát trin Kinh t
WEF: Din đàn Kinh t th gii
VCCI: Qu Châu Á và Phòng Thng mi và Công nghip Vit Nam
S: Nhng đim mnh
W: Nhng đim yu
T: Các thách thc
O: Các c hi
NLCT: Nng lc cnh tranh
DN: Doanh nghip
NC: Nghiên cu
VT: n v tính
VND: Vit Nam ng

CPKD: Chi phí kinh doanh
CP: Chi phí
SP: Sn phm
2

MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
LI M U
1. Lý do la chn đ tài i
2. Mc tiêu nghiên cu: i
3. i tng, phm vi nghiên cu : ii
4. Phng pháp nghiên cu ii
5. B cc ca lun vn iii
CHNG 1: C S LÝ LUN V NNG LC CNH TRANH CA DOANH
NGHIP
1.1. Nng lc cnh tranh ca doanh nghip 1
1.1.1. Khái nim v nng lc cnh tranh 1
1.1.2. Mt s lý thuyt v nng lc cnh tranh 4
1.1.3 Mt s yu t cu thành nng lc cnh tranh 11
1.1.4 Mt s yu t môi trng bên ngoài nh hng đn nng lc cnh tranh 15
1.2. Thit k nghiên cu nng lc cnh tranh ca ASVN 17
1.2.1. Khung phân tích 17
1.2.2. La chn phng pháp đánh giá NLCT ca ASVN 19
TÓM TT CHNG 1 21
CHNG 2: ÁNH GIÁ THC TRNG NNG LC CNH TRANH CA
CÔNG TY AMERICAN STANDARD VIT NAM TRONG NGÀNH THIT B
V SINH BNG S
2.1. Khái quát v AMERICAN STANDARD VN 22
2.1.1 Gii thiu tng quan v AMERICAN STANDARD VN 22
2.1.2 Hot đng SXKD ca ASVN 23

2.1.3 Th phn ca ASVN 26
2.1.4 Phân tích tình hình li nhun ca doanh nghip 27
2.2. ánh giá nng lc cnh tranh ca công ty AMERICAN STANDARD VN 28
2.2.1. Thit k kho sát nng lc cnh tranh ca ASVN 28
3

2.2.2. Kt qu kho sát nng lc cnh tranh ca ASVN 31
2.2.2.1 V nng lc qun tr 31
2.2.2.2 V trình đ công ngh 33
2.2.2.3 V nng lc nghiên cu 35
2.2.2.4 V ngun nhân lc 36
2.2.2.5 V nng lc sn xut 37
2.2.2.6 V nng lc tài chính 38
2.2.2.7 V nng lc tip th 39
2.2.2.8 V nng lc giá 42
2.2.2.9 V nng lc thng hiu 43
2.2.2.10 V nng lc dch v khách hàng 45
2.3. Phân tích các yu t môi trng bên ngoài nh hng đn NLCT ca công ty
AMERICAN STANDARD VN (ASVN) 47
2.3.1. nh hng ca th ch chính sách 47
2.3.2. nh hng ca yu t th trng và cnh tranh 48
2.3.3. nh hng ca môi trng kinh t 49
2.3.4. nh hng ca môi trng vn hóa – xã hi 50
2.3.5. nh hng ca môi trng công ngh 50
2.3.6. Ma trn các yu t bên ngoài 51
TÓM TT CHNG 2 53
CHNG 3: GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA
CÔNG TY AMERICAN STANDARD VIT NAM 54
3.1. Các tin đ xây dng gii pháp 54
3.1.1 Mc tiêu ca American Standard VN, giai đan 2013-2016 54

3.1.2 Quan đim đnh hng gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca Công ty
American Standard Vit Nam 54
3.2. Gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca ASVN 57
3.2.1. Gii pháp nâng cao nng lc qun tr ASVN 57
3.2.2. Gii pháp nâng cao trình đ công ngh 58
4

3.2.3. Gii pháp nâng cao nng lc nghiên cu 59
3.2.4 Gii pháp nâng cao nng lc ngun nhân lc 61
3.2.5 Gii pháp nâng cao nng lc sn xut 62
3.2.6 Gii pháp nâng cao nng lc tài chính 62
3.2.7 Gii pháp nâng cao nng lc tip th 63
3.2.8 Gii pháp nâng cao nng lc v giá 67
3.2.9 Gii pháp nâng cao nng lc thng hiu 68
3.2.10 Gii pháp nâng cao nng lc dch v khách hàng 69
TÓM TT CHNG 3 71
KT LUN 72
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC HÌNH V
Hình 1.1. Mô hình 5 tác lc cnh tranh ca Michael Porter 7
Hình 1.2 Khung phân tích nng lc cnh tranh ca ASVN 18
DANH MC BIU 
Hình 2.1: Th phn ngành TBVS bng s Vit Nam 27
Hình 2.2: V trí ca ASVN so vi thng hiu khác 50
Hình 2.3: V trí ca ASVN so vi thng hiu khác 51

5

DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: Báo cáo kt qu kinh doanh ASVN nm 2008-2011 24
Bng 2.2: Tình hình doanh thu ca ASVN 25
Bng 2.3: Tình hình chi phí ca ASVN t 2008-2010 26
Bng 2.4: Bin đng li nhun theo kt cu nm 28
Bng 2.5: ánh giá nng lc qun tr ca ASVN và các đi th 32
Bng 2.6: ánh giá trình đ công ngh ca ASVN và các đi th 34
Bng 2.7: ánh giá nng lc nghiên cu ca ASVN và các đi th 35
Bng 2.8: ánh giá ngun nhân lc ca ASVN và các đi th 36
Bng 2.9: ánh giá nng lc sn xut ca ASVN và các đi th 37
Bng 2.10: ánh giá nng lc tài chính ca ASVN và các đi th 38
Bng 2.11: ánh giá nng lc tip th ca ASVN và các đi th 40
Bng 2.12: ánh giá nng lc cnh tranh giá ca ASVN và các đi th 42
Bng 2.13: ánh giá sc mnh thng hiu ca ASVN và các đi th 43
Bng 2.14: ánh giá dch v khách hàng ca ASVN và các đi th 45
Bng 2.15: Ma trn hình nh cnh tranh ca ASVN 48
Bng 2.16: kt qu đánh giá cho các thng hiu 49
Bng 2.17: Ma trn đánh giá các yu t bên ngoài ca ASVN 58

6

PHN M U
1. Lý do la chn đ tài
American Standard là nhà sn xut thit b phòng tm ln nht th gii.
Trong hn 10 nm có mt ti th trng Vit Nam, American Standard đã có đc
nhng thành công nht đnh không ch v mt sn xut kinh doanh mà c v thng
hiu. Thit b phòng tm ca Công ty American Standard Vit Nam đã đc s
dng rng rãi  các công trình khách sn ln nh: Sheraton Nha Trang, Cendeluxe
Phu Yen, Daewoo Hà Ni, Sofitel Metropole, Riverside Renaissance Saigon,

Furama Resort à Nng, Khu ngh mát Thuan An Beach Hu, Khu ngh mát Hi
An Victoria, Khu ngh mát Golden Sand, Khu đô th mi Ciputra, Phú M Hng,
các cao c Cantavil, t Phng Nam,
Tuy nhiên, trong điu kin cnh tranh ngày càng quyt lit, Công ty American
Standard Vit Nam (ASVN) đã bc l nhng hn ch trong vic đi phó vi s tn
công ca các đi th nh Toto, Inax, Caesar,…Chính vì vy, mc dù American
Standard Vit Nam (ASVN) có nhiu c gng nhng th phn ca ASVN luôn kém
INAX và đang có nguy c b các đi th khác qua mt. Vic tiêu th sn phm ca
công ty nhng nm gn đây rt khó khn vì b cnh tranh mnh v mu mã và giá
c.
 AS VN tip tc phát trin trong điu kin kinh t th trng toàn cu hóa,
vic phân tích môi trng, đánh giá nng lc cnh tranh và đ xut các gii pháp
nâng cao nng lc cnh tranh ca Công ty là ht sc cp thit. Trc yêu cu thc
tin đó, tôi đã chn nghiên cu đ tài: “Nâng cao nng lc cnh tranh ca Công
ty American Standard Vit Nam”.
2. Mc tiêu nghiên cu:
 tài nghiên cu hng ti các mc tiêu sau:
- Tng hp lý thuyt v nng lc cnh tranh
7

- ánh giá thc trng hot đng và nng lc cnh tranh ca Công ty AS VN t
đó rút ra mt mnh, mt yu ca doanh nghip, cng nh nhn đnh c hi.
- Kin ngh mt s gii pháp nhm nâng cao nng lc cnh tranh cho Công ty
ASVN.
3. i tng, phm vi nghiên cu :
3.1. i tng nghiên cu: Nng lc cnh tranh ca công ty ASVN.
3.2. Phm vi nghiên cu: công ty Công ty ASVN VN
4. Phng pháp nghiên cu
4.1. Ngun d liu: ngun d liu s dng trong lun vn là ngun đa d
liu

+ D liu sn có: s dng ngun d liu sn có ti công ty.
+ D liu điu tra: phng vn các chuyên gia trong lnh vc gm s v sinh.
4.2. Phng pháp nghiên cu: lun vn s dng các phng pháp sau
- S dng phng pháp đnh tính: t d liu thng kê ca công ty
ASVN và các công ty khác, phân tích nng lc cnh tranh ca công ty ASVN,
phng vn chuyên gia, xây dng bng điu tra chuyên gia.
- S dng phng pháp đnh lng: điu tra, phng vn chuyên gia,
khách hàng, xây dng ma trn hình nh cnh tranh, phân tích đa hng (MDS).
8


5. B cc ca lun vn
Ngoài phn m đu, Lun vn có kt cu nh sau:
Chng 1: C s lý lun v nng lc cnh tranh ca mt công ty: Trong
chng này trình bày các khái nim, các quan đim v cnh tranh, nng lc
cnh tranh và các yu t nh hng đn NLCT ca doanh nghip
Chng 2: ánh giá thc trng nng lc cnh tranh ca công ty American
Standard Vit Nam. Trong chng này, lun vn trình bày nhng phân tích,
đánh giá thc trng ca công ty, phân tích tình hình cnh tranh ca công ty
và đánh giá nng lc cnh tranh ca công ty.
Chng 3: Các gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca ASVN. Trong
chng này, lun vn trình bày v mc tiêu ca ASVN, các quan đim nâng
cao nng lc cnh tranh và các gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca
Công ty nghiên cu.
Kt lun: tng kt li nng lc cnh tranh ca công ty ASVN
Tài liu tham kho: tng hp li các ngun tài liu tham kho đã trích dn
cho lun vn.


9

CHNG 1
C S LÝ LUN V NNG LC CNH TRANH
CA DOANH NGHIP
1.1. NNG LC CNH TRANH CA DOANH NGHIP
1.1.1. Khái nim v nng lc cnh tranh
1.1.1.1. Khái nim cnh tranh
Cnh tranh là thut ng đc tip cn t nhiu góc đ khác nhau, đc s
dng rt ph bin trong kinh t, chính tr, quân s, th thao,… Theo i T đin
ting Vit thì cnh tranh là: “tranh đua gia nhng cá nhân, tp th có chc nng
nh nhau, nhm giành phn hn, phn thng v mình”
[16]
. Trong T đin thut ng
kinh t hc, cnh tranh là: “s đu tranh đi lp gia các cá nhân, tp đoàn hay
quc gia. Cnh tranh ny sinh khi hai bên hay nhiu bên c gng giành ly th mà
không phi ai cng có th giành đc [3].
Trong kinh t, khái nim cnh tranh có th cách tip cn theo góc đ doanh
nghip, đa phng, hay quc gia. Theo Din đàn OECD, “tính cnh tranh ca mt
doanh nghip, ngành hay quc gia là kh nng ca doanh nghip, ngành hay quc
gia hay vùng to ra mc thu nhp yu t và tuyn dng yu t tng đi cao khi
phi đi mt vi cnh tranh quc t”[9]. V bn cht, cnh tranh là ganh đua là đu
tranh gia các ch th kinh t, đ giành s tn ti, li nhun hay đa v trên thng
trng. Cnh tranh có th xy ra gia nhng ngi sn xut vi ngi tiêu dùng đ
giành phn li ích ln hn; gia ngi tiêu dùng vi nhau đ mua đc hàng r
hn, tt hn; gia nhng ngi sn xut vi nhau đ có nhng điu kin tt hn
trong sn xut và tiêu th. Vic cnh tranh gia các doanh nghip din ra trên các
khía cnh cht lng, mu mã, giá c sn phm, dch v và thng hiu. Tuy nhiên,
cnh tranh không phi là lúc nào cng đng ngha vi vic trit h. Theo Michael
Porter, cnh tranh là giành ly th phn, là tìm kim li nhun cao hn mc li
nhun trung bình mà doanh nghip đang có. Kt qu quá trình cnh tranh là s bình

quân hóa li nhun trong ngành và theo đó giá c có th gim đi. Hin nay cnh
10

tranh và hp tác đan xen nhau, nhng xu th chính là hp tác[4].
T nhng phân tích trên, có th khái quát: Cnh tranh là s ganh đua gia các
ch th kinh t trên c s s dng hiu qu ngun lc đ tho mãn nhu cu khách
hàng mc tiêu, qua đó giành ly nhng v th tt trên th trng.
1.1.1.2. Khái nim nng lc cnh tranh
Nng lc cnh tranh đc xét trên các cp đ quc gia, doanh nghip và sn
phm. Hin nay, có nhiu quan đim khác nhau v nng lc cnh tranh. Tuy nhiên,
có hai h thng lý thuyt đc s dng nhiu nht: Phng pháp th nht do Din
đàn Kinh t th gii (WEF) trình bày trong bn Báo cáo cnh tranh toàn cu;
Phng pháp th hai do Vin Quc t v Qun lý và Phát trin (IMD) đ xut trong
Cun Niên giám cnh tranh th gii. C hai phng pháp này do nhóm Giáo s đi
hc Harvard (nh Michael Porter, Jeffrey Shach) và mt s chuyên gia ca WEF
(nh Cornelius, Mache Levison) tham gia xây dng.
Theo M. Porter, cho đn nm 1990, nng lc cnh tranh vn cha đc hiu
mt cách đúng đn, đy đ và cha có mt đnh ngha nào đc chp nhn mt
cách thng nht. Khái nim nng lc cnh tranh đc đ cp đu tiên  M vào đu
nhng nm 1990, theo đó doanh nghip có nng lc cnh tranh là doanh nghip có
th sn xut sn phm và dch v vi cht lng vt tri và giá c thp hn các đi
th trong nc và quc t. Nng lc cnh tranh đng ngha vi vic đt đc li ích
lâu dài ca doanh nghip và kh nng bo đm thu nhp cho ngi lao đng và ch
doanh nghip. Nng lc cnh tranh là kh nng sn xut đúng sn phm, xác đnh
đúng giá c và vào đúng thi đim. iu đó có ngha là đáp ng nhu cu khách
hàng vi hiu sut và hiu qu hn các doanh nghip khác [4].
Theo T chc Hp tác và Phát trin Kinh t (OECD), “Nng lc cnh tranh
đc đng ngha vi nng sut lao đng, là sc sn xut cao trên c s s dng
hiu qu yu t sn xut đ phát trin bn vng trong điu kin cnh tranh”[9].
Theo M. Porter, “Nng sut lao đng là thc đo duy nht v nng lc cnh tranh.

Nng lc cnh tranh là kh nng to dng, duy trì, s dng và sáng to mi các li
11

th cnh tranh ca doanh nghip, đ to ra nng sut và cht lng cao hn đi th,
chim lnh th phn ln, to ra thu nhp cao và phát trin bn vng” [4].
Nng lc cnh tranh ca công ty là mt hàm s ca các yu t nh: các ngun
lc ca công ty (vn, con ngi, trình đ công ngh…), sc mnh th trng ca
công ty, thái đ ca công ty trc các đi th cnh tranh và các đi lý, nng lc
thích ng ca công ty, nng lc to ra th trng mi, và môi trng đnh ch đc
cung cp rng rãi bi Chính ph (c s h tng vt cht, cht lng ca các chính
sách). Mt s nhà kinh t cho rng, nng lc cnh tranh là kh nng tn ti trong
kinh doanh và đt đc kt qu mong mun v li nhun, giá c, hoc cht lng
sn phm. ó là nng lc khai thác các c hi th trng hin ti và phát trin th
trng mi. Nng lc cnh tranh ca doanh nghip th hin thc lc và li th ca
doanh nghip so vi đi th cnh tranh trong vic tho mãn tt nht nhu cu ca
khách hàng đ thu li nhun ngày càng cao. Nng lc canh tranh ca doanh nghip
trc ht phi là các yu t ni hàm ca mi doanh nghip, không ch đc tính
bng các tiêu chí v công ngh, tài chính, nhân lc, qun tr,… mt cách riêng bit
mà còn là s đánh giá, so sánh vi các đi th cnh tranh hot đng trên cùng lnh
vc, cùng mt th trng. Nng lc cnh tranh ca doanh nghip gn lin vi u th
ca sn phm mà doanh nghip đa ra th trng, gn vi th phn mà nó nm gi,
vi hiu qu sn xut kinh doanh [4].
T nhng góc tip cn trên, có th hiu: Nng lc cnh tranh ca doanh
nghip là kh nng duy trì và nâng cao li th cnh tranh trong vic tiêu th sn
phm, m rng mng li tiêu th, thu hút và s dng có hiu qu các yu t sn
xut nhm đt hiu qu kinh t cao và bn vng. ó là vic khai thác, s dng thc
lc và li th bên trong, bên ngoài nhm to ra nhng sn phm, dch v hp dn
ngi tiêu dùng đ tn ti và phát trin, thu đc li nhun ngày càng cao và ci
tin v trí so vi các đi th cnh tranh trên th trng.
1.1.1.3. Khái nim Li th cnh tranh

Li th cnh tranh là tp hp nhng giá tr có th s dng vào vic “nm bt
12

c hi” kinh doanh. ó là nhng gì các ch th kinh t đang có và có th có, so vi
các đi th cnh tranh ca h. Li th cnh tranh có th hiu là tng hp sc
mnh ca nng lc cnh tranh [8].
Li th cnh tranh có th tip cn t góc đ doanh nghip, quc gia, hay mt
vùng lãnh th. Theo Michael Porter, khi doanh nghip ch tp trung vào tng trng
và đa dng hoá sn phm, thì chin lc đó không đm bo s thành công lâu dài
[8]. iu quan trng đi vi bt k mt t chc kinh doanh nào là xây dng cho
mình mt li th cnh tranh bn vng. Li th cnh tranh bn vng da trên vic
doanh nghip luôn cung cp cho th trng mt giá tr đc bit mà không có đi th
cnh tranh nào có th cung cp đc. Theo lý thuyt li th so sánh, ngun lao
đng, đt đai, tài nguyên, vn… ca các quc gia rt khác nhau đem ti nhng li
th cnh tranh khác nhau. Mi quc gia s có li th ca riêng mình. H s s dng
ngun lc li th đ to ra các sn phm xut khu và nhp khu nhng sn phm
mình không có li th.
1.1.2. Mt s lý thuyt v nng lc cnh tranh
Cnh tranh trong nn kinh t nói chung và cnh tranh doanh nghip nói riêng
đã đc nghiên cu t rt lâu. Tuy nhiên, nng lc cnh tranh và vic nghiên cu
nng lc cnh tranh mt cách có h thng bt đu khá mun và ch mi t nhng
nm 1980 đn nay. Nhng nm 1990–2010, lý thuyt v nng lc cnh tranh bc
vào thi k bùng n vi s lng công trình nghiên cu đc công b rt ln. Các
lý thuyt v nng lc cnh tranh tu trung li có th đúc rút thành mt s quan đim
c bn nh sau:
1.1.2.1.Lý thuyt nng lc cnh tranh ca Michael Porter
Michael Porter đc xem là cha đ chin lc cnh tranh, nhà t tng chin
lc bc thy ca thi đi. Ông đã vit hai cun sách ni ting “Chin lc cnh
tranh” (Com-petitive Strategy, 1980) và “Li th cnh tranh” (Com-petitive
Advantage, 1985). Hai tác phm này cha đng hu ht nhng t tng ca ông v

cnh tranh th trng [4].
13

Theo M.Porter, nu mt công ty ch tp trung vào hai mc tiêu tng trng và
đa dng hóa sn phm thì không đm bo cho s thành công lâu dài. iu quan
trng nht đi vi bt k mt công ty nào là xây dng đc mt li th cnh tranh
bn vng (sustainable competitive advantage). Mt công ty có li th cnh tranh
bn vng là mt công ty có kh nng liên tc cung cp cho th trng mt giá tr
đc bit mà không có đi th cnh tranh nào có th cung cp đc.
Tâm đim trong lý thuyt cnh tranh ca M.Porter là vic đ xut mô hình 5
lc. Ông cho rng trong bt k ngành ngh kinh doanh nào cng có 5 yu t tác
đng: s cnh tranh gia các công ty đang tn ti, mi đe da v vic mt đi th
mi tham gia vào th trng, nguy c có các sn phm thay th xut hin, và cui
cùng là vai trò ca các công ty bán l và nhà cung cp đy quyn lc. Th nht, s
cnh tranh gia các công ty buc h phi lao vào cuc chin tranh v giá c, chi phí
qung cáo, khuyn mãi. Th hai, do s đe da v vic xut hin ca các đi th
cnh tranh mi, công ty phi liên tc đu t vào vic to ra các rào cn th trng
tht cao đ ngn chn các công ty khác nhp ngành. Chng hn, Nokia liên tc ci
tin mu mã và tng chc nng sn phm vi tc đ nhanh đn mc bt k đi th
tim nng nào cng phi “ngán” khi nhy vào th trng đin thoi di đng. Th ba,
các sn phm thay th (substitutes) cng là mt áp lc cnh tranh không nh. Nhiu
ngành ngh đã tng b bin mt khi xut hin sn phm thay th. Th t, h thng
phân phi và bán l hùng mnh s có tác đng rt ln đn vic n đnh giá c sn
phm, nhng nhà sn xut không th tùy tin tng giá. Và th nm, nhng nhà cung
cp nguyên vt liu cng có quyn lc tng t
 cnh tranh thng li vi 5 loi đi th trên, M.Porter đ xut 3 chin lc:
chin lc dn đu v giá c (giá mm nht so vi các đi th), chin lc khác bit
hóa (sn phm có cht lng hn hn đi th), và chin lc tp trung vào mt
phân khúc th trng hp.
Vi chin lc th nht, phân khúc th trng mà công ty nhm đn thng là

nhng khách hàng “ht sc nhy cm v giá c”. Chin lc tp trung vào các phân
14

khúc th trng hp tuy phân khúc th trng nh nhng li ít b các công ty ln đ
ý nên tránh đc cnh tranh, đ làm n có lãi. Porter cho rng vic chim đc mt
th phn ln không đng ngha vi vic thu đc nhiu li nhun hn
Mt đim ct li khác trong lý thuyt v cnh tranh th trng ca M.Porter là
Mô Hình Kim Cng. Mô Hình Kim Cng đc trình bày trong tác phm “Li
th cnh tranh quc gia” (1990). Mô hình đc din t bng khi t din, 4 đnh là:
doanh nghip (vi đc trng chin lc, c cu, cnh tranh); các yu t cung; các
yu t cu; các ngành công nghip b tr và liên quan. Khi t din chu tác đng
ca hai yu t “bên ngoài” là c hi và Chính ph. Hình t din cho thy tim nng
li nhun ca mt ngành. Mô hình Kim cng ca M. Porter đa ra khuôn kh
phân tích đ hiu bn cht và đo lng nng lc cnh tranh ca doanh nghip [4].
15














Hình 1.1: Mô hình Kim cong ca M. Porter

Ngun: Nng lc cnh tranh quc gia, M. Porter, 1990 [4]
Bn nhóm yu t trong mô hình kim cng ca M. Porter phát trin trong mi
quan h ph thuc ln nhau và tác đng đn vic hình thành nng lc cnh tranh
quc t ca các doanh nghip.
Các yu t đu vào: Hin trng ca mt quc gia liên quan đn các yu t sn
xut nh lao đng k nng, c cu h tng v.v… chúng có liên quan đn cnh tranh
cho nhng ngành riêng.
Các yu t ca cu: Các điu kin ca cu tác đng đn không gian, xu
hng ci tin và phát trin sn phm. Các nhu cu đc th hin bi ba đc tính:
nhu cu và s thích ngi tiêu dùng, phm vi, tc đ phát trin và các c ch mà nó
C
hi
Nhu
cu
Ngành
CN h
tr
Vn
cho SX
Chính
ph
Chi
n
lc
16

truyn nhng s thích t th trng trong nc sang th trng nc ngoài.
Các ngành công nghip h tr và liên quan: Mt ngành công nghip thành
công có th to nên li th cnh tranh cho các ngành h tr hoc có liên quan.
Nhng ngành công nghip cung cp có tính cnh tranh s tng cng sc mnh cho

vic đi mi và quc t hoá các ngành  nhng giai đon sau trong chui h thng
giá tr. Bên cnh nhng nhà cung cp, nhng ngành công nghip h tr rt quan
trng. ây là nhng ngành công nghip có th s dng phi hp các hot đng
trong chui giá tr hoc chúng có liên quan đn nhng sn phm b sung (ví d nh
phn cng, phn mm v.v…).
Chin lc, c cu, đi th cnh tranh ca doanh nghip: ây là điu kin
nh hng đn vic thành lp các công ty, đn t chc và qun lý doanh nghip. 
đây các lnh vc vn hoá đóng mt vai trò quan trng.  các quc gia khác nhau,
các yu t nh c cu qun lý, đo đc làm vic, các tác đng qua li gia các công
ty đc hình thành khác bit nhau. iu này s cung cp nhng li th và bt li th
cho nhng ngành công nghip riêng. Các đi th cnh tranh và vic tìm kim li th
cnh tranh trong mt quc gia có th to c s đ đt đc li th cnh tranh trên
quy mô toàn cu.
Nhà nc thông qua các chính sách v mô tác đng vào c bn “mt” ca
“viên kim cng” sao cho chúng phát trin đng b và h tr ln nhau to thun li
cho các doanh nghip trong nc nâng cao nng lc cnh tranh trên thng trng
quc t. M. Porter cho rng đim ta quc gia, ca mt t chc đóng vai trò quan
trng trong vic hình thành nên li th cnh tranh toàn cu. im ta này cung cp
các yu t c bn, h tr các t chc trong vic xây dng li th cnh tranh toàn
cu. Vn dng lý thuyt cnh tranh ca M. Porter, Tng thng M Bill Clinton
(1992 – 2000) đã coi mi đa phng, mi quc gia là mt doanh nghip, tt c phi
cnh tranh đ thu hút vn, nhân lc, thu hút khách hàng, và phi vt trên các đi
th [4].
17

1.1.2.2. Các trng phái khác
Trng phái “qun tr chin lc”: ây là trng phái chú trng đn vic
làm ra ngun lc bo đm cho nng lc cnh tranh. Các ngun lc đc quan tâm
nhiu là nhân lc, vn, công ngh, marketing. Các ngun lc đc đo lng và so
sánh gia các doanh nghip đ xác đnh li th cnh tranh. Trng phái này có các

tác gi tiêu biu nh Fred David, Arthur A. Thompson, Jr & A.J. Strickland [10].
Trng phái “Nng lc cnh tranh hot đng”: trng phái này nghiên cu
nng lc cnh tranh chú trng vào nhng ch tiêu c bn gn vi hot đng kinh
doanh trên thc t nh: th phn, nng sut lao đng, giá c, chi phí v.v… Theo
nhng ch tiêu này, doanh nghip có nng lc cnh tranh cao là nhng doanh nghip
có các ch tiêu hot đng kinh doanh hiu qu, chng hn nh nng sut lao đng
cao, th phn ln, chi phí sn xut thp…[7].
Trng phái “Nng lc cnh tranh da trên tài sn” nghiên cu ngun hình
thành nng lc cnh tranh trên c s s dng các ngun lc nh nhân lc, công
ngh, lao đng. Theo đó, các doanh nghip có nng lc cnh tranh cao là nhng
doanh nghip s dng các ngun lc hiu qu nh ngun nhân lc, lao đng, công
ngh, đng thi có li th hn trong vic tip cn các ngun lc này [7].
Trng phái “Nng lc cnh tranh theo quá trình” nghiên cu nng lc
cnh tranh nh các quá trình duy trì và phát trin nng lc cnh tranh. Các quá trình
bao gm: qun lý chin lc, s dng ngun nhân lc, các quá trình tác nghip (sn
xut, cht lng…). Theo Momaya thì hng nghiên cu này đc nhiu nhà
nghiên cu chú trng và phát trin nht [7].
c. Chin lc đi dng xanh
Da trên s thay đi trong 30 ngành trong sut hn 100 nm qua, W.Chan
Kim và Renée Mauborgne (Hc vin INSEAD Pháp) đã nghiên cu và công b
“chin lc đi dng xanh”. Chin lc đi dng xanh là chin lc không to ra
cnh tranh mà làm cho cnh tranh không còn hoc tr nên không cn thit, không
18

khai thác các nhu cu hin có trên th trng mà tp trung vào vic to ra và nm
bt nhng nhu cu mi. Theo Chan Kim và Rene Mauborgne:“đi dng xanh
đc xác lp bi nhng khong th trng cha đc khai thác, bi nhng nhu cu
mi đc to ra và c hi cho s tng trng mang li li nhun cao” [2]. Phng
pháp cnh tranh tt nht là làm cho đi th không cnh tranh na. Chin lc “i
dng xanh" chính là chin lc đt phá đ doanh nghip khai phá con đng

riêng, tìm kim nhng khong trng th trng tim nng, làm cho đi th mt th
cnh tranh”.
Né tránh cnh tranh, tìm vào góc khut đó là mt con đng mà nhiu doanh
nghip đã và đang hành đng. Nguyên tc ca chin lc đi dng xanh là: to ra
khong trng th trng không có cnh tranh, làm cho cnh tranh tr nên không còn
quan trng na, to và nm chc nhu cu, phá v s đánh đi gia giá tr và chi phí,
và điu chnh toàn b hot đng ca t chc nhm theo đui s khác bit hóa và chi
phí thp.
Trong mt s ngành, luôn luôn có 2 hay 3 công ty đu nhau vì v trí dn đu.
Ngi dn đu s có đc th mnh trong thng thuyt vi nhà sn xut hay nhà
phân phi, gim chi phí nh hiu ng quy mô kinh t, đc khách hàng nh và ngh
đn đu tiên Th nhng đ chim và gi đc v trí này h đã phi “đ máu”. 
chim thêm 1% hay 2 % th phn, ngi dn đu và ngi thách thc đã phi chi
phí rt ln và vì th gim rt nhiu li nhun. Tuy nhiên, nu nhng doanh nghip
này suy ngh tìm ra mt th trng ngách tim nng, và chuyn dn t th cnh
tranh sang th trng mi này, đó là lúc h đang thc hin chin lc cnh tranh
i Dng Xanh [2].
1.1.3. Mt s yu t cu thành nng lc cnh tranh ca doanh nghip (các
yu t ni b)
Có nhiu yu t bên trong cu thành nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
Theo Din đàn Kinh t th gii (WEF) có 5 nhóm yu t th hin nng lc cnh
tranh gm: nng lc qun lý (trit lý kinh doanh, nghip v qun lý), cht lng
19

nhân lc, nng lc marketing (đnh hng khách hàng, phát trin sn phm, tip th,
phát trin th trng, kim soát hot đng phân phi, m rng mng li bán l),
kh nng đi mi, nng lc nghiên cu và phát trin. Theo cách tip cn truyn
thng, các yu t nh hng đn nng lc cnh tranh gm 4 nhóm yu t là: trình
đ, nng lc và phng thc qun lý; nng lc marketing; kh nng nghiên cu
phát trin; nng lc sn xut. ây cng chính là cách tip cn đc s dng trong

nghiên cu này [9].
1.1.3.1. Trình đ và nng lc qun lý
Nng lc t chc, qun lý doanh nghip đc coi là yu t quyt đnh s tn
ti và phát trin ca doanh nghip nói chung cng nh nng lc cnh tranh doanh
nghip nói riêng [9]. Trình đ t chc, qun lý doanh nghip đc th hin  các
mt sau:
-Trình đ ca đi ng cán b qun lý: đc th hin qua trình đ hc vn,
kin thc liên quan ti hot đng kinh doanh ca doanh nghip (t pháp lut, th
trng, ngành hàng,… đn kin thc v xã hi, nhân vn).
-Trình đ t chc, qun lý doanh nghip: th hin  vic sp xp, t chc b
máy qun lý và phân đnh chc nng, nhim v ca các b phn. Vic hình thành b
máy qun lý doanh nghip theo hng tinh, gn, nh và hiu qu cao có ý ngha
quan trng không ch bo đm ra quyt đnh nhanh chóng, chính xác, mà còn làm
gim tng đi chi phí qun lý ca doanh nghip. Nh đó mà nâng cao nng lc
cnh tranh ca doanh nghip.
-Nng lc hoch đnh (hoch đnh chin lc, k hoch, điu hành tác
nghip): Nng lc này có ý ngha quan trng trong vic nâng cao hiu qu hot
đng, nh hng ln ti vic nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip. Theo
M. Porter, nng lc qun lý còn th hin  tc đ thay th nhân s trc các bin
đi.
20

1.1.3.2. Trình đ công ngh
Công ngh sn xut là yu t rt quan trng, nh hng rt ln đn nng lc
cnh tranh ca doanh nghip. Công ngh phù hp cho phép rút ngn thi gian sn
xut, gim mc tiêu hao nng lng, tng nng sut, h giá thành, nâng cao cht
lng sn phm. Công ngh còn tác đng đn t chc sn xut, đn trình đ t đng
hoá ca doanh nghip. Công ngh thân thin môi trng là xu th và to ra li th
cnh tranh cho doanh nghip [9].
1.1.3.3. Trình đ lao đng

Lao đng va là yu t nng đng nht, quyt đnh hiu qu sn xut kinh
doanh. Lc lng lao đng s dng phng tin, thit b đ sn xut ra sn phm
hàng hoá và dch v, tham gia ci tin k thut, hp lý hoá quá trình sn xut. Trình
đ ca lao đng tác đng rt ln đn cht lng và đ tinh xo ca sn phm, nh
hng ln đn nng sut và chi phí ca doanh nghip. ây là mt yu t tác đng
trc tip ti nng lc cnh tranh ca doanh nghip.  nâng cao sc cnh tranh,
doanh nghip cn chú trng bo đm c cht lng và s lng lao đng, nâng cao
tay ngh ca ngi lao đng, khuyn khích ngi lao đng tham gia vào quá trình
qun lý và ci tin [9].
1.1.3.4. Nng lc tài chính
Nng lc tài chính ca doanh nghip đc th hin  quy mô vn, kh nng
huy đng và s dng vn, kh nng qun lý tài chính. Theo M. Porter, nng lc tài
chính th hin  kh nng qun lý tài chính (huy đng vn, qun lý vn, kh nng
s dng vn có hiu qu, đy nhanh quay vòng vn). Vic huy đng vn kp thi s
đáp ng nhu cu mua vt t, nguyên liu, thuê nhân công, mua sm thit b, đi mi
công ngh, phát trin th trng,… Nng lc tài chính là yu t trung tâm phn ánh
sc mnh ca doanh nghip trong cnh tranh.  nâng cao nng lc tài chính,
doanh nghip phi cng c và phát trin ngun vn, tng vn t có, m rng vn
vay, s dng hiu qu các ngun vn đ to uy tín đi vi nhng ngi cho vay [9].
21

1.1.3.5. Nng lc marketing
Nng lc marketing ca doanh nghip trc ht là kh nng nm bt nhu cu
th trng, hoch đnh chin lc marketing và trin khai các chng trình
marketing hn hp (4P), là kh nng qung bá và phát trin thng hiu. Nng lc
marketing tác đng trc tip ti sn xut và tiêu th sn phm, đáp ng nhu cu
khách hàng, góp phn làm tng doanh thu, tng th phn, nâng cao v th ca doanh
nghip. Kho sát nhu cu th trng đ la chn th trng mc tiêu phù hp, xây
dng chin lc sn phm, đnh giá và phát trin h thng phân phi là nhng hot
đng sng còn ca doanh nghip. Trong điu kin bùng n thông tin v hàng hoá

sn phm, vic xây dng thng hiu sn phm, thng hiu doanh nghip là mt
vn đ ti quan trng. Bên cnh đó chính sách khuyn mãi, dch v bán hàng và hu
mãi đóng vai tr quan trng đn vic thu hút và xây dng đi ng khách hàng trung
thành. Do đó, có th nói, nng lc marketing là yu t quan trng ca nng lc cnh
tranh [9].
1.1.3.6. Nng lc nghiên cu và phát trin (R&D)
Nng lc nghiên cu và phát trin ca doanh nghip đc cu thành t các
yu t: ngun nhân lc nghiên cu, thit b nghiên cu, tài chính cho hot đng
R&D. Yêu cu ca th trng ngày càng kht khe, s cnh tranh ngày càng quyt
lit, tc đ phát trin ca công ngh nh v bão đòi hi doanh nghip phi nâng tm
công tác nghiên cu phát trin. Nng lc nghiên cu và phát trin có vai trò quan
trng trong ci tin công ngh, nâng cao cht lng sn phm, thay đi mu mã,
nâng cao nng sut, hp lý hoá sn xut, đa dng hoá sn phm, tit gin chi phí,…
qua đó nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip [9].
1.1.3.7. V th ca doanh nghip
V th ca doanh nghip là ch đng ca doanh nghip trên th trng. V th
ca doanh nghip đc th hin qua th phn, uy tín thng hiu, s hoàn ho ca
các dch v. Ngi tiêu dùng thng la chn nhng sn phm mà theo h là “s 1”
(r nht, đp nht, bn nht, dch v tt nht,…). Nhng doanh nghip đng đu các
22

tiêu thc đó s có li th cnh tranh ln [9]. V th cnh tranh đc phân chia nh
sau:
-V th ngi dn đu: có th là dn đu v giá, công ngh, đi mi, cht
lng, th phn,…
-V th ngi thách thc: tuy tim lc nh hn ngi dn đu nhng doanh
nghip xác đnh mc tiêu cnh tranh trc tip vi doanh nghip dn đu nhm tranh
giành th trng.
-V th ngi theo sau: doanh nghip không thách thc doanh nghip dn
đu. Thng tn ti trong các ngành có sn phm đng nht: st thép, phân bón, hoá

cht (ngành ít có c hi khác bit hoá nhng nhy v giá). Doanh nghip c gng
mang cho khách hàng nhng li đim v dch v, tài chính, cht lng. Tuy nhiên,
doanh nghip không th đng làm theo và không là bn sao ca ngi dn đu, mà
là xác đnh con đng riêng
-V th ngi lp ch trng: thng có đc t sut li nhun cao. Doanh
nghip bám theo các doanh nghip đi trc đ tn thu th trng. Nhng doanh
nghip theo đui v th này áp dng chin lc đi dng xanh, chim ly nhng
khe h th trng, gim thiu chi phí cnh tranh.
Ngi các yu t trên, M. Porter còn đ xut thêm các yu t sau:
1.1.3.8. Nng lc cnh tranh v giá
Giá sn phm đc đc trng bi tng phí tn tng đi và phí tn làm chung
vi các đn v khác.  nhng môi trng mà đi th cnh tranh đang m rng quy
mô hoc nhng yu t khác có vai tr then cht đi vi v th phí tn. Theo Phan
Minh Hot, đây là nng lc cnh tranh v giá thành [9].
23

1.1.3.9. Nng lc quan h vi chính quyn
Hot đng ca doanh nghip luôn nm trong s điu tit và qun lý ca chính
quyn. Nhng doanh nghip đc lòng chính quyn s có nhiu thun li v t chc
sn xut kinh doanh, cng nh s h tr ca chính quyn cho các chng trình phát
trin. Nhng doanh nghip có quan h tt vi chính quyn s có nhiu u th, đc
bit là trong các d án ch đnh thu, vay vn u đãi. Nhng doanh nghip không
đc lòng chính quyn, b chính quyn “đim mt” s thng xuyên phi đi din
vi nhng đt kim tra “có tính hch sách” (v an toàn v sinh, phòng cháy, môi
trng,…).
1.1.3.10. Thng hiu
Thng hiu là nim tin ca khách hàng, là tình cm mà khách hàng dành cho
doanh nghip và sn phm. Nhng thng hiu mnh có kh nng thu hút khách
hàng ln lao mà không cn tn phí ln cho qung bá sn phm (nh s hp dn ca
Coca, Pepsi, Mercedes,…) nh hng ca thng hiu đn kinh doanh ngày nay là

ht sc ln. Tài sn thng hiu có t trng ngày càng ln trong tng tài sn ca
doanh nghip (trung bình giá tr thng hiu chim khong 1/3 tng tài sn doanh
nghip, vi các hàng dch v, tài sn thng hiu chim 50% tng tài sn). Thng
hiu nh hng đn kh nng nhn bit sn phm, đn vic thuyt phc mua hàng,
quyt đnh s trung thành ca khách hàng. Có thng hiu mnh là có mt tài sn
ln, là có li th cnh tranh [10].
1.1.4. Mt s yu t môi trng bên ngoài nh hng đn nng lc cnh tranh
ca doanh nghip
Có rt nhiu yu t bên ngoài tác đng đn nng lc cnh tranh ca doanh
nghip. Da trên mô hình Kim cng ca M. Porter, các nhà kinh t đ xut 56 yu
t nh hng đn nng lc cnh tranh (các yu t này đc lng hoá đ xp hng
cho các quc gia), phân thành 3 nhóm: th trng; th ch – chính sách; kt cu h
tng và các ngành dch v h tr [4].
24

1.1.4.1. Th trng
Th trng va là ni doanh nghip tiêu th sn phm, tìm kim đu vào. Th
trng điu tit hot đng ca doanh nghip, thông qua cung cu, giá c, li
nhun… Doanh nghip cn c vào th trng đ đnh hng chin lc, xây dng
k hoch kinh doanh. S n đnh ca th trng có ý ngha rt quan trng đi vi
sc cnh tranh ca doanh nghip.  phát hin và tn dng các c hi th trng,
doanh nghip cn phi có h thng nghiên cu marketing mnh. Cn có s can
thip ca nhà nc thông qua vic xây dng và thc thi pháp lut, to lp môi
trng th trng cnh tranh tích cc và hiu qu, chng gian ln thng mi, hn
ch đc quyn kinh doanh,… nhm hn ch nhng bin đng th trng. Mt th
trng cnh tranh s to sc ép đn quá trình đi mi qun lý, ci tin sn xut, ng
dng khoa hc – công ngh, đi mi và đa dng hoá sn phm,… to đng lc cho
doanh nghip vn lên. Mt th trng nh th s to điu kin thun li đ các
doanh nghip gia nhp ngành, các doanh nghip có điu kin thun li đ nâng cao
nng lc cnh tranh ca mình [8].

1.1.4.2. Lut pháp và chính sách
Lut pháp và chính sách là tin đ quan trng cho mi hot đng ca xã hi và
th trng. Ni dung ca th ch, chính sách bao gm các quy đnh pháp lut, các
bin pháp hn ch hay khuyn khích đu t hay kinh doanh đi vi hàng hoá, dch
v, ngành ngh, đa bàn… Nhng chính sách quan trng bao gm chính sách v đu
t, tài chính, tin t, đt đai, công ngh, th trng… ó là các chính sách điu tit
đu vào và đu ra cng nh toàn b quá trình hot đng ca doanh nghip. ây là
nhóm yu t rt quan trng đi vi hot đng ca doanh nghip và nng lc cnh
tranh ca doanh nghip nói riêng [8].
1.1.4.3. Kt cu h tng và các ngành dch v h tr
Kt cu h tng bao gm h tng vt cht – k thut và h tng xã hi, bao
gm h thng giao thông, mng li đin, h thng thông tin, h thng giáo dc –
đào to… ây là tin đ quan trng, tác đng mnh đn hot đng ca doanh