Thị trường vàng Việt Nam giai đoạn 2009-2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP HCM







LUN VN THC S KINH T






TH TRNG VÀNG VIT NAM
GIAI ON 2009 - 2011









NGI HNG DN: TS. TRN TH QU GIANG
HC VIÊN: TRN TH THÙY DUNG
LP: MPP2

TP. H Chí Minh - Nm 2012
i


LI CM N
 hoàn thành Lun vn này, trc tiên tôi xin gi li cm n đn tp th ging viên và nhân viên
Trng Fulbright, nhng ngi đã to điu kin cho tôi v mi mt đ có th tip cn vi mt môi
trng hc tp nng đng và thú v.
c bit, tôi mun gi li cm n chân thành đn Tin s Trn Th Qu Giang và Tin s V
Thành T Anh đã nhit tình giúp đ và hng dn tôi trong sut quá trình hoàn tt lun vn.
Li cui, tôi xin gi li cm n đn nhng ngi thân trong gia đình, bn bè, đng nghip… đã
luôn đng viên tôi trong sut thi gian qua.
Trân trng bit n!
ii


LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan:
Bài lun vn này là công trình nghiên cu thc s ca cá nhân, đc thc hin trên c s nghiên
cu lý thuyt, kho sát tình hình thc tin… di s hng dn khoa hc ca TS. Trn Th Qu
Giang.
Nhng quan đim đc th hin trong lun vn hoàn toàn mang tính cá nhân, không phi là quan
đim ca Trng i hc Kinh t Thành Ph H Chí Minh cng nh ca Chng trình Ging dy
Kinh t Fulbright.

Thành ph H Chí Minh, ngày 15 tháng 06 nm 2012
Ngi cam đoan


Trn Th Thùy Dung




iii


TÓM TT
i vi ngi dân Vit Nam, vàng không đn thun là mt vt trang sc mà còn là mt phng
tin thanh toán, ct tr và đu t hu hiu. Vi 95% lng vàng tiêu th trong nc t ngun
nhp khu, th trng vàng Vit Nam có s liên thông mt thit đi vi s bin đng giá c trên
th trng vàng th gii. Tuy nhiên trong thi gian qua, s bin thiên ca giá vàng trong nc đôi
khi ngc chiu vi xu hng bin đng ca giá vàng th gii và luôn tn ti mt khong chênh
lch khá ln vt xa mc k vng ca Ngân hàng Nhà nc. S tn ti chênh lch ln gia giá
vàng trong nc và th gii đã gây ra nhng xáo trn trên th trng vàng và nhng tác đng
không mong đi đn đi sng kinh t - xã hi.
Lun vn này đi tìm hiu nguyên nhân ca s chênh lch gia giá vàng trong nc và th gii,
đng thi xem xét vai trò ca các chính sách Nhà nc trong vic thu hp khong cách chênh lch
giá vàng trong nc và th gii thi gian qua.
Lun vn s dng lý thuyt cung – cu và cân bng th trng cùng nhng lý thuyt v đc quyn
đ tìm hiu và phân tích cu trúc th trng vàng Vit Nam. T đó đánh giá cu trúc th trng
vàng có phi là nguyên nhân gây ra s chênh lch giá đã đ cp  trên hay không.
Bên cnh đó, da vào s liu v giá vàng thu thp đc trong giai đon 2009 – 2011 đ xem xét
tác đng ca chính sách Nhà nc lên th trng vàng có giúp thu hp khong cách chênh lch

gia giá vàng trong nc và th gii.
Mc dù cha th đánh giá đc đy đ tác đng ca các chính sách cng nh do khó khn v mt
s liu nên vic phân tích bên cung th trng cha đc sâu sát nhng lun vn cng đã phác ha
mt cách tng th th trng vàng Vit Nam và nhng chính sách tác đng ca Nhà nc đ làm
tin đ cho nhng nghiên cu sâu hn.






iv


MC LC
LI CM N i
LI CAM OAN ii
TÓM TT iii
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT v
DANH MC CÁC BNG VÀ BIU  vi
CHNG 1: 1
M U 1
1.1. Bi cnh nghiên cu 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu và phng pháp lun 2
1.3. Phm vi và gii hn nghiên cu ca đ tài 2
CHNG 2: 4
S LC V TH TRNG VÀNG VIT NAM VÀ 4
KHUNG PHÂN TÍCH 4
2.1. S lc v th trng vàng Vit Nam 4
2.2. Lc kho các nghiên cu trc: 7

2.3. Khung phân tích 8
2.3.1. Lý thuyt cung – cu và cân bng th trng 8
2.3.2. Lý thuyt v đc quyn và đc quyn nhóm 9
CHNG 3: 11
KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 11
3.1. Cu trúc th trng vàng Vit Nam 11
3.1.1. Nhà cung cp trên th trng vàng Vit Nam 11
3.1.2. S khác bit ca các sn phm vàng ming. 13
3.1.3. Ngi mua và các yu t tác đng đn cu vàng ming trên th trng vàng Vit
Nam 13
3.2. Tác đng ca chính sách lên th trng vàng Vit Nam 17
3.2.1. Nhóm chính sách tác đng trc tip lên cung cu vàng vt cht 17
3.2.2. Nhóm chính sách tác đng lên sàn vàng 23
3.3. Nguyên nhân tn ti chênh lch gia giá vàng trong nc và th gii thi gian qua 24
CHNG 4: 27
KT LUN VÀ KHUYN NGH 27
4.1. Kt lun 27
4.2. Khuyn ngh 27
DANH MC TÀI LIU THAM KHO vi
PH LC viii


v


DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTW Ngân hàng trung ng
NHTM Ngân hàng Thng mi
TCTD T chc tín dng

TTV Th trng vàng
GSO General Statistics Office Tng Cc Thng kê
SBV State Bank of Vietnam Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
WGC World Gold Council Hip hi vàng th gii
















vi


DANH MC CÁC BNG VÀ BIU 
Trang
Biu đ 2.1 Giá vàng th gii t nm 2002 đn nay 4
Biu đ 2.2
 th 2.1
Biu đ 3.1
Biu đ 3.2

Biu đ 3.3
Biu đ 3.4

Bng 3.1

Biu đ 3.5

Biu đ 3.6

Biu đ 3.7

Bng 3.2

Bng 3.3
Biu đ 3.8
Nhu cu vàng ca th gii giai đon 2001 – 2011
Cung – cu và cân bng th trng…
Th phn vàng ming SJC và phi SJC nm 2011
Cu vàng ca Vit Nam giai đon 2008 – 2011
Ch s Vnindex và khi lng giao dch t 2008 đn nay
Tc đ thay đi ca CPI, ch s giá vàng và USD giai đon
2008 – 2011
Lãi sut thc ca vic huy đng VND, USD, vàng giai đon
2009 – 2011
D n cho vay bng vàng và ngoi t trên đa bàn Tp. HCM giai
đon 2009 – 2011
Giá vàng SJC và giá vàng th gii (triu đng/lng) tháng 10 và
11 nm 2009
Giá vàng SJC và giá vàng th gii (triu đng/lng) tháng 10 và
11 nm 2010

T trng giá tr vàng nhp khu trong tng kim ngch nhp khu
hàng hóa
Tình hình xut – nhp khu vàng ca mt s đn v nm 2009
Chênh lch gia giá vàng trong nc và th gii tháng 10 và 11
nm 2010
5
9
12
14
14

15

16

16

18

19

19
20

22

1


CHNG 1:
M U
1.1. Bi cnh nghiên cu
Trong nhiu th k, vàng đc dùng đ ct tr giá tr và là c s ca h thng tin t, chính vì l
đó mà các ngân hàng trung ng d tr mt lng ln vàng đ đm bo cho vic phát hành tin
ca mình. Khi Hip c Bretton Woods kt thúc (1971), nhu cu d tr vàng không còn quan
trng nh trc na nhng không vì l đó mà vàng mt đi giá tr ca nó. c bit thi gian gn
đây, vàng còn th hin vai trò là mt kênh đu t và là “vnh tránh bão” trong giai đon khng
hong kinh t, bt n chính tr…
i vi ngi Phng ông nói chung và ngi Vit Nam nói riêng, tích tr vàng đã là thói quen
c hu t lâu. Vi khi lng t 460 - 1.000
1
tn vàng d tr trong dân, Vit Nam đc Hi đng
Vàng th gii đánh giá là 1 trong 5 quc gia có lng tích tr vàng ln nht th gii; dung lng
th trng vàng Vit Nam  trong khong t 21 - 45 t USD, bng khong 20 - 45% GDP nm
2010
2
. Thêm vào đó, trong tình hình kinh t th gii nói chung và Vit Nam nói riêng có nhiu
bin đng (lm phát gia tng, nn kinh t trì tr, khng hong n công, nhng bt cp trong c cu
kinh t, mt nim tin, các đng tin trên th gii điu chnh và gim giá…), d tr vàng đc xem
nh là mt trong nhng phng thc ct tr giá tr ti u đ đi phó vi nhng tình hung xu có
th xy ra, làm cho nhu cu v vic mua sm và ct tr vàng trong dân ngày càng gia tng.
Vi 95%

3
lng vàng tiêu th t ngun nhp khu, Vit Nam đóng vai trò là mt quc gia chp
nhn giá đi vi loi hàng hóa đc bit này. Tuy nhiên, t đu nm 2009 đn nay, giá vàng trong
nc không ngng bin đng mnh bt chp xu hng bin đng ca giá vàng th gii (Ph lc 4
và 5) làm cho khong cách gia giá vàng trong nc và th gii ngày càng b ni rng (có khi
lên đn trên 4 triu đng/ lng). iu này dn đn nhiu h ly không mong đi: Tình trng
buôn lu vàng không ngng gia tng; ngi dân b thit hi khi chy theo giá vàng; hin tng
đu c và tích tr vàng… nh hng đn s n đnh ca nn kinh t.
Cho đn thi đim hin ti, mc dù Chính ph và Ngân hàng Nhà nc (NHNN) đã đa ra rt
nhiu bin pháp nhm n đnh th trng vàng và gim nhng tác đng bt li nhng dng nh
cn st vàng vn cha có đc pháp đ điu tr phù hp.

1
Theo kt qu kho sát ca WGC thc hin nm 2011, VN hin có 1.072 tn vàng trong dân; s liu ca GFMS li
cho rng lng vàng trong dân ca Vit Nam khong 460 tn; theo c tính ca NHNN, con s này khong 500 tn.
2
Hi tho “Tác đng ca th trng vàng đn th trng tài chính”, Nha Trang, tháng 06/2011.
3
Reuteurs
2


1.2. Mc tiêu nghiên cu và phng pháp lun
Nh đã đ cp  trên, mc dù Chính ph và NHNN đã trin khai nhiu bin pháp khác nhau
nhng luôn tn ti chênh lch ln gia giá vàng trong nc và th gii. Trong lun vn này, mc
tiêu ca tác gi là tìm hiu cu trúc th trng vàng (TTV) Vit Nam và nhng chính sách ca
Nhà nc tác đng lên TTV trong thi gian qua, đng thi phân tích tht bi th trng và tht bi
ca nhà nc trong điu tit TTV Vit Nam. Hai câu hi nghiên cu ca lun vn bao gm:
(i) Nguyên nhân nào dn đn s chênh lch gia giá vàng trong nc và th gii?
(ii) Nhng chính sách ca Nhà nc tác đng đn th trng vàng trong thi gian qua có

thc s phát huy tác dng trong vic bình n th trng vàng mà c th là thu hp
khong cách gia giá vàng trong nc và th gii cng nh đm bo mc tiêu bình
n kinh t v mô hay không?
Trên c s tr li hai câu hi này, lun vn đa ra nhng khuyn ngh chính sách đ góp phn
bình n TTV Vit Nam thi gian ti.
1.3. Phm vi và gii hn nghiên cu ca đ tài
 tài nghiên cu s bin đng ca th trng vàng Vit Nam trong giai đon 2009 – 2011 cùng
nhng chính sách tác đng đn th trng vàng trong giai đon này.Vì nhng gii hn v mt thi
gian thc hin và kin thc ca ngi vit nên đ tài ch tp trung vào nghiên cu th trng vàng
ming, ly giá vàng SJC làm c s tham chiu. S liu v giá vàng SJC đc tng hp t trang
web ca Công ty TNHH mt thành viên vàng bc đá quý Sài Gòn.
B cc lun vn gm 4 Chng:
Chng 1: Gii thiu s lc v vai trò ca vàng và nhng bt cp v giá vàng trên th trng
vàng Vit Nam. Xác đnh mc tiêu ca đ tài và đa ra phm vi nghiên cu cng nh các gii hn
ca đ tài.
Chng 2: Gii thiu s lc v th trng vàng Vit Nam giai đon 2009 – 2011 cùng nhng
quy đnh hin hành ca Nhà nc chi phi hot đng ca th trng vàng. ng thi tóm tt quan
đim ca mt s tác gi v th trng vàng và tác đng cng nh vai trò ca Nhà nc trong thi
gian qua.
Chng 3: Xem xét cu trúc TTV và tác đng ca các chính sách Nhà nc lên giá vàng cng
nh mc tiêu bình n kinh t v mô.
3


Chng 4: Trên c s kt qu nghiên cu, tác gi đa ra mt s khuyn ngh đ va có th góp
phn thu hp khong cách gia giá vàng trong nc và th gii va góp phn bình n kinh t v
mô.
4

CHNG 2:
S LC V TH TRNG VÀNG VIT NAM VÀ
KHUNG PHÂN TÍCH
2.1. S lc v th trng vàng Vit Nam
Hai yu t c bn ca TTV bao gm cung và cu v vàng. Ngun cung vàng ch yu đn t sn
lng khai thác m, mang tính cht n đnh qua các nm. Ngun cung th hai là vàng tái ch và
cui cùng t các NHTW. Tuy nhiên trong nhng nm gn đây, các NHTW tham gia th trng
vàng vi t cách là “ngi mua ròng”.
Cu vàng xut phát t nhu cu vàng trang sc (đc bit đi vi các quc gia: n , Trung Quc,
Vit Nam,…), k đó là nhu cu đu t và cui cùng là nhu cu vàng phc v cho các ngành công
nghip. Cng cn lu ý rng, phn ln vàng trang sc bán  Châu Á và Trung ông đc xem
nh mt khon đu t hay mt khon tit kim.
Biu đ 2.1: Giá vàng th gii t 2002 đn nay

Ngun:
Nm 2011 đánh du 11 nm giá vàng liên tc tng và thit lp nhng đnh giá mi. S gia tng
ca giá vàng th gii trong thi gian qua đc gii thích do bi cnh tình hình kinh t th gii lm
USD/oz
Nm
5


phát cao, nhng cng thng v mt chính tr, khng hong tài chính, tình hình n công… đy nhu
cu vàng ca th gii tng trong khi cung hu nh không đi hoc tng rt chm.
Thi gian gn đây, trong khi nhu vu vàng trang sc ngày càng gim, nhu cu vàng đ đu t
ngày càng tng (Xem biu đ 2.2). iu này phù hp vi nhng nghiên cu trc đây khng đnh
vàng là vnh tránh bão an toàn. Hay nói cách khác trong điu kin lm phát gia tng và tình hình
kinh t, chính tr bin đng, nhu cu ct tr và đu t vàng s càng cao.
Biu đ 2.2: Nhu cu vàng ca th gii giai đon 2001 – 2011

Ngun: Gold Survey 2011, GFMS
 Vit Nam, vàng không đn thun là mt loi trang sc, mt phng tin ct tr hay mt kênh
đu t mà còn đc s dng nh mt phng tin thanh toán ph bin bên cnh Vit Nam đng
(VND) và ô la M (USD). S hu vàng là mt trong nhng quyn li hp pháp ca mi công
dân. Không có bt k mt điu khon nào ngn cm ngi dân và các t chc mua, bán loi hàng
hóa đc bit này. Khi có nhu cu mua vàng, ngi mua có th đc đáp ng bi các công ty
chuyên doanh vàng, bc, đá quý; các t chc tín dng có hot đng kinh doanh vàng và vô s các
ca hàng, ca hiu, tim kinh doanh vàng trên khp c nc, t thành th cho đn nông thôn, t
các trung tâm thng mi ln cho đn các ca hiu nh nm ri rác trong các ch và trung tâm
hành chính ca đa phng.
6


Cho đn trc khi có Ngh đnh s 24/2012/N-CP ca Chính ph, giá c và cht lng vàng, đc
bit đi vi vàng trang sc, đc th ni (không có quy chun v giá c và cht lng).
Bên cnh vàng vt cht, hot đng kinh doanh vàng trên tài khon (kinh doanh trên sàn vàng) ti
Vit Nam cng khá sôi đng. Tháng 5 nm 2007 đánh du s ra đi ca sàn vàng đu tiên ti VN.
Ngay sau đó, hàng lot các sàn vàng đc thành lp. Hot đng kinh doanh khá mi m này đã
tác đng không nh đn TTV Vit Nam, đy lng vàng giao dch trung bình ngày cao gp gn
10 ln so vi trc đó. Tuy nhiên do cha có mt hành lang pháp lý c th và cht ch nên hot
đng này dn mang tính cht đ đen, tác đng bt li đn nn kinh t và xã hi. Trc tình hình
đó, Chính ph yêu cu chm dt hot đng ca các sàn vàng và giao dch vàng trên tài khon k
t ngày 30 tháng 03 nm 2010 nhng cho đn nay, hot đng ca các sàn vàng chui vn din ra
mt cách ph bin.
Tính đn trc ngày 25 tháng 5 nm 2012, hot đng kinh doanh vàng  Vit Nam đc chia làm
hai loi: (i) hot đng kinh doanh vàng trang sc, vàng m ngh, vàng ming, vàng nguyên liu
chu s chi phi bi nhng quy đnh ca Ngh đnh s 174/1999/N-CP (09/12/1999) v qun lý
hot đng kinh doanh vàng và Ngh đnh s 64/2003/N-CP (11/06/2003) sa đi, b sung Ngh
đnh 174; và (ii) hot đng kinh doanh vàng tiêu chun quc t đc thc hin theo quy đnh ti
Ngh đnh s 63/1998/N-CP ngày 17 tháng 8 nm 1998 ca Chính ph v qun lý ngoi hi.

Theo nhng ngh đnh này có th thy, hot đng kinh doanh vàng  Vit Nam không phi là mt
hot đng kinh doanh có điu kin ngoi tr vic nhp khu vàng phi đc s chp thun ca
Ngân hàng Nhà nc và thc hin theo đúng hn ngch đc cp. Tuy nhiên c ch này đã gây
rt nhiu tn tht cho nn kinh t
4
, đc bit trong giai đon 2009 – 2011, khi giá vàng trong nc
và th gii có s bin đng mnh, qua vic nhp khu vàng giá cao, xut khu vàng giá thp…
Thêm vào đó, nhng quy đnh v vic chm dt hot đng kinh doanh vàng qua tài khon, cm và
sau đó cho phép nhng hn ch trong vic kinh doanh vàng ming… cng to nên nhng áp lc
không nh đn th trng vàng nc ta.
Gn đây, Ngh đnh mi v qun lý và kinh doanh vàng đã đc ban hành (Ngh đnh 24/2012/
N-CP, ban hành ngày 03 tháng 04 nm 2012, có hiu lc thi hành k t ngày 25 tháng 05 nm
2012) . Mc đích ca ngh đnh này nhm đa ra nhng quy đnh c th đ qun lý hiu qu th

4
Thy Th, “Bt n qun lý th trng vàng”, />truong-vang.htm

7


trng vàng; đm bo quyn li cho các nhà đu t; và huy đng ngun vn khng l đang “nm
cht” trong dân nhm phc v mc tiêu phát trin kinh t xã hi. Tuy nhiên, cho đn thi đim
hin ti, cha có bt c kt qu kh quan, rõ rt nào đc đem li t vic trin khai thc hin
Ngh đnh này.
2.2. Lc kho các nghiên cu trc:
Theo PGS. TS. Lê Hoàng Nga và Hoàng Phng Linh (y ban Chng khoán Nhà nc), vic gia
tng giá vàng trong thi gian qua tác đng không mong đi nh: (i) làm xu đi kh nng huy đng
vn ca khu vc tài chính; (ii) làm gim t cách hàng hóa ca vàng; (iii) kênh tín dng bng vàng
b tc nghn đi vi các ngân hàng huy đng vàng s gây ra lãng phí và tn tht vô ích; (iv) tâm lý
đu c, tích tr vàng tng lên; (v) nh hng đn giá c trong nc.

Cng theo hai tác gi này, nguyên nhân giá vàng trong nc tng trong thi gian va qua do: (i)
tác đng t s tng giá vàng th gii; (ii) ngun cung trong nc hn ch; (iii) lm phát; (iv) li
nhun cao t kinh doanh vàng do chênh lch giá vàng trong và ngoài nc (do chênh lch v t
giá USD và VND trên th trng t do và th trng chính thc); (v) nim tin vào VND b suy
gim trong thi gian gn đây.
Bên cnh đó, các tác gi cng nhn mnh đn tác đng ca hin tng “vàng hóa” đã xut hin ti
Vit Nam và đ xut mt s khuyn ngh v chính sách trong vic qun lý th trng hàng hóa đc
bit này: (i) cn coi trng tính cht tin t ca vàng; (ii) có chin lc hình thành th trng vàng
theo đúng ngha ca nó. Theo đó nên son tho ngh đnh qun lý vàng theo hng nhà nc tp
trung thng nht qun lý; nghiên cu thành lp trung tâm giao dch vàng quc gia; cha nên áp
dng các công c phái sinh trên th trng vàng trong điu kin hin nay và nên cho xut nhp
khu vàng nh mt loi hàng hóa thông thng…
Trong mt bài vit đng trên mc nghiên cu trao đi, trang web ca Ngân hàng Nhà nc Vit
Nam, TS. Nguyn Th Thanh Hng nhn mnh tác đng ca s bin đng giá vàng lên th
trng ngoi hi và khng đnh yu t tâm lý là mt trong nhng tác nhân quan trng làm cho giá
vàng Vit Nam tng mnh trong thi gian qua. Khuyn ngh TS. Nguyn Th Thanh Hng đa
ra: (i) tôn trng tp quán, quyn li ca ngi dân khi s dng vàng làm phng tin ct tr giá
tr, nhng tuyt đi không khuyn khích ngi dân đu c vàng, đc bit là tình trng đu c vàng
t ngun vn huy đng ngoài xã hi; (ii) cn có tiêu chun c th, rõ ràng đ phân bit vàng vi
t cách hàng hóa (vàng trang sc) và vàng có tính cht tin t đng thi có quy ch qun lý riêng
8


bit; (iii) tôn trng quy lut th trng có s qun lý, đnh hng ca nhà nc; (iv) có c ch linh
hot đ th trng vàng trong nc và th gii liên thông; (v) có c ch phù hp đ ngun vn tit
kim trong nc không b điu chuyn vào hot đng kinh doanh vàng; (vi) loi b vàng khi
chc nng thc đo giá tr, phng tin thanh toán trong nn kinh t, không đ th trng vàng tác
đng ln, nh hng tiêu cc đn n đnh kinh t v mô.
Theo TS. Phm Huy Hùng – Ch tch HQT Ngân hàng Thng mi C phn Công thng Vit
Nam (Vietinbank), TTV trong nc đang đng trc nhng vn đ nh: (i) mc tng giá vàng

trong nc ln hn đáng k mc tng giá vàng trên th gii; (ii) thi đim giá vàng trong nc
lp k lc sm hn so vi th gii gn 1 tháng; (iii) xu hng tng giá vàng trong nc mnh hn
so vi xu hng tng giá vàng th gii nói chung và các nc hp th vàng ln trên th gii nói
riêng; (iv) s phát trin ca TTV trong nc đôi khi trái chiu vi s phát trin ca TTV th gii.
Vi nhng vn đ mà TTV Vit Nam phi đi mt s gây khó khn cho vic qun lý tin t ca
các c quan chc nng; khó khi thông ngun lc t tr lng vàng trong dân phc v nhu cu
phát trin kinh t xã hi và cha đng nhng đng c, nhng hành vi không đúng đn…
Trên c s nhng phân tích và nhn đnh ca mình, TS. Phm Huy Hùng đa ra mt s khuyn
ngh trong vic ci cách th trng vàng: (i) qun lý vàng vi tính cht là công c tin t; (ii) hoàn
thin khung pháp lý đm bo TTV phát trin lành mnh _ NHNN đóng vai trò qun lý cui cùng
trên TTV; (iii) ni lng có kim soát hot đng xut – nhp khu vàng nhm liên thông TTV
trong nc và th gii.
2.3. Khung phân tích
Lun vn áp dng lý thuyt cung – cu và cân bng th trng cùng các lý thuyt v đc quyn đ
phân tích cu trúc th trng nhm tìm ra nguyên nhân tn ti chênh lch gia giá vàng trong
nc và th gii thi gian qua.
2.3.1. Lý thuyt cung – cu và cân bng th trng
Cung ca mt hàng hóa, dch v là s lng ca hàng hóa, dch v đó mà nhng ngi bán sn
lòng bán tng ng vi các mc giá khác nhau trong mt khong thi gian xác đnh.
Cu ca mt hàng hóa, dch v là s lng ca hàng hóa, dch v đó mà nhng ngi tiêu dùng
sn lòng mua tng ng vi các mc giá khác nhau trong mt khong thi gian xác đnh.
9


Trng thái cân bng th trng là trng thái cung và cu gp nhau. Ti đim cân bng, lng cung
bng vi lng cu ti mt mc giá xác đnh gi là giá cân bng (lng cung bng lng cu, giá
cung bng giá cu).
Trng thái cân bng th trng khi có s can thip ca Nhà nc thông qua chính sách thu nhp
khu và hn ngch:
 th 2.1: Cung – cu, cân bng th trng và tác đng ca chính sách thu và

hn ngch nhp khu












Khi không có s can thip ca nhà nc, nhà nhp khu s nhp hàng hóa, dch v khi giá trong
nc cao hn giá th gii. Lúc này, thng d ca nhà sn xut (PS) và thng d ngi tiêu dùng
(CS) đc th hin  đ th trên.
Khi nhà nc can thip bng hn ngch và thu quan s đy giá trong nc cao hn giá th gii,
lng nhp khu gim, lng sn xut trong nc tng. Lúc này thng d ca ngi tiêu dùng
gim ( CS = - (A+B+C+D)); Thng d ca ngi sn xut tng ( PS = A); Li ích ca nhà
nhp khu và nhà nc là D. Vy tn tht ròng cho toàn xã hi DWL = -(B+C).
2.3.2. Lý thuyt v đc quyn và đc quyn nhóm
Trong các hình thái cu trúc ca th trng (th trng cnh tranh hoàn ho; th trng đc quyn;
th trng cnh tranh đc quyn và th trng đc quyn nhóm), th trng cnh tranh hoàn ho
đc xem là cu trúc th trng tt nht, ít gây ra tn tht cho xã hi nht. Tuy nhiên trong thc
t, không phi lúc nào cng có th thit lp đc mt th trng cnh tranh hoàn ho vì nhiu lý
do khác nhau. Và đôi khi, trong mt s thi k nht đnh, buc phi chp nhn nhng hình thái
cu trúc th trng mang li nhng tn tht cho xã hi và đc bit là ngi tiêu dùng.
C
D
B

quota

PS

Q
NK
S
d
S

D

Q

P

Q
d
Q
0
P
w
CS

A
S
d
S

D

Q

P

Q
d
Q
0
P
w

P
1
Q
1
10


2.3.2.1. c quyn hoàn toàn
Mt th trng đc xem là đc quyn hoàn toàn khi th trng đó có nhng đc đim sau:
(i) Ch có mt ngi bán duy nht và rt nhiu ngi mua;
(ii) Sn phm ca nhà đc quyn không có sn phm thay th;
(iii)Trong th trng đc quyn, li xâm nhp vào ngành hoàn toàn b phong ta (Có th do
ngun lc đ sn xut sn phm thuc quyn s hu ca mt doanh nghip duy nht; đc
quyn do chính ph to ra; hoc do đc quyn t nhiên);
Vi mt th trng đc quyn hoàn toàn, lng hàng hóa đc sn xut ít hn và ngi tiêu dùng
phi mua vi giá cao hn so vi th trng cnh tranh hoàn ho. iu này gây tn tht cho nên
kinh t và cho xã hi.
2.3.2.2. c quyn nhóm

Mt th trng đc xem là đc quyn hoàn toàn khi th trng đó có nhng đc đim sau:
(iv) Có mt s ít ngi bán trên th trng;
(v) Sn phm có th thay th ln nhau;
(vi) Các doanh nghip mi khó có th thâm nhp ngành.
Mt th trng đc quyn nhóm mc dù to ra lng hàng hóa nhiu hn vi giá thp hn so vi
th trng đc quyn hoàn toàn, nhng cng s làm cho sn lng hàng hóa đc sn xut ít hn,
ngi tiêu dùng phi mua vi giá cao hn so vi th trng cnh tranh hoàn ho và tt yu dn
đn tn tht cho nn kinh t và cho xã hi.





11


CHNG 3:
KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN
3.1. Cu trúc th trng vàng Vit Nam
Vic phân tích cu trúc TTV Vit Nam nhm xem xét, đánh giá nhng tht bi th trng có th
có làm cn c cho vic xây dng chính sách tác đng sau này.
Có nhiu yu t tác đng đn cu trúc ca TTV. Trong phm vi bài vit, vì gii hn v s liu nên
tác gi ch đ cp đn các yu t: (i) S lng đn v hot đng trong lnh vc ch tác và kinh
doanh vàng; (ii) th phn ca các thng hiu vàng ming ph bin hin đang lu hành trên th
trng Vit Nam; (iii) s khác bit ca các sn phm vàng ming trên th trng và (iv) ngi
mua cùng quyn lc ca ngi mua trên th trng.
5

3.1.1. Nhà cung cp trên th trng vàng Vit Nam
Nh đã đ cp  chng trc, cho đn trc khi Ngh đnh s 24/2012/N-CP có hiu lc,

không có bt c mt rào cn nào v mt chính sách đc thit lp đ ngn chn s tham gia ca
các t chc và cá nhân vào TTV. Nh vy, t chc/ cá nhân nào có vn và quan tâm đn lnh vc
ch tác và kinh doanh kim hoàn đu có th gia nhp và tr thành nhà cung cp trên TTV Vit
Nam.
Tuy nhiên, s lng nhà cung cp vàng trang sc và vàng ming trên th trng có s chênh lch
mt cách rõ rt. i vi vàng trang sc, m ngh, hu ht các đn v ch tác và kinh doanh vàng
đu cung ng sn phm này, t các thng hiu ca các công ty có uy tín đn các ca hiu kim
hoàn nh đu là các nhà cung ng vàng trang sc. i vi vàng ming, ch có các công ty chuyên
doanh vàng, bc, đá quý ln sn xut các thng hiu vàng ming ca công ty mình (Thng hiu
vàng ming SJC ca Công ty TNHH Mt thành viên vàng bc đá quý Sài Gòn; vàng ming AAA
ca Tng công ty vàng Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam; vàng ming
ACB ca Ngân hàng Á Châu; vàng ming Phng Hoàng ca Công ty c phn vàng bc đá quý
Phú Nhun PNJ; vàng ming Thn Tài ca Công ty vàng bc đá quý Ngân hàng Sài Gòn Thng
Tín – SBJ và Rng vàng Thng Long ca Bo Tín Minh Châu) và thông qua các chi nhánh, các
ca hàng ca công ty cng nh thông qua phn ln các t chc, cá nhân, h gia đình kinh doanh
vàng, bc, đá quý đ đn tay ngi tiêu dùng.

5
Bên cnh 4 yu t trên thì còn có hai yu t quan trng khác bao gm chi phí (k c chi phí tim nng) trong vic
khai thác li th kinh t theo quy mô và mc đ hi nhp theo chiu dc ca kênh phân phi.
12


Hin cha có mt s liu thng kê chính thc v s lng các đn v hot đng trong lnh vc
kinh doanh vàng, bc, đá quý. Tuy nhiên, theo c tính s b ca NHNN, tính đn đu nm 2012,
ngoài các công ty kinh doanh vàng bc đá quý ln, c nc có khong trên di 10.000 ca hàng
kinh doanh vàng.
Vi 6 thng hiu vàng ming trên TTV Vit Nam, qua s phân phi ca hàng ngàn ca hàng
kinh doanh vàng trên khp c nc, to ra đc nhiu s la chn trong vic nm gi các thng
hiu vàng ming khác nhau cho ngi mua.

S liu thng kê cho thy, trong 6 thng hiu vàng ming đang lu hành, th phn ca Công ty
TNHH Mt thành viên vàng bc đá quý Sài Gòn SJC là ln nht.
Biu đ 3.1: Th phn vàng ming SJC và phi SJC nm 2011

Ngun: Tng hp ca tác gi
Vi 90% th phn vàng ming thuc v SJC, thêm vào đó, k hoch la chn SJC làm thng
hiu vàng ming quc gia vô hình trung to nên quyn lc th trng cho thng hiu vàng ming
ca Công ty TNHH Mt thành viên vàng bc đá quý Sài Gòn. Quyn lc th trng này t hn tác
đng không nh đn s tn ti đ vênh gia giá vàng trong nc và th gii thi gian qua.
Khi cha có thông tin SJC s đc chn làm thng hiu vàng ming quc gia, giá c ca các
thng hiu vàng ming trên th trng hu nh không có khác bit. Vic SJC nm gi phn ln
th phn vàng ming làm cho giá niêm yt SJC tr thành c s tham chiu cho các thng hiu
vàng ming phi SJC.
13


3.1.2. S khác bit ca các sn phm vàng ming.
Qua tìm hiu, gia các thng hiu vàng ming khác nhau, s khác bit  đây ch tn ti 
phng din thng hiu, còn v cht lng và mu mã thì hu nh không có s khác bit: cht
lng vàng 99,99%; loi vàng ming ch yu 1 ch, 2 ch, 5 ch, 1 lng cho tt c các thng
hiu vàng ming, t SJC cho đn Rng Vàng Thng Long ca Bo Tín Minh Châu (Ph lc 2).
Thêm vào đó, thông tin v giá c (giá mua và giá bán), cht lng, thng hiu, mu mã… vàng
ming đu đc công khai. Do đó, rõ ràng tình trng thông tin bt cân xng trên th trng vàng
ming gn nh không tn ti.
Vi mc đích ca ngi mua vàng ming là ct tr và đu t thì s đng nht v mu mã và cht
lng ca vàng ming giúp cho loi hàng hóa này mang tính thay th đc. iu này đng ngha
vi vic, loi tr yu t thng hiu, vàng ming ca các công ty vàng bc đá quý khác nhau có
th thay th hoàn toàn cho nhau. Nh vy vic ngi mua la chn thng hiu vàng ming nào
là do s yêu thích ca h và s thun tin trong quá trình giao dch.
3.1.3. Ngi mua và các yu t tác đng đn cu vàng ming trên th trng vàng Vit Nam

i vi ngi Vit Nam, tích tr vàng là mt thói quen đã có t lâu. Vàng không đn thun là
mt vt phm trang sc mà còn là mt trong nhng kênh tit kim và đu t nhm ct tr , bo
tn giá tr và sinh li. Ngoài ra, vàng còn đc s dng nh mt phng tin thanh toán đc
chp nhn mt cách rng rãi bên cnh Vit Nam đng (VND) và ô la M (USD).
i tng có nhu cu nm gi vàng cng rt phong phú và đa dng (đ mi la tui, gii tính,
ngành ngh, thu nhp…).
T 2007 tr v trc, nhìn chung TTV Vit Nam ít bin đng, lúc này mc đ đu t hoc/ và
đu c vào vàng rt thp. Tuy nhiên t nm 2008 đn nay, di tác đng ca khng hong tài
chính, kinh t, cùng nhng bt n v mô… đy giá vàng lên cao, cùng vi đó, nhu cu đu t/ đu
c vàng nhm mc đích sinh li cng không ngng gia tng.
S liu thng kê ca LBMA, GFMS và WGC cho thy, tng t các quc gia khác, nhu cu vàng
ming cho mc đích đu t hoc đu c và ct tr ca Vit Nam không ngng gia tng, đc bit
t sau khng hong tài chính cho đn nay (Xem biu đ 3.2). Trong điu kin giá vàng bin đng
theo xu hng đi lên cùng lng cu tng qua các nm, đng ngha vi vic thi gian qua, ngi
Vit Nam đã chuyn mt lng ln vn t các kênh đu t khác sang vàng. Hot đng này s tác
đng ln đn cu ngoi t đ nhp khu vàng nhm đáp ng nhu cu trong nc (95% lng vàng
14


tiêu th trên th trng t ngun nhp khu) và tác đng đn vn đu t vào các lnh vc sn xut
kinh doanh khác nhm to giá tr gia tng cho xã hi.
Biu đ 3.2: Cu vàng ca Vit Nam giai đon 2008 – 2011

Ngun: LBMA, Thomson Reuters GFMS, World Gold Council
Có th đim qua mt s yu t tác đng làm gia tng cu vàng trên TTV Vit Nam thi gian qua:
- Th trng chng khoán đi xung (xem biu đ 3.3) cùng vi s đóng bng ca th trng
bt đng sn là mt trong nhng tác nhân làm cho vàng tr thành kênh đu t chính.
Biu đ 3.3: Ch s Vnindex và khi lng giao dch t 2008 đn nay

Ngun: S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh HOSE

- T l lm phát tng trong thi gian qua làm cho lãi sut thc gim trong khi tc đ tng
giá vàng cao làm cho vàng tr thành kênh đu t hp dn, thúc đy s gia tng cu vàng
trên th trng.
15


Biu đ 3.4: Tc đ thay đi ca CPI, ch s giá vàng và USD giai đon 2008 - 2011

Ngun: Tng Cc Thng kê
Chi tit CPI, ch s giá vàng, ch s USD và chênh lch giá vàng theo tháng:

Ngun: GSO và tính toán ca tác gi
Tc đ tng giá vàng cao hn nhiu so vi t l lm phát và ch s giá đng đô la M làm cho
vic đu t vào vàng có li hn nhiu so vi gi tit kim bng VND hay USD.
16


Bng 3.1: Lãi sut thc ca vic huy đng VND, USD, vàng giai đon 2009 - 2011
Ch tiêu
Nm 2009 Nm 2010 Nm 2011
Danh
ngha
Thc
Danh
ngha
Thc
Danh
ngha
Thc
Lãi sut huy đng VND

10,50% 3,62% 12,00% 0,25% 14,00% -4,58%
Lãi sut huy đng USD
3,50% 5,79% 4,00% 1,63% 3,00% -7,11%
Lãi sut huy đng vàng
3,05% 15,33% 1,00% 24,25% 0,50% 20,92%
T l lm phát
6,88% 11,75% 18,58%
Ch s giá vàng
19,16% 35,00% 39,00%
Ch s USD
9,17% 9,38% 8,47%
Ngun: Tính toán ca tác gi
Bên cnh ngi mua là các cá nhân, t chc có nhu cu đu t, tích tr vàng, mt b phn khác
to nên s gia tng lng cu chính là các ngân hàng thng mi. Ch tính riêng trên đa bàn
Thành ph H Chí Minh, tính đn đu nm 2012, d n cho vay bng vàng trên đa bàn khong
trên 600.000 lng; trong khi đó s d vàng huy đng nm vào khong 2.300.000 lng.
Mt điu chc chn, s vàng huy đng k trên đã đc chuyn đi mt phn ln sang VND đ
ngân hàng s dng vào các mc đích khác nhau trong đó có cp tín dng (Xem biu đ 3.5). Khi
đn hn, các NHTM buc phi mua vàng đ hoàn tr cho khách hàng. Thêm vào đó, mt s chính
sách ca Nhà nc vào cui nm 2010, 2011, đu 2012 không cho phép NHTM chuyn đi vàng
huy đng thành tin; đi vi s vàng huy đng đã chuyn đi thành tin cn phi gim dn và tt
toán vào mt thi đim do NHNN n đnh (s đc đ cp c th  phn sau) càng đy nhu cu
mua vàng ca các NHTM tng cao.
Biu đ 3.5: D n cho vay bng vàng và ngoi t trên đa bàn Tp. HCM
giai đon 2009 - 2011

Ngun: SBV - Chi nhánh Thành ph H Chí Minh
17

Cu vàng tng rt nhanh trong khi cung vàng tng chm, làm cho tình trng mt cân bng gia
cung và cu càng trm trng, đy giá vàng trong nc tng cao, làm chênh lch gia giá vàng
trong nc và th gii ngày càng rng.
Kt qu phân tích  trên cho thy, cu trúc ca th trng vàng Vit Nam to nên th đc quyn t
nhiên cho thng hiu vàng ming SJC. Thêm vào đó th trng vàng không hoàn ho do s thiu
vng nhng quy đnh liên quan đn hot đng ca sàn vàng dn đn vic đóng ca các sàn vàng
và cha có các công c phái sinh liên quan đn loi hàng hóa này đã góp phn to nên khong
cách ln gia giá vàng trong nc và th gii trong thi gian qua.
3.2. Tác đng ca chính sách lên th trng vàng Vit Nam
Din bin trên TTV Vit Nam cho thy chênh lch gia giá vàng trong nc và th gii bt đu
bin đng phc tp k t nm 2008. Cùng vi s bin đng mnh ca giá vàng th gii, giá vàng
trong nc cng không ngng gia tng. Trc tình hình khng hong tài chính, vàng đc xem là
mt vnh tránh bão an toàn, dn đn nhu cu đu t vào vàng không ngng gia tng.
3.2.1. Nhóm chính sách tác đng trc tip lên cung cu vàng vt cht
3.2.1.1. Cp hn ngch nhp khu vàng, thay đi thu sut nhp khu và xut khu vàng
Trong nm 2009, giá vàng th gii theo xu hng tng mnh (t trên 870USD/ounce vào thi
đim đu nm 2009 và kt thúc nm 2009 vi mc giá trên di 1.100USD/ounce).
Theo đà tng ca giá vàng th gii, giá vàng trên th trng Vit Nam cng có s bin đng cùng
chiu vi giá vàng th gii và liên tc thit lp nên nhng mc giá cao cha tng có trong lch s.
Có nhng thi đim giá vàng tng gn gp đôi so vi mc giá đc giao dch vào đu nm 2009.
Kt thúc nm 2009, giá vàng tng 19,16% so vi nm 2008.
Cùng vi vic to lp nên nhng đnh giá mi, th trng vàng Vit Nam còn ghi nhn thêm
nhng k lc v khong chênh lch ngày càng ln gia giá vàng Vit Nam và giá vàng th gii.
Theo s liu v giá vàng thu thp đc trong nm 2009 có th thy, giá vàng bt đu đà tng t
cui quý 1 và tip tc tng trong các quý k tip. áng lu ý, ngày 11/11/2009, giá vàng trong
nc đt mc k lc 27,7 triu đng/lng và ni rng khong cách chênh lch gia giá trong
nc và th gii lên trên 3,8 triu đng/lng. Cng trong ngày này, NHNN cho phép nhp khu
vàng sau hn 1,5 nm ngng cho phép nhp khu vàng b sung vào ngun cung nhm đáp ng
cu vàng không ngng gia tng trong nc (T tháng 05/2008, NHNN ngng cp phép nhp khu
vàng nhm kim ch lm phát, điu chnh kinh t v mô).

18


Biu đ 3.6: Giá vàng SJC và giá vàng th gii (triu đng/lng) tháng 10 và 11 nm 2009

Ngun: SBV
Mc dù NHNN cho phép tái nhp khu vàng nhm gia tng ngun cung trong nc giúp h nhit
giá vàng nhng dng nh vn cha th đáp ng đc nhu cu đang tng cao. Giá vàng sau đó
vn tip tc tng, tip tc thit lp nhng đnh mi và đ vênh gia giá vàng trong nc và th
gii (đã quy đi sang VND có cng thêm thu và phí) vn không ngng gia tng.
Trong nm 2010, giá vàng th gii tng 29%
6
(ch yu do tác đng t cuc khng hong n công
 Châu Âu và nhu cu tích tr vàng ca các NHTW không ngng tng cao). Trong khi đó, giá
vàng trên th trng Vit Nam tng đn 35%.
Th trng vàng nm 2010 chng kin hai cú sc ln vào tháng 2 và tháng 11. Sau mt đêm, giá
vàng trong nc gim 1,5 triu đng/ lng vào ngày 5 tháng 2 nm 2010 (do giá th gii gim và
NHNN buc các doanh nghip ln gia tng ngun cung đáp ng nhu cu th trng). Tuy nhiên
đà gim này cng không duy trì đc lâu (ch kéo dài cho đn ht ngày 10 tháng 2). Sang tháng
11, sau gn 1 nm k t “ngày th t đen ti” (11/11/2009), giá vàng trong nc li tip tc có
nhng bin đng bt thng. Trong khi giá th gii gim, giá vàng trong nc li không ngng
gia tng (có nhng thi đim, tc đ tng giá vàng trong nc gp nhiu ln so vi th gii).

6
S liu trên do Hi đng vàng Th gii công b
NHNN cho phép
tái NK vàng