B GIÁO DC VÀ ÀO T
O
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
DNG TH SN NAM
GII PHÁP THU HÚT VN U T TRC
TIP
NC
NGOÀI TRÊN A BÀN
TNH BN TRE
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh, nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO T
O
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
DNG TH SN NAM
GII PHÁP THU HÚT VN U T TRC
TIP
NC
NGOÀI TRÊN A BÀN
TNH BN TRE
Chuyên ngành: Kinh t - Tài chính – Ngân hàng
Mã s:
60.34.02.01
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS. TRN HUY HOÀNG
TP. H Chí Minh, nm 2012
LI CM T
Trc tiên, Tôi xin chân thành cm n các Cô, Chú, Anh Ch và các đn v
đã nhit tình giúp đ tôi trong quá trình thu thp thông tin, s liu có liên quan
đn đ tài.
K đn, tôi cng xin gi li cm n đn Quý Thy, Cô Trng i hc Kinh
t Thành ph H Chí Minh đã tn tình truyn đt nhng kin thc quý báu cho tôi
trong sut khoá hc 2009-2012.
Sau cùng, tôi xin cm n Thy, PGS. TS Trn Huy Hoàng đã tn tình hng
dn và góp ý cho tôi hoàn thành tt lun vn này.
TP.HCM, ngày tháng 12 nm 2012
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca bn thân tôi, có s
h tr ca GVHD là PGS.TS Trn Huy Hoàng. Toàn b ni dung và s liu s
dng trong lun vn này hoàn toàn trung thc. Các s liu đc s dng phân
tích, nhn xét đánh giá đu t các ngun đáng tin cy và do bn thân tôi t thu
thp. Ngoài ra, lun vn còn s dng mt s nhn xét, đánh giá ca các tác
gi, c quan t chc khác và đã có th hin phn tài liu tham kho.
Tp.HCM, ngày tháng 1 2 nm
2012
Hc viên thc hin lun vn
Dng Th Sn Nam
MC LC
Trang
Danh mc t vit tt i
Danh mc các Bng, biu đ ii
Li M u iv
1. S cn thit ca đ tài nghiên cu iv
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài: v
3. i tng và phm vi nghiên cu: v
4. Phng pháp nghiên cu vi
5. Kt cu ca đ tài vi
CHNG I: C S LÝ THUYT V THU HÚT VN
U T TRC TIP NC NGOÀI (FDI) 1
1.1 Khái nim v đu t và các hình thc đu t nc ngoài 1
1.1.1 Khái nim v đu t nc ngoài 1
1.1.2 Các hình thc đu t nc ngoài 1
1.2 u t trc tip nc ngoài 2
1.2.1 Khái nim 2
1.2.2 Các hình thc đu t trc tip nc ngoài 3
1.3 Thu hút vn đu t trc tip nc ngoài 6
1.3.1 Khái nim 6
1.3.2 Tác đng ca thu hút đu t trc tip nc ngoài 6
1.3.2.1 Tác đng tích cc 6
1.3.2.1 Tác đng tiêu cc 11
1.3.3 Các nhân t nh hng đn vic thu hút vn đu t trc tip nc ngoài .13
1.3.3.1 Nhóm đng c v kinh t 13
1.3.3.2 Nhóm đng c v tài nguyên 15
1.3.3.3 Nhóm đng c v c s h tng 16
1.3.3.4 Nhóm đng c v c ch chính sách 17
1.4 Kinh nghim thu hút vn TTTNN ti mt s Quc gia và mt s đa phng
trong nc. Bài hc kinh nghim cho Bn Tre 17
1.4.1 Kinh nghim thu hút FDI ca mt s nc Châu Á 17
1.4.1.1 Trung Quc 18
1.4.1.2 n 20
1.4.1.3 Thái Lan 21
1.4.1.4 Singapore 22
1.4.2 Kinh nghim thu hút FDI ti mt s đa phng trong nc 23
1.4.2.1 à Nng 23
1.4.2.2 Bà Ra Vng Tàu 24
1.4.2.3 Bình Dng 25
1.4.2.4 Tin Giang 26
1.4.3 Bài hc kinh nghim cho Bn Tre 26
Kt lun Chng 1 28
CHNG II: THC TRNG THU HÚT U T TRC TIP
NC NGOÀI TRÊN A BÀN TNH BN TRE 29
2.1 Thc trng v môi trng đu t ca tnh Bn Tre 29
2.1.1 iu kin t nhiên 29
2.1.1.1 V trí đa lý 29
2.1.1.2 Khí hu 29
2.1.2 Tài nguyên thiên nhiên 29
2.1.2.1 Tài nguyên đt 29
2.1.2.2 Tài nguyên đng, thc vt 30
2.1.3 Môi trng lao đng 31
2.1.4 C s h tng k thut 31
2.1.5 Môi trng pháp lý 33
2.1.6 V tình hình an ninh chính tr 34
2.2 Thc trng v thu hút FDI ti Bn Tre 34
2.2.1 Tng quan v tình hình thu hút FDI vào Bn Tre t nm 2005-2011 34
2.2.2 Qui mô vn đu t 39
2.2.3 Thu hút FDI theo ngành 40
2.2.4 Thu hút FDI theo đi tác đu t 41
2.2.5 Thu hút FDI theo vùng, lãnh th 43
2.3 Tác đng ca thu hút FDI trên đa bàn tnh Bn Tre giai đon 2005-2011 46
2.3.1 B sung ngun vn trong tng vn đu t ca tnh 46
2.3.2 Thúc đy tng trng kinh t ca tnh 49
2.3.3 Chuyn dch c cu kinh t 52
2.3.4 Doanh thu và đóng góp vào ngân sách tnh ca khu vc FDI 53
2.3.5 Kim ngch xut khu ca khu vc FDI 55
2.3.6 óng góp vào gii quyt vic làm cho lao đng ti đa phng 56
2.4 ánh giá v thc trng thu hút FDI ca Bn Tre trong thi gian qua 58
2.4.1 Nhng thành tu đt đc 58
2.4.2 Hn ch và nguyên nhân ca hn ch 58
Kt lun Chng 2 63
CHNG III: PHÁP THU HÚT VN U T TRC TIP
NC NGOÀI TRÊN A BÀN TNH BN TRE. 64
3.1 Quan đim, mc tiêu và đnh hng phát trin ca Bn Tre đn nm 2020 64
3.1.1 Quan đim phát trin ca Bn Tre 64
3.1.1.1 Quan đim phát trin KT-XH tnh Bn Tre đn nm 2020 64
3.1.1.2 Quan đim thu hút đu t ca tnh Bn Tr giai đon 2011-2015 và
tm nhìn đn 2020. 65
3.1.2 Mc tiêu c th phát trin KT-XH tnh Bn Tre giai đon 2011-2015 và
đnh hng 2020 65
3.1.3 nh hng thu hút FDI giai đon 2011-2015 và tm nhìn 2020 67
3.2 Gii pháp thu hút vn FDI đ phát trin KT-XH tnh Bn Tre 68
3.2.1 C s hoch đnh các gii pháp nhm thu hút FDI 68
3.2.2 Mt s gii pháp c th nhm thu hút FDI ca tnh Bn Tre giai đon t
2012- 2015 và tm nhìn 2020 72
3.2.2.1 Gii pháp 1: Nâng cao hiu qu hot đng xúc tin đu t 72
3.2.2.2 Gii pháp 2: Ci thin môi trng đu t 75
3.2.2.3 Gii pháp 3: Tp trung xây dng và hoàn thin c s h tng KT –XH
ca tnh 77
3.2.2.4 Gii pháp 4: Tng cng đào to ngun nhân lc 79
3.2.2.5 Gii pháp 5: V công tác quy hoch 81
3.2.2.6 Gii pháp 6: V công tác gii phóng mt bng 81
3.2.2.7 Gii pháp 7: Tng cng quan h hp tác trong thu hút đu t 82
3.2.2.8 Gii pháp 8: Hoàn thin các chính sách khuyn khích và u đãi v tài
chính 83
3.2.2.9 Gii pháp 9: Hn ch ô nhim và bo v môi trng 84
3.2.2.10 Mt s gii pháp khác 84
3.3 Kin ngh 85
3.3.1 i vi Trung ng 85
3.3.2 i vi tnh 86
Kt lun Chng 3 86
Kt lun 87
Tài liu tham kho
Ph lc
i
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
1. BOT: Xây dng – Vn hành – Chuyn giao
2. BT: Xây dng – Chuyn giao
3. CCN: Cm công nghip
4. CN: Công nghip
5. DN: Doanh nghip
6. BSCL: ng bng Sông Cu Long
7. TNN: u t nc ngoài
8. TTTNN: u t trc tip nc ngoài
9. FDI : u t trc tip nc ngoài.
10. GDP: Tng sn phm quc ni
11. GTGT: Giá tr gia tng
12. ICOR: Incremental Capital-Output Rate: h s s dng vn hay
H s đu t tng trng.
13. KCN: Khu công nghip
14. KH&T: K hoch và u t
15. KTTPN: Kinh t trng đim phía Nam
16. KT-XH: Kinh t-xã hi
17. NS: Ngân sách
18. QLNN: Qun lý nhà nc
19. TNDN: Thu nhp doanh nghip
20. TTB: Tiêu th đc bit
21. UBND: U ban nhân dân
22. UNCTAD: Hi ngh Liên Hp quc v Thng mi và Phát trin
23. WTO: T chc thng mi th gii
25. CNH-HDH : Công nghip hóa – hin đi hóa
ii
DANH MC CÁC BNG, BIU
Trang
Bng 2.1 Quy mô d án FDI trên đa bàn tnh Bn Tre 39
Bng 2.2 Các d án FDI phân theo lãnh vc tính đn cui tháng 6/2012 40
Bng 2.3 Vn đu t nc ngoài ca các d án FDI còn hiu lc đn 30/6/2012,
chia theo quc tch nhà đu t 42
Bng 2.4 S d án trong KCN-CCN 44
Bng 2.5 Vn đu t phát trin và ngun vn FDI 2005-2011 46
Bng 2.6 T trng vn FDI trên GDP tnh Bn Tre 47
Bng 2.7 C cu ngun vn đu t ca tnh Bn Tre nm 2005-2011 48
Bng 2.8 Nhp đ tng trng GDP giai đon 2005-2011 (%) 50
Bng 2.9 óng góp ca TTTNN vào GDP ca Bn Tre 51
Bng 2.10 C cu kinh t giai đon 2005-2011 52
Bng 2.11 Doanh thu thun ca các doanh nghip FDI 53
Bng 2.12 Tình hình np ngân sách ca các doanh nghip FDI 54
Bng 2.13 Kim ngch xut khu khu vc FDI giai đon 2005-2011 55
Bng 2.14 S lao đng trong các doanh nghip FDI t 2005-2011 56
Bng 2.15 T l vn bình quân cho 1 lao đng 57
Bng 2.16 Kt qu kho sát v h thng c s h tng 60
Bng 2.17 Cht lng đào to ca các trng ngh 60
Bng 2.18 Công tác gii phóng mt bng 61
Bng 2.19 Công tác xúc tin đu t 61
Bng 2.20 Phi hp gia các c quan trong vic gii quyt h s, th tc liên quan
đn lnh vc đu t 61
Bng 2.21 Ma trn SWOT cp 1 62
Bng 3.1 Ma trn SWOT cp 2 68
Biu đ 2.1 S d án TTTNN phân theo giai đon t 1991-2011 38
Biu đ 2.2 Tng vn đu t phân theo giai đon t 1991-2011 38
iii
Biu đ 2.3 Vn TTTNN phân theo quc tch tính đn 30/6/2012 43
Biu đ 2.4 C cu s d án FDI đu t phân theo lãnh th tnh Bn Tre tính
đn 30/6/2012 45
Biu đ 2.5 Vn đu t phát trin và vn FDI ca tnh Bn Tre 2005-2011 47
Bin đ 2.6 T trng FDI trên GDP tnh Bn Tre 2005-2011 47
Biu đ 2.7 C cu ngun vn đu t ca Bn Tre 2005-2011 49
Biu đ 2.8 Tc đ tng trng GDP Bn Tre giai đon 2005-2011 50
Biu đ 2.9 Tc đ tng và t l đóng góp ca FDI vào GDP BnTre 51
Biu đ 2.10 T l đóng góp lao đng ca khu vc FDI ti tnh Bn Tre giai
đon 2005-2011 57
iv
LI M U
Thu hút vn đu t trc tip ca nc ngoài (FDI) là mt trong nhng chính
sách quan trng trong vic phát trin kinh t ca đt nc. Thông qua FDI, các
nc ông Nam Á đã nhanh chóng đt đc nhiu thành tu quan trng và tr
thành mt trong nhng vùng kinh t nng đng, đy ha hn trên bn đ Th gii.
Ti Vit Nam, trong hn hai thp k qua FDI đã đóng mt vai trò rt to ln
trong s nghip Công nghip hóa và hin đi hóa đt nc. Vi nhng tác đng
tích cc, FDI đã góp phn đáng k vào vic thc hin các mc tiêu tng trng
kinh t, đy mnh xut khu, gii quyt công n vic làm, chuyn giao công ngh
và giúp khai thác mt cách hiu qu các ngun tài nguyên quc gia.
Thc tin trong thi gian qua cho thy dòng vn FDI thng tp trung vào
mt s đa phng có li th v ngun tài nguyên, v trí đa lý, ngun nhân lc,
chính sách u đãi… nh Vng Tàu, Bình Dng, à Nng. Vn đ đt ra yêu cu
các đa phng phi tìm cách thu hút đu t vào đa phng mình. làm tt
công vic này, mi đa phng phi xây dng mt Chng trình hành đng c th
theo mt K hoch dài hn va đm bo tng trng va đm bo phát trin bn
vng cho đa phng mình.
1. S cn thit ca đ tài nghiên cu:
Bn Tre nm khu vc ng bng sông Cu Long, cách Thành ph H Chí
Minh 86 km và Thành ph Cn Th 120 km, tip giáp vi các tnh Tin Giang,
Vnh Long và Trà Vinh. Giao thông đng thy và đng b rt thun li, cu
Rch Miu là ca ng kt ni Bn Tre vi khu kinh t đng lc tim nng phía
Nam. Bn Tre đc bit đn là tnh đi lên t sn xut nông nghip, vi hai th
mnh là kinh t vn và kinh t bin. ây là hai lnh vc đóng góp rt ln vào tc
đ tng trng kinh t ca tnh trong nhng nm qua và cng là lnh vc có tim
nng, li th ln ca tnh.
v
Nm 2011 là nm đu tiên thc hin Ngh quyt Tnh ng b ln th IX,
Bn Tre đã n lc phn đu và đt tc đ tng trng kinh t đáng k trong bi
cnh khó khn chung ca nn kinh t c nc và toàn cu. GDP đt 8,47% ; thu
nhp bình quân đu ngi đt 23,7 triu đng; xut khu đt 364 triu USD. Theo
ly k đn cui nm 2011 Bn tre có 35 doanh nghip FDI vi s vn đu t
khong 251 triu USD.
Tuy nhiên trong thi gian qua các d án Bn Tre còn quy mô nh, vn
đu t trung bình còn thp, trình đ k thut công ngh mc trung bình cha có
nhng d án tm c làm nòng ct cho s phát trin cao. Thu hút đu t nc
ngoài hin nay còn khiêm tn, ch có 7 d án FDI/nm, vi vn đng ký khong
50 triu USD, còn rt nh so vi li th và tim nng ca tnh.
Vi mong mun đy mnh công tác thu hút, mi gi đu t, đánh giá đúng
v li th và v trí ca tnh trong khu vc đng bng sông Cu Long, đa Bn Tre
tr thành đim thu hút đu t hp dn và có kh nng cnh tranh tt vi các tnh
khác v môi trng đu t và kinh doanh, tôi xin chn đ tài “Gii pháp thu hút
vn đu t trc tip nc ngoài trên đa bàn tnh Bn Tre” vi k vng mt
phn kt qu nghiên cu ca đ tài s đc ng dng trong thc t.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài:
Mc tiêu ca đ tài nhm làm rõ nhng vn đ sau:
- Làm rõ và góp phn hoàn thin c s lý lun v thu hút vn đu t trc
tip nc ngoài.
- Phân tích thc trng môi trng đu t, thc trng v vic thu hút và s
dng vn đu t trc tip nc ngoài ti tnh Bn Tre.
- Trên c s lý lun và phân tích thc trng, t đó đ ra nhng gii pháp đy
mnh vic thu hút vn, đng thi nâng cao hn na hiu qu s dng vn đu t
trc tip nc ngoài trong điu kin nn kinh t Bn Tre.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
tài ch yu tp trung gii hn nghiên cu nhng vn đ liên quan đn
vi
vic thu hút vn đu t trc tip nc ngoài ti tnh Bn Tre giai đon 2005-
2011, nhng tác đng ca vn đu t nc ngoài đi vi vic phát trin kinh t
xã hi ca tnh.
4. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp nghiên cu s dng trong c đ tài: phng pháp tng hp,
phân tích, phng pháp logic, phng vn chuyên gia, phân tích SWOT, h thng
đánh giá. Ngoài ra, đ tài còn s dng các tài liu, công trình nghiên cu trong
và ngoài tnh có liên quan đn đ tài.
5. Kt cu ca đ tài:
Ngoài phn m đu và kt lun, đ tài đc trình bày theo kt cu gm 3
chng:
Chng I: C s lý thuyt v thu hút vn đu t trc tip nc ngoài (FDI).
Chng II: Thc trng thu hút vn đu t trc tip nc ngoài trên đa bàn
tnh Bn Tre.
Chng III: Gii pháp thu hút vn đu t trc tip nc ngoài ti Bn Tre.
1
CHNG I: C S LÝ THUYT V THU HÚT
VN U T TRC TIP NC NGOÀI
1.1 Khái nim v đu t và các hình thc đu t nc ngoài
1.1.1 Khái nim v đu t nc ngoài:
Theo Lut đu t ca Quc hi nc Cng hòa Xã hi Ch ngha Vit
Nam s 59/2005/QH11 ngày 29 tháng 11 nm 2005:
- u t là vic nhà đu t b vn bng các loi tài sn hu hình hoc vô
hình đ hình thành tài sn tin hành các hot đng đu t theo quy đnh ca
Lut này và các quy đnh khác ca pháp lut có liên quan.
- u t nc ngoài là vic nhà đu t nc ngoài đa vào Vit Nam
vn bng tin và các tài sn hp pháp khác đ tin hành hot đng đu t.
1.1.2 Các hình thc đu t nc ngoài
Các hình thc đu t nc ngoài ch yu, bao gm:
- u t trc tip nc ngoài (FDI).
- u t gián tip (FPI).
- Vin tr phát trin chính thc (ODA).
- Vn cho vay ca các đnh ch tài chính và các ngân hàng nc ngoài.
Trong các hình thc trên thì hot đng đu t trc tip nc ngoài không
to thành gánh n cho quc gia tip nhn, vn FDI s đc đu t và phát
trin nc tip nhn nên không d rút đi trong thi gian ngn, ngoài ra FDI
còn mang công ngh, kinh nghim và tri thc kinh doanh giúp tng trng và
chuyn dch c cu kinh t nhanh hn.
Ngun vay, vn h tr chính thc s tr thành gánh nng n nc ngoài
cho nc s ti; đu t gián tip không tr thành n nhng không n đnh và
d rút lui khi th trng có th gây nhng cn sc trong th trng vn ca
quc gia tip nhn đu t.
2
1.2 u t trc tip nc ngoài:
1.2.1 Khái nim:
u t trc tip nc ngoài (ting Anh: Foreign Direct Investment, vit
tt là FDI) là hình thc đu t dài hn ca cá nhân hay công ty nc này vào
nc khác bng cách thit lp c s sn xut, kinh doanh. Cá nhân hay công
ty nc ngoài đó s nm quyn qun lý c s sn xut kinh doanh này.
- Theo lut đu t (nm 2005), đu t trc tip nc ngoài là vic nhà
đu t nc ngoài đa vào Vit Nam vn bng tin và các tài sn hp pháp
khác đ tin hành hot đng đu t.
- Theo qu tin t quc t IMF, trong Báo cáo cán cân thanh toán hàng
nm thì FDI đc đnh ngha là “u t trc tip nc ngoài là đu t có li
ích lâu dài ca mt doanh nghip ti mt nc khác (nc nhn đu t –
hosting country), không phi ti nc mà doanh nghip đang hot đng
(nc đi đu t – source country) vi mc đích qun lý mt cách có hiu
qu doanh nghip”
- T chc Thng mi Th gii đa ra đnh ngha nh sau v FDI: u
t trc tip nc ngoài (FDI) xy ra khi mt nhà đu t t mt nc (nc
ch đu t) có đc mt tài sn mt nc khác (nc thu hút đu t) cùng
vi quyn qun lý tài sn đó. Phng din qun lý là th đ phân bit FDI vi
các công c tài chính khác. Trong phn ln trng hp, c nhà đu t ln tài
sn mà ngi đó qun lý nc ngoài là các c s kinh doanh. Trong nhng
trng hp đó, nhà đu t thng hay đc gi là "công ty m" và các tài sn
đc gi là "công ty con" hay "chi nhánh công ty".
- T nhng khái nim trên có th hiu mt cách khái quát v đu t
trc tip nc ngoài nh sau: “u t trc tip nc ngoài FDI ti mt
quc gia là s di chuyn vn, tài sn, công ngh hoc bt k tài sn nào t
nc đi đu t sang nc tip nhn đu t đ thành lp hoc kim soát doanh
nghip nhm mc đích kinh doanh có lãi”.
3
Dù đc đnh ngha nh th nào thì bn cht ca hình thc đu t trc
tip nc ngoài là hình thc đu t quc t mà ch đu t nc ngoài đóng
góp mt s vn đ ln vào lnh vc sn xut hoc dch v, cho phép h trc
tip tham gia điu hành đi tng mà h t b vn đu t ti nc tip nhn.
1.2.2 Các hình thc đu t trc tip nc ngoài:
u t trc tip nc ngoài tn ti di các dng sau:
a) Phân theo hình thc đu t:
* Hình thc hp đng hp tác kinh doanh: ây là mt vn bn đc ký
kt gia mt ch đu t nc ngoài và mt ch đu t trong nc (nc nhn
đu t) đ tin hành mt hay nhiu hot đng sn xut kinh doanh nc ch
nhà trên c s quy đnh v trách nhim và phân phi kt qu kinh doanh mà
không thành lp mt công ty, xí nghip hay không ra đi mt t cách pháp
nhân mi nào.
Hình thc đu t trc tip nc ngoài này có đc đim:
- C hai bên cùng hp tác kinh doanh trên c s vn bn hp đng đã ký
kt gia các bên v s phân đnh trách nhim, quyn li và ngha v.
- Không thành lp mt pháp nhân mi, tc là không cho ra đi mt công
ty mi.
- Thi hn ca hp đng hp tác kinh doanh do hai bên tha thun, phù
hp vi tính cht hot đng kinh doanh và s cn thit đ hoàn thành mc tiêu
ca hp đng.
- Vn đ vn kinh doanh không nht thit phi đc đ cp trong vn
bn hp đng hp tác kinh doanh.
* Hình thc công ty hay xí nghip liên doanh:
Xí nghip hay công ty liên doanh đc thành lp gia mt bên là mt
thành viên ca nc nhn đu t và mt bên là các ch đu t nc khác
tham gia. Mt xí nghip liên doanh có th gm hai hoc nhiu bên tham gia
liên doanh. c đim ca hình thc liên doanh này là:
4
- Cho ra đi mt công ty hay mt xí nghip mi, vi t cách pháp nhân
mi và đc thành lp di dng công ty trách nhim hu hn.
- Thi gian hot đng, c cu t chc qun lý ca công ty, xí nghip liên
doanh đc quy đnh tùy thuc vào lut pháp c th ca mi nc.
- Các bên tham gia liên doanh phi có trách nhim góp vn liên doanh,
đng thi phân chia li nhun và ri ro theo t l góp vn.
* Hình thc công ty hay xí nghip 100% vn t nc ngoài: ây là hình
thc các công ty hay xí nghip hoàn toàn thuc quyn s hu ca t chc cá
nhân nc ngoài và do bên nc ngoài t thành lp, t qun lý và hoàn toàn
chu trách nhim v kt qu kinh doanh. c đim ca các công ty này là:
- c thành lp di hình thc công ty trách nhim hu hn và là mt
pháp nhân mi nc nhn đu t.
- Hot đng di s chi phi ca Lut pháp nc nhn đu t
* Các hình thc khác: u t vào các khu ch xut, khu phát trin kinh
t, thc hin nhng hp đng xây dng – vn hành – chuyn giao (BOT), hp
đng xây dng – chuyn giao – vn hành (BTO), hp đng xây dng - chuyn
giao (BT).
Trong các loi hình này thì BOT là mt loi hình đu t đc nhà nc
s dng đ khuyn khích xây dng các công trình h tng nh: cu, đng,
bn cng, công trình cung cp nng lng… trong khi Nhà nc khó khn
v ngun tài chính.
Theo hình thc BOT, nhà đu t t b vn, k thut đ xây dng công
trình, t khai thác kinh doanh trong mt thi gian nht đnh đ thu hi vn và
có li nhun hp lý, sau đó s chuyn giao cho Nhà nc.
c trng ca hình thc này là s cam kt gia Nhà nc vi ch đu
t ch không phi gia các doanh nghip vi nhau.
b) Phân theo bn cht đu t:
5
* u t phng tin hot đng: là hình thc FDI trong đó công ty m
đu t mua sm và thit lp các phng tin kinh doanh mi nc nhn đu
t. Hình thc này làm tng khi lng đu t vào.
* Mua li và sáp nhp: là hình thc FDI trong đó hai hay nhiu doanh
nghip có vn FDI đang hot đng sáp nhp vào nhau hoc mt doanh nghip
này (có th đang hot đng nc nhn đu t hay nc ngoài) mua li
mt doanh nghip có vn FDI nc nhn đu t. Hình thc này không nht
thit dn ti tng khi lng đu t vào.
c) Phân theo tính cht dòng vn
* Vn chng khoán: Nhà đu t nc ngoài có th mua c phn do mt
công ty trong nc phát hành mt mc đ ln đ có quyn tham gia vào các
quyt đnh qun lý ca công ty.
* Vn tái đu t: Doanh nghip có vn FDI có th dùng li nhun thu
đc t hot đng kinh doanh trong quá kh đ đu t thêm.
* Vn vay ni b hay giao dch n ni b: Gia các chi nhánh hay công
ty con trong cùng mt công ty đa quc gia có th cho nhau vay đ đu t hay
mua c phiu, trái phiu doanh nghip ca nhau.
d) Phân theo đng c ca nhà đu t
* Vn tìm kim tài nguyên: ây là các dòng vn nhm khai thác ngun
tài nguyên thiên nhiên r và di dào nc tip nhn, khai thác ngun lao
đng có th kém v k nng nhng giá thp hoc khai thác ngun lao đng k
nng di dào. Ngun vn loi này còn nhm mc đích khai thác các tài sn
sn có thng hiu nc tip nhn (nh các đim du lch ni ting). Nó
cng còn nhm khai thác các tài sn trí tu ca nc tip nhn. Ngoài ra, hình
thc vn này còn nhm tranh giành các ngun tài nguyên chin lc đ khi
lt vào tay đi th cnh tranh.
* Vn tìm kim hiu qu: ây là ngun vn nhm tn dng giá thành đu
vào kinh doanh thp nc tip nhn nh giá nguyên liu r, giá nhân công
6
r, giá các yu t sn xut nh đin nc, chi phí thông tin liên lc, giao thông
vn ti, mt bng sn xut kinh doanh r, thu sut u đãi, v.v
* Vn tìm kim th trng: ây là hình thc đu t nhm m rng th
trng hoc gi th trng khi b đi th cnh tranh giành mt. Ngoài ra,
hình thc đu t này còn nhm tn dng các hip đnh hp tác kinh t gia
nc tip nhn vi các nc và khu vc khác, ly nc tip nhn làm bàn đp
đ thâm nhp vào các th trng khu vc và toàn cu.
1.3 Thu hút vn đu t trc tip nc ngoài
1.3.1 Khái nim
Thu hút vn đu t trc tip nc ngoài là to ra mt môi trng đu t
hp dn bao gm tng th nhng tác đng bên trong ca nc tip nhn lên
hot đng ca các nhà đu t nc ngoài và nhng tác đng bên ngoài lên
hot đng ca các nhà đu t nc ngoài. Nhng tác đng này có th làm cho
lung vn FDI chy vào trong nc mnh hn, cng có th làm cho tc đ
thu hút FDI chm đi.
1.3.2 Tác đng ca thu hút đu t trc tip nc ngoài
1.3.2.1 Tác đng tích cc
Cùng vi phát huy ni lc, thu hút vn FDI là ngun lc quan trng cho
đu t phát trin. Chính s phát trin nhanh ca doanh nghip đã góp phn
đa tc đ tng trng kinh t ti đa phng tng cao, liên tc. Góp phn
nâng cao tc đ tng trng kinh t ca đa phng và quc gia. Vic thu hút
đu t nc ngoài đúng hng s thúc đy nhanh quá trình chuyn dch c
cu kinh t trên đa bàn theo hng công nghip hóa, hin đi hóa.
Thu hút đu t nc ngoài đã góp phn quan trng phát trin các khu
công nghip, khu ch xut ti đa phng, to ra hng đt phá mi, nâng cao
kh nng xut khu ca đa phng, giúp các doanh nghip đa phng tip
cn đc th trng th gii. Thu hút FDI có nhiu đóng góp tích cc cho nn
kinh t, c th nh sau:
7
- To ngun vn b sung quan trng:
Vn cho đu t phát trin kinh t bao gm ngun vn trong nc và vn
t nc ngoài. Khi mt nn kinh t mun tng trng nhanh hn, nó cn
nhiu vn hn na. Nhng ngun vn trong nc là có gii hn, đc bit là
đi vi các quc gia đang phát trin, thu nhp trên đu ngi còn thp, dn
đn quy mô tích ly đu t thp. Do đó, ngun vn trong nc khó có th đáp
ng đc nhu cu vn đu t ca nn kinh t. Mt khi ngun vn trong nc
không đ, nn kinh t s hng ti ngun vn đn t nc ngoài, trong đó
vn FDI là mt trong nhng ngun vn đu t nc ngoài ch yu nht.
Trong điu kin hin nay, khi mà trên th gii có nhiu nc nm trong
tay mt khi lng vn khng l và có nhu cu đu t ra nc ngoài thì đó là
c hi đ các nc đang phát trin có th tranh th ngun vn đu t nc
ngoài vào vic phát trin kinh t.
nhiu nc đang phát trin, vn đu t nc ngoài chim t l đáng k
trong tng vn đu t ca toàn b nn kinh t, trong đó có mt s nc hoàn
toàn da vào vn đu t ca nc ngoài, đc bit là giai đon đu ca s phát
trin kinh t. đánh giá vai trò ca vn đu t trc tip nc ngoài, chúng
ta có th xem xét t l vn đu t trc tip nc ngoài trong tng sn phm
quc dân mt s nc đã thc hin khá thành công chin lc thu hút vn
đu t nc ngoài, có t l FDI/GNP trung bình khong trên 10% nh: Braxin
11,1%; Columbia 15,8%; Hongkong 15,2%; Indonexia 10,9%. Mt s nc
tích cc thu hút vn đu t nc ngoài có t l cao hn 20% nh Argentina
23,9%; Malaysia 26,6% và đc bit là Singapore có t l này rt cao: 65,3%.
T l FDI/GNP ca Vit Nam nm 1991 là 8,5%, nm 1994 là 10%, hin nay
khong 15%.
Con s này chng t Vit Nam đã khá thành công trong vic thu
hút vn đu t trc tip nc ngoài.
Xu hng tng đu t trc tip nc ngoài đang là hng chung trong s
phát trin kinh t quc t, nhm tng cng hp tác sn xut và liên kt kinh
8
t gia các nc trong khu vc và trên toàn th gii. Xu hng này xut phát
t li ích ca các quc gia, khi tham gia vào lao đng quc t các nc s
phát huy đc th mnh ca mình đ phát trin nn kinh t.
- Chuyn giao công ngh:
u t trc tip nc ngoài hin là kênh quan trng nht ca vic chuyn
giao công ngh cng nh vic nâng cao trình đ công ngh và sc cnh tranh
cho nn kinh t. Bi vì thông qua các doanh nghip có vn FDI, nhng công
ngh tiên tin, hin đi s đc du nhp vào các nc tip nhn, to nn tng
phát trin mt s ngành công nghip mi nhn. Bên cnh đó, s thúc đy các
doanh nghip trong nc đi mi công ngh và nâng cao sc cnh tranh cho
các sn phm trên th trng trong nc và quc t. Tuy nhiên, các nc đang
phát trin cng phi có nhng cân nhc chn lc và có trình đ nht đnh khi
tip nhn công ngh bi vì công ngh ca các nc phát trin luôn thay đi.
Nu không có s cân nhc k lng khi chuyn giao thì s không tránh khi
nhng công ngh c và lc hu, gây nhiu tn tht cho nhng nc tip nhn.
Hin nay, theo nhiu chuyên gia kinh t cho rng tc đ chuyn giao
công ngh cha đáp ng kp vi s tng trng nhanh hn na ca nn kinh
t, nht là đi vi các nc đang phát trin. Cho nên tng cng thu hút vn
FDI, tng cng du nhp công ngh ca các nc phát trin và các nc trong
khu vc đ đáp ng tc đ tng trng kinh t toàn cu là mt tt yu.
- Thúc đy tng trng kinh t và đu t:
Các nc đang phát trin tranh th vn và k thut ca nc ngoài đ
thc hin mc tiêu quan trng hàng đu là đy mnh tng trng kinh t. ây
cng là đim nút ca các nc đang phát trin thoát khi cái vòng ln qun
ca đói nghèo. Thc tin kinh nghim ca nhiu nc cho thy quc gia nào
bit tranh th và phát huy tác dng ca các nhân t bên ngoài và bin nó
thành nhân t bên trong thì quc gia đó to ra tc đ tng trng kinh t cao.
9
Xem xét tình hình tng trng kinh t ca các nc đang phát trin trên
th gii, có th rút ra mt s nhn xét sau:
Th nht, mi quan h t l thun gia mc tng trng kinh t vi khi
lng vn đu t nc ngoài đc huy đng và s dng:
Mc tng trng GDP = Vn đu t/ICOR
Da vào phng trình trên thì mc tng GDP quan h t l thun vi vn
đu t. Mun tng trng hàng nm vi tc đ cao thì phi tng mc vn đu
t và gim ICOR xung hoc hn ch không tng. Nh vy thu hút đu t s
làm cho lng vn đu t tng lên, và do đó sn lng đu ra s tng lên góp
phn thúc đy phát trin ngành công nghip - dch v nói riêng và tng trng
kinh t nói chung.
Th hai, s tng trng kinh t gn lin vi mc tng trng xut khu:
I
c
= Tng kim ngch xut khu ca các d án/Tng s vn đu t
T l giá tr xut khu ca khu vc đu t trc tip nc ngoài vi vn
thc hin th hin mi quan h so sánh gia b phn tng giá tr xut khu
ca khu vc FDI vi tng vn FDI thc hin ca mt quc gia trong mt thi
k nht đnh.
- Thúc đy quá trình chuyn dch c cu kinh t:
Yêu cu dch chuyn c cu nn kinh t không ch là đòi hi bn thân s
phát trin ni ti nn kinh t, mà nó còn đòi hi xu hng quc t hóa đi
sng kinh t đang din ra mnh m hin nay. u t trc tip nc ngoài là
mt b phn quan trng ca hot đng kinh t đi ngoi, thông qua đó các
quc gia s tham gia ngày càng nhiu vào quá trình phân công lao đng quc
t. hi nhp vào kinh t quc t và tham gia vào quá trình liên kt kinh t
gia các nc trên th gii, đòi hi trong quc gia phi thay đi c cu kinh t
trong nc cho phù hp vi phân công lao đng quc t. S dch chuyn c
cu kinh t ca mi quc gia phù hp vi s phát trin chung trên th gii to
10
điu kin thun li cho hot đng đu t trc tip nc ngoài. Ngc li
chính đu t trc tip nc ngoài li góp phn thúc đy chuyn dch c cu
kinh t vì:
+ Thông qua quá trình đu t nc ngoài làm xut hin nhiu ngành và
lnh vc mi nc nhn đu t.
+ u t trc tip nc ngoài đóng góp vào s phát trin nhanh chóng
ca khoa hc công ngh nhiu ngành kinh t, góp phn tng nng sut lao
đng các ngành này.
+ Mt s ngành đc kích thích phát trin bi đu t trc tip nc
ngoài, nhng cng có nhiu ngành b mt đi ri s dn đn b xóa s.
- Tham gia mng li sn xut toàn cu
Khi thu hút đu t trc tip nc ngoài t các công ty đa quc gia, không
ch doanh nghip có vn đu t ca công ty đa quc gia mà ngay c các doanh
nghip khác trong nc có quan h làm n vi doanh nghip đó cng s tham gia
quá trình phân công lao đng khu vc. Chính vì vy, đa phng thu hút đu t
s có c hi tham gia mng li sn xut toàn cu thun li hn cho vic đy
mnh xut khu.
Ngoài nhng tác đng trên đây, đu t trc tip nc ngoài có mt s tác
đng khác nh:
- Tng thu ngân sách nhà nc: Mi doanh nghip khi hot đng sn xut
kinh doanh thì phi có ngha v và trách nhim đóng góp ngân sách cho Nhà
nc di các hình thc nh thu giá tr gia tng, thu doanh nghip, thu
xut nhp khu, phí, l phí… Khu vc có vn FDI đã và đang đóng góp
ngày càng tng vào ngun thu quan trng và n đnh này. Nhà nc s s
dng nhng khon này đ chi cho đu t và phát trin ca nn kinh t cng
nh các lãnh vc phi kinh doanh, nhm góp phn phân phi li thu nhp
quc dân. Do đó, mc đóng góp ca các doanh nghip cho ngân sách càng
nhiu s to điu kin cho nn kinh t đc tái đu t nhiu hn, đng thi
11
to nhiu điu kin thun li hn cho các doanh nghip trong hot đng kinh
doanh.
- u t trc tip nc ngoài cng góp phn ci thin cán cân thanh toán
quc t cho nc tip nhn đu t. Bi vì hu ht các d án đu t trc tip
nc ngoài là nhm sn xut các sn phm “hng vào xut khu”. Phn
đóng góp ca t bn nc ngoài vào vic xut khu nc ngoài là khá ln
trong nhiu nc đang phát trin.
- V mt xã hi, đu t trc tip nc ngoài góp phn gii quyt vic
làm, nâng cao cht lng và phát trin ngun nhân lc: Lao đng là ngun
lc quan trng ca mt nc nói chung và ca doanh nghip nói riêng. Các
doanh nghip FDI khi đu t thng s dng lao đng ti nc tip nhn đu
t vì chi phí lao đng thp, đc to nhiu điu kin trong vic tip cn
ngun lao đng r, do đó đã góp phn gii quyt vic làm cho lao đng ti đa
phng tip nhn đu t. lao đng đa phng có th s dng thành tho
nhng công ngh tiên tin đã chuyn giao, thay th đc lao đng nc ngoài
thì các doanh nghip FDI luôn có chin lc đào to, phát trin ngun nhân
lc t đó nâng cao cht lng ca lao đng ni đa.
1.3.2.2 Tác đng tiêu cc
Bên cnh nhng tác đng tích cc, vic thu hút FDI còn cha đng
nhng hn ch sau:
- Phân hóa giàu, nghèo
FDI thng tp trung các đô th ln, ni thng có đy đ các tin ích
cuc sng, gn sân bay, bn cng, c s h tng tt, gn ngun lao đng, gn
th trng tiêu th, làm cho s cách bit gia thành th và nông thôn ngày
càng tng, phân hóa giàu nghèo rõ rt và to dòng di c t nông thôn ra thành
th.
- Ô nhim môi trng và tài nguyên b khai thác cn kit