SINH KẾ CỦA NGƯỜI DÂN SAU TÁI ĐỊNH CƯ, TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU CHUNG CƯ KHANG GIA , QUẬN GÒ VẤP, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.PDF

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN TH KHÁNH HÒA

SINH K CAăNGIăDÂNăSAUăTÁIăNHăC
TRNG HP NGHIÊN CU:ăCHUNGăCăKHANGăGIA,ă
QUN GÒ VP, THÀNH PH H CHÍ MINH.



LUNăVNăTHCăSăKINHăT




Thành ph H Chí Minh - Nmă2012.

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN TH KHÁNH HÒA

SINH K CAăNGIăDÂNăSAUăTÁIăNHăC
TRNG HP NGHIÊN CU:ăCHUNGăCăKHANGăGIA,ăQUN
GÒ VP, THÀNH PH H CHÍ MINH.

Chuyên ngành: Kinh t phát trin
Mã s: 60.31.05

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


Ngiăhng dn khoa hc: TS. Trn Tin Khai


Thành ph H Chí Minh - Nmă2012.
i

LI CMăN

Li đu tiên tôi xin bày t lòng bit n sâu sc đn TS. Trn Tin Khai,
ngi đã tn tình hng dn tôi trong sut thi gian làm lun vn. Thy đã dành
nhiu thi gian hng dn, giúp đnh hng nghiên cu và cho nhiu li khuyên
b ích giúp tôi tng bc hoàn thành lun vn này.
Xin gi li cm n đn quý thy cô Trng i hc Kinh t TP.HCM, đc
bit là các Thy cô thuc khoa Kinh T Phát Trin, nhng ngi đã truyn đt
kin thc quý báu cho tôi trong thi gian hc cao hc va qua.
Tôi xin cm n ch Dung, Trng hin đang công tác ti Ban bi thng
gii phóng mt bng qun Gò Vp, anh Ngha công tác  S Xây dng thành
ph H Chí Minh, anh Thng – trng ban qun lý chung c Khang Gia, anh An
làm vic ti phòng qun lý chung c Khang Gia, qun Gò Vp, thành ph H
Chí Minh đã giúp đ, cung cp nhng thông tin, s liu và to điu kin đ tôi
tin hành kho sát, điu tra.
Và cui cùng tôi xin cm n s giúp đ, đng viên v mt tinh thn ca
nhng ngi thân trong gia đình, bn bè và đng nghip.

ii

LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h tr ca Thy
hng dn khoa hc. Các s liu, ni dung nghiên cu và kt qu nêu trong lun
vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt k công trình nào khác.

Tp. H Chí Minh, tháng 7 nm 2012
Tác gi



Nguyn Th Khánh Hòa

iii

MCăLC

DANH MC CÁC BNG BIU vi
DANH MC CÁC Să, BIUă viii
DANH MC CÁC CH VIT TT ix
CHNGă1:ăPHN M U 1
1.1. t vn đ 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Câu hi nghiên cu 2
1.4. i tng và phm vi nghiên cu 2
1.5. ụ ngha khoa hc và thc tin ca đ tài 3
1.6. Phng pháp nghiên cu 3
1.7. Ngun s liu nghiên cu 3
1.8. Kt cu lun vn 4
CHNGă2:ăCăS LÝ THUYT 5
2.1 Khung lý thuyt v sinh k bn vng 5
2.1.1 Khái nim sinh k bn vng 5
2.1.2 Khung lý thuyt v sinh k bn vng 6
2.1.2.1 Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca UNDP 7
2.1.2.2 Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca CARE 8
2.1.2.3 Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca DFID 9
2.2 Nhng khuyn cáo ca các t chc quc t v vn đ TC 13
2.3 Các đ tài nghiên cu trc có liên quan 14
CHNGă3:ăPHNGăPHÁPăNGHIÊNăCU 20

3.1 Xác đnh các ch tiêu kinh t - xã hi cn thu thp và nghiên cu 20
3.2 Phng pháp chn mu và xác đnh c mu 20
iv

3.3 Nhp liu và kim đnh li s liu 21
3.4 Các phng pháp phân tích d liu 22
3.4.1 Thng kê 22
3.4.2 Mô hình kinh t lng 22
CHNGă4:ăKT QU NGHIÊN CU 27
4.1 Tng quan v hai d án TC 27
4.1.1 D án ci thin ô nhim kênh Tham Lng – Bn Cát – rch Nc
Lên 27
4.1.1.1 Gii thiu d án 27
4.1.1.2 Mc tiêu ca d án 28
4.1.2 D án Tân Sn Nht – Bình Li – Vành đai ngoài 28
4.1.2.1. Gii thiu d án 28
4.1.2.2. Mc tiêu ca d án 30
4.1.3 V công tác bi thng, TC 31
4.1.3.1. D án Tân Sn Nht – Bình Li – Vành đai ngoài 31
4.1.3.2. D án Tham Lng – Bn Cát – rch Nc Lên 32
4.1.3.3. Công tác chun b qu nhà TC 33
4.2 Mô t tình hình kinh t - xã hi ca các h TC 34
4.2.1 Các ngun lc 34
4.2.2.1 Ngun nhân lc 34
4.2.2.2 Ngun lc xã hi 38
4.2.2.3 Ngun lc vt cht 43
4.2.2.4 Ngun lc tài chính 46
4.2.2 Nhng vn đ khác 47
4.3 Kho sát các yu t nh hng đn sinh k ngi dân sau khi TC 49
4.3.1. Quan h gia các tài sn sinh k ca h gia đình 49

v

4.3.2. So sánh thu nhp bình quân đu ngi trc và sau TC theo ngh
nghip ca lao đng chính ca h gia đình 50
4.3.3. So sánh thu nhp bình quân đu ngi trc và sau TC theo k
nng ca ngi lao đng chính ca h gia đình 51
4.3.4. So sánh thu nhp bình quân đu ngi trc và sau TC, s ngi
có vic làm, s ngi ph thuc, s nm đi hc ca lao đng chính gia các
h có vay vn hoc không vay vn. 52
4.3.5. So sánh s thay đi thu nhp ca h sau TC theo loi hình ngh
nghip ca lao đng chính 53
4.3.6. So sánh s thay đi thu nhp ca h sau TC theo k nng ca lao
đng chính 54
4.3.7. So sánh s thay đi thu nhp ca h sau TC theo dng nhà tái đnh
c 56
4.3.8. So sánh thu nhp bình quân đu ngi trc TC, thu nhp bình
quân đu ngi sau TC, s ngi có vic làm, s ngi ph thuc, s nm
đi hc ca lao đng chính gia hai nhóm h có tình trng thay đi thu nhp
theo hng xu đi và không xu đi. 56
4.3.9. Hi quy Binary Logistics v nhng yu t nh hng đn sinh k h
gia đình sau TC 58
CHNGă5:ăKT LUN VÀ  NGH 62
5.1 Kt lun v nhng hn ch ca nghiên cu 62
5.2 Kt lun v nhng phát hin ca đ tài 63
5.3  xut, chính sách 64
TÀI LIU THAM KHO 67
PH LC 1
PH LC 2
vi

DANH MC CÁC BNG BIU


Trang


Bng 3.1: Nhng yu t nh hng đn sinh k h gia đình sau TC 25
Bng 4.1: S ngi có vic làm trong h 34
Bng 4.2: S ngi ph thuc trong h 35
Bng 4.3: S nm đi hc và k nng ca lao đng chính 37
Bng 4.4: Tình trng quan h láng ging ti ni  mi 39
Bng 4.5: Kh nng thit lp mi quan h láng ging 40
Bng 4.6: S giúp đ ca chính quyn đa phng 40
Bng 4.7: Vic tip cn các dch v xã hi 41
Bng 4.8: Vic thay đi trng hc và lý do thay đi trng hc 42
Bng 4.9: Ý kin ca các h gia đình v c s h tng 44
Bng 4.10: So sánh din tích hin ti và trc đây 45
Bng 4.11: Tình trng vay vn ca các h gia đình 46
Bng 4.12: Mc đích vay vn 47
Bng 4.13: Thu nhp bình quân đu ngi trc và sau TC theo ngh nghip
ca lao đng chính ca h 51
Bng 4.14: Thu nhp bình quân đu ngi trc và sau TC theo k nng ca
ngi lao đng chính ca h 52
Bng 4.15: Thu nhp bình quân đu ngi trc và sau TC, s ngi có vic
làm, s ngi ph thuc, s nm đi hc ca lao đng chính gia các h có vay
vn và không vay vn 53
Bng 4.16: S thay đi thu nhp ca h sau TC theo loi hình ngh nghip ca
lao đng chính 54
vii

Bng 4.17: S thay đi thu nhp ca h sau TC theo k nng ca lao đng
chính 55
Bng 4.18: Mt s thay đi v thu nhp và lao đng trc và sau TC 57
Bng 4.19: Kt qu c lng mô hình hi quy đánh giá nhng yu t tác đng
lên sinh k ca ngi dân sau tái đnh c ti chung c Khang Gia 60





















viii

DANH MC CÁC Să, BIUă

Trang

S đ 2.1: Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca UNDP 8
S đ 2.2: Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca CARE 9
S đ 2.3: Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca DFID 10
S đ 2.4: Khung phân tích sinh k bn vng ca đ tài 18
Biu đ 4.1: Ngh nghip ca lao đng chính 36
Biu đ 4.2: S nm đi hc ca lao đng chính 37
Biu đ 4.3: K nng ca lao đng chính 38
Biu đ 4.4: Th tc chuyn trng 43
Biu đ 4.5: Dng nhà TC 45
Biu đ 4.6: ánh giá ca các h gia đình v cn h hin ti so vi trc 46
Biu đ 4.7: Nhng vn đ lo ngi ca h TC v ni TC 48









ix

DANH MC CÁC CH VIT TT

ADB: Ngân hàng phát trin châu Á
CARE: T chc nghiên cu và giáo dc
DFID: C quan phát trin toàn cu vng quc Anh

TC: Tái đnh c
TNHH: Trách nhim hu hn.
TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
UBND: y ban nhân dân
UNDP: Chng trình phát trin Liên hip quc.
1

CHNGă1:ăPHNăMăU

1.1. t vnăđ
T thi xa xa, ông bà ta đã có câu “an c - lc nghip”, câu nói y lu
truyn t xa đn nay và luôn đúng vi mi lúc, mi ni và vi bao th h. Có
an c thì mi lc nghip, con ngi ta khi sinh ra và ln lên theo quy lut sinh
tn, ai ai cng mun mình có mt cuc sng n đnh, m no và hnh phúc. T
nhng nhu cu trên, cùng tình hình kinh t ngày càng phát trin nh hin nay vi
nhiu đô th, khu công nghip, khu vui chi, gii trí thì vic TC là nhu cu thit
yu mà ng và Nhà nc ta cn quan tâm đn.
Quá trình công nghip hóa và hin đi hóa phù hp vi các ci cách kinh t
đã din ra trong c nc nói chung và TP.HCM nói riêng. Các nhu cu phát trin
thng mi, ci thin c s h tng, phát trin đu t, v.v đòi hi phi có s gii
ta, di di mt s h dân c. Tp chí Bt đng sn s 40/2007 đã đa ra kt qu
nghiên cu là khi dân s TP.HCM tng t 5 triu (nm 1999) đn 10 triu (nm
2020) s có khong 50% dân s tham gia quá trình TC vào khu đô th mi.
Cùng vi vic phát trin các d án xây dng ca TP.HCM thì Gò Vp cng
là mt qun đang trên đà phát trin mnh ti TP.HCM vi nhiu công trình, d
án ln đã và đang đc trin khai nh d án đu t xây dng công trình tiêu
thoát nc và ci thin ô nhim kênh Tham Lng – Bn Cát – Rch Nc Lên,
d án xây dng tuyn đng ni Tân Sn Nht – Bình Li – Vành đai ngoài,
trng mm non Sao Mai, các trng tiu hc, trung hc, và mt s d án khác.
Trc khi trin khai xây dng các công trình, các d án thì công tác gii

phóng mt bng, di di và TC cho ngi dân luôn là công vic phi đc chú
2

trng và thc hin đu tiên. Tuy nhiên vic di di ti ni  mi nh vy s nh
hng nh th nào đn đi sng ca ngi dân? H s phi đi mt vi nhng
tr ngi và khó khn nh th nào? Và nhng bin pháp nào nhm góp phn “bo
đm cho ngi dân có cuc sng, ni  mi tt hn hoc bng ni  c” nh ch
trng, chính sách ca ng, Nhà nc ta, hc viên chn nghiên cu đ tài:
“Sinh k ca ngi dân sau TC, trng hp nghiên cu ti chung c Khang
Gia, qun Gò Vp, TP.HCM”.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Xut phát t tình hình TC  chung c Khang Gia và đ đánh giá sinh k
ca ngi dân  khu vc này sau TC, lun vn đ ra mc tiêu chính đó là xác
đnh các yu t nh hng đn sinh k ca ngi dân sau tái đnh c ti chung
c Khang Gia. T đó lun vn đ ra các ni dung nghiên cu nh sau:
Mô t thc trng sinh k ca ngi dân sau TC hin đang sinh sng ti
chung c Khang Gia, qun Gò Vp.
Xác đnh các yu t nh hng đn sinh k ca ngi dân sau TC.
 xut mt s gii pháp, chính sách đ có th nâng cao cht lng sinh
k ca ngi dân sau TC.
1.3. Câu hi nghiên cu
Thc trng sinh k ca ngi dân  chung c Khang Gia sau TC nh th
nào?
Các yu t nào nh hng đn sinh k ngi dân  chung c Khang Gia
sau TC?
Làm th nào đ n đnh cuc sng và vic làm ca ngi dân sau TC?


3

1.4. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là các vn đ v vic làm, thu nhp, giáo
dc, c s h tng, các điu kin sn xut, sinh hot, vic tip cn các dch
v y t, các dch v xã hi, các quan h xã hi, v.v.
Phm vi nghiên cu: Chung c Khang Gia, phng 14, qun Gò Vp,
TP.HCM.
1.5. Ý nghaăkhoaăhc và thc tin caăđ tài
 tài tp trung mô t sinh k ca ngi dân sau TC ti chung c Khang
Gia, qun Gò Vp, qua đó phát hin ra nhng khó khn mà ngi dân phi đi
mt sau TC và tìm ra nguyên nhân ca nhng khó khn này.
Trên c s kt qu nghiên cu, đ tài đ xut mt s gii pháp v tình hình
TC ca d án đu t xây dng công trình tiêu thoát nc và ci thin ô nhim
kênh Tham Lng – Bn Cát – rch Nc Lên trên đa bàn qun Gò Vp và d
án xây dng tuyn đng ni Tân Sn Nht – Bình Li – Vành đai ngoài, và các
d án ca qun Gò Vp.
1.6. Thit k mô hình nghiên cu
Phng pháp thng kê nhm mô t và nhn din các yu t nh hng đn
sinh k ca ngi dân sau TC.
Phng pháp hi quy: Xây dng mô hình hi quy Binary logistic phân tích
các yu t nh hng đn sinh k h gia đình sau TC, s tác đng (tích cc
hoc tiêu cc), mc đ tác đng ca các nhân t này đn sinh k h gia đình sau
TC.
1.7. Ngun s liu nghiên cu
S liu th cp bao gm các s liu đã đc công b v d án đu t xây
dng công trình tiêu thoát nc và ci thin ô nhim kênh Tham Lng – Bn
4

Cát – rch Nc Lên và d án xây dng tuyn đng ni Tân Sn Nht – Bình
Li – Vành đai ngoài, v chung c Khang Gia; các quyt đnh di di, gii ta,
quyt đnh đn bù, quyt đnh TC và các báo cáo s kt, báo cáo tng kt do

UBND TP.HCM và UBND qun Gò Vp ban hành.
S liu s cp t vic điu tra bng bng câu hi phng vn trc tip các h
gia đình TC đang sinh sng ti chung c Khang Gia. Bng câu hi đc thit
k da trên các nghiên cu trc và nghiên cu đnh tính (phng vn chuyên gia,
phng vn h gia đình).
1.8. Kt cu lunăvn
Chng 1: Phn m đu.
Chng 2: C s lý thuyt
Chng 3: Phng pháp nghiên cu và d liu.
Chng 4: Kt qu nghiên cu và tho lun.
Chng 5: Kt lun và đ xut chính sách.










5

CHNGă2:ăCăSăLÝăTHUYT

2.1 Khung lý thuyt v sinh k bn vng
2.1.1 Khái nim sinh k bn vng
Khái nim sinh k ln đu tiên đc đ cp trong báo cáo Brundland (1987)
ti hi ngh th gii vì môi trng và phát trin. Nó có th đc hiu và s dng
theo nhiu cách khác nhau. Trong ting Tây Ban Nha, sinh k đc hiu nh là

“mt cách sng bn vng”. Trong ting Nga, nó đc hiu theo ngha “to thu
nhp và vic làm nông thôn”. Còn theo DFID (1999), sinh k bao gm ba nhân
t chính: ngun lc và kh nng con ngi có đc, chin lc sinh k và kt
qu sinh k. Có quan nim cho rng sinh k không đn thun ch là vn đ kim
sng, kim ming n và ni , mà nó còn đ cp đn vn đ tip cn các quyn
s hu, thông tin, k nng, các mi quan h (Wallmann, 1984). Sinh k cng
đc xem nh là “s tp hp các ngun lc và kh nng mà con ngi có đc
kt hp vi nhng quyt đnh và hot đng mà h thc thi nhm đ sng cng
nh đt đc các c nguyn ca h” (DFID, 1999).
Mt sinh k đc cho là bn vng khi con ngi có th đi phó và khc phc
đc nhng áp lc và cú sc. ng thi có th duy trì hoc nâng cao kh nng
và tài sn  c hin ti và trong tng lai mà không gây tn hi đn c s các
ngun tài nguyên thiên nhiên.
Sinh k bn vng không đc khai thác hoc gây bt li cho môi trng hoc
cho các sinh k khác  hin ti và tng lai – trên thc t thì nó nên thúc đy s
hòa hp gia chúng và mang li nhng điu tt đp cho các th h tng lai
(Chambers & Conway, 1992).

6

Sinh k bn vng, nu theo ngha này, phi hi đ nhng nguyên tc sau:
Ly con ngi làm trung tâm, D tip cn, Có s tham gia ca ngi dân,
Xây dng da trên sc mnh con ngi và đi phó vi các kh nng d b tn
thng, Tng th, Thc hin  nhiu cp, Trong mi quan h vi đi tác, Bn
vng và Nng đng.
Trong các thành phn khác nhau ca mt sinh k thì thành phn phc tp nht
là danh mc các tài sn mt đi khi mà ngi dân xây dng li cuc sng ca h.
Danh mc tài sn này bao gm tài sn hu hình nh ca hàng và tài nguyên, và
tài sn vô hình nh quyn li và kh nng tip cn (Krantz, 2001).
2.1.2 Khung lý thuyt v sinh k bn vng

Khung sinh k bn vng là mt phng pháp tip cn toàn din v các vn đ
phát trin thông qua vic nhn mnh đn tho lun sinh k ca con ngi. Nó có
ngun gc t phân tích ca Amartya Sen v các quyn (entitlements) trong mi
quan h vi nn đói và đói nghèo (1981) và gn đây đc B Phát trin Quc t
Anh (DFID) thúc đy (Diana Carney (ed.) 1998) cng nh đc các hc gi
cùng vi các c quan phát trin ng dng rng rãi (Anthony Bebbington 1999;
Koos Neefjes 2000; Frank Ellis 2000). Lý thuyt khung sinh k bn vng cho
rng con ngi da vào nm loi tài sn vn, hay hình thc vn, đ gim nghèo
và đm bo an ninh, đm bo sinh k ca mình, bao gm: vn vt cht (physical
capital), vn tài chính (financial capital), vn xã hi (social capital), vn con
ngi (human capital) và vn t nhiên (natural capital), là nhng loi vn đóng
c hai vai đu vào và đu ra. Tip cn sinh k bn vng cng tha nhn rng các
chính sách, th ch và quá trình có nh hng đn s tip cn và vic s dng
các tài sn mà cui cùng nh hng đn sinh k (Paulo Filipe 2005: 3). Trong
7

nghiên cu này tác gi tp trung phân tích khung lý thuyt v sinh k bn vng
ca ba t chc UNDP, CARE và DFID.
2.1.2.1 Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca UNDP
Theo UNDP có 5 bc đ thit k, thc thi và đánh giá nhng chng trình
sinh k bn vng, đó là:
Bc 1: Xác đnh s đn bù đc thc hin da trên nhng ri ro phi đi
din, nhng tài sn và nhng kin thc cng đng mt đi.
Bc 2: Phân tích vi mô, v mô, chính sách mà nó tác đng đn chin lc
sinh k ca ngi dân.
Bc 3: H tr và xác đnh nhng đóng góp tim nng ca khoa hc k thut
hin đi, góp phn b sung h thng kin thc bn đa góp phn ci thin sinh
k.
Bc 4: Nhn dng nhng đu t v Kinh t xã hi đ loi b nhng cn tr
chin lc sinh k.

Bc 5: m bo rng giai đon đu tiên ca quá trình thích ng phi din ra
thc s đ mà toàn b tin trình hoàn toàn là s phát trin, hn là nhng s kin
riêng l.
Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca UNDP tp trung vào hai chin lc:
đi phó và thích ng. Chin lc đi phó (coping) là s đi phó trong ngn hn
trc mt cú sc c th. Còn chin lc thích ng (adaptation) đa đn nhng
thay đi dài hn trong cách ng x trc nhng cú sc hay nhng cng thng.




8

NGI DÂN







Tài sn hu hình Tài sn vô hình
Ngun: Krantz, 2001
S đ 2.1: Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca UNDP
Theo Krantz (2001), thông thng nhng nghiên cu ca UNDP đc thc
hin  cp đ quc gia và vn hành nhng chng trình đc bit  cp đ mt
vùng tng đng cp huyn.
2.1.2.2 Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca CARE
Khung lý thuyt này tp trung vào sinh k h gia đình. CARE đa ra mô hình
hot đng ca mt sinh k da trên tính nng đng và s tng tác đc lp

trình sn, gm các bc sau:
Bc 1: Nhn dng nhng khu vc đa lý tim nng, s dng d liu th cp
đ tìm ra nhng ch h.
Bc 2: Nhn dng nhng nhóm b tn thng và nhng khó khn v sinh k
mà h phi đi mt.
Bc 3: Thu thp nhng d liu phân tích, ghi chú nhng xu hng v thi
gian và nhn dng nhng ch dn mà nó s đc kim đnh.
Bc 4: La chn nhng khu vc đ thc thi các chính sách can thip.
Kh nng sinh k
i sng
Tài sn và
tài nguyên

Tài sn và
tài nguyên
9











Tình hung Chin lc sinh k Kt qu sinh k
Ngun: Krantz, 2001.
S đ 2.2: Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca CARE

Mc tiêu chính trong nghiên cu v sinh k ca CARE là hiu đc tính t
nhiên ca nhng chin lc sinh k  nhng mc khác bit trong h gia đình, tc
là nhn dng nhng khó khn và nhng c hi.
2.1.2.3 Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca DFID
Khung lý thuyt đã đa ra các phân tích sinh k theo các phn v t chc,
chính sách, nghiên cu, nhng quy tc v vn hóa. Nó quyt đnh ai đc th
hng nhng loi tài sn nào và h thng nhng chin lc sinh k cun hút
ngi dân. (Carney, 1998). Theo Phm Minh Trí (2011), phng pháp tip cn
ca DFID nhm tng hiu qu ca các c quan ca chính ph hoc các t chc
phi chính ph trong vic gim nhng tác đng t nhng “cú sc” theo hai cách
chính: th nht ly con ngi làm trung tâm; th hai là áp dng tng th chng
trình h tr, đ ci thin sinh k ca ngi dân.
Tài sn
Vn con ngi
Kh nng sinh k

Vn xã hi
Li ích và c
hi

Vn kinh t
Ca hàng và
các ngun lc
Thu nhp
Sn xut


H gia
đình
Tiêu

th
Trao đi
X lý
V an ninh ca:

Lng thc
Dinh dng
Sc khe
Ngun nc
Nhà 
Giáo dc

S tr giúp ca
cng đng

An toàn cá nhân
Tài nguyên thiên
nhiên

C s h tng
Kinh t
Vn hóa
Chính tr
Môi trng

Cng thng
và va chm
10

Ngun: DFID (2003)
S đ 2.3: Khung lý thuyt v sinh k bn vng ca DFID
Hình v đã ch ra các loi tài sn sinh k bao gm: Ngun nhân lc (H),
ngun lc xã hi (S), ngun lc t nhiên (N), ngun lc vt cht (P) và ngun
lc tài chính (F).
DFID’s Sustainable Livelihoods Guidance Sheets đnh ngha nm loi tài
sn này nh sau:
Ngun nhân lc đi din cho các k nng, tri thc, kh nng làm vic và sc
khe tt, tt c cng li to điu kin giúp con ngi theo đui các chin lc
sinh k khác nhau và đt đc các mc tiêu sinh k.  cp đ h gia đình, vn
con ngi là yu t v s lng và cht lng lao đng ca h; yu t này khác
nhau tùy thuc vào kích c ca h, trình đ giáo dc và k nng ngh nghip,
kh nng qun lý, tình trng sc khe, tri thc v các cu trúc s hu chính
thng và phi chính thng (nh các quyn, lut pháp, chun mc, cu trúc chính
quyn, các th tc);
T nhiên
Tài chính
Xã hi
Vt cht
Conăngi
Bi cnh d
tnăthng
- Xu hng
- Thi v
- Chn đng
(trong t

nhiên và môi
trng, th
trng, chính
tr, chin
tranh,v.v)

Chính sách,
tin trình và
căcu
- các cp
khác nhau ca
Chính ph, lut
pháp, chính
sách công, các
đng lc, các
qui tc

-Chính sách và
thái đ đi vi
khu vc t
nhân

 

 
 
Các chinălc SK
-Các tác nhân xã
hi (nam, n, h
gia đình, cng

đng, v.v)
-Các c s tài
nguyên thiên nhiên
-C s th trng
- a dng
-Sinh tn hoc tính
bn vng
Các kt qu SK
-Thu nhp nhiu hn
-Cuc sng đy đ hn
-Gim kh nng tn
thng
-An ninh lng thc
đc ci thin
-Công bng xã hi
đc ci thin
-Tng tính bn vng
ca tài nguyên thiên
nhiên
-Giá tr không s dng
ca t nhiên đc bo
v
11

Có nhiu tranh lun v đnh ngha ngun lc xã hi nhng theo DFID (1999),
ngun lc xã hi là các tim lc xã hi mà con ngi đa ra đ theo đui các
mc tiêu sinh k ca mình. Các mc tiêu sinh k này đc phát trin thông qua
các mng li, các mi liên h liên kt vi nhau, tính đoàn hi, hp tác ca các
nhóm chính thc; và mi quan h đc thc hin da trên s tin tng, s trao
đi, và nh hng ln nhau.

Ngun lc t nhiên là khái nim dùng đ ch v ngun tài nguyên cung cp
các ngun lc và dch v có ích cho sinh k. Các yu t trong ngun lc này rt
đa dng, bao gm c nhng hàng hóa vô hình nh không khí, h sinh thái đn
nhng tài sn hu hình nh đt, nc,v.v
Ngun lc vt cht bao gm c s h tng cn bn và các hàng hóa sn xut
cn thit đ h tr cho sinh k ngi dân (c s h tng nh là kênh rch, đng
sá, nhà , h thng cung cp đin, nc, nhà v sinh, các phng tin tip cn
thông tin đ đáp ng nhu cu c bn ca con ngi, các phng tin sn xut
nh là công c, máy móc và các phng tin khác giúp con ngi hot đng vi
nng sut cao). Trong tài sn vt cht thì các nhân t làm cho sinh k ca con
ngi tr nên đa dng hn là c s h tng nh đng sá, h thng cung cp
đin và nc.
Ngun lc tài chính ch yu là tin mt và các khon tài chính tng đng
mà con ngi s dng đ đt đc mc tiêu sinh k ca mình.
DFID đã mô t các thành phn trong khung lý thuyt sinh k bn vng nh
sau:
Kh nng d b tn thng: Là môi trng bên ngoài mà trong đó sinh k con
ngi và các tài sn sn có ca h b nh hng c bn, va tích cc va tiêu
12

cc, bi nhng xu hng, s thay đi đt ngt hoc tính mùa v mà h hn ch
đc hoc không th nào kim soát đc.
Các yu t trong hoàn cnh d b tn thng:
Xu hng: Xu hng dân s, xu hng môi trng thay đi, xu hng tài
nguyên k c xung đt trong vic s dng, xu hng kinh t trong nc và th
gii, nhng xu hng cai tr bao gm chính sách, nhng xu hng k thut.
Cú sc: Thay đi v sc khe con ngi, thay đi t nhiên, thay đi kinh t,
xung đt, thay đi v sc khe, vt nuôi, cây trng. Ví d: bão, l lt, hn hán,
chin tranh, dch bnh, v.v
Tính thi v: Bin đng giá c, bin đng sn xut, sc khe, nhng c hi

vic làm.
Theo  Th Hng Nga (2011), chin lc sinh k đc dùng đ ch phm vi
và s kt hp nhng la chn và quyt đnh mà ngi dân đa ra trong vic s
dng, qun lý các ngun vn và tài sn sinh k nhm tng thu nhp và nâng cao
đi sng cng nh đ đt đc mc tiêu, nguyn vng ca h. Kt qu sinh k là
nhng thay đi có li cho sinh k ca cng đng do các chin lc sinh k mang
li, c th là thu nhp cao hn, nhn đc phúc li nhiu hn, gim ri ro, bo
đm cao hn mc an toàn thc phm và s dng mt cách bn vng hn ngun
tài nguyên thiên nhiên.
Trong các khung lý thuyt trên thì khung lý thuyt ca DFID có hai đóng góp
quan trng trong vic ci thin sinh k ca ngi dân. óng góp th nht là h
tr trc tip bng tài sn và đóng góp th hai là h tr trên nhng nh hng
không ch là kh nng truy cp tài sn mà còn là c hi sinh k m ra vi ngi
dân (Krantz, 2001).
13

Nhà xã hi hc ngi M Talcott Parsons – đi biu và là ngi xây dng
nên lý thuyt h thng vào khong nm 1940 – 1950. Lý thuyt này cho rng xã
hi là mt sinh th hu c đc bit vi h thng gm các thành phn có nhng
chc nng nht đnh to thành cu trúc n đnh. Nh vy, xã hi  tm v mô hay
vi mô đu luôn luôn tn ti vi mt h thng toàn vn. H thng đó là tng hòa
các thành phn, các b phn và các mi quan h gia chúng theo mt kiu nào
đó to thành mt chnh th toàn vn, hoàn chnh.
2.2 Nhng khuyn cáo ca các t chc quc t v vnăđ TC
Kinh nghim ca Ngân hàng th gii (World Bank, 2004) cho thy rng,
TC có th dn đn nhng nguy c nghiêm trng v kinh t, xã hi và môi
trng nh: h thng sn xut b phá v, ngi dân phi đi mt vi nguy c đói
nghèo khi nhng điu kin sn xut và nhng ngun to thu nhp ca h mt đi,
ngi dân có th b di di đn nhng ni không có vic làm hay các tài nguyên
kim sng không có nhiu, các thit ch cng đng và mng li xã hi b phá

v, các mi quan h h hàng thân thích cng b nh hng; các yu t truyn
thng, vn hoá và tình tng thân tng ái có th b mt đi. ây chính là nhng
chi phí, nhng tn tht “vô hình” mà ngi dân TC phi gánh chu bên cnh
nhng mt mát v nhà ca, đt đai.
Bên cnh đó, ngoài nhng thit hi trên đã đc nêu ra trên, Ngân hàng Phát
trin Châu Á (ADB, 1995) còn nêu thêm nhng thit hi khác mà ngi dân
TC có th gp phi nh: C dân ti ch các khu vc TC không thân thin hay
không có nhng nét tng đng v vn hóa, nhng khó khn v công vic làm
n ni  mi có th khin cho ngi dân TC phi khai thác ti đa đn mc kit
qu các tài nguyên môi trng đ sinh tn và điu này gây ra nhng hu qu ht
sc tai hi cho môi trng.
14

Nh vy, theo các t chc quc t, h ly ca vic di di, gii ta, TC là
nhà ca, đt đai ca ngi dân b nh hng, mt khác h còn phi chu nhiu
mt mát và thit hi liên quan đn kinh t, vn hóa, xã hi và môi trng. Theo
đó, vic gii ta, di di s khin cho đi sng ngi dân b đo ln, mt n đnh
và môi trng b đe da. C th đó là s xung dc và nghèo đói ca mt b
phn dân c, s suy gim các yu t vn hóa ca mt cng đng và ô nhim môi
trng. Ngoài nhng hu qu lâu dài này thì nhng khó khn trc mt nh đi
làm xa, khó khn trong vic chuyn h khu và chuyn trng hc cho con cái,
khó khn trong vic tip cn các dch v khác, v.v gây tn hi đn sc khe và
tinh thn ca ngi dân.
2.3 Cácăđ tài nghiên cuătrc có liên quan
 tài “Nghiên cu đánh giá tác đng môi trng, h qu v kinh t xã hi
ca d án xây dng khu đô th mi Nam Sài Gòn.  xut nhng bin pháp bo
v môi trng, khc phc các h qu v kinh t, xã hi” ca Tô Th Thúy Hng
(1997) tp trung nghiên cu v điu kin sinh sng ca các h nông dân b di
di, mt đt và làm rõ mt s h qu v kinh t - xã hi đi vi các h dân qua
đó kin ngh mt s gii pháp các h nông dân b di di trong thi gian ti. 

tài đã nêu lên thc trng v đi sng ca ngi nông dân b gii ta, di di t d
án Nam Sài Gòn.
 tài “ánh giá mt s khía cnh kinh t – xã hi phát sinh trong quá trình
di di ca các h trên, ven kênh rch ti TP.HCM (d án Nhiêu Lc – Th
Nghè)” ca D Phc Tân (1997). Tác gi tin hành điu tra 150 h sp sa di
di trong đt gii ta vào tháng 5/1996, qua đó mô t nhng đc đim kinh t -
xã hi ca h trên và ven kênh rch, có s khác bit gia hai nhóm h: Quyt
đnh lên chung c và Cha mun lên chung c. Mt s yu t kinh t - xã hi