Quản lý hải quan đối với hoạt động nhập khẩu nguyên vật liệu để sản xuất hàng xuất khẩu, nghiên cứu tại tỉnh Đồng Nai

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




TRN H QUC THIN









QUN LÝ HI QUAN I VI HOT
NG NHP KHU NGUYÊN VT LIU
 SN XUT HÀNG XUT KHU,
NGHIÊN CU TI TNH NG NAI







LUN VN THC S KINH T


TP.H Chí Minh- Nm
2011


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH







TRN H QUC THIN

QUN LÝ HI QUAN I VI HOT
NG NHP KHU NGUYÊN VT LIU
 SN XUT HÀNG XUT KHU,
NGHIÊN CU TI TNH NG NAI






Chuyên
ngành: Kinh t tài chính - Ngân hàng

Mã s : 60.31.12





LUN VN THC S KINH T






NGI HNG DN KHOA HC:

TS. H THY TIÊN




TP.H Chí Minh - Nm
2011

LI CAM OAN


Kính tha Quý thy cô, Quý bn đc!
Tác gi lun vn: Tôi, Trn H Quc Thin, hc viên cao hc khóa 16,
Khoa Tài chính Doanh nghip, xin cam đoan:  tài này là do tôi t nghiên
cu, không sao chép. Mi s liu, bn biu đc trích dn trong lun vn,
các tài liu tham kho đ thc hin lun vn đu đc trích dn ngun gc rõ
ràng. Mi sai trái tôi hoàn toàn
chu trách nhim.


ng Nai, ngày ___ tháng 12 nm 2011
Ngi cam đoan
TRN H QUC THIN

MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu và ch vit tt

Danh mc bng s liu
M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu ca Lun vn 2
3. Phm vi, đi tng nghiên cu ca Lun vn 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. B cc ca lun vn 3
CHNG 1: C S LUN V QUN LÝ HI QUAN I VI HOT NG
NHP KHU NGUYÊN VT LIU SN XUT HÀNG XUT KHU
1.1. C s lun v hot đng nhp khu nguyên vt liu đ sn xut hàng xut khu 4
1.1.1. Khái nim 4
1.1.2. Phân bit nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu và gia công XK 7
1.1.3. Phân bit ch đ min np thu và ch đ min thu 7
1.1.4. Vai trò ca hot đng NSXXK đi vi phát trin kinh t 12
1.1.5. Các nhân t nh hng đn hot đng NSXXK 14
1.2. C s lun v qun lý hi quan đi vi hot đng NSXXK 16
1.2.1. Tính tt yu ca vic qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng NSXXK
16
1.2.2. Ni dung qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng NSXXK 18
1.2.2.1. Khái nim 19

1.2.2.2. Khuôn kh pháp lý điu chnh qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng
NSXXK 19
1.2.2.3. Ni dung qun lý ca hi quan đi vi nguyên vt liu nhp khu đ sn xut
hàng xut khu 21
1.3. Kinh nghim các nc trong qun lý hi quan đi vi hot đng NSXXK 25
1.3.1. Kinh nghim ca Trung Quc 26
1.3.2. Cng đng Châu Âu 28
1.3.3. Hp chng quc Hoa K 29
1.4. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam 31

Kt lun chng 1 32
CHNG 2 : THC TRNG QUN LÝ HI QUAN I VI HOT NG
NHP SN XUT XUT KHU TI TNH NG NAI
2.1. Thc trng hot đng NSXXK trên đa bàn tnh ng Nai 33
2.1.1. c đim li th ca tnh ng Nai trong hot đng NSXXK 33
2.1.2. Kt qu hot đng NSXXK trên đa bàn tnh ng Nai 34
2.2. Thc trng qun lý Hi quan đi vi hot đng NSXXK ti Cc Hi quan ng
Nai 40
2.2.1. Kt qu kho sát các doanh nghip hot đng NSXXK trên đa bàn tnh ng
Nai 41
2.2.1. Bin pháp qun lý n thu đi vi nguyên vt liu nhp khu 48
2.3. ánh giá tình hình gian ln thu, gian ln thng mi trong lnh vc NSXXK 53
2.3.1. Các hình thc gian ln 53
2.3.1.1. Gian ln do xut ít hn khai báo 54
2.3.1.2. Gian ln do kê khai cao đnh mc 55
2.3.1.3. Gian ln thông qua t ý tiêu th nguyên vt liu ti th tng ni đa 56
2.3.2. Các hn ch trong qun lý gian ln 57

2.4. ánh giá nhng hn ch trong qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng
NSXXK 60
2.4.1. i vi qun lý đnh mc, quy đinh v s dng nguyên vt liu nhp khu đ
sn xut hàng xut khu 61
2.4.2. i vi vic qun lý v thu 63
2.4.3. i vi vic thanh khon thu 66
2.4.4. i vi vic gii quyt không thu thu, hoàn thu 68
Kt lun chng 2 69
CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN QUN LÝ V HI QUAN I VI
HOT NG NHP SN XUT XUT KHU
3.1. D báo v hot đng NSXXK trên đa bàn tnh ng Nai 71
3.1.1. C hi 73

3.1.2. Thách thc 75
3.2. Quan đim hoàn thin qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng NSXXK
73
3.3. Các gii pháp góp phn hoàn thin qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot
đng NSXXK 74
3.3.1. Kin ngh sa đi các vn bn pháp lut v thu có liên quan 74
3.3.2. Kin ngh đi vi Tng cc Hi quan hoàn thin các quy trình nghip v liên
quan 79
3.3.3. Kin ngh đi vi Cc Hi quan ng Nai 81
3.3.4. Kin ngh khác nhm phát huy tính tuân th pháp lut ca doanh nghip 84
Kt lun chng 3 85
KT LUN 87
PH LC
TÀI LIU THAM KHO

DANH MC CÁC KÝ HIU VÀ CH VIT TT
ASEAN
(Association of Southeast Asia Nations) Hip hi các quc gia ông Nam Á
KTSTQ Kim tra sau thông quan
NSXXK
Nhp khu nguyên vt liu đ sn
xut hàng xut khu
WCO (World Customs Organization) T chc Hi quan Th gii
WTO (World Trade Organization) T chc Thng mi Th gii


DANH MC BNG S LIU
Bng 2.1 Kim ngch nhp khu t nm 2006 - 2010 ca tnh ng Nai.
Bng 2.2 Kim ngch xut khu t nm 2006 - 2010 ca tnh ng Nai.
Bng 2.3

Kim ngch nhp khu loi hình NSXXK t nm 2006 - 2010 ca
doanh nghip ch xut trên đa bàn tnh ng Nai.
Bng 2.4
Kim ngch xut khu loi hình SXXK t nm 2006 - 2010 ca
doanh nghip ch xut trên đa bàn tnh ng Nai.
Bng 2.5 Tng hp các kt qu điu tra.
Bng 2.6
S thu phi thu đi vi nguyên liu NSXXK giai đon 2006 - 2010
ti Cc Hi quan ng Nai.
Bng 2.7
S thu nhp khu đã thanh khon giai đon 2006 – 2010 ti Cc
Hi quan ng Nai.
Bng 2.8
S thu thu np Ngân sách nhà nc t nm 2006 - 2010 ti Cc
Hi quan ng Nai.
9

M U

1. Tính cp thit ca đ tài
 khuyn khích xut khu nhm mc tiêu phát trin kinh t đng thi to công
n vic làm cho ngi lao đng, khai thác ngun nguyên liu sn có trong nc, Nhà
nc đã có nhng chính sách u đãi đi vi hot đng xut nhp khu, trong đó vic
cho hng thi gian ân hn np thu và đc gii quyt hoàn thu đi vi nguyên vt
liu nhp khu đ sn xut sn phm xut khu là mt trong nhng chính sách khuyn
khích xut khu. Chính sách này đã to đng lc góp phn gia tng hot đng xut
nhp khu nói chung và hot đng nhp khu nguyên vt liu đ sn xut sn phm
xut khu nói riêng.
Thc hin chính sách trên, hot đng xut nhp khu ca nc ta liên tc phát
trin, kim ngch xut nhp khu liên tc tng. Tuy nhiên do c ch chính sách qun lý

ca Nhà nc đi vi hot đng nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu
cha thng nht và đng b đã gây nhiu cn tr cho s phát trin ca phng thc
này, to s h cho mt s doanh nghip li dng trn thu và làm phát sinh nhiu
vng mc trong khi thc hin ch đ qun lý ca c quan Hi quan. ng thi, Ngh
quyt 25/NQ-CP ca Chính ph v vic đn gin mt s th tc hành chính ca các
B, ngành trong đó có ngành Hi quan cng đòi hi c quan hi quan cng phi thay
đi cách qun lý theo hng to thun li hn cho doanh nghip nhng vn không
buông lng qun lý.
Trc tình hình đó, vic nghiên cu đánh giá đúng thc trng hot đng nhp
khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu và đa ra các gii pháp nhm hoàn thin
ch đ qun lý Nhà nc v hi quan đi vi các lnh vc này có mt ý ngha rt quan
trng. do vy đ tài “HOÀN THIN CÔNG TÁC QUN LÝ HI QUAN I VI
HOT NG NHP KHU NGUYÊN VT LIU  SN XUT HÀNG XUT
KHU, NGHIÊN CU TI TNH NG NAI” đc nghiên cu nhm đa ra mt
10
s gii pháp nâng cao hiu qu qun lý và to thun li hn cho doanh nghip xut
nhp khu đi vi hot đng này.
2. Mc tiêu nghiên cu ca Lun vn
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn là tìm ra nhng gii pháp hoàn thin qun lý
nhà nc đi vi hot đng nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut, nhng gii
pháp đn gin hóa th tc hành chính đ to thun li cho doanh nghip trong hot
đng xut nhp khu nhm đáp ng yêu cu hi nhp khu vc và th gii trên lnh vc
kinh t đi ngoi nói chung và hot đng hi quan nói riêng; khuyn khích và to điu
kin thun li cho hot đng đu t, hot đng xut nhp khu phát trin mnh m,
đúng hng; đng thi chng gian ln thu, gian ln thng mi, to s công bng,
bình đng cho các ch th tham gia các hot đng sn xut, kinh doanh xut nhp khu.
 đt đc mc tiêu trên, lun vn có nhim v nghiên cu mt s vn đ lý
lun c bn v hot đng nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu, ni dung
qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng này; phn c bn ca lun vn tp
trung vào nghiên cu đánh giá thc trng qun lý hot đng nhp khu nguyên liu đ

sn xut hàng xut khu trong giai đon hin nay, đc bit phân tích làm rõ nhng hn
ch, tn ti trên c s đó đ ra các gii pháp phù hp.
3. Phm vi, đi tng nghiên cu ca Lun vn
Phm vi nghiên cu : Lun vn nghiên cu ch yu hot đng nhp khu
nguyên liu đ sn xut hàng xut khu trên đa bàn tnh ng Nai.
i tng nghiên cu : phân tích các vn đ liên quan đn vic qun lý nhà
nc đi vi hot đng nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu trên đa bàn
tnh ng Nai trong khong thi gian t khi Lut Thng mi nm 2005, Lut Thu
xut khu, thu nhp khu nm 2005, Lut Hi quan sa đi, b sung nm 2005 có
hiu lc t ngày 01/01/2006 và các vn bn quy phm pháp lut hng dn thi hành.
4. Phng pháp nghiên cu
Vic nghiên cu đ tài da trên phng pháp lun duy vt bin chng, trong đó
11
vn dng các quan đim khách quan, kho sát thc tin hot đng áp dng các quy
đnh v nhp khu nguyên vt liu đ sn xut hàng hóa xut khu đ xác đnh thun
li, bt cp khi áp dng quy đnh pháp lut; thng kê s liu liên quan đn v vic vi
phm và kt qu hot đng xut nhp khu ca loi hình nhp khu nguyên vt liu đ
sn xut hàng hóa xut khu đ đánh giá thc tin thc hin.
5. B cc ca lun vn
Ngoài phn m đu, phn kt lun, danh mc tài liu tham kho, lun vn gm
3 chng :
Chng 1 : C s lun v qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng nhp khu
nguyên liu đ sn xut hàng xut khu.
Chng 2 : Thc trng qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng nhp khu
nguyên liu đ sn xut hàng xut khu ti tnh ng Nai.
Chng 3 : Gii pháp hoàn thin qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng nhp
khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu.

12
CHNG 1 :
C S LUN V QUN LÝ HI QUAN I VI HOT NG NHP
KHU NGUYÊN LIU  SN XUT HÀNG XUT KHU

1.1. C s lun v hot đng nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu
1.1.1. Khái nim
Khi sn xut ngày càng phát trin, nhu cu tiêu dùng ca con ngi ngày càng
tng cao, đáp ng nhu cu đó và cng nhm phát huy ti đa li th so sánh gia các
quc gia, vùng lãnh th khác nhau cùng vi mc tiêu ti đa hóa li nhun mà các
thng nhân luôn tìm kim phng thc kinh doanh mi.
Khi đu vi hn ch v vn, công ngh, th trng tiêu th các thng nhân
ch dùng phng thc kinh doanh theo dng gia công xut khu, tc là bên đt gia
công là thng nhân  nc ngoài so vi thng nhân nhn gia công, theo đó thng
nhân nc ngoài cung cp nguyên vt liu, ý tng sn xut (mu hàng), máy móc
thit b, đa ra yêu cu sn xut (đn hàng), và trc tip t chc qun lý sn xut và
nhn v sn phm hoàn chnh, bên nhn gia công sn xut sn phm theo yêu cu và
đc nhn tin công gia công [4]. Gia công có th đc xem là hình thc ban đu ca
phng thc sn xut hàng hóa mang tính quc t, nhiu nc đang phát trin đã nh
vn dng tt phng thc gia công quc t mà có đc mt nn công nghip hin đi

nh Hàn Quc, Thái Lan, Xingapo. [11]
Mt khi nn kinh t các quc gia ln mnh, phân công lao đng xã hi mang
tính quc t ngày càng sâu rng, đi cùng vi nó là khoa hc công ngh phát trin, và
xu th khách quan ca thng mi toàn cu, các thng nhân có điu kin tích ly v
vn, làm ch đc công ngh đã tng bc thay đi phng thc sn xut, không
dng li  gia công và nhn tin công thun túy, các thng nhân bt đu t mình
nhp khu nguyên vt liu, tin hành t chc sn xut, to ra sn phm hàng hóa, trc
13
tip xut khu thu li nhun, đây chính là khi đu ca phng thc kinh doanh nhp
khu nguyên vt liu đ sn xut hàng hóa xut khu.
Pháp lut hi quan ca Hp chng quc Hoa K có gii thích rõ v sn xut:
“Sn xut tt yu s dn đn s thay đi, tuy nhiên không phi s thay đi nào cng là
sn xut, mi s thay đi trong sn phm hoàn chnh chính là kt qu ca quá trình x
lý và s thao tác ca ngi lao đng. iu quan trng hn là sn xut phi dn đn s
bin đi, mt sn phm mi phi đc to ra có đnh danh, có tính cht và công dng
mi so vi hàng hóa trc khi đa vào sn xut. [9]
Pháp lut hi quan ca Cng đng Châu âu cng có phn đnh ngha v hot
đng sn xut nh sau: “Hot đng sn xut” có ngha là các công vic có liên quan
đn hàng hóa bao gm c lp đt, lp ráp theo dây chuyn, hoc lp chúng vào các
hàng hóa khác; vic sn xut hàng hoá, vic tiêu hy hàng hoá, vic sa cha hàng hoá
bao gm c vic khôi phc li chúng là sn xut hàng hóa theo đnh ngha này, và
cng đc xem là hot đng sn xut/ch bin khi s dng các hàng hóa, mà các hàng
này có th không cu thành trong sn phm hoàn chnh nhng chúng cho phép hay to
điu kin thun li cho vic sn xut ra sn phm hoàn chnh (nh các ph liu sn
xut). [3]
Vic xác đnh quá trình sn xut to ra sn phm có ý ngha quyt đnh trc
khi tin hành xem xét đn vic hoàn thu nhp khu, ch nhng sn phm hoàn chnh
nào đã tri qua quá trình sn xut đc hiu theo ngha “bin đi” nh trên thì nguyên
vt liu đu vào mi đc xem là nguyên vt liu nhp khu theo loi hình nhp khu
nguyên vt liu đ sn xut hàng hóa xut khu. Theo đó các trng hp nhp khu

hàng hóa ch qua công đon đn gin là đóng gói, dán nhãn mác, làm sch, chia chit
thành sn phm bán l, … thì không đc xem là sn xut. Trên thc t pháp lut hin
hành cho phép nhiu trng hp các sn phm hoàn chnh nhp khu đ đóng chung
vi sn phm xut khu thành sn phm đng b, hoc ph tùng, linh kin đ bo hành
cho sn phm xut khu cng đc xem xét hng chnh sách u đãi ca loi hình này,
14
vì trên thc t sn phm hoàn chnh xut khu đã hi đ điu kin ca quá trình sn
xut.
T các phân tích trên tác gi có th đa ra khái nim v nhp khu nguyên vt
liu đ sn xut hàng hóa xut khu nh sau: nhp khu nguyên vt liu đ sn xut
hàng hóa xut khu là mt phng thc kinh doanh thng mi, theo đó nguyên vt
liu có ngun gc nhp khu đc s dng đ sn xut ra hàng hóa, và hàng hóa này
đc xut khu nhm mc đích thu li nhun.
Theo thông l quc t có đ cp đn vn đ nhp khu nguyên vt liu đ sn
xut, ch bin hàng hóa xut khu thì ti Công c quc t v hài hoà hoá và đn gin
hoá th tc hi quan nm 1999 (còn gi là Công c Kyoto sa đi ) ti Ph lc
chuyên đ F, chng 1, mc 2 có nêu: “inward processing means the Customs
procedure under which certain goods can be brought into a Customs territory
conditionally relieved from payment of import duties and taxes, on the basis that such
goods are intended for manufacturing, processing or repair and subsequent
exportation” [17] tm dch là “ch bin trong nc là th tc hi quan theo đó hàng
hoá nht đnh có th đa vào mt lãnh th hi quan đc min gim có điu kin đi
vi thu nhp khu và các loi thu khác trên c s hàng hoá đó đc d tính dùng đ
sn xut, ch bin hoc sa cha và sau đó xut khu”.
Nh vy đnh ngha v nhp khu nguyên vt liu đ sn xut hàng hóa xut
khu trong Công c Kyoto sa đi chú trng đn vic qun lý giám sát hi quan và
chính sách thu đi vi nguyên vt liu, vt t nhp khu.
Có th nói toàn b các chun mc và khuyn ngh ca Công c Kyoto sa đi
quy đnh ti Ph lc chuyên đ F v “ch bin, sn xut” là mt tin đ rt quan trng
đ t đó các quy đnh v th tc hi quan liên quan đn nhp khu nguyên vt liu đ

sn xut hàng hóa xut khu đc ni lut hóa trên c s các chun mc này, góp
phn quan trng đ pháp lut nc ta phù hp vi các lut l, chun mc quc t.
15
Trong điu kin thc t  Vit Nam nói chung và  ng Nai nói riêng, tuy
trình đ khoa hc công ngh còn hn ch, nhng có lc lng lao đng di dào và giá
nhân công r do vy phng thc kinh doanh này ngày càng phát trin.
1.1.2. Phân bit nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu (NSXXK) và
gia công xut khu
Gia NSXXK và gia công xut khu ging nhau trc ht  bn cht và quy
trình hot đng :
- V bn cht c hai đu là xut khu lao đng ti ch.
- V quy trình hot đng đu tri qua các công đon : nhp khu nguyên vt
liu - sn xut ch bin sn phm - xut khu.
Nhng gia NSXXK và gia công xut khu khác nhau  nhng đim c bn
sau:
- V tính đc lp t ch ca ch th kinh doanh: trong phng thc gia công
xut khu bên nhn gia công ph thuc vào bên đt gia công. Còn trong phng thc
NSXXK gia ngi mua vi ngi bán hoàn toàn đc lp, nhà nhp khu có quyn
nhp khu nguyên vt liu ca nhng doanh nghip  nhng nc khác nhau và xut
khu bán sn phm ca mình cho mt hay nhiu doanh nghip khác nhau  nhng
nc khác nhau.
- Trên góc đ v mô th hin  chính sách tài chính, chính sách thu quan ca
Vit Nam xác đnh gia công thng mi vi ni dung là giao nguyên liu thu hi thành
phm (không chuyn giao quyn s hu) và cho phép min thu nhp khu đi vi
nguyên liu nhp khu đ gia công hàng xut khu. Còn đi vi tt c các hình thc
mua bán nguyên vt liu, sn phm hàng hóa có thanh toán quc t (trong đó có nhp
khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu) đu phi chu thu xut nhp khu.
1.1.3. Phân bit ch đ min np thu (duty relief) và ch đ min thu
(exemption)
16

Min np thu (duty relief), theo tài liu S tay hin đi hoá hi quan thì min
np thu (cng có tài liu gi ch đ min np thu là tm min thu, hay loi hình
bo thu) là ch đ dành cho hàng hoá đc bo thu (suspension of duty) cho ti khi
tái xut. Min np thu ch vic min thu hi quan và thu khác cho hàng hóa tm
nhp hoc ch vic hoàn tr s thu nhp khu và thu khác đã đc np khi nhp
khu nguyên vt liu sn xut, gia công vi điu kin phi tái xut sn phm làm ra t
nguyên vt liu đã nhp khu. Các đi tng đc hng ch đ này bao gm hàng
gia công xut khu, hàng sn xut xut khu (manufacturing under bond), hàng thuc
khu ch xut, hàng tm nhp tái xut nguyên trng, hàng trong kho ngoi quan và hàng
quá cnh. [16]
Vì sao li có ch đ min np thu, c s kinh t ca vic áp dng min np
thu cho các nhà sn xut xut khu khi nhp nguyên liu đc da trên nguyên tc
đánh thu ti đim đn ca hàng hóa (destination principle of taxation), theo đó không
có loi thu gián thu nào đc đánh vào hàng hóa không dùng cho tiêu dùng ni đa.
Vic đánh thu hàng hóa nhp khu cùng lúc phi tha hai điu kin, th nht phi có
hành vi mang hàng hóa có ngun gc t nc ngoài đc phép nhp khu vào lãnh th
quc gia, th hai hàng hoá này phi đc tiêu th trên th trng trong nc.
Hàng tm nhp tái xut, hàng gia công xut khu, hàng nhp khu nguyên liu
đ sn xut hàng xut khu không có hành vi tiêu th trong th trng nc nhp khu,
vì l đó chúng phi đc hng chính sách min np thu.
Công c Kyoto sa đi đã đa ra các nguyên tc pháp lý chung cng nh hàng
lot các chun mc và khuyn ngh đã đc thng nht nhm đn gin và hài hòa các
chính sách và th tc hi quan hng đn mc tiêu to thun li thng mi, trong đó
phn Ph lc chuyên đ F là chuyên đ riêng hng dn chi tit v “sn xut, gia
công” trong và ngoài nc kèm theo đó là vn đ min thu, hoàn thu cho loi hình
này. C th chun mc 2-chng 1 “hàng hóa đc phép gia công ch bin, sn xut
xut khu đc min np thu hoàn toàn”, đnh ngha E1-chng 3 “hoàn thu là
17
hoàn tr s tin thu nhp khu theo th tc hoàn tr li tin thu đã np”, đnh ngha
E2-chng 3 “th tc hoàn tr là khi hàng hóa xut theo th tc hi quan quy đnh,

vic hoàn tr li đc áp dng cho toàn b hay tng phn đi vi thu nhp khu và
các loi thu khác đã np cho hàng hóa, cho nguyên vt liu có trong hàng hóa hoc
chi phí sn xut” [17]
Nh vy theo Công c Kyoto thì có hai phng thc áp dng ch đ min np
thu. Th nht min np thu bng hình thc không phi np thu cho hàng hóa ti
thi đim nhp khu vi điu kin chúng đc tái xut sau khi đc sn xut, gia công,
ch bin (hình thc này thng đc gi là tm nhp sn xut). Th hai min np thu
bng hình thc hoàn thu, theo đó thu hi quan đã np cho hàng hóa ti thi đim
nhp khu s đc hoàn tr ti thi đim tái xut sn phm đã đc sn xut, gia công,
ch bin có s dng nguyên liu nhp khu đó.
Pháp lut ca Hp chng quc Hoa K cng có đnh ngha riêng v hoàn thu
áp dng cho loi hình nhp nguyên vt liu đ sn xut hàng hóa xut khu nh sau:
Hoàn thu (drawback) có ngha là vic tr li tin thu nh vào vic xut khu sn
phm đc sn xut ti Hoa K có s dng hàng hóa có ngun gc nhp khu đã chu
thu. Sn phm hoàn chnh phi đc xut khu trong thi gian 05 nm k t ngày
nhp khu hàng hóa đã chu thu. Tng s tin hoàn thu tng đng 99% ngha v
thu đi vi hàng hóa nhp khu đ sn xut sn phm xut khu. [9]
Theo S tay hin đi hoá hi quan thì “hoàn thu” (drawback) là hoàn tr s
tin thu nhp khu và thu khác đã np cho nguyên liu nhp khu đc s dng đ
sn xut hàng xut khu. Hoàn thu không phi là mt bin pháp tr cp xut khu nu
khi s hoàn thu không vt s thu phi np và điu này hoàn toàn phù hp vi các
quy tc ca T chc thng mi th gii WTO [16]. (T chc thng mi th gii
WTO chp nhn các quc gia quy đnh ch đ hoàn thu nhp khu vi điu kin s
thu đc hoàn không ln hn s thu phi np). Ch đ hoàn thu quy đnh phi np
18
thu hi quan/thu khác ti thi đim nhp khu. Sau đó s thu đã np s đc hoàn
tr khi đã tái xut thành phm [10].
 đây có hai thut ng cn xem xét: “Hoàn tr li thu” (Refund) là vic hoàn
tr các khon thu nhp khu đã np đi vi hàng hóa nhp khu nói chung và nó
không liên quan gì đn hot đng gia công, sn xut hàng hóa xut khu, trong khi đó

“Hoàn thu” (Drawback) là vic hoàn tr thu nhp khu đi vi nguyên vt liu trong
hot đng sn xut hàng hóa xut khu [5]. Tuy nhiên thc t có mt s nc dùng
thut ng hoàn thu (drawback) đ ch vic hoàn tr các khon thu hi quan đã np
cho tt c hàng hóa nhp khu sau đó đc xut khu không qua gia công, sn xut,
tht ra thut ng hi quan phù hp trong trng hp này phi là hoàn tr li thu
(refund). [16]
Lut thu xut khu, nhp khu hin hành ca nc ta quy đnh tt c các
trng hp đc hoàn thu chung trong mt điu lut, bao gm hoàn tr li thu (hàng
tm nhp tái xut, np thu tha, ….) và hoàn thu (nguyên vt liu sn xut xut khu)
[7].
Trong hai phng thc min np thu (min np thu trc và hoàn thu), tuy
có chung mc tiêu nhng khác nhau phng thc vn hành. Mi phng thc phù hp
cho mt đi tng xut khu nht đnh. Nhìn chung, ch đ min np thu trc đc
các nhà xut khu a thích hn ch đ hoàn thu. Song min np thu trc li đem li
ri ro thu ngân sách ln hn cho Chính ph nu hàng nhp khu hoc thành phm
đc sn xut t hàng nhp khu b lt ra th trng ni đa mà không chu thu nhp
khu.
Trái li, phng thc hoàn thu tuy mang li ri ro ít hn cho công tác thu ngân
sách song li có nhc đim là nhà sn xut phi np thu trc ri sau đó đi trong
mt khong thi gian đáng k đ đc hoàn thu. iu này làm gim lng vn lu
đng ca nhà sn xut. Vic hoàn thu chm và không chc chn cng có th là tác
19
nhân làm nn lòng các nhà xut khu, buc h phi quy các yu t này vào giá thành
sn phm và bi vy làm gim tính cnh tranh ca sn phm ti th trng nc ngoài.
Min thu (exemption) là ch đ u đãi thu nhp khu, trong đó hàng hóa đc
min mt phn hay toàn b thu nhp khu đi vi hàng hóa nhp khu vì nhng lý do
không liên quan đ xut khu hay tái xut. Các ch đ min thu đc áp dng đ thc
hin nhiu mc đích chính sách khác nhau ca chính ph hay thc hin các cam kt
trong khuôn kh các công c và hip đnh quc t. Các đi tng min thu ch yu
bao gm hàng đu t xây dng nhà máy, xí nghip, mua sm chính ph, các d án đu

t nc ngoài, các c quan đi din ngoi giao, hàng cu tr và hàng nhp khu vì
mc đích t thin, mc đích vn hóa, giáo dc hay tôn giáo, hàng là tài sn di chuyn
ca ngi lao đng nhp c, ca ngi đnh c hay công dân hi hng, hành lý
khách nhp cnh trong gii hn cho phép. [16]
Công c Kyoto đnh ngha min thu nh sau: “Min thu là t b, mt phn
hoc toàn b các khon thu hi quan và/hoc các loi thu khác thông thng phi tr
cho hàng hoá nhp khu. Các chng trình min thu thng đc đa ra nhm h tr
quc gia và thng phi tuân theo các điu kin rt kht khe. Min thu toàn b hay
mt phn thu xut nhp khu và các loi thu khác phi bao gm các trng hp mà
trong đó hi quan s min mt và không phi toàn b các loi thu hi quan và/hoc
các loi thu khác đi vi hàng hóa phi áp dng cho ít nht là mt loi thu” [17].
Thc cht min thu nhp khu là vic Nhà nc t b mt khon tin thu
nhp khu mà l ra phi thu vào ngân sách nhà nc t hàng hóa nhp khu. Vic
min thu đc pháp lut quy đnh nhm hng đn mc tiêu nht đnh, nh thu hút
đu t đ phát trin kinh t - xã hi, to công n vic làm hoc thc hin các cam kt
quc t.
Pháp lut nc ta không phân bit ch đ min np thu và ch đ min thu, vì
vy ch có th tìm thy các hình thc min np thu và min thu trong các quy đnh
v đi tng không chu thu, các trng hp đc min thu. Theo đó thì nguyên vt
20
liu nhp khu đ gia công xut khu thuc đi tng min thu. Trong khi đó nguyên
vt liu nhp khu đ sn xut xut khu là đi tng phi chu thu, tuy nhiên đi vi
các trng hp hàng thuc đi tng chu thu, và thc t đã np thu nhng đáp ng
các điu kin quy đnh thì đc hoàn thu, và theo đó loi hình nhp khu nguyên vt
liu đ sn xut xut khu đc xem xét hoàn thu khi có sn phm xut khu t
nguyên vt liu nhp khu. [7]
Xét di góc đ to thun li cho thng mi, phù hp vi nguyên tc đánh
thu ti đim đn hàng hóa, mt quy tc đã đc tha nhn rng rãi thì hoàn toàn có
th áp dng ch đ min np thu trc đi vi nguyên vt nhp khu đ gia công xut
khu và nguyên vt liu nhp khu đ sn xut xut khu. Tuy nhiên pháp lut nc ta

đã la chn ch đ min np thu thông qua hình thc hoàn thu đi vi nguyên vt
liu nhp khu đ sn xut xut khu và min thu (min np thu trc) đi vi
nguyên vt liu nhp khu đ gia công xut khu.
Theo Lut thu xut khu, thu nhp khu hin hành ti Vit Nam thì đi vi
nguyên vt liu nhp khu đ sn xut hàng hoá xut khu là đi tng chu thu nhp
khu nhng đc phép ân hn cha np thu trong vòng 275 ngày k t ngày nhp
khu, nu có sn phm xut khu trong thi hn 275 ngày thì s đc xem xét không
thu thu, nu quá 275 ngày cha xut khu sn phm thì phi np thu, khi thc xut
khu sn phm thì đc xem xét hoàn thu.
 Vit Nam khái nim nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu xut
hin t sau khi có ch trng ca ng “m ca”, “đi mi” nn kinh t. Phng thc
nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng xut khu chính thc đc ghi trong vn bn
Lut Thu xut khu, thu nhp khu đc ban hành ngày 04/01/1992 và Ngh đnh s
110-HBT ngày 31/03/1992 ca Hi đng B trng.
1.1.4. Vai trò ca hot đng NSXXK đi vi phát trin kinh t
Hot đng NSXXK ti Vit Nam hin nay đang phát trin mnh m c quy mô
và tc đ đã đem li nhng li ích nhiu mt v kinh t, xã hi. Trong điu kin nn
21
kinh t nc ta hin nay, vai trò ca hot đng NSXXK th hin  các khía cnh sau
đây:
- Khai thác đc li th v ngun nhân lc, gii quyt công n vic làm cho
nhân dân. Góp phn ci thin nâng cao đi sng nhân dân và n đnh trt t tr an xã
hi.
Nc ta là nc có li th v ngun nhân lc : lc lng lao đng di dào, tr
v đ tui, trình đ hc vn ph thông tng đi khá, có kh nng tip thu nhanh
nhng ng dng công ngh mi…Hot đng nhp khu nguyên liu đ sn xut hàng
xut khu phát trin cn thit phi tuyn dng nhân công vào làm vic trong các công
ty, nhà máy do đó đã góp phn gii quyt nhiu công n vic làm, to cho ngi lao
đng có thu nhp n đnh, vì vy đã dn tng bc góp phn nâng cao đi sng xã hi.
- Giúp tích ly đc kinh nghim trong t chc qun lý , trong tip cn th

trng quc t.
Khác vi gia công, trong hot đng NSXXK doanh nghip phi ch đng tìm
kim th trng nguyên vt liu, th trng đ xut khu sn phm, do đó đòi hi
doanh nghip phi tip cn và nm bt đc nhu cu ca th trng quc t v cht
lng, s lng sn phm… đng thi trình đ qun lý, điu hành sn xut ca doanh
nghip phi phù hp, t đó giúp doanh nghip tích ly đc kinh nghim trong t chc
qun lý và trong tip cn th trng quc t.
- Tranh th đc vn, khoa hc công ngh ca nc ngoài, đy mnh quá trình
công nghip hóa, hin đi hóa đt nc và chin lc hng v xut khu.
Chính sách u đãi thu đã khuyn khích doanh nghip đy mnh đu t sn
xut xut khu. Hàng hóa xut khu, hn na là t nguyên vt liu nhp khu, đã
mang tính cht công ngh cao, phù hp vi th trng th gii, do đó yêu cu doanh
nghip phi đu t máy móc thit b vi công ngh thích hp bng nhiu hình thc vay
vn, liên doanh, s dng vn trong nc, tip nhn đu t nc ngoài…và do vy đã
22
tranh th đc vn, khoa hc công ngh ca nc ngoài, góp phn đy mnh quá trình
công nghip hóa, hin đi hóa đt nc và chin lc hng v xut khu.
- Thông qua NSXXK có th kt hp xut khu đc ngun tài nguyên, vt t
nguyên liu sn có trong nc, khai thác và phát trin thêm ngun hàng cho xut khu.
Nguyên liu nhp khu đ sn xut hàng xut khu thng là nguyên liu chính
có tiêu chun k thut cao, nhng cha phi là toàn b đu vào cho sn xut xut khu,
phn nguyên liu còn li th trng trong nc có th cung cp, đây là c hi khai thác,
phát huy ngun tài nguyên, nguyên liu có sn trong nc. Ngoài ra sau thi gian đu
nhp nguyên liu, các doanh nghip đu t sn xut nguyên liu thay th nguyên liu
nhp khu hoc sn xut nhng nguyên liu khác, hoc sn xut ra nhng sn phm
khác làm cho ngun hàng xut khu mnh hn, đa dng phong phú hn.
- Góp phn tng thu ngoi t cho đt nc, gim bt s mt cân đi cán cân
thanh toán quc t, nâng cao hiu qu hot đng xut nhp khu.
Hot đng xut khu to ra giá tr gia tng cao, t máy móc thit b vi công
ngh hin đi, nguyên liu nhp khu có cht lng cao, th trng ln n đnh, đng

thi kéo theo vic xut khu gián tip tài nguyên, nguyên ph liu, sn phm ph đ
tng ngun thu ngoi t, góp phn gim bt thâm ht cán cân thanh toán quc t. Qua
đó nâng cao hiu qu hot đng xut nhp khu, hng dn hot đng nhp khu hiu
qu đ xut khu thu ngoi t cao đng thi cng góp phn đnh hng các hot đng
nhp khu, xut khu khác cng đt hiu qu cao v s lng, cht lng, sn phm,
th trng,
1.1.5. Các nhân t nh hng đn hot đng NSXXK
Hot đng NSXXK b tác đng bi nhiu yu t nhng có th xem xét mt s
các yu t ch yu sau:
a. Chính sách thu hút đu t nc ngoài
Hot đng kinh doanh xut nhp khu này đc phát sinh t các doanh nghip
đu t nc ngoài vào Vit Nam. Các doanh nghip đu t nc ngoài là các tp đoàn
23
ln thành lp chi nhánh ti Vit Nam nên đã có mng li bao tiêu sn phm trong
toàn cu, do đó sn phm đc sn xut ra t nguyên liu nhp khu d tìm kim đc
th trng xut khu t các công ty m.
b. Các rào cn đi vi sn phm xut khu
Th trng tiêu th sn phm xut khu phát sinh do nhiu nguyên nhân trong
đó là do khng hong kinh t, do thu chng bán phá giá ca nc nhp khu, đng
thi còn do các hàng rào phi thu quan ca nc nhp khu do đó s tác đng đn vic
tiêu th sn phm xut khu.
c. Li th so sánh v các chi phí hình thành nên giá c sn phm xut khu
t nguyên ph liu nhp khu
Mt nhân t rt quan trng nh hng đn hot đng này là giá thành sn phm
trong đó bao gm:
- Giá nguyên liu nhp khu.
- Nhân công lao đng làm nên sn phm, phí qun lý và các loi phí khác.
- Các chính sách thu ca nhà nc bao gm thu nhp khu, thu GTGT và
thu thu nhp doanh nghip.
Doanh nghip s nm bt c hi thu mua nguyên liu ca nhiu nc khác nhau

đ có th d tr trong khong thi gian dài cho hot đng sn xut ch bin ra sn
phm và tìm kim th trng xut khu. Nc ta là nc có li th v ngun nhân lc
li giá nhân công lao đng làm nên sn phm thp cng vi chính sách thu u đãi
điu này đã làm cho giá bán ca sn phm xut khu t nguyên liu nhp khu có th
cnh tranh trên thng trng quc t.
Nh vy vi chính sách u đãi ca Vit Nam đi vi các nhà đu t vào các
lnh vc, ngành ngh cn nhiu sc lao đng do đó đã to mi điu kin thun li cho
hot đng xut nhp khu nói chung và hot đng xut khu các sn phm đc sn
xut bng nguyên liu nhp khu nói riêng. Trong đó vic cho ân hn n thu đi vi
24
nguyên liu nhp khu đ sn xut ra sn phm xut khu cng đã tác đng rt ln đi
vi hot đng xut khu.
1.2. C s lun v qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng NSXXK
1.2.1. Tính tt yu ca vic qun lý nhà nc v hi quan đi vi hot đng
NSXXK
Nh chúng ta đã bit  đâu có hot đng xut khu, nhp khu  đó có hot
đng ca hi quan. Hi quan là c quan thc hin chc nng qun lý nhà nc v hi
quan đi vi hot đng xut khu, nhp khu.
Qun lý nhà nc đó là dng qun lý xã hi mang tính quyn lc nhà nc,
đc s dng quyn lc nhà nc đ điu chnh các quan h xã hi và hành vi hot
đng ca con ngi. Qun lý nhà nc v hi quan là s tác đng ca các ch th
mang quyn lc nhà nc ( đây là hi quan) ch yu bng pháp lut đn các đi
tng qun lý (là hàng hóa, phng tin xut nhp khu, xut nhp cnh) nhm thc
hin chc nng đi ni, đi ngoi ca nhà nc.
Trong bi cnh toàn cu hóa nn kinh t th gii, s tng trng mnh m ca
thng mi quc t và xu hng t do hóa thng mi, vic qun lý nhà nc v hi
quan gi mt vai trò đc bit quan trng, mt mt phi đm bo to thun li cho
thng mi hp pháp hot đng, thúc đy sn xut trong nc và thu hút đu t nc
ngoài, góp phn tng kh nng cnh tranh ca hàng hóa Vit Nam trên th trng quc
t; mt khác phi đm bo ngun thu ngân sách, chng buôn lu và gian ln thng

mi có hiu qu cng nh các nguy c nh hng đn an ninh quc gia và an toàn xã
hi. iu này đc th hin qua nhng ni dung c th nh sau:
- To môi trng thng mi và đu t lành mnh, bình đng nhm thúc đy
hot đng sn xut trong nc và thu hút đu t nc ngoài.
Thc hin ci cách hành chính, đn gin hóa th tc hi quan, gim thiu s
can thip không cn thit vào các hot đng thng mi hp pháp, c quan hi quan
đã tác đng đn vic gim chi phí cho các doanh nghip, qua đó thúc đy s tng
25
trng ca nn kinh t, to môi trng đu t thun li thu hút vn đu t nc ngoài
v lâu dài s to ra ngun thu cho ngân sách thông qua các khon thu ni đa.
- Thông qua chính sách thu tng thi k, t chc thc hin thu thu xut khu,
nhp khu nhm to ngun thu cho ngân sách nhà nc đng thi thc hin chính
sách qun lý v mô nn kinh t .
Vi tin trình hi nhp kinh t th gii, vai trò ca thu quan đi vi ngun thu
ngân sách ngày càng gim, nhng đi vi các nc đang phát trin nh Vit Nam
chúng ta thì thu xut khu, nhp khu đc bit là thu nhp khu vn là ngun thu
quan trng cho ngân sách quc gia.
Thu hi quan còn có vai trò điu tit c ch xut nhp khu nhm hn ch hoc
khuyn khích vic xut khu đi vi tng loi hàng hóa trong nhng giai đon nht
đnh bng vic nâng cao hoc h thp thu sut đánh vào hàng hóa đó khi nhp khu.
Tuy nhiên trong tin trình hi nhp, thc hin các cam kt quc t v thng mi, xu
hng thu nhp khu ngày càng gim do vy, mt trong nhng mc tiêu hàng đu
ca c quan hi quan là đm bo thu đ thu hi quan.
- Góp phn bo v trt t, an toàn xã hi và an ninh quc gia.
Trong môi trng th gii có nhiu bin đng vi s phát trin ca ch ngha
khng b, ti phm xuyên quc gia, âm mu din bin hòa bình, hot đng ra tin,
buôn bán v khí và các cht ma túy … thì mt trong nhng nhim v hàng đu ca c
quan hi quan là đm bo an toàn xã hi và an ninh quc gia, kim soát mt cách có
hiu qu vic vn chuyn trái phép qua biên gii các loi hàng hoá nguy him và
không an toàn đi vi xã hi : các cht gây nghin, heroin, c vt, vn hóa phm đi

try …
- Góp phn điu tit, kim soát hot đng ngoi thng nhm bo h nn sn
xut trong nc.
Thông qua quy trình th tc hi quan, c quan hi quan góp phn ngn chn
hàng hóa không khuyn khích nhp khu, hàng nhp lu t nc ngoài vào, t đó góp