Một số giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của công ty TNHH TNT - Vietrans Express Worldwide

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM





LÊ MINH TUN





MT S GII PHÁP HOÀN THIN VN HÓA DOANH
NGHIP CA CÔNG TY TRÁCH NHIM HU HN
TNT-VIETRANS EXPRESS WORLDWIDE






LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh – Nm 2011


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM



LÊ MINH TUN


MT S GII PHÁP HOÀN THIN VN HÓA DOANH
NGHIP CA CÔNG TY TRÁCH NHIM HU HN
TNT-VIETRANS EXPRESS WORLDWIDE



Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s: 60.34.05

LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc:
TS. TRN NG KHOA

TP. H Chí Minh – Nm 2011
I
LI CAM OAN



Tôi xin cam đoan lun vn thc s “MT S GII PHÁP HOÀN
THIN VN HÓA DOANH NGHIP CA CÔNG TY TRÁCH NHIM
HU HN TNT-VIETRANS EXPRESS WORLDWIDE” là kt qu ca quá
trình hc tp, nghiên cu khoa hc đc lp và nghiêm túc. Các s liu trong lun
vn đc thu thp t thc t và có ngun gc rõ ràng, đáng tin cy, đc x lý
trung thc khách quan và cha tng đc ai công b trong bt c
công trình
nghiên cu nào.



TP. H Chí Minh, ngày 18 tháng 12 nm 2011
Tác gi
Lê Minh Tun





II
LI CM N

Tôi đã hoàn thành đ tài “Mt s gii pháp hoàn thin vn hóa doanh nghip

ca Công ty TNHH TNT-Vietrans Express Worldwide”. Trong sut quá trình thc
hin đ tài, tôi đã nhn đc s hng dn và h tr thông tin nhit tình t Quý
thy cô, các bn đng nghip. Vì vy, tôi xin phép đc gi li cm n sâu sc đn:
- TS. Trn ng Khoa, ngi đã tn tình hng dn cho tôi trong sut quá
trình th
c hin đ cng, tìm kim tài liu đn khi hoàn tt lun vn.
- Cm n các bn đng nghip trong Công ty TNHH TNT-Vietrans Express
Worldwide đã nhit tình giúp đ tôi trong quá trình thu thp d liu phân tích.
- Cm n nhng kin thc quý báu mà các thy cô đã truyn đt trong chng
trình cao hc.
- Và đc bit, cm n gia đình đã đng viên, ng h tinh thn và to mi điu
kin t
t nht cho tôi hoàn thành lun vn.
TP. H Chí Minh, ngày 18 tháng 12 nm 2011
Tác gi
Lê Minh Tun
III
MC LC
LI CAM OAN I

LI CM N II
MC LC III
DANH MC CÁC BNG BIU VI
DANH MC HÌNH VII
DANH MC CÁC CH VIT TT VIII
LI M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 1
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2

5. Ý ngha thc tin 2
6. Cu trúc đ tài 3
CHNG 1 - C S LÝ LUN V VN HOÁ DOANH NGHIP 4
1.1. Khái quát v vn hóa 4
1.1.1. Khái nim vn hóa 4
1.1.2. Các yu t cu thành vn hóa 5
1.1.3. Nhng nét đc trng ca vn hóa 6
1.2. Vn hóa doanh nghip 7
1.2.1. Khái nim v vn hóa doanh nghip 7
1.2.2. Các mc đ vn hóa doanh nghip 9
IV
1.2.3. Tác đng ca vn hóa doanh nghip đi vi s phát trin ca DN 14
1.3. S hình thành vn hóa doanh nghip 15
1.3.1. Các yu t nh hng đn s hình thành vn hóa doanh nghip 15
1.3.2. Các giai đon hình thành vn hóa doanh nghip 16
1.4. Phân loi và nhn dng vn hóa doanh nghip 17

1.4.1. Phân loi vn hóa doanh nghip 17
1.4.2. Nhn dng vn hóa doanh nghip 22
TÓM TT CHNG 1 25
CHNG 2 - THC TRNG VN HOÁ DOANH NGHIP TI CÔNG
TY TNHH TNT-VIETRANS EXPRESS WORLDWIDE 26
2.1. Gii thiu khái quát Công ty TNHH TNT-Vietrans Express
Worldwide 26
2.1.1. Quá trình hình thành và phát trin ca Công ty 26
2.1.2. C cu t chc ca Công ty 29
2.1.3. c đim ngun nhân lc ca Công ty 31
2.1.4. Kt qu hot đng sn xut kinh doanh ca Công ty nm 2010 và 2011 32
2.2. Thc trng VHDN ca Công ty TNHH TNT-Vietrans Express
Worldwide 33

2.2.1. Các mc đ VHDN ca Công ty 33
2.2.2. Nhn dng vn hóa doanh nghip ca Công ty TNHH TNT-Vietrans
Express Worldwide 36
V
2.2.3. u đim và hn ch ca VHDN ti Công ty TNHH TNT-Vietrans
Express Worldwide 43
TÓM TT CHNG 2 45
CHNG 3 - MT S GII PHÁP HOÀN THIN VHDN
CA CÔNG
TY TNHH TNT-VIETRANS EXPRESS WORLDWIDE 46
3.1. Phng hng phát trin ca công ty trong thi gian ti 46
3.1.1. Mc tiêu và k hoch kinh doanh nm 2012 46
3.1.2. Mc tiêu tiêu phát trin VHDN ca Công ty trong thi gian ti 47
3.2.  xut mt s gii pháp hoàn thin VHDN ca Công ty TNHH TNT-
Vietrans Express Worldwide 48

3.2.1. Gii pháp hoàn thin các mc đ vn hóa ca Công ty 48
3.2.2. Gii pháp hoàn thin VHDN da trên kt qu ca công c đánh giá vn
hóa doanh nghip (OCAI) 52
3.3. Kin ngh 55

3.3.1 Kin ngh vi Nhà nc 55
3.3.2. Kin ngh vi tp đoàn TNT Express 55
3.4. Mt hn ch ca đ tài 56
TÓM TT CHNG 3 58
KT LUN 59
TÀI LIU THAM KHO 61
DANH MC PH LC 62
PH LC 63

VI

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 1.1: Khung giá tr cnh tranh (Competing values framework) 22
Bng 2.1: Phân b nhân s ca các phòng ban trong Công ty 31
Bng 2.2: Trình đ nhân viên trong Công ty 32
Bng 2.3:  tui nhân viên trong Công ty 32
Bng 2.4: Kt qu hot đng sn xut kinh doanh ca Công ty 33
Bng 2.5: ánh giá v các mc đ VHDN ca nhân viên Công ty 38
Bng 2.6: Kt qu kho sát v tính tng đng ca vic nhn thc v nhng
quá trình và cu trúc hu hình ca nhân viên và b phn qun lý Công ty 39
Bng 2.7: Kt qu kho sát v tính tng đng ca vic nhn thc v nhng
giá tr đc tuyên b ca nhân viên và b phn qun lý Công ty 40
Bng 2.8: Kt qu kho sát v tính tng đng ca vic nhn thc v nhng
quan nim chung ca nhân viên và b phn qun lý Công ty 40
Bng 3.1: K hoch kinh doanh ca Công ty nm 2012 46

Bng 3.2: Bng phân tích khong chênh lch gia vn hóa hin ti và mong
mun ca nhân viên Công ty 52

VII
DANH MC HÌNH
Hình 1.1: Các mc đ ca vn hóa doanh nghip 9
Hình 1.2: Mô hình VH đc đo lng bng công c OCAI 24
Hình 2.1: S liu ca tp đoàn TNT Express 27
Hình 2.2 : S liu s vn góp ca tp đoàn TNT Express và Vietrans 27
Hình 2.3: S đ t chc Công ty TNHH TNT-Vietrans Express Worldwide 29
Hình 2.4: Kt qu kho sát v nhn dng VHDN bng OCAI 41
Hình 3.1: Hình nh kho hàng ca tp đoàn TNT 48

Hình 3.2: Hình nh đng phc ca nhân viên Công ty 50



VIII
DANH MC CÁC CH VIT TT

DN: Doanh nghip
IiP: Investor in People
(u t vào con ngi)
OCAI: Organization Culture Assessment Instrument
(Công c đánh giá vn hóa doanh nghip)
TNHH: Trách nhim hu hn
TP.: Thành ph
UNESCO: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
(T chc Giáo dc, Khoa hc và Vn hóa ca Liên Hip Quc)
VH: Vn hóa
VHDN: Vn hóa doanh nghip
WTO: World Trade Organization
(T chc Thng mi th gii)

1
LI M U
1. Lý do chn đ tài
Vn hóa doanh nghip, còn đc gi là vn hóa t chc hay vn hóa công ty
đã đc các doanh nghip phng Tây và M đi sâu nghiên cu t nhng nm
1980, sau s thành công rc r ca các Công ty Nht Bn vào đu nhng nm 1970.
T ch các Công ty này quá da vào các c cu phc tp, chi tit và c ch k
hoch quá cng nhc khin h
phi chp nhn s suy gim v kinh t, đ chuyn

sang cách tip cn vn hóa t chc vi cách nhìn không máy móc và giàu trí tng
tng hn đ hiu t chc hot đng nh th nào?
Sau khi Vit Nam gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO), các doanh
nghip Vit Nam cng d nhn thy rng nhng vn đ v mt k thu
t không đa
li nhng thách thc bng vn đ hiu và đng viên các nhân viên cng hin ht kh
nng ca mình. Và doanh nghip mun thành công thì phi luôn sáng to ra nhng
giá tr mi cho xã hi, mà điu này li cn ti s tr giúp ca các nhân viên trong
doanh nghip. Hng tip cn doanh nghip di góc đ vn hóa s giúp đt hiu
qu cao hn trong vic huy đng s tham gia c
a con ngi trong t chc.
Vy, vn hóa doanh nghip là gì? Vn hóa doanh nghip có tm quan trng
nh th nào? Vn hóa doanh nghip có nhng ni dung gì?  xây dng vn hóa
doanh nghip, các doanh nghip Vit Nam hin nay cn gii quyt nhng vn đ gì?
ó chính là lý do tác gi đ xut nghiên cu đ tài: “MT S GII PHÁP
HOÀN THIN VN HÓA DOANH NGHIP CA CÔNG TY TRÁCH
NHIM HU HN TNT-VIETRANS EXPRESS WORLDWIDE”.
2. Mc tiêu nghiên cu
 tài nghiên cu, h thng hóa nhm làm rõ các khái nim, ni dung có liên
quan đn VHDN trên c s lý lun đó s liên h, phân tích, đánh giá thc trng vn
hóa doanh nghip ti Công ty TNHH TNT-Vietrans Express Worldwide. Qua đó, đ
2
xut mt s gii pháp nhm góp phn hoàn thin hot đng xây dng VHDN ti
Công ty TNHH TNT-Vietrans Express Worldwide.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là vn hóa doanh nghip và các yu t nh
hng đn vn hóa doanh nghip ca Công ty TNHH TNT-Vietrans Express
Worldwide.
Phm vi nghiên cu v vn hóa doanh nghip trong phm vi Công ty TNHH
TNT-Vietrans Express Worldwide.

4. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu tài liu: tng hp c s lý thuyt v
 VHDN.
Phng pháp nghiên cu đnh tính: phng vn sâu, tho lun nhóm, quan sát
nhân viên Công ty nhm đánh giá thc trng và thu thp thông tin phc v cho vic
hoàn thin và phát trin VHDN ti Công ty TNHH TNT-Vietrans Express
Worldwide.
Phng pháp ly ý kin chuyên gia: tng hp các ý kin ca Ban lãnh đo
Công ty cùng vi các trng phòng, trng b phn đ đ xut mt s gii pháp
hoàn thin VHDN ti Công ty TNHH TNT-Vietrans Express Worldwide.
Phng pháp nghiên cu đnh lng: s dng công c
đánh giá vn hóa
doanh nghip (OCAI – Organization Culture Assessment Instrument) đ nhn dng
vn hóa hin ti và mong mun ca Công ty.
Phng pháp suy lun lôgic: kt qu phân tích và các thông tin tng hp, đánh
giá đ đ ra các gii pháp thích hp.
5. Ý ngha thc tin
 tài nghiên cu giúp h thng hóa c s lý lun v vn hóa doanh nghip đ
làm c s hoàn thin VHDN ca Công ty TNHH TNT-Vietrans Express
Worldwide.
3
Thông qua công c đánh giá vn hóa doanh nghip giúp nghiên cu nhn bit
đc thc trng v vn hóa doanh nghip ca Công ty cng nh đa ra mt s gii
pháp đ hoàn thin vn hóa doanh nghip ca Công ty TNHH TNT-Vietrans
Express Worldwide.
 tài nghiên cu giúp Ban lãnh đo Công ty có nhng chin lc phát trin
phù hp vi thc trng vn hóa Công ty ti thi đim hin ti và vn hóa mong
mun trong tng lai.
 tài giúp nhân viên Công ty nhn th
c đc vn hóa hin ti ca Công ty và

có ý thc hoàn thin vn hóa Công ty.
6. Cu trúc đ tài
Ngoài phn m đu và phn kt lun, ni dung ca lun vn gm có 03
chng:
Chng 1: C s lý lun v vn hóa doanh nghip.
Chng 2: Thc trng vn hóa doanh nghip ti Công ty TNHH TNT-Vietrans
Express Worldwide.
Chng 3: Mt s gii pháp hoàn thin vn hóa doanh nghip ca Công ty
TNHH TNT-Vietrans Express Worldwide.


4
CHNG 1 - C S LÝ LUN V VN HOÁ DOANH NGHIP
1.1. Khái quát v vn hóa
1.1.1. Khái nim vn hóa
Vn hóa gn lin vi s ra đi ca nhân loi. Phm trù vn hóa rt đa dng và
phc tp. Nó là mt khái nim có rt nhiu ngha đc dùng đ ch nhng khái
nim có ni hàm khác nhau v đi tng, tính cht và hình thc biu hin.
- Theo ngha gc ca t
 phng Tây, vn hóa – culture (trong ting Anh, ting Pháp) hay kultur
(ting c)… đu xut x t ch Latinh – cultus có ngha là khai hoang, trng trt,
trông nom cây lng thc. Sau đó t cultus đc m rng ngha, dùng trong lnh
vc xã hi ch s vun trng, giáo dc, đào to và phát trin mi kh nng ca con
ngi.
 phng ông, trong ting Hán c t vn hóa bao hàm ý ngha “vn” là v

đp ca nhân tính, cái đp ca tri thc, trí tu con ngi có th đt đc bng s tu
dng ca bn thân và cách thc cai tr đúng đn ca nhà cm quyn. Còn ch
“hóa” là đem cái vn (cái đp, cái tt, cái đúng) đ cm hóa, giáo dc và hin thc
hóa trong thc tin, đi sng. Vy vn hóa chính là nhân hóa hay nhân vn hóa.

Nh vy, vn hóa trong t nguyên ca c phng ông và ph
ng Tây đu có
mt ngha chung cn bn là s giáo hóa, vun trng nhân cách con ngi (bao gm
cá nhân, cng đng và xã hi loài ngi), cng có ý ngha là làm cho con ngi và
cuc sng tr nên tt đp hn.
- Cn c theo phm vi nghiên cu
Theo phm vi nghiên cu rng, vn hóa là tng th nói chung nhng giá tr vt
cht và tinh thn do con ngi sáng to ra trong quá trình lch s. Do đó nói đn vn
hóa là nói đn con ng
i – nói ti nhng đc trng riêng ch có  loài ngi, nói ti
vic phát huy nhng nng lc và bn cht ca con ngi nhm hoàn thin con
ngi.
5
Theo UNESCO: “Vn hóa là mt phc th, tng th các đc trng, din mo
v tinh thn, vt cht, tri thc, linh cm… khc ha nên bn sc ca mt cng đng
gia đình, xóm làng, quc gia, xã hi… Vn hóa không ch bao gm ngh thut, vn
chng mà c nhng li sng, nhng quyn c bn ca con ngi, nhng h giá tr,
nh
ng truyn thng, tín ngng…”.
Theo E.Herriot: “Vn hóa là cái còn li sau khi ngi ta đã quên đi tt c, là
cái vn còn thiu sau khi ngi ta đã hc tt c”.
Theo ngha hp, vn hóa là nhng hot đng và giá tr tinh thn ca con ngi.
Trong phm vi này, vn hóa khoa hc (toán hc, vt lý, hóa hc…) và vn hóa ngh
thut (vn hc, đin nh…) đc coi là hai phân h chính ca h thng v
n hóa.
- Cn c theo hình thc biu hin
Vn hóa đc phân loi thành vn hóa vt cht và vn hóa tinh thn, hay nói
đúng hn, theo cách phân loi này vn hóa bao gm vn hóa vt th và vn hóa phi
vt th.
Các đn chùa, cnh quan, di tích lch s… đu thuc loi hình vn hóa vt th.

Các phong tc, tp quán, các chun mc đo đc ca mt dân tc… là thuc loi
hình vn hóa phi vt th
. Tuy vy, s phân loi trên cng ch có ý ngha tng đi
bi vì trong mt sn phm vn hóa thng có c yu t “vt th” và “phi vt th”.
Nh vy, khái nim vn hóa rt rng, trong đó nhng giá tr vt cht và tinh
thn đc s dng làm nn tng đnh hng cho li sng, đo lý, tâm hn và hành
đng ca mi dân tc và các thành viên
đ vn ti cái đúng, cái tt, cái đp, trong
mi quan h gia ngi và ngi, gia ngi vi t nhiên và môi trng xã hi.
Khái nim: “Vn hóa là toàn b nhng giá tr vt cht và tinh thn mà loài
ngi to ra trong quá trình lch s”. [2]
1.1.2. Các yu t cu thành vn hóa
Da vào khái nim v vn hóa, có th chia vn hóa thành hai lnh vc c bn
là vn hóa vt cht và vn hóa tinh th
n.
- Vn hóa vt cht

6
Vn hóa vt cht là toàn b nhng giá tr sáng to đc th hin trong các ca
ci vt cht do con ngi to ra. ó là các sn phm hàng hóa, công c lao đng, t
liu tiêu dùng, c s h tng kinh t nh giao thông, thông tin, ngun nng lng;
c s h tng xã hi nh chm sóc sc khe, nhà , h thng giáo dc và c s h
t
ng tài chính nh ngân hàng, bo him, dch v tài chính trong xã hi. Vn hóa vt
cht đc thc hin qua đi sng vt cht ca quc gia. Chính vì vy vn hóa vt
cht s nh hng to ln đn trình đ dân trí, li sng ca các thành viên trong nn
kinh t đó.
- Vn hóa tinh thn

Là toàn b nhng hot đng tinh thn ca con ngi và xã hi bao gm kin

thc, các phong tc, tp quán, thói quen, cách ng x, ngôn ng (bao gm c ngôn
ng có li và ngôn ng không li), các giá tr và thái đ, các hot đng vn hóa
ngh thut, tôn giáo, giáo dc, các phng thc giao tip và cách thc t chc xã
hi.
1.1.3. Nhng nét đc trng ca vn hóa
Vn hóa bao gm nhng nét đc trng nh sau:
- Vn hóa mang tính tp quán: vn hóa quy đnh nhng hành vi đc chp
nhn hay không đc chp nhn trong xã hi c th. Có nhng tp quán đp, tn ti
lâu đi nh mt s khng đnh v nét đc đáo ca mt nn vn hóa này so vi nn
vn hóa kia, nh tp quán “mi tru” ca ngi Vit Nam. Song cng có nhng tp
quán không d gì cm thông ngay nh tp quán “cà rng c
ng tai”  mt s dân tc
thiu s ca Vit Nam.
- Vn hóa mang tính cng đng
: vn hóa không th tn ti do chính bn thân
nó mà phi da vào s to dng, tác đng qua li và cng c ca mi thành viên
trong xã hi. Vn hóa nh là mt s quy c chung cho các thành viên trong cng
đng. ó là nhng l thói, nhng tp tc mà mt cng đng ngi cùng tuân theo
mt cách rt t nhiên, không cn phi ép buc.
- Vn hóa mang tính dân tc
: vn hóa to nên np suy ngh và cm nhn chung
ca tng dân tc mà ngi dân tc khác không d gì hiu đc.
7
- Vn hóa có tính ch quan: con ngi  các nn vn hóa khác nhau có suy
ngh, đánh giá khác nhau v cùng mt s vic.
- Vn hóa có tính khách quan
: vn hóa th hin quan đim ch quan ca tng
dân tc nhng li có c mt quá trình hình thành mang tính lch s, xã hi, đc
chia s và truyn t th h này sang th h khác, không ph thuc vào ý mun ch
quan ca mi ngi. Vn hóa tn ti khách quan ngay c vi các thành viên trong

cng đng. Chúng ta ch có th hc hi các nn vn hóa, chp nhn nó, ch không
th
bin đi chúng theo ý mun ch quan ca mình.
- Vn hóa có tính k tha
: vn hóa là s tích t hàng trm, hàng ngàn nm ca
tt c các hoàn cnh. Mi th h đu cng thêm đc trng riêng bit ca mình vào
nn vn hóa dân tc trc khi truyn li cho th h sau.  mi th h, thi gian qua
đi, nhng cái c có th b loi tr và to nên mt nn vn hóa qung đi. S sàng
lc và tích t qua thi gian đ
ã làm cho vn vn hóa ca mt dân tc tr nên giàu có,
phong phú và tinh khit hn.
- Vn hóa có th hc hi đc
: vn hóa không ch đc truyn li t đi này
qua đi khác mà nó còn phi do hc mi có. a s nhng kin thc mà mt ngi
có đc là do hc mà có hn là bm sinh đã có. Do vy, con ngi ngoài vn vn
hóa có đc t ni sinh ra và ln lên, có th còn hc đc t nhng ni khác,
nhng nn vn hóa khác.
- Vn hóa luôn phát trin
: mt nn vn hóa không bao gi tnh li và bt bin.
Ngc li vn hóa luôn luôn thay đi và rt nng đng. Nó luôn t điu chnh cho
phù hp vi trình đ và tình hình mi. Trong quá trình hi nhp và giao thoa vi
các nn vn hóa khác, nó có th tip thu các giá tr tin b hoc tích cc ca các nn
vn hóa khác. Ngc li, nó cng tác đng nh hng ti các nn vn hóa khác.
1.2. V
n hóa doanh nghip
1.2.1. Khái nim v vn hóa doanh nghip
Xã hi ln có nn vn hóa chung, doanh nghip cng cn xây dng cho mình
mt nn vn hóa riêng. Nn vn hóa y cng chu s nh hng và đng thi cng
8
là mt b phn cu thành nên nn vn hóa chung. Theo Edgar Schein, mt nhà qun

tr ni ting ngi M đã nói: “Vn hóa doanh nghip gn vi vn hóa xã hi, là
mt bc tin ca vn hóa xã hi, là tng sâu ca vn hóa xã hi. Vn hóa doanh
nghip đòi hi va chú ý ti nng sut và hiu qu sn xut, va chú ý quan h ch
th, quan h gia ng
i vi ngi. Nói rng ra, nu toàn b nn sn xut đu đc
xây dng trên mt nn vn hóa doanh nghip có trình đ cao, nn sn xut s va
mang bn sc dân tc, va thích ng vi thi đi hin nay”.
Vào nhng nm đu ca thp k 90, ngi ta bt đu đi sâu nghiên cu v
nhng nhân t cu thành cng nh nh
ng tác đng to ln ca vn hóa đi vi s
phát trin ca mt doanh nghip. ã có rt nhiu khái nim v vn hóa doanh
nghip đc đa ra nhng cho đn nay vn cha có mt đnh ngha nào đc chính
thc công nhn.
Theo Georges de Saite Marie, chuyên gia ngi Pháp v doanh nghip nh và
va, đã đa ra đnh ngha nh sau: “Vn hóa doanh nghip là tng hp các giá tr,
các biu tng, huy
n thoi, nghi thc, các điu cm k, các quan đim trit hc,
đo đc to thành nn móng sâu xa ca doanh nghip”.
T chc Lao đng quc t (International Labour Organization) đnh ngha:
“Vn hóa doanh nghip là s trn ln đc bit các giá tr, các tiêu chun, thói quen
và truyn thng, nhng thái đ ng x và l nghi mà toàn b chúng là duy nht đi
vi mt t chc đã bi
t”.
Mt đnh ngha đc ph bin và chp nhn rng rãi nht là đnh ngha ca
chuyên gia nghiên cu các t chc Edgar Schein: “Vn hóa công ty là tng hp
nhng quan nim chung mà các thành viên trong công ty hc đc trong quá trình
gii quyt các vn đ ni b và x lý các vn đ vi môi trng xung quanh”.
Trên c s k tha nhng nghiên cu ca các hc gi và h thng nghiên cu
lôgic v
vn hóa và vn hóa kinh doanh, vn hóa doanh nghip đc đnh ngha nh

sau:
“Vn hóa doanh nghip là mt h thng các ý ngha, giá tr, nim tin ch đo,
cách nhn thc và phng pháp t duy đc mi thành viên trong doanh nghip
9
cùng đng thun và có nh hng  phm vi rng đn cách thc hành đng ca
tng thành viên trong hot đng kinh doanh, to nên bn sc kinh doanh ca doanh
nghip đó” [2].
1.2.2. Các mc đ vn hóa doanh nghip
Theo Edgar H. Schein, vn hóa doanh nghip có th chia thành ba mc đ
khác nhau, đó là các mc đ cm nhn đc các giá tr vn hóa trong doanh nghip.
ây là cách tip cn đc đáo, đi t hin tng đ
n bn cht ca mt nn vn hóa,
giúp cho chúng ta hiu mt cách đy đ và sâu sc nhng b phn cu thành nên
nn vn hóa đó.










Hình 1.1: Các mc đ ca vn hóa doanh nghip
("Ngun: The Corporate Culture Survival Guide") [8]
1.2.2.1. Mc đ th nht - Nhng quá trình và cu trúc hu hình ca DN
Bao gm tt c nhng hin tng và s vt mà mt ngi có th nhìn, nghe và
cm nhn khi tip xúc vi mt t chc có nn vn hóa xa l nh:
- Kin trúc đc trng và din mo DN

c coi là b mt ca DN, kin trúc và din mo luôn đc các DN quan
tâm, xây dng. Kin trúc, din mo b ngoài s gây n tng mnh vi khách hàng,
đi tác… v sc mnh, s thành đt và tính chuyên nghip ca bt k DN nào. Din
10
mo th hin  hình khi kin trúc, quy mô v không gian ca DN. Kin trúc th
hin  s thit k các phòng làm vic, b trí ni tht trong phòng, màu sc ch
đo…. Tt c nhng s th hin đó đu có th làm nên đc trng cho DN. Thc t
cho thy, cu trúc và din mo có nh hng đn tâm lý trong quá trình làm vic
ca ngi lao đng.
- Các l k ni
m, l nghi và các sinh hot vn hóa
ây là nhng hot đng đã đc d kin t trc và đc chun b k lng.
L nghi theo t đin ting Vit là toàn th nhng cách làm thông thng theo phong
tc đc áp dng khi tin hành mt bui l. Theo đó, l nghi là nhng nghi thc đã
tr thành thói quen, đc mc đnh s đc thc hin khi tin hành m
t hot đng
nào đó; nó th hin trong đi sng hàng ngày ch không ch trong nhng dp đc
bit. L nghi to nên đc trng v VH, vi mi nn VH khác nhau thì các l nghi
cng có hình thc khác nhau.
L k nim là hot đng đc t chc nhm nhc nh mi ngi trong DN
ghi nh nhng giá tr ca DN và là dp tôn vinh DN, tng cng s t hào ca m
i
ngi v DN. ây là hot đng quan trng đc t chc sng đng nht.
Các sinh hot VH nh các chng trình ca nhc, th thao, các cuc thi trong
các dp đc bit, … là hot đng không th thiu trong đi sng VH. Các hot
đng này đc t chc to c hi cho các thành viên nâng cao sc khe, làm
phong phú thêm đi sng tinh thn, tng cng s giao lu, chia s và hiu bit lâ
n
nhau gia các thành viên.
- Ngôn ng, khu hiu

Ngôn ng là phng tin giao tip trong đi sng hàng ngày, do cách ng x,
giao tip gia các thành viên trong DN quyt đnh. Nhng ngi sng và làm vic
trong cùng mt môi trng có xu hng dùng chung mt th ngôn ng. Các thành
viên trong DN đ làm vic đc vi nhau cn có s hiu bit ln nhau thông qua
vic s dng chung mt ngôn ng, ting “lóng” đc trng ca DN. Nhng t nh

“dch v tt nht”, “khách hàng là thng đ”… đc hiu rt khác nhau tùy theo
VH ca tng DN.
11
Khu hiu là mt câu nói ngn gn, s dng nhng t ng đn gin, d nh
th hin mt cách cô đng nht trit lý kinh doanh ca mt công ty.
- Biu tng, bài hát truyn thng, đng phc
Biu tng là biu th mt cái gì đó không phi là chính nó và có tác dng
giúp mi ngi nhn ra hay hiu đc cái mà nó biu th. Các công trình kin trúc,
l nghi, giai thoi, khu hi
u đu cha đng nhng đc trng ca biu tng. Mt
biu tng khác là logo. Logo là mt tác phâm sáng to th hin hình tng v mt
t chc bng ngôn ng ngh thut. Logo là loi biu trng đn gin nhng có ý
ngha ln nên đc các DN rt quan tâm chú trng. Logo đc in trên các biu
tng khác ca DN nh bng ni quy, bng tên công ty, đng phc, các n ph
m,
bao bì sn phâm, các tài liu đc lu hành…
Bài hát truyn thng, đng phc là nhng giá tr VH to ra nét đc trng cho
DN và to ra s đng cm, gn bó gia các thành viên. ây cng là nhng biu
tng to nên nim t hào ca nhân viên v công ty ca mình. Ngoài ra, các giai
thoi, truyn k, các n phm đin hình … là nhng biu tng giúp mi ngi thy
rõ hn v nhng giá tr
 VH ca t chc.
1.2.2.2. Mc đ th hai - Nhng giá tr đc tuyên b
Doanh nghip nào cng có quy đnh, nguyên tc, trit lý, chin lc và mc

tiêu riêng, là kim ch nam cho hot đng ca toàn b nhân viên và thng đc
doanh nghip công b rng rãi ra công chúng. ây cng chính là nhng giá tr đc
công b, mt b phn ca nn vn hóa doanh nghip.
Nhng giá tr đc tuyên b cng có tính h
u hình vì ngi ta có th nhn bit
và din đt chúng mt cách rõ ràng, chính xác. Chúng thc hin chc nng hng
dn cho các thành viên trong doanh nghip cách thc đi phó vi mt s tình th c
bn và rèn luyn cách ng x cho các thành viên mi trong môi trng doanh
nghip.
- Tm nhìn: Tm nhìn là trng thái trong tng lai mà DN mong mun đt ti.
Tm nhìn cho thy mc đích, phng hng chung đ dn ti hành đng th
ng
12
nht. Tm nhìn cho thy bc tranh toàn cnh v DN trong tng lai vi gii hn v
thi gian tng đi dài và có tác dng hng mi thành viên trong DN chung sc
n lc đt đc trng thái đó.
- S mnh và các giá tr ct lõi: S mnh nêu lên lý do vì sao t chc tn ti,
mc đích ca t chc là gì? Ti sao làm vy? Làm nh th nào?  phc v ai? S
mnh và các giá tr ct lõi nêu lên vai trò, trách nhim mà t thân DN đt ra. S
mnh và các giá tr ct lõi cng giúp cho vic xác đnh con đng, cách thc và các
giai đon đ đi ti tm nhìn mà DN đã xác đnh.
- Mc tiêu chin lc: Trong quá trình hình thành, tn ti và phát trin, DN
luôn chu các tác đng c khách quan và ch quan. Nhng tác đng này có th to
điu kin thun li hay thách thc cho DN. Mi t chc cn xây d
ng nhng k
hoch chin lc đ xác đnh “l trình” và chng trình hành đng, tn dng đc
các c hi, vt qua các thách thc đ đi ti tng lai, hoàn thành s mnh ca
DN. Mi quan h gia chin lc và VHDN có th đc gii thích nh sau: Khi
xây dng chin lc cn thu thp thông tin v môi trng. Các thông tin thu thp
đc li đc din đt và x lý theo cách th

c, ngôn ng thnh hành trong DN
nên chúng chu nh hng ca VHDN. VH cng là công c thng nht mi
ngi v nhn thc, cách thc hành đng trong quá trình trin khai các chng
trình hành đng.
1.2.2.3. Mc đ th ba - nhng quan nim chung (nhng giá tr ngm đnh)
Nhng quan nim chung hay các giá tr ngm đnh là nim tin, nhn thc, suy
ngh, tình cm đã n sâu trong tim thc mi thành viên trong DN. Các ngm đnh
là c
 s cho các hành đng, đnh hng s hình thành các giá tr trong nhn thc
cho các cá nhân. H thng giá tr ngm đnh đc th hin qua các mi quan h sau:
- Quan h gia con ngi vi môi trng
V mi quan h này, mi ngi và mi t chc có nhn thc khác nhau.
Mt s cho rng h có th làm ch đc trong mi tình hung, tác đng ca môi
trng không th làm thay
đi vn mnh ca h. Mt s khác thì cho rng cn phi
13
hòa nhp vi môi trng, hay tìm cách sao cho có mt v trí an toàn đ không phi
chu nhng tác đng bt li ca môi trng. Nhng t chc, cá nhân có suy ngh
tiêu cc thì cho rng không th thay đi đc nhng gì mà s phn đã an bài, nên
đành phi chp nhn s phn đó. ây là nhng t chc, cá nhân có xu hng an
phn, không mun c gng.
- Quan h gia con ngi vi con ng
i
Ngoài mi quan h xã hi, các thành viên trong t chc còn có mi quan h
trong công vic. Các quan h này có nh hng tng h ln nhau. Mt s t chc
ng h thành tích và s n lc ca mi cá nhân. Mt s khác li khuyn khích s
hp tác và tinh thn tp th. Trit lý qun lý ca mi t chc có th coi trng tính
đc lp, t ch hoc ngc l
i đ cao tính dân ch.  xác đnh chính xác t tng
ch đo trong mi quan h gia con ngi trong t chc, cn đánh giá vai trò ca

mi cá nhân trong mi quan h vi các thành viên còn li.
- Ngm đnh v bn cht con ngi
Các t chc khác nhau có quan nim khác nhau v bn cht con ngi. Mt s
t chc cho rng bn cht con ngi là li bing, tinh thn t ch
 thp, kh nng
sáng to kém. Mt s t chc khác li cho rng bn cht con ngi là có tinh thn
t ch cao, có trách nhim và có kh nng sáng to tim n. Trong khi mt s t
chc khác li đánh giá cao kh nng ca ngi lao đng, đ cao ngi lao đng và
coi đó là chìa khóa ca s thành công. Các quan đim khác nhau dn đn nhng
phng pháp qun lý khác nhau và có tác đng
đn nhân viên theo nhng cách khác
nhau.
- Bn cht hành vi con ngi
C s ca hành vi cá nhân trong t chc cn c vào thái đ, tính cách, nhn
thc và s hc hi ca mi ngi. Bn yu t này là nhng yu t ch yu nh
hng đn hành vi cá nhân trong t chc. Quan đim v bn cht hành vi cá nhân
có s khác nhau gia phng Tây và phng ông. Ngi phng Tây quan tâm
nhi
u đn nng lc, s c gng và th hin bn thân bng nhng cái c th làm
đc trong khi ngi phng ông coi trng v th, nên có li sng đ c chng
14
t mình là ai đó th hin qua đa v xã hi mà ngi đó có đc.
- Bn cht s tht và l phi
i vi mt s t chc, s tht và l phi là kt qu ca mt quá trình phân
tích, đánh giá theo nhng quy lut, chân lý đã có. Mt s t chc khác li xem s
tht và l phi là quan đim, ý kin ca ngi lãnh
đo do nim tin, s tín nhim
tuyt đi vi ngi đng đu t chc. Có t chc li cho rng nhng gì còn li sau
cùng chính là l phi và s tht.
Ngoài ra, trong DN còn tn ti mt h thng giá tr cha đc coi là đng

nhiên và các giá tr mà lãnh đo mong mun đa vào DN mình. Nhng giá tr
đc các thành viên chp nhn thì s đc tip tc duy trì theo thi gian và dn
dn đ
c coi là đng nhiên. Sau mt thi gian, các giá tr này s tr thành các
ngm đnh. Các ngm đnh thng rt khó thay đi và nh hng rt ln đn phong
cách làm vic, quyt đnh, giao tip và ng x. S nh hng ca các ngm đnh
ln hn rt nhiu so vi s nh hng ca các giá tr đc th hin.
1.2.3. Tác đng ca vn hóa doanh nghip đi v
i s phát trin ca DN
Nn vn hóa doanh nghip mnh yu khác nhau s có nh hng tích cc hoc
tiêu cc đi vi s phát trin ca DN.
1.2.3.1. Tác đng tích cc ca VHDN
Các tác đng tích cc ca vn hóa doanh nghip gm có:
- Vn hóa doanh nghip to nên phong thái ca doanh nghip, giúp phân bit
doanh nghip này vi doanh nghip khác.
- Vn hóa doanh nghip to nên lc hng tâm cho toàn doanh nghip.
- Vn hóa doanh nghip khích l
quá trình đi mi và sáng ch.
1.2.3.2. Tác đng tiêu cc ca VHDN
Bên cnh nhng tác đng tích cc nêu trên, vn hóa doanh nghip còn có
nhng tác đng tiêu cc nh sau:
- nh hng tiêu cc đn kt qu kinh doanh ca công ty do doanh
nghip không có tp hp nim tin nht quán hoc ch theo đui mc tiêu tài chính
15
mà không có mc tiêu mang tính cht đnh tính.
- nh hng xu đn tâm lý làm vic ca nhân viên nh gây ra không khí th
đng, s hãi  các nhân viên, khin h có thái đ th  hoc chng đi gii lãnh
đo.
1.3. S hình thành vn hóa doanh nghip
1.3.1. Các yu t nh hng đn s hình thành vn hóa doanh nghip

Quá trình hình thành vn hóa doanh nghip là mt quá trình lâu dài và chu s
tác đng ca nhiu yu t, trong đó ba yu t
có nh hng quyt đnh nht là:
1.3.1.1. Vn hóa dân tc
S phn chiu ca vn hóa dân tc lên VHDN là mt điu tt yu. Bn thân
vn hóa doanh nghip là mt nn tiu vn hóa nm trong vn hóa dân tc. Mi cá
nhân trong nn vn hóa doanh nghip cng thuc vào mt nn vn hóa dân tc c
th, vi mt phn nhân cách tuân theo các giá tr vn hóa dân tc. Và khi tp h
p
thành mt nhóm hot đng vì mc tiêu li nhun – mt doanh nghip – nhng cá
nhân này s mang theo nhng nhân cách đó. Tng hp nhng nét nhân cách này
làm nên mt phn nhân cách ca doanh nghip, đó là các giá tr vn hóa dân tc
không th ph nhn đc.
1.3.1.2. Ngi lãnh đo
Ngi lãnh đo không ch là ngi quyt đnh c cu t chc và công ngh
ca doanh nghip mà còn là ngi sáng to ra các biu tng, các ý th
c h, ngôn
ng, nim tin, nghi l và huyn thoi… ca DN. Qua quá trình xây dng và qun lý
doanh nghip, h t tng và tính cách ca lãnh đo s đc phn chiu lên VHDN.
1.3.1.3. Nhng giá tr tích ly
Có nhng giá tr VHDN không thuc v vn hóa dân tc, cng không phi do
nhà lãnh đo sáng to ra mà do tp th nhân viên trong doanh nghip to dng nên,
đc gi là nhng kinh nghim hc hi đc. Chúng hình thành hoc vô thc hoc
có ý thc và nh hng ca chúng đn hot đng ca DN có th tích cc cng có
th tiêu cc.