Các giải pháp phát triển sản phẩm phái sinh cho các ngân hàng thương mại Việt Nam

B
TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O
NG

I H C KINH T TP.HCM

NGUY N
NG MAI TRÂM

GII PHÁP PHÁT TRI
N SN PH
M PHÁI SINH
CHO CÁC NGÂN HÀNG TH NG M I VIT NAM
Chuyên ngành : Kinh t - tài chính - ngân hàng
Mã s : 60.31.12

LUN VN TH C S KINH T
NG

I H NG DN: TS. NGUY N TN HỒNG

THÀNH PH H CHÍ MINH – 2011


L I CAM OAN
Tôi xin cam oan bài lu n v n t t nghi p này là cơng trình nghiên c u th c s c a
cá nhân,

c th c hi n trên c s
nghiên c u lý thuy
t, ki
n th c kinh in, nghiên

c u kho sát tình hình th c tin và d i s h ng dn khoa hc c a TS. Nguyn
Tn Hoàng.
Các s li u và nhng k
t qu trong lu n v n là trung th c, ch a tng


c cơng b

d i bt c hình th c nào tr c khi trình, bo v và cơng nh n b
i “Hi ng ánh
giá lu n v n t t nghi p Thc s kinh t
”
Mt ln na, Tôi xin khng nh v s trung th c c a li cam k
t trên.
Ng i th c hi n

Nguyn !ng Mai Trâm


M CL C

Danh mc ch vit tt
Danh mc các bng, hình v, s !
M∀ #u
Ch∃ng 1: Nh%n th&c chung v∋ cơng c tài chính phái sinh ............................... 1

1.1 nh ngha v cơng c∀ tài chính phái sinh .......................................................... 1
1.2 Th tr ng cơng c∀ tài chính phái sinh ............................................................... 1
1.2.1 S phát trin c a th tr ng tài chính phái sinh ............................................... 1
1.2.2 Các loi công c∀ phái sinh .............................................................................. 2
1.2.2.1 H
p ng k# hn ......................................................................................... 3
1.2.2.2 H
p ng t ng lai ...................................................................................... 3
1.2.2.3 H
p ng quyn chn .................................................................................. 4
1.2.2.4 Hoán ∃i ...................................................................................................... 5
1.2.3

i t
ng tham gia th tr ng phái sinh.......................................................... 5

1.2.4 Vai trị c a cơng c∀ tài chính phái sinh............................................................ 7
1.3 L
i ích và r i ro khi s% d∀ng các công c∀ TCPS ................................................ 9
1.3.1 L
i ích t cơng c∀ tài chính phái sinh ............................................................. 9
1.3.2 Nhng r i ro gia t ng khi mua/bán các cơng c∀ tài chính phái sinh ............... 12
1.4 Nhng y
u t tác ng
n r i ro công c∀ phái sinh......................................... 13
1.5 Kinh nghi m hình thành và phát trin th tr ng công c∀ phái sinh
mt s
n c trên th
gii .................................................................................................. 16
1.5.1 Th tr ng phái sinh M& ............................................................................... 16

1.5.2 Th tr ng phái sinh
Anh ........................................................................... 18
1.5.3 Th tr ng phái sinh Nh t Bn ...................................................................... 19
1.5.4 Th tr ng phái sinh Úc ................................................................................ 20
1.5.5 Th tr ng phái sinh Singapore ..................................................................... 20
K
t lu n ch ng 1 ................................................................................................. 22


Ch∃ng 2: Th(c tr)ng v∋ vi∗c áp dng các công c tài chính phái sinh c+a các
ngân hàng th∃ng m)i t)i Vi∗t Nam .................................................................. 23
2.1 Các y
u t th tr ng h∋ tr
cho s phát trin các CCPS .................................. 23
2.1.1 C s
pháp lý cho vi c áp d∀ng các công c∀ tài chính phái sinh .................... 23
2.1.2 Nhng iu ki n th tr ng h∋ tr
cho s phát trin CCPS ........................... 25
2.2 Th c trng áp d∀ng các công c∀ tài chính phái sinh c a các ngân hàng th ng
mi ti Vi t Nam .................................................................................................. 28
2.2.1 Vn  am hiu và áp d∀ng cơng c∀ tài chính phái sinh ti các doanh nghiêp
Vi t Nam .............................................................................................................. 28
2.2.1.1 Nhu cu v các sn ph(m tài chính phái sinh c a DNVN ........................... 28
2.2.1.2 M c  am hiu v SPPS c a các doanh nghi p Vi t Nam ........................ 34
2.2.1.3 K# vng c a các doanh nghi p v các sn ph(m phái sinh c a ngân hàng .. 38
2.2.2 Th c trng các ngân hàng th ng mi Vi t Nam phát trin sn ph(m tài
chính phái sinh ...................................................................................................... 40
2.2.2.1 Quan im c a ngân hàng th ng mi Vi t Nam v vi c phát trin SPPS .. 40
2.2.2.2 M i quan tâm c a ngân hàng th ng mi Vi t Nam khi gii thi u và
phát trin các SPPS................................................................................................ 44

2.2.2.3 Nhng y
u t mà ngân hàng th ng mi Vi t Nam cn ci thi n khi gii
thi u và phát trin SPPS ........................................................................................ 47
2.3 ánh giá v th c trng các ngân hàng th ng mi Vi t Nam phát trin các
sn ph(m tài chính phái sinh .................................................................................. 48
2.3.1 V phía các doanh nghi p Vi t Nam (V phía cu) ....................................... 49
2.3.2 V phía các ngân hàng th ng mi Vi t Nam (V phía cung) ....................... 51
K
t lu n ch ng 2 ................................................................................................. 53

Ch∃ng 3: Gii pháp phát tri,n sn ph−m phái sinh cho các ngân hàng th∃ng
m)i Vi∗t Nam ...................................................................................................... 54
3.1 Nhng gii pháp cho k
hoch v mô ............................................................... 56
3.1.1 Phát trin h th ng giám sát .......................................................................... 57


3.1.2 Yêu cu v v n và th
chp trong giao dch cơng c∀ tài chính phái sinh........ 57
3.1.3 u cu b)t buc v tái phòng nga r i ro trên các th tr ng qu c t
.......... 58
3.1.4 Yêu cu m
c%a th tr ng t do cho tt c các nh ch
trin khai các h
p
ng phái sinh ...................................................................................................... 58
3.1.5 Hồn thi n ch
 k
tốn Vi t Nam, nâng cao tính thanh khon c a sn
ph(m phái sinh ...................................................................................................... 59

3.1.5.1 Hồn thi n ch
 k
tốn Vi t Nam .......................................................... 59
3.1.5.2 Nâng cao tính thanh khon c a sn ph(m phái sinh.................................... 60
3.1.6 Cn có s phát trin cân b∗ng gia các ngành công nghi p, !c bi t là ngành
cơng nghi p tài chính............................................................................................ 62
3.2 Nhng gii pháp cho các ngân hàng th ng mi .............................................. 63
3.2.1 Nâng cao n ng l c v n và m
rng mng l i hot ng trong và ngoài
n c ................................................................................................................... 66
3.2.2 Nâng cao nh n th c và trình  c a doanh nghi p Vi t Nam trong vi c s%
d∀ng công c∀ phái sinh .......................................................................................... 68
3.2.3 Nâng cao n ng l c t vn và công ngh hi n i c a các ngân hàng th ng
mi ....................................................................................................................... 69
3.2.4 Chi
n l
c marketing và quan h khách hàng ............................................... 70
3.2.5 Nâng cao n ng l c qun lý r i ro .................................................................. 70
K
t lu n ch ng 3 ................................................................................................. 72
Kt lu%n................................................................................................................ 73
Tài li u tham kho
Ph∀ l∀c:

iu tra, kho sát ý ki
n v vi c phát trin cơng c∀ tài chính phái sinh

vi các ngân hàng th ng mi Vi t Nam.
Ph∀ l∀c 1: Dành cho các doanh nghi p Vi t Nam.
Ph∀ l∀c 2: Dành cho các ngân hàng th ng mi Vi t Nam.

i


DANH M C CH. VI T T/T
BIS:

Ngân hàng thanh toán Qu c T
.

CCPS:

Công c∀ phái sinh.

DN:

Doanh nghi p.

H TL:

H
p ng t ng lai.

KLGD: Kh i l
ng giao dch.
NHNN: Ngân hàng nhà n c.
NHTM: Ngân hàng th ng mi.
NH:

Ngân hàng.

TCTD:

T∃ ch c tín d∀ng.

TCPS:

Tài chính phái sinh.

SPPS:

Sn ph(m phái sinh.

SGD:

S
giao dch.

SGDCK: S
giao dch ch ng khoán.
VND:

Vi t Nam ng.

WTO:

T∃ ch c th ng mi qu c t
.

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1:

i t
ng tham gia th tr ng phái sinh ......................................... 6

Hình 2.1: Nhng thay ∃i v t+ giá h i ối (USD/VND) ............................ 27
Hình 2.2: Nhng thay ∃i v t+ l lãi sut .................................................... 27
Hình 2.3: Các nhân t tác ng
n r i ro tài chính c a các doanh nghi p
Vi t Nam ...................................................................................................... 29
Hình 2.4: Tm quan trng c a nhng nhân t tác ng
n r i ro tài chính .. 29
Hình 2.5: Các cơng ty b thua l∋ nghiêm trng do s bi
n ng v lãi sut ... 30
Hình 2.6: Các công ty b thua l∋ nghiêm trng do s bi
n ng v t+ giá
h i ối ........................................................................................................ 31
Hình 2.7: Thái  c a doanh nghi p Vi t Nam v qun lý r i ro tài chính.... 32
Hình 2.8: Gim thiu s bi
n ng trong dòng tin th c .............................. 33
Hình 2.9: Gim thiu s bi
n ng trong thu nh p k
tốn ........................... 33
Hình 2.10: M i quan tâm c a DN Vi t Nam v các sn ph(m phái sinh ....... 35
Hình 2.11: Phân b∃ ki
n th c v các SPPS trong các doanh nghi p theo khu
v c .............................................................................................................. 36
Hình 2.12: Phân b∃ vn  trách nhi m cá nhân

i vi các SPPS trong công

ty theo khu v c ............................................................................................ 38
Hình 2.13: Khách hàng mong
i v sn ph(m phái sinh c a ngân hàng ...... 39
Hình 2.14: Thái  c a các ngân hàng v vai trị c a sn ph(m tài chính phái
sinh ............................................................................................................. 44
Hình 2.15: M i quan tâm c a NHTM Vi t Nam khi gii thi u và phát trin
các sn ph(m phái sinh cho DN .................................................................... 45
Hình 2.16: Nhng y
u t mà ngân hàng Vi t Nam cn ci thi n  phát trin
vi c kinh doanh công c∀ tài chính phái sinh ................................................. 48
Hình 3.1: Ki
n ngh c a NHTM vi Chính ph ............................................ 56


DANH M C CÁC BNG
Bng 2.1: Thu nhâp và l
i nhu n t công c∀ phái sinh ti mt s NHTM..... 41

DANH M C S 

S  1: S  SWOT c a khu v c ngân hàng và các cơng c∀ tài chính phái
sinh .............................................................................................................. 55
S  2: Mơ hình nghiên c u s phát trin c a sn ph(m phái sinh .............. 64


L I M0 1U
1.1 Tính c2p thit c+a ∋ tài:
Hi n nay xu h ng tồn cu hố kinh t

qu c t
ã tác ng mnh m, và  Vi t
Nam có th theo kp vi các qu c gia trong khu v c c−ng nh trên th
gii, các
doanh nghi p phi c g)ng h
t s c  hn ch

n m c thp nht nhng r i ro có
th xy ra nh∗m nâng cao n ng l c cnh tranh trên th ng tr ng qu c t
. Vi t
Nam là mt trong nhng n c có nn kinh t
ang phát trin cho nên ây c−ng là
ni tim (n nhiu r i ro trong hot ng kinh doanh c a các doanh nghi p Vi t
Nam do th tr ng cnh tranh vô cùng gay g)t và kh c li t. Công c∀ phái sinh


c

xem là mt trong nhng cơng c∀  phịng nga r i ro và t i a hố l
i nhu n, vì
th
, vi c phát trin công c∀ phái sinh là vn  mang tính cp bách ln


c s

quan tâm khơng ch. c a chính ph mà cịn c a ngân hàng nhà n c và các ngân
hàng th ng mi.
Nhu cu v sn ph(m phái sinh là rt chính áng cho các doanh nghi p khi mà nó
giúp doanh nghi p cân

i lung tin, c cu li tài sn n
(s% d∀ng cơng c∀ hốn

∃i), và gim bt các chi phí trên c s
nh n nh úng din bi
n th tr ng cùng
vi ó là vi c s% d∀ng sn ph(m phái sinh nh công c∀ bo him r i ro.
em li l
i ích cho các doanh nghi p trong vi c ch

iu này

ng tính tốn k
hoch kinh

doanh.
Hn na, vi c phát trin kinh doanh các sn ph(m phái sinh c−ng rt cn thi
t
cho các ngân hàng Vi t Nam n
u h mu n a dng hoá ngun thu nh p c−ng nh
t ng c ng m i quan h lâu dài vi khách hàng. Nhiu chuyên gia tài chính tin r∗ng
, Vi t Nam là mt th tr ng có tim n ng y

cho các sn ph(m phái sinh trong

t ng lai gn, do ó n
u ngân hàng Vi t Nam khơng có chi
n l
c phát trin mnh

m, các sn ph(m phái sinh thì tim n ng cho th tr ng này s,


c th c hi n b
i

các ngân hàng n c ngoài ang ngày càng thâm nh p vào th tr ng theo cách c a
h.
Ngoài ra, Vi t Nam ã gia nh p vào không gian WTO nên vi c phát trin công
c∀ hi n i này là iu tt y
u vì

i vi th
gii công c∀ này rt ph∃ bi
n và ã tr



nên ngày càng quan trng trong th
gii tài chính. Thêm vào ó, nhu cu hi nh p
WTO và t ng c ng thu hút v n u t gián ti
p (FII) thì vi c thi
u v)ng các sn
ph(m phái sinh s, làm gim tính cnh tranh c a th tr ng Vi t Nam. Chính vì s
cn thi
t c a vn  mang tính cp bách này, tác gi ã chn  tài nghiên c u:
“Gii pháp phát trin sn ph(m phái sinh cho các ngân hàng th ng mi Vi t Nam”

1.2 Mc tiêu nghiên c&u:
Lu n v n này nh∗m m∀c ích tìm ra nhng bi n pháp hi u qu cho ngân hàng

th ng mi Vi t Nam  m
rng vi c kinh doanh sn ph(m phái sinh và theo kp
vi nhu cu gia t ng trong dch v∀ tài chính qun lý r i ro trên th tr ng. Phát trin
các sn ph(m phái sinh trong các ngân hàng th ng mi Vi t Nam phi


c mang

li t iu tra sâu hn v c hi th tr ng bên ngoài và các m i e da c−ng nh
nhng im mnh và im y
u c a n ng l c hi n ti ngân hàng Vi t Nam.
 t


c m∀c tiêu trên, nghiên c u này tìm cách  hoàn thành các m∀c tiêu

sau ây:
- Nghiên c u vai trò và ch c n ng c a các phái sinh nh là công c∀ hi u qu trong
vi c bo him r i ro tài chính cho doanh nghi p.
- Hiu


c nhng khó kh n trong vi c phát trin th tr ng phái sinh
Vi t Nam.

- Tìm hiu nh n th c c a các công ty Vi t Nam liên quan
n nhng l
i ích áng k
và r i ro c a các sn ph(m tài chính phái sinh.
- Xác nh và u tiên nhng im mnh và im y

u c a ngân hàng th ng mi
Vi t Nam trong vi c trin khai kinh doanh các phái sinh.
- Xác nh các lnh v c quan trng ngân hàng th ng mi Vi t Nam s, phi ci
thi n  gii thi u thành công các sn ph(m phái sinh cho khách hàng.
-

a ra các gii pháp cho chính ph và ngân hàng th ng mi Vi t Nam  thúc
(y s phát trin c a các sn ph(m phái sinh hi u qu.