Đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh Bình Dương

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




N
N
G
G
U
U
Y
Y


N
N


T
T
H
H




X

X
I
I
N
N
H
H





ÁNH GIÁ NNG LC CNH TRANH
CA DOANH NGHIP NH VÀ VA
TNH BÌNH DNG


LUN VN THC S KINH T


CHUYÊN NGÀNH: KINH T PHÁT TRIN
MÃ S: 60.31.05


NGI HNG DN: TS NGUYN TN KHUYÊN

TP.H CHÍ MINH – NM 2011




MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam oan
Li cm n
Mc lc
Danh mc các ký hiu, ch vit tt
Danh mc hình, bng biu
Danh mc ph lc
CHNG 1. TNG QUAN
1
1.1. Lý do chn  tài
1
1.2. Mc tiêu nghiên cu
2
1.3. Câu hi nghiên cu
2
1.4. Phm vi nghiên cu và phng pháp nghiên cu
2
1.5. Kt cu ca lun vn
3
CHNG 2. C S LÝ THUYT 4
2.1. Gii thiu 4

2.2. Khái nim v cnh tranh 4
2.3. Khái nim v nng lc cnh tranh 5
2.3.1. Lý thuyt cnh tranh c in 5
2.3.2. Lý thuyt cnh tranh tân c in 6
2.3.3. Lý thuyt nng lc cnh tranh hin i 7
2.4. Các yu t nh hng NLCT ca doanh nghip 10
2.4.1. Mc  áp ng th trng 11
2.4.2. Mc  iu chnh c cu t chc theo li th cnh tranh ca doanh
nghip 12
2.4.3. Xây dng h thng thang o thành tích và tng thng tng minh
14
2.4.4. Xây dng vn hóa hc tp liên tc 15
2.4.5. ng dng công ngh 16
2.4.6. Xây dng thng hiu 17
2.4.7. Huy ng vn 19
2.5. Các quan im v xác nh DNNVV 21
2.5.1. Quan im v xác nh DNNVV trên th gii 21
2.5.2. Quan im v xác nh DNNVV  Vit Nam 22
2.6. Tính tt yu ca cnh tranh và vic nâng cao NLCT ca các DNNVV trong
giai on hin nay 26
2.7. Tng quan mt s công trình nghiên cu trc ây 28
2.7.1. Các nghiên cu trong nc 28
2.7.2. Các nghiên cu ngoài nc 29
2.8. Mô hình nghiên cu 30
2.9. Tóm tt 33
CHNG 3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 34
3.1. Gii thiu 34
3.2. Quy trình nghiên cu 34
3.2.1. Xây dng thang o 35
3.2.2. ánh giá các thang o 36

3.2.3. Phân tích kt qu kho sát NLCT ca DNNVV tnh Bình Dng 37
3.3. Thang o 38
3.3.1. Thang o mc  áp ng th trng 38
3.3.2. Thang o mc  iu chnh c cu t chc theo li th cnh tranh 39
3.3.3. Thang o xây dng h thng o lng thành tích và tng thng tng
minh 39
3.3.4. Thang o xây dng vn hóa hc tp liên tc 40
3.3.5. Thang o ng dng công ngh 41
3.3.6. Thang o xây dng thng hiu 41
3.3.7. Thang o huy ng vn 42
3.3.8. Thang o mc  hài lòng ca doanh nghip v NLCT hin ti 43
3.4. Mt s thông tin v mu 43
3.4.1. Phng pháp chn mu 43
3.4.2. Kích thc mu 43
3.4.3. Kt cu mu 44
3.5. Tóm tt 45
CHNG 4. KT QU NGHIÊN CU 47
4.1. Gii thiu 47
4.2. Kim nh  tin cy Cronbach
’
s Alpha 47
4.2.1. Thang o mc  hin ti các yu t nh hng n NLCT ca các
DNNVV tnh Bình Dng 47
4.2.2. Thang o mc  hài lòng ca doanh nghip v NLCT hin ti 50
4.3. Phân tích nhân t khám phá (EFA) 51
4.3.1. Thang o mc  hin ti các yu t nh hng n NLCT ca các
DNNVV tnh Bình Dng 51
4.3.2. Thang o mc  hài lòng ca doanh nghip v NLCT hin ti 53
4.4. iu chnh mô hình nghiên cu 53
4.5. Kim nh mô hình nghiên cu hiu chnh 57

4.6. Tóm tt 60
CHNG 5: KT LUN 62
5.1. Tng hp nh ng kt qu nghiên cu chính ca  tài 62
5.2. Nh ng gi ý và  xut vi doanh nghip 63
5.2.1. Tin hành hiu chnh c cu và xây dng vn hóa doanh nghip 63
5.2.2. Tng cng kh nng huy ng vn 65
5.2.3. Xây dng h thng thang o thành tích và tng thng tng minh
66
5.2.4. Tng cng kh nng ng dng công ngh và xây dng thng hiu cho
các DNNVV 67
5.3. Nh ng gi ý và  xut vi !y ban nhân dân tnh Bình Dng 68
5.4. Nh ng hn ch ca  tài và  xut hng nghiên cu tip theo 70
5.4.1. Nh ng hn ch ca  tài 70
5.4.2.  xut hng nghiên cu tip theo 70
5.5. Tóm tt 71
Tài liu tham kho
Ph lc

LI CAM OAN

 thc hin lun vn “ánh giá nng lc cnh tranh ca doanh nghip
nh và va tnh Bình Dng”, tôi ã t nghiên cu, tìm hiu vn , vn
dng kin thc ã hc và trao i vi giáo viên hng dn, bn bè, ng
nghip,…

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên cu ca riêng tôi, các s liu
và kt qu trình bày trong lun vn này là trung thc.

Bình Dng, tháng 12 nm 2011
Tác gi

Nguyn Th Xinh












LI CM N

 hoàn thành lun vn này, Tôi xin chân thành gi li cm n n Quý
Thy, Cô Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh ã truyn t
nhng kin thc quý báu trong sut thi gian tôi hc ti trng, c bit xin
chân thành gi li cm n n Thy Nguyn Tn Khuyên – Phó Vin Trng
Vin Nghiên cu kinh t và phát trin, Trng i hc Kinh t thành ph H
Chí Minh ã hng dn tn tình v phng pháp khoa hc và n i dung  tài.
Tôi c!ng xin chân thành cm n n các bn bè, ng nghip ã t vn và h∀
tr# tôi trong quá trình x lý s liu và la chn khung phân tích.
Trong quá trình thc hin lun vn, mc dù ã ht sc c g∃ng, trao i
và tip thu các ý kin óng góp ca Quý Thy, Cô, bn bè và ng nghip,
tham kho nhiu tài liu  hoàn thành lun vn, tôi c!ng không kh%i né tránh
nhng sai sót. Tôi rt mong nhn #c nhng thông tin óng góp, phn hi

quý báu t& Quý Thy, Cô và các bn.

Bình Dng, tháng 12 nm 2011
Tác gi



Nguyn Th Xinh





DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

DNNVV : Doanh nghip nh% và v&a (SME)
NLCT : Nng lc cnh tranh
TP. HCM : Thành ph H Chí Minh
EFA : Extraction Factor Analysis (Phân tích nhân t khám phá)
ANOVA : Analysis of Variance (Phân tích phng sai)
SIG : Significance (ý ngh∋a, s quan trng)

DANH MC HÌNH, BNG BIU

HÌNH
Hình 2.1. Mô hình nghiên cu
Hình 3.1. Quy trình nghiên cu
Hình 4.1. Mô hình nghiên cu iu ch(nh

BNG BIU
Bng 2.1. Quy nh phân loi DNNVV theo Ngh nh 90/N-CP
Bng 2.2. Phân loi DNNVV theo Ngh nh 56/2009/N-CP
Bng 3.1. Thang ó áp ng th trng
Bng 3.2. Thang o iu ch(nh c cu t chc theo l#i th cnh tranh
Bng 3.3. Thang o xây dng h thng o lng thành tích và tng thng
tng minh
Bng 3.4. Thang o xây dng vn hóa hc tp liên tc
Bng 3.5. Thang o ng dng công ngh
Bng 3.6. Thang o xây dng thng hiu
Bng 3.7. Thang o huy  ng vn
Bng 3.8. Thang o mc  hài lòng ca doanh nghip v NLCT hin ti
Bng 3.9. Phân loi mu theo a bàn

Bng 3.10. Phân loi mu theo ngành ngh
Bng 4.1. H s Cronchbach’s Alpha các thành phn ca thang o mc 
hin ti các yu t nh hng n NLCT ca DNNVV t(nh Bình Dng
Bng 4.2. H s Cronchbach’s Alpha các thành phn ca thang o mc  hài
lòng ca doanh nghip v NLCT hin ti
Bng 4.3. Kim tra KMO ca thang o mc  hin ti các yu t nh hng
n NLCT ca DNNVV t(nh Bình Dng
Bng 4.4. Kt qu phân tích EFA thang o mc  hin ti các yu t nh
hng n NLCT ca DNNVV t(nh Bình Dng.
Bng 4.5. Kim tra KMO ca thang o mc  hài lòng ca doanh nghip v
NLCT hin ti
Bng 4.6. Kt qu EFA ca thang o mc  hài lòng ca doanh nghip v
NLCT hin ti
Bng 4.7. Thang o mc  hin ti các yu t nh hng n NLCT ca
DNNVV t(nh Bình Dng.
Bng 4.8. H s Cronchbach’s Alpha các thành phn ca thang o mc 
hin ti các yu t nh hng n NLCT ca DNNVV t(nh Bình Dng sau
khi hiu ch(nh
Bng 4.9. Thang o mc  hài lòng ca doanh nghip v NLCT hin ti
Bng 4.10. Bng phân tích ANOVA trong hi quy tuyn tính
Bng 4.11. Bng kt qu hi quy t&ng phn
Bng 4.12. Kt qu kim nh mô hình gi thit

DANH MC PH LC

Ph lc 1: Dàn ý và kt qu xin ý kin chuyên gia
Ph lc 2: Bng câu h%i kho sát chính thc
Ph lc 3: Danh sách các doanh nghip tham gia kho sát
Ph lc 4: Kim nh  tin cy Cronbach’s Alpha
Ph lc 5: Phân tích nhân t khám phá (EFA)
Ph lc 6: Kim nh  tin cy Cronbach’s Alpha sau khi hiu ch(nh
Ph lc 7: Phân tích hi quy

1

CHNG 1. TNG QUAN

1.1. Lý do chn  tài
Bình Dng là mt tnh thuc Vùng ông Nam B - Vùng kinh t trng
im phía Nam ca c nc. Trong thi gian qua, Bình Dng ã vn lên
thành mt tnh có tc  tng trng thuc loi cao nht nc, c bit là phát
trin công nghip, dch v. Trong ó, óng góp áng k vào tc  tng
trng kinh t cao ca Bình Dng thuc v các doanh nghip nh và va
(DNNVV) ang hot ng trên a bàn.
Bi cnh hi nhp kinh t quc t ã, ang và s m ra nhng c hi mi
song cng t ra nhiu thách thc ln v kh nng cnh tranh cho các
DNNVV. Nht là vào thi gian gn ây, trc nh hng lan rng ca cuc
khng hong tài chính toàn cu, nhiu DNNVV ã không tr vng, thm chí
có kt cc t i t hn là óng c!a hot ng ã  li nhiu t∀n tht ln cho
nn kinh t Vit Nam nói chung và tnh Bình Dng nói riêng. Nh#m to iu
kin thun l∃i cho các DNNVV phát trin, Chính ph ã ban hành Ngh nh
s 56/2009/N-CP ngày 30/6/2009 v tr∃ giúp phát trin DNNVV. Ngoài
nhng tr∃ giúp v tài chính, mt b#ng sn xut, vic ∀i mi, nâng cao nng
l%c công ngh, trình  k& thut, xúc tin m rng th trng, tham gia k
hoch mua s∋m, cung ng dch v công, Chính ph còn nhn mnh các dch
v h( tr∃ DNNVV nh t vn v qun lý và tài chính nh#m giúp nâng cao
nng l%c cnh tranh (NLCT) cho các DNNVV. Trin khai th%c hin Ngh
nh trên, )y ban nhân dân tnh Bình Dng ã ban hành K hoch s
3348/KH-UBND ngày 09/11/2011 phát trin DNNVV tnh Bình Dng giai
on 2011 – 2015, cng ã nhn mnh các gii pháp phát trin DNNVV, nht
là các gii pháp nâng cao NLCT cho doanh nghip. ây là c s pháp lý quan
trng cho thy vic th%c hin  tài “ánh giá nng lc cnh tranh ca

2

doanh nghip nh và va tnh Bình Dng” là vic cn thit hn bao gi
ht.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu t∀ng quát:
ánh giá và phân tích NLCT ca các DNNVV tnh Bình Dng, t ó
g∃i ý các gii pháp, chính sách  nâng cao NLCT ca các doanh nghip này.
Mc tiêu c th:  tài hng n 03 mc tiêu c th sau:
Mc tiêu 1: Kho sát, ánh giá hin trng NLCT ca các DNNVV trên
a bàn tnh Bình Dng trong giai on hin nay.  tài s! dng phng
pháp phân tích, thng kê mô t kt h∃p iu tra kho sát  ánh giá hin
trng NLCT ca các DNNVV.
Mc tiêu 2: Phân tích các nhân t nh hng n NLCT ca các
DNNVV trên a bàn tnh Bình Dng.  tài s! dng phng pháp phân
tích nhân t  nh v các nhân t,  ng thi chy h i quy  xác nh mc
 nh hng ca các nhân t n NLCT ca các DNNVV.
Mc tiêu 3: G∃i ý các gii pháp, chính sách nh#m nâng cao NLCT ca
các DNNVV trên a bàn tnh Bình Dng.
1.3. Câu hi nghiên cu
NLCT ca DNNVV tnh Bình Dng hin nay nh th nào?
Nhng gii pháp cn th%c hin  nâng cao NLCT ca DNNVV tnh
Bình Dng là gì?
1.4. Phm vi nghiên cu và phng pháp nghiên cu
Phm vi nghiên cu ca lun vn là ánh giá NLCT ca DNNVV tnh
Bình Dng, ch yu là các doanh nghip trên a bàn th xã Th Du Mt,
th xã Thun An, th xã D∗ An, huyn Tân Uyên, huyn Bn Cát,…. Trên c
s ó,  ra nhng gii pháp  nâng cao NLCT cho các DNNVV tnh Bình
Dng.
3

Các nghiên cu trong lun vn bao g m nghiên cu nh tính và nghiên
cu nh l∃ng. Nghiên cu nh tính ∃c th%c hin thông qua phng pháp
thng kê mô t, phân tích t∀ng h∃p và quy np là ch yu. Thông tin thu thp
∃c t nghiên cu nh tính là c s xác nh các yu t cu thành NLCT
ca doanh nghip. Nghiên cu nh l∃ng ∃c th%c hin b#ng k& thut
phng vn tr%c tip doanh nghip thông qua phiu kho sát. Thông tin thu
thp ∃c t nghiên cu nh l∃ng bc u tiên s ∃c a vào phân tích
 tin cy ca các thang o và phân tích nhân t khám phá (EFA)  iu
chnh thang o. Thang o sau khi ∃c m bo  tin cy s ∃c a vào
nghiên cu chính thc  xác nh các yu t nh hng n NLCT ca
DNNVV tnh Bình Dng và xác nh mc  hài lòng ca doanh nghip vào
NLCT hin ti ca doanh nghip mình.
Trong quá trình phân tích d liu, tác gi s! dng công c h( tr∃ là phn
mm SPSS 16.0.
1.5. Kt cu ca lun vn
Lun vn g m nm chng.
- Chng 1: T∀ng quan
- Chng 2: C s lý thuyt
- Chng 3: Phng pháp nghiên cu
- Chng 4: Kt qu nghiên cu
- Chng 5: Kt lun






4

CHNG 2. C S LÝ THUYT

2.1. Gii thiu
 có cái nhìn t∀ng quan v nhng mô hình nghiên cu trc và c s lý
thuyt v NLCT ca DNNVV, trong Chng 2 tác gi khái quát nhng quan
im khác nhau v cnh tranh, NLCT, tìm ra các yu t nh hng n NLCT
ca DNNVV, t ó a ra khung lý thuyt mô hình xác nh các nhân t nh
hng n NLCT ca DNNVV tnh Bình Dng.
2.2. Khái nim v cnh tranh
Cnh tranh kinh t xut hin và t n ti khách quan trong quá trình hình
thành, phát trin ca sn xut hàng hóa và tr thành mt c trng n∀i bt ca
c ch th trng. Do vy, các lý thuyt nghiên cu v cnh tranh ch xut
hin trong giai on hình thành và phát trin kinh t th trng t bn ch
ngh∗a, tiêu biu nh lý thuyt ca trng phái kinh t hc c∀ in, lý lun ca
trng phái kinh t chính tr hc Mác xít, lý thuyt ca trng phái tân c∀
in, ca các trng phái kinh t hc hin i,…Do cách tip cn khác nhau,
nên cng ã có rt nhiu khái nim khác nhau v vn  này tùy theo góc 
tip cn.
Theo T in thut ng chính sách thng mi (1997), sc cnh tranh là:
“Nng lc ca mt doanh nghip hoc mt ngành, thm chí mt quc gia
không b doanh nghip khác, ngành khác hoc nc khác ánh bi v nng
lc kinh t”.
T in Bách khoa Vit Nam tp 1 ca tác gi Bùi Th Thanh Hà (2000)
ã nh ngh∗a: “Cnh tranh trong kinh doanh là hot ng ganh ua gia
nhng ngi sn xut hàng hóa, gia các thng nhân, các nhà kinh doanh
trong nn kinh t th trng, b chi phi bi quan h cung – cu nhm giành
các iu kin sn xut, tiêu th, th trng có li nht”. Quan nim này ã
5

xác nh rõ các ch th ca cnh tranh là các ch th kinh t và mc ích ca

h là nh#m giành ∃c các iu kin sn xut, tiêu th và th trng có l∃i
nht.
Trong Giáo trình Kinh t hc chính tr Mác – Lênin (2002) nêu rõ:
“Cnh tranh là s ganh ua, s u tranh v kinh t gia các ch th tham
gia sn xut – kinh doanh vi nhau nhm giành nhng iu kin thun li
trong sn xut – kinh doanh, tiêu th hàng hóa và dch v  thu c nhiu
li ích nht cho mình. Mc tiêu ca cnh tranh là giành li ích, li nhun ln
nht, bo m s tn ti và phát trin ca ch th tham gia cnh tranh”.
Tuy nhiên, cnh tranh không phi lúc nào cng  ng ngh∗a vi vic ua
tranh, trit h nhau. Theo Michael Porter (1980): cnh tranh là giành ly th
phn, là tìm kim l∃i nhun cao hn mc l∃i nhun trung bình mà doanh
nghip ang có. Kt qu quá trình cnh tranh là s% bình quân hóa l∃i nhun
trong ngành và theo ó giá c có th gim i. Hin nay cnh tranh và h∃p tác
an xen nhau, song xu th chính là h∃p tác.
Trên c s nghiên cu các khái nim, theo tác gi “Cnh tranh là s
ganh ua gia các ch th kinh t trên c s s dng hiu qu ngun lc 
tha mãn nhu cu khách hàng mc tiêu, qua ó giành ly nhng v th tng
i trong sn xut, tiêu th hàng hóa  ti a hóa li nhun.”
2.3. Khái nim v nng lc cnh tranh
NLCT thng ∃c hiu nh là kh nng mà m(i quc gia, m(i ngành
và DN tn dng các u th có ∃c  duy trì và phát huy nh hng ca
mình trc các i th khác. Vic nghiên cu hin t∃ng cnh tranh ã có t
lâu và lý thuyt v cnh tranh cng xut hin t rt sm vi các trng phái
n∀i ting nh: lý thuyt cnh tranh c∀ in, lý thuyt cnh tranh tân c∀ in và
lý thuyt cnh tranh hin i.
2.3.1. Lý thuyt cnh tranh c in
6

i biu xut s∋c ca lý thuyt cnh tranh c∀ in là các nhà kinh t hc
c∀ in nh: Adam Smith (1723-1790), John Stuart Mill (1806 – 1873), C.

Mác, Ph. +nghen.
Adam Smith cho r#ng, ngu n gc ca quá trình thng mi gia hai hay
nhiu quc gia là do quc gia ó có l∃i th cnh tranh tuyt i v mt ngành
nào ó so vi quc gia khác. L∃i th cnh tranh có ∃c tính b#ng thi gian
hao phí lao ng cn thit  sn xut ra sn ph,m nào ó ng∋n hn so vi các
quc gia khác.
David Ricardo (1772-1823) quan nim r#ng, các quc gia không có l∃i
th cnh tranh tuyt i v−n có th có l∃i th tng i và vic mua bán trao
∀i gia hai quc gia v−n có th th%c hin ∃c nh vào l∃i th cnh tranh
này. L∃i th cnh tranh tng i ∃c tính b#ng t. l (k) v tiêu hao ngu n
l%c  sn xut ra sn ph,m A so vi sn ph,m B  hai quc gia. Nu mt
quc gia X có k thp hn quc gia Y thì quc gia X có l∃i th tng i v
sn xut sn ph,m A và ng∃c li, quc gia Y s có l∃i th tng i v sn
xut sn ph,m B. Do ó, hai quc gia s tin hành chuyên môn hóa sn xut
và trao ∀i cho nhau  cùng có l∃i. Tuy nhiên, trên th%c t không ch có hai
quc gia cnh tranh l−n nhau mà có rt nhiu quc gia trên th gii tham gia
th trng. Tuy nhiên, ây là lý thuyt nn tng cho lý thuyt thng mi sau
này.
Lý lun cnh tranh ca C. Mác g∋n lin vi hc thuyt giá tr thng d,
t trong iu kin kinh t t bn ch ngh∗a thi k/ t% do cnh tranh. Cnh
tranh kinh t là sn ph,m ca kinh t hàng hóa và cnh tranh là mt quy lut
cùng tác ng vi quy lut giá tr thng d, ly quy lut giá tr làm tin 
(Trn S!u, 2006).
2.3.2. Lý thuyt cnh tranh tân c in
7

Lý thuyt cnh tranh tân c∀ in g∋n lin vi các tên tu∀i ca trng phái
cnh tranh hoàn ho nh W. Jevos, A. Cournot, L. Walras, Marshall,…Lý
thuyt cnh tranh ca trng phái này d%a trên c s th trng t% do và cnh
tranh hoàn ho, sn xut ∃c iu khin bi nhu cu và th hiu ca ngi

tiêu dùng thông qua th trng, ngi sn xut iu chnh quy mô sn xut ti
im ti u. Lý thuyt cnh tranh tân c∀ in chng minh rt rõ tính hiu qu
ca nn kinh t th trng t% do cnh tranh và rt có ích v mt phân tích kinh
t, c bit  cp  vi mô. Tuy nhiên, lý thuyt này phân tích phân phi
ngu n l%c  trng thái t∗nh, không làm rõ ∃c các vn  trong iu kin
cnh tranh không hoàn ho (Trn S!u, 2006).
2.3.3. Lý thuyt nng lc cnh tranh hin i
Lý thuyt cnh tranh hin i g∋n lin vi các tên tu∀i nh E. Camberlin,
J. Robinson, M. Porter,…và chú trng nghiên cu NLCT và vic nâng cao
NLCT. Bn ni dung c bn v lý thuyt cnh tranh trong iu kin kinh t
th trng hin i nh sau:
Cnh tranh là mt hin t∃ng ph∀ bin mang tính tt yu, là mt quy lut
c bn trong kinh t th trng.
Cnh tranh có tính cht hai mt: tác ng tích c%c và tác ng tiêu c%c.
Cnh tranh là ng l%c mnh m thúc ,y các t∀ chc kinh doanh hot ng
hiu qu hn trên c s nâng cao nng sut, cht l∃ng, hiu qu vì s% sng
còn và phát trin ca mình. Tuy nhiên, cnh tranh cng có nguy c d−n n
tranh giành, khng ch l−n nhau.  phát huy ∃c mt tích c%c và hn ch
mt tiêu c%c, cn duy trì môi trng cnh tranh lành mnh, h∃p pháp và kim
soát c quyn, x! lý cnh tranh không lành mnh gia các ch th kinh
doanh.
8

Trong iu kin hin nay, cnh tranh chuyn t quan im i kháng
sang cnh tranh trên c s h∃p tác, cnh tranh không phi khi nào cng  ng
ngh∗a vi vic tiêu dit l−n nhau, trit h nhau.
Trên th%c t, các th pháp cnh tranh hin i không phi ch yu là tiêu
dit nhau, mà trên c s cnh tranh b#ng cht l∃ng, m−u mã, giá c và các
dch v h( tr∃.
Lý thuyt cnh tranh hin i n∀i bt nht thuc v Michale E. Porter vi

mô hình viên kim cng, ó là:
Th nht, s% cnh tranh gia các i th hin ti trong ngành: Trc ht
ây là nhng i t∃ng quyt nh tính cht và mc  tranh ua nh#m t
ly l∃i th trong ngành mà mc ích cui cùng là gi vng và phát trin th
phn hin có, m bo có th có ∃c mc l∃i nhun cao nht. S% cnh tranh
gia các i th hin ti có xu hng làm tng cng  cnh tranh và làm
gim mc l∃i nhun ca ngành. Trên th%c t, các i th khi cnh tranh vi
nhau thng s! dng công c cnh tranh t∀ng h∃p trên c s cnh tranh v
giá vi các hình thc và công c cnh tranh khác nh: cht l∃ng sn ph,m
cùng vi áp dng s% khác bit v sn ph,m, marketing,… có th bo v
kh nng cnh tranh ca mình, các doanh nghip cn phi thu thp  các
thông tin cn thit v các i th cnh tranh có sc mnh trên th trng và
tình trng ngành  làm c s hoch nh chin l∃c.
Th hai, nguy c e da nhp ngành t các i th tim ,n: Hiu bit i
th cnh tranh tim ,n luôn có ý ngh∗a quan trng i vi các doanh nghip vì
s% xut hin ca các i th mi, c bit khi các i th này có kh nng m
rng sn xut và chim l∗nh th phn, s làm cnh tranh tr nên khc lit và
không ∀n nh.  hn ch s% e da các i th tim ,n, các doanh nghip
thng duy trì và không ngng nâng cao các hàng rào bo v h∃p pháp, c
bit v công ngh.
9

Th ba, quyn l%c thng l∃ng hay kh nng ép giá ca ngi mua:
i vi các doanh nghip thì mi vic có ý ngh∗a khi tiêu th ∃c sn ph,m
và có l∃i nhun. Chính vì vy, s% tín nhim ca khách hàng luôn là tài sn có
giá tr quan trng ch khi doanh nghip bit cách tha mãn tt hn các nhu
cu và th hiu ca khách hàng so vi các i th cnh tranh khác. Tuy nhiên,
áp l%c t òi hi ca ngi mua v cht l∃ng sn ph,m cao hn, ∃c phc
v tt hn nhng vi mc giá thp hn làm gim l∃i nhun ca doanh nghip.
 hn ch bt quyn thng l∃ng ca ngi mua, các doanh nghip cn

phi phân loi khách hàng hin ti và tng lai cùng vi các nhu cu và th
hiu ca h làm c s nh hng cho k hoch marketing và chin l∃c kinh
doanh nói chung.
Th t , quyn l%c thng l∃ng hay kh nng ép giá ca ngi cung
ng: Ngi cung ng các yu t u vào luôn mun thu nhiu l∃i nhun. Vì
vy, h có th e da tng giá hoc gim cht l∃ng sn ph,m t mua, làm
gim l∃i nhun ca doanh nghip khi h có iu kin, nht là trong trng
h∃p ngi cung ng có l∃i th v ngu n nguyên vt liu hoc sn ph,m ca
ngi cung ng là vt t u vào quan trng ca khách hàng. Trong th%c t,
các doanh nghip luôn phi ng phó mt cách thng xuyên n ngu n cung
ng ngay trong ni b doanh nghip, có th ó là l%c l∃ng lao ng, c bit
vi nhng lao ng có trình  cao.
Th nm, nguy c e da t các sn ph,m thay th: Các sn ph,m thay
th luôn có th có tác ng ln n mc  l∃i nhun tim nng ca ngành,
nht là nhng sn ph,m có chu k/ sng ng∋n nh máy tính,  in t!,…Vì
phn ln các sn ph,m thay th là kt qu ca quá trình thay ∀i công ngh,
nên thng có u th v cht l∃ng và giá thành sn ph,m, mc dù giá thành
ban u có th cao hn so vi các sn ph,m hin có bán trên th trng. Bin
pháp ch yu s! dng  hn ch s% tác ng ca sn ph,m thay th là tng
10

cng u t cho công tác nghiên cu và phát trin (R&D), ∀i mi công
ngh, nâng cao trình  qun lý,…nh#m gim giá thành và nâng cao cht
l∃ng sn ph,m hoc tng cng tính c áo khác bit ca sn ph,m.
Qua ây có th nói, NLCT là mt quá trình, có tính a ngh∗a (có nhiu
cách nh ngh∗a khác nhau), a tr (có nhiu cách o lng), a cp (có nhiu
cp  khác nhau), ph thuc, có tính tng h(, có tính ng. Do ó, nghiên
cu v NLCT cn phi g∋n vi iu kin, bi cnh và trình  phát trin ca
tng thi k/ và nó phi th hin kh nng tranh ua, tranh giành ca các
doanh nghip không ch v nng l%c thu hút và s! dng các yu t sn xut,

kh nng tiêu th hàng hóa mà c kh nng sinh t n sn ph,m, kh nng to
sn ph,m mi.
Trên c s nghiên cu các quan im, theo tác gi “Nng lc cnh tranh
ca doanh nghip là kh nng duy trì và nâng cao li th cnh tranh trong
vic tiêu th sn phm, m rng mng li tiêu th, thu hút và s dng có
hiu qu các yu t sn xut nhm t li ích kinh t cao và bn vng. ó là
vic khai thác s dng thc lc và li th bên trong, bên ngoài nhm to ra
nhng sn phm, dch v hp d!n ngi tiêu dùng  tn ti và phát trin, thu
c li nhun ngày càng cao và ci tin v trí so vi các i th cnh tranh
trên th trng.”
Nh vy, nng l%c cnh tranh không phi là ch tiêu n nht mà mang
tính t∀ng h∃p, bao g m nhiu ch tiêu cu thành và có th xác nh ∃c cho
nhóm doanh nghip và tng doanh nghip.
2.4. Các yu t nh hng NLCT ca doanh nghip
NLCT ca doanh nghip là th hin th%c l%c và l∃i th ca doanh nghip
so vi i th cnh tranh trong vic tha mãn tt nht các òi hi ca khách
hàng  thu l∃i nhun ngày càng cao hn. Nh vy, NLCT ca doanh nghip
trc ht phi ∃c to ra t th%c l%c ca doanh nghip. ây là yu t ni
11

hàm ca m(i doanh nghip, các yu t này phi th hin ∃c bn cht ca
NLCT doanh nghip, th hin ∃c mc  cnh tranh ca các doanh nghip
trong vic chim l∗nh th trng tiêu th sn phm u ra, thu hút yu t u
vào. Tuy nhiên, trong iu kin kinh t th trng hin i, NLCT cn m
bo tính bn vng, tc là phi tính n c mc  s! dng các iu kin 
duy trì và nâng cao NLCT ca doanh nghip c trong ng∋n hn và dài hn.
Theo ó, các yu t nh hng n NLCT ca doanh nghip bao g m: Mc
 áp ng th trng; Mc  iu chnh c cu t∀ chc theo l∃i th cnh
tranh ca doanh nghip; Xây d%ng h thng thang o thành tích và tng
thng tng minh; Xây d%ng vn hóa hc tp liên tc; 0ng dng công ngh;

Xây d%ng thng hiu; Huy ng vn.
2.4.1. Mc  áp ng th trng
DNNVV t n ti và phát trin  hu ht các l∗nh v%c, các thành phn kinh
t nh: thng mi, dch v, công nghip, xây d%ng, nông lâm ng
nghip,…và hot ng di mi hình thc nh: doanh nghip nhà nc,
doanh nghip t nhân, công ty c∀ phn, công ty trách nhim hu hn, doanh
nghip có vn u t nc ngoài và các c s kinh t cá th. Hu ht các
doanh nghip có tính nng ng cao trc nhng thay ∀i ca th trng. Các
DNNVV có kh nng chuyn hng kinh doanh và chuyn hng mt hàng
nhanh. Mt khác, do DNNVV t n ti  mi thành phn kinh t, nên sn ph,m
ca các DNNVV a dng, phong phú nhng s l∃ng nh nên tính thích ng
∃c vi nhu cu ca th trng, vi loi hình kinh t - xã hi cn ∃c quan
tâm  mc  cao. Theo Baker và Sinkula (1999a), doanh nghip có NLCT
cao thì sn ph,m do doanh nghip sn xut ra phi có mc  áp ng cao i
vi th trng.  ng thi, doanh nghip phi có kh nng phn ng tt trc
i th cnh tranh và mc  thích ng vi môi trng v∗ mô tt. ây là yu
t rt quan trng tác ng n NLCT ca doanh nghip.
12

- Mc  áp ng cao ca sn ph,m do doanh nghip sn xut ra i vi
th trng: ∃c th hin  vic l∗nh v%c, hình thc hot ng ca các doanh
nghip rt a dng, d1 dàng chuyn ∀i hình thc, sn ph,m kinh doanh theo
s% thay ∀i nhu cu và c mun ca khách hàng (White và Dacin, 2003;
Menguc và Auh, 2006 ).
- Doanh nghip có kh nng phn ng tt trc i th cnh tranh: th
hin  mc  quan tâm ca doanh nghip n ng thái ca các doanh
nghip cùng ngành, l∗nh v%c vi mình  có nhng chin l∃c, chính sách
kinh doanh thích h∃p (Jaworski và Kohli, 1993).
- Mc  thích ng vi môi trng v∗ mô tt: th hin  mc  quan
tâm ca doanh nghip vi các yu t v∗ mô nh: th trng, c ch, chính

sách,…có liên quan n ngành mình  n∋m b∋t c hi và rào cn kinh doanh.
Môi trng v∗ mô bao g m nhng yu t, l%c l∃ng bên ngoài, có nh hng
mnh m nhng không tr%c tip n tng doanh nghip mt cách riêng bit
nh các yu t chính tr, lut pháp, vn hóa, xã hi, công ngh, k& thut, kinh
t, iu kin t% nhiên, c s h tng và quan h kinh t
(
Srivastava và cng
s%, 2001 ; Zahra và cng s%, 2003). ây là nhng yu t mà doanh nghip
không th kim soát ∃c  ng thi nó có tác ng chung n tt c các
doanh nghip trên th trng. Vic nghiên cu và n∋m vng nhng yu t này
không nh#m  doanh nghip iu khin nó theo ý kin ca mình mà to ra
kh nng thích ng mt cách tt nht vi xu hng vn ng ca mình
(Chaiprasit và Sasiprapa, 2007).
2.4.2. Mc  iu chnh c cu t chc theo l i th cnh tranh ca
doanh nghip
Nu mt doanh nghip có c cu t∀ chc h∃p lý, phân công trách nhim
và quyn hn rõ ràng thì mi hot ng s trôi chy, có nng sut. Ng∃c li
mt c cu ch ng chéo, quyn l%c không ∃c phân chia thì hiu qu hot
13

ng s kém. C cu t∀ chc không phi là b khung cng nh∋c, nó cng phi
thay ∀i tùy thuc vào môi trng bên trong và bên ngoài doanh nghip trong
tng thi k/ hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
Nng l%c t∀ chc qun lý doanh nghip có ý ngh∗a n s% t n ti và phát
trin ca doanh nghip nói chung và NLCT ca doanh nghip nói riêng. Nng
l%c t∀ chc qun lý ca doanh nghip ph thuc vào nng l%c ca ban qun tr
và qun lý gi chung là ban lãnh o doanh nghip. Ban lãnh o có vai trò
n∋m toàn b ngu n l%c ca t∀ chc, vch ra phng hng, chin l∃c, chính
sách, k hoch hot ng cho tng thi k/; hng d−n, ôn c, kim tra,
ánh giá các hot ng ca tng phòng ban, kh∋c phc khuyt im, phát huy

u im  nâng cao v th doanh nghip. Mun vy, doanh nghip phi:
- Khuyn khích s% phi h∃p gia các phòng, ban trong doanh nghip 
khai thác ti a sc mnh doanh nghip: th hin  vic s∋p xp, t∀ chc b
máy qun lý và phân nh chc nng, nhim v ca tng b phn, cá nhân và
vic thit lp các mi quan h gia các b phn phòng, ban. S% liên kt h( tr∃
cùng th%c hin nhim v chuyên môn gia các phòng, ban trong doanh
nghip có ý ngh∗a quan trng, không ch m bo ra quyt nh nhanh chóng,
chính xác, phc v khách hàng ti u mà còn làm gim tng i chi phí
qun lý ca doanh nghip (Nonaka và Takeuchi, 1995). Nh ó, NLCT ca
doanh nghip ∃c nâng cao.
- Hun luyn nhân viên v s% phi h∃p theo vai trò mi ∃c giao nh#m
giúp nhân viên hiu mc tiêu ca công ty. Lãnh o doanh nghip phi
thng xuyên tin hành vic giáo dc chính tr, t tng, o c, vn hóa
cho nhân viên. Lãnh o phi hiu bit nhân viên, gii quyt tt các nguyn
vng chính áng ca nhân viên, làm cho mi thành viên trong doanh nghip
oàn kt, nht trí, to d%ng mt tp th mnh cùng phn u cho mc tiêu
“nâng cao NLCT” ca doanh nghip (Baker và Sinkula, 1999a ). Mt khi
14

nhân viên hiu ∃c mc tiêu ca công ty thì h s không ngng phn u
làm tt công vc, NLCT ca doanh nghip t ó ∃c ci thin.
- To ra nhng h thng  h( tr∃ nhân viên trong vai trò mi: L%c l∃ng
lao ng s! dng phng tin, thit b  sn xut ra sn ph,m hàng hóa và
dch v, tham gia ci tin k& thut, h∃p lý hóa quá trình sn xut. Bên cnh
trình  ca ngi lao ng thì doanh nghip phi trang b h thng k& thut
 h( tr∃ nhân viên nh#m ti u hóa sn xut nh trang b h thng thông tin
 nhân viên tip cn ∃c thông tin v mt hàng ca công ty cng nh ca
i th cnh tranh; trang b h thng máy móc sn xut hin i  to ra
nhng sn ph,m có cht l∃ng và  tinh xo cao, góp phn nh hng ln
n nng sut và chi phí cho doanh nghip (Nguyen và cng s%, 2006).

2.4.3. Xây dng h thng thang o thành tích và tng thng tng
minh
- o lng th phn theo khách hàng và theo sn ph,m: Th phn là phn
th trng mà doanh nghip bán ∃c sn ph,m ca mình mt cách thng
xuyên và có xu hng phát trin. Th phn càng ln chng t sn ph,m ca
doanh nghip ∃c khách hàng, ngi tiêu dùng a chung, NLCT cao. o
lng th phn theo khách hàng giúp duy trì tính bn vng ca th trng và
tng tính nh hng th trng.
- o lng và theo dõi s tin u t  phc v mt khách hàng: tc là
khon chi phí mà doanh nghip phi b ra  có ∃c mt khách hàng mua
sn ph,m ca doanh nghip mình t khâu nghiên cu, tìm hiu th trng, sn
xut, tiêu th và hu mãi. S tin u t  phc v mt khách hàng càng ln,
NLCT càng cao. o lng l∃ng vn u t phc v trên m(i khách hàng
nh hng cho doanh nghip v kh nng s2n lòng chi tr ca th trng theo
thi gian. T ó, nh hng ch ng chin l∃c tn công vào th trng.