Tác động của các nhân tố cấu trúc thị trường đến hiệu quả hoạt động ngân hàng thương mại tại Kiên Giang

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

TRN VN PHC

TÁC NG CA CÁC NHÂN T CU TRÚC TH TRNG
N HIU QU HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI
TI KIÊN GIANG

LUN VN THC S KINH T




Thành ph H Chí Minh- Nm 2011



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

TRN VN PHC

TÁC NG CA CÁC NHÂN T CU TRÚC TH TRNG
N HIU QU HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI
TI KIÊN GIANG
Chuyên ngành: Kinh t - Tài chính – Ngân hàng.
Mã s: 60.31.12
LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:

PGS. TS. TRNG QUANG THÔNG



Thành ph H Chí Minh - Nm 2011




LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này là công trình nghiên cu ca riêng tôi, cha
công b ti bt c ni nào. Mi s liu s dng trong lun vn này là nhng thông
tin xác thc.
Tôi xin chu mi trách nhim v li cam đoan ca mình.


Tp. H Chí Minh, ngày 23 tháng 8 nm 2011
Tác gi lun vn


Trn Vn Phc

MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc bng, biu
Danh mc hình v, đ th
Danh mc ph lc
PHN M U 1
Chng 1: TNG QUAN LÝ THUYT V CU TRÚC TH TRNG
VÀ TÁC NG CA CÁC NHÂN T CU TRÚC TH
TRNG N HIU QU HOT NG NGÂN HÀNG
THNG MI – MÔ HÌNH NGHIÊN CU 5
1.1. Cu trúc th trng và các nhân t nh hng đn cu trúc th
trng ngân hàng 5
1.1.1. Cu trúc th trng 5
1.1.1.1. Khái nim 5
1.1.1.2. Các nhân t cu trúc th trng 5
1.1.2. Các nhân t nh hng đn cu trúc th trng ngân hàng 8
1.2. Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot
đng ngân hàng thng mi 11
1.2.1. Hiu qu hot đng ngân hàng thng mi 11
1.2.1.1. Khái nim 11
1.2.1.2. Các ch tiêu đo lng hiu qu hot đng ngân hàng
thng mi 11
1.2.2. Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot
đng ngân hàng thng mi 15
1.2.2.1. Mi quan h gia cu trúc th trng và hiu qu hot

đng ngân hàng thng mi 15
1.2.2.2. Mt s bng chng thc nghim v s tác đng ca các
nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot đng ngân
hàng thng mi 15
1.3. Mô hình nghiên cu 19
1.3.1. Mô hình nghiên cu 19
1.3.2. Quy trình nghiên cu 26
1.3.3. Ngun s liu phân tích 26
Kt lun chng 1 27
Chng 2: TÁC NG CA CÁC NHÂN T CU TRÚC TH TRNG
N HIU QU HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI
TI KIÊN GIANG THI K 2005-2010 28
2.1. Cu trúc th trng và hiu qu hot đng ngân hàng thng mi
ti Kiên Giang thi k 2005-2010 28
2.1.1. Các nhân t nh hng đn cu trúc th trng ngân hàng ti Kiên
Giang thi k 2005-2010 28
2.1.1.1. Tình hình kinh t xã hi tnh Kiên Giang 2005-2010 28
2.1.1.2. Cu trúc th trng ngân hàng VN giai đon 2005-2010 32
2.1.1.2.1. S lng ngân hàng thng mi 32
2.1.1.2.2. Tc đ tng trng và cu trúc th phn 32
2.1.1.2.3. Mc đ tp trung ca th trng ngân hàng 34
2.1.1.3. Xu hng m rng hot đng v mt đa lý ca các ngân
hàng thng mi 34
2.1.2. Cu trúc th trng ngân hàng ti Kiên Giang thi k 2005-2010 35
2.1.2.1. S lng ngân hàng thng mi 35
2.1.2.2. Các sn phm dch v ch yu 36
2.1.2.3. Quy mô và th phn 37
2.1.3. Hiu qu hot đng ngân hàng thng mi ti Kiên Giang thi k
2005-2010 41
2.2. Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot

đng ngân hàng thng mi ti Kiên Giang thi k 2005-2010
43
2.2.1. Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot
đng ca ngân hàng thng mi nhà nc ti Kiên Giang 43
2.2.2. Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot
đng ca ngân hàng thng mi c phn ln ti Kiên Giang 48
2.2.3. Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot
đng ca ngân hàng thng mi c phn nh và va ti Kiên
Giang 52
2.2.4. Kt qu kim đnh tính n đnh và s khác bit v hiu qu hot
đng gia các ngân hàng thng mi ti Kiên Giang 57
2.2.5. Kt lun v kt qu nghiên cu 59
Kt lun chng 2 61
Chng 3: MT S GI Ý CHÍNH SÁCH NÂNG CAO HIU QU
HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI TRÊN A BÀN
TNH KIÊN GIANG 63
3.1. Mt s gi ý chính sách đi vi các chi nhánh ngân hàng thng mi
trên đa bàn tnh Kiên Giang 63
3.1.1. Các gi ý chính sách đi vi nhóm chi nhánh ngân hàng thng
mi nhà nc 63
3.1.2. Các gi ý chính sách đi vi nhóm chi nhánh ngân hàng thng
mi c phn ln 64
3.1.3. Các gi ý chính sách đi vi nhóm chi nhánh ngân hàng thng
mi c phn nh và va 66
3.2. Mt s kin ngh v công tác qun lý nhà nc 68
3.2.1. i vi Chính ph 68
3.2.2. i vi Ngân hàng Nhà nc Vit Nam 68
3.2.2.1. Hoàn thin khung pháp lý v t chc và hot đng ca
ngân hàng thng mi 69
3.2.2.2. Hoàn thin các c ch, chính sách và công c điu tit th

trng tin t 70
3.2.2.3. Nâng cao hiu lc, hiu qu công tác thanh tra, giám sát
hot đng ngân hàng thng mi 71
Kt lun chng 3 72
PHN KT LUN 73
TÀI LIU THAM KHO 75








DANH MC T VIT TT

NHNNVN Ngân hàng nhà nc Vit Nam
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTMVN Ngân hàng thng mi Vit Nam
TCTD T chc tín dng
NHTMNN Ngân hàng thng mi nhà nc
NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn
NHLD Ngân hàng liên doanh
NHNNg Ngân hàng nc ngoài
Agribank Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam
BIDV Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam
VCB Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam
Vietinbank Ngân hàng thng mi c phn Công thng Vit Nam
Sacombank Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn thng tín
VND ng Vit Nam

USD ô la M
ATM Automatic teller machine (Máy rút tin t đng)
POS Point of sale (im chp nhn th)
ROA Return on assets (t l thu nhp trên tng tài sn)
ROE Return on equity (t l thu nhp trên vn ch s hu)
CAR
Capital Adequacy Ratio (t l an toàn vn ti thiu)
KT-XH Kinh t xã hi
GDP Tng sn phm quc ni
WTO T chc thng mi th gii
TAC Nhóm t vn Thierry Apoteker Consultant
DNNN Doanh nghip nhà nc
DNNVV Doanh nghip nh và va
VN Vit Nam
T/P HCM Thành ph H Chí Minh

DANH MC CÁC BNG, BIU
Kí hiu Tên bng, biu
Bng 1.1:
Bng tng hp mô hình tác đng vào ROA ca 4 nhóm NHTM trên
đa bàn T/P HCM qua nghiên cu thc nghim giai đon 1999-2009.
Bng 1.2: Bng ký hiu mã bin s dng trong mô hình nghiên cu
Bng 2.1: Các ch tiêu kinh t xã hi tnh Kiên Giang giai đon 2005-2010
Bng 2.2: S lng NHTMVN giai đon 1991-2010
Bng 2.3: Th phn huy đng tin gi và cho vay ca các ngân hàng
Bng 2.4: Ch s tp trung th phn huy đng vn và cho vay 2005-2009
Bng 2.5: S lng chi nhánh NHTM ti Kiên Giang thi k 1990-2010
Bng 2.6:
Tình hình phát trin th trng ngân hàng ti Kiên Giang thi k
2005-2010
Bng 2.7:
Mt s ch tiêu ch yu tình hình hot đng NHTM ti Kiên Giang
thi k 2005-2010
Bng 2.8:

Mt s ch tiêu kt qu tài chính ca chi nhánh NHTM trên đa bàn
tnh Kiên Giang thi k 2005-2010
Bng 2.9:
Ma trn h s tng quan cao gia các bin đc lp vi ROA ca
nhóm chi nhánh NHTMNN
Bng 2.10: Tóm tt kt qu mô hình hi quy ca nhóm chi nhánh NHTMNN
Bng 2.11: Kt qu kim đnh mô hình hi quy nhóm chi nhánh NHTMNN
Bng 2.12: H s hi quy và tng quan riêng ca nhóm chi nhánh NHTMNN
Bng 2.13:
Ma trn h s tng quan cao gia các bin đc lp vi ROA ca
nhóm chi nhánh NHTMCP ln
Bng 2.14: Tóm tt kt qu mô hình hi quy ca nhóm chi nhánh NHTMCP ln
Bng 2.15: Kt qu kim đnh mô hình hi quy nhóm chi nhánh NHTMCP ln
Bng 2.16: H s hi quy và tng quan riêng ca nhóm NHTMCP ln
Bng 2.17:
Ma trn h s tng quan cao gia các bin đc lp vi ROA ca
nhóm chi nhánh NHTMCP nh và va
Bng 2.18: Tóm tt mô hình hi quy ca nhóm chi nhánh NHTMCP nh và va
Bng 2.19:
Kt qu kim đnh mô hình hi quy nhóm chi nhánh NHTMCP nh
và va
Bng 2.20:
H s hi quy và tng quan riêng nhóm chi nhánh NHTMCP nh
và va
Bng 2.21: Bng thng kê mô t ROA ca NHTM ti Kiên Giang (2005-2010)
Bng 2.22:
Mc ý ngha thng kê đ đánh giá s khác bit ROA gia các nhóm
chi nhánh NHTM trên đa bàn tnh Kiên Giang
Bng 2.23: Kim đnh s khác bit ROA gia các NHTM ti Kiên Giang
Bng 2.24:

So sánh s khác bit ROA gia các nhóm chi nhánh NHTM trên đa
bàn tnh Kiên Giang
Bng 2.25:
Bng tng hp mô hình tác đng ca các nhân t cu trúc th trng
đn ROA ca NHTM ti Kiên Giang thi k 2005-2010





DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
Kí hiu Tên hình v, đ th
Biu đ 2.1
Din bin ch tiêu thu nhp t lãi so tng thu nhp ca NHTM ti
Kiên Giang thi k 2005-2010
Biu đ 2.2: Biu đ tng trng tín dng ngân hàng tnh Kiên Giang 2005-2010
Biu đ 2.3: Th phn huy đng tin gi ca NHTM ti Kiên Giang
Biu đ 2.4: Th phn d n cho vay ca NHTM ti Kiên Giang
Biu đ 2.5
Din bin ch tiêu s ROA ca NHTM trên đa bàn Kiên Giang thi
k 2005-2010

DANH MC CÁC PH LC
Kí hiu Tên ph lc
Ph lc 01:
Các ch tiêu tng hp nhân t cu trúc th trng ca nhóm
NHTMNN thi k 2005-2010
Ph lc 02:
Các ch tiêu tng hp nhân t cu trúc th trng ca nhóm
NHTMCP ln thi k 2005-2010
Ph lc 03:
Các ch tiêu tng hp nhân t cu trúc th trng ca nhóm
NHTMCP nh và va thi k 2005-2010
Ph lc 04:
Ma trn h s tng quan gia các bin đc lp và ROA nhóm chi
nhánh NHTMNN
Ph lc 05:
Mt s bng kt qu phân tích hi quy đi vi nhóm chi nhánh
NHTMNN
Ph lc 06:
Ma trn h s tng quan gia các bin đc lp và ROA nhóm chi
nhánh NHTMCP ln
Ph lc 07:
Mt s bng kt qu phân tích hi quy đi vi nhóm chi nhánh
NHTMCP ln
Ph lc 08:
Ma trn h s tng quan gia các bin đc lp và ROA nhóm chi
nhánh NHTMCP nh và va
Ph lc 09:
Mt s bng kt qu phân tích hi quy đi vi nhóm chi nhánh
NHTMCP nh và va

1
PHN M U
Ngân hàng có vai trò, v trí quan trng đc bit trong nn kinh t nói chung
và đi vi cng đng đa phng nói riêng. To ra ngun vn đáp ng cho nhu cu
ca doanh nghip, chính ph và cá nhân, điu đó đng ngha vi ngân hàng đã to
ra nhng điu kin thun li cho quá trình sn xut và cung ng các dch v, h tr
cn thit cho các hot đng ca chính ph. Lch s hình thành và phát trin ngành
ngân hàng đã chng minh, nng lc thc t ca h thng ngân hàng có mi quan h
cht ch vi li ích ca toàn xã hi và hiu qu qun lý kinh t. Vic tìm kim mô
hình phát trin và cu trúc h thng ngân hàng đ kh nng cung ng dch v ngân
hàng có hiu qu, an toàn, đáp ng đc nhu cu vn tín dng ngân hàng phc v
quá trình tái sn xut luôn là mc tiêu chính sách kinh t v mô ca mi quc gia. 
nc ta, h thng ngân hàng đã đc tái cu trúc ln đu tiên vào nm 1990 theo
Pháp lnh Ngân hàng, Hp tác xã tín dng và Công ty tài chính theo yêu cu
chuyn đi nn kinh t k hoch hóa, tp trung sang nn kinh t th trng đnh
hng xã hi ch ngha. Trong quá trình phát trin và hi nhp, cu trúc h thng
ngân hàng tip tc đc hoàn thin, c cu li đ đáp ng nhu cu xã hi trong tng
thi k. Hin nay, hot đng ngân hàng đang phát trin nhanh chóng đ thích ng
vi yêu cu phát trin kinh t xã hi và hi nhp trong lnh vc ngân hàng, đng
thi khc phc nhng tn ti, hn ch đc nhn din trong quá trình hot đng và
cuc khng hong tài chính, suy thoái kinh t toàn cu va qua. Mô hình cu trúc h
thng ngân hàng thích hp cho s phát trin ca quc gia, ca đa phng trong
thi gian ti li đc đt ra và cn sm có li gii đáp.  tr li câu hi đó, vic
phân tích, đánh giá hiu qu hot đng ngân hàng trong mi quan h vi cu trúc th
trng trên phm vi quc gia và đa phng là rt cn thit. Vi suy ngh đó, tác gi
quyt đnh chn đ tài “Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu
qu hot đng ngân hàng thng mi ti Kiên Giang” đ nghiên cu.
Mc tiêu nghiên cu:
 tài nghiên cu hng đn các mc tiêu nh sau:
2

- Phân tích xem các nhân t cu trúc th trng có nh hng đn hiu qu
hot đng ca các chi nhánh ngân hàng thng mi trên đa bàn tnh Kiên Giang
hay không;
- Xác đnh mc đ tác đng ca tng nhân t cu trúc th trng đn hiu qu
hot đng ngân hàng thng mi ti Kiên Giang;
- Trên c s phân tích, gi ý mt s chính sách nhm nâng cao hiu qu hot
đng ngân hàng thng mi trên đa bàn tnh Kiên Giang.
i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là các chi nhánh ngân hàng thng mi hot
đng trên đa bàn tnh Kiên Giang, bao gm 21 chi nhánh cp 1 ca 18 ngân hàng
thng mi. Thc t cho thy, các ngân hàng có vn điu l và quy mô tng tài sn
khác nhau có s khác bit v c cu t chc điu hành, công ngh, mng li, danh
mc sn phm…và mi liên kt trong cu trúc th trng.  xác đnh s khác bit
v mc đ tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot đng ca
các ngân hàng có qui mô, hình thc t chc khác nhau, trong quá trình nghiên cu
tác gi cn c vào qui mô tng tài sn và hình thc s hu, chia các chi nhánh ngân
hàng thng mi trên đa bàn thành 3 nhóm:
- Nhóm chi nhánh ngân hàng thng mi nhà nc, gm 7 chi nhánh ca 5
ngân hàng thng mi nhà nc: Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn
Vit Nam (2 chi nhánh), Ngân hàng thng mi c phn Công thng Vit Nam,
Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam, Ngân hàng u t và Phát
trin Vit Nam, Ngân hàng Phát trin nhà đng bng sông Cu Long (2 chi nhánh);
- Nhóm chi nhánh ngân hàng thng mi c phn ln (ngân hàng có tng tài
sn trên 30.000 t đng), gm 9 chi nhánh ca 8 ngân hàng: Ngân hàng thng mi
c phn Sài Gòn thng tín (2 chi nhánh), Ngân hàng thng mi c phn Á châu,
Ngân hàng thng mi c phn K thng, Ngân hàng thng mi c phn ông á,
Ngân hàng thng mi c phn Quc t, Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn,
Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn – Hà Ni, Ngân hàng thng mi c phn
Vit Nam thnh vng;
3

- Nhóm chi nhánh ngân hàng thng mi c phn nh và va (ngân hàng có
tng tài sn không quá 30.000 t), gm 5 chi nhánh ca các ngân hàng: Ngân hàng
thng mi c phn Phng ông, Ngân hàng thng mi c phn Bc á, Ngân
hàng thng mi c phn i tín, Ngân hàng thng mi c phn Kiên long, Ngân
hàng thng mi c phn Nam vit.

Phm vi nghiên cu là thi k 2005-2010, đây là thi k các ngân hàng
thng mi hot đng trong khuôn kh pháp lý ngày càng hoàn thin theo chun
mc, thông l quc t, quyn t ch kinh doanh đc nâng cao, môi trng cnh
tranh gia tng, các ngân hàng đu đy mnh ci cách trong thi k hi nhp.

Phng pháp nghiên cu
 tài đc thc hin trên c s kt hp gia phng pháp thng kê mô t và
phng pháp phân tích đnh lng.

Phng pháp thng kê mô t đc s dng trong vic nghiên cu tài liu,
phân tích đnh tính cu trúc th trng và hiu qu hot đng ngân hàng thng mi
ti tnh Kiên Giang qua so sánh tc đ tng trng, thay đi t trng ca các ch s
trong phm vi thi gian nghiên cu.
Phng pháp phân tích đnh lng đc thc hin thông qua áp dng mô
hình hi qui đa bin đ xác đnh mi tng quan và mc đ tác đng ca các nhân
t cu trúc th trng đn hiu qu hot đng ngân hàng thng mi ti Kiên Giang.

Ni dung, kt cu lun vn
Không k phn m đu và phn kt lun, lun vn đc b cc gm 3
chng nh sau:
Chng 1: Tng quan lý thuyt v cu trúc th trng và tác đng ca các
nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot đng ngân hàng thng mi – Mô
hình nghiên cu.
Chng 2: Tác đng ca các nhân t cu trúc th trng đn hiu qu hot

đng ngân hàng thng mi ti Kiên Giang thi k 2005-2010.
4
Chng 3: Mt s gi ý chính sách nâng cao hiu qu hot đng ngân hàng
thng mi trên đa bàn tnh Kiên Giang.

 tài nghiên cu cha đc k tha nhiu t các công trình nghiên cu
trc và gii hn v ngun d liu, tính minh bch th trng, phm vi nghiên cu
trong phm vi tnh Kiên Giang, đi tng nghiên cu là ngân hàng chi nhánh nên
không tránh khi nhng hn ch, cn đc tip tc hoàn thin hn trong các nghiên
cu tip theo.
Trong quá trình nghiên cu, tác gi đã nhn đc s h tr s liu ca Ban
Giám đc Ngân hàng Nhà nc chi nhánh tnh Kiên Giang, s giúp đ ca qúy
Thy, Cô công tác ging dy ti khoa Ngân hàng, trng i hc Kinh t thành ph
H Chí Minh cùng bn bè và đc bit là s giúp đ rt tn tình ca PGS.TS. Trng
Quang Thông - ngi hng dn khoa hc đ tác gi hoàn thành lun vn này. Tôi
xin chân thành cm n tt c s giúp đ quý báu y.













5

Chng 1: TNG QUAN LÝ THUYT V CU TRÚC TH TRNG VÀ
TÁC NG CA CÁC NHÂN T CU TRÚC TH TRNG
N HIU QU HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI –
MÔ HÌNH NGHIÊN CU
1.1. CU TRÚC TH TRNG VÀ CÁC NHÂN T NH HNG N CU
TRÚC TH TRNG NGÂN HÀNG:

1.1.1. Cu trúc th trng:
1.1.1.1. Khái nim:
i t đin ting Vit, Nguyn Nh Ý (1998) đnh ngha “cu trúc” là tng
hòa các mi quan h bên trong ca mt chnh th, mt h thng.
Theo lý thuyt Kinh t hc: “cu trúc th trng” đc đc trng bi s
lng ngi bán, s lng ngi mua, mi quan h tng tác gia ngi mua,
ngi bán, quy mô ca th trng, mc đ khác bit hóa sn phm (chng loi, giá
c), có hay không s tn ti các rào cn gia nhp th trng đi vi các đi th tim
nng, s hin din ca các hình thái liên kt dc, liên kt ngang (David Begg
(2007)).
Cu trúc th trng có th xem xét di góc đ ngi mua hoc ngi bán.
Di góc đ ngi mua, mt th trng có th thuc v mt cu trúc này, song di
góc đ ngi bán nó li có th thuc v mt loi cu trúc th trng khác. Khi đ
cp đn cu trúc th trng, các nhà nghiên cu thng tip cn di góc đ ngi
bán.  góc đ ngi bán, cu trúc th trng có hai dng c bn: th trng cnh
tranh hoàn ho và th trng đc quyn. S khác bit c bn gia hai th trng này
th hin  mc đ tp trung và s tn ti hay không tn ti rào cn gia nhp th
trng. Cu trúc th trng tác đng đn cnh tranh và mc đ tác đng tùy thuc
vào mc đ tp trung ca th trng.
1.1.1.2. Các nhân t cu trúc th trng:
Khái nim cu trúc th trng đã th hin ni hàm ca nó gm các nhân t c
bn nh sau:
6

- Quy mô th trng: Quy mô th trng thng đo lng bng s lng ch
th tham gia (s lng ngi mua, ngi bán), s lng hàng hóa và doanh s mua,
bán trên th trng.
Trong lnh vc ngân hàng, quy mô th trng đc đo lng bng s lng
ngân hàng, s lng khách hàng (th hin bng s tài khon giao dch), tng tài sn
“có”, tng tin gi, tng d n cho vay, doanh s các hot đng dch v khác
(doanh s thanh toán qua ngân hàng, doanh s mua, bán ngoi t…).
- Danh mc và giá c sn phm: Danh mc sn phm th hin tính đa dng
hóa sn phm trên th trng và có xu hng ngày càng tng. Giá c phn nh quan
h cung - cu trên th trng và mang nhiu tên gi khác nhau.
Cng nh các th trng hàng hóa khác, danh mc sn phm dch v ngân
hàng ngày càng đa dng. Trong chin lc cnh tranh, mi ngân hàng luôn tìm cách
to ra s khác bit sn phm ca mình, làm nên s phong phú sn phm trên th
trng. Giá c sn phm dch v ngân hàng có hai tên gi ch yu: Lãi sut (lãi sut
huy đng tin gi, lãi sut cho vay) và các loi phí (phí dch v chuyn tin, phí bo
lãnh, phí hn mc tín dng ….).

- Rào cn gia nhp th trng: S tn ti hay không tn ti rào cn gia nhp
th trng do s phát trin t nhiên ca th trng (tính ti thiu v qui mô ca
ngành ngh quyt đnh) hoc s can thip ca nhà nc và đc th hin qua mc
đ tp trung ca th trng.  đo lng mc đ tp trung ca th trng, đi lng
đc s dng ph bin là h s tp trung (Concentration Ratio – CR) hoc ch s
Herfindahl-Hirschman (H-H index)
+ Ch s CR xác đnh th phn ca m doanh nghip ln nht (công thc 1.1):
∑
=
=
m
i
i

S
m
C
1
(1.1)
Vi: i = 1,….,m doanh nghip ln ca th trng sp xp theo th t qui mô
gim dn; m thng là 4,8,15,20.
S
i là th phn ca doanh nghip i
7
+ Ch s H-H là tng bình phng các th phn ca tt c các doanh nghip
trong ngành (công thc 1.2).
∑
=
=
n
i
i
SH
1
2
(1.2)
Vi: i = 1,……,n doanh nghip trên th trng.
S
i là th phn ca doanh nghip i
Giá tr ca H-H nm trong khang [0,1], H-H càng nh (å0) khi th trng
càng kém tp trung. Theo nhóm t vn Thierry Apoteker Consultant (TAC), ch s
H-H cao hn 0,18 s th hin mt th trng rt tp trung, trong khi đó, nu H-H
nh hn 0,1 thì th trng s khá phân tán.
Ch s tp trung CR thng đc tính tóan khá d dàng, nhng vic chn m

doanh nghip còn ph thuc vào kinh nghim, kh nng d đoán. Ch s H-H đc
tính tóan da trên tt c các doanh nghip ca ngành đc xem xét. Hai ch s trên
li tng quan vi nhau, do đó, vic la chn 1 trong 2 ch s đó đ nghiên cu đu
không làm thay đi ln kt qu nghiên cu.
Rào cn gia nhp th trng có tác đng đn li nhun và gi mt vai trò
quan trng trong vic gii thích s khác bit v li nhun. Nu không có nhng rào
cn gia nhp th trng, mt th trng rt tp trung khuyn khích các doanh nghip
áp dng chin lc giá cao s thu hút các đi th cnh tranh mi nhy vào làm gim
bt li nhun đc quyn ca các doanh nghip có trc. Nu các doanh nghip
đc bo h bng các rào cn gia nhp th trng có th li dng mc li tc cao
mà không cn th trng phi rt tp trung.
- Các hình thái liên kt: S liên kt gia các ch th th trng đc hình
thành và vn hành trong c cu t chc thng nht hoc thông qua các mi quan h
trên th trng. Các liên kt dc đc thit lp ch yu do c cu t chc qui đnh,
còn các liên kt ngang có th hình thành do s tác đng ca các quy lut kinh t th
trng hoc s tác đng, điu tit ca nhà nc bng pháp lut hoc công c qun
lý kinh t.

8
1.1.2. Các nhân t nh hng đn cu trúc th trng ngân hàng:

Theo T chc thng mi th gii (WTO), ngân hàng là mt b phn ca
dch v tài chính (financial services), là mt h thng cu thành ca loi hình dch
v mang tính cht thng mi. Nói cách khác, đây là loi dch v kinh doanh có
tính cht th trng. Vì vy, th trng ngân hàng cng có đc trng cu trúc th
trng nh các th trng dch v khác di hình thc phù hp lnh vc kinh doanh
ngân hàng.
Edward W.Reed và Edward K.Gill (2004) cho rng: cu trúc h thng ngân
hàng thng mi (NHTM) đc xác đnh da trên hai yu t c bn: kinh t và
pháp lut. Ging nh bt c th trng nào khác, nhu cu đi vi sn phm s nh

hng đn s lng ngi bán hàng và danh mc sn phm, cng nh s ln mnh
ca th trng ngân hàng. Thêm vào đó, các quy đnh ca chính ph cng có nh
hng ln đn cu trúc ngân hàng: các quy đnh gii hn s thành lp các ngân
hàng mi, các quy đnh nh hng đn c cu nghip v ngân hàng qua đó s tác
đng lên cu trúc th trng ngân hàng.
Kt qu ca mt s cuc điu tra v dch v ngân hàng cho thy các ngân
hàng đang tri qua nhng thay đi mnh m trong chc nng hot đng và hình
thc. Thc t nhng thay đi nh hng đn hot đng ngân hàng làm cho các th
h ngân hàng tip theo s khác rt nhiu so vi các ngân hàng ngày nay. Theo Peter
S.Rose (2001), các nhân t ngày nay làm thay đi cu trúc th trng ngân hàng trên
toàn cu là:
- S gia tng nhanh chóng trong danh mc dch v. Di áp lc cnh tranh
gia tng t các t chc tài chính khác và s hiu bit, đòi hi cao hn ca khách
hàng, cùng vi s phát trin công ngh, quá trình m rng danh mc dch v ngân
hàng đã tng tc trong nhng nm gn đây. Các dch v mi đã có nh hng tt
đn hot đng ngân hàng thông qua vic to ra nhng ngun thu mi cho ngân hàng
t các khon l phí ca dch v ngoài lãi cho vay và có xu hng tng trng nhanh
hn so vi các ngun thu truyn thng t lãi cho vay, nhng đng thi cng làm
tng chi phí ngân hàng và dn đn ri ro phá sn cao hn.
9
- S gia tng cnh tranh. S cnh tranh trong lnh vc dch v tài chính đang
ngày càng tr nên quyt lit khi ngân hàng và các đi th cnh tranh m rng danh
mc dch v. Các ngân hàng trong nc cung cp tín dng, dch v thanh toán, nhn
tin gi cho doanh nghip, cá nhân. ây là nhng dch v đang phi đi mt vi s
cnh tranh t các ngân hàng khác và các đnh ch tài chính phi ngân hàng. Áp lc
cnh tranh đóng vai trò nh mt lc đy to ra s phát trin dch v cho tng lai.
- Phi qun lý hóa. Cnh tranh và quá trình m rng dch v ngân hàng cng
đc thúc đy bi s ni lng các quy đnh, gim bt kim soát ca chính ph; chi
phí và ri ro tn tht theo đó cng tng lên. Anh, Nht Bn, Canada, Australia là
nhng quc gia đi đu tham gia trào lu ni rng gii hn pháp lý cho ngân hàng.

- S gia tng chi phí vn. S ni lng lut l kt hp s gia tng cnh tranh
làm tng chi phí trung bình thc t ca tài khon tin gi – ngun vn c bn ca
ngân hàng. Các ngân hàng buc phi tr lãi sut cao hn cho tin gi do th trng
cnh tranh quyt đnh. Bên cnh đó, chính ph các nc yêu cu các ngân hàng phi
s dng vn s hu nhiu hn đ tài tr cho các tài sn ca mình.
- S gia tng các ngun vn nhy cm vi lãi sut. Các qui đnh ca chính
ph to cho khách hàng nhn đc mc thu nhp cao hn t tin gi. Trong môi
trng cnh tranh, các ngân hàng đã có chính sách “thông thoáng” hn đi vi
khách hàng gi tin. C hai vn đ trên cng có ngha các ngân hàng phi đi mt
vi tài sn nhy cm hn vi lãi sut. Vì vy, các ngân hàng phi tng cng kh
nng cnh tranh trên phng din thu nhp tr cho công chúng gi tin và phi nhy
cm hn vi ý thích thay đi ca xã hi v vn đ phân phi các khon tit kim.
- Cách mng trong công ngh ngân hàng. i mt vi chi phí hot đng cao
hn, các ngân hàng đã và đang chuyn sang s dng h thng hot đng t đng và
đin t thay th cho h thng da trên lao đng th công, đc bit là trong vic nhn
tin gi và cung ng dch v liên quan đn tài khon tin gi, thanh toán bù tr,
thanh toán liên ngân hàng …H thng máy vi tính hin đi x lý hàng ngàn giao
dch mt cách nhanh chóng không ch trong phm vi quc gia mà c trên phm vi
toàn cu.
10
- S cng c và m rng hot đng v mt đa lý. i mi công ngh và s
dng có hiu qu quá trình t đng hóa đòi hi hot đng ngân hàng phi có qui mô
ln. Vì vy, các ngân hàng m rng c s khách hàng bng cách vn ti các th
trng mi xa hn. Kt qu là hot đng m chi nhánh, sáp nhp, hp nht ngân
hàng din ra. S lng các ngân hàng có qui mô nh và/hoc s hu đc lp gim.
Bên cnh đó, các ngân hàng tìm mi cách đ đt đc s đa dng hóa và nhn mnh
vai trò ca nó nh là mt t chc tài chính nng đng, đi mi, hng v khách
hàng, đng thi s dng công ngh t đng hóa và h thng thit b v tinh thay th
các vn phòng chi nhánh đa nng ca ngân hàng.
- Quá trình toàn cu hóa ngân hàng. S bành trng đa lý và hp nht các

ngân hàng đã vt ra khi ranh gii mt quc gia và vn ra toàn cu. Ngày nay,
các ngân hàng ln trên th gii cnh tranh vi nhau trên tt c các lc đa.
- Ri ro v n gia tng. Xu hng hp nht và m rng v mt đa lý đã giúp
các ngân hàng ít tn thng trc điu kin trong nc, nhng s đy mnh cnh
tranh gia các ngân hàng và t chc tài chính khác kèm theo các khon tín dng có
vn đ ca nn kinh t luôn bin đng đã dn đn s phá sn ngân hàng  nhiu
quc gia. Bên cnh đó, xu hng phi qun lý hóa trong lnh vc tài chính đã m ra
c hi cho các ngân hàng phát trin, nhng cng đng thi to ra th trng tài
chính kém an toàn hn, s phá sn, thôn tính ngân hàng d xy ra hn.
- Ngoài các yu t trên, thc tin chng minh đc đim kinh t - xã hi (KT-
XH) ni ngân hàng hot đng là yu t quan trng tác đng đn cu trúc th trng
ngân hàng. Hot đng ngân hàng cung cp các sn phm dch v trung gian tín
dng, thanh toán cho các ch th ca nn kinh t, do đó các đc đim KT-XH ni
ngân hàng hot đng, nh: đ m ca nn kinh t, c cu kinh t, dân s, dân trí,
thu nhp dân c …là nn tng quyt đnh quy mô, giá c, sn phm dch v ngân
hàng. Các đc đim KT-XH thay đi đòi hi hot đng ngân hàng thay đi đ thích
ng vi môi trng KT-XH. Edward W. Reed và Edward K.Gill (2004) đã đúc kt:
“Các lc lng kinh t thng xuyên tác đng góp phn vào các thay đi cu trúc
NHTM” và “Nn kinh t thay đi làm thay đi chính các t chc ký thác”.
11
1.2. TÁC NG CA CÁC NHÂN T CU TRÚC TH TRNG N
HIU QU HOT NG NGÂN HÀNG THNG MI.
1.2.1. Hiu qu hot đng ngân hàng thng mi:
1.2.1.1. Khái nim:
i t đin ting Vit ca Nguyn Nh Ý (1998) đnh ngha: “hiu qu” là
kt qu đích thc.

Hot đng ngân hàng là hot đng kinh doanh, có vai trò, chc nng đc bit
trong nn kinh t. Hiu qu hot đng ngân hàng có th đc hiu theo ngha rng
và ngha hp.

(i) Theo ngha rng, “hiu qu hot đng ngân hàng” là nhng giá tr phúc
li do hot đng ngân hàng mang li cho cng đng và cho ngân hàng; trong đó, giá
tr phúc li cng đng mang tính tng quát nht là kt qu đóng góp cho tng
trng kinh t thông qua vic phát huy vai trò, chc nng ca ngân hàng trong nn
kinh t.
(ii) Theo ngha hp, “hiu qu hot đng ngân hàng” đc xem là kt qu li
nhun do hot đng kinh doanh ngân hàng mang li trong mt thi gian nht đnh.
1.2.1.2. Các ch tiêu đo lng hiu qu hot đng ngân hàng thng mi:
Trong phm vi ngha hp, hiu qu hot đng ngân hàng đc đo lng bng
ch tiêu t l thu nhp trên vn ch s hu (ROE) và t l thu nhp trên tng tài sn
(ROA) nh doanh nghip. Hot đng ngân hàng là hot đng kinh doanh đc bit,
có nhng đc trng riêng nên khi phân tích hiu qu hot đng, các nhà nghiên cu
còn s dng thêm mt s ch s đc thù đ đo lng, nh: t l thu nhp hot đng
cn biên, chênh lch lãi sut bình quân, t l hiu sut s dng tài sn…
- T l thu nhp trên tng tài sn (ROA - Return On Assets): T l thu nhp
trên tng tài sn (ROA) là thông s ch yu v tính hiu qu; nó th hin kh nng
chuyn tài sn ca ngân hàng thành thu nhp ròng, phn nh mc sinh li trên mt
đng tài sn ca ngân hàng. ROA đc tính theo công thc 1.3 nh sau:
12
(1.3)

Thu nhp sau thu
T l thu nhp
trên tng tài sn =
(ROA)
Tng tài sn
- T l thu nhp trên vn ch s hu ( ROE – Return On Equity ): T l thu
nhp trên vn ch s hu (
ROE) đo lng kh nng sinh li trên mi đng vn ca
c đông thng, là t s quan trng nht đi vi các c đông. ROE

đc tính theo
công thc 1.4 nh sau:



(1.4)
Thu nhp sau thu
T l thu nhp
trên vn ch s hu =
(ROE)
Vn ch s hu


- Các ch tiêu t l thu nhp cn biên: Các t l thu nhp cn biên ch ra kh
nng duy trì s tng trng các ngun thu và là thc đo tính hiu qu, kh nng
sinh li ca ngân hàng. T l thu nhp cn biên gm 3 ch tiêu sau
:
+ T l thu nhp lãi cn biên (NIM – Net Interest Margin) đo lng mc
chênh lch gia thu t lãi và chi phí tr lãi mà ngân hàng có th đt đc thông qua
hot đng kim soát cht ch tài sn sinh li và theo đui các ngun vn có chi phí
thp. NIM đc tính theo công thc 1.5 nh sau:
Thu nhp t lãi - Chi phí tr lãi
T l thu nhp
lãi cn biên =
(NIM)
Tng tài sn
(1.5)
+ T l thu nhp ngoài lãi cn biên (NM – Non interest Margin) đo lng
mc chênh lch gia ngun thu ngoài lãi (ch yu là ngun thu phí t các dch v
phi tín dng) vi các chi phí ngoài lãi ca ngân hàng (tin lng, chi phí sa cha,

bo hành thit b, chi phí tn tht tín dng…). NM tính theo công thc 1.6 nh sau:
Thu nhp ngoài lãi - Chi phí ngoài lãi
T l thu nhp
ngoài lãi cn biên =
(NM)
Tng tài sn
(1.6)