Các nhân tố tác động đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên Hose

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




TRN TH CM HÀ



CÁC NHÂN T TÁC NG N CHÍNH SÁCH C
TC CA CÁC
CÔNG TY NIÊM YT TRÊN HOSE




LUN VN THC S KINH T


CHUYÊN NGÀNH : KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S : 60.31.12

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. MAI THANH LOAN

TP. H Chí Minh - Nm 2011

LI

CAM

OAN

Tôi xin cam đoan lun vn “
CÁC NHÂN T TÁC NG N CHÍNH SÁCH
C TC CA CÁC
CÔNG TY NIÊM YT TRÊN HOSE
” là công trình nghiên
cu ca chính tác gi, ni dung đc đúc kt t quá trình hc tp và các kt qu
nghiên cu thc tin trong thi gian qua, các s liu s dng là trung thc và có ngun
gc trích dn rõ ràng. Lun vn đc thc hin
di s hng dn khoa hc ca
Cô TS. Mai Thanh Loan
.

Tác gi lun vn




Trn Th Cm Hà

LI

CM N


Chân thành cm n Ban Giám hiu và Khoa ào to
Sau i hc Trng
i hc Kinh T Thành ph H Chí
Minh đã to điu kin thun li cho tôi hc tp
và nghiên cu trong sut thi gian qua.
Chân thành cm n các Thy Cô Trng i hc Kinh
T Thành ph H Chí
Minh đã nhit tình ging dy cho tôi
trong sut quá trình tham gia hc tp ti Trng.
Chân thành cm n Cô Mai Thanh Loan đã tn tình ch bo, góp ý và đng
viên tôi trong sut quá trình thc hin
lun vn.
Chân thành cm n gia đình, bn bè, đng nghip đã
to điu kin thun li
nht đ tôi hoàn thành lun vn này.
Xin trân trng cm n,

Tác gi lun vn




Trn Th Cm Hà

MC LC

DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG, BIU
DANH MC CÁC S 
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

PHN M U
1. S CN THIT CA  TÀI . 1
2. MC TIÊU NGHIÊN CU 2
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU 2
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 3
5. KT CU LUN VN . 3

CHNG 1: TNG QUAN V C TC VÀ CHÍNH SÁCH C TC 4

1.1. TNG QUAN V C TC 4
1.1.1. Khái nim 4
1.1.2. Quá trình chi tr c tc 4
1.1.3. Các phng thc chi tr c tc 5
1.1.3.1. C tc tr bng tin mt 5
1.1.3.2. C tc tr bng c phiu 6
1.1.3.3. C tc tr bng tài sn 6

1.2. TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC 7

1.2.1. Khái nim 7
1.2.2. Ch tiêu đo lng chính sách c tc 7
1.2.2.1. T l chi tr c tc 7
1.2.2.1. T sut c tc . 7
1.2.3. Các nhân t nh hng đn chính sách c tc 9
1.2.3.1. Các hn ch pháp lý 9

1.2.3.2. Các điu khon hn ch 9
1.2.3.3. Các nh hng ca thu 10
1.2.3.4. Các nh hng ca kh nng thanh khon 10
1.2.3.5. Kh nng vay n và tip cn các th trng vn 10
1.2.3.6. Tính n đnh ca li nhun 11
1.2.3.7. Các c hi tng trng vn 11
1.2.3.8. Lm phát 11
1.2.3.9. Các u tiên ca c đông 12
1.2.3.10. Bo v chng loãng giá 12
1.2.4. Các chính sách chi tr c tc 13
1.2.4.1. Chính sách li nhun gi li th đng 13
1.2.4.2. Chính sách c tc tin mt n đnh 14
1.2.4.3. Các chính sách chi tr c tc khác 16

1.3. XU HNG CHI TR C TC TRÊN TH GII 16

1.4. MT S NGHIÊN CU TRÊN TH GII V YU T TÁC NG N
CHÍNH SÁCH C TC 19
1.4.1. Mt s nghiên cu lý thuyt và thc nghim 19
1.4.2. Tóm tt các nhân t nh hng đn t l chi tr c
tc t các nghiên cu . 25
1.5. XÂY DNG MÔ HÌNH HI QUY KIM NH CÁC NHÂN T TÁC
NG N CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CTNY TRÊN HOSE 26

1.5.1. Xây dng các bin s 26
1.5.2. Mô hình nghiên cu, Ngun d liu và phng pháp thu thp d liu 29

KT LUN CHNG 1 31

CHNG 2: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T TÁC NG N CHÍNH SÁCH
C TC CA CÁC CTNY TRÊN HOSE 2007 – 2010 32
2.1.
THC TRNG TÌNH HÌNH CHI TR C TC CA CÁC CÔNG TY
NIÊM YT TRÊN HOSE 32

2.1.1. Hình thc chi tr c tc 32
2.1.2. V mc c tc 34
2.1.3. V t l li nhun tr c tc ti HOSE 37
2.1.4. V t sut c tc ti HOSE 39

2.2. KT QU NGHIÊN CU MÔ HÌNH HI QUY KIM NH CÁC NHÂN T
TÁC NG N CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CTNY TRÊN HOSE 41
2.2.1. Thng kê giá tr trung bình các bin tng ng vi hình thc chi tr c tc 41
2.2.2. Các ch tiêu th
ng kê mô t ca các bin 43
2.2.3. Nhn đnh mi tng quan gia các bin 44
2.2.4. Mô hình hi quy tng quan gia t l chi tr c tc và các bin 46
2.2.5. ánh giá kt qu 50

2.3. ÁNH GIÁ CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CTNY TRÊN HOSE 51
2.3.1. Chính sách c tc chy theo s bin đng ca th trng, tha mãn nhu cu
ca nhà đu t ngn hn và không có phng án s dng vn huy đng hiu
qu 51
2.3.2. T l li nhun dành cho vic chi tr c tc ca mt s CTNY quá cao làm

hn ch đn vic tích ly vn t ngun li nhun gi li, nh hng đn s phát trin
ca công ty trong tng lai . 52
2.3.3. Chính sách c tc cha hng ti mt c cu vn ti u 53
2.3.4. Yu t phát tín hiu đc quan tâm quá mc 54
2.3.5. Các vn đ phát sinh khác 56
2.3.5.1. Tính minh bch trong công b tình hình tài chính ca doanh nghip 56
2.3.5.2. Chm tr trong vic công b thông tin và thiu các quy đnh x lý rõ ràng 57
KT LUN CHNG 2 58
CHNG 3: MT S GII PHÁP XÂY DNG CHÍNH SÁCH C TC TI
U TRONG DOANH NGHIP 59


3.1. Cn đc bit chú trng nhân t li nhun trong xây dng chính sách c tc ca
công ty 59
3.2. Cn xây dng chính sách c tc phù hp vi tng giai đon sng ca doanh
nghip 60
3.2.1. Giai đon khi s 60
3.2.2. Giai đon tng trng 61
3.2.3. Giai đon bão hòa 63
3.2.4. Giai đon suy thoái 65
3.3. Cn tuân th các nguyên tc c bn trong chính sách c tc 67
3.4. Mt s
gii pháp h tr 69
3.4.1. Xây dng chính sách c tc di tác đng ca thu 69
3.4.2. Mt s gi ý khác 72

KT LUN CHNG 3 74

KT LUN 75

TÀI LIU THAM KHO

PH LC

DANH MC CÁC T VIT TT

CTNY : Công ty niêm yt
DN : Doanh nghip
DPS : C tc trên mi c phn
D/E : T l n trên vn ch s hu
DP : T l chi tr c tc
DY : T sut c tc
EPS : Thu nhp trên mi c phn
GSE : S Giao dch Chng khoán Ghana
HOSE : S Giao dch Chng khoán TP. HCM
ISE : S Giao dch Chng khoán Istanbul
MM : Merton Miller và Franco Modigliani
NT : Nhà đu t
PB : Giá th trng trên giá tr s sách
ROA : Li nhun trên tng tài sn
ROE : Li nhun trên vn ch s hu
SGDCK : S Giao dch Chng khoán
TTCK : Th trng chng khoán

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1-1. Thng kê t sut c tc phân theo ngành 19
Bng 1.2. Các nhân t tác đng đn t l chi tr c tc đc rút ra t các nghiên cu
26
Bng 2-1. Xu hng phát trin các hình thc chi tr c tc 32
Bng 2-2. Xu hng phát trin các mc chi tr c tc 35
Bng 2-3. Xu hng phát trin ca t l chi tr c tc 37
Bng 2-4. Xu hng phát trin ca t su
t c tc 39
Bng 2-5. Thng kê giá tr trung bình các bin đi vi hình thc chi tr c tc 41
Bng 2-6. Tóm tt các ch tiêu thng kê mô t ca các bin 43
Bng 2-7. H s tng quan gia các bin 44
Bng 2-8. Kt qu kim đnh t tng quan ca mô hình 45
Bng 2-9. Tác đng ca 7 bin đc lp đn t l chi tr c tc 47
Bng 2-10. Tác đng c
a 6 bin đc lp đn t l chi tr c tc 48
Bng 2-11. Tác đng ca 5 bin đc lp đn t l chi tr c tc 48
Bng 2-12. Tác đng ca 4 bin đc lp đn t l chi tr c tc 49
Bng 2-13. Tác đng ca 3 bin đc lp đn t l chi tr c tc 50
Bng 3-1.
Các thông s
chin lc tài chính giai đon khi s 61

Bng 3-2. Các thông s chin lc tài chính giai đon tng trng 62
Bng 3-3. Các thông s chin lc tài chính giai đon bão hòa 64
Bng 3-4. Các thông s chin lc tài chính giai đon suy thoái 66
Bng 3-5. Tóm tt các nhân t nh hng đn chính sách c tc 68
Bng 3-6: So sánh tác đng thu thu nhp ca phng thc chi tr c tc tin mt và

c tc bng c phiu 71



DANH MC CÁC S 

S đ 1-1. Quá trình tr c tc 4

DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 1-1. Quan h gia c tc và li nhun  M qua các nm 15
Hình 1-2. T sut c tc phân theo khu vc 17
Hình 1-3. T sut c tc các nc th trng mi ni 18
Hình 2-1. Hình thc tr c tc ca các công ty ti HOSE giai đon 2007 – 2010 33
Hình 2-2. C cu hình thc tr c tc ti HOSE giai đon 2007 – 2010 33
Hình 2-3. Mc c tc ca các công ty ti HOSE giai đon 2007 – 2010 35
Hình 2-4. C cu mc c tc ti HOSE giai đon 2007 – 2010 36
Hình 2-5. T l chi tr c tc ti HOSE giai đon 2007 – 2010 37
Hình 2-6. C cu t l chi tr c tc ti HOSE giai đon 2007 – 2010 38
Hình 2-7. T sut c tc ti HOSE giai đon 2007 – 2010 39
Hình 2-8: C cu t sut c tc ti HOSE giai đon 2007 – 2010 40
-Trang 1-
PHN M U
1. S CN THIT CA  TÀI
Chính sách c tc là mt trong nhng ch đ hp dn và quan trng trong nghiên
cu tài chính. Miller và Modigliani (M & M) (1961) lp lun rng trong th trng
vn hoàn ho, c tc không quan trng và không nh hng đn giá c phiu ca
công ty. Nhng th trng vn hoàn ho là không có trong th gii thc nên nhiu
nhà nghiên cu không đng tình vi ý kin ca M & M và h cho rng trong th

trng vn không hoàn ho c tc là mt vn đ. Brealey và Myers (2005) lit kê
c tc là mt trong mi vn đ quan trng đn nay vn cha đc gii quyt thu
đáo trong lnh vc qun tr tài chính. Black (1976) cho rng vic chia c tc là bài
toán đ c bn nht trong kinh t. Mt s kho sát thc nghim cho thy rng c
nhà qun lý và các nhà đu t đu ng h thanh toán c tc. Lintner (1956) tìm thy
rng các công ty Hoa K trong nhng nm sáu mi phân phi mt phn ln thu
nhp ca h cho c tc, và h cng duy trì mt chính sách c tc n đnh. Theo thi
gian, các nghiên cu ngày càng gia tng và m rng đ tìm ra các yu t khác nhau
nh hng đn t l chi tr c tc ca doanh nghip.
Các lý thuyt  nhng nc đã phát trin cng nh  nhng nn kinh t mi ni
(Aivazian, Booth and Cleary, 2003; Booth, Aivazian, Demirguc-Kunt, and
Maksimovic, 2001; Fan, Titman and Twite, 2009; Glen, Karmokolias, Shah, 1995;
La Porta, Lopez-de-Silanes, Shleifer, Vishny, 2000; Mitton, 2004) đu mun xác
đnh các yu t quyt đnh chính sách c tc là gì? Và h rút ra nhiu kt lun khác
nhau, chng hn nh:
- i vi chính sách c tc, các lý thuyt hin nay cho rng, ging nh nn kinh t
các nc đã phát trin, chính sách c tc ca các doanh nghip nm trong khu vc
kinh t mi ni đu b nh hng bi li nhun, n, và t l giá tr s sách so vi
giá th trng (Aviazian et al., 2003). Và các doanh nghip trong nn kinh t mi
ni thì tr c tc cao hn các doanh nghip  nn kinh t đã phát trin.
-Trang 2-
- Vic bo v quyn li c đông càng mnh m thì chính sách c tc càng cao
(Mitton, 2004; La Porta et al., 2000).
Nhng đ tìm mt li gii duy nht cho chính sách c tc là cha có.  bit chính
sách c tc ca các doanh nghip Vit Nam, c th là các doanh nghip niêm yt
trên sàn giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh (HOSE) thi gian qua b tác
đng bi nhng nhân t nào? Mc đ nh hng ca các nhân t c th ra sao? Tác
gi chn đ tài: “Các nhân t tác đng đn chính sách c tc ca các công ty
niêm yt trên HOSE”

2. MC TIÊU NGHUÊN CU
- H thng hóa các lý thuyt liên quan đn chính sách c tc và tóm tt các kt qu
nghiên cu thc nghim v chính sách c tc;
- Phân tích thc trng chi tr c tc ca các công ty niêm yt trên HOSE đ thy đc
xu hng chi tr c tc cng nh nhng bt cp trong chính sách c tc ca các
doanh nghip niêm yt trên HOSE. ng thi, xây dng mô hình hi quy kim đnh
xem các nhân t tác đng đn chính sách c tc nh th nào?
- Phân tích nhng hn ch và kin ngh mt s gii pháp giúp doanh nghip xây dng
mt chính sách c tc phù hp.

3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
- i tng nghiên cu:
Các doanh nghip niêm y
t trên sàn HOSE t nm 2000 đn 31/12/2007.
- Phm vi nghiên cu:
Do nhng hn ch v s liu nên tác gi chn mu
d liu
kho sát bao gm 480
thông báo chi tr c tc ca 120 doanh nghip niêm yt trên HOSE trong 4 nm
2007 -2010. Mu bt đu t nm 2007 vì các d liu chi tit t nm 2006 v trc
ch có ri rác trong các bn cáo bch nên không thu thp đ.
Lun vn ch yu là phân tích các nhân t đnh lng tác đng đn chính sách c
tc ca các doanh nghip. ng thi, t l chi tr c tc đc s dng làm chi tiêu
-Trang 3-
đo lng chính sách c tc ca doanh nghip.

4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Tác gi s dng phng pháp h thng hóa d liu thu thp đc t các ngun trong
nc và nc ngoài, s dng phng pháp thng kê, mô t, phân tích và so sánh s liu
nhm đa ra cái nhìn tng quan v nhng chính sách c tc đang đc áp dng ti

các công ty niêm yt
và ng dng mô hình hi quy kinh t lng đ đánh giá tác đng
ca các bin đc lp đn bin ph thuc nh th nào. S dng các chng trình nh
Microsoft Office Excel, Eviews đ h tr tính toán trong nghiên cu.

5. KT CU LUN VN
Ngoài phn m đu và kt lun, Lun vn đc trình bày theo kt cu sau:
Chng 1: Tng quan v c tc và chính sách c tc
Chng 2: Phân tích các nhân t tác đng đn chính sách c tc ca các doanh
nghip niêm yt trên HOSE giai đon 2007 – 2010
Chng 3: Mt s gii pháp nhm xây dng chính sách c tc ti u trong doanh
nghip
-Trang 4-
CHNG 1
TNG QUAN V C TC VÀ CHÍNH SÁCH C TC

1.1. TNG QUAN V C TC
1.1.1. Khái nim:
C tc đc hiu là mt phn li nhun sau thu ca công ty dành đ chi tr cho các
c đông (ch s hu công ty). C tc còn đc gi là li tc c phn. C tc là
nhau cho mi c phiu cùng mt loi, hoc c phiu ph thông (c phiu thng)
hoc c phiu u đãi. Sau khi thông báo chi tr c tc đc công b, c tc tr
thành khon phi tr ca công ty.

1.1.2. Quá trình chi tr c tc
Các công ty  M thng tr c tc hàng quý. Còn  Vit Nam các công ty thng
tr c tc 2 ln/nm.
C tc thng đc đ xut bi Hi đng qun tr và sau đó đc thông qua bi
i hi đng c đông. Tin trình chi tr c tc din ra nh sau:

Ngày công Ngày không Ngày cht Ngày thanh
b c tc danh sách toán
2 đn 3 tun 2 ngày làm vic 2 đn 3 tun

S đ 1.1. Quá trình chi tr c tc

 Ngày công b (declaration date): là ngày công ty công b mc chi tr
c tc. ây là ngày quan trng bi vì thông qua vic công b c tc, công ty thông
tin đn cho c đông là mc c tc là tng, gim, hay v
n n đnh. Vì vy, nu công
ty thay đi c tc đt ngt thì đây là ngày mà thng trên th trng phn ng s
-Trang 5-
xut hin rt rõ.
 Ngày không c tc (ex-divedend date): Vào ngày này ngi mua c
phn không đc hng c tc nhng ngi bán vn đc quyn hng c tc. Giá
tham chiu ca c phiu sau ngày này thng đc điu chnh xung tng ng vi
s c tc đ đm bo bình đng gia các c đông, tc là c đông đ
c li v c tc
thì b thit v giá và ngc li.
Giá tham chiu ca c phiu trong ngày giao dch không hng c tc đc tính
bng giá đóng ca ca c phiu trong phiên trc đó tr đi giá tr c tc.
Ví d: FPT thông báo chi tr c tc nm 2010 cho c đông. C tc bng tin 15%
mnh giá (mnh giá 10.000 VN); bng c phiu t l 10:6. Ngày đng ký cui
cùng 24/06/2011, ngày giao dch không hng quyn 22/06/2011. Giá ca c phiu
FPT cui phiên ngày 21/06/2011 là 50.000đ. Giá tham chiu ca c phiu FPT vào
ngày 22/06/2011 đc tính li nh sau:
Giá tham chiu:
đ755.45
6,01
000.10*%15000.50





Nh vy, giá tham chiu ca c phiu FPT vào ngày 22/06/2011 là 45.755đ ch
không phi ly giá đóng ca phiên lin trc tc 50.000đ.
 Ngày cht danh sách hay ngày đng ký (record date): C tc công b
s đc phân phi cho nhng ai là c đông đng ký tính đn ngày c th này.
 Ngày thanh toán c tc (dividend payment date): là ngày c tc đc
gi đn cho các c đông đng ký.

1.1.3. Các phng thc chi tr
 c tc
1.1.3.1. C tc tr bng tin mt
C tc tin mt là loi c tc ph bin nht. C tc tin mt là s đn v tin t mà
công ty thanh toán cho c đông tính trên phn trm mnh giá mt c phn. Mnh
giá là giá tr ghi trên giy chng nhn c phiu. Hin nay các c phiu niêm yt 
Vit Nam điu có mnh giá thng nht 10.000 đng.
Ví d:
VNM thông báo chi tr c tc đt 1 nm 2010 bng tin mt, t l 30%
-Trang 6-
mnh giá. Ngha là mi c phiu nhn đc c tc 10.000 x 30% = 3.000đ. C
đông s hu 100 c phiu s nhn đc tin c tc là 100x 3.000 = 300.000đ
Tr c tc bng tin mt làm gim tin mt dn đn gim tài sn và gim li nhun
cha phân phi trên bng cân đi k toán, tc gim ngun vn ch s hu.

1.1.3.2. C tc tr bng c phiu
Tr c tc bng c phiu là công ty chi tr c phn thng cho các c đông nm gi
c phn thng theo t l nht đnh và công ty không nhn đc khon tin thanh
toán nào t phía c đông.

Ví d:
ABT thông báo chi tr c tc đt 1 nm 2010 bng c phiu, t l 5:1, hay
20%. Ngha là c đông s hu 100 c phiu s đc nhn thêm 20 c phiu.
Hình thc tr c tc bng c phiu đc áp dng khi doanh nghip d đnh gi li
li nhun cho các mc đích đu t và mun làm an lòng c đông.
Khi thc hin giao dch này không có s thay đi (tng hay gim) nào v vn c
đông cng nh tài sn ca công ty. V c bn, s lng c phiu s tng lên và làm
cho t l vn c phn tng lên nhng t l nm gi ca các c đông c không đi.
Vic tr c tc bng c phiu cng ging nh vic tách c phiu. C hai trng hp
đu làm s lng c phn tng lên và giá tr c phn gim xung. Trong khi tr c
tc bng c phiu làm tài khon ch s hu tng lên và li nhun cha phân phi
gim xung, trong khi đó tách c phiu làm gim mnh giá mi c phn.

1.1.3.3. C tc tr bng tài sn khác:
Doanh nghip tr c tc cho c đông bng thành phm, hàng bán, bt đng sn hay
c phiu ca công ty khác do doanh nghip s hu. Hình thc này rt him xy ra
trong thc tin.

Hin nay pháp lut Vit Nam
vn cha có hng dn c th đ
i vi
trng hp chia c tc bng tài sn khác
.



-Trang 7-
1.2. TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC
1.2.1. Khái nim:
Chính sách c tc là chính sách n đnh mc li nhun sau thu ca công ty s

đc đem ra phân phi nh th nào, bao nhiêu đc gi li đ tái đu t và bao
nhiêu dùng đ chi tr c tc cho các c đông.
Li nhun gi li cung cp cho các c đông mt ngun tng trng li nhun tim
nng trong tng lai thông qua tái đu t, còn c tc mang li cho các c đông mt
li nhun hu hình hin ti. Vì th, chính sách c tc s nh hng đn s lng
vn c phn trong cu trúc vn ca doanh nghip (thông qua li nhun gi li) và
chi phí s dng vn ca doanh nghip.

1.2.2. Ch tiêu đo lng chính sách c tc:
1.2.2.1. T l chi tr c tc (Dividend payout ratio):
T l chi tr c tc phn ánh mc c tc mà c đông đc hng chim t l bao
nhiêu trong thu nhp trong k do công ty to ra và đc đo lng nh sau:

C tc mi c phn (DPS)
T l chi tr c tc =
Thu nhp mi c phn (EPS)

ây là mt trong nhng nhân t quyt đnh đn giá th trng ca c phn.
Ví d: Công ty c phn xut nhp khu thy sn An Giang (mã chng khoán: AGF)
chi tr 2000đ tin c tc nm 2010 cho c đông. EPS nm 2008 ca AGF là 3.280đ.
Vy t l chi tr c tc ca AGF nm 2008:
%61
3280
2000
 .
Nh vy, AGF đã trích 61% thu nhp đ chi tr c tc cho các c đông, ch gi li
39% cho tái đu t.

1.2.2.2. T sut c tc (Dividend Yield or Dividend-Price ratio)
-Trang 8-

T sut c tc phn ánh t s c tc ca c phiu so vi giá th trng và đc đo
lng nh sau:

C tc mi c phn
T sut c tc =
Giá th trng mi c phn

Nh ta đã bit, thu nhp ca nhà đu t gm 2 phn c tc và chênh lch giá do
chuyn nhng c phn. Nu t sut c tc ca mt c phn thp điu đó cha hn
đã xu bi vì nhà đu t có th chp nhn t l chi tr c tc thp đ dành phn ln
li nhun đ tái đu t. H mong đi mt tng trng nhanh trong c tc và hng
đc s chênh lch ln ca giá c phn.
Ví d xem xét mc chia c tc nm 2008 ca các công ty nh sau:

VT: VN
Mã chng
khoán
Tên công ty C tc 2010
Giá th trng
31/12/2010
T sut c tc
ABT
Công ty c phn
XNK thy sn Bn
Tre
5.000 43.000 11,63%
VNM
Công ty c phn sa
Vit Nam
3.000 86.000 3,49%

Ta thy, t sut c tc ca công ty c phn xut nhp khu thy sn Bn Tre
(11,63%) cao hn nhiu so vi công ty c phn sa Vit Nam (3,49%). Nu mt
nhà đu t quan tâm đn thu nhp c tc hn là thu nhp lãi vn thì s chn c
phiu ca công ty c phn XNK Bn Tre


-Trang 9-
1.2.3. Các nhân t nh hng đn chính sách c tc
Trong thc t có rt nhiu các yu t nh hng đn chính sách c tc. Tuy nhiên,
các yu t c bn sau cn đc cân nhc khi các nhà qun tr la chn mt chính
sách c tc cho công ty mình.

1.2.3.1. Các hn ch pháp lý
Hu ht các quc gia đu có lut đ điu tit vic chi tr c tc ca nhng doanh
nghip đã đng ký hot đng kinh doanh  nc đó. Vì vy khi n đnh chính sách
c tc thì các doanh nghip cn phi cân nhc các hn ch sau nh các nguyên tc
v mt pháp lý:
- Hn ch suy yu vn: tc là doanh nghip không th dùng vn đ chi tr c tc.
 mt s các quc gia trong đó có Vit Nam, vn đc đnh ngha ch bao gm
mnh giá ca c phn thng, trong khi  mt s các quc gia khác, vn đc
đnh ngha bao quát hn, gm c phn vn góp vt quá tài khon mnh giá
(thng đc gi là thng d vn).
- Hn ch li nhun ròng: tc c tc phi đc chi tr t li nhun ròng hin nay
và thi gian qua. Hn ch này đòi hi mt công ty phi có phát sinh li nhun
trc khi đc phép chi tr c tc tin mt. iu này nhm ngn cn các ch s
hu rút li vn đu t ban đu và làm suy yu v th an toàn ca các ch n.
- Hn ch mt kh nng thanh toán: tc không th chi tr c tc khi công ty mt
kh nng thanh toán (n nhiu hn tài sn), nhm đm bo quyn u tiên ca
các ch n đi vi tài sn ca doanh nghip.

1.2.3.2. Các điu khon hn ch
Các điu khon hn ch nm trong các giao kèo trái phiu, điu khon vay, tha
thun vay ngn hn, hp đng thuê tài sn và các tha thun c phn u đãi.
V c bn các hn ch này gii hn tng mc c tc mt doanh nghip có th chi
tr thông qua quy đnh:
- Không th chi tr c tc cho đn khi li nhun đt đn mt mc nht đnh nào
-Trang 10-
đó;
- Mt phn dòng tin phi đc dành đ tr n;
- Vn luân chuyn (tài sn lu đng tr n ngn hn) hay t l n hin hành
không cao hn mt mc đnh sn nào đó.

1.2.3.3. Các nh hng ca thu
Tùy theo mi quc gia mà có s khác bit hay không gia thu sut đánh trên thu
nhp c tc và thu nhp lãi vn. Nhng thu sut biên t đánh trên thu nhp lãi vn
thng thp hn thu sut biên t đánh thu nhp c tc là bin pháp đ chính ph
khuyn khích các công ty gi mc c tc thp, đ các c đông có th nhn đc
mt phn ln hn t sut sinh li trc thu di hình thc lãi vn. Ngoài ra, thu
nhp c tc b đánh thu ngay (trong nm hin hành), còn thu nhp lãi vn có th
hoãn đn các nm sau nên dù u đãi thu này không còn thì thu nhp lãi vn vn có
li đim v thu so vi thu nhp c tc.

1.2.3.4. Kh nng thanh khon
Chi tr c tc là dòng tin chi ra. Vì vy kh nng thanh khon ca doanh nghip
càng ln, doanh nghip càng có nhiu kh nng chi tr c tc. Ngay c khi mt
doanh nghip đã tng có quá kh là tái đu t li nhun cao, s d li nhun gi li
ln, vn có th không có kh nng chi tr c tc nu không có đ tài sn có tính
thanh khon cao, nht là tin mt.
Kh nng thanh khon luôn đc nhiu doanh nghip quan tâm và thng tr thành

mt vn đ rt nhy cm trong giai đon kinh doanh suy yu dài hn, khi c li
nhun và dòng tin đu st gim. Các doanh nghip tng trng nhanh chóng có
nhiu các c hi đu t sinh li cng thng thy khó khi phi va duy trì đ thanh
khon va chi tr c tc cùng mt lúc.

1.2.3.5. Kh nng vay n và tip cn các th trng vn
Doanh nghip ln, có uy tín, d dàng tip cn vi th trng tín dng và các ngun
-Trang 11-
vn khác thì càng có nhiu kh nng chi tr c tc bi kh nng thanh khon linh
hot và tn dng các c hi đu t và tài chính bt thng. Ngc li, đi vi các
doanh nghip nh, ch có vn c phn đc kim soát cht ch và ít giao dch
thng xuyên, khó tip cn vn bên ngoài thì khi có c hi đu t mi thun li
thng vic chi tr c tc không nht quán vi mc tiêu ti đa hóa giá tr doanh
nghip.

1.2.3.6. Tính n đnh ca li nhun
Mt doanh nghip có lch s li nhun n đnh thng sn lòng chi tr c tc cao
hn doanh nghip có thu nhp không n đnh. Hu ht các doanh nghip ln, có c
phn đc nm gi rng rãi, thng do d đi vi vic h thp chi tr c tc, ngay
c nhng lúc gp khó khn nghiêm trng v tài chính.

1.2.3.7. Các c hi tng trng vn
Mt doanh nghip tng trng nhanh thng có nhu cu vn ln đ tài tr cho các
c hi đu t hp dn ca mình. Vì th, thay vì chi tr c tc nhiu và sau đó c
gng bán c phn mi đ huy đng đ s vn mi cn thit, doanh nghip thuc
loi này thng chi tr c tc  mc thp, gi li mt phn ln li nhun và tránh
bán c phn mi ra công chúng va tn kém va bt tin.

1.2.3.8. Lm phát
Trong điu kin nn kinh t có lm phát, vn tích ly t khu hao thng không đ

đ bù đp cho vic thay th tài sn ca mt doanh nghip khi các tài sn này c k,
lc hu. Khi đó, mt doanh nghip có th buc phi gi li mt t l li nhun cao
hn đ duy trì nng lc hot đng cho tài sn ca mình.
Lm phát cng có mt tác đng trên nhu cu vn luân chuyn ca doanh nghip.
Trong môi trng giá c tng, s tin thc t đu t vào kho hàng và các khon phi
thu có chiu hng tng đ h tr cho cùng mt khi lng hin vt kinh doanh.
Mt khác do giá c tng, s tin ca các tài khon phi tr cng đòi hi mt khon
-Trang 12-
chi tin mt ln; giá c tng cho nên s d tin mt giao dch thng cng phi tng.
Nh vy, lm phát có th buc mt doanh nghip gi li li nhun nhiu hn đ duy
trì v th vn luân chuyn ging nh trc khi có lm phát.

1.2.3.9. Các u tiên ca c đông (hiu ng khách hàng)
Trong mt doanh nghip đc kim soát cht ch vi tng đi ít c đông thì ban
điu hành có th n đnh mc c tc theo u tiên ca các c đông. Mt s c đông
giàu có thích chính sách gi li li nhun đ hng lãi vn, trong khi các c đông
khác, có khung thu biên t thp hn coi c tc nh ngun thu nhp thng xuyên,
thích t l c tc cao hn. Các doanh nghip có s lng c đông ln, rng rãi thì
không th tính đn các u tiên ca c đông khi quyt đnh chi tr c tc mà ch có
th xem xét các yu t c hi đu t, nhu cu dòng tin, tip cn th trng tài chính
và các yu t liên quan khác. Các c đông nào thy chính sách c tc này không th
chp nhn đc có th bán c phn ca mình và mua c phn  các công ty khác
hp dn hn đi vi h. Các u tiên ca c đông hay “Hiu ng khách hàng” cho
thy các nhà đu t s la chn các công ty có chính sách c tc phù hp vi mc
tiêu ca mình.
Vi s tn ti ca hiu ng nhóm khách hàng, chính sách c tc không nh hng
đn giá tr doanh nghip tr khi có s khác bit trong tng nhu cu đi vi mt
chính sách nào đó vi “tng cung”. Gi s 40 phn trm trong s toàn b các nhà
đu t a thích c tc cao, nhng ch có 20 phn trm doanh nghip tr c tc cao
mà thôi.  đây, nhng doanh nghip chi tr c tc cao s b thiu cung, cho nên giá

c phiu ca h tng lên. H qu là, nhng doanh nghip tr c tc thp s thy có
li khi thay đi chính sách c tc cho đn khi nào 40 phn trm trong toàn b các
doanh nghip điu có c tc cao. Ti đim này, th trng c tc đt trng thái cân
bng. Chính sách c tc ca doanh nghip riêng l bây gi không còn quan trng
na.

1.2.3.10. Bo v chng loãng giá
-Trang 13-
Nu mt doanh nghip chp nhn chính sách s dng phn ln li nhun ca mình
đ chi tr c tc, thì khi có các d án tim nng sinh li doanh nghip có th cn
phi bán c phn mi nhm huy đng thêm vn đu t cho d án. Nu các nhà đu
t hin hu ca doanh nghip không mua hay không th mua mt t l cân xng c
phn mi phát hành, quyn li ch s hu theo phn trm ca h trong doanh
nghip s b gim xung (b loãng). Do đó, mt vài doanh nghip chn cách gi li
li nhun nhiu hn và chi tr c tc thp hn đ tránh ri ro loãng giá. Tuy nhiên,
có nhiu cách khác thay cho cách gi li li nhun cao, chng hn nh huy đng
vn t bên ngoài qua hình thc n. Nhng s dng cách này thì doanh nghip phi
lu ý vì nó làm tng ri ro tài chính ca đn v, tng chi phí s dng vn c phn và
 mt thi đim nào đó, làm gim giá c phn.
Mt khác, nu doanh nghip đã có sn mt cu trúc vn ti u, chính sách huy đng
vn t bên ngoài di hình thc n rt có th phn tác dng, tr khi doanh nghip
gi li hay mua li đc vn c phn mi trong th trng vn đ đ bù tr cho n
gia tng.
Ngoài ra, trong thc t còn rt nhiu yu t khác nh hng đn s la chn chính
sách c tc nh: cu trúc c đông, hình thc s hu, quy mô doanh nghip, kh
nng to li nhun, đc đim phát trin ca doanh nghip, lãi sut ngân hàng, Hi
đng qun tr ca doanh nghip nên cân nhc các yu t này tùy trng hp đ đt
đn mt chính sách c tc tt nht có th đc.

1.2.4. Các chính sách chi tr c tc

1.2.4.1. Chính sách li nhun gi li th đng
Chính sách li nhun gi li th đng xác nhn rng mt doanh nghip nên gi li
li nhun khi doanh nghip có các c hi đu t ha hn các t sut sinh li cao
hn t sut sinh li mong đi mà các c đông đòi hi. Nói cách khác, chính sách li
nhun gi li th đng ng ý vic chi tr c tc ca doanh nghip là nên thay đi t
nm này sang nm khác tùy thuc vào các c hi đu t có sn. Tuy nhiên, hu ht
các doanh nghip thng c gng duy trì mt mc c tc n đnh theo thi gian. Tt
-Trang 14-
nhiên điu này không có ngha là các doanh nghip đã b qua nhng nguyên lý v
chính sách li nhun gi li th đng trong vic thc hành các quyt đnh phânn
phi bi vì c tc có th đc duy trì n đnh hàng nm theo hai cách:
- Th nht, doanh nghip có th gi li li nhun vi t l khá cao trong nhng
nm có nhu cu vn cao. Nu đn v tip tc tng trng, các giám đc có th
tip tc thc hin chin lc này mà không nht thit phi gim c tc.
- Th hai, doanh nghip có th vay vn cho nhu cu vn mà mình cn và do đó
tng t l n trên vn c phn lên mt cách tm thi đ tránh trng hp gim
c tc. Nu doanh nghip có nhiu c hi đu t tt trong sut mt nm nào đó
thì chính sách vay n s thích hp hn so vi ct gim c tc. Nhng nm tip
theo doanh nghip cn gi li li nhun đ đy t s n trên vn c phn v li
mc thích hp.
Ngoài ra, nguyên l ý gi li li nhun th đng cng đ xut là công ty “tng
trng” thng có t l chi tr c tc thp hn các doanh nghip đang trong giai
đon sung mãn (bão hòa).

1.2.4.2. Chính sách c tc tin mt n đnh
Hu ht các doanh nghip và c đông đu thích chính sách c tc tng đi n đnh.
Tính n đnh đc đc trng bng mt s min cng trong vic gim lng tin
mt chi tr c tc t k này sang k khác. Tng t, nhng gia tng trong t l c
tc thng vn b trì hoãn cho đn khi nào các giám đc tài chính công b rng các
khon li nhun trong tng lai đ cao đn mc đ tha mãn c tc ln hn. Nh

vy, mc dù t l c tc có khuynh hng đi theo sau mt gia tng trong li nhun
thì cng có trì hoãn li trong mt chng mc nào đó. Chính sách c tc n đnh
đc u tiên vì các lý do sau:
- Các nhà đu t cho rng vic thay đi chính sách c tc có ni dung hàm cha
thông tin – h đánh đng các thay đi trong mc c tc ca doanh nghip vi
mc sinh li. Ct gim c tc nh mt tín hiu là tim nng li nhun dài hn
ca doanh nghip đã st gim và ngc li mt s gia tng trong li nhun nh