khảo sát tình hình ô nhiễm nguồn nước, xác định 1 số chỉ tiêu trong nước thải của quá trình sản xuất công nghiệp

TRƯӠNG ĐҤI HӐC CÔNG NGHIӊP THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH
KHOA CÔNG NGHӊ HOÁ HӐC



BÀI TIӆU LUҰN
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CӬU KHOA
HӐC

Đӄ TÀI:

KHҦO SÁT TÌNH HÌNH Ô NHIӈM NGUӖN NƯӞC, XÁC ĐӎNH MӜT SӔ CHӌ
TIÊU TRONG NƯӞC THҦI CӪA QUÁ TRÌNH SҦN XUҨT CÔNG NGHIӊP


Sinh viên: Đoàn Thành Trung Kiên
MS: 08275371
Lӟp: ĐHPT2TLT
GVHD: Ts. NguyӉn Văn Vinh



Tp. Hӗ Chí Minh năm 2010
Mөc lөc
Trang
Mӣ đҫu .............................................................................................................
1.Vai trò cӫa nưӟc sҥch và tình trҥng ô nhiӉm nguӗn nưӟc .............................. 1
1.1.Vai trò cӫa nưӟc ......................................................................................... 1
1.2.Phân bӕ cӫa nưӟc trên trái đҩt .................................................................... 1
1.2.1.Nưӟc ngӑt trên bӅ mһt đҩt ....................................................................... 1
1.2.2. Nưӟc ngӑt trong lòng đҩt ........................................................................ 2

1.3.Phân loҥi nưӟc ............................................................................................ 2
1.3.1.Nưӟc thiên nhiên ± nưӟc sinh hoҥt .......................................................... 2
1.3.2.Nưӟc thҧi ................................................................................................. 3
1.4. Thành phҫn các chҩt trong nưӟc ................................................................ 3
1.4.1. Đӝ cӭng .................................................................................................. 4
1.4.2. Chlorua và sulfate ................................................................................... 4
1.4.3. Các muӕi sҳt ........................................................................................... 5
1.4.4. Các muӕi amonium................................................................................. 5
1.4.5. Khí ôxy ................................................................................................... 5
1.4.6. Phosphous .............................................................................................. 5
1.4.7. Đӝ kiӅm .................................................................................................. 6
1.5. Các tác đӝng gây ô nhiӉm nguӗn nưӟc ...................................................... 6
1.5.1. Ҧnh hưӣng do hoҥt đӝng sӕng cӫa con ngưӡi ......................................... 6
1.5.2. Ҧnh hưӣng do phát triӇn nông nghiӋp ..................................................... 7
1.5.3. Ҧnh hưӣng do phát triӇn công nghiӋp và dӏch vө .................................... 7
1.5.4. Ҧnh hưӣng do mӝt sӕ nguyên nhân khác ................................................ 8
1.6. Tình trҥng ô nhiӉm môi trưӡng .................................................................. 8
1.6.1. Tình trҥng ô nhiӉm môi trưӡng tҥi viӋt nam............................................ 8
1.6.2. Trên thӃ giӟi ........................................................................................... 13
1.7. Phân loҥi nưӟc thҧi .................................................................................... 15
1.7.1. Nưӟc thҧi sinh hoҥt ................................................................................. 15
1.7.2. Nưӟc mưa ............................................................................................... 16
1.7.3. Nưӟc thҧi công nghiӋp và nông nghiӋp ................................................... 17
2. Hұu quҧ cӫa ô nhiӃm nưӟc ........................................................................... 18
2.1. Ҧnh hưӣng đӃn môi trưӡng ....................................................................... 18
2.1.1. Nưӟc và sinh vұt ..................................................................................... 18
2.1.2. Đҩt và sinh vұt ........................................................................................ 20
2.1.3. Không khí ............................................................................................... 21
2.2. Ҧnh hưӣng đӃn con ngưӡi ......................................................................... 21
2.2.1. Sӭc khoҿ con ngưӡi ................................................................................ 21

2.2.2. Ҧnh hưӣng đӃn đӡi sӕng ......................................................................... 27
3. Các phương pháp xӱ lý nưӟc thҧi ................................................................. 29
3.1. Phương pháp cơ hӑc .................................................................................. 29
3.1.1. Song chҳn rác ......................................................................................... 29
3.1.2. Lҳng cát .................................................................................................. 30
3.1.3. Lҳng ....................................................................................................... 30
3.1.4. TuyӇn nәi ............................................................................................... 30
3.2. Phương pháp xӱ lý hoá hӑc và hoá lý ........................................................ 31
3.2.1. Phương pháp trung hoà ........................................................................... 31
3.2.2. Keo tө - tҥo bông .................................................................................... 31
3.3. Phương pháp sinh hӑc ............................................................................... 32
3.3.1. Phương pháp sinh hӑc kӏ khí................................................................... 32
3.3.2. Phương pháp sinh hӑc hiӃu khí ............................................................... 33
4. Phân tích hàm lưӧng mӝt sӕ chӍ tiêu trong nưӟc thҧi .................................... 34
4.1. ChӍ tiêu amonium ...................................................................................... 34
4.2. ChӍ tiêu chloride ........................................................................................ 35
4.3. ChӍ tiêu COD (chemical oxygen demand) ................................................. 38
4.4. ChӍ tiêu BOD (biochemical oxygen demand) ............................................ 41
4.5. ChӍ tiêu DO (disolved oxygen) .................................................................. 44
4.6. ChӍ tiêu phosphate và tәng phosphous ....................................................... 48
4.7 Xác đӏnh hàm lương asen ........................................................................... 51
KӃt luұn ............................................................................................................ «
Phө lөc .............................................................................................................
Tài liӋu tham khҧo ............................................................................................
Mӣ đҫu


Nưӟc là nguӗn tài nguyên thiên nhiên qúy giá, là yӃu tӕ không thӇ thiӃu cho
sӵ sӕng, ӣ đâu có nưӟc ӣ đó có sӵ sӕng. Tuy nhiên cùng vӟi sӵ phát triӇn cӫa sӵ
sӕng, quá trình đô thӏ hoá, công nghiӋp hoá, và thâm canh nông nghiӋp ngày càng

phát triӇn đã có nhiӅu ҧnh hưӣng xҩu đӃn nguӗn tài nguyên này. NhiӅu nơi nguӗn
nưӟc bӅ mһt thұm chí cҧ nưӟc ngҫm đã bӏ ô nhiӉm nghiêm trӑng gây ҧnh hưӣng
xҩu tӟi chҩt lưӧng cӫa nưӟc và ҧnh hưӣng đӃn sӭc khoҿ cӫa con ngưӡi và đӝng vұt
làm giҧm năng xuҩt và chҩt lưӧng cây trӗng.
HiӋn nay thӃ giӟi đang rung hӗi chuông báo đӝng vӅ thӵc trҥng ô nhiӉm môi
trưӡng toàn cҫu. Môi trưӡng đã trӣ thành vҩn đӅ chung cӫa toàn nhân loҥi và đưӧc
toàn thӃ giӟi quan tâm, cùng vӟi sӵ nóng lên cӫa trái đҩt gây hiӋu ӭng nhà kính và
xuҩt hiӋn ngày mӝt nhiӅu lӛ thӫng trên tҫng Ozon bҧo vӋ trái đҩt khӓi các tia cӵc
tím. Nҵm trong khung cҧnh chung đó cӫa thӃ giӟi môi trưӡng ViӋt Nam chúng ta
xuӕng cҩp cөc bӝ do chúng ta đang trong thӡi kǤ phát triӇn công nghiӋp hóa, hiӋn
đҥi hóa, đô thӏ hóa và sӵ tăng mұt đӝ dân sӕ quá nhanh ӣ các khu đô thӏ.
Đi kèm vӟi sӵ phát triӇn đó là vҩn đӅ ô nhiӉm môi trưӡng do các nguӗn rác
thҧi, nưӟc thҧi, khí thҧi gây ra. Tҩt cҧ các nguӗn thҧi nói trên đӅu chӭa đӵng trong
nó biӃt bao nhiêu loҥi chҩt đӝc hҥi. Các nguӗn thҧi đưӧc đưa ra môi trưӡng hҫu hӃt
đӅu chưa đưӧc xӱ lý hoһc mӟi xӱ lý sơ bӝ do vұy gây ra ô nhiӉm môi trưӡng đһc
biӋt là môi trưӡng nưӟc. Nhӳng nguӗn nưӟc thҧi, nưӟc thҧi tӯ các ngành công
nghiӋp mà trong đó có chӭa rҩt nhiӅu chҩt đӝc hҥi tӯ đó đi vào cӕng, rãnh, sông,
hӗ làm ô nhiӉm các nguӗn nưӟc là chӫ yӃu. Nhӳng chҩt này đi vào cơ thӇ tӯ con
đưӡng ăn uӕng, hô hҩp chúng tích luӻ trong cơ thӇ con ngưӡi và sinh vұt gây ra
nhӳng tác hҥi vô cùng nguy hiӇm. Vҩn đӅ là làm thӃ nào đӇ đánh giá mӭc đӝ ô
nhiӉm cũng như xác đӏnh hàm lưӧng cӫa các chҩt đӝc hҥi trong nưӟc thҧi trưӟc khi
đưa vào môi trưӡng. trưӟc thӵc tӃ đó chúng em xin chӑn đӅ tài ³Kh̫o sát tình hình
ô nhi͍m ngu͛n nưͣc, xác đ͓nh m͡t s͙ ch͑ tiêu trong nưͣc th̫i cͯa quá trình s̫n
xṷt công nghi͏p´. ĐӅ tài này xin đӅ cұp đӃn vҩn đӅ ô nhiӉm nguӗn nưӟc và các
phương pháp xӱ lý cũng như các phương pháp xác đ ӏnh mӝt sӕ chӍ tiêu quan trӑng
trong nưӟc thҧi.

Trang 1
1. Vai trò cӫa nưӟc sҥch và tình trҥng ô nhiӉm môi trưӡng nưӟc
1.1. Vai trò cӫa nưӟc

Nưӟ
l mӝt nguӗn t i nguyên t iên nhiên rҩt phong phú quanh ta, t nhӳng
dòng chҧy, sông hӗ, nưӟc ngҫm đӃn đҥi dương mênh mông l
nơi muôn loài thuӹ
sinh sinh sӕng, nưӟc đưӧc sӱ dөng trong mӑi mһt cӫa đӡi sӕng con ngưӡi và mӑi
loài đӝng thӵc vұt trên trái đҩt
Tuy nhiên nguӗn nưӟc sҥch quí giá đang bӏ khai
thác dҫn cҥn ki
t, thiӃu nưӟc sҥch không nhӳng ҧnh hưӣng đӃn đӡi sӕng con ngưӡi
mà còn ҧnh hưӣng đӃn các loҥi sinh vұt trên trái đҩt cũng như mӑi hoҥt đӝng sҧn
xuҩt, sinh hoҥt Cuӝc sӕng trên Trái Đҩt bҳt nguӗn t trong nưӟc. Tҩt cҧ các sӵ
sӕng trên Trái Đҩt đӅu phө thuӝc vào nưӟc vào vòng tuҫn hoàn nưӟc.
Nưӟc có ҧnh hưӣng quyӃt đӏnh đӃn khí hұu và là nguyên nhân tҥo ra thӡi tiӃt.
Năng lưӧng mһt trӡi sưӣi ҩm không đӗng đӅu các đҥi dương đã tҥo nên các
dòng hҧi lưu trên toàn cҫu. Dòng hҧi lưu Gul
Stream vұn chuyӇn nưӟc ҩm t vùng
Vӏnh Mexico đӃn Bҳc Đҥi Tây Dương làm ҧnh hưӣng đӃn khí hұu cӫa vài
vùng châu Âu.
Nưӟc là thành phҫn quan trӑng cӫa các tӃ bào sinh hӑc và là môi trưӡng cӫa
các quá trình sinh hóa cơ bҧn như quang hӧp.
Hơn 70% di n tích cӫa Trái Đҩt đưӧc bao phӫ bӣi nưӟc. Lưӧng nưӟc trên
Trái Đҩt có vào khoҧng 1,38 tӍ km³. Trong đó 97,4% là nưӟc mһn trong các đҥi
dương trên thӃ giӟi, phҫn còn lҥi, 2,6%, là nưӟc ngӑt, tӗn tҥi chӫ yӃu dưӟi dҥng
băng tuyӃt đóng ӣ hai cӵc và
trên các ngӑn núi, chӍ có
0,3% nưӟc trên toàn thӃ giӟi
(hay 3,6 tri
u km³) là có thӇ
sӱ dөng làm nưӟc uӕng.
Vi

c cung cҩp nưӟc uӕng sӁ
là mӝt trong nhӳng thӱ
thách lӟn nhҩt cӫa loài
ngưӡi trong vài thұp niên tӟi
đây. Nguӗn nưӟc cũng đã là
nguyên nhân gây ra mӝt trong nhӳng cuӝc chiӃn tranh ӣ Trung Cұn Đông.
Nưӟc đưӧc sӱ dөng trong công nghi
p t lâu như là nguӗn nhiên li u (cӕi xay
nưӟc, máy hơi nưӟc, nhà máy thӫy đi
n), là chҩt trao đәi nhi t.
1.2. Phân bӕ cӫa nưӟc trên Trái đҩt
Hì
 
✁
1: C
✁
✂
t
✄
ì
 
✁
☎
✆
✝  
ư
✞
☎
t
✄

✟
 
t
✄
✠
i
✡
☛
t

Trang 2
Hì
☞✌
2. Vò
☞
✍
t
✎
̯
☞ ✌✏
à
☞ ☞
ư
✑ ✒
t
✓✏☞
✍
t͹
☞✌
i

✔☞
Lưӧng nưӟc tӵ nhiên có 97% là nưӟc mһn phân bә ӣ biӇn và đҥi dương,
3,5% còn lҥi phân bӕ ӣ đҩt liӅn. Tәng lưӧng nưӟc lӟn nhưng lưӧng nưӟc ngӑt chӍ
có thӇ sӱ dөng các nguӗn sau
1.2.1. Nưӟc ngӑt trên bӅ mһt đҩt
 Lưӧng nưӟc mưa rơi xuӕng mһt đҩt.
 Nưӟc tӗn tҥi trong các sông, rҥch, ao, hӗ.
 Mӝt phҫn rҩt ít nưӟc t
đҫm lҫy và băng tuyӃt.
1.2.2. Nưӟc ngӑt trong lòng đҩt
Nưӟc dưӟi đҩt có loҥi nưӟc mһn,
nưӟc lӧ và nưӟc ngӑt, trong đó nưӟc ngӑt
chӍ có lưu lưӧng nhҩt đӏnh. Nưӟc dưӟi đҩt
đưӧc tàng trӳ trong các l
hәng và khe hӣ
đҩt đá.
a. T ng chӭa nưӟc
Các lӟp đҩt đá có thành phҫn hҥt thô
(cát, sҥn, sӓi), khe hӣ, nӭt nҿ, có tính thҩm
nưӟc, dүn nưӟc tӕt mà con ngưӡi có thӇ
khai thác nưӟc phөc vө cho nhu cҫu cӫa
mình gӑi là các tҫng chӭa nưӟc.
b. T
ng cách nưӟc
Là tҫng đҩt đá vӟi thành phҫn hҥt mӏn (sét, bӝt sét), có hӋ sӕ thҩm nhӓ, khҧ
năng cho nưӟc thҩm xuyên qua yӃu, khҧ năng khai thác nưӟc trong tҫng này thҩp.
1.3. Phân loҥi nưӟc
Nưӟc là nguӗn tài nguyên quý, là yӃu tӕ không thӇ thiӃu cho mӑi hoҥt đӝng
sӕng trên trái đҩt. Tuy nhiên, cùng vӟi quá trình phát triӇn cӫa con ngưӡi, đô thӏ
hoá, công nghiӋp hoá ngày càng phát triӇn đã ҧnh hưӣng xҩu đӃn nguӗn tài nguyên

này. Trưӟc tình hình nguӗn nưӟc bӏ ô nhi
m ngày càng nghiêm trӑng, các cҩp lãnh
đҥo, các cơ quan chӭc năng đã tiӃn hành kiӇm tra nguӗn nưӟc đӇ t
đó đưa ra các
biӋn pháp nhҵm cҧi thiӋn tình hình. Nưӟc đưӧc phân loҥi như sau:
1.3.1. Nưӟc thiên nhiên ± nưӟc sinh hoҥt
Nưӟc thiên nhiên bao gӗm các nguӗn nưӟc ӣ sông ngòi, ao hӗ, suӕi, mҥch
ngҫm, biӇn. Nưӟc thiên nhiên là mӝt dӏ thӇ bao gӗm các chҩt không tan có nguӗn
gӕc vô cơ cũng như hӳu cơ. Các chҩt này đưӧc xâm nhұp vào nguӗn

Trang 3
Hì
✕✖
3. Nư
✗ ✘
✙
i
✕✖ ✖✚
̩t ͧ
✕✛✕
✜
t
✖✛✕
b͓
✛
✕✖
i
✢✣
nưӟc t đҩt, đá, đӝng vұt, thӵc vұt cũng như con ngưӡi Theo nguӗn phát sinh
ngưӡi ta chia nưӟc thiên thành các loҥi sau:

 Nưӟc mưa: Thưӡng đưӧc hoà
tan 1 lưӧng khí C
2
, N
2
, O
2
và mӝt
sӕ khí khác. Ngoài khí hoà tan trong
nưӟc mưa còn có lүn bөi bұm và vi
trùng nên nưӟc mưa thuӝc loҥi nưӟc
mӅm, sҥch mát khi mӟi hӭng.
 Nưӟc mҥch, nưӟc ngҫm: Do
nưӟc thҩm trong lòng đҩt lâu đӡi tҥo
thành nhӳng mҥch nưӟc chҧy trong
lòng đҩt vì đưӧc chҳc lӑc qua nhiӅu
tҫng lӟp nên nưӟc mҥch thuӝc loҥi nưӟc mӅm, trong mát, do đó đưӧc dùng nhiӅu
trong sinh hoҥt.
 Nưӟc ӣ trên bӅ mһt trái đҩt: Như ӣ ao, hӗ, sông, biӇn« Đһc điӇm cӫa nưӟc
này thưӡng chӭa nhiӅu tҥp chҩt khác nhau, tùy vào t
ng vùng, t ng lãnh thә«
 Nưӟc uӕng: nưӟc uӕng chӫ yӃu là nưӟc ngӑt tӵ nhiên trong đó đã đưӧc quy
đӏnh cө thӇ vӅ các thành phҫn hóa hӑc ± vi sinh ± các ion kim loҥi« sao cho phù
hӧp vӟi quá trình trao đәi chҩt cӫa con ngưӡi.
1.3.2. Nưӟc thҧi
Nưӟc thҧi là kӃt quҧ cӫa sӵ nhi
m bҭn nưӟc bӅ mһt cӫa nưӟc tӵ nhiên do
các hoҥt đӝng sinh hoҥt, sҧn xuҩt cӫa con ngưӡi hay do quá trình phân huӹ cӫa xác
đӝng, thӵc vұt. Thành phҫn nưӟc thҧi phө thuӝc nhiӅu vào nguӗn nhi
m bҭn khác

nhau như nông nghiӋp, công nghiӋp« và các hoҥt đӝng sinh hoҥt khác cӫa con
ngưӡi.
Trong nưӟc thҧi có rҩt nhiӅu chҩt khác nhau tuǤ thuӝc vào t
ng vùng, t ng
khu sҧn xuҩt« Nó có thӇ là nhӳng chҩt tan trong nưӟc hay ӣ dҥng huyӅn phù, nhũ
tương cho đӃn các loҥi vi khuҭn« Do tương tác hoá hӑc giӳa các chҩt làm cho pH
cӫa môi trưӡng thay đәi, còn các chҩt huyӅn phù, kӃt tӫa làm ngăn cҧn sӵ phát
triӇn cӫa các loҥi vi sinh vұt làm sҥch nưӟc, cҧn trӣ sӵ phát triӇn cӫa các loài đӝng,
thӵc vұt ӣ trong nưӟc cũng như ӣ các vùng xung quanh.
1.4. Thành phҫn các chҩt trong nưӟc

Trang 4
Hì
✤✥
4. M
✦
t t
✧
̩
★
✩
͵ lý
✤
ư
✪✫
t
✥✬
i
Trong nưӟc có rҩt nhiӅu thành phҫn khác nhau cùng tӗn tҥi phөthuӝc vào
t

ng vùng, t ng khu công
nghiӋp cũng như các hoҥt đӝng
sӕng cӫa con ngưӡi. Ví dө: Ӣ
vùng khai khoáng thì có nhiӅu
các kim loҥi, các acid vô cơ. Ӣ
vùng sҧn xuҩt đӗ gӕm thì có
nhiӅu bari, cadimi, liti, mangan,
selen« Còn vùng sҧn xuҩt da
thì có nhiӅu canxi,
hydrosunfua, natri sunfua,
crom, kӁm, niken«
1.4.1. Đӝ cӭng (Các muӕi Cacium và Magiesium)
Calcium và magiesium tӗn tҥi trong nưӟc chӫ yӃu ӣ các dҥng bicarbonate
(HCO
3
-
), Carbonate (CO
3
2-
), Chloride (Cl
-
), Sulfate (SO
4
2-
). Hai ion này biӇu thӏ
cho đӝ cӭng cӫa nưӟc. Tính cӭng này thay đәi tuǤ theo hàm lưӧng các muӕi
calcium và magnesium có trong nưӟc làm ҧnh hưӣng đӃn sinh hoҥt cũng như trong
sҧn xuҩt. Có 2 cách đӇ chia đӝ cӭng:
 Cách 1: Chia đӝ cӭng làm 2 loҥi là đӝ cӭng carbonat và đӝ cӭng không
carbonat. Đӝ cӭng carbonat biӇu thӏ lưӧng calcium và magiesium dưӟi dҥng muӕi

HCO
3
-
còn đӝ cӭng không carbonate biӇu thӏ muӕi calcium và magiesium dưӟi
dҥng Cl
-
và SO
4
2-
.
 Cách 2: Chia đӝ cӭng làm 3 loҥi là đӝ cӭng tҥm thӡi, đӝ cӭng vĩnh cӱu và
đӝ cӭng chung hay đưӧc gӑi là đӝ cӭng toàn phҫn.
 Đӝ cӭng tҥm thӡi cӫa nưӟc biӇu thӏ muӕi HCO
3
-
cӫa calcium và magiesium
bӏ phân huӹ khi đun nóng.
Ca(HCO
3
)
2
= CaCO
3
+ CO
2
+ H
2
O
Mg(HCO
3

)
2
= MgCO
3
+ CO
2
+ H
2
O
2Mg(HCO
3
)
2
= (MgOH)
2
CO
3
+ 3CO
2
+ H
2
O
 Đӝ cӭng vĩnh cӱu là đӝ cӭng còn lҥi sau khi đun ӣ 100oC biӇu thӏ tәng
lưӧng Ca
2+
và Mg
2+
ӣ dҥng muӕi clorua hoһc muӕi sunfat.
 Đӝ cӭng chung là tәng cӫa đӝ cӭng tҥm thӡi và đӝ cӭng vĩnh cӱu.
1.4.2. Clorua (Cl

-
) và sunphat (SO
4
2-
)

Trang 5
Cl
-
và SO
4
2-
hҫu như có mһt trong các loҥi nưӟc thiên nhiên. Nó không thӇ
hiӋn tính cӭng cũng như không gây tác hҥi trong viӋc sӱ dөng. Tuy nhiên nӃu các
muӕi này quá cao thì gây ra áp suҩt cao trong quá trình sӱ dөng nӗi hơi vì nó là
nhӳng hӧp chҩt dӉ tan trong nưӟc. Mһt khác, ҧnh hưӣng đӃn sinh hoҥt cӫa con
ngưӡi, đӃn sӵ sӕng cӫa đӝng ± thӵc vұt trong nưӟc khi hàm lưӧng quá cao.
1.4.3. Các muӕi Sҳt (Fe
2+
, Fe
3+
)
Sҳt thưӡng tӗn tҥi trong nưӟc ӣ dҥng muӕi Fe(HCO
3
)
2
. Khi tiӃp xúc lâu vӟi
không khí, muӕi sҳt trên dӉ bӏ oxy hoá thành muӕi sҳt (III) và gây cһn Fe(OH)
3

làm cho nưӟc đөc.
1.4.4. Các muӕi Amonium (NH
4
+
)
Amonium (NH
4
+
) (thӵc ra không quá đӝc đӕi vӟi cơ thӇ ngưӡi (tiêu chuҭn là
3 mg/L). Nhưng trong quá trình khai thác, xӱ lý và lưu trӳ nưӟc, nó chuyӇn hóa
thành nitrite và nitrate. Nitrite là chҩt đӝc rҩt có hҥi cho cơ thӇ. Khi ngưӡi uӕng
phҧi, nó sӁ chuyӇn hóa thành nitrosamin, mӝt chҩt có tiӅm năng gây ung thư. Các
nghiên cӭu cho thҩy, 1 g Amonium khi chuyӇn hóa hӃt sӁ tҥo thành 2.7 g nitrite và
3.65 g nitrate. Trong khi đó, hàm lưӧng cho phép cӫa nitrite là 0.1 mg/L và nitrate
là 10 ± 50 mg/L. Giӟi hҥn cho phép cӫa Amoniac không vưӧt quá 30 mg/L.
1.4.5. Khí Oxy
Khí O
2
có trong nưӟc giúp ích cho các quá trình sinh hóa. Lưӧng oxy trong
nưӟc chӫ yӃu là Oxy hòa tan (DO); nhu cҫu Oxy hóa hӑc (COD) và nhu cҫu Oxy
sinh hӑc (BOD).
1.4.5.1. Lưӧng Oxy hòa tan (DO)
Lưӧng oxy hòa tan trong nưӟc sӁ tham gia quá trình trao đәi chҩt, duy trì
năng lưӧng cho quá trình phát triӇn, sinh sҧn và tái sҧn xuҩt cӫa sinh vұt sӕng dưӟi
nưӟc. VӅ mһt hóa hӑc, oxy không tham gia phҧn ӭng vӟi nưӟc mà đӝ hòa tan cӫa
oxy trong nưӟc phө thuӝc vào áp suҩt và nhiӋt đӝ.
1.4.5.2. Nhu cҫu oxy sinh hӑc (BOD)
Là lưӧng oxy cҫn thiӃt đӇ vi khuҭn sӱ dөng phân hӫy chҩt hӳu cơ dưӟi điӅu
kiӋn hiӃu khí. ChӍ tiêu này đӇ đánh giá khҧ năng tӵ làm sҥch cӫa nguӗn nưӟc.
BOD càng cao chӭng tӓ mӭc đӝ ô nhiӉm càng nһng.

1.4.5.3. Nhu cҫu oxy hóa hӑc (COD)
Là lưӧng oxy cҫn thiӃt đӇ oxy hóa hӃt các hӧp chҩt hӳu cơ có trong nưӟc.
Nưӟc nhiӉm bҭn sӁ có đӝ oxy hóa cao phҧi tӕn nhiӅu hóa chҩt cho công tác khӱ
trùng.
1.4.6. Phosphous

Trang 6
Hì
✭✮
5. M
✯
t k
✰✭✮ ✭
ư
✱✲
b͓
✳ ✭✮
i
✴✵

Hàm lưӧng phosphous trong nưӟc tӗn tҥi dҥng PO
4
3-
, đưӧc sinh ra bӣi phân,
rác rưӣi, các hӧp chҩt hӳu cơ trong sinh hoҥt và trong sҧn xuҩt thҧi ra. Phosphate
làm hóa chҩt bón cây, chҩt kích thích tăng trưӣng, chҩt tҥo bӑt trong bӝt giһt, chҩt
làm mӅm nưӟc, kích thích tăng trưӣng nhiӅu loҥi vi sinh vұt, phiêu sinh vұt, tҧo«
Phosphate gây nhiӅu tác đӝng trong viӋc bҧo vӋ môi trưӡng.
1.4.7. Đӝ kiӅm
Trong thiên nhiên đӝ kiӅm thưӡng gây ra do sӵ hiӋn diӋn cӫa các muӕi acid

yӃu tӗn tҥi dưӟi dҥng HCO
3
-
như: KHCO
3
, NaHCO
3
, Ca(HCO
3
)
2
. Trong mӝt vài
trưӡng hӧp đӝ kiӅm thưӡng gây ra do ion OH
-
hay CO
3
2-
mҩt đi t
HCO
3
-
. Đӝ
ki
m đưӧc chia làm 3 loҥi:
 Đӝ kiӅm OH
-

 Đӝ kiӅm CO
3
2-

 Đӝ kiӅm HCO
3
2-

1.5. Các tác đӝng gây ô nhiӉm nguӗn nưӟc
Ngày nay, nhu cҫu phát triӇn kinh tӃ nhanh vӟi mөc tiêu lӧi nhuұn cao, con
ngưӡi đã lӡ đi các tác đӝng ҧnh hưӣng đӃn các nhân tӕ tӵ nhiên và môi trưӡng mӝt
cách trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp. Đһc biӋt đӕi vӟi các nưӟc đang phát triӇn và các nưӟc
nghèo đã làm cho môi trưӡng nưӟc bӏ ô nhi
m ngày càng trҫm trӑng hơn. Sӵ gia
tăng dân sӕ quá nhanh là nguyên nhân chính gây áp lӵc lên nguӗn nưӟc. Vì nhu
cҫu nưӟc cho phát triӇn nông nghiӋp đӇ gia tăng lương thӵc thӵc phҭm, phát triӇn
công nghiӋp đӇ gia tăng hàng hóa và gia tăng thêm nhiӅu hình thӭc dӏch vө«
1.5.1. Ҧnh hưӣng do hoҥt đӝng sӕng cӫa con ngưӡi
Các dòng nưӟc mһt (sông,
kênh rҥch«) đһc biӋt là ӣ vùng
đô thӏ đӅu bӏ ô nhi
m trҫm trӑng
bӣi rác thҧi, nưӟc thҧi sinh hoҥt
t
các khu dân cư xҧ vào kênh
rҥch chưa qua xӱ lý. Tình trҥng
lҩn chiӃm lòng, bӡ sông kênh
rҥch đӇ sinh sӕng, xҧ rác và nưӟc
thҧi trӵc tiӃp trên bӅ mһt gây ô
nhi
m nưӟc mһt,cҧn trӣ lưu thông
cӫa dòng chҧy, tҳc nghӁn cӕng
rãnh tҥo nưӟc tù. Môi trưӡng yӃm khí gia tăng phân hӫy các hӧp chҩt hӳu cơ,

Trang 7
không nhӳng gây mùi hôi thӕi, ô nhi m nguӗn nưӟc và môi trưӡng mà còn gây
khó khăn trong viӋc lҩy nguӗn nưӟc mһ đӇ xӱ lý thành nguӗn nưӟc sҥch cҩp cho
nhu cҫu xã hӝi.
Nhu cҫu nưӟc sӱ dөng cho ăn uӕng, sinh hoҥt và các hoҥt đӝng khác cӫa con
ngưӡi gia tăng, dүn đӃn tình trҥng khai thác nưӟc dưӟi đҩt tràn lan gây cҥn kiӋt
nguӗn nưӟc và ҧnh hưӣng đӃn môi trưӡng như sөp lún, nhi
m mһn«
Giӳa nưӟc mһn và nưӟc nhҥt có mӝt ranh giӟi, khi hoҥt đӝng khai thác nưӟc
dưӟi đҩt quá mӭc đưӡng ranh giӟi này sӁ tiӃn dҫn đӃn công trình khai thác, mӵc
nưӟc mһn xâm nhұp dҫn, đҭy lùi mӵc nưӟc ngӑt vào sâu và làm nhi
m mһn các
công trình khai thác trong khu vӵc.
1.5.2. Ҧnh hưӣng do phát triӇn nông nghiӋp
ViӋc chăn nuôi gia súc gia cҫm ӣ hӝ gia đình vùng nông thôn còn chưa có ý
thӭc tiӃt kiӋm nguӗn nưӟc trong viӋc vӋ sinh, vӋ sinh chuӗng trҥi, chưa có hӋ
thӕng xӱ lý chҩt thҧi nưӟc thҧi, phҫn lӟn cho vào ao hӗ, bӇ tӵ hoҥi đӇ thҩm vào đҩt
dӉ gây ô nhiӋm môi trưӡng đһt biӋt là nguӗn nưӟc ngҫm.
ViӋc nuôi các bè cá, bè tôm
trӵc tiӃp trên các dòng nưӟc mһt
sông rҥch đã làm ô nhiӉm nguӗn
nưӟc do mӝt sӕ nguyên nhân: thӭc
ăn cӫa cá dư thӯa, sӵ khuҩy đӝng
nguӗn nưӟc, sӵ cҧn trӣ lưu thông
dòng mһt.
Vӟi tình trҥng sӱ dөng bӯa
bãi, tùy tiӋn các loҥi hóa chҩt trong
phân bón, các loҥi thuӕc kích hoҥt
phát triӇn cây« NhiӅu hӋ thӕng

kênh mương tưӟi tiêu nӝi đӗng đã
bӏ ô nhiӉm nguӗn nưӟc và phát tán rӝng. HӋ thӕng tưӟi tiêu và hình thӭc tưӟi tiêu
không hӧp lý là nguyên nhân gây thҩt thoát lưu lưӧng nưӟc lӟn trong ngành trӗng
trӑt.
1.5.3. Ҧnh hưӣng do phát triӇn công ngiӋp và dӏch vө
ViӋc gia tăng nhiӅu nhà máy, xí nghiӋp tӯ quy mô nhӓ hӝ gia đình đӃn quy
mô lӟn dүn đӃn nhu cҫu vӅ nguӗn nưӟc tăng, không nhӳng nưӟc phөc vө cho sҧn
xuҩt mà còn phөc vө sinh hoҥt cho mӝt sӕ lưӧng lӟn công nhân tӯ nhiӅu vùng khác
nhau tұp trung vӅ. Đһc biӋt ӣ các khu vӵc chưa có hӋ thӕng cҩp nưӟc, mұt đӝ khai
Hì
✶✷
6. N
✸
✹✺✶ ✶
ư
✻✼
b͓
✽ ✶✷
i
✾✿
d
❀ ✷❀
̩t
❁❂✶
✸
✶✽✶
✸
✶
✸
✷

i
❃
❄

Trang 8
thác nưӟc dưӟi đҩt sӁ gia tăng nhanh, tӯ đó dүn đӃn tình trҥng cҥn kiӋt nguӗn nưӟc
và sөp lún đҩt.
Các chҩt thҧi công nghiӋp như khӕi, bөi«tҥo nên mưa axít không nhӳng
làm thay đәi chҩt lưӧng nưӟc ngӑt, mà còn ҧnh hưӣng xҩu đӃn đҩt và môi trưӡng
sinh thái.
ViӋc xҧ nưӟc thҧi sҧn xuҩt tӯ các nhà máy, khu chӃ xuҩt khu công nghiӋp
chưa đưӧc xӱ lý vào sông rҥch, ao hӗ gây ô nhiӉm nưӟc mһt, nưӟc dưӟi đҩt. Thұm
chí có nơi còn cho nưӟc thҧi chҧy tràn trên mһt đҩt đӇ tӵ thҩm xuӕng đҩt hoһc đào
các hӕ dưӟi đҩt đӇ xҧ nưӟc thҧi làm ҧnh hưӣng nghiêm trӑng đӃn các tҫng nưӟc
dưӟi đҩt.
1.5.4. Ҧnh hưӣng do mӝt sӕ nguyên nhân khác
HӋ thӕng kênh rҥch không đưӧc nҥo vét dүn đӃn tích tө mӝt khӕi lưӧng lӟn
các vұt chҩt hӳu cơ tӯ nưӟc thҧi, rác thҧi gây bӗi lҳng và ҧnh hưӣng đӃn viӋc tiêu
thoát cӫa dòng nưӟc.
Các bãi chôn rác không đҥt yêu cҫu kӻ thuұt, nưӟc rӍ ra tӯ rác thҩm vào
mҥch nưӟc ngҫm hoһc cho chҧy tràn trên mһt đҩt vào kênh rҥch.
Các dòng nưӟc mһt trên sông, kênh rҥch còn bӏ ô nhiӉm do xăng dҫu cӫa các
tàu bè đi lҥi, hoһc các sӵ cӕ vұn chuyӇn khác trên sông, biӇn.
Ҧnh hưӣng do chưa có ý thӭc vӅ sӱ dөng và bҧo vӋ nguӗn nưӟc như sӱ
dөng bӯa bãi hoang phí, không đúng mөc đích sӱ dөng.
1.6. Tình trҥng ô nhi
m môi trưӡng
Nưӟc cũng như không khí, ánh sáng không thӇ thiӃu đưӧc trong cuӝc sӕng
cӫa con ngưӡi. Hãy thӱ tưӣng tưӧng đӃn mӝt ngày nào đó mӑi nguӗn nưӟc trên
trái đҩt đӅu bӏ nhiӉm bҭn thì thӃ giӟi này sӁ ra sao. Chính vì vai trò quan trӑng cӫa

nưӟc đӕi vӟi sӵ sӕng nên các quӕc gia đӅu dành sӵ quan tâm đӃn viӋc giӳ gìn
nguӗn nưӟc, nhҩt là nưӟc sҥch.
Các nhà khoa hӑc tính toán tәng lưӧng nưӟc trên trái đҩt khoҧng
1.390.000.000 km
3
, trong đó lưӧng nưӟc mһt, nưӟc ngҫm hơn 8.600.000 km
3
, còn
lҥi chӫ yӃu là nưӟc biӇn. Tài nguyên nưӟc, nhҩt là nưӟc ngӑt ngày càng ít và xu
hưӟng nhiӉm bҭn lan rӝng đang là mӕi đe dӑa đӕi vӟi nhiӅu nưӟc trên thӃ giӟi.
1.6.1. Tình trҥng ô nhi
m môi trưӡng tҥi vi t nam
HiӋn nay ӣ ViӋt Nam, mһc dù các cҩp, các ngành đã có nhiӅu cӕ gҳng trong
viӋc thӵc hiӋn chính sách và pháp luұt vӅ bҧo vӋ môi trưӡng, nhưng tình trҥng ô
nhiӉm nưӟc là vҩn đӅ rҩt đáng lo ngҥi.

Trang 9
Tӕc đӝ công nghiӋp hoá và đô thӏ hoá khá nhanh và sӵ gia tăng dân sӕ gây
áp lӵc ngày càng nһng nӅ dӕi vӟi tài nguyên nưӟc trong vùng lãnh thә. Môi trưӡng
nưӟc ӣ nhiӅu đô thӏ, khu công nghiӋp và làng nghӅ ng ày càng bӏ ô nhiӉm bӣi nưӟc
thҧi, khí thҧi và chҩt thҧi rҳn. ӣ các thành phӕ lӟn, hàng trăm cơ sӣ sҧn xuҩt công
nghiӋp đang gây ô nhiӉm môi trưӡng nưӟc do không có công trình và thiӃt bӏ xӱ lý
chҩt thҧi. Ô nhiӉm nưӟc do sҧn xuҩt công nghiӋp là rҩt nһng. Ví dө: ӣ ngành công
nghiӋp dӋt may, ngành công nghiӋp giҩy và bӝt giҩy, nưӟc thҧi thưӡng có đӝ pH
trung bình tӯ 9-11; chӍ sӕ nhu cҫu ô xy sinh hoá (BOD), nhu cҫu ô xy hoá hӑc
(COD) có thӇ lên đӃn 700mg/1 và 2.500mg/1; hàm lưӧng chҩt rҳn lơ lӱng... cao
gҩp nhiӅu lҫn giӟi hҥn cho phép.
Hàm lưӧng nưӟc thҧi cӫa các ngành này có chӭa xyanua (CN -) vưӧt đӃn 84
lҫn, H
2

S vưӧt 4,2 lҫn, hàm lưӧng NH
3
vưӧt 84 lҫn tiêu chuҭn cho phép nên đã gây
ô nhiӉm nһng nӅ các nguӗn nưӟc mһt trong vùng dân cư. Mӭc đӝ ô nhiӉm nưӟc ӣ
các khu công nghiӋp, khu chӃ xuҩt, cөm công nghiӋp tұp trung là rҩt lӟn. Tҥi cөm
công nghiӋp Tham Lương, thành phӕ Hӗ Chí Minh, nguӗn nưӟc bӏ nhiӉm bҭn bӣi
nưӟc thҧi công nghiӋp vӟi tәng lưӧng nưӟc thҧi ưӟc tính 500.000 m
3
/ngày tӯ các
nhà máy giҩy, bӝt giһt, nhuӝm, dӋt. ӣ thành phӕ Thái Nguyên, nưӟc thҧi công
nghiӋp thҧi ra tӯ các cơ sӣ sҧn xuҩt giҩy, luyӋn gang thép, luyӋn kim màu, khai
thác than; vӅ mùa cҥn tәng lưӧng nưӟc thҧi khu vӵc thành phӕ Thái Nguyên chiӃm
khoҧng 15% lưu lưӧng sông Cҫu; nưӟc thҧi tӯ sҧn xuҩt giҩy có pH tӯ 8,4-9 và hàm
lưӧng NH
4
là 4mg/L, hàm lưӧng chҩt hӳu cơ cao, nưӟc thҧi có màu nâu, mùi khó
chӏu«
Khҧo sát mӝt sӕ làng nghӅ sҳt thép, đúc đӗng, nhôm, chì, giҩy, dӋt nhuӝm ӣ
Bҳc Ninh cho thҩy có lưӧng nưӟc thҧi hàng ngàn m
3
/ ngày không qua xӱ lý, gây ô
nhiӉm nguӗn nưӟc và môi trưӡng trong khu vӵc.
Vӟi nưӟc ta, sӵ phát triӇn công nghiӋp, dӏch vө trong nhӳng năm vӯa qua
thiӃu cân nhҳc vӅ bài toán bҧo vӋ môi trưӡng đã làm nguӗn nưӟc bӏ ô nhiӉm và
môi trưӡng bӏ hӫy hoҥi. Ӣ nhiӅu tӍnh, thành phӕ tình trҥng ô nhiӉm đã đӃn mӭc
báo đӝng. Nưӟc trên sông Tô Lӏch ӣ Hà Nӝi đen đһc, bӕc mùi hôi thӕi. Ӣ thành
phӕ Hӗ Chí Minh cá chӃt trҳng trên sông Sài Gòn.
Ӣ Quҧng Nam, mӭc đӝ ô nhiӉm nguӗn nưӟc chưa đӃn mӭc báo đӝng nhưng
đã xuҩt hiӋn nhiӅu nӛi lo. Chҩt thҧi cӫa các nhà máy thҧi ra sông cӝng vӟi sӵ khai
thác quá mӭc đã làm nguӗn cá bӕng sông Trà cҥn kiӋt. Xã Tӏnh Long, huyӋn Sơn

Tӏnh chuyên làm nghӅ khai thác cá bӕng vӟi 200 chiӃc ghe ӣ xóm An Lӝc, An
Phương giӡ thì phҫn lӟn đã chuyӇn sang n ghӅ khai thác cát, sҥn. Đһc sҧn cá bӕng

Trang 10
sông Trà chính hiӋu bày bán ӣ các hàng quán trӣ nên rҩt hiӃm. Không ít ngưӡi dân
Sơn Tӏnh ra đҩt QuҧngNam đánh bҳt cá bӕng trên sông Thu Bӗn mang vӅ Quҧng
Ngãi bán cho các nhà hàng. Cá bӕng Quҧng Nam mình rә hoa, thân lép, thӏt bӣ
không thӇ sánh vӟi cá bӕng mú, cá bӕng cát sông Trà.
Nưӟc ӣ mӝt sӕ con sông, ao hӗ trong tӍnh cũng bӏ ô nhiӉm do hóa chҩt và
nhiӅu loҥi chҩt thҧi. Chӯng hai mươi năm trưӟc, cӭ sau mùa lũ lөt là rӝ lên mùa cá
đӗng. Dân ven sông làm nghӅ lưӟi, nghӅ câu, úp nơm, thҧ lӡ có nguӗn thu nhұp
khá tӯ cá đӗng. Giӡ thì lác đác, ngưӡi làm nghӅ chài lưӟi ven sông phҧi tìm kӃ sinh
nhai tӯ nghӅ khác.
Tình trҥng ô nhiӉm nưӟc ӣ các đô thӏ thҩy rõ nhҩt là ӣ thành phӕ Hà Nӝi và
thành phӕ Hӗ Chí Minh. ӣ các thành phӕ này, nưӟc thҧi sinh hoҥt không có hӋ
thӕng xӱ lý tұp trung mà trӵc tiӃp xҧ ra nguӗn tiӃp nhұn (sông, hӗ, kênh, mương).
Mһt khác, còn rҩt nhiӅu cơ sӣ sҧn xuҩt không xӱ lý nưӟc thҧi, phҫn lӟn các bӋnh
viӋn và cơ sӣ y tӃ lӟn chưa có hӋ thӕng xӱ lý nưӟc t hҧi; mӝt lưӧng rác thҧi rҳn lӟn
trong thành phӕ không thu gom hӃt đưӧc« là nhӳng nguӗn quan trӑng gây ra ô
nhiӉm nưӟc. HiӋn nay, mӭc đӝ ô nhiӉm trong các kênh, sông, hӗ ӣ các thành phӕ
lӟn là rҩt nһng.
Ӣ thành phӕ Hà Nӝi, tәng lưӧng nưӟc thҧi cӫa thành phӕ lên tӟi 300.000 -
400.000 m
3
/ngày; hiӋn mӟi chӍ có 5/31 bӋnh viӋn có hӋ thӕng xӱ lý nưӟc thҧi,
chiӃm 25% lưӧng nưӟc thҧi bӋnh viӋn; 36/400 cơ sӣ sҧn xuҩt có xӱ lý nưӟc thҧi;
lưӧng rác thҧi sinh hoҥi chưa đưӧc thu gom khoҧng 1.200m
3
/ngày đang xҧ vào các
khu đҩt ven các hӗ, kênh, mương trong nӝi thành; chӍ sӕ BOD, oxy hoà tan, các

chҩt NH
4
, NO
2
-
, NO
3
-
ӣ các sông, hӗ, mương nӝi thành đӅu vưӧt quá quy đӏnh cho
phép ӣ thành phӕ Hӗ Chí Minh thì lưӧng rác thҧi lên tӟi gҫn 4.000 tҩn/ngày; chӍ có
24/142 cơ sӣ y tӃ lӟn là có xӱ lý nưӟc thҧi; khoҧng 3.000 cơ sӣ sҧn xuҩt gây ô
nhiӉm thuӝc diӋn phҧi di dӡi.
Không chӍ ӣ Hà Nӝi, thành phӕ Hӗ Chí Minh mà ӣ các đô thӏ khác như Hҧi
Phòng, HuӃ, Đà Nҹng, Nam Đӏnh, Hҧi Dương« nưӟc thҧi sinh hoҥt cũng không
đưӧc xӱ lý đӝ ô nhiӉm nguӗn nưӟc nơi tiӃp nhұn nưӟc thҧi đӅu vưӧt quá tiӇu
chuҭn cho phép (TCCP), các thông sӕ chҩt lơ lӱng (SS), BOD; COD; ôxy hoà tan
(DO) đӅu vưӧt tӯ 5-10 lҫn, thұm chí 20 lҫn TCCP. VӅ tình trҥng ô nhiӉm nưӟc ӣ
nông thôn và khu vӵc sҧn xuҩt nông nghiӋp, hi Ӌn nay ViӋt Nam có gҫn 76% dân sӕ
đang sinh sӕng ӣ nông thôn là nơi cơ sӣ hҥ tҫng còn lҥc hұu, phҫn lӟn các chҩt thҧi
cӫa con ngưӡi và gia súc không đưӧc xӱ lý nên thҩm xuӕng đҩt hoһc bӏ rӱa trôi,
làm cho tình trҥng ô nhiӉm nguӗn nưӟc vӅ mһt hӳu cơ và vi s inh vұt ngày càng

Trang 11
cao. Theo báo cáo cӫa Bӝ Nông nghiӋp và Phát triӇn nông thôn, sӕ vi khuҭn Feca
coliform trung bình biӃn đәi tӯ 1.500-3.500MNP/100ml ӣ các vùng ven sông TiӅn
và sông Hұu, tăng lên tӟi 3800-12.500MNP/100ML ӣ các kênh tưӟi tiêu.
Trong sҧn xuҩt nông nghiӋp, do lҥm dөng các loҥi thuӕc bҧo vӋ thӵc vұt, các
nguӗn nưӟc ӣ sông, hӗ, kênh, mương bӏ ô nhiӉm, ҧnh hưӣng lӟn đӃn môi trưӡng
nưӟc và sӭc khoҿ nhân dân.
Theo thӕng kê cӫa Bӝ Thuӹ sҧn, tәng diӋn tích mһt nưӟc sӱ dөng cho nuôi

trӗng thuӹ sҧn đӃn năm 2001 cӫa cҧ nưӟc là 751.999 ha. Do nuôi trӗng thuӹ sҧn ӗ
ҥt, thiӃu quy hoҥch, không tuân theo quy trình kӻ thuұt nên đã gây nhiӅu tác đӝng
tiêu cӵc tӟi môi trưӡng nưӟc. Cùng vӟi viӋc sӱ dөng nhiӅu và không đúng cách
các loҥi hoá chҩt trong nuôi trӗng thuӹ sҧn, thì các thӭc ăn dư lҳng xuӕng đáy ao,
hӗ, lòng sông làm cho môi trưӡng nưӟc bӏ ô nhiӉm các chҩt hӳu cơ, làm phát triӇn
mӝt sӕ loài sinh vұt gây bӋnh và xuҩt hiӋn mӝt sӕ tҧo đӝc; thұm chí đã có dҩu hiӋu
xuҩt hiӋn thuӹ triӅu đӓ ӣ mӝt sӕ vùng ven b iӇn ViӋt Nam.
Có nhiӅu nguyên nhân khách quan và chӫ quan dүn đӃn tình trҥng ô nhiӉm
môi trưӡng nưӟc, như sӵ gia tăng dân sӕ, mһt trái cӫa quá trình công nghiӋp hoá,
hiӋn đҥi hoá, cơ sӣ hҥ tҫng yӃu kém, lҥc hұu: nhұn thӭc cӫa ngưӡi dân vӅ vҩn đӅ
môi trưӡng còn chưa cao« Đáng chú ý là sӵ bҩt cұp trong hoҥt đӝng quҧn lý, bҧo
vӋ môi trưӡng. Nhұn thӭc cӫa nhiӅu cҩp chính quyӅn, cơ quan quҧn lý, tә chӭc và
cá nhân có trách nhiӋm vӅ nhiӋm vө bҧo vӋ môi trưӡng nưӟc chưa sâu sҳc và đҫy
đӫ; chưa thҩy rõ ô nhiӉm môi trưӡng nưӟc là loҥi ô nhiӉm gây nguy hiӇm trӵc tiӃp,
hàng ngày và khó khҳc phөc đӕi vӟi đӡi sӕng con ngưӡi cũng như sӵ phát triӇn bӅn
vӳng cӫa đҩt nưӟc. Các quy đӏnh vӅ quҧn lý và bҧo vӋ môi trưӡng nưӟc còn thiӃu
(chҷng hҥn như chưa có các quy đӏnh và quy trình kӻ thuұt phөc vө cho công tác
quҧn lý và bҧo vӋ nguӗn nưӟc). Cơ chӃ phân công và phӕi hӧp giӳa các cơ quan,
các ngành và đӏa phương chưa đӗng bӝ, còn chӗng chéo, chưa quy đӏnh trách
nhiӋm rõ ràng. Chưa có chiӃn lưӧc, quy hoҥch khai thác, sӱ dөng và b ҧo vӋ tài
nguyên nưӟc theo lưu vӵc và các vùng lãnh thә lӟn. Chưa có các quy đӏnh hӧp lý
trong viӋc đóng góp tài chính đӇ quҧn lý và bҧo vӋ môi trưӡng nưӟc, gây nên tình
trҥng thiӃu hөt tài chính, thu không đӫ chi cho bҧo vӋ môi trưӡng nưӟc.
Ngân sách đҫu tư cho bҧo vӋ môi trưӡng nưӟc còn rҩt thҩp (mӝt sӕ nưӟc
ASEAN đã đҫu tư ngân sách cho bҧo vӋ môi trưӡng là 1% GDP, còn ӣ ViӋt Nam
mӟi chӍ đҥt 0,1%). Các chương trình giáo dөc cӝng đӗng vӅ môi trưӡng nói chung
và môi trưӡng nưӟc nói riêng còn quá ít. Đӝi ngũ cán bӝ quҧn lý môi trưӡng nưӟc
còn thiӃu vӅ sӕ lưӧng, yӃu vӅ chҩt lưӧng (HiӋn nay ӣ ViӋt Nam trung bình có

Trang 12

khoҧng 3 cán bӝ quҧn lý môi trưӡng/1 triӋu dân, trong khi đó ӣ mӝt sӕ nưӟc
ASEAN trung bình là 70 ngưӡi/1 triӋu dân)...
Không chӍ nguӗn nưӟc bӏ ô nhiӉm mà xung quanh chúng ta tҩt cҧ đӅu bӏ ô
nhiӉm, tӯ không khí cho đӃn đҩt đai canh tác bӣi chҩt thҧi công nghiӋp và sinh
hoҥt. Chúng ta đã lҩy đi tӯ môi trưӡng tҩt cҧ nhӳng gì cҫn thiӃt nhҩt cho cuӝc sӕng
nhưng lҥi trҧ cho môi trưӡng nhӳng phӃ thҧi. ĐiӅu bҩt hӧp lý này đang diӉn ra
hàng ngày đã làm phá vӥ sӵ cân bҵng vӅ môi trưӡng sinh thái và hӫy hoҥi cuӝc
sӕng không chӍ trong hiӋn tҥi mà cҧ tương lai.
Luұt Bҧo vӋ môi trưӡng
cӫa nhà nưӟc ban hành dưӡng
như đã không góp phҫn cҧi
thiӋn đưӧc tình trҥng ô nhiӉm
môi trưӡng tràn lan. Mӝt khi
nưӟc sҥch và môi trưӡng chưa
đưӧc xem là tiêu chí cӫa phát
triӇn thì rҩt khó cho viӋc nâng
cao nhұn thӭc, trách nhiӋm cӫa
toàn xã hӝi đӕi vӟi viӋc bҧo vӋ,
giӳ gìn nguӗn nưӟc sҥch và môi
trưӡng. NӃu như GDP tăng lên,
viӋc làm đưӧc tҥo ra nhiӅu, thu
nhұp đưӧc cҧi thiӋn nhưng môi trưӡng càng ngày càng xҩu đi thì liӋu có đҧm bҧo
đưӧc sӵ phát triӇn bӅn vӳng. Bӣi không thӇ gӑi là phát triӇn nӃu chúng ta luôn bӏ
bӋnh tұt và thiên tai đe dӑa nhiӅu hơn.
VӅ mһt nhұn thӭc, muӕn bҧo vӋ môi trưӡng trưӟc hӃt phҧi bҧo vӋ nguӗn
nưӟc, không khí bӣi nguӗn nưӟc sҥch cho cuӝc sӕng giӕng như máu lưu thông
trong cơ thӇ. Trách nhiӋm này không cӫa riêng ai mà là cӫa toàn xã hӝi, cӫa nhiӅu
thӃ hӋ nӕi tiӃp. NӃu chúng ta lҩy đi cӫa môi trưӡng quá nhiӅu thӭ mà môi trưӡng
không thӇ tái tҥo đưӧc cũng tӭc là chúng ta đang lҩy vào mӝt phҫn cuӝc sӕng cӫa
con cháu, cӫa thӃ hӋ kӃ tiӃp. NӃu chúng ta thҧi ra môi trưӡng nhӳng thӭ đӝc hҥi,

nhӳng thӭ mà môi trưӡng không thӇ phân hӫy đưӧc thì sӁ làm cho cuӝc sӕng cӫa
thӃ hӋ mai sau không chҳc chҳn, không thұt sӵ bӅn vӳng.
Nhұn thӭc đúng sӁ dүn đӃn hành đӝng đúng. NӃu 84 triӋu ngưӡi trong cҧ
nưӟc mӛi ngưӡi mӝt năm chӍ trӗng mӝt cây xanh thôi thì cũng chính là hành đӝng
Hì
❅❆
7 : M
❇
t
❈❉❅
k
❊❅❆
b͓
❋ ❅❆
i
●❍

Trang 13
bҧo vӋ và tái tҥo nguӗn nưӟc. NӃu mӛi ngưӡi không thҧi rác bӯa bãi, không góp
phҫn làm bҭn môi trưӡng thì cuӝc sӕng sӁ xanh và đҽp gҩp nghìn lҫn.
Muӕn bҧo vӋ môi trưӡng trưӟc hӃt phҧi tiӃt kiӋm, đһc biӋt là tiӃt kiӋm nguӗn
nưӟc. Khai thác quá mӭc nguӗn nưӟc sӁ làm cho nó mau cҥn kiӋt và đӇ lҥi hұu quҧ
khôn lưӡng. Vӯa tiӃt kiӋm, mӛi ngưӡi cũng cҫn có hành vi bҧo vӋ và phөc hӗi môi
trưӡng bҵng nhiӅu cách như: không chһt phá cây xanh, không thҧi rác bӯa bãi,
không làm bҭn nguӗn nưӟc.
Nhà nưӟc có vai trò hӃt sӭc quan trӑng trong viӋc bҧo vӋ nguӗn nưӟc sҥch
và môi trưӡng. Tuy nhiên mӝt mình nhà nưӟc sӁ rҩt khó hoàn thành đưӧc công
viӋc hӋ trӑng và khó khăn này. Chính vì vұy sӵ tham gia cӫa toàn xã hӝi vӟi ý thӭc
tích cӵc cӫa mӑi công dân sӁ là yӃu tӕ quyӃt đӏnh cho viӋc bҧo vӋ nguӗn nưӟc sҥch
và bҧo vӋ môi trưӡng.

1.6.2. Trên thӃ giӟi
Trong thұp niên 60, ô nhiӉm nưӟc lөc đӏa và đҥi dương gia tăng vӟi nhӏp đӝ
đáng lo ngҥi. TiӃn đӝ ô nhiӉm nưӟc phҧn ánh trung thӵc tiӃn bӝ phát triӇn kӻ nghӋ.
Ta có thӇ kӇ ra đây vài thí dө tiêu biӇu. Anh Quӕc chҷng hҥn: Ðҫu thӃ kӹ 19, sông
Tamise rҩt sҥch. Nó trӣ thành ӕng cӕng lӝ thiên vào giӳa thӃ kӹ này. Các sông
khác cũng có tình trҥng tương tӵ trưӟc khi ngưӡi ta đưa ra các biӋn pháp bҧo vӋ
nghiêm ngһt. Nưӟc Pháp rӝng hơn, kӻ nghӋ phân tán và nhiӅu sông lӟn, nhưng vҩn
đӅ cũng không khác bao nhiêu. Dân Paris
còn uӕng nưӟc sông Seine đӃn cuӕi thӃ kӹ
18. Tӯ đó vҩn đӅ đәi khác: các sông lӟn và
nưӟc ngҫm nhiӅu nơi không còn dùng làm
nưӟc sinh hoҥt đưӧc nӳa, 5.000 km sông
cӫa Pháp bӏ ô nhiӉm mãn tính. Sông Rhin
chҧy qua vùng kӻ nghӋ hóa mҥnh, khu vӵc
có hơn 40 triӋu ngưӡi, là nҥn nhân cӫa nhiӅu
tai nҥn (như cháy nhà máy thuӕc Sandoz ӣ
Bâle năm 1986) thêm vào các nguӗn ô nhiӉm
thưӡng xuyên. Ӣ Hoa KǤ tình trҥng thҧm thương ӣ bӡ phía đông cũng như nhiӅu
vùng khác.
Vùng Ðҥi hӗ bӏ ô nhiӉm nһng, trong đó hӗ Erie, Ontario đһc biӋt nghiêm trӑng.
Năm 1984, Bhopal (Ҩn Đӝ) là nơi đã xҧy ra mӝt tai nҥn kinh hoàng khi nhà
máy sҧn xuҩt thuӕc trӯ sâu Union Carbide India. thҧi ra ngoài môi trưӡng 40 tҩn
izoxianat và metila. Theo viӋn Blacksmith, chính lưӧng khí đӝc hҥi này đã gây ҧnh
Hì
■❏
8.Dò
■
❑ ▲
▼■
❑

Huai - TQ

Trang 14
hưӣng không nhӓ đӃn sӭc khoҿ cӫa hàng trăm nghìn ngưӡi dân và khiӃn 15.000
ngưӡi tӱ vong. Thұt đáng lo ngҥi khi vҩn đӅ ô nhiӉm ӣ khu vӵc này vүn chưa đưӧc
giҧi quyӃt mӝt cách triӋt đӇ. Ngưӡi ta nghi ngӡ rҵng các mҥch nưӟc ngҫm đã bӏ
nhiӉm đӝc.
Năm 2000, vө tai nҥn hҫm mӓ xҧy ra tai công ty Aurul ( Rumani) đã thҧi ra
50-100 tҩn xianu và kim loҥi nһng (như đӗng) vào dòng sông gҫn Baia Mare (
thuӝc vùng Đông- Bҳc). Sӵ nhiӉm đӝc này đã khiӃn các loài thuӹ sҧn ӣ đây chӃt
hàng loҥt, tәn hҥi đӃn hӋ thӵc vұt và làm bҭn nguӗn nưӟc sҥch, ҧnh hưӣng đӃn
cuӝc sӕng cӫa 2,5 triӋu ngưӡi.
Cubatao( Brazil), thành phӕ cӫa hàng lӑat các khu liên hӧp công nghiӋp cơ
khí và hoá dҫu. Nhưng các công ty ӣ đây đã ³vô tư´ thҧi các chҩt thҧi công nghiӋp
( kӁm, fenola, thuӹ ngân, dҫu) vào các dòng sông cӫa thành phӕ tӯ nhiӅu thұp kӍ
nay. ViӋc xӱ lý nguӗn nưӟc thҧi chưa đưӧc thӵc hiӋn đҫy đӫ theo đúng quy đӏnh.
Ngưӡi dân thành phӕ thưӡng xuyên mҳc các bӋnh liên quan đӃn đưӡng hô hҩp,
mһc dù Ngân hàng thӃ giӟi đã khuyӃn cáo Brazil áp dөng các điӅu luұt bҧ o vӋ hӋ
sinh thái nghiêm khҳc trong nhӳng năm qua.
Cho đӃn nhӳng năm cuӕi thӡi kì chiӃn tranh lҥnh, Dzerzhinsk luôn là trung
tâm lӟn vӅ sҧn xuҩt vũ khí hoá hӑc. Theo báo cáo cӫa Blacksmith, vҩn đӅ nhiӉm
đӝc mҥch nưӟc ngҫm luôn đưӧc đһt ra., tuәi thӑ trung bình chӍ khoҧng 40 tuәi vӟi
cҧ hai giӟi.
Nҵm tҥi khu vӵc chính giӳa đҩt nưӟc Trung Quӕc, dòng sông Huai dài 1978
km đưӧc coi như nơi ô nhiӉm nhҩt cӫa nưӟc này do các chҩt thҧi công nghiӋp,
đӝng vұt và nông nghiӋp, Mӭc đӝ mҳc các bӋnh cao bҩt thưӡng cӫa cӝn g đӗng dân
cư sӕng gҫn lưu vӵc sông đã khiӃn chính phӫ phҧi xӃp nguӗn nưӟc cӫa con sông ӣ
mӭc đӝ ô nhiӉm đӝc hҥi nhҩt. Tuy nhiên, chính phӫ Trung Quӕc hiӋn đang cùng
vӟi Ngân hàng thӃ giӟi nӛ lӵc giҧi quyӃt tình trҥng này.
Kabu (Bҳc Ҩn Đӝ) - Thành phӕ trên sông, vӟi 2,4 triӋu dân, là nơi tұp trung

cӫa nhiӅu xưӣng thuӝc da. Nhӳng khҧo sát, nghiên cӭu cӫa Chính phӫ đã cho thҩy
mӝt vài khu vӵc có mҥch nưӟc ngҫm đã bӏ nhiӉm đӝc do phҭm nhuӝm, các chҩt
hoá hӑc đӝc hҥi (crom, chì). Mӝt chuơng trình chӍ đҥo làm sҥ ch nguӗn nưӟc ngҫm
đang đưӧc triӇn khai.
Marilao( Philipine) HӋ thӕng các sông gҫn vùng ngoҥi ô tӍnh Bulacan ӣ
Philipines là nơi lưu thông hàng hoá cho các khu vӵc thuӝc da, tinh chӃ kim loҥi,
đúc chì. Các chҩt ô nhiӉm gây ra các vҩn đӅ vӅ sӭc khoҿ cho cư dân trong vùng và
xa hơn nó còn gây hҥi tӟi ngành đánh bҳt tҥi vӏnh Manille.

Trang 15
Cơn bão Katrina đã gây thiӋt hҥi lӟn nhҩt vӅ tiӅn cӫa cũng như sinh mҥng
trong lӏch sӱ nưӟc Mӻ và cũng đã gây ra hàng loҥt nhӳng trұn lөt ӣ New Zealand,
điӅu đó kéo theo sӵ ô nhiӉm trên diӋn rӝng do kim loҥi nһng có lүn trong đҩt và
cһn dҫu ӣ hai nưӟc này. Nhӳng nӛ lӵc khҳc phөc ô nhiӉm đang đưӧc các nhà chӭc
trách liên đoàn và quӕc gia nghiên cӭu cùng vӟi kӃ hoҥch xây dӵng lҥi các thành
phӕ bӏ tàn phá.
1.7. Phân loҥi nưӟc thҧi
Theo tiêu chuҭn viӋt nam 5980:1995 và ISO 6107/1:1980 nưӟc thҧi là nưӟc
đã đưӧc thҧi ra sau khi đã sӱ dөng hoһc đưӧc tҥo ra trong mӝt quá trình công nghӋ
và không còn giá trӏ trӵc tiӃp đӕi vӟi quá trình đó. Thông thưӡng nưӟc thҧi đưӧc
phân loҥi theo nguӗn gӕc
phát sinh ra chúng:
 Nưӟc thҧi sinh
hoҥt, là nưӟc thҧi tӯ các
khu dân cư, khu vӵc hoҥt
đӝng thương mҥi, khu
công sӣ, trưӡng hӑc và
các cơ sӣ tương tӵ.
 Nưӟc thҧi công
nghiӋp, là nưӟc thҧi tӯ

các nhà máy đang hoҥt
đӝng hoһc trong đó nưӟc
thҧi công nghiӋp là chӫ yӃu.
 Nưӟc thҩm qua, là nưӟc thҩm vào hӋ thӕng ӕng bҵng nhiӅu cách khác
nhau,qua các khӟp nӕi, các ông có khuyӃt tұt hay thành hӕ ga, hӕ xí.
 Nưӟc thҧi tӵ nhiên, nưӟc mưa đưӧc xem như nưӟc thҧi tӵ nhiên ӣ nhӳng
thành phӕ lӟn hiӋn đҥi, nưӟc mưa đưӧc gom theo hӋ thӕng riêng.
 Nưӟc thҧi đô thӏ, là thuұt ngӳ chung chӍ chҩt lӓng trong hӋ thӕng cӕng thoát
nưӟc cӫa mӝt thành phӕ, thӏ xã« đó là hӛn hӧp cӫa các loҥi nưӟc thҧi trên.
Ngoài ra căn cӭ vào tính chҩt cӫa nguӗn thҧi có thӇ phân loҥi thành:
 Nguӗn điӇm (nưӟc thҧi cӫa các cơ sӣ công nghiӋp, các khu dân cư, thành
phӕ«)
 Nguӗn không điӇm (nưӟc mưa chҧy tràn, nưӟc thҧi nông ngư nghiӋp«)
1.7.1. Nưӟc thҧi sinh hoҥt
Hì
◆❖
9: Ô
◆❖
i
◗
d
❘ ❙❚❯
t
❖❱
i
❲
i
◆❖ ❖❘
̩t

Trang 16
Các loҥi nưӟc thҧi sinh hoҥt sinh ra tӯ các nguӗn như: tӯ các hӝ gia đình,
bӋnh viӋn, khách sҥn, công sӣ trưӡng hӑc.
Nưӟc thҧi tӯ các dөng cө vӋ sinh như hӕ xí, chұu rӱa, bӗn tҳm, giһt bao gӗm
cҧ nưӟc thҧi sinh lý cӫa con ngưӡi.
Nưӟc thҧi tӯ nhà bӃp: nưӟc rӱa, nưӟc thҧi tӯ nhà ăn«
Nưӟc rӱa nhà, sân, đưӡng, phӕ«
 Thành phҫn và tính chҩt cӫa nưӟc thҧi sinh hoҥt
Đһc điӇm chung cӫa nưӟc thҧi sinh hoҥt là chúng chӭa khoҧng 58% chҩt hӳu
cơ và 42% chҩt khoáng. Đһc điӇm cơ bҧn cӫa nưӟc thҧi sinh hoҥt là hàm lưӧng cao
các chҩt hӳu cơ không bӅn sinh hӑc như cacbonhydrat, protein, mӥ«chҩt dinh
dưӥng như phôtphat, nito, vi trung, vi khuҭn, chҩt rҳn và mùi.
Thành phҫn và tính chҩt nhiӉm bҭn phө thuӝc vào tұp quán sinh hoҥt, mӭc
sӕng cӫa ngưӡi dân, mӭc đӝ hoàn thiӋn cӫa trang thiӃt bӏ, trҥng thái làm viӋc cӫa
thiӃt bӏ thu gom nưӟc thҧi«
Sӕ lưӧng nưӟc thҧi tuǤ thuӝc vào điӅu kiӋn tiӋn nghi cӫa cuӝc sӕng, tұp quán
dùng nưӟc cӫa tӯng dân tӝc. tương ӭng vӟi nhu cҫu dùng nưӟc, sӕ lưӧng nưӟc thҧi
các khu dân cư dao đӝng trong khoҧng 130 ± 150lit/ngưӡi/ngày.
Nưӟc thҧi sinh hoҥt có chӭa các cһn bã các chҩt rҳn bao gӗm chҩt rҳn vô cơ
như đҩt cát, muӕi vô cơ, chҩt rҳn hӳu cơ như vi khuҭn, đӝng vұt nguyên sinh, tҧo,
phân rác, các chҩt hӳu cơ như thӵc phҭm, dҫu mӥ« các chҩt dinh dưӥng và vi
sinh. Thành phҫn nưӟc thҧi sinh hoҥt thay đәi theo thӡi gian. Ngưӡi ta quy ưӟc giá
trӏ bình quân như sau.
B̫ng 1: T̫i lưͫng ô nhi͍m nưͣc th̫i sinh ho̩t
Tác nhân ô nhiӉm Tҧi lưӧng (g/ngày) Tác nhân ô nhiӉm Tҧi lưӧng (g/ngày)
BOD5
COD
Chҩt rҳn lơ lӱng
Dҫu mӥ
Tәng nitơ

45 ± 54
1.8vBOD
200
10 ± 30
6 - 12
Amoni
Tәng phospho
Tәng coliform
Fecal colifrom
Trӭng giun sán
2,4 ± 4,8
0.8 ± 4
10
6
- 10
9

10
5
- 10
6
10
3

Trong nưӟc thҧi sinh hoҥt còn chӭa mӝt sӕ hoá chҩt đӝc hҥi như chҩt tҭy rӱa,
thuӕc tҭy, thuӕc nhuӝm«
1.7.2. Nưӟc mưa
Vào mùa mưa, nưӟc mưa chҧy tràn qua các khu vӵc dân cư, nhà máy, bãi
chӭa nguyên liӋu«sӁ cuӕn theo các chҩt rҳn, các chҩt hӳu cơ. NӃu không quҭn lý

Trang 17
tӕt nưӟc chҧy tràn này sӁ tác đӝng tiêu cӵc đӃn nguӗn nưӟc mһt, nưӟc ngҫm và đӡi
sӕng thuӹ sinh trong khu vӵc.
Nӗng đӝ các chҩt ô nhiӉm trong nưӟc mưa chҧy tràn ưӟc tính vào khoҧng 0.5
± 1.5 mgN/L, 0.004 ± 0.03mgP/L, 10 ± 20 mgCOD/L, 10 ± 20 mg TSS/L. so vӟi
nưӟc thҧi nưӟc mưa khá sҥch, vì vұy có thӇ tách riêng nưӟc mưa khӓi nưӟc thҧi và
thҧi trӵc tiӃp qua cӕng thoát. Đưӡng thoát nưӟc phҧi có bӝ phұn chҳn rác trưӟc khi
đә ra cӕng thoát tránh tҳc nghӁn đưӡng cӕng.
1.7.3. Nưӟc thҧi công nghi
p và nông nghi p
Sӕ lưӧng và thành phҫn phө thuӝc vào dҥng sҧn xuҩt đưӧc trình bày dưӟi
bҧng sau:
B̫ng 2: Các tác nhân ô nhi͍m đi͋n hình trong nưͣc th̫i công nghi͏p
Công nghiӋp Chҩt ô nhiӉm chính Chҩt ô nhiӉm phө
ChӃ biӃn sӳa BOD, pH, SS
Màu, tәng P, N, TOC,
đӝ đөc
ChӃ biӃn đӗ hӝp, rau quҧ BOD, COD, pH, SS, TDS Màu, tәng P, N, TOC,
ChӃ biӃn rưӧu bia
BOD, pH, SS, N, P, chҩt rҳn có
thӇ lҳng
TDS, màu, đӝ đөc. bӑt
nәi
ChӃ biӃn thӏt

BOD, pH, SS, dҫu mӥ, đӝ đөc,
chҩt rҳn có thӇ lҳng
NH
4
+

, TDS, P, màu
Xay bӝt BOD, SS COD, pH, TOC, TDS
LuyӋn thép
Dҫu mӥ, pH, NH
4
+
, CN
-
, Cr,
phenol, SS, Fe, Sn, Zn
Clo, SO
4
2-

Cơ khí
COD, dҫu mӥ, SS, CN-, Cr, Zn,
Ni, Pb, Cd

Thuӝc da
BOD
5
, COD, SS, maud kim loҥi
nһng, NH
4
+
, dҫu mӥ, phenol,
sulfua
P, N, TDS, tәng
colifrom
Xi măng COD, pH, SS

Cromat, P, Zn, sulfua,
TDS
Phân bón hoá hӑc
Phân đҥm NH
4
+
, TDS, NO
3
-
, SO
4
2-
, ure
pH, PO
4
3-
, SO
4
2-
, hӧp
chҩt hӳu cơ
Phân lân TDS, F, pH, P, SS
Al, Fe, Hg, N, SO
4
2-
,
uranium
Hoá chҩt hӳu cơ BOD, COD, pH, TSS, TDS, dҫu Đӝ đөc, clo hӳu cơ, P,

Trang 18

nәi kim loҥi nһng, phenol
Hoá chҩt vô cơ
Đӝ acid, đӝ kiӅm, TSS, SS,
TDS, Cl
-
, SO
4
2-
, pH
BOD, COD, TOC,
phenol, F, silicat, CN
-
,
kim loҥi nһng
Hoá dҫu
NH
4
+
, BOD, COD, Cr, dҫu, pH,
phenol, SS, TDS, sulfua
Cl
-
, CN
-
, Pb, N, P, TOC,
Zn, đӝ đөc
2. Hұu quҧ cӫa ô nhi m nưӟc
2.1. Ҧnh hưӣng đӃn môi trưӡng
2.1.1. Nưӟc và sinh vұt nưӟc:
a) Nưͣc

 Nưͣc ng
❳
m
❨
Ngoài viӋc các cһn lơ lӱng trong nưӟc mһt, các chҩt thҧi nһng
lҳng xuӕng đáy sông, sau khi phân huӹ, 1 phҫn lưӧng chҩt đưӧc các sinh vұt tiêu
thө, 1 phҫn thҩm xuӕng mҥch nưӟc bên dưӟi (nưӟc ngҫm) qua đҩt, làm biӃn đәi
tính chҩt cӫa loҥi nưӟc này theo chiӅu hưӟng xҩu (do các chҩt chӭa nhiӅu chҩt hӳu
cơ, kim loҥi nһng«),bên cҥnh đó, viӋc khai thác nưӟc ngҫm bӯa bãi và ngưӡi dân
xây dӵng các loҥi
hҫm chӭa chҩt thҧi
cũng góp phҫn làm
suy giҧm chҩt lưӧng
nưӟc ngҫm, làm cho
lưӧng nưӟc ngҫm
vӕn đã khan hiӃm,
nay càng hiӃm hơn
nӳa.
 Nưͣc m̿t: Do
nhiӅu nguyên nhân
khác nhau, gây ra sӵ mҩt cân bҵng giӳa lưӧng chҩt thҧi ra môi trưӡng nưӟc (rác
thҧi sinh hoҥt, các chҩt hӳu cơ,«) và các sinh vұt tiêu thө lưӧng chҩt thҧi này (vi
sinh vұt, tҧo,«) làm cho các chҩt hӳu cơ, chҩt rҳn lơ lӱng,« không đưӧc phân
huӹ, vүn còn lưu lҥi trong nưӟc vӟi khӕi lưӧng lӟn, dүn đӃn viӋc nưӟc dҫn mҩt đi
sӵ tinh khiӃt ban đҫu, làm chҩt lưӧng nguӗn nưӟc bӏ suy giҧm nghiêm trӑng.
b) Sinh v̵t nưͣc:
Ô nhiӉm nưӟc ҧnh hưӣng trӵc tiӃp đӃn các sinh vұt nưӟc, đһc biӋt là vùng
sông, do nưӟc chӏu tác đӝng cӫa ô nhiӉm nhiӅu nhҩt. NhiӅu loài thuӹ sinh do hҩp
thө các chҩt đӝc trong nưӟc, thӡi gian lâu ngày gây biӃn đәi trong cơ thӇ nhiӅu loài

Trang 19
thuӹ sinh, mӝt sӕ trưӡng hӧp gây đӝt biӃn gen, tҥo nhiӅu loài mӟi, mӝt sӕ trưӡng
hӧp làm cho nhiӅu loài thuӹ sinh chӃt.
Trong 4 ngày liên tiӃp (tӯ 18 - 21.10), tôm, cá chӃt hàng loҥt tҥi kinh Giӳa
Nhӓ (ҩp Đҫm Cùng, xã Trҫn Thӟi, huyӋn Cái Nưӟc, Cà Mau), cҥnh Xí nghiӋp chӃ
biӃn thuӹ sҧn Nam Long thuӝc Công ty cә phҫn xuҩt khҭu thuӹ sҧn Cái Đôi Vàm
(Cadovimex). Nưӟc trong kinh đen ngòm và mùi hôi thӕi bӕc lên nӗng nһc. Đi đӃn
đҫu kinh cҥnh Xí nghiӋp chӃ biӃn thuӹ sҧn Nam Long thì thҩy nưӟc thҧi trong bãi
rác sinh hoҥt cӫa xí nghiӋp này đang tràn xuӕng kinh. Xác cá chӃt trên kinh Giӳa
Nhӓ, huyӋn Cái Nưӟc (tӍnh Cà Mau). Đây là con kinh chҥy dài gҫn 4 km, nӕi tӯ
bãi rác cӫa Xí nghiӋp chӃ biӃn thuӹ sҧn Nam Long vӟi sông Cái Nưӟc - Đҫm
Cùng, có hàng trăm hӝ dân lҩy nưӟc tӯ dòng kinh này đӇ nuôi cá, tôm. Đҥi dương
tuy chiӃm ¾ diӋn tích trái đҩt, nhưng cũng không thӇ không chӏu tác đӝng bӣi viӋc
nưӟc bӏ ô nhiӉm, mà mӝt phҫn sӵ ô nhiӉm nưӟc đҥi dương là do các hoҥt đӝng cӫa
con ngưӡi như viӋc khai thác dҫu, rác thҧi tӯ ngưӡi đi biӇn,« gây ҧnh hưӣng
không nhӓ đӃn đҥi dương và các sinh vұt đҥi dương, làm xuҩt hiӋn nhiӅu hiӋn
tưӧng lҥ, đӗng thӡi làm cho nhiӅu loài sinh vұt biӇn không có nơi sӕng, mӝt sӕ
vùng có nhiӅu loài sinh vұt biӇn chӃt hàng loҥt«
Hi͏n tưͫng thͯy tri͉u đen
❩
Tình trҥng chҩt lưӧng nưӟc hӗ giҧm đӝt ngӝt
nghiêm trӑng và tình trҥng cá chӃt hàng loҥt trong nhiӅu ngày kӇ tӯ thұp niên 1970.
HiӋn tưӧng này đưӧc các nhà khoa hӑc gӑi tên là ³thӫy triӅu đen´. Phân tích các
mүu nưӟc hӗ lҩy tӯ nhiӅu nưӟc trên thӃ giӟi cho thҩy hiӋn tưӧng ³thӫy triӅu đen´
thưӡng xҧy trong hӗ nưӟc vào mùa thu. Khi đó, chҩt hӳu cơ dưӟi đáy hӗ bҳt đҫu
phân hӫy dưӟi tác dөng cӫa các vi sinh vұt, làm thiӃu ôxy dưӟi đáy hӗ, giҧm hàm
lưӧng pH và tăng nӗng đӝ các gӕc axít kali nitrat. Chu kǤ này làm tăng tình trҥng
thiӃu ôxy trong nưӟc và lây lan hӧp chҩt sunfua, biӃn nưӟc hӗ có màu đen và mùi
hôi. Trong quá trình thay đәi chҩt lưӧng nưӟc, các hoҥt đӝng cӫa con ngưӡi như
thҧi chҩt thҧi công nghiӋp và sinh hoҥt vào hӗ cũng có thӇ tҥo ra ³thӫy triӅu´.

Thͯy tri͉u đ͗: Sӵ phát triӇn quá mӭc cӫa nӅn công nghiӋp hiӋn đҥi đã kéo
theo nhӳng hұu quҧ nһng nӅ vӅ môi trưӡng, làm thay đәi hӋ sinh thái biӇn. Mһt
khác, sӵ ô nhiӉm nưӟc biӇn do các chӃ phҭm phөc vө nuôi tôm, dư lưӧng các loҥi
thuӕc kích thích, thuӕc trӯ sâu, thuӕc bҧo vӋ thӵc vұt... góp phҫn làm tăng vӑt tҫn
suҩt xuҩt hiӋn thuӹ triӅu đӓ ӣ nhiӅu nơi trên thӃ giӟi và ӣ ViӋt Nam. Không chӍ ҧnh
hưӣng nghiêm trӑng đӃn nӅn kinh tӃ biӇn, thuӹ triӅu đӓ còn làm mҩt cân bҵng sinh
thái biӇn, ô nhiӉm môi trưӡng biӇn. Khi gһp nhӳng môi trưӡng thuұn lӧi như điӅu
kiӋn nhiӋt đӝ, sӵ ưu dưӥng cӫa vӵc nưӟc... các loài vi tҧo phát triӇn theo kiӇu bùng

Trang 20
nә sӕ lưӧng tӃ bào, làm thay đәi hҷn màu nưӟc. Các nhà khoa hӑc gӑi đó là sӵ nӣ
hoa cӫa tҧo hay ³thuӹ triӅu đӓ´. Thuӹ triӅu đӓ phá vӥ sӵ cân bҵng sinh thái biӇn,
gây hҥi trӵc tiӃp đӕi vӟi sinh vұt và con ngưӡi. Mӝt sӕ loài vi tҧo sҧn sinh ra đӝc
tӕ. Vì vұy, con ngưӡi có thӇ bӏ ngӝ đӝc do ăn phҧi nhӳng sinh vұt bӏ nhiӉm đӝc tӕ
vi tҧo. Thuӹ triӅu đӓ là tұp hӧp cӫa mӝt sӕ lưӧng cӵc lӟn loài tҧo đӝc có tên gӑi
Alexandrium fundyense. Loài tҧo này có chӭa loҥi đӝc tӕ saxintoxin, đã giӃt chӃt
14 con cá voi trên vùng biӇn Atlantic, vào năm 1987.
2.1.2. Đ̭t và sinh v̵t đ̭t:
a) Đ̭t
Nưӟc bӏ ô nhiӉm mang nhiӅu chҩt vô cơ và hӳu cơ thҩm vào đҩt gây ô nhiӉm
nghiêm trӑng cho đҩt. Nưӟc ô nhiӉm thҩm vào đҩt làm :
 Liên kӃt giӳa các hҥt keo đҩt bӏ bҿ gãy, cҩu trúc đҩt bӏ phá vӥ.
 Thay đәi đһc tính lý hӑc, hóa hӑc cӫa đҩt.
 Vai trò đӋm, tính oxy hóa, tính dүn điӋn, dүn nhiӋt cӫa môi trưӡng đҩt thay
đәi mҥnh.
 Thành phҫn chҩt hӳu cơ giҧm nhanh làm khҧ năng giӳ nưӟc và thoát nưӟc
cӫa đҩt bӏ thay đәi. Mӝt sӕ chҩt hay ion có trong nưӟc thҧi ҧnh hưӣng đӃn đҩt :
 Quá trình oxy hóa các ion Fe
2+
và Mn

2+
có nӗng đӝ cao tҥo thành các axit
không tan Fe
2
O
3
và MnO
2
gây ra hiӋn tưӧng ³nưӟc phèn´ dүn đӃn đóng thành váng
trên mһt đҩt (đóng phèn) Canxi, magie và các ion kim loҥi khác trong đҩt bӏ nưӟc
chӭa axit cacbonic rӱa trôi thì đҩt sӁ bӏ chua hóa
b) Sinh v̵t đ̭t
Khi các chҩt ô nhiӉm tӯ nưӟc thҩm vào đҩt không nhӳng gây ҧnh hưӣng đӃn
đҩt mà còn ҧnh hưӣng đӃn cҧ các sinh vұt đang sinh sӕng trong đҩt.
 Các ion Fe
2+
và Mn
2+
ӣ nӗng đӝ cao là các chҩt đӝc hҥi vӟi thӵc vұt.
 Cu trong nguӗn nưӟc ô nhiӉm tӯ các khu công nghiӋp thҧi ra thҩm vào đҩt
không đӝc lҳm đӕi vӟi đӝng vұt nhưng đӝc đӕi vӟi cây cӕi ӣ nӗng đӝ trung bình.
 Các chҩt ô nhiӉm làm giҧm quá trình hoҥt đӝng phân hӫy chҩt cӫa mӝt sӕ
vi sinh vұt trong đҩt
 Là nguyên nhân làm cho nhiӅu cây cӕi còi cӑc, khҧ năng chӕng chӏu kém,
không phát triӇn đưӧc hoһc có thӇ bӏ thӕi gӕc mà chӃt Có nhiӅu loҥi chҩt đӝc bӅn
vӳng khó bӏ phân hӫy có khҧ năng xâm nhұp tích lũy trong cơ thӇ sinh vұt. Khi
vào cơ thӇ sinh vұt chҩt đӝc cũng có thӇ phҧi cҫn thӡi gian đӇ tích lũy đӃn lúc đҥt
mӭc nӗng đӝ gây đӝc.

Trang 21

2.1.3. Không khí:
Ô nhiӉm môi trưӡng nưӟc không chӍ ҧnh hưӣng đӃn con ngưӡi, đҩt, nưӟc mà
còn ҧnh hưӣng đӃn không khí. Các hӧp chҩt hӳu cơ, vô cơ đӝc hҥi trong nưӟc thҧi
thông qua vòng tuҫn hoàn nưӟc, theo hơi nưӟc vào không khí làm cho mұt đӝ bөi
bҭn trong không khí tăng lên. Không nhӳng vұy, các hơi nưӟc này còn là giá bám
cho các vi sinh vұt và các loҥi khí bҭn công nghiӋp đӝc hҥi khác. Mӝt sӕ chҩt khí
đưӧc hình thành do quá trình phân hӫy các hӧp chҩt hӳu cơ trong nưӟc thҧi như
SO
2
, CO
2
, CO,« ҧnh hưӣng nghiêm trӑng đӃn môi trưӡng khí quyӇn và con
ngưӡi, gây ra các căn bӋnh liên quan đӃn đưӡng hô hҩp như: niêm mҥc đưӡng hô
hҩp trên, viêm phәi, viêm phӃ quҧn mãn tính, gây bҽnh tim mҥch, tăng mүn cҧm ӣ
nhӳng ngưӡi mҳc bӋnh hen,«
2.2. Ҧnh hưӣng đӃn con ngưӡi
2.2.1. Sӭc khӓe con ngưӡi:
a) Do kim loҥi trong nưӟc:
Các kim loҥi nһng có trong nưӟc là cҫn thiӃt cho sinh vұt và con ngưӡi vì
chúng là nhӳng nguyên tӕ vi lưӧng mà sinh vұt cҫn tuy nhiên vӟi hàm lưӧng cao
nó lҥi là nguyên nhân gây đӝc cho con ngưӡi, gây ra nhiӅu bӋnh hiӇm nghèo như
ung thư, đӝt biӃn. Đһc biӋt đau lòng hơn là nó là nguyên nhân gây nên nh ӳng làng
ung thư. Các ion kim loҥi đưӧc phát hiӋn là hӧp chҩt kìm hãm ezyme mҥnh. Chúng
tác dөng lên phôi tӱ như nhóm ±SCH
3
và SH trong methionin và xystein. Sau đây
là mӝt sӕ kim loҥi có nhiӅu ҧnh hưӣng nhiêm trӑng nhҩt.
 Trong nưӟc nhi
m chì
Chì có tính đӝc cao đӕi vӟi con ngưӡi và đӝng vұt. Sӵ thâm nhiӉm chì vào cơ

thӇ con ngưӡi tӯ rҩt sӟm tӯ tuҫn thӭ 20 cӫa thai kì và tiӃp diӉn suӕt kì mang thai.
Trҿ em có mӭc hҩp thө chì cao gҩp 3-4 lҫn ngưӡi lӟn. Mһt khác thӡi gian bán sinh
hӑc chì cӫa trҿ em cũng dài hơn cӫa ngưӡi lӟn. Chì tích đӑng ӣ xương . Trҿ em tӯ
6 tuәi trӣ xuӕng và phө nӳ có thai là nhӳng đӕi tưӧng mүn cҧm vӟi nhӳng ҧnh
hưӣng nguy hҥi cӫa chì gây ra. Chì cũng cҧn trӣ chuyӇn hóa canxi bҵng cách trӵc
tiӃp hay gián tiӃp thông qua kìm hãm sӵ chuyӇn hóa vitamin D. Chì gây đӝc cҧ cơ
quan thҫn kinh trung ương lүn thҫn kinh ngoҥi biên. Chì tác đӝng lên hӋ enzyme,
đһc biӋt là enzyme vұn chuyӇn hiđro. Khi bӏ nhiӉm đӝc, ngưӡi bӋnh bӏ mӝt sӕ rӕi
loҥn cơ thӇ, trong đó chӫ yӃu là rӕi loҥn bӝ phұn tҥo huyӃt (tӫy xương) .
Tùy theo mӭc đӝ nhiӉm đӝc có thӇ gây ra nhӳng tai biӃn như đau bөng chì,
đưӡng viӅn đen Burton ӣ lӧi, đau khӟp, viêm thұn, cao huyӃt áp vĩnh viӉn, liӋt, tai
biӃn lão nӃu nһng có thӇ gây tӱ vong. Tác dөng hóa sinh cӫa chì chӫ yӃu gây ҧnh