Đánh giá vai trò của hoạt động khuyến nông trong việc phát triển mô hình trồng ớt ngọt trên địa bàn xã hoằng thái huyện hoằng hóa tỉnh thanh hóa


TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



LÊ THỊ PHƢƠNG


Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG KHUYẾN NÔNG TRONG
VIỆC PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRỒNG ỚT NGỌT TRÊN ĐỊA BÀN
XÃ HOẰNG THÁI, HUYỆN HOẰNG HÓA
TỈNH THANH HÓA


KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC



Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Khuyến nông
Khoa : KT & PTNT
Khoá học : 2011 - 2015




Thái Nguyên, năm 2015


TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



LÊ THỊ PHƢƠNG


Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG KHUYẾN NÔNG TRONG
VIỆC PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRỒNG ỚT NGỌT TRÊN ĐỊA BÀN
XÃ HOẰNG THÁI, HUYỆN HOẰNG HÓA
TỈNH THANH HÓA

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC



Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Khuyến nông
Lớp : K43 - Khuyến nông
Khoa : KT & PTNT
Khoá học : 2011 - 2015
Giảng viên hƣớng dẫn : ThS. Dƣơng Thị Thu Hoài



Thái Nguyên, năm 2015

i

LỜI CẢM ƠN



: 





 , 







 ,
 . 





















 

. 



























 . 
 . 












.
 , 




khoa Kinh t :

“Đánh giá vai trò của hoạt động khuyến nông trong việc phát triển mô hình trồng ớt
ngọt trên địa bàn xã Hoằng Thái, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa”.












 . , 
, 



















y, 

, .


















 , 





   . 
ng viên ThS. Dƣơng Thị Thu Hoài 


















.








  ca UBND xã Hong Thái,

, tu kin giúp tôi hoàn thành tt k thc tp tt nghip
trong thi gian tôi thc tp t
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Ngày 1 tháng 6 năm 2015
Sinh viên

Lê Thị Phƣơng

ii
DANH MỤC BẢNG
Trang
- 2012 18
n 2010 - 2012 19
 (2012 - 2014) . 30
- 2014) 32

 35

 36

qua 3 n- 2014) 39
 40
 42
 43
.  45

- 2014) 46

 47


(2012 - 2014) 49
 50
a 3
- 2014) 52
 53

 55

 56
 57

 58


iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT



BQ
: Bình quân
CBKN

CC

CNH - 
a - 
DT


DTTN







GTSX
: Giá tr sn xut
HTX

KHKT

KT - XH
- Xã 
MH
: Mô hình
ND - CP
- 
NTM

PTNT

PRA
      

SL

TBKT


TTKN
: Trung tâm khuyn nông
TTKNQG

TW

UBND

XD
: Xây dng




iv
MỤC LỤC
Trang
LI C i
DANH MC BNG ii
DANH MC CÁC T VIT TT iii
MC LC iv
Phần 1: MỞ ĐẦU 1
1.1. Tính cp thit c tài 1
1.2. Mc tiêu c tài 2
 tài 2
c tp và nghiên cu khoa hc 2
c tin 2
Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
 lý lun 3

2.1.1. Khái nim v khuyn nông 3
2.1.1.1. Ngun gc ca thut ng khuyn nông 3
2.1.1.2. Khái nim khuyn nông 3
2.1.1.3. Mc tiêu khuyn nông 5
2.1.2. Vai trò, ni dung ca công tác khuyn nông 6
2.1.2.1. Vai trò ca công tác khuyn nông 6
2.1.2.2. Ni dung hong ca công tác khuyn nông 9
 thc tin c tài 9
2.2.1. S hình thành và phát trin ca khuyn nông Vit Nam 9
2.2.2. Kt qu hong công tác khuyn nông trong phát trin ngành trng trt 11
2.3. Vài nét v ngh trng t 13
2.3.1. S i ca cây t 13
2.3.1.1. Trên th gii 13
2.3.1.2. Ti Vit Nam 14
m thc vt hc và yêu cu ngoi cnh cây t ngt 15

v
2.3.2. Tình hình sn xut t trên th gii 18
2.3.3. Tình hình sn xut t ti Vit Nam 20
2.3.4. Tình hình sn xut t ti Hong Hóa - Thanh Hóa 22
Phần 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23
ng và phm vi nghiên cu 23
ng nghiên cu 23
3.1.2. Phm vi nghiên cu 23
m và thi gian nghiên cu 23
m nghiên cu 23
3.2.2. Thi gian nghiên cu 23
3.3. Ni dung nghiên cu 23
3.3.1. Ni dung nghiên cu 23
u 23

n mu 23
p thông tin 24
 lý thông tin 24
 liu 26
Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 27
u kin t nhiên - kinh t xã hi ti xã Hong Thái 27
u kin t nhiên 27
4.1.1.1. V a lý 27
m a hình 27
4m khí hu 27
4.1.1.4. Sông ngòi, th 28
4.1.1.5. Các ngun tài nguyên 28
4.1.1.6. Tình hình s d 29
u kin kinh t - xã hi 31
4.1.2.1. Tình hình dân s ng 31
 h tng ca Hong Thái 33

vi
4.1.3. Tình hình phát trin kinh t 34
4.1.3.1. Trng trt 36
 37
4.1.3.3. Thy sn 37
4.1.3.4. Các ngành kinh t khác 38
4.2. Tình hình sn xut mô hình a bàn xã Hong Thái 38
t, sng và din tích trng 39
4.2.2. Din tích và s h trng t theo thôn t 39
4.2.3. Tình hình sn xut t ti các h a bàn xã Hong Thái 41
u qu kinh t ca mô hình t 43
4.3. Vai trò ca các hong khuyn nông trong quá trình phát trin mô hình trng
t ti xã Hong Thái 44

4.3.1. Hong khuyn nông v c tria bàn xã thi gian qua 44
4.3.1.1. Thông tin, tuyên truyn 45
o, tp hun k thut 48
4.3.1.3. Xây dng mô hình trình din 51
 54
ng ca các hong khuyn nông trong phát trin sn xut t ti xã
Hong Thái 55
ng ca khuyn s phát trin kinh t h 55
4.4.2. Tác ng ca khuyn nông ti hình thc t chc sn xut 57
ng ca khuyn nông ti tiêu th sn phm 58
4.4.4. Nhng thun la hong khuyn nông trong quá trình phát
trin mô hình trng t ti xã Hong Thái 60
ng và gii pháp hong khuyn nông trong viy phát trin
sn xut mô hình t ti xã Hong Thái 61
4.5ng 61
4.5.2. Gii pháp 62
4.5.2.1. Gii pháp v h thng t chc 62

vii
4.5.2.2. Gii pháp v hong thông tin tuyên truyn 62
4.5.2.3. Gii pháp cho hoo, tp hun 63
4.5.2.4. Gii pháp v xây dng mô hình trình din 63
4.5.2.5. Gii pháp v công tác tham quan 64
4.5.2.6. Gii pháp v viy mnh tiêu th sn phm 64
Phần 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 66
5.1. Kt lun 66
5.2. Kin ngh 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liu ting Vit
II. Tài liu Internet

PHỤ LỤC

1
Phần 1
MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài
t ngt (Capsicum annuum spp.) là loi rau gia v có lch s trng trt lâu
i  ng nht trong nhóm các cây gia v, tin
t  c ta rt ln. Trong qu t có cha nhic bit là vitamin
C (163mg/100g) cao nht là so vi các loi rau. Bên c  t còn chng
Capsicin là mt loi Alcaloid không màu dng tinh th có v cay. Gi ta
còn chc vai trò ca qu t trong via các ch
Qu t có th s dng  nhiu d, c ch bin thành tinh
bt t (Vin Nghiên cu Rau qu, 2009) [ 23].
 Vit Nam, cây t là mt loi rau gia v có giá tr kinh t cao, din tích phân
b khá rng rãi, tp trung  min Bc và min Trung,  min Nam din tích trng t
còn phân tán. Nht s tng bng sông H
bu hình thành nhng vung trng t tp trung vi din tích ln, nhm cung cp
nguyên liu cho các nhà máy, các công ty sn xut các mt hàng thc ph tiêu
th và xut khi li nhun cao.
Trung Quc là th ng tiêu th t cao nhi 40% tng
kim ngch xut khu cc ta xut sang th i trên
180 nghìn USD. Ti        i kim
ngch xut khu lt chim 27,0 và 20,5% tng kim ngch xut khu mt hàng
này ca Vit Nam.
Ti Thanh Hóa, c bà con nông dân áp dng vào trng tr
c hiu qu kinh t i t c bit là trng t xut khu.
Tuy nhiên, din tích trng t ngn nay vn còn ít so vi tim
i phn nào gii quyc nhng v a

i dân trong xã. Vì vy cn có các hong khuyn nông trong phát trin mô
hình t ca xã thc v trí, vai trò ca các hong khuyi vi s

2
phát trin ca mô hình  nào? 


y mô hình trng t ngt 
 ng mt phn yêu cu trên, tôi tin hành nghiên c tài:
“Đánh giá vai trò của hoạt động khuyến nông trong việc phát triển mô hình
trồng ớt ngọt tại xã Hoằng Thái, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa”
1.2. Mục tiêu của đề tài
-  c thc trng mô hình sn xut t nga bàn xã Hong
Thái - huyn Hong Hóa - tnh Thanh Hóa.
- c vai trò ca các hong khuyn nông trong quá trình phát
trin mô hình t ngt ti xã Hong Thái.
- ng và gii pháp hong khuyn nông trong vic
y phát trin sn xut mô hình trng t ngt ti xã Hong Thái.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- 
- 
 
- 
- 
trong ngành.
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn

  
    

nh  i xã.

3
Phần 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Khái niệm về khuyến nông
2.1.1.1. Nguồn gốc của thuật ngữ khuyến nông
Thut ng n gc   mt s i
h dng thut ng - 
rng - tri  m mc tiêu m rng giáo d n v i dân, do vy
c hiu vn khai, m rng, ph bin, ph cp, làm lan
truyn. Nu ghép vi t     
 rng nông nghip - trin khai nông nghi hin nay
 nói u là khuyn nông.
2.1.1.2. Khái niệm khuyến nông
Khuyn nông là mt h thng các bin pháp giáo dc nông dân nh y
mnh phát trin sn xut nông nghii sng vt cht và tinh thn cho
nông dân, xây dng và phát trin nông thôn mi. Khuyc t chc bng
nhiu cách khác nhau và phc v nhiu m        y
khuyn nông là mt thut ng c mi
tùy theo li ích nó mang li. Tùy vào tng nhà khoa hc và tng thm nó có khái
nim khác nhau:
  u to ca t ng Hán - Vit thì: n nông là nhng
hong nhm khuy và tu ki phát trin sn xut
nông nghip trên tt c c: Trng trôi, lâm sinh, thu sn 
nông thôn [9].
 Vit Nam, khuyc hiu là mt h thng các bin pháp giáo dc
không chính thc cho nông dân nhy mnh phát trin sn xut nông nghip,

i sng vt cht và tinh thi dân, xây dng và phát trin Nông
thôn mi.

4
Theo t chc và nông nghip ca liên hp qut và trên
 hong khuyn nông ca Vit Nam ta có th 
o và rèn luyn tay ngh ng thi
giúp h hic nhng ch  nông nghip, nhng kin thc
v k thut, kinh nghim v qun lý kinh t, nhng thông tin v th  h có
 kh  gii quyc các v cng nhy
mnh sn xut, ci thii sng, nâng cao dân trí, góp phn xây dng và phát trin
nông thôn m
    a Trung tâm Khuyn nông Khuyn lâm Quc gia
thì: Khuyn nông là mt quá trình, mt dch v thông tin nhm truyn bá nhng ch
h sách v nông nghip, nhng kin thc v k thut, kinh nghim t chc
và qun lý sn xut, nhng thông tin v th ng giá c, rèn luyn tay ngh cho nông
 h  kh  gii quyt v ca sn xui sng, ca bn thân h
và cng, nhm phát trin sn xut, nâng cao dân trí, ci thii sng và phát
trin Nông nghip Nông thôn [9].
Tóm li, chúng ta có th hiu Khuyn nông theo hai :
p: Khuyn nông là mt tin trình giáo dc không chính thc
ng ci nông dân. Tin trình này i nông
dân nhng thông tin và nhng li khuyên nhm giúp h gii quyt nhng v
hoc nhc sng. Khuyn nông h tr phát trin các hong
sn xut, nâng cao hiu qu canh tác  không ngng ci thin chng cuc sng
c.
ng: Khuyn nông là khái ni ch tt c nhng hot
ng h tr s nghip xây dng và phát trin nông thôn.
y khuyn nông là cách giáo dc không chính thc ngoài hng
i ln tui. Khuyn nông là quá trình vng

qung bá, khuyn cáo cho nông dân theo các nguyên tc t nguyn, ch không áp
tt quá trình tip thu dn dn và t giác ca nông dân. Nói cách khác,
khuyn nông là nhng vào quá trình sn xut kinh doanh ci nông

5
dân, giúp h sn xut hiu qu cao nht. Tin trình sn xut bao gm các yu t
kin thc và k ng khuyn cáo k thut, t chc c
lòng tin. Vì vy, cán b khuyn nông cn vi h h và khuyn khích h
u quan tr là cn phi
thuyt ph h ng rng h hoàn toàn có th t gii quyt và
 ci thin cuc sng ca chính mình. Ni dung ca hong khuyn
nông phi khoa hc, kp thi và thích ng vu kin sn xut ci nông dân.
2.1.1.3. Mục tiêu khuyến nông
Mc tiêu ca khuy n thc
ca nc nhc sng. Khuyn nông không ch nhm
mc tiêu phát trin kinh t ng ti s phát trin toàn din ca bn thân
i nông dân và nâng cao chng cuc sng  nông thôn. Mu  c
nhng mn nông phi tho lun vi nông dân, giúp h có cách nhìn
thc t và li vi mi v trong cuc s h t gii quyt, t
tìm nhng bi t qua nh ngi.
Ngày 08/01/2010, Chính ph  nh s 02/2010/ - CP [5]
v khuyn nông, và có 03 m:
- Nâng cao hiu qu sn xut kinh doanh c i sn xu   
nho nông dân v kin
thc, k  các hong cung ng dch v  h tr nông dân sn xut kinh
t hiu qu cao, thích u kin sinh thái, khí hu và th ng.
- 


 

- 
-              


6
2.1.2. Vai trò, nội dung của công tác khuyến nông
2.1.2.1. Vai trò của công tác khuyến nông
 Khuyến nông có vai trò là cầu nối
Cu ni nông dân vc ta có 70% dân s hong trong
c nông nghi i dân không th hiu
c m ng li ch     ng, chnh ph v nông nghip.
Khuyn nông có vai trò giúp nông dân nâng cao nhn thc trong quá trình sn xut sao
cho sn xut có hiu qu và phù hp vng no cc li,
thông qua cu ni khuyng và Chính ph hin vng ca
nông dân, nhng nhu cu bc xúc ca nông dân trong sn xut, cuc sng và phát trin
nông thôn.
Cu ni nông dân vi nghiên cu: Khuyn nông giúp nông dân la chn áp
dng nhng tin b khoa hc k thut mi phù hp v
c li qua quá trình nông dân áp dng nhng sáng to k thut mi mà
các nhà khoa hhiên cu khoa hc bit nên nghiên cu nhng gì cho
phù hp vi sn xut.
Cu ni nông dân vng: Nông nghip mn và
phát trin phn v ng, sn xut nông nghip theo mc tiêu
sn xut hàng hóa li càng ph       sn xut ra nhng sn
phm nông nghi   i s ng sng ca m i dân
trong cng và xã hi.
Cu ni nông dân vi th ng.
Cu ni nông dân vi nông dân sn xut gii.
Cu ni nông dân vi các doanh nghip: Các doanh nghip có tm quan
trng gii quyu ra cho sn xut nông nghip. Khuy

phng mi liên kt gia nông dân vi các doanh nghip.
Cu ni nông dân vi các t chc chính quy và các ngành hu
quan: Khuyn nông không hiu qu nu ho   c. Ho ng khuyn
nông mang tính cng. Thc hin mt nn có s  phi
hp cht ch ca mi cp, mi ngành, m.

7
Cu ni nông dân vi quc t c s giúp  ca các t chc quc
t, tip cn th ng th gii cn có vai trò ca khuyn nông. Khuyn nông giúp
nông dân nhn bi kinh t hi nhp hin nay nên sn xut cái gì, sn
xu nào và th ng tiêu th sn phm.
Mi liên kt bn nhà: Mt trong nhng cu ni khuyn
hin nay là mi liên kt bn nhà trong công tác khuyn nông là khá quan trng có
tác dng nâng cao kt qu sn xut nông nghip.
- c trong mi liên kt này th hing và k hoch
thc hin cho các ho ng ca các doanh nghi  u c
quan khoa hc, các nhà khoa hc xây dng pháp ch, các tiêu chun k
thut ngành.
- Các nhà khoa hc cn nghiên cu nhng cho nhu cu sn xut
nông nghip ca nông dân thì nghiên c cn liên kt vi các
doanh nghi thu hút ngun vn phc v nghiên c
hc vào sn xut. Các nhà khoa hng quan trng tham gia trc tip
tri sn xut.
- Nhà doanh nghing phi phi hp cht ch vi các nhà khoa hc và
khuyn nông công tác nghiên c   n giao kt qu TBKT vào sn
xut. Nhà doanh nghip còn có vai trò gii quyu ra cho sn xut
nông nghip ca nông dân. H gii quyt vn, vu vào và tiêu th sn phm
u ra cho sn phm nông nghip.
- Mng cc, nhà khoa hp 
mi liên kn nông dân mi th hin hiu qu. Khuyn nông có

vai trò kt ni trong mi liên kt này. Nông dân là yu t bên trong quy nh
n nông là tác nhân bên ngoài rt quan trng.
 Khuyến nông có vai trò trong chuyển đổi nền kinh tế của đất nước
Th nht: Gn sn xut nông nghip   ng quc doanh,
p th, sn xut theo k hoc. M
ng quu có t  thc thi nhng nhim v ch o ca

8
ban qun tr HTX, mi TBKT, tin b trong t chc qun lý sn xut t cp trên quán
trin HTX, nng qun sang
kinh t h i nông dân t do kinh doanh trên mt,
chung tri, ca mình nên khuyn nông cn tng h m chí phi
n tng.
Th hai: Chúng ta chuyn t nn nông nghip t cung t cp, t sn xut
nông nghip theo k hoc sang sn xut nông nghi
gp rt nhit cn vai trò cu ni ca khuyn nông.
 Khuyến nông đã huy động được lực lượng cán bộ kỹ thuật từ Trung ương
đến địa phương
Khuyc lng cán b k thut t T
u t chc h thng khuyn nông Quc gia có s ng cán b
khuyn nông cc còn rt hn ch.
 Khuyến nông góp phần xóa đói giảm nghèo
Mn ca khuyn nông là làm th  nông nghip phát trin,
nông thôn phát trin nhi sng kinh ti nông thôn,
t s khác nhau rn khuyn nông vi khuyn mi nông
nghip. D án ln 135 coi trng v dân s có k hoc sch nông
thôn,m nghèo. Nhi án v c
 c bic khuyn nông coi trng.
 Khuyến nông đã liên kết nông dân, tăng cường sự hợp tác, hỗ trợ nhau
sản xuất

Khi chuyn sang kinh t h  nông thôn có s phân hóa. Có nhng
h n xut rt do h  nhn thc cao, có vn, có lao
ng, có nhng h    u kém, gp ri ro d n cuc sng khó
c ta không th n tính tiêu c
ra sn xut kinh t h. Khuyt vai trò cu ni gii
nông dân sn xut gii vi mi nông dân, nht là nông dân sn xut yu kém
trong cng. Ví d khuyn nông coi trng t chc các hi ngh, hi tho, tham

9
quan hc tn hình, t chc các câu lc b khuyn nông. Nhng vi
ng s hp tác, h tr nhau sn xut.
2.1.2.2. Nội dung hoạt động của công tác khuyến nông
Ngh nh s 13 - CP ngày 2/3/1993 [3] ca Chính ph v ni dung ca công
tác khuyn nông là:
- Ph bin nhng tin b k thut trng tr ch bin,
bo qun nông, lâm, thu sn và nhng kinh nghin hình sn xut gii.
- Bng và phát trin k n thc qun lý kinh t 
sn xut, kinh doanh có hiu qu.
- Phi hp vp cho nông dân thông tin v th
ng, giá c nông s nông dân b trí sn xut hiu qu kinh t cao.
Theo Ngh nh  - CP ca Chính ph ra ngày 08/01/2010 v
công tác khuyn nông thay cho Ngh  [5] nêu rõ: Ni dung hot
ng khuyn nông, khuym:
(1) Bng, tp huo.
(2) Thông tin, tuyên truyn.
(3) Trình din và nhân rng mô hình.
n và dch v khuyn nông.
(5) Hp tác quc t v khuyn nông.
2.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài
2.2.1. Sự hình thành và phát triển của khuyến nông Việt Nam


 

Trong thi k phong kin, công tác khuyc bic chú trng.
Thi ti  mình xung ruu
tiên cho v sn xui thi Trn lp chn
nông sn khích phát trin nông nghi
1789, vua Quang Trung ban b chiu khuyn nông   i phá quân Thanh
nhm phc hi li rung b b 

10
T  nông nghip chính thc có ch 
ch i tt nghip xu ng) xây
dng các mô hình và m các lp tp hun cho cán b ch cht c
công tác sn xut, công tác thu li.
 th 100 chính thc thc
hin ch  n phm cu  n
i hi VI cng cng sn Vit Nam ng vào s tht
vi tinh thi mng phù hp vi quy lut khách quan
 thc hin ch i m qun xut
hàng hoá.
Ngày 05/04/1988 B Chính tr  h quyt 10 v i mi qun lý
trong nông nghim gii phóng sn xun tng h nông
dân, khnh h  kinh t t ch  nông thôn. T  vic
nm vng và thc hin Ngh quyi nhng tác dng tích
cc cho sn xut.
           

               
             



 - - 
                nông




              ,


11
               

- 


              

- 
 - 


               

nông - 
 - 
             



.
2.2.2. Kết quả hoạt động công tác khuyến nông trong phát triển ngành trồng trọt
            
nh



- 


              
nông thôn

12
 

: 


  
thông và internet.
        

      



 
- 
 

-  nông  dân
-       nông      

.



 

  mô
 nói riêng 
, t, thông
 , x
nông .

13
             


              
 .
, thông

               
  n 

2.3. Vài nét về nghề trồng ớt
2.3.1. Sự ra đời của cây ớt
2.3.1.1. Trên thế giới
i ta tin rng c trng bi nhi  Trung và Nam

M khoc Công nguyên và bây gi ng c
bin t t chuông ngt du nh n t habanero cay d di. Thut ng Capsicum
rt d nhm vi Pepper, chilli, chile, chili, aji, papric s
dng thay th  mô t cây và qu thuc ging t. Loài thc vt ca tt c
các loài t là Capsicum (CAP-see-coom), t ting Hy L   n'. Loài
Capsicum còn là mt thành viên ca h cà Solanaceae rt có quan
h gi nhi bà con cùng h ca mình, cà chua, khoai tây, thuc lá và
cây cà [27]. c trng  nhic trên th gi
Trung quc, Pháp, Hungary mic Pháp, x Basque nm dài
 trng
rt nhiu c gi là làng  Espelette.  Hungary, bt t khô, cha rt
c gi paprika t nguyên gc ting Phn pipari nghóa là tiêu. Có nhiu
hc sp cay ít cay nhiu theo màu s  lt, hng,
 Cc Phi, t bc nghin vi du, t
nhiu rau bn x  làm thành mt gia vò gi là la harissa. Gia vò chilli hay

14
chic Chile là t trn vi ti ô. Bên
Mexico, lê tàu (avocat) nghin thêm hành, chanh, cà chua và t thành món
guacamole tc aguacate mole.  , t cùng vi ti và gng cng hin cht cay
cho ca ry.  Hàn Qu bin t bp ci thêm hành, ti, gng, t và
mui hay tép mn gi c khi dung. Cây t ngt có ngun gc  Mehico,
châu M, hic trng  mi châu lc. Cây m, có phn ng trung
tính v dài ngày, và có kh u bóng. t ngng tt tht,
c t pH khong 5,5 - 7,0. Kh u hn và chu úng ca loi cây
này không cao. Nhi thích hp cho quá trình n hoa và to qu là 18 - 30
0
C, sc
sng ca ht phn gi khi nhi i 15
0

C và trên 30
0
C [28].
2.3.1.2. Tại Việt Nam
 Vit Nam, cây t là mt loi rau gia v có giá tr kinh t c trng
ch yu ti các tnh min Trung và Nam B. Nht s tnh vùng
ng bng Sông Hu trng t vi din tích ln, nhm cung cp
nguyên liu cho các nhà máy, các công ty sn xut các mt hàng thc ph tiêu
th và xut khi li nhun cao. Mt s ging t tiêu bic trng rng
rãi ti Vit Nam:
- t sc trng rng rãi  ng bng trung du Bc b 
N Thng ca t sng bò t n 115
ngày, tùy theo v. Qu dài 10-ng kính qu 1-   
ng 35-.Nu trng riêng r tng cây n thì t sng
bò có th sng 2-
- c trng ph bin  Qung Bình, Qung Tr, Tha Thiên
Hu, các tnh ven bin min Trung. Thng t 115-120 ngày, cây cao
40-45cm có 4-5 cành, mi cây cho 40-45 qu.
Hai ging t trên có qu to, nhi 
nhn trng phá hi. Phân vin khoa hc mic mt s ging 01 do
lai gia t xiêm và t ch thiên có chng tt khô cao, bt qu gi c
t phù hp vi vic làm t bt [29].

15
2.3.1.3. Đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh cây ớt ngọt
(1) Đặc điểm thực vật học của cây ớt
- Thân: t là cây thân bi 2 lá mng mc th gp
các dng (ging) có thân bi, nhiu cành, chiu cao trung bình 0,5-1,5m, có th là
c gieo tr
- Ru t có r cc phát trin mnh vi rt nhiu r ph, r cc chính

t, mt h r chùm phát trin mnh, vì th nhiu khi lng t có h r chùm.
- ng c xon trên thân chính, lá có nhiu hình dng
ng gp nht là dng lá móc, tr
t trên lá ph thuc vào các loài khác nhau, mt s ng
mc trung bình 1,5-12,0cm x 0,5-7,5cm.
- Qu: Thuc loi qu mng có rt nhiu ht vi nhiu tht qu 
c qu, hình d nhn, màu sc
 mm ca tht qu rt khác nhau. Qu n
thành màu vàng, ho.
- Ht: Ht có dng th  có ht ca C.pubescens có
t có chiu dài khong 3-5mm. Mt gam ht t cay có khong 220 ht
(Mai Th g Anh, 1999)[2]
u kin nóng m,  không khí thp, t có th giao phn
ng thi v trí gia vòi nhy và ng phn khác chênh lch nhau 
mt s giu Yêm, 1995)[25];
(2) Yêu cầu ngoại cảnh của cây ớt
* Nhiệt độ
 c trng   cao t 3000m tr xung, chúng d b  ng bi
 thp. Cn yêu cu khí hu m áp, thng dài
c khi thu hoch.
Theo tác gi Rylsky (1972) nhi ng ti s hoa và t l u qu.
Nhi t ng chm li, còn nhi ng bình
ng,  nhi > 30ºC ph ngng sinh
ng. Nhi không khí thích hp là 20 - 25ºC. Nhi 
c tính thc vt hc ca t. Khi nhi t và nhi không khí xung thp làm

16
kéo dài thng. Ht bu mc  nhi > 13ºC. Chênh lch nhit
 t quan tr u dài qung kính qu, trng
ng qu xung thp 8 - 10ºC s  ng qu không

ht (Pasthenocaspic) gim sc sng ht phn (trích: Nguyp, 2010)[6].
Nhi trung bình ngày là 20 - ng tt khi nhi ban
t quá là 20ºC, nhi ng làm gim mùi v và s phát
trin ca màu sc qu.
Nhìn chung, t có th chc nhi i khoai tây hoc cà
chua. Tuy nhiên, hoa không th tinh  nhi  i 16ºC hoc trên 32ºC do s
ng ht phn ít. Nhi tu là nhi 
trong khong 16 - 21ºC, nhi n hing rng hoa,
 u có th rng nu nhi trên 32ºC.
Nghiên cu ca Egorova (1975) cho thy ng ca ánh sáng lên cây
trng bao gm thi gian chi ánh sáng. Cây t không mn cm
vi quang chu ku kin ngày ngn (thi gian chiu sáng 9 -
10 gi/ngày) s ng và có th t t 21 - 24%
(trích: Nguyp, 2010)[6].
* Ánh sáng
Theo Egovora (1975) ng cn cây trng bao gm thi
m chi ánh sáng. t là cây trng không mn cm vi quang
chu k ( c ta cây t có th tru kin
ánh sáng ngày ngn (thi gian chiu sáng 9 - 10 gi/ngày) s ng
sut 21-24% (trích: Mai Th  và cs, 1996)[1].
Bigotti (1974) nghiên cu ng c n cây t nhn
thy gim bc x xung 50% s ng qu, nng ti hàm
ng Capsicum và Vitamin C. Nu qu tip xúc v ánh sáng mnh thì phn
tht qu s mng và b mt tht qu không mn tu kin cho vi sinh vt gây hi tn
công vào mô qu làm gim chng qu m (Bùi Th Oanh, 2010)[12].
u kin tri âm u s hn ch s u qu và git (Mai Th
2]