Tải bản đầy đủ (.pdf) (123 trang)

Chính sách của nhà nguyễn đối với vùng biên giới tây nam dưới triều minh mệnh ( 1820 1840)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.02 MB, 123 trang )

1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


BÙI THỊ BÍCH NGỌC




CHÍNH SÁCH CỦA NHÀ NGUYỄN ĐỐI VỚI VÙNG
BIÊN GIỚI TÂY NAM DƢỚI TRIỀU MINH MỆNH (1820-1840)



LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ




HÀ NỘI - 2014
2

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


BÙI THỊ BÍCH NGỌC



CHÍNH SÁCH CỦA NHÀ NGUYỄN ĐỐI VỚI VÙNG
BIÊN GIỚI TÂY NAM DƢỚI TRIỀU MINH MỆNH (1820-1840)



LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ
Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
M s: 60 22 03 11

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Văn Quân

HÀ NỘI – 2014

3

LỜI CAM ĐOAN
n Lui vi
     i triu Minh Mnh (1820-1840)   
u ci s ng dn c
t c  .
Nh liu s dng trong bn luc
n g

Tác giả



Bùi Thị Bích Ngọc

4


LỜI CẢM ƠN
   n lc ca b xin
b li cc t ch s Vit
Nam - Khoa Lch s - i hc Khoa h- i hc
Qu, tu kim, thu thp
c bit, t gi li ci PGS.TS
 s ng dn, ch bo t
Mu c gng, xong do gii hn v mt thn
th i nhng thin ch. Do v
rt mong nhc s ch bo c
ki n.

5

MỤC LỤC
1.  7
2.  9
3. Mm v u 15
u 16
5. Nguu 17
6. Kt c



 19
  KHU V I TRIU
MINH MNH 20
1.1. Bi cnh lch s 20
1.2. Khu v 27

c lch s t Nam B 27
 31
u kin t i 42
- QU 47
 47
2.1.1. Cng c li 47
2.1.2. Cng c ng h thn bo 50
2.2. V Tr 53
2.2.1. S thit lp Tr 53
6

a Minh Mi vi Trn 1835-1841
57
2.2.3. S gii th ca Tr 73
3:  - 

-  78
3.1. T chc b  78
3.1.1. B c ca Minh Mnh 78
2.1.2. B a Minh Mnh 84
3.2.  87
p 87
p 91
3.3. -  94
KT LUN 99
U THAM KHO 101
PH LC 116

7



̉
ĐÂ
̀
U
1. L do la chọn đề tài


















, 




 . 


, 







 , qu








, 

 





 . , 


-  - 

.






























 . 

, 




 , 

, 



 , 


Theo 







 [177, 157], 








 

:
m  , h

 




 . 

,  


































 , 



, 
 (, ) 




(








, 




). 






, .


, 











 , 










. Lui quc Ci ch t
u lc thi h nh tu 1:
i quc gia cc Ci ch 
mt th nh gii h t lio,
ng Sa, vt,
i cc Ci ch t Nam. , 




8












 : Khu vt lin
gng, th trt pha gip vi 
gii qut lin; Khu v i quc gia
a ging, th tro, qun
o; Khu vm phi quc
 chiu r i quc gia tr 






 , 





 , 




















, 











. 





, 






















, .
  1802, l
lch s phong kin Vit Nam, mt trii thc hin quyn qu t
t ph rng lng nht t 
n thng tr ca c nhi
th c va tri qua mt thi k lch s y bi
u kic h









 

























c
bigii Nam vi n
y sinh nhiu v phc tp.


1757, 


















 . 






 (1802-1945) 





 1757, 

 





 . 




















 . Khi
9

tip c







 





 


, 































 . 





 

    
Lan) tr 

1833.
















 (1820-1840)

















 . 
, 

, , 


 , 












 , 

, 








, 
, 



, .
La chn v i v
i triu Minh Mnh (1820-  u, lu 
































, 



.  





















i








.
2. Lịch sử nghiên cu vn đề


(1802-1945) (1820-1840)


tron





. 
. 












, 







, 









; 









1; T








; 

2 























, 
10

 , 







.
 , 













 





 


g Kim. 















 . 

 , 






,  u








, 












 , 

, 



























n Lch s ch  phong kin Vit Nam, tp II
  , ngo,
kinh t t  Tr
m mt v tr  , ngoi giao ca
tri.
 73,       t cu   Lch s khn
hoang min Nam tip cn lch s Nam B  ti 
cuc m t ca c. n, trong
n th nho cuc m rn x 
Trong; nhu c    o v   i Vit-   
 M  cn nh
n c u triu Nguy khnh ch quyo v khu
v.
un  c s t Nam B, 
ch  c  tng ht qu u ca nhiu
c. Cu
quan, c thng nhu, chng c n v lch
11

s n ct Nam Bc bit, cuta thc
 ci Vii vi Nam B 

giKhnh ch quyn ci Vii vt
i b ca nhiu th h.
M cp trc tin v i
vnh vi v 
qu n 1840), ca Ti, in trong
My v bn s- i, K yu Hi tho khoa hc ln th 
2011), thuc   c cc 
n t Nam B.  o ct v 
vi th k XIX. T c
ca hai v u triu Nguyn v m nh
ng thi, t nhn mnn  hoc
th tip t n Minh Mnh.
n thc hi p p
ng h thng qu, bo v 
Mt hc gi i hc Inha
 cut Nam B i triu Minh Mng
mt cu Nam B nhu th k XIX,
gm hai phn ln. Trong ph c ha s t Nam
B v ca Nguy chng lng
th  n tc lp
i trng vi tri. Trong phn II cch,
  ci thi Minh M
 Nam B  nm quyn ki
tr trc tii th 
12

nh nhu tng th ng ngu b phn v 
i vi khu v  
u.
  a b  u Nguy    

phong a b khng l v Nam k lc tnh. B
a b triu Nguyn cp nhu lch s
quan trng v s    a khu v
i thi Minh Mnh.
c kinh t, m kinh t ca
triu Nguyn vp hi nu th k  c, 
u lch s s n kinh t
gi n sn xut cn tt bo
h Tr,  chc sn xuc
c biu c 
khn hoang triu Nguyn cn, m 
lp p cn  khu v
V n ngoi giao, Ti
cu v mi quan h Vit Nam - p - i triu Nguyn v
loc, lu v
 Nhm trong quan h Vit - u th k XIX;
Quan h  - Vit Nam cui th k XVIII - gia th k XIX; Vit Nam
trong quan h v v u th k XIX ng
n gi u c hin
mi quan h phc tp, chm gia ba quc gia trong nu
th k XIX, phy bi cnh khu vc phc tu thi Nguyn. T
, 
 - qui vi khu v
13

t s nhn
v ngoi th cn v
ngoi giao Vit Nam - p, Vit Nam - i
Vi ca Nguyn Th Long; ng  p
gin. Cut Nam Via

i Vi ca Phan Khoang; ch s bang giao Vit Nam -  ca
Trn Th 
   c
ci phong kin Vi 
m thng nh i t 
i vi c thiu s d 
 h thc ca triu Nguyn (1802 -1858) theo
tng khu vc Bi vi khu vc
cn t c
b v d  ng nh n
lc ca triu Nguy ng mt cc quc gia thng nht.
Nhu v lch s Campuchia thi  Vit Nam tuy

p cn bn dch c vit tay cu
ca J. Moura - mt ci din ci Campuchia nhi th k
XIX, tn khoa Lch s - i hc Khoa h-
i hc Qui. Trong cuu
lch s   v p Tr
n, mt s s kit so vi nhng ghi
ca s gia Vi ng nha
i vi v ngoi giao ci vi Vi
thm by gin vi mc v c
14

   a ca thc        i
nhng nhnh phin din. Tuy vy, v  y  
mt s u quan tr i chiu vn s li
hiu v 
t trong ti ch s  u


Cun Lch s  c t bc
ng v tin tn cc gia
khu v Bn phn ca cuc chia theo tich s,
u v p t th k n th k
n n 
Mt cuLch s c vit bi mt s
u Vi 
ti   n c       thi Tin s  
2005. Trong ph k
XVI -   s tn lc gay gt trong ni b
trip sau mt thnh tr th ch ng thi cho
thy mi quan h tay ba gia Vit Nam - p - u t th
n.
K yu mt s hi tho khoa hNam B  - Nhng
v lch s th k XVII - XIX ci h H 
Mt s v lch s t Nam B n cui th k XIX;
u Nguyn trong lch s Vit Nam t th k n
th k XIXp hp nhin v 
Nguyi vi th nhi
Tu lch sp
15

c t
cung cu tham kho cho v u ca lu 
       i v     
i triu Minh Mt v i. 
nha c  c
 n nay v
 u nh      n, h thng   
vu tip tc ca lu

u tham khi m  n,
thc ti    p t    u v    
Nguyi vi triu Minh Mnh (1820-1840)
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cu
- Mu
T a ch ch s u v nh m
u ca lun v h tha
i vi khu vi triu Minh Mnh (1820-
 c h th kinh ti, an
ninh, qu   ra nh   n ch c 
  i vi khu v        m mu cht
 sut h tha triu Minh Mi v
Nam. Tt c nhng mng t  Lch s Vit Nam c i
i.
- Nhim v u
n s lich c 
tc nhim v ca lu

 u bi cnh lch s khu vc
t Nam cu XVIII - u th k XIX; 
16



 



 (1820-1840). 




 u
nhng ni dung c th trong h thi v
i triu Minh Mnh (1820-1840) gm: kinh t
hi, an ninh, qu. 



 i
vi v an ninh, qui triu Minh Mnh (1820-1840).
4. Đi tƣợng và phạm vi nghiên cu
-  : u ca lui
i v
i triu Minh Mnh (1820-1840).
-  i gian:   u nh   a tri  
Nguyi thi Minh Ma chn mc thi gian t 
n Minh Mnh nm quyn tr 
thng b v mi mt, trong i vi khu v
git trn.
- Phm vi ka chn ph
gic hii
. i hn phm vi h
huya gii tic ca Minh
Mm trrng, tr
trC th n Thun An (trn Phi
huyn King), huynh (trn
Sau ca Minh Mnh
c 4 t
Thua phynh), Kin

Phong (tng), nh An Giang),

17

- Phm vi v : V   u ca lu     ng
n ninh - qu, kinh ti ca tri
Nguyn thi k Minh Mnh tr 
5. Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cu
- 


H thch c  cung cp cho ta
nhu ch yu c tin v.
c nht  i Nam thc lc ca Quc s u Nguyc
tii thi vua Minh M p hp
nhi d hu ht mi mt trong tri
Nguyn. i Nam thc lc - -  nh k  
t  (vua Minh Mt v 
i v d cu s c
lc ca vua qu
nh i Nam thc lc, mt b i
Nam hn s l do Nu Nguyn. B c loi
n l  kin
t chhong ca b c Vii triu Nguyn. Trong
ng ni v
i triu Minh Mnh nm ru ph  s 
, ch  thang bc, quan ch, l x n, binh
ch, kh   i Nam hn s l 
nguu quan trng cho ta thc nhn s
dng  khu vn.

B Minh Mnu t ngun s liu chi ting v thi
 a Minh Mnh. B m 16 quyng ghi
18

p li i Nam thc lc hoc i Nam hn s l 
 sung nhiu chi tit c th  kin khu vc

i nhn b nh tich ph
 t vin, B  d ca
vua Minh Mnh tin, gn. B m ba
phn 4 cha nhin v 
cu ca lun 3 tp h nh cuc binh bin do
ng. Phn 4 thu th nh 
quau Nguy- 8/1834).
ng thi nh v i hn ca khu vi
triu Minh M t nhch s - 
 a Quc s  u Nguyn  t nht th  c
nh,   ca Trc, i Vi
 ca Nguy
i nhng b c cng ghi
a nht s ng quan li triu Nguyc ht
Tr  c hai hc gi y ti
Vich sang ti
hc gi c dch li sang ting Viic vit
bi mt v quan chi Vit  Trm cung cp cho vua Minh Mnh
nht v i, kinh t c t
li  lch s nh
 ng ph huyn, v t, t
chc trin thn
trng khi s dng. Mt b s Quc s  ca

i thi vua T 
19

cht b dt,  tin cy p Trung ca
ng s kii thi vua Minh Mnh. NhQuc
s  cung cng b sung nhng thiy m
 i triu Nguyi vi thi k Minh Mnh tr 
- u
 dng trong lup trung 
n ca khoa hc lch sng th  c,
n nhng dn ch  th    d
ng, th lii chiu.
6. Kết cu của luận văn
n m u, kt lun, danh mu tham kh lc, lun
 
     khu v     i triu Minh
Mnh
- qu
 - kinh t - i

20

Chƣơng 1: KHÁI QUÁT VỀ KHU VỰC BIÊN GIỚI TÂY NAM
DƢỚI TRIỀU MINH MỆNH
1.1. Bi cảnh lịch sử
1802, 






 , 








 , 



 . 



















 
















 ,  Nam
Quan,  n 



 . , 

















 

, 




, , 

i 



, 





 c. 


























, .





18 (1802-1819) 








, 





,  ,  c




. 








 , gian












 , 

, 


. 























, , kin, 







.


 (1791-1841) 










 , 

 4 
Gia Long. 1816, 









.  1820, 
30 

. 



























, 

, , 
,  , 



 . , 









, 



 
. 



, 














 , 



,  , 



21

 [76,504].  
















- 

















, 





 , 







 . , 











, 

























1

.




, 
, .
 


















 ,  . 


, 


, 





































 . Cu


























, 





.








 



 , 



 , 
,  , 









 , 







 . 





, 











 



, 




















. , 























 . , 




-  








 . 






, , 
















, 













.
 













 , 





 . , 





1






90 

, 







250 

.
22




, 















,




 










 , 

 . 

 , Gia








 , 




. 

 3 

















 ng. 

























. 













 

.
T na sau th k n cui th k 
u din bin phc t chia nh u quc. Vit Nam
ng ni chin Nam Bc tri- 
n cuc ni chin gay gt gia Nguy
Lp sau mt thi k thnh tr c ch Angkor bn suy
ch s ng gng cu
t thc t lch s y, dit
 thu hp do nhng cu
n,
 n thc Mii

bit ln ca lch s c gia trong khu vi k 
   -  ln mnh nh
by gi. Di thi Taksin (1767-i k
u ca triu i Chakri
1
(1782-  p tc thc hi   
n thng. H u quc  
 Vit Nam. Lt ba tiu quc c u ca
 nh Battambang
2
- Rip (Angkor) c
L  cn cui th

1
.
2
S.
23

k     i c khu vc rng ln g   c  
 [9]. Trong thn  
cng dn nt th lng ca
i vi c t s hong ngoi giao,
u thit lc quan h chi phi vi hai

T triu Nguyc thit l 1802, 





  rng ln gng v
Ving mt thit ch  tp quyn
mnh mc bic c a Minh M


1831-1832. Triu Nguyc nhiu quc gia
trong khu vc thit lp quan h ngo
gp, Mi a TS.
i thi Gia Long (1802-1819), tri
12 s b sang Vi  La [9].
ng t i quan h Vit - 
mi tht s ng, gc thit lp [22]c Vn
c quc cu c
t nh thn php phi s phn ng mnh m t
y v th  mi cn
trong khu vu th k XIX.
 c v th  i k n tim l mnh m ca
triu Nguyn trong thi k u Nguyc thng thanh th ca
n thng ly. Tha k c 
i vc trong khu vc. Sau n
u triu Nguyn v , m p luyn, s
dn mc bii
24

thi Minh M










 m l nh
nht khu vy gi.  t v 



, 






y,  




 cn thit phng sc m 
 m b [127, 13].
i thi Minh M










 binh,
thng binh, k c ct theo ta
ng ti ving m
nhu ch ng. Nhm yt
n i, ca bip n
vic hc h c ,   y
chin. Sc m  c chng
c t sau chin th

 1833-1834. T 










, 




. u th k XIX triu Nguy



mu phong ki nh trong khu v h
i thi Minh M   - 
u.
i quan h t Nam - p - ch s
c tp vm, vc tranh chp gay gt
gi Ving thi k 
Lp chu s chi phi cc kia.
T gia th k  ch t suy y a
p mt b php nh
ng nh
thi k n thng ca ch  phong ki
 t trong nhng quc phong
25

kinh trong khu vc 
 c l  ng tham vng m r   v   
ng trc cp, th Viy gi.
t suy yu bi nhng cuc ni chin trin
 n l      ng c
 p phi la ch



 t Nam
nhm ta ca tric ht, 


 vi trin, 























 
g c Vn cho vua Chey Chestha II (1618-1625) c
t c i vi trip [115].
u th k n
lc cp. Tring gi nhng
 ca trip.  













 . Sau khi
quan nhi - 











  
Lp ch 
cho Ang Chan
1
y mi 15 tui. M v U 
      ,   



, 


th, trin
th rn  
n gi tn tc
bi v chip cp.
H

c
hin ch  m m ng c



1
Ang Chan, s.

×