Bài giảng sinh lý thần kinh thực vật (PGs ts nguyễn trung kiên)

SINH LÝ
SINH LÝ
THẦN KINH THỰC VẬT
THẦN KINH THỰC VẬT
NGUYỄN TRUNG KIÊN
NGUYỄN TRUNG KIÊN

Tổ chức của hệ thần kinh
Tổ chức của hệ thần kinh

Phân chia theo giải phẫu:
Phân chia theo giải phẫu:

Thần kinh trung ương: não và tủy
Thần kinh trung ương: não và tủy
sống
sống

Thân kinh ngoại biên: 12 đôi dây
Thân kinh ngoại biên: 12 đôi dây
thần kinh sọ và 32 đôi dây thần
thần kinh sọ và 32 đôi dây thần
kinh tủy
kinh tủy

Phân chia theo chức năng:
Phân chia theo chức năng:


Thần kinh động vật
Thần kinh động vật

Thần kinh thực vật
Thần kinh thực vật

Nội dung bài
Nội dung bài

Tổ chức hệ thần kinh thực vật
Tổ chức hệ thần kinh thực vật

Hệ giao cảm và phó giao cảm
Hệ giao cảm và phó giao cảm

Hệ cholinergic và hệ adrenergic
Hệ cholinergic và hệ adrenergic

Tác dụng của hệ thần kinh thực
Tác dụng của hệ thần kinh thực
vật
vật

Điều hòa hoạt động hệ thần
Điều hòa hoạt động hệ thần
kinh thực vật
kinh thực vật

1. Tổ chức hệ thần kinh thực

1. Tổ chức hệ thần kinh thực
vật
vật

Hệ giao cảm và hệ phó giao
Hệ giao cảm và hệ phó giao
cảm
cảm

Hệ cholinergic và hệ adrenergic
Hệ cholinergic và hệ adrenergic

1.1. Hệ giao cảm và phó giao cảm
1.1. Hệ giao cảm và phó giao cảm
Phó giao cảm Giao cảm
Tuyến lệ
Đồng tử
Đồng tử
Tuyến lệ
Động mạch cảnh
Các tuyến nước bọt
Hạch cổ
Tim
Tim
Tuyến mang tai
Tuyến dưới hàm
Tuyến dưới lưỡi
Hạch mi
Hạch bướm

khẩu cái
Hạch dưới hàm
Hạch tai
Phổi
Phổi
Dạ dày
Dạ dày
Tụy
Tụy
Ruột non
Ruột non
Hạch
tạng
Gan
Gan
Đại tràng
Đại tràng
Tuyến thượng thận
Hạch
mạc treo
Hạch
hạ vị
Bàng quang
Bàng quang
Tuyến sinh dục
Tuyến sinh dục
Chuỗi hạch
giao cảm
cạnh sống
Góc

đại tràng
Thần kinh
tạng


Hệ giao cảm
Hệ giao cảm

Trung tâm nằm
Trung tâm nằm
liên tục
liên tục

Hạch gần trung
Hạch gần trung
tâm, xa tạng
tâm, xa tạng

Sợi tiền hạch
Sợi tiền hạch
ngắn, sợi hậu
ngắn, sợi hậu
hạch dài
hạch dài

Một sợi tiền tiền
Một sợi tiền tiền
hạch - 20 sợi
hạch - 20 sợi
hậu hạch

hậu hạch

Hệ phó giao cảm
Hệ phó giao cảm

Trung tâm nằm
Trung tâm nằm
không liên tục
không liên tục

Hạch gần tạng,
Hạch gần tạng,
xa trung tâm
xa trung tâm

Sợi tiền hạch
Sợi tiền hạch
dài, sợi hậu
dài, sợi hậu
hạch ngắn
hạch ngắn

Một sợi tiền
Một sợi tiền
hạch - một sợi
hạch - một sợi
hậu hạch
hậu hạch

1.2. Hệ cholinergic và hệ adrenergic


Chất truyền đạt thần kinh:
Chất truyền đạt thần kinh:

Acetylcholin
Acetylcholin

Noradrenalin
Noradrenalin

Hệ cholinergic
Hệ cholinergic

Sợi bài tiết
acetylcholin

Sợi tiền hạch giao
Sợi tiền hạch giao
cảm và phó giao
cảm và phó giao
cảm.
cảm.

Sợi hậu hạch phó
Sợi hậu hạch phó
giao cảm.
giao cảm.

Sợi hậu hạch giao
Sợi hậu hạch giao

cảm đến chi phối
cảm đến chi phối
cho tuyến mồ hôi,
cho tuyến mồ hôi,
cơ dựng lông, một
cơ dựng lông, một
số mạch máu.
số mạch máu.
Hệ adrenergic
Hệ adrenergic

Sợi bài tiết
noradrenalin

Sợi hậu hạch giao
Sợi hậu hạch giao
cảm.
cảm.

Tủy thượng thận
Tủy thượng thận





Hệ cholinergic
Hệ cholinergic

Acetylcholin

Acetylcholin



Tổng hợp:
Tổng hợp:




Acetylcholin tranferase
Acetylcholin tranferase
Acetyl-CoA+Cholin
Acetyl-CoA+Cholin
Acetylcholin
Acetylcholin

Thời gian tác dụng
Thời gian tác dụng
vài giây.
vài giây.

Phân hủy:
Phân hủy:


Cholinesterase
Cholinesterase
Acetylcholin Acetat + cholin
Acetylcholin Acetat + cholin

Hệ adrenergic
Hệ adrenergic

Noradrenalin
Noradrenalin

Tổng hợp:
Tổng hợp:
Tyrosin
Tyrosin
→
→
DOPA
DOPA
→
→
Dopamin
Dopamin
→
→
Nora
Nora
Tủy thượng thận: 80% adrenalin
Tủy thượng thận: 80% adrenalin

Thời gian tác dụng
Thời gian tác dụng
vài giây
vài giây


Bất hoạt:
Bất hoạt:

Tái nhập cúc tận
Tái nhập cúc tận
cùng
cùng

Khuếch tán vào
Khuếch tán vào
dịch kẽ.
dịch kẽ.

Bị enzym phân
Bị enzym phân
giải
giải

Hệ cholinergic
Hệ cholinergic

Receptor
Receptor
: 2 loại
: 2 loại

Muscarinic (M):
Muscarinic (M):
tb đáp ứng.
tb đáp ứng.


Nicotinic (N):
Nicotinic (N):
N1: tb hậu hạch
N1: tb hậu hạch
N2: tb cơ vân
N2: tb cơ vân
Hệ adrenergic
Hệ adrenergic

Receptor
Receptor
: 2 loại
: 2 loại

α
α
:
:
α
α
1,
1,
α
α
2.
2.

β
β

:
:
β
β
1,
1,
β
β
2.
2.

2. Tác dụng của hệ thần kinh
2. Tác dụng của hệ thần kinh
thực vật
thực vật

Điều hòa hoạt động của các
Điều hòa hoạt động của các
tạng
tạng

Nhìn chung giao cảm làm tăng,
Nhìn chung giao cảm làm tăng,
phó giao cảm làm giảm hoạt
phó giao cảm làm giảm hoạt
động trừ hệ tiêu hóa
động trừ hệ tiêu hóa

Bảng tác dụng
Bảng tác dụng

3. Điều hòa hoạt động

Nhiều vùng của hành não, cầu não,
Nhiều vùng của hành não, cầu não,
trung não có tác dụng điều hòa hệ
trung não có tác dụng điều hòa hệ
thần kinh thực vật như: trung tâm
thần kinh thực vật như: trung tâm
vận mạch, hô hấp nằm ở hành não.
vận mạch, hô hấp nằm ở hành não.

Vùng hypothalamus và vỏ não cũng
Vùng hypothalamus và vỏ não cũng
có ảnh hưởng lên hầu hết các trung
có ảnh hưởng lên hầu hết các trung
tâm điều hòa thần kinh thực vật ở
tâm điều hòa thần kinh thực vật ở
phần dưới trung não.
phần dưới trung não.