Bài giảng dấu ấn ung thư
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (386.01 KB, 55 trang )
Trần Thị Chi Mai
Trần Thị Chi Mai
Bộ môn Hoá sinh lâm sàng
Bộ môn Hoá sinh lâm sàng
Khoa KTYH- Đại học Y Hà Nội
Khoa KTYH- Đại học Y Hà Nội
Mục êu học tập
•
•
!"#
!"#
$
$
•
%#&'
%#&'
•
!"#$
!"#$
($)
($)
*+,
*+,
•
-.,/0
-.,/0
1$2$345(
1$2$345(
$)%#67
$)%#67
&1 8
&1 8
%#69
%#69
:
:
tumor markers)
tumor markers)
Định nghĩa dấu ấn ung thư
Định nghĩa dấu ấn ung thư
Là
Là
các sản phẩm của gen
các sản phẩm của gen
được sản xuất
được sản xuất
ở
ở
nồng độ thấp
nồng độ thấp
bởi các mô bình thường.
bởi các mô bình thường.
Chúng được
Chúng được
sản xuất một lượng lớn bởi khối
sản xuất một lượng lớn bởi khối
u
u
có thể phân biệt u lành với ung thư hoặc
có thể phân biệt u lành với ung thư hoặc
phát hiện được khối u bằng xét nghiệm máu.
phát hiện được khối u bằng xét nghiệm máu.
Một số
Một số
đặc hiệu
đặc hiệu
với một loại ung thư nào đó,
với một loại ung thư nào đó,
số khác gặp trong nhiều loại ung thư.
số khác gặp trong nhiều loại ung thư.
Phần lớn các dấu ấn ung thư còn tăng trong
Phần lớn các dấu ấn ung thư còn tăng trong
cả
cả
các bệnh không phải ung thư
các bệnh không phải ung thư
, do đó các
, do đó các
dấu ấn ung thư sử dụng đơn lẻ không phải là
dấu ấn ung thư sử dụng đơn lẻ không phải là
công cụ chẩn đoán ung thư.
công cụ chẩn đoán ung thư.
Phân loại dấu ấn ung thư
Phân loại dấu ấn ung thư
Dựa trên
Dựa trên
1- Cấu trúc hoá sinh
1- Cấu trúc hoá sinh
2- Chức năng.
2- Chức năng.
3- Kết hợp cả cấu trúc và chức năng.
3- Kết hợp cả cấu trúc và chức năng.
4- Sự phát hiện các dấu ấn bào thai.
4- Sự phát hiện các dấu ấn bào thai.
Các loại dấu ấn ung thư
Các loại dấu ấn ung thư
•
;
;
<=>$&$&>=>$:?@AA?ABC
<=>$&$&>=>$:?@AA?ABC
D
D
E&&:&C
E&&:&C
F
F
G/&:H&I>
G/&:H&I>
>$C:?JA8<?C
>$C:?JA8<?C
K
K
8&L>:A?AM8NJO?D;P;M88?C
8&L>:A?AM8NJO?D;P;M88?C
Q
Q
8701L/7
8701L/7
3&:8&>
3&:8&>
>%&%>$>&$>&&&
>%&%>$>&$>&&&
&>$C:8?;QPF8?;RPR8?;DQ C
&>$C:8?;QPF8?;RPR8?;DQ C
S
S
":O>>%&$CT($)&'
":O>>%&$CT($)&'
LU&
LU&
>&B
>&B
V
V
8%&>U>DP&&8P
8%&>U>DP&&8P
%>%B
%>%B
W
W
*>
*>
R 8X%LUY
R 8X%LUY
$'>&Z
$'>&Z
&1&&Z&
&1&&Z&
Các loại dấu ấn ung thư
Các loại dấu ấn ung thư
Đặc điểm của dấu ấn ung thư lý tưởng
Đặc điểm của dấu ấn ung thư lý tưởng
1-
1-
Đặc hiệu cơ quan và đặc hiệu khối u(specificity).
Đặc hiệu cơ quan và đặc hiệu khối u(specificity).
2- Tương ứng với kích thước và hoạt động của khối u.
2- Tương ứng với kích thước và hoạt động của khối u.
3- Chỉ dương tính khi là ung thư.
3- Chỉ dương tính khi là ung thư.
4- Dương tính sớm trong giai đoạn phát triển bệnh ác
4- Dương tính sớm trong giai đoạn phát triển bệnh ác
tính.
tính.
5- Dễ dàng đo lường trong máu
5- Dễ dàng đo lường trong máu
Tại thời điểm hiện tại không có dấu ấn ung thư
Tại thời điểm hiện tại không có dấu ấn ung thư
nào thoả mãn tất cả các tiêu chuẩn trên.
nào thoả mãn tất cả các tiêu chuẩn trên.
Các phương pháp đo lường dấu ấn ung
thư
•
[\:]&$$$C
[\:]&$$$C
•
EA@8
EA@8
•
E&\
E&\
:]&$&>$C
:]&$&>$C
•
A^%%&&'(>=
A^%%&&'(>=
Ứng dụng lâm sàng của dấu ấn
ung thư
M9T%,$+
M9T%,$+
8_&
8_&
A#&'&'
A#&'&'
/1,
/1,
`,03.>&a
`,03.>&a
%!.
%!.
A,$2%
A,$2%
•
`$6"&$9
`$6"&$9
5,!&
5,!&
0Z%3$3
0Z%3$3
4L)TLb75L&c
4L)TLb75L&c
'
'
•
/
/
%Z+7
%Z+7
b5TTLb
b5TTLb
,d&$9
,d&$9
Dấu ấn ung thư
e
e
•
f,&L)
f,&L)
^c%Z+%&&'
^c%Z+%&&'
Ld(&'b
Ld(&'b
•
-g(&
-g(&
,#&^5
,#&^5
L&c'T,h
L&c'T,h
Dấu ấn ung thư
•
[($)7g(
[($)7g(
&1^i,T+Lh
&1^i,T+Lh
+L)($)i,T+&'
+L)($)i,T+&'
(L)
(L)
•
A#&'/#$
A#&'/#$
2T&T,
2T&T,
e
e
•
-g(1^
-g(1^
%3!(,
%3!(,
•
-g('5_&7
-g('5_&7
$6"b"/
$6"b"/
1,T5$)
1,T5$)
/ M.Z
/ M.Z
bTh"%jk
bTh"%jk
3 )(372
3 )(372
&2T&5i
&2T&5i
Dấu ấn ung thư
Dấu ấn ung thư
•
[!(3%3
[!(3%3
!(b.
!(b.
•
&5%%
&5%%
'Y/
'Y/
•
AZ+
AZ+
^!T+,03.
^!T+,03.
<-lN[
<-lN[
?L>A&$%$>:?@AC
?L>A&$%$>:?@AC
•
E&'(?@AY%&
E&'(?@AY%&
/%&!%
/%&!%
•
8m7&
8m7&
Y14^T
Y14^T
•
?@A>$&>=>Y
?@A>$&>=>Y
&.&'Ug
&.&'Ug
!%n'(,
!%n'(,
E&L
E&L
A&$%&$%$>:A?AC
A&$%&$%$>:A?AC
•
`$6"%#&'
`$6"%#&'
.,1T>&a
.,1T>&a
.
.
•
E&'(A?AY7%&
E&'(A?AY7%&
$&4^iTY
$&4^iTY
4^L&
4^L&
($),h&o
($),h&o
4^5%
4^5%
A&$>M%>p?>:AM?C
A&$>M%>p?>:AM?C
•
q"#$A?A
q"#$A?A
AM? AM?,^.
AM? AM?,^.
&$9T_&$+
&$9T_&$+
8171.,
8171.,
•
AM?g'+D'h&
AM?g'+D'h&
AZ+AM?'&%!T+(
AZ+AM?'&%!T+(
$)%&> @rAM?2&
$)%&> @rAM?2&
A&$>M%>p?>:AM?C
A&$>M%>p?>:AM?C
•
[(AM?Lb,03&
[(AM?Lb,03&
%,$+@ [($)
%,$+@ [($)
,L.,1
,L.,1
>>0YL2
>>0YL2
s7Yg(
s7Yg(
AM?1
AM?1
•
i,AM?2&T&%Zt
i,AM?2&T&%Zt
k&%#,
k&%#,
@T+%'1.,
@T+%'1.,
h
h
Prostate Specic An!gen (PSA)
Prostate Specic An!gen (PSA)
•
AM?/L1%T+Y
AM?/L1%T+Y
2$/#02
2$/#02
_&h4
_&h4
•
-g(AM?1^
-g(AM?1^
!T+&'#$!
!T+&'#$!
(,TY
(,TY
A&$>M%>p?>:AM?C
A&$>M%>p?>:AM?C
•
q"#$.
q"#$.
AM?>&a.
AM?>&a.
•
AM?%334)+!%
AM?%334)+!%
,
,
•
8ZDPFZ$. -1$DPF
8ZDPFZ$. -1$DPF
ZTj&7L)Tj
ZTj&7L)Tj
u,
u,
EHO[H-
EHO[H-
•
8&
8&
8&&&3
8&&&3
-g(Y5%&
-g(Y5%&
1%i
1%i
[!Y8&^!T+
[!Y8&^!T+
hL)TY
hL)TY
8&mvh&>&a
8&mvh&>&a
.T%,%
.T%,%
/&mY(
/&mY(
$),#%nTwk
$),#%nTwk
T($),Lbh
T($),Lbh
,%nT/x,A>
,%nT/x,A>
5%)&'Y$iT
5%)&'Y$iT
7
7
E8&&*&&&%:8*C
E8&&*&&&%:8*C
•
@&%&>4,%"v7
@&%&>4,%"v7
-g(&t&
-g(&t&
($)&
($)&
•
8*mY,#$
8*mY,#$
&/%
&/%
•
8*
8*
Lb0&o&
Lb0&o&
-g(&&o&it
-g(&&o&it
&Yo&
&Yo&
KHÁNG NGUYÊN UNG THƯ BÀO
THAI
•
G/54,
G/54,
b&&&'%
b&&&'%
$+T5
$+T5
L
L
•
Ek
Ek
(&'
(&'
y
y
PI>&%&>
PI>&%&>
:?JAC
:?JAC
&>&
&>&
>:8<?C
>:8<?C
