Đặc điểm sinh trưởng, phát triển, năng suất của một số giống ngô lai và ảnh hưởng của chế phẩm bón lá đến giống ngô lai NK4300 tại thanh ba phú thọ

bộ giáo dục và đào tạo
Trờng đại học nông nghiệp hà nội
............

............

DNG H NG NGA

đặc điểm sinh trởng, phát triển, năng suất
của một số giống ngô lai và ảnh hởng của
chế phẩm bón lá đến giống ngô lai nk4300
tại thanh ba - phó thä

Chuyªn ng nh
M sè

: TR NG TR T
: 60.62.01.10

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. NGUY N VĂN PHÚ

Hµ néi – 2013


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan r ng đây là cơng trình nghiên c u khoa h c do tôi
tr c ti p th c hi n trong v hè thu năm 2011, dư i s hư ng d n c a
TS.Nguy n Văn Phú. S li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn là trung
th c, chưa t ng đư c cơng b và s d ng trong b t kỳ m t lu n văn nào
trong và ngồi nư c.
Tơi xin cam ñoan r ng m i s trích d n và giúp đ trong lu n văn

này đã đư c thơng tin đ y đ và trích d n chi ti t, ch rõ ngu n g c.

Hà N i, ngày ….. tháng …. năm 2013
TÁC GI LU N VĂN

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

i


L I C M ƠN
Tôi xin bày t s bi t ơn t i các th y cô giáo Vi n sau ð i h c, khoa
Nơng h c, đ c bi t là các th y cô giáo trong b môn Sinh lý th c v t
trư ng ð i h c Nông nghi p Hà n i, th y giáo TS. Nguy n Văn Phú, ngư i
ñã h t s c ch b o, hư ng d n và giúp đ t n tình trong su t th i gian th c
hi n ñ tài và trong quá trình hồn thành lu n văn t t nghi p.
Cho phép tơi đư c bày t lịng bi t ơn t i t p th cán b , giáo viên
trư ng Trung c p Nông Lâm nghi p Phú Th ñã luôn giúp ñ và t o m i
ñi u ki n thu n l i cho tôi trong su t quá trình nghiên c u và th c hi n đ
tài t t nghi p.
Qua đây tơi xin g i l i c m ơn t i b m , nh ng ngư i thân ñã ñ ng
viên và giúp đ tơi r t nhi u đ hồn thành t t lu n văn.
Do ki n th c và kinh nghi m cịn h n ch

nên đ tài khơng tránh

kh i nh ng thi u sót, kính mong đư c s đóng góp q báu c a t t c th y
giáo, cô giáo, cùng b n bè trong l p đ đ tài đư c hồn thi n hơn.

Hà N i, ngày …. tháng ….năm 2013

TÁC GI LU N VĂN

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

ii


M CL C
L i cam ñoan………………………………………………………………..i
L i c m ơn…………………………………………………………………ii
M c l c……………………………………………………………………iii
Danh m c b ng…………………………………………………………….vi
Danh m c hình……………………………………………………………vii
1.

M

ð U ...................................................................................... i

1.1

ð t v n đ ......................................................................................1

1.2.

M c đích và u c u ......................................................................3

1.2.1

M c đích........................................................................................3

1.2.2

u c u..........................................................................................3

1.3

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài........................................4

1.3.1

Ý nghĩa khoa h c ...........................................................................4

1.3.2

Ý nghĩa th c ti n ...........................................................................4

1.4

Ph m vi nghiên c u c a ñ tài .......................................................4

2.

T NG QUAN TÀI LI U ............................................................5

2.1

Tình hình s n xu t và nh ng nghiên c u v các gi ng ngơ lai
trên th gi i....................................................................................5

2.1.1

Tình hình s n xu t ngô trên th gi i...............................................5

2.1.2

Nh ng nghiên c u v tình hình s d ng gi ng ngơ lai trên th gi i .......7

2.2.

Tình hình s n xu t và s d ng các gi ng ngơ lai

2.2.1

Tình hình s n xu t ngơ

2.2.2

Nh ng nghiên c u v gi ng ngơ lai

2.2.3

Tình hình s n xu t ngô t i Phú Th .............................................15

2.3.

Nh ng nghiên c u và s d ng phân bón cho cây ngô ..................17

2.4.

Dinh dư ng qua lá m t ti n b k thu t trong bón phân nâng

Vi t Nam.........9

Vi t Nam ...............................................9
Vi t Nam ..........................13

cao năng su t cây tr ng................................................................21
2.4.1

Cơ s khoa h c c a phương pháp dinh dư ng qua lá ..................21

2.4.2

Ưu ñi m, như c ñi m c a phương pháp dinh dư ng qua lá .........23

2.4.3

Nghiên c u v phân bón lá cho cây tr ng trên th gi i và Vi t Nam....24

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

iii


3.

V T LI U, ð A ðI M, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U ...........................................................................27

3.1

V t li u nghiên c u......................................................................27

3.1.1

Gi ng ngơ:...................................................................................27

3.1.2

Phân bón lá ..................................................................................30

3.2

ð a đi m và th i gian nghiên c u ................................................31

3.2.1

ð a ñi m nghiên c u....................................................................31

3.2.2

Th i gian nghiên c u ...................................................................31

3.3

N i dung nghiên c u....................................................................31

3.4.

Phương pháp nghiên c u .............................................................31

3.4.1

Thí nghi m 1: ..............................................................................31

3.4.2

Thí nghi m 2: ..............................................................................32

3.5

Quy trình k thu t áp d ng trong thí nghi m................................33

3.6

Các ch tiêu theo dõi ....................................................................34

3.6.1

Các ch tiêu theo dõi v sinh trư ng, phát tri n ............................34

3.6.2

Ch tiêu sinh lý.............................................................................36

3.6.3

Các y u t c u thành năng su t và năng su t................................36

3.6.4

ðánh giá hi u qu kinh t c a thí nghi m ....................................37

3.7

Phương pháp x lý s li u............................................................37

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .........................38

4.1

Thí nghi m 1 ...............................................................................38

4.1.1

Th i gian các giai ño n sinh trư ng c a m t s gi ng ngô lai
tr ng v hè thu 2011 t i Thanh Ba- Phú Th ...............................38

4.1.2

ð ng thái tăng trư ng chi u cao cây c a các gi ng ngô lai tr ng
v hè thu 2011 t i Thanh Ba- Phú Th .........................................40

4.1.3. ð ng thái ra lá c a các gi ng ngô lai tr ng v hè thu 2011 t i
Thanh Ba- Phú Th ......................................................................43
4.1.4. Chi u cao cây cu i cùng, chi u cao đóng b p c a các gi ng ngô
lai tr ng v hè thu 2011 t i Thanh Ba- Phú Th ...........................44

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

iv


4.1.5. Chi u dài, đư ng kính đ t thân th 3 c a các gi ng ngô lai
tr ng v hè thu 2011 t i Thanh Ba- Phú Th ...............................46
4.1.6. Ch s di n tích lá c a các gi ng ngô lai tr ng v hè thu 2011
t i Thanh Ba- Phú Th .................................................................47
4.1.7. Kh năng tích lũy ch t khô c a các gi ng ngô lai tr ng v hè
thu 2011 t i Thanh Ba- Phú Th ..................................................49
4.1.8. Kh năng ch ng ch u c a các gi ng ngô lai tr ng v hè thu
2011 t i Thanh Ba- Phú Th ........................................................51
4.1.9

Năng su t và các y u t c u thành năng su t c a các gi ng ngô
lai tr ng v hè thu 2011 t i Thanh Ba- Phú Th ...........................55

4.2
4.2.1

Thí nghi m 2 ................................................................................59
nh hư ng c a m t s ch ph m bón lá đ n đ ng thái tăng
trư ng chi u cao cây c a gi ng ngô lai NK4300..........................59

4.2.2

nh hư ng c a m t s lo i ch ph m bón lá đ n đ ng thái ra lá
c a gi ng ngô lai NK4300 ...........................................................60

4.2.3

nh hư ng c a m t s lo i ch ph m bón lá đ n chi u cao cây
cu i cùng và chi u cao đóng b p c a gi ng ngô lai NK4300 .......62

4.2.4

nh hư ng c a m t s lo i ch ph m bón lá đ n ch s di n
tích lá c a gi ng ngô lai NK4300.................................................64

4.2.5

nh hư ng c a m t s lo i ch ph m bón lá đ n kh năng tích
lũy ch t khơ c a gi ng ngô lai NK4300 .......................................66

4.2.6

nh hư ng c a m t s lo i ch ph m bón lá ñ n các y u t c u
thành năng su t và năng su t c a gi ng ngô lai NK4300 .............68

4.2.7

H ch toán hi u qu kinh t khi s d ng m t s lo i ch ph m
bón lá cho gi ng ngơ NK4300 trong v hè thu năm 2011 ............71

5. K T LU N VÀ ð NGH .................................................................73
5.1

K t lu n .......................................................................................73

5.2

ð ngh ........................................................................................74

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

v


DANH M C B NG
B ng 2.1. D báo nhu c u ngơ th gi i đ n năm 2020................................5
B ng 2.2. S n xu t ngô trên th gi i và m t s nư c có di n tích tr ng
ngơ l n giai đo n 2000-2012 .......................................................6
B ng 2.3. S n xu t ngô

Vi t Nam giai ño n 2000-2012 ........................12

B ng 2.4 Di n tích, năng su t, s n lư ng ngô c a huy n Thanh Ba t
năm 2006 - 2012........................................................................16
B ng 4.1: Th i gian các giai ño n sinh trư ng c a các gi ng ngô lai .......38
B ng 4.2: ð ng thái tăng trư ng chi u cao cây c a các gi ng ngô lai ......41
B ng 4.3: ð ng thái ra lá c a các gi ng ngô lai........................................44
B ng 4.4: Chi u cao cây cu i cùng, chi u cao đóng b p trên các gi ng.....45
B ng 4.5: Chi u dài, đư ng kính đ t thân th 3 c a các gi ng ngô lai .....46
B ng 4.6: Ch s di n tích lá c a các gi ng ngô lai...................................48
B ng 4.7: Kh năng tích lũy ch t khơ c a các gi ng ngô lai.....................50
B ng 4.8. Kh năng ch ng ch u c a các gi ng ngô lai...............................52
B ng 4.9: Năng su t và các y u t c u thành năng su t c a các gi ng
ngô lai .......................................................................................56

B ng 4.10: nh hư ng c a m t s ch ph m bón lá đ n đ ng thái
tăng trư ng chi u cao cây c a gi ng ngô lai NK4300................59
B ng 4.11: nh hư ng c a m t s ch ph m bón lá đ n ñ ng thái ra
lá c a gi ng ngô lai NK4300 .....................................................61
B ng 4.12: nh hư ng c a m t s lo i ch ph m bón lá đ n chi u cao cây
cu i cùng, chi u cao đóng b p c a gi ng ngơ lai NK4300 ........63
B ng 4.13: Ch s di n tích lá c a gi ng ngô lai NK4300 ........................65
B ng 4.14: Kh năng tích lũy ch t khơ c a gi ng ngô lai NK4300...........66
B ng 4.15: Năng su t và các y u t c u thành năng su t c a gi ng ngơ
lai NK4300................................................................................68
B ng 4.16: H ch tốn hi u qu kinh t khi s d ng các lo i phân bón
lá cho gi ng ngơ NK4300..........................................................71

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

vi


DANH M C ð

TH

Hình 4.1: ð th đ ng thái tăng trư ng chi u cao cây c a các gi ng ngơ lai.... 42
Hình 4.2: ð th so sánh năng su t c a các gi ng ngô lai.................................. 58
Hình 4.3: ð th so sánh năng su t c a gi ng ngô lai NK4300......................... 70

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

vii

1. M

ð U

1.1 ð t v n đ
Cây ngơ (Zea mays.L) là m t trong ba cây lương th c quan tr ng
(lúa mì, lúa g o và ngơ) trong s n xu t nông nghi p th gi i ni s ng lồi
ngư i chúng ta. V i vai trò làm lương th c cho ngư i (17% t ng s n
lư ng), th c ăn chăn nuôi (66%), nguyên li u công nghi p (5%) và xu t
kh u (hơn 10%), ngơ đã tr thành cây tr ng ñ m b o an ninh lương th c,
góp ph n chuy n đ i cơ c u nơng nghi p theo hư ng t tr ng tr t sang
chăn nuôi, cung c p nguyên li u cho công nghi p và s n ph m hàng hoá
cho xu t kh u

nhi u nư c trên th gi i (Ngô H u Tình, 2003).

Ngơ là cây lương th c có v trí quan tr ng th hai sau cây lúa, h t
ngơ có hàm lư ng dinh dư ng tương ñ i cao, hàm lư ng tinh b t chi m
68,2%, casein chi m 32,1%, nhi u lo i axit amin khơng thay th như
Leucin, Isoleucin, Treonin, Tirosin… Vì v y, h t ngơ ngồi vi c s d ng
làm lương th c thì cịn đư c s d ng làm nguyên li u chính cho vi c s n
xu t th c ăn gia súc. Trong th c ăn cho gia súc, ngô thư ng chi m t l
kho ng 70%, ngồi ra thân lá cây ngơ cịn là th c ăn xanh và

chua r t t t

cho chăn ni đ i gia súc.
V i kh năng thích ng r ng nên cây ngơ đư c tr ng

h u h t các

vùng mi n trong c nư c. Trong nh ng năm g n ñây, nhi u ti n b k thu t
ñã ñư c áp d ng vào s n xu t nơng nghi p đ c bi t là cu c cách m ng
trong lĩnh v c gi ng cây tr ng. Nhi u gi ng ngô lai cho năng su t cao,
ph m ch t t t như LVN4, LVN99, LVN10, LVN145, G49, P11, B06,
Pioneer, Bioseed9681, Bioseed9999, CP888, CP999, C919, NK4300,
NK6654, LCH9, MB69, DK888, DK9955… ñã ñư c ñưa vào s n xu t làm
tăng năng su t ngô trên th gi i t 4,31 t n/ha năm 2000 lên 4,94 t n/ha

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

1


năm 2012,

Vi t Nam tăng t 2,7 t n/ha năm 2000 lên 4,3 t n/ha năm

2012. Tuy nhiên do nhu c u s d ng ngô c a nư c ta ngày càng tăng nên
s n xu t ngô trong nư c v n chưa đáp ng đ vì th hàng năm nư c ta v n
ph i nh p kh u m t lư ng l n ngô.
Vi c ñưa các gi ng m i vào s n xu t là bư c ngo t l n làm thay ñ i
di n m o c a n n s n xu t nơng nghi p nói chung cũng như s n xu t ngơ
nói riêng. Nhưng đ i v i m i lo i gi ng m i thì vi c l a ch n vùng sinh
thái và xác ñ nh bi n pháp k thu t tr ng tr t h p lý là r t c n thi t.
ð phát huy ti m năng năng su t c a cây ngơ thì s d ng phân bón
là h t s c quan tr ng. Vi c s d ng các lo i phân bón vơ cơ như: ð m, lân
và kali ñã làm tăng nhanh năng su t m t cách m nh m nhưng hi u qu s
d ng c a phân bón g c cịn khá th p, nhi u nghiên c u ñã cho th y h u h t

các lo i phân bón g c đ u có hi u qu s d ng dư i 50%. ð nâng cao hi u
qu s d ng phân bón đã có nhi u gi i pháp đư c đưa ra như: Phân bón lá,
phân ch m tan, phân dúi, các ch ph m k t h p v i các lo i phân bón…
Phân bón lá là m t trong nh ng ti n b khoa h c ñư c ñưa vào trong
s n xu t nông nghi p kho ng 15 năm g n ñây. Bón b sung qua lá làm tăng
năng su t c a nhi u lo i cây tr ng: Lúa, ngơ, đ u, l c, rau, hoa, chè, cây ăn
qu , cây c nh ñã ñư c kh ng ñ nh trong r t nhi u nghiên c u trong và
ngoài nư c. Phu Nguyen Van (2002), s d ng bón ph i h p N + Mg qua lá
làm tăng năng su t c a lúa mì, khoai tây, rau Spinat trong ñi u ki n nghèo
ñ m t i h u h t các lo i ñ t t i C ng hòa Séc, theo ðào M nh Quy n
(2012) bón b sung dinh dư ng qua lá làm tăng sinh trư ng và năng su t
ngô t i Kim ð ng- Hưng Yên.
Phú Th là m t t nh trung du v i th m nh là s n xu t nơng nghi p.
Giai đo n 2011-2015, t nh Phú Th đ ra b n chương trình nơng nghi p
tr ng đi m là: S n xu t lương th c, phát tri n chè, phát tri n r ng s n xu t
và phát tri n th y s n. Theo s li u th ng kê năm 2010 di n tích tr ng ngơ

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

2


c a tồn t nh là 20,56 nghìn ha đ t năng su t 43,88 t /ha s n lư ng là 90,2
nghìn t n. S n xu t ngơ

Phú Th cịn m t s v n đ như: Các gi ng đưa

vào s d ng cịn h n ch , đ u tư thâm canh cho cây ngơ cịn chưa cao, k
thu t c a ngư i dân còn th p. ð cây ngô phát huy h t ti m năng c n có
nh ng nghiên c u nh m tìm ra các gi ng ngơ có kh năng thích ng v i

đi u ki n sinh thái c a t nh Phú Th . Vì v y vi c nghiên c u xác đ nh
gi ng ngơ lai m i có ti m năng năng su t cao, ch ng ch u t t và m t s
d ng phân bón lá cho ngơ trong đi u ki n tr ng tr t t i t nh Phú Th là r t
c n thi t, xu t phát t th c t đó chúng tơi th c hi n ñ tài: “ð c ñi m sinh
trư ng, phát tri n, năng su t c a m t s gi ng ngô lai và nh hư ng c a
ch ph m bón lá đ n gi ng ngơ lai NK4300 t i Thanh Ba- Phú Th ”.
1.2. M c đích và u c u
1.2.1 M c đích
• Xác đ nh gi ng ngô lai t t, năng su t cao, thích h p v i đi u ki n v
hè thu t i huy n Thanh Ba, t nh Phú Th .
• Xác đ nh lo i phân bón lá phù h p nh t cho gi ng ngô lai NK4300
trong ñi u ki n v hè thu t i huy n Thanh Ba, t nh Phú Th .
1.2.2 Yêu c u
- Nghiên c u m t s ñ c ñi m sinh trư ng c a m t s gi ng ngô lai.
- Nghiên c u m t s ch tiêu nông h c
- Nghiên c u kh năng ch ng ch u sâu b nh
- Nghiên c u các y u t c u thành năng su t và năng su t
- Nghiên c u nh hư ng c a m t s lo i phân bón lá ñ n sinh
trư ng, phát tri n, m t s ch tiêu sinh lý, m c ñ ch ng ch u, các y u t
c u thành năng su t và năng su t c a gi ng ngô lai NK4300.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

3


1.3 Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài
1.3.1 Ý nghĩa khoa h c
- Cung c p nh ng d n li u khoa h c v tương quan gi a các ch tiêu
nông sinh h c v i năng su t c a ngô làm tài li u tham kh o trong công tác

ch n t o gi ng.
- Ch ng minh kh năng b xung dinh dư ng qua lá làm nh hư ng
t t đ n năng su t ngơ góp ph n ñưa ti n b k thu t vào s n xu t ngô.
- K t qu nghiên c u c a ñ tài là cơ s khoa h c đ hồn thi n quy
trình k thu t thâm canh ngơ đ t năng su t cao cho huy n Thanh Ba ñ ng
th i b sung nh ng tài li u v cây ngô s d ng trong nghiên c u, gi ng d y
và trong ch ñ o s n xu t c a toàn t nh Phú Th .
1.3.2 Ý nghĩa th c ti n
- Xác ñ nh ñư c gi ng ngô lai phù h p nh t và lo i phân bón lá phù
h p cho gi ng ngô lai NK4300 trong s n xu t, góp ph n nâng cao năng
su t ngơ t i đ a phương.
- Góp ph n m r ng quy mơ di n tích tr ng và nâng cao hi u qu
trong s n xu t ngô trên ph m vi toàn t nh.
1.4 Ph m vi nghiên c u c a ñ tài
ð tài ñư c ti n hành trong ñi u ki n v hè thu năm 2011 trên vùng
ñ t chuyên màu c a xã Kh i Xuân, huy n Thanh Ba, t nh Phú Th .

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

4


2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1 Tình hình s n xu t và nh ng nghiên c u v các gi ng ngơ lai trên
th gi i
2.1.1 Tình hình s n xu t ngô trên th gi i
Ngô là cây ngũ c c lâu ñ i và ph bi n trên th gi i, có kh năng thích
ng r ng, ñư c tr ng t 550 vĩ B c ñ n 400 vĩ ñ Nam, thu c 69 nư c trên th
gi i, đ ng th i có kh năng thích ng t t v i các đi u ki n sinh thái khác
nhau, t 1 - 2m so v i m t nư c bi n

vùng Andet – Peru đ n g n 4.000m

(Ngơ H u Tình, 1997).
Theo d báo c a Vi n nghiên c u chính sách lương th c qu c t
(IFPRI, 2003), nhu c u ngô trên th gi i vào năm 2020 lên t i 977 tri u
t n ch y u

các vùng: ðông Á (tăng 85%), c n Sahara- Châu Phi (tăng

79%), các nư c ñang phát tri n (tăng 72%). Nhu c u ngô tăng do dân s
phát tri n nhanh và ch t lư ng cu c s ng ñư c c i thi n nên vi c tiêu th
th t, cá, tr ng, s a tăng m nh, d n đ n lư ng ngơ dùng cho chăn ni tăng.
(IFPRI, 2003).
B ng 2.1. D báo nhu c u ngô th gi i ñ n năm 2020
Vùng

1997 (tri u t n)

2020 (tri u t n)

% thay ñ i

Các nư c ñang phát tri n

295

508

72

ðông Á

136

252

85

M Latinh

75

118

57

C n Sahara – Châu Phi

29

52

79

Tây và B c Phi

18

28

56

Nam Á

14

19

36

T ng c ng

567

977
Ngu n: (IFPRI, 2003)

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

5


Cũng theo d báo c a Vi n nghiên c u chính sách lương th c qu c t
trong 977 tri u t n ngơ (năm 2020) có 15% dùng làm lương th c, 69%
dùng làm th c ăn chăn nuôi, 16% dùng làm nguyên li u cho công nghi p.
các nư c phát tri n ch dùng 5% s n lư ng ngơ làm lương th c, cịn
các nư c đang phát tri n s d ng 22% ngơ làm lương th c (IFPRI, 2003).
Theo s li u c a T ch c Nông lương th gi i (FAO, 2013) t ng di n
tích ngơ trên tồn th gi i năm 2012 là 176,99 tri u ha, năng su t bình qn

đ t 4,94 t n/ha và cho t ng s n lư ng 875,098 tri u t n. S n xu t ngô trên
th gi i và m t s nư c có di n tích tr ng ngơ l n giai đo n 2000-2012
đư c th hi n trong b ng 2.2.
B ng 2.2. S n xu t ngô trên th gi i và m t s nư c có di n tích tr ng ngơ
l n giai đo n 2000-2012
Ch tiêu

Trung

Năm

Th gi i

M

Di n tích

2000

137,24

29,32

23,06

12,97

(tri u ha)

2012

176,99

35,36

34,97

13,22

Năng su t

2000

4,31

8,59

4,60

3,20

(t n/ha)

2012

4,94

7,74

6,18

4,21

S n lư ng

2000

591,46

251,85

106,00

41,54

(tri u t n)

2012

875,10

273,83

208,26

55,66

2012/2000

1,87

1,42

2,84

0,16

2012/2000

1,06

2,13

1,99

2012/2000

2,70

4,09

2,12

Tăng trư ng
di n tích/năm (%)
Tăng trư ng
năng su t/năm (%)
Tăng trư ng
s n lư ng/năm (%)

Qu c

0,67

Brazil

Ngu n: FAOSTAT

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

6


So v i năm 2000 thì t l tăng trư ng di n tích qua m i năm là 1,87%,
tăng trư ng năng su t/năm ñ t 1,06% và tăng trư ng s n lư ng/năm là
2,7%. Trong đó, M là qu c gia ñ ng ñ u v s n xu t ngô trên th gi i v i
di n tích 35,36 tri u ha (chi m 19,98% di n tích ngơ th gi i), năng su t
7,74 t n/ha (cao g p 1,57 l n so v i năng su t ngô th gi i), cho s n lư ng
273,83 tri u t n (chi m 31,29% s n lư ng ngô th gi i). Ti p sau M là
Trung Qu c có di n tích tr ng ngơ là 34,97 tri u ha, năng su t đ t 6,18
t n/ha và s n lư ng 208,26 tri u t n. Brazil là nư c ñ ng th 3 v di n tích
ngơ trên th gi i v i 13,22 tri u ha, năng su t bình quân ñ t 4,21 t n/ha và
cho s n lư ng ñ t 55,66 tri u t n.
Trong năm 2012 ngoài các nư c M , Trung Qu c và Brazil, cịn có
m t s nư c s n xu t ngô l n là Mêhicô v i 6,92 tri u ha, năng su t 3,19
t n/ha, s n lư ng 22,07 tri u t n;

n ð v i 8,4 tri u ha, năng su t 2,51

t n/ha, s n lư ng 21,06 tri u t n... Các nư c ðông Nam Á có di n tích ngơ

là 9,74 tri u ha, năng su t bình qn đ t 4,11 t n/ha và cho s n lư ng ñ t
40,02 tri u t n. Trong đó nư c Inđơnêxia có 3,96 tri u ha, năng su t ñ t
4,89 t n/ha và s n lư ng ñ t 19,38 tri u t n; Philippin có di n tích 2,59
tri u ha, năng su t ñ t 2,86 t n/ha, cho s n lư ng 7,41 tri u t n; Thái Lan
có di n tích tr ng ngơ đ t 1,08 tri u ha, năng su t 4,46 t n/ha, cho s n
lư ng 4,81 tri u t n...
2.1.2 Nh ng nghiên c u v tình hình s d ng gi ng ngô lai trên th gi i
M t trong nh ng thành t u l n nh t c a các nhà ch n gi ng cây tr ng
trong th k 20 là vi c ng d ng ưu th lai vào s n xu t h t gi ng ngô lai
(Tr n Vi t Chi, 1993). Gi ng lai ñư c đánh giá là có tính ch t quy t đ nh
trong vi c tăng năng su t ngơ góp ph n gi i quy t n n đói

các nư c ñang

phát tri n vùng Châu Á, Châu Phi và Châu M La Tinh (Nguy n Th
Hùng, 1995). Nh nh ng ti n b trong vi c nghiên c u ng d ng ưu th lai
vào vi c t o gi ng ngơ đã c i thi n đáng k kh năng ch ng ch u c a gi ng

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

7


như ch u h n, ch ng ñ , kháng v i m t s sâu b nh chính và ñ c bi t có th
tr ng

m t ñ cao. Hi n nay, do nh ng ưu vi t c a gi ng lai mà các nư c

ñang phát tri n có xu hư ng s d ng gi ng lai tăng.
Tình hình s d ng gi ng ngơ c a các nư c trên th gi i ph n ánh khá

rõ trình đ s n xu t, m c ñ u tư thâm canh và hi u qu kinh t c a vi c
tr ng ngơ. Có th chia các nư c tr ng ngơ thành ba nhóm chính:
Nhóm th nh t là các nư c phát tri n t l s d ng gi ng ngô lai trong
s n xu t đ t trên 90% di n tích tr ng ngơ nên đã đ t năng su t bình quân
r t cao như Hi L p 9,9 t n/ha; Th y S 8,6 t n/ha; Áo 8,2 t n/ha.

M t

nh ng năm 1960 h u như toàn b di n tích tr ng ngơ đư c tr ng b ng
nh ng gi ng ngô lai v i năng su t bình quân 65 - 74 t /ha. Trong s n xu t
di n tích r ng

các nư c tiên ti n ngư i ta ñã ñ t 15 - 18 t n/ha. Các nhà

khoa h c cho r ng: Vào th k 21, v i các gi ng ngơ lai con ngư i có th
đ t năng su t ngơ h t 30 t n/ha trong thí nghi m và trong s n xu t ñ t 20
t n/ha b i vì ngơ là cây quang h p theo chu trình C4, có ti m năng năng
su t cao chưa xác ñ nh ñư c gi i h n, khơng có cây nào trong nhóm ngũ
c c sánh k p năng su t (Tr n H ng Uy, 1997).
Nhóm th hai là các nư c đang phát tri n v i nh ng c g ng t p trung
nhi u vào công tác phát tri n gi ng và thâm canh trong 10 năm g n ñây ñã
ñ t ñư c nh ng thành t u khá n i b t. T l s d ng gi ng ngô lai

các

nư c này chi m t l t 30 - 90%, di n tích và năng su t trung bình đ t khá
cao t 3 - 5 t n/ha. Các nư c này t p trung ña s

Châu Á như: Trung

Qu c, ðài Loan, B c Tri u Tiên... và Châu M như: Brasil, Mêhicô.
M t s nư c khác
tri n như

khu v c Nam Á cũng có chương trình ngơ lai phát

n ð , Thái Lan. Theo Vasal (1998), n ð ñã s d ng 30.000

t n h t gi ng ngô lai, Thái Lan là 17.500 t n trong năm 1997.
Nhóm th ba là các nư c kém phát tri n, t l s d ng gi ng ngô lai
trong s n xu t ch chi m kho ng 10 - 20%, các gi ng ngô c i ti n (OPV)

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

8


chi m 30 - 50%, còn l i là s d ng gi ng ngơ đ a phương. Năng su t ngô
các nư c này r t th p, ch kho ng 1,3 - 3,0 t n/ha. Các nư c này t p trung ch
y u Châu Á (Lào, Philippin, Mianma), các nư c Trung M và Châu Phi.
2.2. Tình hình s n xu t và s d ng các gi ng ngơ lai

Vi t Nam

2.2.1 Tình hình s n xu t ngô Vi t Nam
So sánh v i l ch s ti n hoá và phát tri n c a cây lúa nư c thì cây ngơ là
cây tr ng m i nhưng l i là cây lương th c quan tr ng ñ ng th 2 sau cây lúa
nư c. Ngơ đư c đưa vào Vi t Nam cách đây kho ng 300 năm (Ngơ H u
Tình, 2009). Cây ngơ có nhi u đ c tính nơng sinh h c quý, ti m năng năng
su t cao, có kh năng thích nghi r ng rãi v i đi u ki n sinh thái ña d ng c a

Vi t Nam. Vì v y, ngơ đư c tr ng nhi u v trong năm và ñư c tr ng h u h t
trong c nư c. Căn c vào ñi u ki n ñ a hình, ñ t ñai và khí h u Vi t Nam
đư c chia thành 8 vùng tr ng ngơ chính như sau: vùng Tây B c, vùng
ðông B c, vùng ð ng b ng sông H ng, vùng B c Trung B , vùng Duyên
h i Nam Trung B , vùng Tây Nguyên, vùng ðơng Nam B , vùng Tây Nam
B . Trong đó vùng ðơng B c g m có 2 ti u vùng là
- Vùng ngô ðông B c: G m các t nh Cao B ng, L ng Sơn, Qu ng
Ninh, B c Giang, B c K n và Thái Nguyên.
- Vùng ngơ Vi t B c – Hồng Liên Sơn: G m các t nh Lào Cai, Yên
Bái, Hà Giang, Tuyên Quang và Phú Th .
Vùng ngô ðông B c: Do v trí đ a hình, vùng ðơng B c ch u nh
hư ng m nh nh t c a gió mùa đơng b c. Mùa l nh đ n vùng Cao B ng,
L ng Sơn, Qu ng Ninh, B c Giang s m hơn các nơi khác. Nhi t ñ mùa
ñông th p hơn các nơi khác. Mùa mưa trong vùng b t ñ u t tháng 5 ñ n
tháng 9, tr khu v c Duyên h i. Có mưa dài hơn t tháng 4 ñ n tháng 10.
Lư ng b c hơi nư c trên năm thư ng t 900-1100 mm, nói chung đ

mt

7-9 tháng. S ngày mưa trong năm ñ t 120-160 ngày.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

9


Vùng ngơ Vi t B c – Hồng Liên Sơn: Khí h u c a vùng có đ c đi m
quanh năm duy trì đ

m cao mưa nhi u v i các t m mưa l n nh t nư c ta.

Nhi t đ mùa đơng m hơn nhi u vùng ðơng B c,

các núi cao mùa đơng

l nh có kh năng băng giá, sương mu i, tuy t trong các tháng mùa ít mưa
thư ng đ t 30-40 mm ñ n 60-70 mm/tháng. Hi n tư ng mưa phùn cu i
mùa đơng cũng phát tri n m nh. S ngày mưa phùn lên ñ n 50 ho c hơn.
Mùa sinh trư ng c a cây tr ng thư ng ñ t t 8-12 tháng r t thu n l i cho
nông lâm nghi p, nhưng

vùng núi cao b gi i h n b i nhi t ñ th p.

Trong mùa đơng thư ng có t 70-100 ngày nhi t ñ trung bình xu ng dư i
150C và kho ng 50 ngày dư i 100C.

vùng núi lư ng nư c b c hơi thay

ñ i t 900-1000 mm/năm. Nhi t ñ trung bình năm 22-230C. S gi n ng
thay ñ i theo khu v c khá rõ, ch t 1400 ñ n 1600 gi /năm. Các tháng ít
n ng nh t là tháng 1,2 và 3. T tháng 4 tr ñi s gi n ng tăng nhanh và ñ t
c c ñ i vào tháng 7. Do ñi u ki n khí h u rét đ m v mùa đơng, mát m v
mùa hè nên r t thích h p v i vi c phát tri n các lo i cây ơn đ i, cây lúa và
cây ngơ. Tuy nhiên v mùa đơng nhi u khi nhi t đ xu ng 5-70C, có sương
mu i

m t s nơi, th m chí có băng giá vì v y gây khó khăn cho vi c tăng

v ngô trong năm.
Vùng ngô ðông B c có các v ngơ chính là:

- V xn: gieo vào cu i tháng 3 ñ u tháng 4 thu ho ch tháng 7, tháng
8 v i các gi ng: LVN10, LNV61, LVN8960, LVN45, LVN4, LVN885,
LVN14, LVN99, C919, NK54, NK4300, VN2, MX4, LVN 25.
- V xuân-hè: Gieo vào h tu n tháng 4 ñ n ñ u tháng 5, thu ho ch
cu i tháng 8 ñ u tháng 9. M t s gi ng: VN 885, C919, LVN 25. VN8960;
LVN61 và LCH9.
Ngồi ra, có th tr ng ngơ hè-thu trên ñ t cao d thoát nư c (Cao
B ng, L ng Sơn) và ngơ thu đơng.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

10


- V

hè-thu: Gieo vào tháng 6, tháng 7 v i các gi ng: LVN10,

LNV61, LVN8960, LVN45, LVN4, LVN99, C919, NK54, NK4300, VN2,
Bioseed 9680…
- V thu-đơng: Gieo vào cu i tháng 8 ñ n ñ u tháng 9 trên ñ t bãi
sơng, trên đ t ngơ ng n ngày và trên ñ t b hoá v xuân
Vi t Nam cu c cách m ng v ngơ lai đã làm thay đ i nh ng t p
quán canh tác l c h u trư c đây, góp ph n đưa Vi t Nam ñ ng vào hàng
ngũ nh ng nư c s n xu t ngô tiên ti n c a Châu Á (Tr n H ng Uy, 1999).
Năng su t ngô

Vi t Nam nh ng năm 1960 ch ñ t trên 1 t n/ha, v i

di n tích hơn 200 nghìn ha; ñ n ñ u nh ng năm 1980 năng su t cũng ch

ñ t 1,1 t n/ha và s n lư ng hơn 400 nghìn t n do v n tr ng các gi ng ngơ
đ a phương v i k thu t canh tác l c h u. T gi a nh ng năm 1980, nh
h p tác v i Trung tâm C i t o Ngô và lúa mỳ Qu c t (CIMMYT), nhi u
gi ng ngô c i ti n ñã ñư c ñưa vào tr ng

nư c ta, góp ph n nâng cao

năng su t lên g n 1,5 t n/ha vào ñ u nh ng năm 1990. Tuy nhiên, ngành
s n xu t ngô nư c ta th c s có bư c ti n nh y v t là t ñ u nh ng năm
1990 đ n nay, do khơng ng ng m r ng gi ng ngô lai ra s n xu t cũng như
c i thi n các bi n pháp k thu t canh tác. Năm 1991 di n tích tr ng gi ng
ngơ lai chưa đ n 1%, đ n năm 2009 di n tích tr ng ngơ lai ñã ñ t t i 95%
(t ng di n tích ñ t 1089,2 nghìn ha, năng su t ñ t 40,3 t /ha và s n lư ng
ñ t 4,37 tri u t n). Ti n b v s n xu t ngô Vi t Nam th hi n rõ nét t
năm 1990-2010 là t l tr ng ngô lai t 0% tăng lên 95%. Trong 10 năm
(2000-2010), di n tích, năng su t và s n lư ng ngơ nư c ta tăng liên t c
v i t c ñ r t cao, di n tích tăng g p 1,5 l n, năng su t g p 1,5 l n, t ng
s n lư ng g p 2,2 l n (b ng 2.3).

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

11


B ng 2.3. S n xu t ngô Vi t Nam giai đo n 2000-2012
Di n tích

Năng su t

S n lư ng

T l gi ng

(1000ha)

(t /ha)

(1000t n)

lai (%)

2000

730,20

2,7

2005,90

65

2001

729,50

3,0

2161,70

70

2002

816,00

3,1

2511,20

73

2003

912,70

3,4

3136,30

75

2004

991,10

3,5

3430,90

83

2005

1052,60

3,6

3787,10

90

2006

1033,10

3,7

3854,60

>90

2007

1096,10

3,9

4303,20

>90

2008

1140,20

4,0

4573,10

95

2009

1089,20

4,0

4371,70

95

2010

1125,70

4,1

4625,70

95

2011

1117,20

4,3

4799,30

2012

1118,22

4,3

4803,20

Năm

Ngu n: B Nơng nghi p và PTNT (2013)
Tính đ n năm 2012, năng su t ngơ bình qn c a Vi t Nam ñã vư t
m t s nư c như: Philippin (2,86 t n/ha),
nư c Châu Á khác.

n ð (2,51 t n/ha) và nhi u

khu v c ðông Nam Á, năng su t ngơ c a Vi t Nam

g n đu i k p Thái Lan (4,46 t n/ha). Năm 2012 năng su t ngơ bình qn
nư c ta (4,295 t n/ha) v n còn th p hơn năng su t trung bình th gi i (4,94

t n/ha), th p hơn nhi u so v i M (7,74 t n/ha).
Năng su t ngơ c a nư c ta cịn th p so v i bình quân c a th gi i do
hai nguyên nhân:
Nguyên nhân v khách quan: Vi t Nam có hơn 80% di n tích tr ng ngơ
nh nư c tr i (trong đó hơn 60% di n tích ngơ tr ng trên đ t d c); ngơ đư c

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

12


tr ng trên nhi u vùng, nhi u v và nhi u lo i ñ t khác nhau, ñ t x u, ñ t
nghèo dinh dư ng...; th i ti t nhi t ñ i gây quá nhi u bi n đ ng v nhi t đ ,
mưa và gió bão và s gi n ng; trình đ canh tác và kh năng đ u tư thâm
canh ngơ c a nơng dân gi a các vùng bi n đ ng r t l n và chưa cao.
Nguyên nhân v ch quan: Hi n nay chúng ta chưa có b gi ng ngơ
thích h p cho t ng vùng sinh thái, tính thích ng, tính ch ng ch u, tính n
đ nh c a các gi ng ngơ đư c lai t o trong nư c còn th p nh t là khi g p các
ñi u ki n th i ti t b t thu n.
2.2.2 Nh ng nghiên c u v gi ng ngô lai Vi t Nam
Vi c nghiên c u ngơ

Vi t Nam đã t ng bư c ñư c ñ y m nh t

nh ng năm ñ u c a th p k 80. Trong th i gian đó các nhà khoa h c nư c
ta ñã ti n hành th nghi m, ch n t o gi ng ngơ lai, tuy nhiên do qu gen
cịn h n ch và các gi ng ngơ lai có ngu n g c
h p trong ñi u ki n nhi t đ i m, ng n ngày

vùng ơn đ i khơng thích

Vi t Nam nên th nghi m

khơng đ t ñư c k t qu như mong mu n. T bài h c này, các nhà khoa h c
ñã ñưa ra nh ng ñ nh hư ng c a chương trình phát tri n ngơ lai giai đo n
này r t rõ ràng.
- Nhanh chóng xây d ng m t qu gen v ngô lai c a Vi t Nam g m:
+ Thu th p b o t n, phát tri n ngu n nguyên li u ngô trong nư c,
ñ c bi t là nh ng ngu n nguyên li u quý v tính ch ng ch u, chín s m, ch t
lư ng cao làm lương th c, ngô n p...
+ Nh p n i nh ng ngu n ngun li u ngơ nhi t đ i, quan tâm hơn
ñ n nh ng ngu n nguyên li u t nh ng nư c có vĩ đ như Vi t Nam. ð c
bi t quan tâm ñ n tính ch ng h n và ch u nóng, m t s sâu b nh chính như:
B ch t ng, ñ m lá nh , khô v n, th i thân, sâu ñ c thân. Các ngu n nguyên
li u chín s m, ngơ th c ph m: ngơ n p, ngơ đư ng, ngơ rau, ngơ có hàm
lư ng protein cao (Tr n H ng Uy, 1999).
- Chương trình ch n t o gi ng ngơ đư c ti n hành v i hai chương

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

13


trình song song: Chương trình ch n t o gi ng th ph n t do và chương
trình t o gi ng ngô lai. (Tr n H ng Uy, 1999).
Trong t p đồn gi ng c a Vi n nghiên c u ngơ đang b o t n hơn
3.000 dịng t ph i, 470 m u gi ng th ph n t do (Ngơ h u Tình, 1999).
Chương trình ch n t o gi ng ngơ trong giai đo n này cũng đ t đư c
nhi u thành cơng r c r . Sau khi Vi t Nam có quan h v i CIMMYT thì
đ nh hư ng phát tri n gi ng ngơ th ph n t do đư c ñ c bi t chú tr ng và
th c t ñã mang l i nh ng ti n b ñáng k . Trong chương trình h p tác này

Vi t Nam ñã cùng CIMMYT t o ra các gi ng thí nghi m như: ðan Phư ng
8749, Hà N i 8749, TP H Chí Minh 8949, Hưng L c 8926...nh ng gi ng
này ñã tham gia vào m ng lư i qu c t th nghi m gi ng thí nghi m
nhi u nư c thu c Châu Á, Châu Phi, M La Tinh (Ngơ H u Tình, 1997).
Trong giai đo n 1990 đ n nay các cơng ty nư c ngồi đã đưa r t
nhi u gi ng ngô lai vào Vi t Nam: Bioseed9670, Bioseed9698,
Bioseed9681, Bioseed9999, U90, U38, P11, Pioneer, CP888, CP999, C919,
NK4300, NK6654, NK46, DK888, DK9955, NMH2002, P963…
Các nghiên c u phát tri n gi ng ngơ c a Vi t Nam trong giai đo n
này di n ra khá sơi đ ng và đ t k t qu r t kh quan. M t s các gi ng
ñư c ñưa ra s n xu t như: T1, LVN25, LVN17, LVN12, LVN20, LVN22,
LVN24, HQ2000, LCH9, VN25-99, V98-1, V2002, T3, T5, T6, T7, T9, LS5,
LS6, LS8…
Th i gian g n ñây các nhà t o gi ng Vi t Nam ñã b t ñ u chuy n
hư ng t o gi ng n p lai: MX2, MX4, Nù N-1, NL1, NL2, NL4, NL6,
LSB4 cũng là nh ng gi ng có tri n v ng phát tri n

các t nh phía B c.

Nhìn chung các gi ng ngơ lai c a Vi t Nam có ch t lư ng không thua km
gi ng c a các công ty nư c ngoài nhưng giá bán gi m kho ng 30%.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

14


2.2.3 Tình hình s n xu t ngơ t i Phú Th
Phú Th là m t t nh trung du mi n núi trong đó s n xu t lương th c là
m t trong nh ng chương trình tr ng đi m c a nơng nghi p t nh nhà. Trong 5

năm g n đây v di n tích, năng su t và s n lư ng ngô c a t nh không ng ng
tăng. Ch riêng năm 2009 di n tích tr ng ngơ b gi m d n t i s n lư ng ngô
cũng suy gi m hơn so v i các năm khác. S n lư ng ngơ tồn t nh khơng
ng ng tăng t 64,13 nghìn t n (năm 2006) lên 96,01 nghìn t n (năm 2012).
Thanh Ba là m t trong nh ng huy n có đ a hình tương đ i khó khăn
ph n l n là ñ i núi xen l n v i ru ng vì v y s n xu t lương th c so v i các
huy n khác trong t nh còn th p. Qua b ng s li u cho th y di n tích tr ng ngơ
năm 2006 là 1,93 nghìn ha tăng lên 2,06 nghìn ha vào năm 2012. V năng
su t ngơ c a huy n cũng tăng t 35,2 t /ha (năm 2006) lên 39,56 t /ha (năm
2012) do s d ng các gi ng ngô m i cùng v i vi c áp d ng các bi n pháp k
thu t m i.
Cùng v i s gia tăng v di n tích và năng su t, s n lư ng ngơ trên ñ a
bàn huy n Thanh Ba trong nh ng năm qua cũng có s gia tăng m t cách
tương ñ i n ñ nh t 6,8 nghìn t n (năm 2006) lên 8,5 nghìn t n (năm 2012).
Di n tích, năng su t và s n lư ng ngơ c a t nh Phú Th và c a huy n
Thanh Ba trong giai ño n t 2006 ñ n 2012 ñư c th hi n rõ hơn trong b ng 2.4
Nhìn chung, s n xu t ngơ t i ñ a phương còn nhi u h n ch , năng su t
còn th p. Tuy nhiên, n u th c hi n các bi n pháp k thu t canh tác m i phù
h p như s d ng các ch ph m qua lá, s d ng các gi ng m i có ti m năng
năng su t cao… thì s n xu t ngơ s đư c c i thi n và năng su t tăng lên.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

15


B ng 2.4 Di n tích, năng su t, s n lư ng ngô c a huy n Thanh Ba
t năm 2006 - 2012
T nh
Năm

Ch tiêu
Di n tích (ha)

Huy n

Phú Th

Thanh Ba

T l (%)

21630,8

2166,00

10,01

38,02

37,41

82230,40

8103,70

9,85

23121,00

2078,30

8,99

38,71

37,41

89499,80

7511,20

8,39

16433,85

967,97

5,89

38,59

37,41

S n lư ng (t n)

63422,63

3610,20

5,69

Di n tích (ha)

20555,59

2000,96

9,73

43,88

39,00

S n lư ng (t n)

90195,47

8327,82

9,23

Di n tích (ha)

21401,76

2105,93

9,84

43,64

39,47

S n lư ng (t n)

93397,28

8485,12

10,88

Di n tích (ha)
Năm 2012

10,60

Di n tích (ha)

Năm 2011

6798,30

S n lư ng (t n)

Năm 2010

64128,9

Di n tích (ha)

Năm 2009

35,20

S n lư ng (t n)
Năm 2008

36,86

Di n tích (ha)
Năm 2007

1931,20

S n lư ng (t n)

Năm 2006

17395,8

21975,06

2056,87

9,36

43,69

39,56

96009,03

8509,34

Năng su t (t /ha)

Năng su t (t /ha)

Năng su t (t /ha)

Năng su t (t /ha)

Năng su t (t /ha)

Năng su t (t /ha)

Năng su t (t /ha)
S n lư ng (t n)

11,10

8,86

Ngu n: S NN & PTNT t nh Phú Th

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

16

2.3. Nh ng nghiên c u và s d ng phân bón cho cây ngơ
Theo Hi p h i phân bón qu c t , trong cây tr ng có ch a 92 nguyên t t
nhiên, nhưng ch c n 16 nguyên t ñ tăng trư ng t t, 13 trong s này là nh ng
nguyên t dinh dư ng vơ cơ ch y u và thư ng đư c g i là “nh ng ch t dinh
dư ng”. Nh ng ch t này ph i ñư c cung c p t ñ t, t phân ñ ng v t, phân vô
cơ, phân h u cơ. M t s dinh dư ng khác như Na, Si, Co nh hư ng t t đ n
cây tr ng nhưng khơng ph i là y u t ch y u (Lê Văn Tri, 2001).
Cây ngô là m t cây ngũ c c quang h p theo chu trình C4, là cây ưa
nhi t, có h th ng r chùm phát tri n (FAO, 1992). Cây ngơ là cây có ti m
năng năng su t l n. Trong các bi n pháp thâm canh tăng năng su t ngơ,
phân bón gi vai trị quan tr ng nh t. Theo Berzeni và Gyorff (1996) thì
phân bón nh hư ng t i 30,7% năng su t ngơ cịn các y u t khác như m t
đ , phịng tr c d i có nh hư ng ít hơn.
Các nguyên t ña lư ng như N, P, K là nh ng nguyên t quan tr ng
hàng ñ u c u t o nên cơ th th c v t. Trong đó:
Nitơ là thành ph n quan tr ng c u t o nên t t c các axit amin, protein
trong cơ th th c v t, là ch t cơ b n bi u hi n s s ng. N n m trong nhi u
h p ch t cơ b n c n thi t cho s phát tri n c a cây như di p l c, các enzim,
các bazơ có đ m, ARN, ADN… Cây tr ng đư c bón đ đ m lá có màu xanh
lá cây th m, sinh trư ng kho m nh, búp ch i phát tri n nhanh, năng su t
cao (Vũ H u Yêm, 1998).
Theo Sinclair và Muchow (1995), nhi u th p k g n ñây, năng su t
ngơ tăng lên có liên quan ch t ch v i m c cung c p N cho ngô. ð m đư c
cây ngơ hút v i m t lư ng l n và đ m có nh hư ng khác nhau rõ r t ñ n
s cân b ng cation và anion

trong cây. ð m cũng là thành ph n c u trúc

c a vách t bào, ñ m là y u t c n thi t cho s sinh trư ng c a cây và là

thành ph n c a t t c các protein. ð m là y u t dinh dư ng quan tr ng nh t
đ xác đ nh năng su t ngơ. Khi thi u N ch i lá m m s không phát tri n đ y

Trư ng ð i H c Nơng Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

17