Giải pháp nâng cao chất lượng thông tin trên báo cáo kiểm toán của các công ty niêm yết ở việt nam

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




Chuyên ngành: k toán
Mã s: 60340301

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS MAI TH HOÀNG MINH



DNGăQUC QUANG

GII PHÁP NÂNG CAO CHT LNG
THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO KIM TOÁN
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT  VIT NAM
TP. H Chí Minh ậ Nmă2014


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn này là kt qu nghiên cu ca riêng tôi, không sao chép ca bt
k ai. Ni dung ca lun vn có s dng các tài liu, thông tin đc đng ti trên các tác
phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu ca lun vn.
Tt c nhng phn k tha, tham kho cng nh tham chiu đu đc trích dn đy đ và
ghi ngun c th trong danh mc các tài liu tham kho.

TP. H Chí Minh, tháng 10 nm 2014
Tác gi




Dng Quc Quang













MC LC
Trang
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
LI M U
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU,ăSă
CHNGă1:ăTNG QUAN V CÁC VNă NGHIÊN CU V CHTăLNG
THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO KIM TOÁN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1

1.1 Các vn đ liên quan ti thc trng th trng kim toán  Vit Nam 1
1.1.1 Bài báo và nghiên cu khoa hc nc ngoài 2
1.1.2 Bài báo và nghiên cu khoa hc trong nc 5
1.2 Các vn đ còn tn đng trong các nghiên cu trc đó 8
1.2.1 Khái quát nhng yu kém và bt cp trong thc tin 8
1.2.2 Các vn đ còn tn đng trong nghiên cu 8
CHNGă 2:ă Că S LÝ THUYT V THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO KIM
TOÁN  VIT NAM 11
2.1 Nguyên nhân hình thành dch v kim toán đc lp 11
2.1.1 i vi nhà đu t 11
2.1.2 i vi doanh nghip 12
2.1.3 i vi công ty cung cp dch v KTL 14
2.2 C s lý thuyt v trình bày thông tin trên BCKT v BCTC 17
2.2.1 Khái nim v BCTC 17
2.2.2 Ni dung ca BCKT và đi tng s dng thông tin t BCKT v BCTC 17
2.3 Thông tin hu ích trên BCKT v BCTC 19
2.4 C s pháp lý xây dng dch v KTL 20
2.4 nh hng ca chun mc kim toán Vit Nam đn thông tin trên BCKT v BCTC
22
2.4.1 Lch s hình thành và quá trình phát trin 22


2.4.2 Ni dung đi mi ca chun mc kim toán Vit Nam áp dng cho nm 2014
23
2.4.3 Các yu t nh hng đn thông tin trên BCKT 24
2.5 ụ ngha và ni dung c bn ca BCKT 25
CHNGă 3:ă PHNGă PHÁPă NGHIểNă CU VÀ KHUNG NGHIÊN CU
CHUNG CA LUNăVN 29
3.1 i tng và phm vi nghiên cu 29
3.1.1 i tng nghiên cu 29

3.1.2 Phm vi nghiên cu 29
3.2 Phng pháp nghiên cu s dng 30
3.2.1 Phng pháp nghiên cu chung 30
3.2.2 Phng pháp nghiên cu c th 31
3.3 D liu s dng nghiên cu 33
3.3.1 D liu th cp 33
3.3.2 D liu s cp 34
CHNGă4:ăTHC TRNG V CHTăLNG THÔNG TIN TRÊN BCKT V
BCTC 35
4.1 Thc trng v hot đng kim toán đc lp trong thi gian qua ti Vit Nam 35
4.1.1 Tình hình v s lng, c cu và loi hình ca các Công ty KTL 35
4.1.2 i ng kim toán viên và nhân viên kim toán 37
4.1.3 C cu khách hàng và doanh thu cung cp dch v 37
4.2 Thc trng v phân tích thông tin tài chính  th trng Vit Nam 38
4.3 Kho sát thc t v cht lng thông tin trình bày trên BCKT v BCTC 42
4.3.1 i tng và phm vi kho sát 43
4.3.2 Ngun d liu thu thp và phân tích thc trng 43
4.3.3 Ni dung ca kho sát 44
4.3.4 Phng pháp kho sát 45
4.4 Kt qu kho sát 45
4.5 ánh giá chung và nguyên nhân tn ti v vn đ trên thông tin trình bày trên
BCKT 54
4.5.1 ánh giá chung 54


4.5.2 Nguyên nhân tn ti 55
CHNGă5:ăGII PHÁP NÂNG CAO CHTăLNG THÔNG TIN TRÌNH BÀY
TRÊN BCKT CHO CÁC DOANH NGHIP NIÊM YT TI VIT NAM 58
5.1 Quan đim hoàn thin và mc tiêu hoàn thin 58
5.1.1 Quan đim hoàn thin 58

5.1.2 Mc tiêu hoàn thin 58
5.2 Gii pháp nâng cao cht lng thông tin trên BCKT v BCTC ca các công ty niêm
yt ti Vit Nam 59
5.2.1 i vi B Tài Chính 59
5.2.2 i vi công ty niêm yt 62
5.2.3 i vi Công ty kim toán 63
5.2.4 i vi hi ngh nghip kim toán 65
5.2.5 i vi UBCKNN 67
5.2.6 i vi ngi s dng BCKT 68
5.3 Nhng hn ch ca đ tài 68
Tài liu tham kho
Ph lc




LI M U
1. TÍNH CP THIT CAă TÀI
Báo cáo tài chính (BCTC) là phng pháp tng hp s liu t các s k toán theo các ch
tiêu kinh t tng hp phn ánh có h thng tình hình tài sn, ngun hình thành tài sn ca
doanh nghip, tình hình và kt qu hot đng sn sut kinh doanh, tình hình lu chuyn
các dòng tin và tình hình vn đng s dng vn ca doanh nghip trong mt thi k nht
đnh. Do đó, BCTC va là phng pháp k toán, va là hình thc th hin và chuyn ti
thông tin k toán tài chính đn nhng ngi s dng đ ra các quyt đnh kinh t.
H thng BCTC ca các doanh nghip đc lp vi mc đích sau:
 Tng hp và trình bày mt cách tng quát, toàn din tình hình tài sn, ngun vn, công
n, tình hình và kt qu hot đng kinh doanh ca doanh nghip trong mt k k toán.
 Cung cp các thông tin kinh t, tài chính ch yu cho vic đánh giá tình hình và kt qu
hot đng ca doanh nghip, đánh giá thc trng tài chính ca doanh nghip trong k
hot đng đã qua và nhng d đoán trong tng lai.

BCTC có Ủ ngha quan trng trong lnh vc qun lý kinh t, thu hút s quan tâm ca nhiu
đi tng  bên trong cng nh bên ngoài doanh nghip. Mi đi tng quan tâm đn
BCTC trên mt giác đ khác nhau, song nhìn chung đu nhm có đc nhng thông tin
cn thit cho vic ra các quyt đnh phù hp vi mc tiêu ca mình.
 Vi nhà qun lý doanh nghip, BCTC cung cp thông tin tng hp v tình hình tài sn,
ngun hình thành tài sn cng nh tình hình và kt qu kinh doanh sau mt k hot
đng, trên c s đó các nhà qun lý s phân tích đánh giá và đ ra đc các gii pháp,
quyt đnh qun lý kp thi, phù hp cho s phát trin ca doanh nghip trong tng
lai.
 Vi các c quan hu quan ca nhà nc nh tài chính, ngân hàng kim toán, thu BCTC
là tài liu quan trng trong vic kim tra giám sát, hng dn, t vn cho doanh nghip
thc hin các chính sách, ch đ kinh t tài chính ca doanh nghip.



 Vi các nhà đu t, các nhà cho vay BCTC giúp h nhn bit kh nng v tài chính,
tình hình s dng các loi tài sn, ngun vn, kh nng sinh li, hiu qu hot đng sn
xut kinh doanh, mc đ ri ro đ h cân nhc, la chn và đa ra quyt đnh phù hp.
 Vi nhà cung cp, BCTC giúp h nhn bit kh nng thanh toán, phng thc thanh
toán, đ t đó h quyt đnh bán hàng cho doanh nghip na hay thôi, hoc cn áp dng
phng thc thanh toán nh th nào cho hp lý.
 Vi khách hàng, BCTC giúp cho h có nhng thông tin v kh nng, nng lc sn xut
và tiêu th sn phm, mc đ uy tín ca doanh nghip, chính sách đãi ng khách hàng
đ h có quyt đnh đúng đn trong vic mua hàng ca doanh nghip.
 Vi c đông, công nhân viên, h quan tâm đn thông tin v kh nng cng nh chính
sách chi tr c tc, tin lng, bo him xã hi, và các vn đ khác liên quan đn li
ích ca h th hin trên BCTC.
Do đó tác gi đã chn đ tài “Gii pháp nâng cao cht lng thông tin trên BCKT ca các
công ty niêm yt  Vit Nam” nhm nghiên cu thc trng thông tin k toán đc cung
cp trên BCKT. Và nghiên cu các nh hng ti cht lng thông tin, ý kin ca kim

toán viên v BCTC, đng thi xem xét các nhân t tác đng ti tính trung thc ca BCTC.
T đó đa ra gii pháp và các kin ngh đ gia tng nhng thông tin hu ích trên BCKT
ca các công ty niêm yt phc v cho ngi s dng thông tin.

2. MC TIÊU NGHIÊN CU
Lun vn nghiên cu nhm hng ti 3 mc tiêu c bn sau:
- Khái quát và h thng các nghiên cu trên th gii và trong nc v cht lng thông tin
trên BCKT nhm xác đnh đc l hng trong các nghiên cu trc làm nn tng cho
nghiên cu ca tác gi.
- Tóm tt các c s lý lun chính liên quan ti vic trình bày và công b thông tin đang
đc áp dng ti Vit Nam t trc ti nay đ làm nn tng lý lun nhm so sánh vi thc
t áp dng ti Vit Nam.



- Xác đnh và phân tích cht lng thông tin trên BCKT v BCTC ti các công ty niêm yt
 Vit Nam. T đây, đa ra các đ xut đ nâng cao cht lng thông tin trên BCKT đ
hoàn thin vic trình bày và công b thông tin.

3.ăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU
Vic la chn phng pháp nghiên cu s ph thuc vào mc đ chuyên sâu và đc đim
ca đ tài nghiên cu. Tác gi s s dng phng pháp nghiên cu hn hp kt hp gia
nghiên cu đnh lng và đnh tính trong xuyên sut đ tài.
Phng pháp mà tác gi s dng s tp trung vào vic thu thp, phân tích thông tin trên c
s các s liu thu đc t bng câu hi kho sát cho các đi tng thng xuyên s dng
thông tin trên th trng chng khoán. Mc đích ca vic nghiên cu là đa ra các kt lun
v nghiên cu th trng thông qua vic s dng các phng pháp thng kê đ x lý d
liu và s liu. Ni dung ca phân tích là thu thp s liu t th trng, x lý các s liu
này thông qua các phng pháp thng k thông thng, mô phng hoc chy các phn
mm x lý d liu đ đa ra các kt lun chính xác.

Chin lc nghiên cu đc xác đnh theo trình t sau:
1. Loi nghiên cu: nghiên cu hn hp kt hp gia đnh tính và đnh lng
2. Mc đích nghiên cu: đa ra các gii pháp đ nâng cao cht lng thông tin trên BCKT
ca các công ty niêm yt  Vit Nam
3. Thi gian nghiên cu: giai đon t nm 2012 cho ti nay ca hot đng dch v kim
toán đc lp
4. Phm vi nghiên cu: nghiên cu này s gii hn phm vi đánh giá thc trng thông tin
trên BCKT v BCTC ti các doanh nghip niêm yt  Vit Nam.

4. TNG QUAN NHNG NGHIÊN CU CÓ LIÊN QUAN
 thc hin nghiên cu, tác gi xin đ cp ti các nghiên cu trc đây đã nói v vn đ
thc trng thông tin trên BCKT ca các công ty niêm yt. Tác gi xin trình bày tóm tt ni



dung mt s nghiên cu, quan đim ca các nghiên cu này và đa ra nhn xét cá nhân ca
tác gi.
Các bài báo, nhng nghiên cu có liên quan đc tham kho đc tác gi tóm tt ni dung
theo trình bày di đây:
- “Hoàn thin vic trình bày và công b thông tin BCTC các công ty niêm yt ti s giao
dch chng khoán Thành ph H Chí Minh” – lun vn thc s kinh t nm 2008, tác gi
Nguyn Th Hng Oanh - Trng i hc Kinh t TP.HCM: lun vn này đ cp ti thc
trang trình bày và công b thông tin BCTC các công ty niêm yt ti S giao dch chng
khoán TP. H Chí Minh đn 31/12/2007 và t đó đa ra các gii pháp hoàn thin vic trình
bày và công b thông tin nh kin ngh hoàn thin mu biu báo cáo, hoàn thin ni dung
liên quan ti báo cáo.
- “H thng kim soát s minh bch thông tin tài chính công b ca các công ty niêm yt
ti Vit Nam” - lun án tin s nm 2010, tác gi Nguyn ình Hùng - Trng i hc
Kinh t TP.HCM: nghiên cu xác đnh các thành phn nh hng đn s minh bch thông

tin tài chính ca các công ty niêm yt trên th trng chng khoán đ làm c s đ xut
mt h thng kim soát s minh bch thông tin tài chính công b phù hp vi các thông l
th gii và môi trng kinh doanh, pháp lý  Vit Nam.
- “Tng cng thông tin hu ích trên BCKT v BCTC ti các công ty niêm yt  Vit Nam”
– lun vn thc s nm 2013, tác gi Trnh Thanh Thanh - Trng i hc Kinh t TP.HCM:
nghiên cu này giúp h thng các đc tính cht lng ca thông tin và các yu t nh hng
đn thông tin trên BCKT v Báo cáo tài tính ca các công ty niêm yt. ánh giá thc trng
thông tin trên BCKT v BCTC ti các công ty niêm yt và các yu t tác đng.  xut các
kin ngh và gii pháp đ tng cng thông tin hu ích trên BCKT ti các công ty niêm
yt.

Nhn xét:
Các nghiên cu trên đã đa ra các lỦ lun cn bn v cht lng thông tin trên BCKT v
BCTC. Nhng nghiên cu trên đã h tr và làm nn tng cho nghiên cu tip theo ca tác
gi. Các nghiên cu trc đây ch yu là nghiên cu v trình bày và công b thông tin,



tính minh bch ca thông tin qua các giai đon phát trin. Riêng vi công trình nghiên cu
ca tác gi, ngi vit mun nêu lên thc trng v thông tin và các nh hng ti thông tin
trên BCKT ti thi đim hin ti. Và các đim mi trong thông tin trên BCKT ca các công
ty niêm yt trong thi gian gn đây giúp cho ngi s dng thông tin có thêm các thông
tin hu ích khi s dng BCTC.

5. NHNG ịNG GÓP CA LUN VN
Lun vn ca tác gi là mt công trình nghiên cu khoa hc. Kt qu nghiên cu ca lun
vn đã đóng góp khoa hc mt s đim c bn nh sau:
- Mt là, h thng hóa li các vn đ liên quan ti cht lng thông tin trình bày trên
BCKT ca các công ty niêm yt ti Vit Nam.
- Hai là, khái quát lch s hình thành quá trình phát trin ca BCKT có liên quan đn ni

dung đ tài góp phn đánh giá đc thc trng v tình hình s dng thông tin trên BCKT.
Qua đó rút đc nhng khía cnh mà ch đ k toán hin nay cn thay đi trong thi gian
ti.
- Ba là, đ xut các gii pháp kh thi đ gia tng nhng thông tin hu ích trên BCKT ca
các công ty niêm yt ti Vit Nam.

6. KT CU CA LUN VN
Lun vn đc thc hin bao phn m đu, danh mc các t vit tt, danh mc các bng,
biu đ, kt lun và đc kt cu bi 5 chng chính:
Chng 1: Tng quan v các vn đ nghiên cu v cht lng thông tin trên BCKT v
BCTC
Chng 2: C s lý thuyt v thông tin trên BCKT  vit nam
Chng 3: Phng pháp nghiên cu và khung nghiên cu chung ca lun vn
Chng 4: Thc trng v cht lng thông tin trên BCKT v BCTC
Chng 5: Gii pháp nâng cao cht lng thông tin trình bày trên BCKT cho các doanh
nghip niêm yt ti Vit Nam




DANH MC CÁC CH VIT TT
T vit tt
T gc ting Vit

T vit tt
T gc ting Vit
BCTC
Báo cáo tài chính

BCKT

Báo cáo kim toán
KTL
Kim toán đc lp

VACPA
Hi Kim toán viên hành
ngh Vit Nam
KTNN
Kim toán nhà nc

TNHH
Trách nhim hu hn
KTV
Kim toán viên

CP
C phn
KSCL
Kim soát cht lng

DNTN
Doanh nghip t nhân
CMKT
Chun mc k toán

HTX
Hp tác xã
BTC
B tài chính

DNKT
Doanh nghip kim toán
TTCK
Th trng chng khoán

UBCKNN
y ban chng khoán nhà
nc
CMKiT
Chun mc kim toán

KSCL
Kim soát cht lng

T vit tt
T gc ting Anh

T vit tt
T gc ting Anh
IASB
International Acccounting
Standards Board
Hi đng Chun mc k
toán quc t

IAS
International Accounting
Standard
Chun mc k toán quc t
FASB

Financial Accounting
Standards Board
Hi đng Chun mc K
toán tài chính

ISA
International Standard on
Auditing
Chun mc kim toán quc
t



IFRS
International Financial
Reporting Standard
Chun mc báo cáo tài
chính quc t

GAAP
Generally Accepted
Accounting Principles
Các nguyên tc k toán
đc tha nhn rng rãi
VAS
Vietnamese Accounting
Standard
Chun mc k toán Vit
Nam

IASC
International Accounting
Standards Committee
y ban chun mc k toán
quc t
VSA
Vietnamese Standard on
Auditing
Chun mc kim toán Vit
Nam

SPSS
Statistical Package for the
Social Sciences
Phn mm thng kê khoa
hc xã hi

DANH MC CÁC CH VIT TT
Bng s
Tên bng
Bng 4.1
Thng kê đi tng kho sát
Bng 4.2
S nm kinh nghim công tác ca các đi tng kho sát
Bng 4.3
Kho sát mc đ tin cy v BCKT theo s nm kinh nghim
Bng 4.4
Phân tích thng kê mô t v thông tin trên BCKT v BCTC
Bng 4.5
Thc trng ca doanh nghip đc phn ánh đy đ trên BCKT
Bng 4.6
Ra quyt đnh đu t da vào BCTC đc kim toán
Bng 4.7
Hn ch ri ro cho nhà đu t
Bng 4.8
D đoán kh nng sinh li


1


CHNGă1: TNG QUAN V CÁC VNă NGHIÊN CU V
CHTăLNG THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO KIM TOÁN V BÁO

CÁO TÀI CHÍNH

Ni dung chính ca chng này tác gi cung cp mt bc tranh tng quan v quá trình
nghiên cu các vn đ có liên quan đn ni dung ca lun vn. Tác gi tóm tt nhng thành
công ca các nghiên cu trong và ngoài nc đã tìm hiu v mt s mng ni dung khác
nhau có liên quan đn hng nghiên cu ca tác gi, qua đó xác đnh l hng còn thiu sót
ca vn đ nghiên cu và nhm minh chng cho tính cp thit ca lun vn này.

1.1 Các vnăđ liên quan ti thc trng th trng kim toán  Vit Nam
Theo bài báo phng vn PGS. TS ng Vn Thanh - Ch tch hi K toán và Kim toán
Vit Nam khi nói vi thc trng th trng kim toán  Vit Nam nh sau:
Hot đng kim toán mi ch xut hin ti Vit Nam trên 20 nm nhng h thng kim
toán ca chúng ta đã khá đy đ, t KTL đn KTNN và kim toán ni b. Riêng KTL
hin có hn 300 doanh nghip kim toán đc Nhà nc công nhn vi gn 2.000 KTV
đc cp chng ch hành ngh; đã có Lut KTL và xây dng, ban hành đc 37 chun
mc kim toán mi hiu lc nm 2014. Tuy nhiên, bên cnh đó lnh vc KTL  nc ta
vn tn ti nhng hn ch rt đáng quan tâm.
Th nht, quy mô, s lng các t chc hành ngh dch v kim toán còn quá nh bé, thm
chí siêu nh. Lc lng KTL cng cha đáp ng đc nhu cu th trng. Tính s b
Vit Nam có khong 600.000 doanh nghip và ch cn 25% trong s đó thuc đi tng
bt buc kim toán BCTC thì lc lng KTL hin nay đã không đáp ng đc. Vy nên
nhiu công ty thuc din bt buc kim toán nhng cng cha đc kim toán toàn din,
đy đ.
Th hai, cht lng dch v hin cng cha đt đc nh mong mun, dn ti 2 h ly:
các nhà đu t cha tuyt đi tin tng vào BCTC đã đc kim toán; bn thân các BCTC
ca doanh nghip không bo đm đc tính chính xác và không ít trng hp ch đ đt
2


mc đích nào đó ch không vì mc đích khách quan tin cy v thông tin kinh t tài chính.

Trên thc t đã có doanh nghip vì đ đc tr giá, vì tránh np thu thu nhp thì báo cáo
kt qu kinh doanh thua l, khi đ c phn hóa, đ bán đc c phiu thì báo cáo lãi và c
chng minh doanh nghip đang hot đng có hiu qu.
Mc dù, cht lng kim toán BCTC trong doanh nghip đc tin hành di nhiu hình
thc khác nhau tùy thuc vào góc nhìn ca các đi tng quan tâm, nhng đu có chung
mc tiêu là KTV đa ra Ủ kin đúng đn v tính trung thc ca thông tin trên BCTC kim
toán ti DN. Hn na, BCTC có tuân th các chun mc và ch đ k toán hin hành, phn
ánh đúng bn cht hot đng kinh doanh ca doanh nghip hay không? Theo đó, cht lng
ca kim toán bo đm trung thc, minh bch, công khai s giúp ích đáng k cho nhà qun
lỦ, nhà đu t và cho chính doanh nghip khi s dng kt qu kim toán. T đây, tác gi
xin tóm tt các công trình sau đc các nhà nghiên cu đã tìm hiu, mi mt tác phm đu
hng đn các gii pháp v cht lng thông tin, tính minh bch ca BCTC đc trình bày
theo các nhóm:

1.1.1 Bài báo và nghiên cu khoa hc nc ngoài
i vi các bài báo nghiên cu đc công b trên các tp chí quc t, bên cnh khá nhiu
các nghiên cu, tác gi tin hành la chn mt s bài báo ca các tác gi nghiên cu nh
hng ca thông tin ti BCTC. Mt s bài báo tiêu biu nh:
[1] Premystaw Kabalski (2009), ‘Comments on the Objective of Financial Reporting in the
Proposed New Conceptual Framework’, Eurasian Journal of Business and Economics
2009, 2 (4), page 95 - 111.
Mc đích chính ca bài báo này là trình bày đ ngh đu tiên ca IASB và FASB v nhng
khái nim mi trong vic hng dn lp và trình bày BCTC. Tác gi trình bày và gii thích
nhng gii pháp ca đ ngh này. Ông đã xây dng tóm tt bng ni dung, phân tích nhng
đim quan trng và cho ra nhng ý kin cá nhân v nhng thay đi này. Bài báo này tìm
kim s đóng góp đ tho lun v nhng hng dn các khái nim trong vic lp và trình
bày BCTC.
3

[2] Don E. Giacomino và Michael D. Akers (2010), ‘Proposed Financial Statement
Changes: Reactions to the FASB - IASB Discussion Paper’, Journal of Business &
Economics Research – July, 2010
Mc đích ca nghiên cu này thu thp nhng ý kin ca nhng ngi s dng BCTC trong
tng lai đó là nhng sinh viên đã tt nghip và cha tt nghip thuc chuyên ngành Tài
chính - K toán. Hai tác gi đã nhn thy nhng sinh viên có s đng tình mnh v nhng
đ xut mi ca FASB - IASB. Và h nhn thy rng gii hc gi đang quan tâm ti thi
gian áp dng, nhng vn đ và khó khn khi truyn ti ti hc viên nhng khái nim mi
v tài sn và n phi tr, phân loi hot đng, bn cht ca các giao dch, mc tiêu chính
ca nhng thay đi này.
[3] Norlia Mat Norwani (2011), ‘Corporate governance failure and its impact on Financial
Reporting within selected companies’, International Journal of Business and Social
Science, Vol. 2 No.21
Bài báo này nghiên cu v vn đ liên quan gia Doanh nghip nhà nc và BCTC. Bài
vit này ch yu tho lun v s tht bi ca các Doanh nghip nhà nc liên quan vi tht
bi trên BCTC. Vài trng hp đc nghiên cu trong bài báo này đã minh chng cho
nhng nh hng ca Doanh nghip nhà nc đn BCTC nh Perwaja Steel, Technology
Resources Industries (TRI), Transmile, Megan, Malaysian Airlines System (MAS), Port
Klang Free Zone (PKFZ), Enron và WorldCom (WC). Ngoài ra bài báo này còn nêu bt
lên nhng th thách và các kin ngh cn đc ci thin. S tun th và giám sát cht ch
tr thành điu kin tiên quyt đ thành lp đc mt Doanh nghip nhà nc hot đng có
hiu qu. Tính minh bch trong BCTC s liên kt các c đông thiu s nhm to ra s h
tr liên quan ti ch đ này. Trách nhim ca KTV đc đ cp đ cho ra nhng ý kin
trung thc v vn đ trên BCTC ca Doanh nghip nhà nc.
[4] Christian Laux và Christian Leuz (2010), ‘Did fair-value accounting contribute to the
Financial Crisis?’, Forthcoming in the Journal of Economic Perspectives, 2010.
Cuc khng hong tài chính đã dn ti nhng tranh lun v K toán giá tr hp lý. Nhiu
nhà phê bình đã cho nhng ý kin trái chiu v k toán giá tr hp lý, cái mà trc đây gi
là k toán theo giá th trng, đây là nhân t gây nh hng quan trng ti cuc khng
4

hong tài chính. Trong bài báo này, hai tác gi đã kt ni các lý lun và xem xét vai trò ca
k toán giá tr hp lý trong cuc khng hong tài chính bng cách s dng d liu đ mô
t và các bng chng nhn đc t quan sát và th nghim. Da vào th thut phân tích đ
xác đnh nguyên nhân nào mà k toán giá tr hp lý gây nh hng ti cuc khng hong
tài chính nm 2008.
[5] Ray Ball, Sudarshan Jayaramanv và Lakshmanan Shivakumar (2011), ‘Audited
financial reporting and voluntary disclosure as complements: A test of the confirmation
hypothesis’, November 9, 2011.
Nhóm tác đã thc hin cuc điu tra nhm xác đnh li gi thuyt v BCTC đã đc kim
toán và vic trình bày các thông tin riêng ca nhà qun lý. Vi phí kim toán cao hn (s
đo lng cht lng trong vic kim tra BCTC) thì liên quan ti các d báo ca nhà qun
lý nh thông tin s đc cp nht thng xuyên hn, chuyên sâu hn, chính xác và kp thi
đ cho nhà đu t s dng. Do đó, vic thuyt minh thông tin riêng và BCTC đc kim
toán b tr cho nhau, vai trò kinh t ca chúng không th tách ri riêng đc. Bng chng
mà nhóm tác gi này mt ln na cnh báo nhng nh hng ca thông tin gây ra các phn
ng ca th trng, vì th BCTC đc kim toán nh hng gián tip ti thông tin ti các
đim thi gian khác nhau và các lnh vc kinh t khác ca xã hi.
Tóm li:
Các bài báo khoa hc ca các cá nhân, tp th đã nghiên cu cho thy tm quan trng ca
vic trình bày thông tin trên BCTC nó nh hng ti nhng quyt đnh ca ngi s dng
thông tin. Và các nghiên cu qua tng giai đon thi gian cho thy vic thay đi, b sung
cách trình bày thông tin trên BCTC là ht sc quan trng có th k ti nhng ý tng mi
nh k toán giá tr hp lý, công c tài chính…Do đó, ngi vit đ tài nghiên cu này
quyt đnh chn đ tài này đ thc hin cuc kho sát thc t thông tin trình bày trên BCKT
ca các công ty niêm yt ti Vit Nam đ t đó đánh giá thc trng hin ti và đ xut các
gii pháp nhm nâng cao cht lng thông tin trên BCKT.

5


1.1.2 Bài báo và nghiên cu khoa hc trong nc
 đây, tác gi mun đ cp ti các công trình nghiên cu trong nc có mi liên h đn
ni dung đ tài. Qua s sàn lc tác gi ghi nhn đc mt s công trình phù hp. Xét mt
cách tng th, vic nghiên cu thông tin tài chính rt đa dng nhng đ tài ca tác gi ch
yu tp trung v thông tin tài chính trên BCTC đã đc kim toán. Do đó, các nghiên cu
có liên quan s xoay quanh v phng pháp kim toán, trách nhim ca KTV, bn cht ca
s đm bo đc cung cp, ý kin ca KTV. Nhìn chung, các đ tài này ch tp trung vào
mt trong các khía cnh có liên quan đn kim toán BCTC, hoc ch mi đi vào mt góc
nh ca VAS, IFRS và VSA trong vic vn dng vào Vit Nam. Hn na, nu xét v thông
tin đu ra cung cp cho ngi s dng thì vn cha đc cung cp và x lỦ đy đ trong
các đ tài đc các tác gi khác thc hin trc đây. i vào c th, khi tìm hiu v các
nghiên cu trong nc có liên quan ti đ tài này thì tác gi nghiên cu đã tp hp, đc,
phân tích và tng hp đc mt s lun vn thc s, giáo trình và bài báo tiêu biu có tính
cht, ni dung v c bn liên quan nh sau:
[1] Phan Thanh Hi (2014), “Quan đim v cht lng kim tón b́o ćo t̀i chính trong
ćc doanh nghip niêm yt”, Báo cáo ca Khoa K toán i hc Duy Tân
Bài vit này trình bày v các quan đim khác nhau liên quan đn vn đ v cht lng kim
toán BCTC trong doanh nghip niêm yt. Theo bài báo này, có hai quan đim chính v
cht lng kim toán đc lp đi vi BCTC. Mt là, cht lng kim toán theo quan đim
tha mãn đi tng s dng dch v kim toán. Hai là, cht lng kim toán theo quan
đim phát hin và báo cáo sai sót trng yu trong BCTC. Tóm li, kim toán là mt loi
hình cung cp dch v đc bit. Mc dù cht lng kim toán đc nhìn nhn di các
quan đim khác nhau, cng nh tn ti khong cách v mc đ tha mãn ca các đi tng
quan tâm ti cht lng kim toán, thì mc tiêu kim toán vn phi đc đm bo, đó là
KTV phi đa ra Ủ kin đúng v đ tin cy ca các BCTC, ngha là, nu các BCTC có
nhng sai sót làm nh hng đn các quyt đnh kinh t ca nhng ngi s dng, thì

chúng đu đã đc KTV phát hin và báo cáo.

6


[2] V Th Duyên (2014), “Cht lng kim toán báo cáo tài chính trong doanh nghip”,
Bài đng trên Tp chí Tài chính s 5
Bài báo này nói v thc trng kim toán ca các t chc kim toán đc lp hin nay vn
còn tn ti nhiu vn đ cha đc gii quyt, trong đó tiêu biu là các tiêu chí và nguyên
tc kim soát cha đc xây dng và ban hành thng nht. ng thi, cht lng ngun
nhân lc kim toán cha đáp ng kp vi đòi hi ngày càng cao ca thc tin cuc sng.
Qua đó, bài báo này mun đ cp ti thc trng kim toán BCTC hin nay  Vit Nam còn
nhiu mt hn ch s làm nh hng ti kt qu kim toán và cht lng dch v ca kim
toán.
[3] Trn Khánh Lâm (2011), “Xây dng c ch kim soát cht lng cho hot đng kim
tón đc lp ti Vit Nam”, Lun án tin s - i hc Kinh t TP. H Chí Minh
Nghiên cu này tp trung đánh giá nhng hn ch c bn ca KSCL ca hot đng KTL
 Vit Nam da trên hai phng din bên trong và bên ngoài. Theo nhn đnh ca tác gi,
các công ty KTL  Vit Nam có quy mô và ngun lc tài chính càng ln s cung cp dch
v kim toán vi cht lng càng cao, điu này đã đc tác gi đnh lng thc hin bng
cách kho sát 35 công ty KTL khác nhau trong nm 2009. i vi các công ty kim toán
nh do thiu ngun lc đã không xây dng đc chính sách và th tc KSCL phù hp, do
đó phn ln các công ty KTL  Vit Nam cha tht s kim soát hiu qu cht lng
kim toán t bên trong. T đó, nghiên cu này ca tác gi đã đút kt li nhng thiu sót
đng thi đa ra các quan đim và gii pháp đ xây dng c ch KSCL ca hot đng
KTL đ nâng cao cht lng dch v kim toán  Vit Nam nh điu chnh quy mô công
ty, giá phí kim toán, trình đ KTV, c ch KSCL bên trong và bên ngoài. ây là mt
trong các nghiên cu mang tính toàn din, khái quát các khía cnh vn đ khác nhau nh
hng ti cht lng KTL ti Vit Nam t trc cho ti nay
[4] Phan Thanh Hi (2014), “Xác lp mô hình t chc cho hot đng kim tón đc lp 

Vit Nam đ nâng cao cht lng và hiu qu hot đng trong xu th hi nhp”, Lun án
tin s - i hc Kinh t TP. H Chí Minh.
Công trình nghiên cu ca tác gi đã đa ra các khái nim v mô hình t chc hot đng
ca KTL, xác đnh mô hình t chc hot đng ca KTL, các mi quan h gia các yu
7


t ca mô hình và ch rõ các điu kin cn phi có khi áp dng mô hình t chc KTL
khác nhau ti các quc gia. T đó, tác gi đã đa ra các gii pháp đ chnh sa các vn đ
liên đn cu trúc và c ch vn hành KTL  Vit Nam nh KSCL, chin lc, giá phí
kim toán, c s pháp lý và các vn đ khác có liên quan. Nghiên cu này ca tác gi đã
khái quát đc thc trng và cho mt s gii pháp xác lp mô hình t chc cho hot đng
KTL  Vit Nam đ nâng cao cht lng và hiu qu hot đng trong xu th hi nhp.
[5] V Hu c (2002), “Xây dng h thng chun mc kim toán Vit Nam”, Lun án
tin s - i hc Kinh t TP. H Chí Minh.
ây là mt trong nhng công trình nghiên cu đu tiên v vic xây dng nhng lý thuyt
nn tng cho ngành KTL  Vit Nam. Tác gi đã h thng và đánh giá các vn đ có liên
quan v ban hành các chun mc và giám sát hot đng ca các công ty KTL. Bên cnh
đó, tác gi đã đ sut nhng phng hng và kin ngh hu ích cho vic xây dng và vn
dng chun mc kim toán trong giai đon hi nhp quc t thi k đó.
[6] Trn Hng Vân (2014), “S hòa hp gia k toán Vit Nam và quc t trong vic lp
và trình bày báo cáo tài chính hp nht t chun mc đn thc tin”, Lun án tin s - i
hc Kinh t TP. H Chí Minh.
Công trình nghiên cu này ca tác gi đ nói lên s lc hu v các CMKT Vit Nam so vi
CMKT quc t trong vic lp, trình bày BCTC nói chung và BCTC hp nht nói riêng. Tác
gi đã nói lên đc nhu cp cu thit ca vic điu hành và qun lý nn kinh t th trng
theo yêu cu hi nhp kinh t. Tính ti thi đim hin ti, các doanh nghip Vit Nam vn
trình bày BCTC theo CMKT cha sa đi điu này cha phù hp vi nn kinh t th trng
cha phù hp vi nhng đi mi theo thông l quc t. Xét v vic trình bày BCTC hp
nht nói riêng ti Vit Nam còn nhiu bt cp cn phi khc phc. Do đó, đ tài này ca

tác gi giúp đnh hng rõ hn v trình bày BCTC hp nht đ có th cung cp thông tin
cho ngi s dng phù hp vi nhu cu hi nhp quc t ngày nay  Vit Nam.




8


1.2 Các vnăđ còn tnăđng trong các nghiên cu trc đó
1.2.1 Khái quát nhng yu kém và bt cp trong thc tin
Dch v KTL đã đc hot đng hn 20 nm k t khi có Chính ph cho B Tài Chính
thành lp 2 công ty KTL đu tiên  Vit Nam vào nm 1991. Theo thi gian, KTL đc
xem nh mt công c quan trng gn lin vi s phát trin kinh t xã hi ca đt nc.
Các công ty KTL giúp cho các khách hàng ca mình thy đc nhng yu kém trong
công tác qun lý tài chính, trong vic áp dng nhng quy đnh v k toán và nhng quy
đnh pháp lý có liên quan ca nhà nc. Công ty KTL giúp cho đn v đc kim toán
khc phc nhng sai sót, phòng nga gian ln và t vn phng pháp kim soát đ giúp
cho đn v đc kim toán.
Tuy nhiên, cùng vi quá trình phát trin và hi nhp kinh t mnh m làm cho s lng
công ty cn s dng dch v kim toán ngày càng tng lên mt cách nhanh chóng. ây là
c hi cho các công ty KTL cng nh gn lin vi nhng thách thc cho dch v kim
toán nh ngun nhân lc kim toán, quy mô hot đng, kim soát cht lng dch v…
Nh vy vn đ đt ra  đây là các công ty KTL vi quy mô va và nh có th cung cp
đc cht lng dch v kim toán tt hay không? Do đó, đ có th tip tc tn ti và phát
trin các công ty KTL phi có nhng đnh hng nâng cao hn na cht lng dch v
đng thi phi khc phc các yu kém, khuyt đim mà hin ti cha đáp ng đc phù
hp vi chin lc kinh t xã hi ca đt nc.

1.2.2 Các vn đ còn tn đng trong nghiên cu

Qua công vic tìm hiu các công trình nghiên cu có liên quan và xem xét các bt cp ca
thc tin. Tác gi xin tóm tt li l hng cng nh thiu sót đ làm tin đ cho đ tài nghiên
cu ca tác gi nh sau:
o i vi công trình nghiên cu nc ngoài
Các công trình nghiên cu mà tác gii chn lc ch yu nêu lên nhng bt cp  mt khía
cnh ca vn đ. Các nghiên cu này đi sâu vào vic gii thích mt s trng hp c th.
Do đó, nó cha mang tính cht khái quát toàn din v mi mt mà hot đng KTL đang
đi mt trong th trng kinh t m nh hin nay. Vy, các công trình nghiên cu nc
9


ngoài tác gi đ cp  trên ch dng li  góc đ chi tit cha mang tính tng quát ca vn
đ nghiên cu do đó nhng l hng trong nghiên cu nc ngoài nh sau:
- Mt là, các nghiên cu ch chú trng vic phân tích thông tin và cách trình bày BCTC mà
cha có s quan tâm thích đáng v thông tin trình bày trên BCKT.
- Hai là, nhng tìm hiu này b gii hn  các quc gia có nn kinh t phát trin do đó  ti
Vit Nam vic nghiên cu vn đ này đc xem xét và cn thit
- Ba là, phn ln các nghiên cu này tp trung vào khía cnh ca mt vn đ c th nh
vic lp và trình bày BCTC, cht lng dch v KTL nhng cha có s khái quát v
thông tin trình bày trên BCKT cho ngi s dng.
Do đó, s có nhng khác bit v môi trng pháp lý, điu kin kinh t, yu t con ngi.
Theo các nghiên cu chn lc  trên phn ln nó đc nghiên cu  các nc phát trin
nh châu Âu, châu M. Vì vy, đi vi quc gia đang trong giai đon hi nhp nh Vit
Nam thì nhng nghiên cu này ch làm nn tng tham kho cho nghiên cu ca tác gi
giúp đnh hng rõ ràng hn cho các kin ngh phát trin  th trng Vit Nam.
o i vi công trình nghiên cu trong nc
- Mt là, có th thy các bài báo khoa hc và công trình nghiên cu mà tác gi tham kho
ch yu liên quan ti cht lng dch v kim toán, c ch kim tra cht lng dch v
kim toán, xây dng mô hình t chc cho hot đng KTL…nhng ít có bài nghiên cu
nào đ cp ti cht lng thông tin trình bày trên BCKT.

- Hai là, phn ln ni dung mà các nghiên cu trc ch mang tính cht đnh hng áp xây
dng nhng vn đ liên quan ti hot đng KTL nhng cha có s tìm hiu sâu sc nào
v thông tin trình bày trên BCKT
- Ba là, v nhng quy đnh ca chun mc kim toán v vic trình bày thông tin trên BCKT
ch mang tính cht hng dn tham kho, cha đa ra đc các vn đ liên quan mang tính
cht cu th.

Tóm li, đ tài nghiên cu ca tác gi mun trình bày li mt cách tng th các nghiên cu
trong và ngoài nc nhm mc đích tìm ra nhng thiu sót, li thi ca các nghiên cu
10


trc đó.  t đây làm tin đ xây dng cho nghiên cu ca tác gi trên xu th m ca
hi nhp ca Vit Nam bây gi.

11


CHNG 2: C S LÝ THUYT V THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO
KIM TOÁN  VIT NAM
2.1 Nguyên nhân hình thành dch v kim toán đc lp
Nhu cu dch v kim toán đc hình thành t: khong cách thông tin gia ngi s dng
BCTC và nhng ngi lp BCTC; s xung đt li ích gia nhng ngi s dng BCTC
vi nhau; s phc tp ca các nghip v kinh t và nhng nh hng ca thông tin trên
BCTC trong vic ra quyt đnh kinh t. Do đó, BCKT là trung gian thông tin gia KTV và
ngi s dng BCTC, nó mang tính khách quan và đc chp nhn bi nhng ngi s
dng. Các cuc kim toán BCTC đc lp giúp tng cng đ tin cy ca các thông tin mà
các công ty cung cp cho các nhà đu t, các ch n và các bên có li ích liên quan khác
theo quy đnh ca pháp lut. Trên th trng, các cuc kim toán BCTC đáng tin cy s
cng c lòng tin ca nhà đu t. Trong ni b các t chc, các cuc kim toán này làm
tng thêm s hiu bit ca hi đng qun tr và ban giám đc v doanh nghip và các ri
ro mà doanh nghip phi đi mt. Các thông tin trên BCKT s tác đng đn các quyt đnh
đu t, các quyt đnh tín dng và giá c phn.

2.1.1 i vi nhà đu t
Thông tin tài chính tác đng ti hành vi đu t trên th trng, thông tin này đc trình bày

trên BCTC nói chung và trên BCKT v BCTC nói riêng. Vì vy, cht lng thông tin đc
dch v kim toán đm bo góp phn công khai, minh bch thông tin tài chính. Cùng vi
s phát trin ca nn kinh t th trng, kim toán đã tr thành mt dch v không th thiu
trong vic đm bo công khai, minh bch thông tin tài chính ca các doanh nghip. m
bo cht lng dch v kim toán BCTC ca các doanh nghip niêm yt là vn đ đc c
quan qun lỦ, công chúng đu t đc bit quan tâm.
 Dch v KTL là cu ni gia doanh nghip và nhà đu t nó cung cp s đm bo
thông tin cho ngi s dng. Sn phm ca dch v này là BCKT giúp góp phn công
khai, minh bch thông tin tài chính. ây chính là mi quan mà ngi vit mun đ cp
ti gia 3 đi tng: doanh nghip, nhà đu t và công ty KTL.
12


2.1.2 i vi doanh nghip
Nhu cu kim toán xut phát t vic các ch s hu doanh nghip (c đông) bi h không
th và cng không cn thit t kim tra mi thông tin tài chính ca doanh nghip do giám
đc doanh nghip chu trách nhim lp và báo cáo cho h, do vy h đã b nhim các KTV
– nhng ngi có đ nng lc chuyên môn nghip v, đc lp, khách quan - thay th h
kim tra mt cách đc lp và báo cáo li theo ý kin ca mình v tính trung thc và hp lý
ca các báo cáo tài chính.
Cùng vi s phát trin và đa dng ca nn kinh t, các thông tin tài chính đc s dng vi
nhiu mc đích khác nhau cho các đi tng khác nhau. Tuy nhiên tt c nhng ngi s
dng kt qu kim toán đu cn s đm bo rng nhng thông tin tài chính mà h đc
cung cp có trung thc và hp lỦ hay không. Nh vy ngha v trc ht ca kim toán
viên là báo cáo mt cách đc lp theo ý kin ca mình da trên kt qu kim toán v mc
đ trung thc và hp lý ca các thông tin tài chính. ng thi trong mt s trng hp, kt
qu kim toán cho thy doanh nghip có hành vi không tuân th pháp lut  mc đ nào
đó mà theo qui đnh ca pháp lut cn báo cáo cho các c quan chc nng, khi đó KTV
còn có ngha v báo cáo li cho các c quan chc nng v hành vi vi phm đó ca doanh
nghip.

Vic xác đnh ngha v báo cáo ca kim toán viên có Ủ ngha quan trng bi cuc kim
toán đc tin hành da trên hp đng kim toán ký kt gia đn v đc kim toán và t
chc kim toán, do vy v hình thc các KTV phi báo cáo cho đn v đc kim toán.
Tuy nhiên nhng ngi s dng kt qa kim toán mi là đi tng chính mà KTV có
ngha v phi báo cáo đó là các ch s hu, các c đông, nhng ngi cho vay, , hay
nhng đi tng khác theo qui đnh ca pháp lut (gi chung là bên th 3).
Trong thc t luôn tn ti khong cách gia KTV và nhng nhng ngi s dng kt qu
kim toán v nhng mong mun ca nhng đi tng này vi phm vi trách nhim ca
KTV. Các mong mun ca này luôn vt quá trách nhim và kh nng ca KTV. Trách
nhim ca KTV là đm bo rng trong báo cáo tài chính đó không có các sai sót trng yu,
và nu có các sai sót trng yu, KTV phi hành đng theo hng dn ca các chun mc
kim toán và pháp lut.