NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ QUAN HỆ GIỮA Ý KIẾN KIỂM TOÁN ĐỐI VỚI BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2006-2010 VÀ TỶ SỐ TÀI CHÍNH.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
v
( w




NGUYEÃN THIEÂN TUÙ




NGHIÊN CU THC NGHIM
V QUAN H GIA Ý KIN KIM TOÁN
I VI BÁO CÁO TÀI CHÍNH
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT TI VIT NAM
TRONG GIAI ON 2006 – 2010
VÀ T S TÀI CHÍNH




LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh - Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
v
( w




NGUYEÃN THIEÂN TUÙ




NGHIÊN CU THC NGHIM
V QUAN H GIA Ý KIN KIM TOÁN
I VI BÁO CÁO TÀI CHÍNH
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT TI VIT NAM
TRONG GIAI ON 2006 – 2010
VÀ T S TÀI CHÍNH


Chuyên ngành : K toán
Mã s : 60.34.30


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS. TS V HU C






TP. H Chí Minh - Nm 2012
CNG HÒA XÃ HI CH NGHA VIT NAM
c lp – T do – Hnh phúc

BN CAM OAN

H tên hc viên: Nguyn Thiên Tú
Ngày sinh: 13/06/1986 Ni sinh: TP.HCM
Trúng tuyn đu vào nm: 2009

Là tác gi ca đ tài lun vn: Nghiên cu thc nghim v quan h gia ý kin kim toán đi
vi báo cáo tài chính ca các công ty niêm yt ti Vit Nam giai đon 2006 – 2010 và t s tài
chính
Giáo viên hng dn: PGS. TS V Hu c
Ngành: K toán Mã ngành: 60.34.30
Bo v lun vn ngày: 3 tháng: 1 nm: 2013
im bo v lun vn: 8,1

Tôi cam đoan đã chnh sa ni dung lun vn thc s kinh t vi đ tài trên, theo góp ý
ca Hi đng chm lun vn thc s.

TP. H Chí Minh, ngày tháng nm 2013

Ngi cam đoan Ch tch Hi đng chm lun vn
(Ký và ghi rõ h tên) (Ký và ghi rõ h tên)




Hi đng chm lun vn 05 (nm) thành viên gm:
Ch tch: PGS. TS Phm Vn Dc
Phn bin 1: PGS. TS Trn Th Giang Tân
Phn bin 2: TS Nguyn ình Hùng
Th ký: TS Nguyn Th Thu Hin
y viên: TS Trn Phc
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn là kt qu nghiên cu ca riêng tôi, không sao
chép ca ai. Ni dung lun vn có tham kho và s dng các tài liu, thông tin
đc đng ti trên các tác phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu
tham kho ca lun vn.

Thành ph H Chí Minh, ngày 30 tháng 10 nm 2012
Tác gi




Nguyn Thiên Tú
MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan

Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các ph lc
PHN M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 1
3. i tng, phm vi nghiên cu 1
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu 2
6. Ni dung nghiên cu 2
1 CHNG 1: C S LÝ LUN V QUAN H GIA Ý KIN CA KIM
TOÁN VIÊN VÀ T S TÀI CHÍNH 4
1.1 KIM TOÁN VÀ Ý KIN KIM TOÁN 4
1.1.1 Kim toán báo cáo tài chính và ý kin kim toán 4
1.1.2 Các dng ý kin kim toán 4
1.1.2.1 Cn c vào chun mc kim toán Vit Nam hin hành 4
1.1.2.2 i mi chun mc kim toán v báo cáo kim toán ti Vit Nam 6
1.2 T S TÀI CHÍNH 7
1.2.1 Khái quát v t s tài chính 7
1.2.2 Các nhóm t s tài chính ch yu 7
1.2.3 Kh nng s dng các t s tài chính đ d đoán tình hình hot đng ca
doanh nghip 12
1.3 MI QUAN H GIA Ý KIN KIM TOÁN VÀ T S TÀI CHÍNH 14
1.3.1 Mi quan h gia ý kin kim toán và tình hình hot đng ca doanh nghip 14
1.3.2 Mi quan h gia ý kin kim toán và t s tài chính 15
Kt lun chng 1 19
2 CHNG 2: MÔ HÌNH D OÁN Ý KIN KIM TOÁN VIÊN DA VÀO
T S TÀI CHÍNH 20
2.1 MÔ HÌNH 20

2.1.1 Chn la phng pháp nghiên cu 20
2.1.2 Chn la ban đu các bin đa vào mô hình 21
2.1.2.1 Phân tích kh nng thanh toán 23
2.1.2.2 Phân tích kh nng sinh li 24
2.1.2.3 Phân tích kh nng hot đng 25
2.1.2.4 Phân tích c cu tài chính 26
2.1.2.5 Phân tích s phát trin v quy mô công ty 27
2.1.3 Chn mu công ty nghiên cu 29
2.2 CÁC BC NGHIÊN CU 31
2.2.1 Kim tra mi tng quan gia bin đc lp và bin ph thuc 31
2.2.2 ng dng phân tích bit s phân tích vi các bin ban đu 32
2.2.3 ng dng phân tích bit s phân tích vi các bin đã chn lc 33
2.3 KT QU NGHIÊN CU 33
2.3.1 Kim tra mi tng quan gia bin đc lp và bin ph thuc 33
2.3.2 Phân tích bit s vi các bin đc lp ban đu 35
2.3.2.1 c lng h s hàm phân bit 35
2.3.2.2 Xác đnh mc ý ngha 38
2.3.2.3 Gii thích kt qu 39
2.3.3 ng dng phân tích bit s vi các bin đc chn lc 43
Kt lun chng 2 48
3 CHNG 3: TÓM TT NGHIÊN CU, NHNG BÀN LUN VÀ GI Ý
T KT QU NGHIÊN CU, HN CH VÀ HNG NGHIÊN CU
TIP THEO 49
3.1 TÓM TT NGHIÊN CU 49
3.2 NHNG BÀN LUN VÀ GI Ý T KT QU NGHIÊN CU 51
3.2.1 Bàn lun v kt qu nghiên cu 51
3.2.2 Nhng gi ý t kt qu nghiên cu 54
3.3 HN CH VÀ HNG NGHIÊN CU TIP THEO 56
3.3.1 Hn ch ca nghiên cu 56
3.3.2 Hng nghiên cu tip theo 57

Kt lun chng 3 59
KT LUN 60
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC CH VIT TT

TH : T s thanh toán hin hành
PT : S thay đi tài sn hng nm trên tng tài sn nm trc
DB : T s tng tài sn trên tng n
T1 : T s vn lu chuyn trên tng tài sn
T2 : T s li nhun gi li trên tng tài sn
T3 : Sut sinh li trên tng tài sn
T4 : T s vn c phn trên tng n phi tr
T5 : T s doanh thu trên tng tài sn

DANH MC CÁC BNG BIU


Bng 2.1 : Các bin đc lp đc s dng trong nghiên cu 28
Bng 2.2 : Bng xp hng các t s tài chính 34
Bng 2.3 : Kt qu kim đnh Kruskal Wallis 35
Bng 2.4 : Bng thng kê theo nhóm ý kin kim toán 36
Bng 2.5 : Bng kim tra s bng nhau ca giá tr trung bình tng nhóm 37
Bng 2.6 : Ma trn tng quan ni b nhóm chung 37
Bng 2.7 : T s gia tng các đ lch bình phng gia các nhóm và tng
các đ lch bình phng trong ni b nhóm 38
Bng 2.8 : H s Wilks’ Lambda 38
Bng 2.9 : H s hàm phân bit cha chun hóa 39
Bng 2.10 : Centroid ca tng nhóm ý kin kim toán 40
Bng 2.11 : Bng kt qu phân loi 41
Bng 2.12 : Bng h s chun hóa ca hàm phân bit 42
Bng 2.13 : H s tng quan kt cu 42
Bng 2.14 : H s Wilks’ Lambda 43
Bng 2.15 : H s hàm phân bit cha chun hóa 44
Bng 2.16 : Centroid ca tng nhóm ý kin kim toán 44
Bng 2.17 : Bng kt qu phân loi 45
Bng 2.18 : Bng h s chun hóa ca hàm phân bit 46
Bng 2.19 : H s tng quan kt cu 46


DANH MC CÁC PH LC

Ph lc 1 : Tóm tt v c mu, bin tài chính, bin phi tài chính, phng pháp
nghiên cu ca các mô hình trc đó
Ph lc 2 : Tóm tt v kt qu nghiên cu ca các mô hình trc đó
Ph lc 3 : Danh sách các công ty niêm yt s dng trong mô hình








1

PHN M U

1. Lý do chn đê tài
Nghiên cu mô hình d đoán ý kin kim toán viên trên báo cáo kim toán là
mt hng nghiên cu thc nghim khá phát trin. Thông qua các t s liên quan
đn tình hình tài chính và kt qu hot đng, nhiu mô hình đã đc phát trin ti
các quc gia. Các mô hình này mt mt cung cp mt công c cho kim toán viên,
mt khác giúp nhn đnh các nhân t tác đng đn ý kin ca kim toán viên nhm
có nhng gi ý cho các công ty kim toán.
Ti Vit Nam
hin nay hu nh là cha có nghiên cu nào v lnh vc này.
Nhn thy s thú v ca hng nghiên cu này cng nh mong mun đóng góp vào
hình thành mt công c h tr kim toán viên trong công vic, tôi quyt đnh thc
hin đ tài “Nghiên cu thc nghim v quan h gia ý kin kim toán đi vi
báo cáo tài chính ca các công ty niêm yt ti Vit Nam giai đon 2006 – 2010
và t s tà

i chính”.
2. Mc tiêu nghiên cu
o Tìm ra mi quan h gia ý kin kim toán đi vi báo cáo tài chính
ca các công ty niêm yt ti Vit Nam giai đon 2006 – 2010 và các
t s tài chính.
o a ra mô hình d đoán ý kin kim toán đi vi báo cáo tài chính
ca các công ty niêm yt ti Vit Nam da trên các t s tài chính.
3. i tng, phm vi nghiên cu
o i tng nghiên cu: ý kin kim toán và các t s t
ài chính trên báo
cáo tài chính.
o Phm vi nghiên cu: các công ty niêm yt ti th trng chng khoán
Vit Nam giai đon 2006 – 2010. Các công ty niêm yt trên không
bao gm các công ty hot đng trong lnh vc tài chính (ngân hàng,
chng khoán, bo him…)
2

4. Phng pháp nghiên cu
 tài s dng phng pháp phân tích đnh lng bao gm hai nghiên cu
chính:
o Phân tích tng quan gia các bin đc lp vi bin ph thuc vi
phng pháp phân tích phi tham s Kruskall Wallis.
o Áp dng phng pháp phân tích bit s đ đa ra mô hình d đoán ý
kin kim toán viên.
5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu
o Ý ngha khoa hc: tìm hiu mi q
uan h gia t s tài chính và ý
kin kim toán thông qua các nghiên cu trc đó trên th gii. T đó
đóng góp mt mô hình phân bit ý kin kim toán viên da vào t s
tài chính trong bi cnh Vit Nam.

o Ý ngha thc tin: Mô hình h tr kim toán viên đa ra quyt đnh
cui cùng v ý kin kim toán da vào các t s có th xác đnh đc
da vào các ch tiêu trên báo cáo
tài chính.
6. Ni dung nghiên cu
o Chng 1: C s lý lun v quan h gia ý kin ca kim toán viên
và t s tài chính. Chng này s trình bày s nét v kim toán báo
cáo tài chính và ý kin ca kim toán viên, khái quát v t s tài
chính, kh nng s dng t s tài chính đ d đoán tình hình hot
đng ca doanh nghip, mi quan h gia ý kin kim toán và tình
hình hot đn
g và các nghiên cu trc đó v mi quan h gia ý kin
kim toán và các t s tài chính.
o Chng 2: Mô hình d đoán ý kin ca kim toán viên da vào t s
tài chính. Chng này trình bày phng pháp chn mu và các bin
đc lp, phng pháp kim đnh phi tham s và phng pháp phân
tích bit s đ d đoán ý kin kim toán. Cui cùng là trình bày kt
qu nghiên cu đt đc.
3

o Chng 3: Tóm tt nghiên cu, các gi ý t kt qu nghiên cu, hn
ch ca đ tài và hng nghiên cu tip theo. Chng này s tóm tt
đ tài, đa ra gi ý s dng mô hình h tr kim toán viên trong vic
trình bày ý kin vê báo cáo tài chính. Ngoài ra, nghiên cu còn đánh
giá các hn ch ca đ tài cha khc phc đc, t đó đa ra các đ
xut cho nhng nghiên cu trong tng lai.
4

CHNG 1
C S LÝ LUN V QUAN H GIA Ý KIN

CA KIM TOÁN VIÊN VÀ T S TÀI CHÍNH

1.1 KIM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH VÀ Ý KIN KIM TOÁN
1.1.1 Kim toán báo cáo tài chính và ý kin kim toán
Kim toán báo cáo tài chính là vic kim toán viên và công ty kim toán đa
ra ý kin v tính trung thc và hp lý trên các khía cnh trng yu ca báo cáo tài
chính ca đn v đc kim toán theo quy đnh ca chun mc kim toán (Quc
hi, 2011).
Theo chun mc kim toán s 200, mc tiêu ca kim toán báo cáo tài chính
là giúp cho kim toán viên và các công ty kim toán đa ra ý kin v s trình bày
trung thc v
à hp lý ca báo cáo tài chính, v s tuân th pháp lut và các quy đnh
nhà nc ca đn v đc kim toán (B Tài chính, 1999).
Nh vy, ý kin kim toán là mc đích sau cùng ca mt cuc kim toán báo
cáo tài chính. Ý kin kim toán phn nh tng hp kt qu công vic kim toán và
cung cp cho ngi s dng báo cáo tài chính mt s đm bo hp lý.
1.1.2 Các dng ý kin kim toán báo cáo tài chính
1.1.2.1 Cn c v
ào chun mc kim toán Vit Nam hin hành

Theo chun mc kim toán Vit Nam s 700, điu 34 quy đnh: cn c kt
qu kim toán, kim toán viên đa ra mt trong các loi ý kin v báo cáo tài chính,
nh sau:
− Ý kin chp nhn toàn phn
− Ý kin chp nhn tng phn
− Ý kin t chi (hoc ý kin không th đa ra ý kin)
− Ý kin không chp nhn (hoc ý kin trái ngc)
5

i vi nhng báo cáo tài chính đã phn ánh trung thc và hp lý trên các

khía cnh trng yu tình hình tài chính ca đn v đc kim toán, và phù hp vi
chun mc và ch đ k toán Vit Nam hin hành, kim toán viên đa ra ý kin
chp nhn toàn phn. Trong trng hp kim toán viên không thu thp đc bng
chng kim toán cn thit và không thc hin đc th tc thay th phù hp, nu
nh hng ca gii hn p
hm vi kim toán nêu trên đc xem là trng yu nhng
cha nh hng đn tng th báo cáo tài chính thì kim toán viên đa ra ý kin
chp nhn tng phn dng ngoi tr (do gii hn phm vi kim toán); nhng nu
nh hng đn tng th báo cáo tài chính thì kim toán viên xem xét đn ý kin t
chi đa ra ý kin. Trong trng hp kim toán viên và ban giám đc bt đng
ý
kin trong vic trình bày mt hoc vài khon mc trên báo cáo tài chính dn đn sai
lch trng yu nhng cha nh hng đn tng th báo cáo tài chính thì kim toán
viên đa ra ý kin chp nhn tng phn dng ngoi tr (do không nht trí vi ban
giám đc); nhng nu nh hng đn tng th báo cáo tài chính thì kim toán viên
đa ra ý kin không chp nhn. i vi trng hp tn ti s kin
không chc chn
xy ra trong tng lai, nm ngoài kh nng kim soát ca đn v đc kim toán và
kim toán viên, nu s kin đó đc xem là có nh hng trng yu đn báo cáo tài
chính thì kim toán viên đa ra ý kin chp nhn tng phn dng tùy thuc vào.
Bên cnh vic đa ra ý kin v báo cáo tài chính, kim toán viên cng có th
trình bày đon nhn mnh
v mt s các yu t nh hng không trng yu đn báo
cáo tài chính nhng không làm thay đi ý kin ca kim toán viên. Các vn đ
thng đc kim toán viên lu ý là khi thông tin đính kèm vi báo cáo tài chính
không nht quán vi báo cáo tài chính, hoc khi khách hang còn tn ti yu t
không chc chn trng yu liên quan đn điu kin gây ra nghi ng v gi đnh hot
đng liên tc và thông tin này đã đc công b đy đ tr
ong phn thuyt minh báo
cáo tài chính…

6

1.1.2.2 i mi chun mc kim toán v báo cáo kim toán ti Vit Nam

Nhm mc tiêu hng đn xu th hi nhp hoàn toàn vi quc t trong lnh
vc k toán và kim toán, Chun mc kim toán Vit Nam đc son tho li có
ni dung tng t vi chun mc kim toán quc t.
Chun mc kim toán mi (d tho) gm 36 chun mc. Liên quan đn báo
cáo kim toán và ý kin kim toán có ba chun mc:
− VSA 700 – Hình thành ý kin kim
toán và báo cáo kim toán v báo cáo tài
chính.
− VSA 705 – Ý kin kim toán không phi là ý kin chp nhn toàn phn
− VSA 706 – on nhn mnh vn đ và vn đ khác trong báo cáo kim toán v
báo cáo tài chính.
So sánh hai h thng chun mc này v phng din ý kin kim toán, ta
thy có hai đim khác nhau c bn. Th nht, chun mc kim toán Vit Nam sp
ban hành gp ý kin ngoi tr, ý kin
không chp nhn và ý kin t chi đa ra ý
kin thành dng ý kin không phi là ý kin chp nhn toàn phn. Vy theo chun
mc kim toán Vit Nam d tho phân loi thành hai dng ý kin kim toán chính
là ý kin chp nhn toàn phn và ý kin không phi là ý kin chp nhn toàn phn.
Th hai, khi có yu t trng yu nhng không chc chn liên quan đn s kin c
ó
th xy ra trong tng lai, nm ngoài kh nng kim soát ca đn v và kim toán
viên thì kim toán đa ra ý kin có đon nhn mnh thay vì ý kin chp nhn tng
phn dng tùy thuc vào. Vy, chun mc kim toán d tho đã loi b ý kin chp
nhn tng phn dng tùy thuc vào.
Các chun mc trên còn đang trong giai đon chun b ba
n hành. Nhng thay

đi cho phù hp vi chun mc quc t s giúp Vit Nam mau hòa nhp vi các
thông l chung trên th gii.
7

1.2 T S TÀI CHÍNH
1.2.1 Khái quát v t s tài chính
 đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh và tình hình tài chính ca mt
doanh nghip, ngi ta thng s dng các t s tài chính. T s tài chính là giá tr
biu hin mi quan h gia hai hay nhiu s liu tài chính vi nhau. Các t s tài
chính khi đng mt mình cung cp thông tin khá hn ch. Chúng ch hu ích thc
s khi đc so sánh gia các k vi nha
u, gia t s ca doanh nghip vi s liu
ca các doanh nghip trong ngành hoc gia thc hin vi k hoch. Vì vy,
phng pháp phân tích t s tài chính ch yu là so sánh.
T s tài chính giúp nhà phân tích tìm ra đc xu hng phát trin ca doanh
nghip cng nh giúp nhà đu t hoc các ch n kim tra đc tình hình tài chính
ca doanh nghip.
Vn đ đt ra là ti sao chúng ta không s dng cá
c s liu ca các khon
mc có sn trên báo cáo tài chính đ so sánh mà li s dng t s tài chính. Có hai
lý do cho vic s dng các t s tài chính:
Th nht, khi ta so sánh kh nng sinh li ca hai doanh nghip, chúng ta
không th ch ly li nhun ca chúng so sánh vi nhau. Bi vì vi cùng mc li
nhun nh nhau trong khong thi gian nh nhau, nhng doanh nghip nào có s tài
sn ít hn thì kh nng
sinh li s cao hn.
Th hai, khi so sánh t s tài chính ca mt công ty vi tiêu chun ca
ngành, ngi ta thng s dng t s tài chính trung bình ca ngành. S khác bit
gia t s tài chính ca công ty và tiêu chun ca ngành s cho bit tình hình hot
đng ca công ty, v trí ca công ty trong ngành.

1.2.2 Các nhóm t s tài chính ch yu
Có bn nhóm t s tài chính ch yu là: phân tích kh nng thanh toán, phân
tích kh nng h
ot đng, phân tích c cu tài chính, phân tích kh nng sinh li.
− Phân tích kh nng thanh toán:
kh nng thanh toán là nng lc v tài chính mà
doanh nghip có đc đ đáp ng nhu cu thanh toán các khon n khi đn hn.
Nng lc tài chính đó tn ti di dng tin, các khon phi thu, tài sn có th
chuyn đi nhanh thành tin nh hàng tn kho.
8

o T s thanh toán hin hành (Current Ratio): đo lng kh nng doanh
nghip thanh toán các khon n ngn hn bng tài sn ngn hn. T s thanh
toán hin hành đc tính bng công thc sau:
Tài sn ngn hn
T s thanh toán
hin hành
=
N ngn hn
H s này càng cao thì doanh nghip có kh nng tr n càng ln nhng quá
cao thì không phi là tt vì tài sn ngn hn ca doanh nghip quá nhiu thì hiu
qu s dng tài sn s không cao.
o T s thanh toán nhanh (Quick Ratio): đo lng mc thanh khon cao hn,
ch nhng tài sn có tính thanh khon cao mi đc đa vào đ tính toán nh
tin, khon đu t tài chính ngn hn hoc n phi thu
ngn hn có th chuyn
đi nhanh thành tin. Hàng tn kho không đc xem là tài sn có th chuyn
đi nhanh thành tin nên b loi ra khi tính t s này.

Tài sn ngn hn – Hàng tn kho

T s thanh
toán nhanh
=
N ngn hn
o T s vn lu chuyn trên tng tài sn (Working capital to total assets ratio):
cho thy t trng ca vn lu chuyn so vi tng tài sn. Trong đó, vn lu
chuyn đc tính bng cách ly tài sn ngn hn tr n ngn hn. Ch tiêu vn
lu chuyn đc dùng đ xem xét kh nng thanh toán các khon n ngn hn
ca công ty trong hin ti. Vì vn lu c
huyn là mt s tuyt đi nên hn ch
trong vic so sánh gia các doanh nghip khác bit v quy mô. Vì vy, t s
vn lu chuyn trên tài sn giúp hn ch khuyt đim này. Khi t s này âm
hoc nh s phn nh mt kh nng thanh toán kém.

Tài sn ngn hn – N ngn hn
T s vn lu chuyn
trên tng tài sn
=
Tng
Tài sn

9

− Phân tích kh nng hot đng:
các t s tài chính phân tích kh nng hot đng
ca doanh nghip đc dùng đ đo lng kh nng t chc và điu hành doanh
nghip, đng thi cho thy tình hình s dng tài sn ca doanh nghip.
o Vòng quay tng tài sn (Total Asset Turnover Ratio): đo hiu qu s dng
tng tài sn ca doanh nghip. Ch tiêu này phn ánh c mt đng tài sn thì to
ra bao nhiêu đng doanh thu thun

hay nói cách khác là vn ca doanh nghip
quay đc bao nhiêu vòng trong mt chu k kinh doanh.
Doanh thu thun
Vòng quay tng
tài sn
=
Tng Tài sn
o Vòng quay hang tn kho (Inventory Turnover Ratio): đc dùng đ đo lng
hiu qu hot đng ca doanh nghip thông qua hiu qu s dng tài sn lu
đng mà c th là hàng tn kho. Vòng quay hàng tn kho đc tính bng công
thc sau:
Giá vn hang bán
Vòng quay
hang tn kho
=
Giá tr hang tn kho
Bên cnh vòng quay hàng tn kho, ch tiêu s ngày tn kho bình quân cng
đc s dng đ đo lng hiu qu hot đng ca doanh nghip. S ngày tn kho
bình quân cho bit mt vòng quay hàng tn kho ca doanh nghip mt bao nhiêu
ngày và đc xác đnh bng công thc:
S ngày trong k
S ngày tn kho
bình quân
=
Vòng quay hàng tn kho
Thông thng, mt chu k kinh doanh ca doanh nghip là mt nm tài
chính. Vì vy, s ngày trong k thông thng đc s dng là 360 ngày. S ngày
tn kho bình quân càng ln tng đng vi vic vòng quay hàng tn kho càng nh
chng t tc đ luân chuyn hàng tn kho khá chm, vn đc s dng không hiu
qu và ngc li.

10

o Vòng quay n phi thu (Receivables Turnover Ratio) : đc dùng đ đo
lng hiu qu hot đng ca doanh nghip. Vòng quay n phi thu th hin
tc đ luân chuyn n phi thu hay kh nng thu hi n ca doanh nghip. Ch
tiêu này càng ln chng t n thu hi càng nhanh. Vòng quay n phi thu đc
tính bng công thc sau:
Doanh thu bán chu thun
Vòng quay n
phi thu
=
N phi thu
Bên cnh vòng quay n phi thu, ch tiêu k thu tin bình quân cng đc s
dng đ đo lng kh nng thu hi n ca doanh nghip và đc tính bng công
thc sau:
S ngày trong k
K thu tin
bình quân
=
Vòng quay n phi thu
Nu rút ngn k thu tin bình quân thì chng nhng tng tc đ luân chuyn
vn lu đng mà còn gim bt đc ri ro trong khâu thanh toán.
− Phân tích c cu tài chính (còn gi là đòn by tài chính):
c cu tài chính đc
xem nh là mt chính sách tài chính thông qua các khon n vay đ khuch đi li
nhun cho doanh nghip, chính vì vy còn gi c cu tài chính là đòn by tài chính.
Các phép đo đòn by tài chính là công c đ xác đnh xác sut doanh nghip mt
kh nng thanh toán. N quá nhiu s dn ti xác sut phá sn và kit qu tài chính.
Tuy nhiên, n là mt dng tài tr tài chính quan trng và to “lá chn thu” cho
doanh nghip do lãi sut tin v

ay đc tính nh mt khon chi phí hp l.
o T s n (Debt Ratio): đc dùng đ đo lng tng quan gia n phi tr
và tng tài sn. Các ch n thng thích mt t s n va phi, t s n càng
thp thì món n càng đc đm bo thanh toán khi doanh nghip có kh nng
phá sn. Tuy nhiên, các ch s hu doanh nghip m
un có mt t s n cao vì
h mun gia tng li nhun nhanh và vic tng thêm vn ch s hu có th làm
gim quyn điu hành hay kim soát ca doanh nghip.
Tng n phi tr
T s n =
Tng tài sn
11

− Phân tích kh nng sinh li:
kh nng sinh li ca doanh nghip là kt qu ca
vic s dng tt c tài sn doanh nghip nm gi. Chính vì vy, phân tích kh nng
sinh li tc là phân tích hiu qu s dng tài sn ca doanh nghip.
o T sut li nhun trên doanh thu (Return on Sales – ROS): đo lng lng
lãi ròng tc li nhun sau thu trong mt đng doanh thu thu đc. Các ngành
khác nhau thì s có li nhun biên t khá
c nhau. Trong cùng mt ngành, nu
công ty nào có t sut li nhun trên doanh thu cao hn thì chng t công ty đó
qun lý và s dng các yu t đu vào tt hn.
Lãi ròng
T sut li nhun
trên doanh thu
=
Doanh thu thun
Trong công thc trên, mt s nhà phân tích s dng t s là li nhun trc và
chi phí lãi vay. Lý do là cách tính này giúp loi b nh hng ca thu và c

cu tài chính đn vic so sánh kh nng qun lý chi phí ca công ty.
o Sut sinh li trên tng tài sn (Return On Assets - ROA): đo lng kh nng
sinh li trên mi đng tài sn ca doanh nghip, qua đó đo lng hiu qu s
dng và qun lý ngun t
ài sn ca mt doanh nghip. Khi tính toán ch tiêu
ROA, nhà phân tích thng s dng mt trong hai công thc sau:
Li nhun sau thu
ROA =
Tng vn
Hoc:
Li nhun trc thu và lãi vay
ROA =
Tng vn
Tuy nhiên, trong hai công thc này, công thc s dng li nhun trc thu
và lãi vay đ tính ROA phn ánh tt hn v mt ý ngha. Vì li nhun trc thu và
lãi vay là kt qu mà doanh nghip s dng toàn b tài sn ca mình đ to ra,
không phân bit ngi th hng kt qu này là ch doanh nghip hay ch n cho
vay; cng ging nh toàn b tài sn không phân bit tài sn đó có đc do t đu t
ha
y đi vay.
12

o Sut sinh li trên vn c phn thng (Return on Equity – ROE): đo lng
kh nng sinh li trên mi đng vn c phn  mt công ty c phn, qua đó đo
lng hiu qu s dng vn ca mt doanh nghip đ to ra thu nhp và lãi cho
các c đông c phn ph thông.
Lãi cho c đông c phn ph thông
ROE =
Tng vn c phn p
h thông

ROE còn đc tính theo công thc sau:
Li nhun sau thu
ROE =
Tng vn c phn ph thông
1.2.3 Kh nng s dng các t s tài chính đ d đoán tình hình hot đng ca
doanh nghip
T s tài chính đc s dng cho rt nhiu mc đích. Ngi ta có th dùng
t s tài chính đ đánh giá kh nng tr n ca mt công ty, hoc đánh giá nng lc
làm vic ca ban giám đc, hoc s phát trin v quy mô ca công ty trong thi
gian kinh doanh trc đó… Ngoà
i ra, t s tài chính còn đc s dng cho mc
đích d đoán. Các nhà phân tích hoc k toán thng s dng t s tài chính đ d
đoán các bin tài chính trong tng lai. Riêng nhng nhà nghiên cu s dng t s
tài chính trong mô hình thng kê đ d đoán kh nng phá sn ca công ty hoc
đánh giá ri ro, d đoán h s tín nhim ca công ty… Các mô hình đáng chú ý là
mô hình ca Horrigan (1966) dùng phng pháp phân tích tng
quan, Pinches và
Mingo (1973) dùng phng pháp phân tích bit s đ d đoán đim ca trái phiu
các công ty… Hoc mô hình phân tích đn bin ca Beaver (1966) s dng các t
s tài chính trong giai đon nm nm trc khi các doanh nghip phá sn đ d
đoán kh nng phá sn vi xác sut đoán đúng khá cao. n nm 1968, Atman đã
s dng phng pháp phân tích bit s trong mô hình Z – score đ phân tích tín
dng, phân tích đu t và đá
nh giá kh nng không th tip tc hot đng ca các
công ty.
13

Sau đó, k thut này đc áp dng  nhiu nc và nhiu ngành ngh khác
nhau, và đc bit đc s dng rng rãi trong ngành ngân hàng. Vic s dng Z –
score đ phân tích và d đoán ngày càng m rng hn và đc u tiên trong vic d

đoán s phá sn ca các công ty. Mt s các mô hình khác cng s dng t s đ d
đoán s phá sn ca doanh nghip nh mô hình ca Wilcox (1976), mô hình ca
Oh
lson (1980) và mô hình ca Zavgren (1985)… Bên cnh mô hình d đoán phá
sn doanh nghip, vic s dng t s tài chính còn giúp các nhà nghiên cu đa ra
các mô hình d đoán ri ro doanh nghip mà s phát trin mnh nht ca loi mô
hình này là s dng t s tài chính đ d đoán ch s beta nh mô hình ca
Thompson (1976), Roenfeldt và Cooley (1978)
Vy, vic s dng các t s tài chính đ d đoán kh nng hot đng
ca các
công ty đã đc đa vào nghiên cu t rt lâu và càng ngày càng đc nghiên cu
sâu hn và áp dng rng rãi hn ti nhiu nc trên th gii. Các nhà nghiên cu
cng đã m rng lnh vc nghiên cu, phng pháp nghiên cu và c mc đích
nghiên cu đ tn dng ht kh nng d đoán ca các t s tài chính đi vi tình
hình hot đng ca
công ty. Trong nghiên cu này, t s tài chính đc s dng đ
d đoán kh nng công ty niêm yt có đc nhn ý kin chp nhn toàn phn ca
kim toán viên hay không. Kh nng d đoán ca t s tài chính đi vi tình hình
hot đng ca công ty đã đc chng minh bi nhng nghiên cu va nêu trên.
Phn tip theo ca đ tài s tìm hiu mi quan h gia ý
kin kim toán và tình hình
hot đng ca doanh nghip.




14

1.3 MI QUAN H GIA Ý KIN KIM TOÁN VÀ T S TÀI CHÍNH
1.3.1 Mi quan h gia ý kin kim toán và tình hình hot đng ca doanh nghip

Theo chun mc kim toán Vit Nam s 700 quy đnh, kim toán viên và
công ty kim toán s đa ra ý kin chp nhn toàn phn nu báo cáo tài chính sau
khi kim toán phn ánh trung thc và hp lý trên các khía cnh trng yu tình hình
tài chính ca đn v đc kim toán, và phù hp vi chun mc và ch đ k toán
hin hành hoc đc chp nhn ti Vit Nam.
Tuy nhiên, trên thc t, khi tình hình hot đng ca doanh nghip không tt
s gây ra nhiu vn đ khin kim toán viên phi cân nhc k lng khi đa ra ý
kin kim toán. S cân nhc k lng vn là công vic ca kim toán viên trong bt
k cuc kim toán nào. Tuy nhiên, đi vi nhng công ty có tình hình hot đng

không tt, kim toán viên càng phi cn thn hn, đánh giá k hn nhng áp lc,
thách thc ca công ty đang gp phi, xem xét kh nng nhng khó khn đó làm
nh hng đn tính chính trc ca ban lãnh đo.
c bit là vi công ty niêm yt, vì sc ép rt ln đi vi vic phi đt đc
ch tiêu li nhun theo k hoch trong điu kin tình hình hot đng
gp nhiu khó
khn, các công ty này có kh nng s s dng các th thut k toán đ “làm đp”
báo cáo tài chính, bin l thành lãi, bin lãi ít thành lãi nhiu đ gi giá c phiu,
tránh sc ép ca c đông, hoc nhm thu hút vn t các c đông tim nng khác
giúp công ty đng vng trong điu kin kinh doanh khó khn.
H cng có th li dng các c tính k toán đ gim
chi phí t đó tng li
nhun theo mong mun. Các bin pháp gim chi phí có th đc s dng là thay đi
chính sách khu hao nhm gim chi phí khu hao, hoc vic ct gim các chi phí
hu ích nh chi phí nghiên cu và phát trin, qung cáo, duy tu và bo dng thit
b…  tng li nhun, bên cnh vic gim phí, các công ty niêm yt cng thng
tng doanh thu bng cách ghi nhn doanh thu không có tht hoc doanh thu ca
nm
sau vào nm hin ti. Vic ghi nhn doanh thu o nh vy chng nhng làm
tng li nhun mà còn ci thin tính thanh khon ca doanh nghip gây ra sai lch

nhiu khon mc trên báo cáo tài chính. Các sai lch này nu trng yu này s b
15

kim toán viên yêu cu điu chnh và có th gây ra s bt đng gia kim toán viên
và ban giám đc. Nu bàn lun và thng lng không gii quyt đc vn đ thì
có kh nng kim toán viên s đa ra ý kin không phi là ý kin chp nhn toàn phn.
Cng vi mc đích hn ch nhng đim xu, không mun kim toán viên
phát hin ra nhng sai lch trên báo cáo tài chính, công ty đc kim
toán có th
gii hn phm vi kim toán bng cách áp đt mt s các điu khon ca hp đng
kim toán, hoc không thc hin đúng các tha thun trong hp đng kim toán, ln
tránh trách nhim, t chi cung cp thông tin, bng chng cn thit, hay ngn chn
công vic ca kim toán viên… Trong nhng trng hp nh vy, kim toán viên
thc hin th tc kim
toán thay th khác mt cách hp lý. Nu không th thu thp
đc bng chng kim toán cn thit, kim toán viên s cân nhc đa ra ý kin khác
vi ý kin chp nhn toàn phn.
Khi tình hình hot đng ca doanh nghip không tt, và thm chí vi phm
gi đnh hot đng liên tc, kim toán viên s cân nhc s đy đ ca vic công b
thông tin trên thuyt minh báo cáo tài chính và đa ra ý kin kim t
oán.
Tóm li, tình hình hot đng ca công ty đc kim toán là yu t quan
trng trong vic kim toán viên cân nhc xem xét khi đa ra ý kin kim toán.
1.3.2 Mi quan h gia ý kin kim toán và t s tài chính
T nhng vn đ đã nêu trên, chúng ta thy rõ t s tài chính và tình hình
hot đng ca công ty có quan h mt thit vi nhau; bên cnh đó, ý kin kim toán
li có mi liên h khá cht ch vi t
ình hình hot đng ca công ty. Theo tính cht
bc cu, t s tài chính và ý kin kim toán cng có tng quan vi nhau. iu đó
đã đc chng minh bi rt nhiu nghiên cu trên th gii (ph lc 1 và ph lc 2).

Nghiên cu đu tiên đc k đn là mô hình s dng phng pháp xác sut
ca Dopouch và cng s (1987) s dng bin tài chính và bin th trng đ d
đo
án kim toán viên có đa ra ý kin chp nhn toàn phn hay không. Kt qu cho
thy bin quan trng nht trong vic d đoán ý kin kim toán là bin gi li nhun
ca doanh nghip nm hin ti, s thay đi li nhun công ty tr li nhun trung
bình ngành và s thay đi ca t s tài chính tng n đi vi tng tài sn.