CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ NHÂN SỰ.doc

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ QUẢN TRỊ NHÂN SỰ
1.1 Tổng quát về quản trị nhân sự
1.2 Hoạch định, tuyển mộ và tuyển chọn nhân viên
1.2 Đào tạo và phát triển nhân sự
1.4 Đánh giá thành tích công tác
1.5 Chế độ đãi ngộ nhân sự
1.6 Giao tế nhân sự
1.7 Các nhân tố ảnh hưởng và sự cần thiết của việc hoàn thiện công tác
quản trị nhân sự
`
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 7 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
1. TÓM TẮT CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ NHÂN SỰ:
1.1 Tổng quát về quản trị nhân sự
1.1.1 Khái niệm quản trị nhân sự
Nhân sự là một trong các nguồn lực quan trọng quyết định đến sự tồn tại và phát
triển của bất kỳ doanh nghiệp nào. Vì vậy vấn đề nhân sự luôn được quan tâm hàng
đầu.
Có rất nhiều cách phát biểu khác nhau về quản trị nhân sự:
- Theo giáo sư người Mỹ Dimock: “Quản trị nhân sự bao gồm toàn bộ các biện
pháp và thủ tục áp dụng cho nhân viên của một tổ chức và giải quyết tất cả các
trường hợp xảy ra có liên quan tới một công việc nào đó”.
- Còn theo giáo xư Felix Migro thì cho rằng: “Quản trị nhân sự là một nghệ thuật
chọn lựa nhân viên mới và sử dụng các nhân viên cũ sao cho năng suất và chất lượng
công việc của mỗi người đều đạt mức tối đa có thể”.
Như vậy quản trị nhân sự được hiểu là một trong các chức năng cơ bản của quá
trình quản trị, giải quyết tất cả các vấn đề liên quan tới con người gắn với công việc
của họ trong bất cứ tổ chức nào.

Quản trị nhân sự là một hoạt động vừa mang tính khoa học, vừa mang tính nghệ
thuật vì quản trị nhân sự là một lĩnh vực gắn bó nhiều đến văn hóa tổ chức và chứa
đựng nhiều giá trị nhân văn hơn bất cứ một lĩnh vực quản trị nào khác.
1.1.2 Tầm quan trọng của quản trị nhân sự
Yếu tố giúp ta nhận biết được một doanh nghiệp hoạt động tốt hay không hoạt
động tốt, thành công hay không thành công chính là lực lượng nhân sự.
Những con người cụ thể với lòng nhiệt tình và óc sáng kiến. Mọi thứ còn lại như:
máy móc thiết bị, của cải vật chất, công nghệ kỹ thuật đều có thể mua được, học hỏi
được, sao chép được, nhưng con người thì không thể.
Vì vậy có thể khẳng định rằng quản trị nhân sự có vai trò thiết yếu đối với sự tồn
tại và phát triển của doanh nghiệp.
Trong doanh nghiệp quản trị nhân sự thuộc chức năng chính của nhà quản trị,
giúp nhà quản trị đạt được mục đích thông qua nỗ lực của người khác. Các nhà quản
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 8 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
trị có vai trò đề ra các chính sách, đường lối, chủ trương có tính chất định hướng cho
sự phát triển của doanh nghiệp. Do đó nhà quản trị phải là người biết nhìn xa trông
rộng, có trình độ chuyên môn cao. Người thực hiện các đường lối, chính sách mà nhà
quản trị đề ra là các nhân viên nghiệp vụ chuyên môn thừa hành, kết quả công việc
hoàn thành tốt hay không phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của nhân viên. Vì vậy cho
nên có thể nói rằng “mọi quản trị suy cho cùng cũng là quản trị con người”.
Quản trị nhân sự góp phần vào việc giải quyết các mặt kinh tế xã hội của vấn đề
lao động. Đó là một vấn đề chung của xã hội, mọi hoạt động kinh tế nói chung đều đi
đến một mục đích sớm hay muộn là làm sao cho người lao động hưởng thành quả do
họ làm ra.
Quản trị nhân sự gắn liền với mọi tổ chức, bất kỳ một cơ quan, tổ chức nào cũng
cần phải có bộ phận nhân sự. Quản trị nhân sự là một thành tố quan trọng của chức
năng quản trị. Quản trị nhân sự có gốc rễ và các nhánh trãi rộng khắp nơi trong mọi
tổ chức. Quản trị nhân sự là hoạt động bề sâu chìm trong doanh nghiệp nhưng lại
quyết định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

1.1.3 Các nội dung chủ yếu của quản trị nhân sự
Quản trị nhân sự là một hoạt động của quản trị doanh nghiệp, là quá trình tổ chức
nguồn lao động cho doanh nghiệp, là phân bố sử dụng nguồn lao động một cách khoa
học và có hiệu quả trên cơ sở phân tích công việc, bố trí lao động hợp lý, để xác định
nhu cầu lao động và tiến hành tuyển dụng nhân sự, đào tạo, phát triển nhân sự, đánh
giá nhân sự thông qua việc thực hiện nhiệm vụ cấp trên giao.
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 9 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
Sơ đồ nội dung của công tác quản trị nhân sự
(Sơ đồ 1.1 nguồn từ tài liệu quản trị nhân sự - Tác giả: Trần Kim Dung)
1.1.4 Mục tiêu của quản trị nhân sự
Mục tiêu của quản trị nhân sự không chỉ phục vụ cho lợi ích của doanh nghiệp
hay công nhân viên mà còn nhằm mục đích hài hòa và hoàn hảo về sự quân bình giữa
các đại lượng thuộc các nhóm được hưởng lợi ích sau đây:
o Khách hàng
o Nhân viên
o Chủ doanh nghiệp
o Môi trường
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 10 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Phân tích công việc: xác định nội dung đặc
điểm của từng công việc, đánh giá tầm
quan trọng của công việc và đưa ra các yêu
cầu cần thiết đối với người thực hiện.
Tuyển dụng nhân sự: chiêu mộ và chọn ra
những người có khả năng thực hiện công
việc.
Đào tạo và phát triển nhân sự: giúp người
lao động xác định được mục tiêu hướng đi
của mình, tạo môi trường thuận lợi để
người lao động làm việc tốt.

Đánh giá và đãi ngộ nhân sự: nhằm kích
thích người lao động nâng cao hiệu quả
kinh doanh, thực hiện mục tiêu của doanh
nghiệp.
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
Mô hình quản trị nhân sự của doanh nghiệp
(Sơ đồ 1.1 nguồn từ tài liệu quản trị nhân sự - Tác giả: Trần Kim Dung)
Những công cụ quan trọng nhất trong quản trị nhân sự không được riêng rẻ, cô
lập mà chúng phải được phối hợp chặt chẽ cũng như hướng theo viễn cảnh tổng thể
của doanh nghiệp. Đồng thời đóng góp trong việc phát triển đưa vào ứng dụng và
đánh giá kết quả mô thức. Qua đó, tất cả các nhóm hưởng lợi ích của doanh nghiệp
được quan tâm đồng đều.
Mô hình quản trị nhân sự còn chú trọng nhiều đến một số trọng điểm sau:
- Quản trị nhân sự cần được hướng theo tầm nhìn chiến lược
- Nên coi nhân viên là tài nguyên quý giá
- Chức năng quản trị nhân sự phải được coi là nhiệm vụ quản trị hàng đầu
Gắn liền lợi ích của nhân viên với lợi ích của doanh nghiệp, đó cũng là tiêu chí
trong kinh doanh mà các doanh nghiệp cần phải quan tâm, bởi khi nhân viên không
được thỏa mãn những nhu cầu cá nhân của họ, sẽ làm năng suất lao động giảm, khả
năng hoàn thành công việc thấp và chậm chạp, đôi khi dẫn đến việc mất đi nguồn
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 11 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
nhân lực mà doanh nghiệp đã dày công đào tạo và gầy dựng. Mục tiêu của các cấp
quản trị là luôn hướng đến sự bền vững và phát triển doanh nghiệp.
Nhu cầu của nhân viên cũng là một vấn đề mà nhà quản trị nhân sự không thể
làm ngơ bởi đó là động cơ thúc đẩy nhân viên làm việc.
1.2 Hoạch định, tuyển mộ và tuyển chọn nhân viên
1.2.1 Hoạch định nhân sự:
Trước đây một số bộ phận rất thụ động trong công tác của mình, luôn chờ đợi
cấp trên phân bổ, chỉ định, chờ hội đủ các điều kiện mới tiến hành công việc. Do đó

rất lãng phí thời gian và kém hiệu quả. Ngày nay dưới tác động của nền kinh tế thị
trường hầu hết các ngành nghề, các bộ phận đều có sự chuyển biến rõ rệch trong
công tác quản lý, cũng như việc tự đề ra kế hoạch, hoạch định các nhu cầu về nhân sự
trong tương lai.
Hoạch định nhân sự là tiến trình triển khai thực hiện các kế hoạch và các chương
trình nhằm đảm bảo rằng cơ quan sẽ có đúng số lượng, số người và công việc được
bố trí đúng nơi, đúng lúc, đúng chỗ.
Hay nói một cách khác: hoạch định nhân sự là một tiến trình xét duyệt lại một
cách có hệ thống những yêu cầu về nguồn nhân sự để đảm bảo rằng cơ quan sẽ có
đúng số người có đủ các kỹ năng theo đúng nhu cầu.
Tiến trình hoạch định:
Tiến trình hoạch định nhân sự được tiến hành theo bốn bước sau:
Bước 1:
Đề ra nhu cầu và dự báo nhu cầu, sau đó ước tính lượng lao động cần thiết đáp
ứng nhu cầu sản xuất. Đồng thời phải quan tâm tới các yếu tố sau:
- Số lượng lao động biến động
- Chất lượng và nhân cách của nhân viên
- Quyết định nâng cấp chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ xâm nhập thị trường
- Những thay đổi về khoa học kỹ thuật và mở rộng sản xuất
- Nguồn tài chính sẵn có
- Những quyết định nâng cấp chất lượng sản phẩm và dịch vụ
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 12 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
Bước 2: Đề ra chính sách
Sau khi các chuyên viên phân tách và đối chiếu giữa nhu cầu và khả năng của
doanh nghiệp nhờ vào hệ thống thông tin, bộ phận nhân sự đề xuất một số chính sách,
thủ tục và kế hoạch cụ thể. Nếu doanh nghiệp có đủ khả năng cung ứng theo nhu cầu,
doanh nghiệp có nên áp dụng chính sách cũ hay sắp xếp lại. Trong trường hợp dư
thừa hoặc thiếu nhân viên Trưởng bộ phận tổ chức nhân sự phải cân nhắc, tính toán
lại cho phù hợp với nhu cầu thực tại của doanh nghiệp và trình Giám đốc phê duyệt.

Bước 3: Thực hiện các kế hoạch
Thực hiện các kế hoạch, nhà quản trị sẽ phối hợp với trưởng các bộ phận liên hệ
để thực hiện chương trình và kế hoạch theo nhu cầu
Khiếm dụng nhân viên:
Thiếu nhân viên theo đúng khả năng, nhà quản trị phải điều tiết như thế nào đối
vơi đội ngũ nhân viên theo đúng khả năng và công việc, đúng trình độ chuyên môn
của họ. Thăng chức và giáng chức theo đúng nhu cầu của doanh nghiệp, sắp xếp lại
công việc. Nếu lượng nhân viên hiện có không đủ khả năng đáp ứng công việc nên có
chỉ tiêu tuyển dụng và đào tạo mới.
Thặng dư nhân viên:
Nếu trường hợp dư thừa nhân viên thì nhà quản trị phải:
 Hạn chế việc tuyển dụng
 Giảm bớt lao động
 Cho về hưu sớm
 Cho tạm nghỉ thời gian
Bước 4: Kiểm tra và Đánh giá
Trong mỗi giai đoạn nhà quản trị phải thường xuyên kiểm soát xem các kế hoạch
và chương trình có phù hợp với mục tiêu đề ra hay không. Cần phải tiến hành đánh
giá các kế hoạch rút ra kinh nghiệm.
Bốn bước trên được thực hiện theo quy trình sau:
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 13 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Bước 2
MÔI TRƯỜNG BÊN NGOÀI
MÔI TRƯỜNG BÊN TRONG
HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC
Hoạch định nhân sự
Dự báo nhu
cầu nhân sự
So sánh giữa nhu cầu về
khả năng sẵn có

Khả năng
sẵn có về
nhân sự
Cung = Cầu Dư thừa nhân viên
Khiếm dụng nhân viên
Đề ra chính sách và kế hoạch
Không
hành
động
* Hạn chế tuyển dụng
* Giảm giờ lao động
* Về hưu sớm
* Nghỉ tạm thời
Tuyển mộ
Tuyển chọn
* Thuyên chuyển
* Thăng chức
* Giáng chức
* Đào tạo và phát triển
Kiểm soát
đánh giá
Bước 1
Bước 3
Bước 4
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
Sơ đồ tiến trình hoạch định nhân sự
(Sơ đồ 1.2 nguồn từ tài liệu quản trị nhân sự - Tác giả: Trần Kim Dung)
Các phương pháp dự báo:
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 14 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Bước 4

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
Có rất nhiều phương pháp dự báo tài nguyên nhân sự tuy nhiên với tình hình thực
tế ta có một số phương pháp dự báo như sau:
+ Phân tích xu hướng.
+ Phân tách tỷ suất nhân quả:
Đây là kỹ thuật xác định tỷ suất của một số nguyên do và số công nhân cần phải
có thể đạt được yêu cầu.
Kỹ thuật này dự báo về các yêu cầu về các loại nhân sự khác nhau
+ Phân tích tương quan:
Là tìm mối tương quan giữa hai biến số, trong trường hợp dự báo nhu cầu nhân
sự, kỹ thuật này cũng phân tách hai yếu tố có tương ứng với nhau không. Đó là yếu
tố hoạt động kinh doanh so với mức độ tuyển dụng nhân viên của doanh nghiệp. Nếu
có sự tương quan, nhà quản trị có thể dự báo nhu cầu nhân sự.
 Sử dụng máy vi tính:
Việc đưa máy vi tính vào trong công việc quản trị nhân sự là một điều cần thiết
và mang lại hiệu quả thiết thực mà hiện nay có rất nhiều doanh nghiệp đang dần dần
hoàn chỉnh hệ thống computer hóa để hoàn thiện công tác quản lý của mình.
 Phán đoán của cấp quản trị:
Dù cho chúng ta có áp dụng kỹ thuật hay phương pháp dự báo nào đi chăng nữa
thì trí phán đoán của cấp quản trị vẫn đóng vai trò quan trọng. Nhà quản trị có thể
điều chỉnh dự báo dựa trên các yếu tố mà họ tin rằng sẽ thay đổi trong tương lai.
Hoạch định nhân sự là một tiến trình duyệt xét lại một cách có hệ thống những
yêu cầu về nhân sự để bảo đảm rằng cơ quan sẽ có đúng số người có nhu cầu.
Sau khi đã đề ra các mục tiêu, doanh nghiệp sẽ đề ra chiến lược và kế hoạch chi
phối toàn bộ các hoạt động của doanh nghiệp. Dựa vào mục tiêu và chiến lược này,
nhà quản trị tổ chức nhân sự sẽ hoạch định, việc hoạch định nhân sự có hai thành tố
nhu cầu và khả năng sẵn có. Điều này đòi hỏi các nhà quản lý phải dự báo.
Có các phương pháp dự báo: Đó là khái niệm xu hướng lâu dài, xu hướng này dự
phòng nhu cầu đối với sản phẩm.
1.2.2 Tuyển mộ nhân viên

SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 15 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Bước 4
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
Tuyển mộ nhân viên là một tiến trình thu hút những người có khả năng từ nhiều
nguồn khác nhau đến đăng ký, nộp đơn tìm việc làm. Hoạch định nhân sự nhà quản
trị nhận ra rằng cần thêm nguồn nhân lực và từng bước tiến hành tuyển mộ nhân viên.
Việc tuyển mộ rất tốn kém, cho nên cấp quản trị phải đảm bảo rằng họ đang sử dụng
các phương pháp và các nguồn nhân sự hữu hiệu nhất.
Tiến trình tuyển mộ:
Tiến trình tuyển mộ nhân viên được thực hiện theo sơ đồ sau:
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 16 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung
Cá nhân được tuyển mộ
HOẠCH ĐỊNH NHÂN SỰ
Các giải pháp khác
Tuyển mộ
Nguồn nội bộ
Nguồn bên ngoài
Các phương pháp
nội bộ
Các phương pháp bên
ngoài
MÔI TRƯỜNG BÊN NGOÀI
MÔI TRƯỜNG BÊN TRONG
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị nhân sự
Sơ đồ tiến trình tuyển mộ nhân sự
(Sơ đồ 1.3 nguồn từ phòng tổ chức nhân sự của doanh nghiệp)
Tuyển mộ nhân viên:
SVTH: Đỗ Ngọc Vẹn 17 GVHD: ThS.Phạm Thị Kim Dung