vai trò của đoàn thanh niên tham gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện yên thế, tỉnh bắc giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM





NGUYỄN MẠNH TÙNG



VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN THAM GIA
XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN YÊN THẾ, TỈNH BẮC GIANG



LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ





HÀ NỘI, NĂM 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM





NGUYỄN MẠNH TÙNG



VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN THAM GIA
XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN YÊN THẾ, TỈNH BẮC GIANG


CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ : 60.34.04.10


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS NGUYỄN HỮU NGOAN



HÀ NỘI, NĂM 2015
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi. Số liệu và kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa từng được sử dụng trong bất cứ luận văn, luận
án nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đều đã được
cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày 15 tháng 5 năm 2015
Học viên thực hiện



Nguyễn Mạnh Tùng

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page iii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám
hiệu Học viện Nông Nghiệp Việt Nam, các thầy cô giáo, đặc biệt là các thầy cô giáo
trong khoa Kinh tế &PTNT, những người đã trang bị cho tôi những kiến thức cơ
bản và những định hướng đúng đắn trong học tập và tu dưỡng đạo đức, tạo tiền đề
tốt để tôi học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Hữu Ngoan người
thầy giáo đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi
trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn Huyện ủy, UBND huyện Yên Thế; các cơ quan
ban, ngành, đoàn thể của huyện, các đơn vị hoạt động sự nghiệp, hoạt động kinh tế
đóng trên địa bàn; Đảng ủy, UBND các xã, thị trấn;, tổ chức Đoàn thanh niên các
cấp và những đoàn viên, thanh niên, người dân địa phương đã cung cấp những
thông tin cần thiết và giúp đỡ tôi trong tìm hiểu, nghiên cứu đề tài tại địa bàn.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã quan
tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến hành nghiên cứu
và hoàn thành đề tài này.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 15 tháng 5 năm 2015
Học viên thực hiện

Nguyễn Mạnh Tùng


Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page iv

MỤC LỤC


LỜI CAM ĐOAN ii
LỜI CẢM ƠN iii
MỤC LỤC iv
DANH MỤC VIẾT TẮT vii
DANH MỤC BẢNG viii
PHẦN I MỞ ĐẦU 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 3
1.2.1. Mục tiêu chung 3
1.2.2 Mục tiêu cụ thể 3
1.3. Đối tượng, phạm vi, nội dung nghiên cứu của đề tài 3
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu: 3
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu 3
PHẦN II CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 4
2.1. Cơ sở lý luận 4
2.1.1. Giới thiệu về chương trình nông thôn mới và tổ chức Đoàn TNCS
Hồ Chí Minh. 4
2.1.2. Vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng nông thôn mới 13
2.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của Đoàn Thanh niên trong

tham gia xây dựng NTM. 21
2.2. Cơ sở thực tiễn 24
2.2.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới 24
2.2.2. Tình hình xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam 34
2.2.3. Bài học kinh nghiệm 37
PHẦN III PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40
3.1 Đặc điểm của huyện Yên Thế 40
3.1.1 Điều kiện tự nhiên 40
3.1.2. Điều kiện Kinh tế - Xã hội 43
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page v

3.2. Phương pháp nghiên cứu 48
3.2.1. Phương pháp tiếp cận 48
3.2.2 Chọn điểm nghiên cứu: 48
3.2.3. Thu thập số liệu 48
3.2.4. Phương pháp tổng hợp/ xử lý thông tin 51
3.2.5. Phương pháp phân tích thông tin 52
3.2.6. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 54
PHẦN IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 55
4.1. Thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trong thực hiện chương trình
Nông thôn mới tại địa bàn huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang. 55
4.1.1. Tình hình triển khai chương trình nông thôn mới tại huyện Yên Thế 55
4.1.2. Vai trò của Đoàn thanh niên trong xây dựng nông thôn mới trên địa
bàn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang 58
4.1.3. Kết quả bước đầu đạt được trong thực hiện chủ trương xây dựng nông
thôn mới tại huyện Yên Thế 84
4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của Đoàn thanh niên trong việc thực
hiện chương trình nông thôn mới 87
4.2.1 Trình độ, nhận thức của đoàn viên, thanh niên: 87

4.2.2 Sự nhiệt tình của đội ngũ cán bộ Đoàn 90
4.2.3 Kinh phí dành cho các hoạt động của Đoàn còn hạn chế 90
4.2.4 Sự tạo điều kiện của các cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương 91
4.2.5 Công tác tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới 91
4.2.6 Tính minh bạch trong thực hiện chương trình nông thôn mới ở địa
phương 92
4.3 Định hướng và giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn Thanh niên trong
xây dựng NTM ở huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang trong thời gian tới 93
4.3.1. Định hướng nâng cao vai trò của Đoàn Thanh niên 93
4.3.2. Một số giải pháp chủ yếu tăng cường, nâng cao hiệu quả vai trò của
Đoàn thanh niên trong thực hiện chương trình nông thôn mới 94

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page vi

PHẦN V KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 100
5.1. Kết luận 100
5.2. Kiến nghị 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO 104
PHỤ LỤC 106


Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page vii

DANH MỤC VIẾT TẮT
Viết tắt Diễn giải
BCH Ban chấp hành
BCĐ Ban chỉ đạo
BQL Ban quản lý

CSHT Cơ sở hạ tầng
CNH-HĐH Công nghiệp hóa-hiện đại hóa
CNTT Công nghệ thông tin
CN-XD Công nghiệp-xây dựng
CSHT Cơ sở hạ tầng
CSXH Chính sách xã hội
CTMTQG Chương trình mục tiêu quốc gia
ĐVTN Đoàn viên thanh niên
HĐND Hội đồng nhân dân
HTX Hợp tác xã
KHCN Khoa học công nghệ
KHKT Khoa học kĩ thuật
NHCS-XH Ngân hàng chính sách xã hội
NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn
NS-VSMT Nước sạch – vệ sinh môi trường
NTTS Nuôi trồng thủy sản
NTM Nông thôn mới
MTQG Mục tiêu quốc gia
TTN Thanh thiếu nhi
TNTN Thanh niên tình nguyện
TTCN Tiểu thủ công nghiệp
TTAT Trật tự an toàn
THPT Trung học phổ thông
THCS Trung học cơ sở
TH Tiểu học
THCN Trung học chuyên nghiệp
TNCS Thanh niên cộng sản
LHTN Liên hiệp thanh niên
UBND Ủy ban nhân dân

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page viii

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang
3.1 Tình hình sử dụng đất đai của huyện Yên Thế qua 3 năm (2011 - 2013) 42
3.2 Tình hình dân số và lao động của huyện Yên Thế qua 3 năm (2011- 2013) 45
3.3 Số lượng mẫu điều tra 51
3.4 Phương pháp phân tích thông tin 53
4.1 Đoàn Thanh niên tham gia công tác xây dựng quy hoạch 65
4.2 Tình hình dư nợ uỷ thác của các tổ vay vốn do Đoàn Thanh niên quản
lý theo các chương trình cho vay tính đến hết tháng 12/2014. 67
4.3 Sự tham gia của thanh niên trong hoạt động hỗ trợ giảm nghèo và an
sinh xã hội huyện Yên Thế từ năm 2011-2014 69
4.4 Số lượng lớp đào tạo, tập huấn do Đoàn thanh niên tổ chức 71
4.5 Số lượng đoàn viên tham gia các lớp tập huấn, ứng dụng kỹ thuật
trong sản xuất 73
4.6 Sự tham gia của thanh niên trong hoạt động khám chữa bệnh và cấp
phát thuốc miễn phí 77
4.7 Kết quả tham gia xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông
nông thôn của thanh niên huyện Yên Thế 79
4.8. Kết quả thanh niên tham gia công tác bảo vệ môi trường 81
4.9 Số lượng đoàn viên ưu tú được kết nạp Đảng 83
4.10 Trình độ chuyên môn nghiệp vụ và LLCT của Ban chấp hành Đoàn
các xã 89
4.11 Kinh phí nhà nước hàng năm phân bổ cho Đoàn thanh niên 91
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 1

PHẦN I
MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới là một chương trình
tổng thể phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, an ninh quốc phòng ở các địa phương. Xây
dựng nông thôn mới là cốt lõi của việc thực hiện Nghị quyết số 26 NQ/TW của BCH
Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông thôn và nông dân, thể hiện sự quan
tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước để phát triển khu vực nông thôn. Với phương châm
“Nhà nước và nhân dân cùng làm”, xây dựng nông thôn mới chính là một cuộc cách
mạng phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sự tham gia của người
dân, giúp người dân nhận thức rõ trách nhiệm, quyền lợi nhằm chủ động tham gia phát
triển nông nghiệp - nông thôn đóng vai trò chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển
kinh tế xã hội, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm an ninh quốc phòng, phát huy bản
sắc văn hoá dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái đất nước.
Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã
hội, trong đó thanh niên có vai trò xung kích đi đầu trong các hoạt động, dám nghĩ,
dám làm và dám chịu trách nhiệm. Với phương châm hành động “Mỗi thanh niên
một việc tốt, mỗi cơ sở Đoàn một hoạt động thiết thực tham gia xây dựng nông thôn
mới”, Đoàn Thanh niên đã đi đầu vận động thanh niên nông thôn tham gia học tập,
nâng cao trình độ, tổ chức và xây dựng các phong trào thanh niên tại địa phương;
từng Đoàn viên thật sự là người tuyên truyền trong quá trình xây dựng nông thôn
mới; các hoạt động cụ thể của thanh niên được tổ chức để trực tiếp tham gia xây
dựng nông thôn mới và để tuyên truyền, vận động mọi tầng lớp nhân dân địa
phương cùng tham gia. Thanh niên được đánh giá là có sức khỏe và mạnh dạn tham
gia các phong trào phát triển kinh tế – xã hội của địa phương để từ đó vươn lên
thoát nghèo, tiến tới làm giàu; là lực lượng xung kích, đi đầu ủng hộ và thực hiện
hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước;
là lực lượng luôn tích cực tiếp thu, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, góp

phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu cây trồng – vật nuôi và sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 2

Sau 3 năm đề án đi vào cuộc sống chương trình nông thôn mới đã trở thành
một phong trào rộng khắp trong cộng đồng. Nhiều địa phương trong đó có huyện
Yên Thế - tỉnh Bắc Giang, dựa theo Bộ tiêu chí về nông thôn mới, đã lựa chọn
những xã thực hiện thí điểm cho địa phương mình và bước đầu đã đạt được những
kết quả đáng ghi nhận. Huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang đã triển khai thực hiện Đề
án quy hoạch xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020; huy động hàng trăm tỷ
đồng triển khai chương trình, thực hiện lập quy hoạch xây dựng nông thôn mới cho
19/19 xã. Người dân nhiều địa phương tích cực ủng hộ phong trào xây dựng nông
thôn mới, tự nguyện hiến đất, vật liệu xây dựng, tham gia ngày công,… để triển
khai chương trình; bộ mặt nông thôn ở một số địa phương đã bước đầu khởi sắc; hệ
thống chính trị ở cơ sở được củng cố; an ninh chính trị và trật tự xã hội ổn định.
Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, việc triển khai xây dựng
nông thôn mới còn bộc lộ nhiều khuyết điểm, tồn tại như: Nhận thức của một bộ
phận cán bộ, nhân dân về cách làm, mục đích, ý nghĩa của Chương trình chưa
đầy đủ vẫn còn thờ ơ chưa vào cuộc, chưa ủng hộ chương trình; công tác tuyên
truyền, vận động người dân về chủ trương chưa đồng nhất, hiệu quả chưa cao; cơ
chế chính sách chưa đồng bộ, không phù hợp với tình hình thực tế triển khai tại
cơ sở, một số cơ chế chính sách liên quan đến trình tự, thủ tục trong quản lý đầu
tư, thanh toán chậm được ban hành… Có thể nói, các xã xây dựng có hiệu quả
chưa bền vững mà lý do cơ bản là sự tham gia của người dân là thụ động, đặc
biệt là sự tham gia của thanh niên là chưa cao, trong khi lực lượng thanh niên là
đội ngũ quan trọng đi đầu trong các hoạt động.
Làm thế nào để đưa phong trào xây dựng nông thôn mới trở thành một phong
trào rộng lớn, phát huy đầy đủ vai trò của các tổ chức đoàn thể, mỗi cộng đồng dân
cư và của cả hệ thống chính trị ở cơ sở, phát huy tối đa nội lực và nguồn lực từ bên

ngoài đặc biệt là vai của thanh niên vì lực lượng thanh niên là đội ngũ quan trọng đi
đầu trong các hoạt động. Vì vậy cần phải xác định giải pháp, cách thức làm tăng vai
trò của thanh niên trong hoạt động xây dựng Nông thôn mới. Xuất phát từ những
yêu cầu trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Vai trò của Đoàn thanh niên tham
gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang”.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 3

1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trong xây dựng nông thôn
mới; xác định các yếu tố ảnh hưởng, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu để nâng
cao vai trò của tổ chức Đoàn huyện Yên Thế.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Góp phần hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về vai trò của Đoàn thanh niên.
- Đánh giá thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên tham gia xây dựng nông
thôn mới trên địa bàn huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang trong thời gian qua.
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của Đoàn thanh niên trong xây
dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao vai trò của Đoàn thanh
niên trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện vào thời gian tới.
1.3. Đối tượng, phạm vi, nội dung nghiên cứu của đề tài
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu:
Lý luận và thực tiễn về vai trò của Đoàn thanh niên trong việc tham gia xây
dựng nông thôn mới ở huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.
Đối tượng khảo sát: Các cá nhân, cơ quan, đơn vị trong địa bàn và các vấn đề
kinh tế, tổ chức có liên quan đến đề tài.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
1.3.2.1. Phạm vi thời gian
Nghiên cứu thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trong các mô hình xây

dựng nông thôn mới tại huyện Yên Thế từ khi có mô hình nông thôn mới, đề xuất
giải pháp đến năm 2020.
1.3.2.2. Phạm vi không gian
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là 19 xã thực hiện chương trình Nông thôn
mới của huyện Yên Thế.
1.3.2.3. Nội dung nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và thực tiễn về vai trò của Đoàn thanh
niên trong các hoạt động xây dựng mô hình nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên
Thế tỉnh Bắc Giang.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 4

PHẦN II
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Giới thiệu về chương trình nông thôn mới và tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
2.1.1.1. Chương trình nông thôn mới:
a. Khái niệm nông thôn mới.
“Nông thôn thường đồng nghĩa với làng, xóm, thôn hay làng xã, một đơn vị
quần cư - hành chính có từ lâu đời trong kết cấu nông thôn Việt Nam. Có thể hiểu:
“Làng xã” là một cộng đồng dân địa vực, có ranh giới lãnh thổ tự nhiên và hành
chính xác định; tự cấp, tự túc về kinh tế; có một không gian khép kín thống nhất
(ruộng, nghề, chợ); tương đối độc lập về phong tục tập quán văn hóa và tự trị về
mặt chính trị” ( Phan Xuân Sơn và Nguyễn Cảnh , 2008).
Trong quá trình hình thành và phát triển, khái niệm “nông thôn” được mở rộng nội
hàm so với “làng” với nội dung: Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị
các thành phố, thị xã, thị trấn được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là Uỷ ban nhân dân xã.
Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung Ương

Đảng khóa X ngày 05/08/2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã đưa ra mục tiêu
tổng quát: “Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu
kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh
công nghiệp, dịch vụ đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn
hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị
ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường” [trang 32]. Như vậy, nông
thôn mới cần đảm bảo năm nội dung cơ bản sau:
Một, làng xã văn minh sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; hai, sản xuất phải phát
triển bền vững theo hướng kinh tế hàng hóa; ba, đời sống vật chất và tinh thần của
cư dân nông thôn ngày càng được nâng cao; bốn, bản sắc văn hóa dân tộc được gìn
giữ và phát triển; năm, xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ.
b. Chương trình nông thôn mới
Mô hình phát triển nông thôn mới ở nước ta hiện nay là tổng thể những đặc
điểm, cấu trúc tạo thành một kiểu tổ chức nông thôn theo tiêu chí mới, đáp ứng yêu
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 5

cầu mới đặt ra cho nông thôn trong điều kiện hiện nay: Kiểu nông thôn được xây
dựng mới có tính tiên tiến về mọi mặt. (Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị lần thứ
bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X, 2008)
* Mục tiêu xây dựng nông thôn mới
Một trong những mục tiêu của xây dựng nông thôn mới là tăng cường sự
tham gia của các tổ chức đoàn thể và cộng đồng, đóng vai trò quan trọng, để việc
xây dựng nông thôn mới đi đúng trọng tâm, trọng điểm; giải quyết tốt những khó
khăn, bức xúc của người dân trong sản xuất, phát triển kinh tế nâng cao đời sống vật
chất và văn hóa của người dân, góp phần rút ngắn khoảng cách giàu nghèo giữa
nông thôn và thành thị, hướng tới sự phát triển nông thôn bền vững. Mục tiêu cụ thể
của mô hình xây dựng nông thôn mới bao gồm:
Một là, xây dựng cho cộng đồng nông thôn một diễn đàn, nơi họ có cơ hội tham gia
sinh hoạt, thảo luận, phát huy được quyền dân chủ trong các hoạt động phát triển của mình,

đồng thời khơi dậy các ý tưởng phát triển thôn, bản thông qua việc tham gia xây dựng nông
thôn mới của các tổ chức đoàn thể và cộng đồng người dân tại địa phương.
Hai là, nâng cao năng lực cho cán bộ, đoàn viên, hội viên và người dân, sao
cho họ có đủ năng lực, chủ động trong tổ chức sản xuất kinh doanh, tự xây dựng kế
hoạch và gia quyết định tùy thuộc và điều kiện và thế mạnh của địa phương cho các
hoạt động phát triển thôn, bản.
Ba là, hỗ trợ trực tiếp các hộ dân nông thôn về kiến thức, kỹ năng xây dựng
kế hoạch, bố trí sản xuất - dịch vụ hợp lý, áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào tổ
chức sản xuất và kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm, hỗ trợ cung cấp giống, vốn cho
hoạt động sản xuất có tính mùa vụ để tăng thu nhập bền vững.
Bốn là, hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng thiết yếu gắn liền với
sự tham gia đóng góp vật chất, công sức hay tiền của nhân dân vào chương trình
xây dựng nông thôn mới, sự tham gia của họ phải được thực hiện ngay từ việc lựa
chọn những vấn đề, những công trình được cộng đồng cho là bức xúc nhất liên quan
đến sản xuất và đời sống. Sự lựa chọn này thường rất chính xác vì chỉ có họ hàng
ngày mới đối mặt với những vấn đề bức xúc thực tế của cuộc sống và sản xuất, họ
sẽ xác định đúng những vấn đề cần thiết nhất để đầu tư xây dựng, nhằm nâng cao
hiệu quả khai thác, sử dụng công trình và duy trì sự bền vững của công trình. Tạo
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 6

thói quen tự chủ trong các hoạt động đầu tư, tiếp nhận và sử dụng nguồn vốn đầu tư
từ bên ngoài, do đó không còn tư tưởng lệ thuộc, ỷ lại vào Nhà nước bị xóa bỏ.
Năm là, còn tìm kiếm các phương pháp, các nguồn lực từ bên ngoài hỗ trợ cho
quá trình phát triển như việc thu hút hỗ trợ đầu tư về tài chính và kỹ thuật từ các chương
trình, dự án và các nguồn vốn hợp pháp khác trên điạ bàn để thực hiện các mô hình
(Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng
khóa X, 2008).
* Nguyên tắc xây dựng nông thôn mới
1. Xây dựng nông thôn mới được thực hiện theo phương châm dựa vào nội lực và

cộng đồng địa phương. Nhà nước chỉ hỗ trợ một phần làm động lực để phát huy sự đóng
góp của các tổ chức đoàn thể và cộng đồng người dân. Nguyên tắc này nhằm phát huy tối
đa sức dân, huy động tối đa sự tham gia của cộng đồng trong mọi hoạt động của làng, xã.
2. Các hoạt động cụ thể của xây dựng nông thôn mới do chính người dân của
địa phương tự đề xuất và thiết kế trên cơ sở bàn bạc dân chủ, công khai và quyết
định thông qua cộng đồng. Chính quyền các cấp chỉ đóng vai trò hướng dẫn kỹ
thuật, tổng hợp các đề xuất, kiến nghị, phê duyệt kế hoạch phát triển và tạo điều
kiện thuận lợi cho họ thực hiện vai trò làm chủ thông qua cộng đồng.
3. Xây dựng nông thôn mới phải đảm bảo phát triển nông thôn bền vững, có
tầm nhìn lâu dài, hài hòa với môi trường, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị
truyền thống của địa phương (Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị lần thứ bảy Ban
Chấp hành Trung Ương Đảng khóa X, 2008).
* Nội dung chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới
Theo Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 04/6/2012,
Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới là một chương trình tổng
thể về phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh quốc phòng, gồm 11 nội dung sau:
1. Quy hoạch xây dựng nông thôn mới
2. Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội
3. Chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập.
4. Giảm nghèo và an sinh xã hội.
5. Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả ở nông thôn
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 7

6. Phát triển giáo dục - đào tạo ở nông thôn
7. Phát triển y tế, chăm sóc sức khỏe cư dân nông thôn
8. Xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông nông thôn
9. Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn
10. Nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội trên địa bàn.
11. Giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn

(Quyết định số 800/QĐ-
TTg Thủ tướng Chính phủ, 2010).

* Tiêu chí nông thôn mới cho các tỉnh trung du, miền núi phía bắc
Ngày 16/4/2009, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 491/QĐ-TTg, ban hành
Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới bao gồm 19 tiêu chí và được chia thành 5 nhóm
cụ thể: nhóm tiêu chí về quy hoạch; về hạ tầng kinh tế - xã hội; về kinh tế và tổ chức sản
xuất; về văn hóa - xã hội - môi trường và về hệ thống chính trị. Theo đó, Bộ tiêu chí xây
dựng chỉ tiêu chung cho cả nước và các chỉ tiêu cụ thể phù hợp với đặc điểm, điều kiện
kinh tế - xã hội cụ thể của mỗi vùng. Để được công nhận là xã nông thôn mới theo Quyết
định số 491/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ thì các xã thuộc các tỉnh Trung du, miền
núi phía bắc (trong đó, có tỉnh Bắc Giang) phải đạt được 19 chỉ tiêu cơ bản.
Ngày 20/02/2013, Thủ tướng chính phủ ban hành quyết định 342/ QĐ- TTg sửa đổi
tiêu chí của Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Theo đó, 5 tiêu chí được sửa đổi
là tiêu chí số 7 về chợ giao thông, tiêu chí số 10 về thu nhập, tiêu chí số 12 về cơ cấu lao động,
tiêu chí số 14 về giáo dục và tiêu chí số 15 về y tế. Theo đó, bộ tiêu chí về xây dựng nông thôn
mới cho các xã thuộc các tỉnh Trung du, miền núi phía bắc (trong đó, có tỉnh Bắc Giang) gồm:
STT

Tên tiêu chí

Nội dung tiêu chí
Chỉ tiêu
phải đạt
I. Về quy hoạch
1 Quy hoạch v
à
thực hiện quy
hoạch
Quy hoạch sử dụng đất và h

ạ tầng thiết yếu cho
phát triển sản xuất nông nghiệp h
ành hoá, công
nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ
Đạt
Quy hoạch phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội -
môi
trường theo chuẩn mới
Quy hoạch phát triển các khu dân cư mới và ch
ỉnh
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 8

trang các khu dân cư hiện có theo hư
ớng văn
minh, bảo tồn được bản sắc văn hóa tốt đẹp
II. Hạ tầng kinh tế - xã hội
2 Giao thông Tỷ lệ km đường trục xã, liên xã đư
ợc nhựa hóa
hoặc bê tông hóa đ
ạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của
Bộ giao thông vận tải
100%
Tỷ lệ đường trục thôn, xóm đư
ợc cứng hóa đạt
chuẩn theo cấp ký thuật của Bộ giao thông vận tải

50%
Tỷ lệ km đường ngõ, xóm sạch và không l
ầy lội

vào mùa mưa
100%
(50%
cứng hóa)

Tỷ lệ km đường trục chính nội đồng đư
ợc cứng
hóa, xe cơ giới đi lại thuận tiện
50%
3 Thủy lợi Hệ thống thủy lợi cơ bản đáp ứng được s
ản xuất
và dân sinh
Đạt
Tỷ lệ km kênh mương do xã quản lý được kiên c
ố
hóa
50%
4 Điện Hệ thống điện đảm bảo an toàn của ngành điện Đạt
Tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn t
ừ
các nguồn điện
95%
5 Trường học Tỷ lệ trường học các cấp: mầm non, m
ẫu giáo,
tiểu học, trung học cơ s
ở có vật chất đạt chuẩn
quốc gia
70%
6 Cơ sở vật
chất văn hóa

Nhà văn hóa và khu thể thao xã đ
ạt chuẩn của Bộ
văn hóa thể thao và du lịch
Đạt
Tỷ lệ thôn có nhà văn hóa và khu th
ể thao thôn đạt
chuẩn của Bộ văn hóa thể thao và du lịch
100%
7 Chợ nông
thôn
Chợ theo quy hoạch, đạt chuẩn theo quy định Đạt
8 Bưu điện Có điểm phục vụ bưu chính viễn thông Đạt
Có internet đến thôn Đạt
9 Nhà ở dân cư

Nhà tạm, nhà dột nát Không
Tỷ lệ hộ có nhà ở đạt chuẩn Bộ xây dựng 75%
III. Kinh tế và tổ chức sản xuất
10 Thu nhập Thu nhập bình quân đầu ngư
ời khu vực nông thôn
(triệu đồng/ ngư
ời/năm). Năm 2012: 13 triệu
1,2 lần
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 9

đồng/ người. Năm 2015: 18 triệu đồng/ ngư
ời.
Năm 2020: 35 triệu đồng/người.
11 Hộ nghèo Tỷ lệ hộ 10%

12 Tỷ lệ lao động
có việc làm
thường xuyên

Tỷ lệ người làm việc trên dân s
ố trong độ tuổi
lao động
≥ 90%
13 Hình thức tổ
chức sản xuất

Có tổ hợp tác hoặc hợp tác xã hoạt động có hiệu quả. Có
IV. Văn hóa – xã hội – môi trường
14 Giáo dục Phổ cập giáo dục trung học cơ sở Đạt
Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS được tiếp tục học trung
học (phổ thông, bổ túc, học nghề)
70%
Tỷ lệ qua đào tạo > 20%
15 Y tế Tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế ≥70%
Y tế xã đạt chuẩn quốc gia Đạt
16 Văn hóa Xã có từ 70% số thôn, bản trở lên đạt tiêu chuẩn làng văn hóa
theo quy định của Bộ văn hóa thể thao và du lịch.
Đạt
17 Môi trường Tỷ lệ người dân được sử dụng nư
ớc sạch hợp vệ
sinh theo quy chuẩn quốc gia.
70%
Các cơ sở sản xuất - kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường.

Đạt

Không có các hoạt động gây suy giảm môi trường và có
các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch đẹp.
Đạt
Nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch. Đạt
Chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định.

Đạt

V. Hệ thống chính trị
18 Hệ thống tổ
chức chính trị
xã hội vững
mạnh
Cán bộ xã đạt chuẩn Đạt
Có đủ các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ s
ở
theo quy định
Đạt
Đảng bộ, chính quyền xã đạt tiêu chuẩn “
trong
sạch vững mạnh”
Đạt
Các tổ chức đoàn thể chính trị của xã đều đạt
danh
hiệu tiên tiến trở lên
Đạt
19 An ninh, TT XH

An ninh, trật tự xã hội được giữ vững Đạt
( Quyết định số 491/QĐ-TTg Thủ Tướng Chính Phủ, 2009).

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 10

2.1.1.2. Tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
a. Vị trí, vai trò:
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (Đoàn TNCS Hồ Chí Minh) là tổ
chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và
chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn bao gồm những thanh
niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đàng là độc lập dân tộc gắn liền
với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh (
Điều Lệ Đoàn toàn quốc lần thứ X, 2012).
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và Pháp
luật. Đoàn phối hợp với các cơ quan nhà nước, các đoàn thể và các tổ chức xã hội,
các tập thể lao động và gia đình chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu
nhi; tổ chức cho đoàn viên, thanh niên tích cực tham gia vào việc quản lý nhà nước
và xã hội.
b. Chức năng
Thứ nhất, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Đoàn TNCS là tổ chức do Đảng trực tiếp sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn
bao gồm những thanh niên tiên tiến tự nguyện phân đấu thực hiện mục tiêu lý tưởng của
Đảng, đó là những đoàn viên cộng sản trẻ tuổi, nguồn bổ sưng quan trọng, đảm bảo cho
Đảng phát triển không ngừng. ( Điều Lệ Đoàn toàn quốc lần thứ X, 2012).
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên, do
thanh niên và vì thanh niên, do đó Đảng trực tiếp giao cho Đoàn giáo dục, giúp đỡ
từ những thanh niên tiên tiến trở thành đoàn viên, từ những đoàn viên ưu tú trở
thành đảng viên.
Đoàn tuyên truyền giáo dục, giới thiệu để thanh niên ngày càng hiểu sâu về
bản chất của Đảng, đóng góp ý kiến cho Đảng, phê bình cán bộ, đảng viên, tích cực
tham gia cuộc vận động xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.
Đoàn Thanh niên là đội quân xung kích cách mạng, đi đầu trong mọi khó

khăn trên tất cả mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng
như lời Hồ chủ tịch khẳng định: “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 11

Thứ hai, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh
niên Việt Nam. Đây là chức năng cơ bản nhất cần được quán triệt trong công tác thanh
niên và trong công tác Đoàn nói riêng. ( Điều Lệ Đoàn toàn quốc lần thứ X, 2012).
Trường học xã hội chủ nghĩa hiểu theo nghĩa rộng là môi trường giáo dục,
rèn luyện, định hướng giá trị cho thanh niên theo lý tưởng của Đảng và Chủ tịch Hồ
Chí Minh lựa chọn. Với chức năng này, Đoàn TNCS phải thông qua các nội dung,
phương thức hoạt động khác nhau, với nhiều loại hình giáo dục khác nhau để đoàn
kết tập hợp, giáo dục thanh niên.
Thứ ba, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là người đại diện chăm lo và bảo vệ
quyền lợi hợp pháp của tuổi trẻ. ( Điều Lệ Đoàn toàn quốc lần thứ X, 2012).
Chức năng này quyết định sự tồn tại hay không của Đoàn Thanh niên, vì bất
kỳ một tổ chức nào ra đời trước hết là nhằm mục đích đại diện và bảo vệ lợi ích cho
các thành viên của mình. Nhu cầu và lợi ích luôn gắn liền vói mỗi con người trong
đời sống xã hội. Bất kỳ một tổ chức chính trị - xã hội nào cúng không thể tồn tại và
phát triển được nếu trong thực tiễn những hoạt động của nó không phản ánh được
những nhu cầu và lợi ích ở những mức độ nhất định.
c. Nhiệm vụ
Một là, đoàn kết và tập hợp rộng rãi các tầng lớp thanh niên, thực hiện tốt vai
trò nòng cốt, định hướng chính trị trong việc xây dựng tổ chức hoạt động của Hội
LHTN, Hội sinh viên Việt Nam…nhằm đưa thanh niên vào trong tổ chức của Hội
và Đoàn cùng phấn đấu ví sự nghiệp xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ,
giàu mạnh, công bằng, xã hội văn minh.
Hai là, giáo dục lý tưởng xã hội chủ nghĩa cho đoàn viên, thanh niên thông
qua các phong trào hành động cách mạng. Nội dung công tác giáo dục rất phong
phú, bao gồm: giáo dục chính trị, tư tưởng; giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư

tưởng Hồ Chí Minh; giáo dục luật pháp, lối sống, nếp sống; giáo dục về khoa học
kỹ thuật công nghệ, về dân số - sức khỏe – môi trường; giáo dục về phát huy, giữ
gìn bản sắc văn hóa dân tộc; giáo dục truyền thống cách mạng.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 12

Ba là, tổ chức các phong trào hành động cách mạng trong thanh thiếu nhi.
Bốn là, tham gia xây dựng Đảng, bảo vệ Đảng. Cần coi nhiệm vụ xây dựng
Đảng là tất yếu trong xây dựng tổ chức Đoàn, ngược lại Đoàn TNCS phải là đội
quan trung thành, kế tục sựng nghiệp của Đảng, mang ngọn cờ, lý tưởng của đảng
đến đich cuối cùng, đưa nghị quyết và đường lối của Đảng vào trong cuộc sống.
Đoàn TNCS là nguồn cung cấp bổ sung cho Đảng lực lượng trẻ, có tri thức, đạo
đức, sức khỏe để gánh vác công việc, tạo sinh lực mới cho Đảng.
Năm là, phụ trách, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng. ( Điều Lệ Đoàn
toàn quốc lần thứ X, 2012).
d. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung
dân chủ. Nội dung cơ bản của nguyên tắc đó là:
Cơ quan lãnh đạo các cấp của đoàn do bầu cử lập ra, thực hiện nguyên tắc
tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đoàn là đại hội đại biểu toàn quốc. Cơ quan
lãnh đạo của Đoàn ở mỗi cấp là đại hội đại biểu hoặc đại hội đoàn viên ở cấp ấy bầu
ra. Giữa hai kỳ họp Ban Chấp hành, cơ quan lãnh đạo là Ban thường vụ do Ban
Chấp hành cùng cấp bầu ra.
Nghị quyết của đoàn phải được chấp hành nghiêm chỉnh, cấp dưới phục tùng
cấp trên, thiểu số phục tùng đa số, cá nhân phục tùng tổ chức.
Trước khi quyết định các công việc và biểu quyết nghị quyết của đoàn, các
thành viên đều được cung cấp thông tin và phát biểu ý kiến của mình, ý kiến thuộc
về thiểu số được quyền bảo lưu và báo cáo lên đoàn cấp trên cho đại hội đại biểu
toàn quốc, song phải nghiêm chính chấp hành Nghị quyết hiện hành ( Điều Lệ Đoàn

toàn quốc lần thứ X, 2012).
e. Hệ thống tổ chức của Đoàn, gồm 4 cấp: Cấp trung ương, cấp tỉnh (Thành
phố và tương đương), cấp huyện (Quận và tương đương) và cấp cơ sở (Gồm đoàn
cơ sở và chi đoàn cơ sở). ( Điều Lệ Đoàn toàn quốc lần thứ X, 2012).
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 13

2.1.2. Vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng nông thôn mới
2.1.2.1. Sự cần thiết phải nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây
dựng NTM
Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã
hội. Trong đó, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, đội quân xung kích đi đầu trong các hoạt
động, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm đang ngày càng có vai trò đặc
biệt quan trọng trong xã hội:
Một là, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là nơi tập hợp rộng rãi các tầng lớp thanh
niên vào tổ chức của mình, góp phần thực hiện khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát
huy tốt vai trò tích cực, tự giác của thanh niên tham gia vào việc giải quyết các vấn
đề bức xúc của cộng đồng, xã hội.
Hai là, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với thanh
niên, truyền đạt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tới thanh niên.
Đồng thời, Đoàn còn là nơi thể hiện quyền làm chủ của thanh niên trong việc giám
sát và phản biện xã hội: Phản ánh suy nghĩ, quan điểm của thanh niên với Đảng và
Nhà nước trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật để cơ chế, chính sách của Đảng và
Nhà nước sát với thực tế; nâng cao năng lực, phẩm chất của cán bộ, công chức của
Nhà nước trong việc thực thi công vụ và tổ chức bộ máy cho phù hợp.
Ba là, cùng với các tổ chức đoàn thể xã hội khác, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
là lực lượng đối ngoại nhân dân quan trọng trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế
hiện nay: Giúp cho các nước khác hiểu rõ về Việt Nam hơn để tăng cường sự hiểu
biết, hợp tác cũng như tranh thủ nguồn lực để phát triển đất nước.
Bốn là, hỗ trợ cho nền kinh tế thị trường phát triển và che lấp những khiếm

khuyết của nền kinh tế thị trường thông qua sự trợ giúp về thông tin, tuyên truyền kinh
nghiệm quản lý, kỹ thuật, đóng góp ý kiến nhằm thúc đẩy sự ra đời của các cơ chế,
chính sách cho phù hợp với thực tiễn cũng như thúc đẩy sự ra đời và phát triển của các
doanh nghiệp vừa và nhỏ. Mặt khác, hoạt động của tổ chức Đoàn hiện nay cung ứng
nhiều dịch vụ cho đoàn viên, thanh niên, cho xã hội thông qua việc tổ chức các dịch vụ
tới vùng sâu, vùng xa, vùng có nhiều khó khăn mà các tổ chức phi lợi nhuận không
muốn triển khai, Nhà nước chưa đủ điều kiện vươn tới, đồng thời cùng với Nhà nước
thực hiện tốt công tác xã hội hóa về giáo dục, y tế, văn hóa, khoa học, thể dục thể thao.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 14

Như vậy, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được thành lập do nhu cầu cần thiết của
thanh niên trong việc tương trợ, giúp đỡ nhau về đời sống, sinh hoạt xã hội. Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh ở khu vực nông thôn là chỗ dựa vững chắc của chính quyền địa
phương, chủ động tích cực tham gia vào sự phát triển của đất nước, thực hiện tốt
công tác vận động quần chúng của Đảng, phát huy quyền tự chủ của thanh niên
trong các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nông thôn. Thông qua vai trò của tổ
chức Đoàn, thanh niên nông thôn trở nên tích cực, tự giác, sẵn sàng tham gia các
hoạt động vì lợi ích chung: các hoạt động sản xuất, văn hóa, y tế, giáo dục, môi
trường, khuyến nông – khuyến lâm, xóa đói giảm nghèo…, tham gia đóng góp ý
kiến xây dựng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Những năm qua, thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông
thôn mới, cùng với các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể khác, Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh đã tích cực tham gia tổ chức, triển khai thực hiện chương trình bằng nhiều
hình thức, cách làm. Đồng thời, tổ chức Đoàn nghiên cứu để tìm ra các hình thức,
biện pháp để nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng nông
thôn mới. Tuy nhiên, đây là một hoạt động mang quá trình bền bỉ và lâu dài nhằm
từng bước nâng cao nhận thức cho thanh niên và các tầng lớp nhân dân về nông thôn
mới, giúp họ hiểu, chủ động, tích cực và tự nguyện tham gia xây dựng nông thôn mới
bằng ngày công lao động, tiền của, hiến đất,… và thực sự làm chủ nông thôn mới.

Mặc dù đã được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự hỗ trợ, tạo điều
kiện của các tổ chức, đoàn thể trong xã hội, nhưng vai trò của tổ chức Đoàn ở
một số vùng nông thôn vẫn chưa được phát huy triệt để, hiệu quả đạt được chưa
cao. Do vậy, để nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong xây dựng nông thôn
mới thì cần phải nghiên cứu về các hoạt động liên quan đến công tác này, tìm ra
được những khó khăn, thách thức cũng như những điểm mạnh, những yếu tố ảnh
hưởng để từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh trong việc xây dựng nông thôn mới ( Nguyễn Hoàng Trung, 2012).
2.1.2.2. Vai trò tham gia của Đoàn thanh niên trong xây dựng nông thôn mới
Xây dựng nông thôn mới là một vấn đề rộng lớn, liên quan không chỉ đến
Chính phủ, những người dân mà còn đến các tổ chức đoàn thể trong nông thôn
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 15

trong đó có Đoàn thanh niên. Các tổ chức đoàn thể này đóng góp tích cực vào
mọi mặt hoạt động của sự phát triển và bổ sung vào vai trò của Đảng, Nhà nước
trong sự phát triển nông thôn.
Các tổ chức đoàn thể là những cơ quan trực tiếp với người dân và triển khai
các vấn đề, các nội dung trong xây dựng nông thôn mới. Nâng cao vai trò đồng thời
tạo điều kiện để các tổ chức đoàn thể phát huy có hiệu quả trong các hoạt động xây
dựng nông thôn mới là trách nhiệm của Nhà nước và mỗi người dân. Các tổ chức
đoàn thể liên quan đến xây dựng nông thôn mới bao gồm chính quyền tỉnh, huyện,
xã; các tổ chức đại diện cho nông dân, thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh, người
cao tuổi, các ngân hàng và hiệp hội tín dụng; các doanh nghiệp nhà nước và doanh
nghiệp tư nhân; các tổ chức phi Chính phủ và các nhà tài trợ trong đó Đoàn thanh
niên có các vai trò sau:
a. Vai trò tham gia thông tin, tuyên truyền về chương trình xây dựng NTM
Công tác tuyên truyền được xem là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong việc
tổ chức, thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới của các cấp, các ngành từ
Trung ương đến địa phương. Thông qua công tác tuyên truyền giúp cán bộ, đảng

viên, đoàn viên, hội viên và nhân dân nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng
của chương trình xây dựng nông thôn mới, tạo sự thống nhất trong nhận thức, hành
động và hiểu sâu sắc rằng: Xây dựng nông thôn mới là xây dựng kết cấu hạ tầng kinh
tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp
lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch,
xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái
được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người
dân ngày càng được nâng cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đoàn viên, thanh niên luôn là người xung kích đi đầu, mỗi đoàn viên thật sự
là người tuyên truyền trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Thông qua các hoạt
động Đoàn thanh niên tổ chức tuyên truyền để mọi cán bộ, đoàn viên thanh niên và
nhân dân hiểu về tầm quan trọng của Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng
nông thôn mới; hiểu được nội dung, phương pháp, cách làm, nghĩa vụ và trách
nhiệm trong việc xây dựng nông thôn mới bằng các hình thức hội thi, hội diễn, hội
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 16

nghị, hội thảo, và các kênh thông tin của Đoàn thanh niên… qua đó phát huy vai trò
xung kích của thanh niên trong việc đề xuất các ý tưởng, sáng kiến, giải pháp tham
gia xây dựng nông thôn mới.
b. Vai trò tham gia Ban chỉ đạo, Ban quản lý xây dựng nông thôn mới
Để đảm bảo thống nhất trong công tác chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực
hiện chương trình xây dựng nông thôn mới ở cấp xã, thôn thì việc cần thiết là thành
lập Ban chỉ đạo, ban quản lý nông thôn mới; việc thành lập Ban chỉ đạo, ban quản
lý nông thôn mới tạo điều kiện cho cộng đồng tham gia thực hiện, giám sát các nội
dung, các hoạt động trong chương trình nông thôn mới, nói một cách khái quát, mọi
việc phải được dân biết, dân bàn, dân làm, dân hưởng thụ hưởng.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh với chức năng, nhiệm vụ của mình có trách nhiệm
tham gia vào ban chỉ đạo, ban quản lý nông thôn mới giúp cho ban chỉ đạo, ban quản
lý theo dõi, kiểm tra việc triển khai thực hiện kế hoạch, nhất là lĩnh vực của Đoàn; kịp

thời xử lý công việc thuộc lĩnh vực phụ trách; tổ chức tuyên truyền, vận động nhân
dân tích cực tham gia phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.
c. Tham gia quy hoạch xây dựng Nông thôn mới
Công tác lập quy hoạch và đề án xây dựng xã nông thôn mới là yếu tố định
hướng, làm cơ sở để thực hiện các nội dung khác của Chương trình xây dựng nông
thôn mới; Quy hoạch NTM là cách bố trí, sắp xếp các khu chức năng, sản xuất, dịch
vụ, hạ tầng kinh tế-xã hội, môi trường trên địa bàn theo tiêu chuẩn NTM gắn với
đặc thù, tiềm năng, lợi thế của từng địa phương. Để có mô hình NTM mang tính kế
thừa và bổ sung, phát triển mới theo hướng CNH-HĐH thì công tác quy hoạch được
đặt lên hàng đầu (Nằm ở vị trí số 1 trong 19 tiêu chí xây dựng NTM). Nếu quy
hoạch không có chất lượng, tính tổng thể và tầm nhìn, thì lộ trình đến đích NTM
của các địa phương là vô cùng gian khó. Vì vậy cần có sự vào cuộc của các đoàn
thể nhân dân đồng sức, đồng lòng, thi đua thực hiện trong đó có vai trò của Đoàn
thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
d. Tham gia chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập
Đoàn thanh niên các cấp có nhiều phong trào hoạt động sôi nổi, thiết thực và
hiệu quả. Đặc biệt nhiều phong trào xung kích đã hướng về nông thôn khơi dậy tinh