L I CAM OAN
nh h
Tôi xin cam đoan lu n v n t t nghi p “Các y u t
ng đ n chi tiêu y t
c a các h gia đìnhB c Trung b v̀ Duyên h i mi n Trung ” là nghiên c u do
chính tôi th c hi n.
Tôi xin cam đoan các thông tin trích d n đ u đã đ
c ch rõ ngu n g c và có
đ chính xác cao trong ph m vi hi u bi t c a tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n
v n t t nghi p này là trung th c và ch a t ng đ
c ai công b trong b t k công
trình nào khác.
Tôi xin ch u trách nhi m v bài nghiên c u c a mình.
H c viên th c hi n lu n v n
V Tr nh Th Quân
M CL C
TRANG BÌA PH
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C B NG BI U
DANH M C S
VÀ
TH
CH
NG 1: GI I THI U. ........................................................................................ 1
1.1.
Lý do ch n đ tài: ............................................................................................. 1
1.2.
M c tiêu nghiên c u: ........................................................................................ 3
it
1.3.
ng và ph m vi nghiên c u: ................................................................... 4
1.4.
Ph
ng pháp nghiên c u: ................................................................................. 4
1.5.
K t c u lu n v n: .............................................................................................. 5
CH
NG 2: C S LÝ THUY T. ........................................................................... 6
2.1
Các đ nh ngh a: ................................................................................................. 6
2.1.1 Ch m śc s c kh e: .......................................................................................... 6
2.1.2 Chi phí y t :....................................................................................................... 6
2.1.3 Chi tiêu y t : ...................................................................................................... 6
2.1.4 Chi tiêu c a H gia đ̀nh cho y t : .................................................................... 7
2.2
Lý thuy t Grossman: ......................................................................................... 7
2.2.1.1. Mô hình Grossman: ..................................................................................... 7
2.2.1.2. C u s c kh e và d ch v y t : .................................................................... 11
2.3
Các nghiên c u liên quan:............................................................................... 12
2.5.1 Các nghiên c u ngoài n
c: ........................................................................... 12
2.5.2 Các nghiên c u trong n
c: ............................................................................ 22
2.5.3
xu t mô h̀nh nghiên c u chi tiêu y t h gia đ̀nh: ................................... 23
CH
NG 3:PH
NG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN C U. ............................. 27
3.1
Các mô hình nghiên c u lý thuy t: ................................................................. 27
3.2
Mô hình và d li u nghiên c u: ...................................................................... 28
3.2.1 Mô h̀nh kinh t l
ng c a nghiên c u: .......................................................... 28
3.2.2 Các y u t nh h
ng đ n chi tiêu y t c a các h gia đ̀nh B c Trung b
và Duyên h i mi n Trung: ......................................................................................... 29
3.2.2.1. Chi tiêu y t (Bi n ph thu c): .................................................................. 29
3.2.2.2. Chi tiêu giáo d c c a các h : ..................................................................... 29
3.2.2.3. Chi tiêu bình quân c a h gia đ̀nh: ........................................................... 29
3.2.2.4. Chi tiêu th c ph m bình quân: ................................................................... 30
3.2.2.1. Tu i c a ch h : ........................................................................................ 30
3.2.2.5. Gi i tính c a ch h :.................................................................................. 30
3.2.2.6. Tr̀nh đ h c v n c a ch h : .................................................................... 31
3.2.2.2. Dân t c c a ch h : ................................................................................... 31
3.2.2.3. Quy mô h gia đ̀nh: .................................................................................. 31
3.2.2.4. N i sinh s ng c a h gia đ̀nh: .................................................................. 32
3.2.2.5. Gi i tính c a tr : ........................................................................................ 32
3.2.3 D li u nghiên c u: ........................................................................................ 32
CH
NG 4: K T QU NGHIÊN C U. ................................................................ 35
4.1
T ng quan v ngành y t Vi t Nam: ............................................................... 35
4.2
Mô t đ c đi m h gia đ̀nh trong v̀ng B c Trung b
và Duyên h i mi n
Trung d a vào ngu n d li u VHLSS 2010: ............................................................. 36
4.2.1 Tr̀nh đ h c v n c a ch h :.......................................................................... 36
4.2.2 Tu i c a ch h : ............................................................................................. 36
4.2.3 Quy mô h gia đ̀nh: ....................................................................................... 37
4.3
T ng quan v chi tiêu y t c a các h gia đ̀nh:.............................................. 37
4.3.1 Chi tiêu bình quân h gia đ̀nh: ....................................................................... 37
4.3.2 Chi tiêu y t : .................................................................................................... 37
4.3.3 Chi tiêu th c ph m bình quân: ........................................................................ 38
4.3.4 Chi tiêu giáo d c c a h gia đ̀nh: .................................................................. 38
4.3.5 Chi tiêu y t phân theo gi i tính c a ch h : .................................................. 39
4.3.6 Chi tiêu y t phân theo dân t c c a ch h : .................................................... 39
4.3.7 Chi tiêu y t phân theo n i sinh s ng c a h gia đ̀nh: ................................... 40
4.4
K t qu đ nh l
4.4.1 Các b
ng các y u t
nh h
ng đ n chi tiêu y t : .......................... 41
c ki m đ nh và h i quy: ..................................................................... 41
4.4.2 Gi i thích k t qu c a mô hình h i quy: ......................................................... 44
4.4.2.1. Chi tiêu bình quân h gia đ̀nh: .................................................................. 44
4.4.2.2. Chi tiêu giáo d c:........................................................................................ 44
4.4.2.3. Dân t c c a ch h : .................................................................................... 45
4.4.2.4. Gi i tính c a ch h : .................................................................................. 45
4.4.2.5. Tu i c a ch h : ......................................................................................... 45
4.4.2.6. Quy mô h gia đ̀nh: ................................................................................... 45
4.4.2.7. Gi i tính tr : ............................................................................................... 46
4.4.2.8. N i sinh s ng c a h gia đ̀nh: ................................................................... 46
CH
NG 5:HÀM Ý CHÍNH SÁCH VÀ KI N NGH . .......................................... 47
5.1
Hàm ý chính sách:........................................................................................... 47
5.2
Ki n ngh :........................................................................................................ 48
5.3
H n ch c a lu n v n và h
ng nghiên c u m i:........................................... 52
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................... 53
PH L C .................................................................................................................. 59
DANH M CB NG BI U
B ng 2.1: Tóm t t đ c đi m các bi n trong mô h̀nh nghiên c u và k v ng d u. ... 25
B ng 3.1: Thông tin ngu n d li u đ
c trích l c cho mi n B c Trung b và
Duyên h i mi n Trung. .............................................................................................. 33
B ng 4.1: Tr̀nh đ h c v n c a ch h (đ n v tính: l p). ....................................... 36
B ng 4.2: Tu i c a ch h (đ n v tính: n m). .......................................................... 36
B ng 4.3: Quy mô h gia đ̀nh (đ n v tính: ng
i). ................................................. 37
B ng 4.4: Chi tiêu bình quân h gia đ̀nh (đ n v tính: 1.000 đ ng). ........................ 37
B ng 4.5: Chi tiêu cho y t (đ n v tính: 1.000 đ ng). .............................................. 37
B ng 4.6: Chi tiêu th c ph m bình quân c a h (đ n v tính: 1.000 đ ng). ............. 38
B ng 4.7: Chi tiêu giáo d c c a h gia đ̀nh (đ n v tính: 1.000 đ ng). ................... 38
B ng 4.8: Chi tiêu trung bình cho y t phân theo gi i tính ch h (đ n v tính
1.000 đ ng). ............................................................................................................... 39
B ng 4.9: Chi tiêu cho y t phân theo dân t c c a ch h (đ n v tính 1.000
đ ng). ......................................................................................................................... 40
B ng 4.10: Chi tiêu cho y t phân theo khu v c s ng c a h gia đ̀nh (đ n v tính
1.000 đ ng). ............................................................................................................... 40
B ng 4.11: K t qu h i quy mô hình. ........................................................................ 42
B ng 4.12: K t qu h i quy mô hình sau khi hi u ch nh........................................... 43
DANH M C S
VÀ
TH
Hình 2.1: Mô h̀nh nghiên c u các y u t
nh h
ng đ n chi tiêu y t c a các h
gia đ̀nh. ..................................................................................................................... 15
Hình 2.2: Mô h̀nh nghiên c u các y u t
gia đ̀nh
nh h
ng đ n chi tiêu y t c a các h
Vi t Nam. .................................................................................................. 17
Hình 2.3: Mô h̀nh nghiên c u các y u t
nh h
ng đ n chi tiêu y t c a các h
gia đ̀nh. ..................................................................................................................... 19
Hình 2.4: Mô h̀nh nghiên c u m i quan h gi a các đ c đi m h v i chi tiêu y t
c a h gia đ̀nh. .......................................................................................................... 21
Hình 2.5: Mô h̀nh nghiên c u c a đ tài: các y u t
nh h
ng đ n chi tiêu y t
c a các H gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trung . .................................. 25
1
CH
NG 1: GI I THI U.
Lý do ch n đ tài:
1.1.
S c kh e là m t khía c nh c a h nh ph́c , là m t thành ph n quan tr ng c a v n
con ng
i.Báo cáo c a Ngân hàng th gi i World Bank (n m 1993) c ng đã đ c p
r ng phát tri n kinh t (phát tri n gi m ngh̀o ngo n m c ) và giáo d c là tâm đi m
đ ć s c kh e t t….
Trên th gi i, không ch trong giai đo n hi n nay mà
m i th i đ i,y t luôn
gi vai trò quan tr ng trong vi c th́c đ y phát tri n xã h i, gi m ngh̀o đ́i và là
nhân t quan tr ng góp ph n t ng tr
ng kinh t . Vi t Nam c ng nh các qu c gia
khác đ u xem y t là qu c sách hàng đ u và luôn dành s đ u t đ c bi t cho s
nghi p phát tri n y t .
cho cá nhân
i v i cá nhân thì v i n n t ng s c kh e t t s t o ra l i th
nhi u m t trong cu c s ng nh là t ng các c h i trong cu c s ng ,
t ng n ng su t lao đ ng, t ng kh n ng giao ti p , t ng kh n ng ti p c n v i công
ngh và là y u t
nh h
N n kinh t đ t n
cu c s ng c a ng
ng đ n m c thu nh p càng lúc càng cao h n.
c ta đang ngày càng phát tri n,bên c nh đ́ là ch t l
i dân ngày càng đ
ng
c c i thi n. M c thu nh p c a nhân dân
đang ngày càng gia t ng . ánh giá m c s ng c a ng
các nhu c u thi t y u nh t c a đ i s ng nh
i dân, tr
c tiên c n đánh giá
n,m c, giáo d c, y t , n i sinh s ng….
Trong đ́, chi tiêu cho y t là m t trong nh ng chi tiêu đ c bi t c a h gia đ̀nh v̀ ń
không mang l i l i ích
trong t
hi n t i và cho chính b n thân h nh ng l i có tác d ng
ng lai. Khi m c s ng c a ng
i dân t ng lên thì h gia đ̀nh không còn
ph i lo l ng vi c n no m c m mà h s h
ng đ n n ngon m c đ p và nh ng l i
ích cao h n là lo cho con cháu c a h . Nhi u k t qu nghiên c u cho th y h gia
đ̀nh càng quan tâm đ n ch t l
ng ch m śc s c kh e c a con em mình thì h càng
chi tiêu cho nó nhi u h n, và xem đ́ nh m t kho n đ u t mang l i l i ích trong
t
ng lai. V i ngu n thu nh p nh t đ nh, h gia đ̀nh c ng ph i cân nh c xem nên
chi tiêu nh th nào cho các nhu c u c n thi t trong cu c s ng, bên c nh vi c chi
tiêu y t cho con em sao cho phù h p v i các đi u ki n và đ c đi m kinh t -xã h i
c a t ng h gia đ̀nh.
2
Trong nh ng n m g n đây đ t n
c a ng
c ta luôn chú tr ng vi c nâng cao m c s ng
i dân. Th hi n qua vi c c g ng c i cách chính sách ti n l
ng nh m đáp
ng nhu c u xã h i và phù h p v i n n kinh t đang phát tri n nhanh. Theo s li u
th ng kê t B N i v , t n m 2003 đ n nay, m c l
lao đ ng trong khu v c hành chính s nghi p đã đ
ng t i thi u chung cho ng
i
c đi u ch nh 8 l n t 210,000
đ ng/tháng (n m 2001) lên đ n 1,050,000 đ ng/tháng (n m 2012), v i m c t ng
g n 5 l n. Và hi n nay đ n n m
2015, m c l
ng đã đ
c t ng lên : vùng 1 là
3,100,000 VND, vùng 2 là 2,750,000 VND, vùng 3 là 2,400,000 VND và vùng 4 là
2,150,000 VND(Ngu n: Ngh đ nh quy đ nh m c l
103/2014/N -CP). Vi c t ng l
ng trong khu v c hành chính s nghi p đã ć tác
đ ng l n đ n thu nh p toàn xã h i . Nh ng li u vi c t ng l
làm ng
ng t i thi u vùng s
ng, t ng chi tiêu này có
i dân t ng chi tiêu cho y t không và t l t ng này so v i t ng chi tiêu ra
sao?
Tr
c n m 1986, Vi t Nam là m t qu c gia có n n kinh t k ho ch hóa.
Chính sách
tr
ng đ nh h
i M i n m 1986xác đ nh mô hình kinh t Vi t Nam là "Kinh t th
ng xã h i ch ngh a". Các thành ph n kinh t đ
các ngành kinh t then ch t,m i nh n v n d
n m 1986, kinh t Vi t Nam đã ć nh ng b
t ng tr
i s đi u hành c a Nhà N
c phát tri n to l n và đ t đ
c. Sau
ct cđ
ng kinh t trung bình là kho ng 9% hàng n m t n m 1993 đ n 1997, đ c
bi t là sau khi Hoa K
tr
c m r ng nh ng
d
b
l nh c m v n v i Vi t Nam n m 1994. T ng
ng GDP8,5% vào n m 1997 đã gi m xu ng 4% vào n m 1998 do nh h
c a kh ng ho ng kinh t t i Châu Á, và t ng lên đ n 4,8% n m 1999.
ng
nn m
2010, n n kinh t Vi t Nam v n đang trong giai đo n kh ng ho ng . Hi n nay, Chính
ph Vi t Nam v n đang ti p t c n l c t do hóa n n kinh t và thi hành các chính
sách c i cách, xây d ng c s h t ng c n thi t đ đ i m i n n kinh t và t o ra các
ngành công nghi p xu t kh u có tính c nh tranh h n.
Riêng vùng B c Trung B và Duyên h i mi n Trung có di n tích t nhiên
90.790 km2, chi m 28% di n tích t nhiên c n
c và chia làm hai ti u vùng là:
vùng B c Trung b g m sáu t nh: Thanh Hoá, Ngh An, Hà T nh, Qu ng Bình,
3
Qu ng Tr , Th a Thiên-Hu , và Duyên h i mi n Trung g m tám t nh:
Qu ng Nam, Qu ng Ngãi, B̀nh
nh, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thu n, Bình
Thu n. Dân s theo th ng kê n m 2012 là 10,09 tri u ng
c n
à N ng,
i, chi m 11,39%s dân
c (Ngu n T ng C c Th ng kê). Kinh t vùng này nh ng n m qua ch y u
d a vào khai thác lâm nghi p, th y s n, h i s n và nông nghi p, nh ng đi u ki n t
nhiên l i không đ
c thu n l i. V i đ a hình là d i đ t h p nh tVi t Nam và đ
t o b i các vùng núi cao c̀ng dãy Tr
ng S n
phía tây, và v icác s
c
n b bi n
phía đông đã t o nên nh ng con sông ng n và ć đ d c cao. Thêm vào đ́, đa s
các c n bão đi vào n
c ta hàng n m đ u t p trung h u h t
nh ng c n l quét không ch
ng
nh h
vùng này đã t o nên
ng đ n ho t đ ng kinh doanh, s n xu t c a
i dân mà còn tàn phá cácc s h t ng làm cho cu c s ng c a ng
i dân sau
nh ng c n bão tr nên khánh ki t, kh n c̀ng . C̀ng v i đ́ là n n ch t phá r ng,
đ t r ng, đ t r y b a bãi và đánh b t th y h i s n không có quy ho ch nên cho dù
có tài nguyên thiên nhiên thì cu c s ng c a ng
i dân vùng này đa s v n còn nhi u
kh́ kh n, tr m t s thành ph l n trong khu v c.
Cho nên có ph i vì cu c s ng kh́ kh n mà ng
i dân vùng B c Trung b và
Duyên h i mi n Trung chi tiêu cho ch m śc s c kh e nhi u h n hay ít h n các
vùng khác và t l chi tiêuy t so v i các chi tiêu khác nh th c ph m, giáo d c thì
nh th nào?S quan tâm c a h v ch m śc y t cho tr ć th đ
c đ i di n
b im c chi tiêu y t cho con em trong h gia đ̀nh. Các y u t kinh t -xã h i c a h
gia đ̀nh nh h
ng đ n quy t đ nh chi tiêu y t là m t v n đ c n quan tâm xem xét
và phân tích , t đ́ k v ng s cung c p thông tin h u ích cho nh ng nhà ho ch
đ nh chính sách y t nh m c i thi n và nâng cao ch t l
“Các y u t
nh h
ng y t .
tài nghiên c u:
ng đ n chi tiêu y t c a h gia đình B c Trung b v̀ Duyên
h i mi n Trung” nh m góp ph n làm rõ v n đ trên.
1.2.
M c tiêu nghiên c u:
tài làm rõ m i quan h gi a chi tiêu bình quân , chi tiêu th c ph m , tu i và
gi i tính ch h , b o hi m y t , khu v c sinh s ng… ć tác đ ng nh th nàođ n chi
tiêu cho y t c a h gia đ̀nh mi n B c Trung B và Duyên h i mi n Trung .
4
M c tiêu chính c a đ tài là xác đ nh các y u t kinh t - xã h i nh h
ng đ n
chi tiêu cho y t c a các h gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trungd a
trên c s phân tích th ng kê và đ nh l
ng s li u t b d li u đi u tra m c s ng
h gia đ̀nh Vi t Nam (VHLSS) n m 2010 c a T ng C c Th ng kê.
đ tđ
c
m c tiêu này, đ tài t p trunggi i quy t cho các v n đ sau:
1. Xác đ nh các y u t kinh t - xã h i nh h
ng đ n m c chi tiêu cho y t
c a các h gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trung.
2. M c đ
nh h
ng c a các y u t kinh t
– xã h iđ n m c chi tiêu cho y
t c a các h gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trung.
a ra các hàm ́ qu n tr .
3.
it
1.3.
ng và ph m vi nghiên c u:
it
ng kh o sát : các h gia đ̀nhvùng B c Trung b và Duyên h i mi n
it
ng nghiên c u: chi tiêu y t .
Trung.
Ph m vi nghiên c u: đ tài đ
c th c hi n trong ph m vi th i gian, không
gian nh sau:
V th i gian: nghiên c u m c chi tiêu cho y t trong n m 2009 theo b
d li u kh o sát m c s ng h gia đ̀nhVi t Nam n m 2010 (VHLSS
2010).
V không gian: Trong khu v c B c Trung b và Duyên h i mi n
Trung(nông thôn; thành th ).
Ph
1.4.
ng pháp nghiên c u:
C s d li u: đ tài s d ng ngu n s li u chính là d li u th c p t cu c
kh o sát m c s ng h gia đ̀nh Vi t Nam n m 2010 c a T ng C c Th ng kê và
ngu n d li u đ
Ph
c thu th p t T ng C c Th ng kê.
ng pháp nghiên c u:
i. Ph
tài s d ng k t h p hai ph
ng pháp chính sau:
ng pháp th ng kê mô t : d̀ng đ x lý, phân tích, t ng h p các d li u
và đ a ra nh ng nh n xét c b n.
5
ii. Ph
ng pháp phân tích đ nh l
ng b ng mô hình h i quy tuy n tính đa bi n
xác đ nh các y u t tác đ ng đ n m c chi tiêu cho y t c a các h gia
đ̀nh.
K t c u lu n v n:
1.5.
Lu n v n này g m ć các ch
-
Ch
ng nh sau:
ng 1:Gi i thi u v lý do ch n đ tài, m c tiêu nghiên c u, đ i t
nghiên c u , ph m vi nghiên c u, ph
ng
ng pháp nghiên c u và k t c u lu n
v n.
-
Ch
ng 2:C s lý thuy t và th c t s gi i thi u v c s lý lu n làm n n
t ng cho lu n v n và tóm t t các bài nghiên c u liên quan.
-
Ch
ng 3:Ph
ng pháp và mô hình s trình bày các mô hình kinh t , s l a
ch n mô hình c a tác gi cho đ tài này, tr̀nh bày c s d li u và phân tích
đ xác đ nh các y u t
nh h
ng đ n chi tiêu cho y t c a các h gia đ̀nh
v̀ng B c Trung b và Duyên h i mi n Trung.
-
Ch
ng 4: K t qu nghiên c u s trình bày k t qu ch y mô hình, phân tích
k t qu và ki m đ nh.
-
Ch
ng 5:Hàm ý chính sách và ki n ngh . N i dung ch
ng này s t́m l
c
l i nh ng k t qu n i b t c a lu n v n và đ c bi t là k t qu phân tích đ nh
l
ng. T đ́ đ a ra các hàm ý chính sách v m c chi tiêu y t c a h gia
đ̀nh. Bên c nh đ́, ch
đ xu t nh ng h
ng này c ng nêu lên nh ng h n ch c a lu n v n và
ng nghiên c u trong t
ng lai.
6
CH
NG 2: C
Trong ch
S
LÝ THUY T.
ng này, tác gi s tr̀nh bày các c s lý thuy t d̀ng đ làm n n
t ng cho các phân tích trong lu n v n. Ngoài ra, n i dung trong ch
bày và phân tích m t s k t qu nghiên c u trong và ngoài n
ng c ng tr̀nh
c liên quan mà tác
gi đã tham kh o đ l a ch n các bi n đ a vào trong mô h̀nh nghiên c u.
2.1 Các đ nh ngh a:
2.1.1
Ch m śc s c kh e:
Ch m śc s c kh e không ph i m t ph m tr̀ kinh t và đ nh ngh a c a ń r t r ng .
nh ngh a v ch m śc s c kh e nh sau:
“Ch m śc s c kh e ngh a là s ch m śc , đi u tr , hay qui tr̀nh c a nhà cung ng
d ch v ch m śc s c kh e , bao g m: ch n đoán, đánh giá, ph c h i, qu n ĺ, đi u
tr , duy tr̀ tr ng thái th ch t hay tinh th n c a m t cá nhân . i u đ́ nh h
b ph n ho c b t k ch c n ng nào c a c th con ng
2.1.2
ng lên
i.”
Chi phí y t :
Theo báo cáo V k ho ch - Tài chính, B y t (2008) đ nh ngh a là:
Chi phí y t là t ng s ti n chi tr c a h gia đ̀nh
cho s c kh e bao g m : ng n
ng a, ch m śc, ch a b nh. Chi tiêu y t h gia đ̀nh ć th bao g m chi tr tr
c
khi b b nh (ví d nh chi mua b o hi m y t ) ho c chi phí y t chi tr tr c ti p khi
s d ng các d ch v y t (nh chi tr vi n phí).
Chi tr tr c ti p cho y t liên quan đ n chi tiêu tr c ti p c a h gia đ̀nh khi h s
d ng các ti n ích: mua thu c, chi tr vi n phí , phí d ch v ch n đoán và các chi phí
gián ti p khác liên quan đ n vi c t̀m ki m s ch m śc y t t i khu v c ho c
các
ti n ích riêng (bao g m t đi u tr ).
2.1.3
Chi tiêu y t :
Theo B y t , chi tiêu y t l à m i kho n chi cho các ho t đ ng y t mà m c tiêu đ u
tiên là đ nâng cao , ph c h i, ho c duy tr̀ s c kh e cho toàn b dân s và cho cá
nhân c a m t qu c gia. Nh ng chi tiêu này bao g m c chi th
ng xuyên và chi cho
7
ho t đ ng đ u t phát tri n .
đ ng ra tr ti n là Nhà N
nh ngh a này đ
c áp d ng b t k ch th
/ đ nv
c, hay doanh nghi p , hay h gia đ̀nh hay các t ch c t
nhân và đ n v nh n ti n / đ n v cung ng d ch v thu c Nhà N
c qu n ĺ, hay do
t nhân qu n ĺ. Các ho t đ ng y t bao g m:
-
Ho t đ ng nâng cao s c kh e, phòng tránh b nh t t.
-
Ho t đ ng ch a b nh, gi m t vong.
-
Ho t đ ng ch m śc y t v i các b nh mãn tính
d
-
, c n các ch m śc đi
u
ng.
Các ch m śc y t khác.
2.1.4
Chi tiêu c a H gia đ̀nh cho y t :
Theo V k ho ch tài chính (B y t ) đ nh ngh a: là m i kho n chi tr c ti p c a h
gia đ̀nh chi khi m đau ph i khám , ch a b nh và s d ng các d ch v , hàng hóa y
t . Bao g m vi n phí đã tr b t k đ n v cung ng d ch v là công hay t
, ti n xét
nghi m, mua thu c men , v t t , thi t b ,… b t k là t mua hay ć đ n c a th y
thu c, mua t i b nh vi n , c s Nhà N
dân đ́ng ǵp đ mua b o hi m y t
c, hay c s t nhân . Nh ng kho n ng
(BHYT) không tính
đây (v̀ đã đ
i
c tính
trong chi c a qu BHYT).
2.2 Lý thuy t Grossman:
2.2.1. Mô hình Grossman:
M icu c s ng c a m i cá nhân g m hai giai đo n. Giai đo n đau m và giai đo n
kh e m nh. Trong m i giai đo n, anh ta ho c cô ta ph i tr i qua m t l
đau m
ng th i gian
, n u v n s c kh e càng l n thì kho ng th i gian này càng ít đi. V̀ m i cá
nhân ć xác su t m c b nh t t khác nhau (do c đ a , gen di truy n ,…) nên v n s c
kh e càng l n th̀ càng ít m c b nh t t cho nên kho ng th i gian đau m ít . Nói cách
khác, th i gian kh e m nh chính là nh ng l i ích (không trao đ i đ
kh e. Cá nhân đ́ nh n đ
c) c a v n s c
c m c tho d ng đ ng bi n t nh ng hàng hoá tiêu dùng
X và nh ng m c tho d ng ngh ch bi n t th i gian đau m
( ). Hàm tho d ng
8
d a trên nh ng đi u ki n này đ
c gi đ nh là không ph thu c vào th i gian (t l
thay th biên gi a th i gian đau m và th i gian tiêu d̀ng không thay đ i theo th i
gian). M c tho d ng trong t
ng lai đ
c chi t kh u b ng m t y u t gi đ nh
1. Nh đ́, cá nhân này t i đa hoá m c tho d ng đã chi t kh u
= ( (
0)
0 ),
( (
+
2
< 0,
1 ),
1)
(1)
2
( )2
> 0,
> 0,
2
< 0,
< 0.
Thành ph n quan tr ng c a mô h̀nh Grossman là ph
l
:
ng tr̀nh th hi n s thay đ i
ng v n s c kh e qua th i gian. M t m t, v n s c kh e hao mòn v i t l
,
khi n s c kh e b gi m xu ng theo th i gian. T l hao mòn này không c đ nh theo
th i gian. M t khác, cá nhân này có th gia t ng v n s c kh e b ng cách đ u t
.
M c đ u t này bao g m vi c tiêu dùng cho d ch v y t và kho ng th i gian
dành cho nh ng n l c phòng ng a b nh. G p l i chúng ta có:
1
=
0 (1
)+ (
0,
)
(2)
2
> 0,
Ph
2
2
< 0,
> 0,
( )2
<0
ng tr̀nh trên t o nên m t s ràng bu c trong v n đ t i u hoá c a cá nhân.
Tuy v y, không ch s c kh e thay đ i theo th i gian mà ngoài ra còn có tài s n (s
sung túc) và ki n th c (k n ng ch ng h n) c ng thay đ i. V̀ con ng
l y tài s n và s hi u bi t theo th i gian . C th , m c ti t ki m
giai đo n đ u có th đ
su t và tr thành
0
0
i luôn tích
ć đ
c trong
c tiêu d̀ng trong giai đo n th hai. Ti t ki m cho m c lãi
v i
= 1 + . V i ph
ng tr̀nh trên, vi c đ u t vào s c
kh e ch di n ra trong su t giai đo n ban đ u.
Trên quan đi m b o hi m y t , nh ng chi tiêu cho ch m śc s c kh e (
đ
c tài tr b i thu nh p lao đ ng hay m t m c tài s n ban đ u
l
ng trong giai đo n đ u và
m c giá ) ph i d
ng
là giá c c a d ch v y t . Ng
c hai giai đo n. Quy
0
v i
) ph i
0 là
m c
c l i, tiêu dùng (
c t ng th i gian là 1. G p nh ng
th đ́ l i v i nhau, chúng ta có ràng bu c v ngân sách sau khi chi t kh u nh sau:
0 +
0 (1
(
0)
)+
1 1
1( 1)
=
+
0
+
1
(3)
9
gi i bài toán t i u này, chúng ta s d ng hàm Lagrange nh sau:
(
1,
,
,
= ( (
1) + (
( , )
1
1)
0,
0 +
0 ),
0)
0 (1
( (
+
(
0)
1 ),
)+
1)
1 1
+ (
0 (1
)+
1( 1)
0
).(4)
S nhân Lagrange , > 0 th hi n m c đ mà s n i l ng các ràng bu c s c i
thi n m c tiêu chung c a bài toán t i u, đ
c đo b ng m c tho d ng đã chi t
kh u. Chúng ta t̀m các đi u ki n b c nh t cho m t ph
ng án c a bài toán t i u
này b ng cách l y đ o hàm b c nh t đ i v i t ng bi n quy t đ nh và cho đ o hàm
này b ng không.
Vi c l y đ o hàm v i các bi n
ph
và
là đ đ m b o các ràng bu c trong các
ng tr̀nh trên x y ra, chúng ta không trình bày chúng
tr c đ nh cho tr
2
1
1
0
=
=0
=
là m t giá
2
1
=
=0
(5)
1
=0
(6)
(7)
=0
0
0
c, ta có:
2
=
đây. Coi
(8)
0
=
=0
(9)
1
1
Chia ph
/
ng tr̀nh (6) cho (7) chúng ta có:
0
=
/
Chia ph
/
0
/
1
(10)
ng tr̀nh (8) cho (9) ta có:
=
Gi i ph
(11)
ng trình (9), tìm r i th vào ph
1
1
T ph
=
1
ng tr̀nh (7), (8) chúng ta có:
ng tr̀nh (5) ta đ
c:
(12)
10
/
=
0
.
/
(13)
ph
Thay
ng tr̀nh (13) vào ph
1
=
1
1
/
ng tr̀nh (12) chúng ta có:
0
(14)
/
Hay
1
+
1
1
/
/
=
1
0
i u ki n trên đòi h i m c tho d ng biên c a m t s đ u t vào s c kh e ph i
b ng v i m c chi phí biên c a nó. V bên trái c a ph
ng tr̀nh có th đ
c gi i
thích nh sau:
cho vi c đ u t vào s c kh e ć đ
c m c sinh l i d
gi m th i gian đau m. M t giá tr âm c a đ o hàm
1
ng, ń ph i giúp làm
k t h p v i giá tr d
c a bi u th c trong ngo c làm cho v trái c a đi u ki n (14) d
d ng biên ph i d
ng
ng, t c là m c tho
ng.
Coi s c kh e nh m t lo i hàng hoá tiêu dùng. S gi m xu ng trong kho ng th i
gian đau m (c ng là l i ích s c kh e t ng lên) khi n làm t ng m c tho d ng m t
cách tr c ti p vì
< 0. N u chi t kh u, l i ích t m c tho d ng b ng
.N u
đi u ki n (14) ch g m y u t đ u tiên trong m c tho d ng biên c a m t s đ u t
vào s c kh e, ń đ
c g i là m t mô hình tiêu dùng thu n tuý.
Còn n u ch́ng ta coi s c kh e nh m t lo i hàng hoá đ u t . S gi m xu ng trong
th i gian đau m ć tác đ ng ngay l p t c lên s sung túc c a m t cá nhân thông
qua
1
và m c l
ng th c t
1
. Giá tr này ph thu c vào
(m c tho d ng
1
biên c a vi c tiêu dùng m t hàng hoá t ng thêm). Vì v y, cho dù ngay c khi th i
gian đau m không b chúng ta t ch i và ghét b
vì b n thân s khó ch u mà nó
gây ra cho chúng ta thì vi c đ u t vào s c kh e c ng v n s đem l i l i ích trong
vi c t ng thêm thu nh p t vi c lao đ ng và m c đ giàu có. Vì s c kh e tr thành
m t lo i hàng hoá th c ch t ch đ
c đánh giá d a trên tác đ ng c a nó lên m c d
11
d giàu ć, đi u ki n (14) khi ch gi l i y u t th hai này đ
c g i là mô h̀nh đ u
t thu n tuý.
V ph i c a đi u ki n (14) ph n ánh chi phí biên c a vi c có thêm m t đ n v v n
s c kh e. Nó có th đ
c gi i thích nh sau đây:
M c tho d ng biên
0
th hi n nh ng gì m t đi t vi c b qua m t ph n tiêu dùng
đ đ u t vào s c kh e.
Tuy v y, t n th t này đ
c gi m xu ng m t m c đáng k n u vi c tiêu dùng các
d ch v y t là hi u qu (ngh a là
Cu i c̀ng, n ng su t này c n đ
l n).
c đi u ch nh b i giá c a s ch m śc y t
vi c đ u t vào s c kh e có l i nh ng không nhi u n u
cao. T
ng t , m c tho
d ng th c s m t đi t vi c t b m t s tiêu dùng nh t đ nh c n ph i đ
ch nh b i m c giá
vì
c a hàng tiêu dùng vì n u cao, ch m t vài đ n v c a
c đi u
0
b t
b .
K t lu n: Trong mô hình Grossman, s c kh e và s sung túc là hai tài s n ć m i
quan h v i nhau. Giá tr c a ch́ng đ
nhân. Trong tr
c qu n lý t i u qua th i gian b i các cá
ng h p kh e m nh, m c tho d ng biên c a vi c có thêm m t đ n
v v n s c kh e g m m t ph n tiêu dùng và m t ph n đ u t . T ng c a chúng ph i
b ng v i chi phí biên c a vi c có thêm m t đ n v v n s c kh e.
2.2.2. C u s c kh e và d ch v y t :
D a trên mô hình Grossman, ta có th rút ra hàm c u v i s c kh e và các d ch v y
t . Tuy v y, vi c này đòi h i nh ng d ng hàm c th đ i v i hàm tho d ng và các
hàm
đ
(
1)
và ( , ). Dù cho có nh ng h n ch , d ng hàm Cobb-Douglas th
c gi đ nh cho
t vào s c kh e đ
(
1)
ng
và ( , ). Theo tính ch t hàm Cobb-Douglas, m c đ u
c t o nên b i các d ch v y t
cho s ch m śc s c kh e
và th i gian mà cá nhân dành
. Bên c nh đ́, m t m c giáo d c cao h n đ
đ nh s t ng m c hi u qu c a vi c đ u t .
c gi
12
2.3 Các nghiên c u liên quan:
2.3.1. Các nghiên c u ngoài n
c:
Bolin và c ng s (1999) ch ra m i quan h gi a thu nh p h gia đ̀nh v i chi
tiêu s d ng d ch v y t . Thu nh p h gia đ̀nh ć tác đ ng đ ng bi n đ n chi tiêu y
t .
Himanshu và Parker , Wong kh ng đ nh trong nghiên c u c a m̀nh v m
i
quan h gi a thu nh p và giáo d c c a ch h gia đ̀nh ć tác đ ng quan tr ng đ n
chi tiêu y t (Himanshu, 2006; Parker,Wong, 1997).
Blanchard cho r ng tu i c a ch h tác đ ng đ n chi tiêu y t . Vì tu i ph n
ánh kh n ng nh n th c l i ích quan tr ng c a s c kh e . Tu i c a ch h càng cao
th̀ nh n th c v l i ích v s c kh e c a h c ng càng cao . Bên c nh đ́ , càng l n
tu i th̀ thu nh p th
ng c ng s càng l n do s nghi p phát tri n , m c l
ng gia
t ng theo thâm niên công tác ,….Blanchard còn cho r ng thu nh p tác đ ng đ n kh
n ng chi tr cho y t c a b nh nhân (Blanchard, 2005).
Gertler và Van der Gaag cho r ng c hi phí đ n c s y t là m t y u t quan
tr ng trong chi tiêu y t (Gertler và Van der Gaag, 1990). V̀ th mà các h gia đ̀nh
ć xu h
ng
g n các c s ch m śc s c kh e.
Quan đi m c a Jacobson (2000): các cá nhân không s n xu t ra “s c kh e
t t”, mà “s c kh e t t” là do gia đ̀nh t o ra. Vì th , ông m
r ng mô hình
Grossman thành mô hình m i v i gia đ̀nh là nhà s n xu t s c kh e. Gia đ̀nh s
quy t đ nh phân chia chi tiêu cho t ng thành viên nh t h nào đ đ t đ
c k t qu
t t nh t cho s c kh e c a m i thành viên trong gia đ̀nh.
H c thuy t v
kinh t h c h gia đ̀nh do Becker đ x
ng n m
1964 và
1965 m r ng mô h̀nh kinh đi n c a nhu c u tiêu th cho h gia đ̀nh . Mô hình này
ch r̃ là m i thành viên trong gia đ̀nh s chi xài sao cho t i u h́a l i ích c a c
gia đ̀nh. Ngân sách gia đ̀nh không d i dào nên các thành viên ph i tính toán chi
tiêu sao cho h p ĺ gi a các nhu c u . Tuy nhiên, mô h̀nh này không t
v i tr
th
ng h p phân b trong n i b h gia đ̀nh . Ń đ x
ng l
ng thích
ng r ng vi c m c c và
ng th̀ th c s là ćx y ra trong h gia đ̀nh, vi c phân b trong n i b h
13
gia đ̀nh nên đ
c mô h̀nh h́a v i mô h̀nh m c c
vi c chi tiêu cho các nhu c u
c a các thành viên trong h gia đ̀nh (xem thêm Manser và Brown , 1980; McElroy,
1990, Bolin và c ng s , 1999).
Becker cho r ngchi phí y t ph thu c vào
toàn b ngu n l c c a h gia
đ̀nh.T s kh ng đ nh này cho phép Becker phân bi t s khác bi t và s
u tiên v
chi tiêu y t gi a các thành viên trong gia đ̀nh.
H n th n a , ć nh ng mô h̀nh khác đ
c đ xu t
, Behrman và c ng s
(1982, 1986) đ ngh vi t mô hình cho vi c phân b ngân sách chi tiêu n i b h gia
đ̀nh và vi c phân b chi tiêu n i b h là docác b c
cha m quy t đ nh .Trong khi
đ́, nh ng nhà nghiên c u khác đ ngh là ph i phân b chi tiêu ngân sách theo hi u
qu Pareto (Chiappori, 1988; Kooreman, 1990).
Samuelson (1956) cho r ng “thu nh p h gia đ̀nh luô n luôn đ
đ u và h p ĺ gi a các thành viên h gia đ̀nh” . ây là ́ t
ng đ
c chia đ ng
c lu n v n tham
kh o cho vi c phân tích s tác đ ng c a bi n gi i tính c a tr đ n chi tiêu y t h
gia đ̀nh đ xem ć s thiên l ch trong phân b chi tiêu y t
gi a bé trai và bé gái
hay không?
Lundberg và Pollak (1996) đã s d ng mô h̀nh cân b ng Nash cho nghiên
c u c a h . Tuy nhiên, các kinh nghi m cho th y r ng các mô h̀nh này ch ph̀ h p
cho h gia đ̀nh ch ć hai ng
i.
Tr̀nh đ h c v n c a ng
i ch h gia đ̀nh có liên quan đ n chi tiêu y t
,
b i v̀ n u ch h ć tr̀nh đ h c v n thì h ć kh n ng bi t các ki n th c v s c
kh e và y t
đ ch m lo choh gia đ̀nh c a m̀nh, v y là h c v n và vi c s d ng
d ch v y t ć t
ng q
uan đ ng bi n (Ichoku và Le ibbrandt, 2003; Lindelow,
2004).
Makinen c̀ng đ ng s
(2000) ch ra r ng s liên h gi a thu nh p
ch tác đ ng t i chi tiêu y t mà còn nh h
ng c đ n:
-
Quy t đ nh có tìm đ ns ch m śc s c kh e.
-
Lo i h̀nh ch m śc s c kh e mà h ch n.
không
14
Gao và Yao , 2006 nghiên c u th c ti n t i M và Trung Qu c đi đ n k t
lu n. Gi i tính c ng ć quan h đ n chi tiêu y t , ví d :ph n th
ng t̀m ki m s
ch m śc nhi u h n đàn ông khi h b b nh .V̀ v y, tác gi s d ng bi n gi i tính
c a ch h là bi n đ c l p tác đ ng đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh .
T
ng t , Reinhardt (2000) nói r ng tu i c a ch h
ć t
ng quan đ ng
bi n cho c c hi phí ch m śc s c kh e và t ng chi tiêu .Cho nên lu n v n s d ng
bi n tu i c a ch h tác đ ng đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh
kh o sát tác đ ng c a bi n tu i c a ch h đã b̀nh ph
.Thêm n a , tác gi còn
ng đ xem xét tác đ ng đ n
chi tiêu y t h gia đ̀nh nh th nào.
Trong bài vi t c a Hesketh và c ng s cho th y ng
i xu t ngo i ć báo cáo
t̀nh tr ng s c kh e t t h n và ć t l b nh t t th p h n so v i nh ng ng
xu t ngo i (Hesketh và c ng s , 2008). ây là m t ́ t
i không
ng đ tác gi tham kh o
thêm trong dòng suy lu n cho lu n v n.
N i sinh s ng c a h gia đ̀nh (thành th hay nông thôn ) là m t y u t quan
tr ng ć th tác đ ng lên chi tiêu y t h gia đ̀nh (Woottipong, 2001).
Thêm vào đ́, vùng khu v c sinh s ng v i tr̀nh đ
kinh t – xã h i khác
nhau c ng tác đ ng lên chi tiêu y t h gia đ̀nh (Margherita và Theodore, 2002; Ha
nguyen, Peter và Ulla, 2002). Trong lu n v n, y u t khu v c sinh s ng h gia đ̀nh
đ
c k v ng tác đ ng đ ng bi n đ n chi tiêu y t .
Ngoài ra, vài y u t khác quan tr ng c a vi c s d ng d ch v y t liên quan
đ n các đ c đi m c a ch h nh tr̀nh đ h c v n c a ch h , gi i tính c a ch h ,
tu i c a ch h
(Himanshu, 2006).Các bi n trên đ u đ
c tác gi s d ng cho mô
h̀nh nghiên c u c a lu n v n.
T ng quan các nghiên c u liên quan đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh:
Himanshu (2006, 2007) có 2 nghiên c u v các y u t tác đ ng lên chi tiêu y
t h gia đ̀nh t i b l c và thành th Orissa ( n
Công tr̀nh đ u tiên tác gi nêu ra s
nh h
).
ng c a thu nh p h gia đ̀nh , trình đ
h c v n c a ch h đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh t i b l c và thành th O rissa. Tác
15
gi xây d ng mô h̀nh h i quy bao g m 3 bi n: chi tiêu y t h gia đ̀nh, thu nh p h
gia đ̀nh và tr̀nh đ h c v n c a ch h gia đình; mô h̀nh ć d ng:
PHE =
1+
2PHI
+
3EDN
Trong đ́:
-
PHE: Mô h̀nh s d ng chi tiêu y t trên đ u ng
gia đ̀nh, ń đ
i đ hi n th chi tiêu y t h
c tính toán b ng cách chia t ng chi tiêu y t hàng n m c a h
gia đ̀nh cho s thành viên h gia đ̀nh.
-
PHI: T
ng t , thu nh p h gia đ̀nh trên đ u ng
nh p h gia đ̀nh c a phân tích h i quy , ń đ
i đ
c d̀ng cho bi n thu
c tính b ng cách chia t ng thu
nh p h gia đ̀nh hàng n m cho s thành viên h gia đ̀nh.
-
Giáo d c: là bi n gi c a phân tích h i quy , giáo d c b ng 1 n u ch h gia
đ̀nh ć h c v n và b ng 0 n u ch h gia đ̀nh không ć h c v n.
Thu nh p h gia đ̀nh trên
đ u ng
i.
Chi tiêu y t c a h gia
đ̀nh.
Tr̀nh đ h c v n c a ch
h .
Hình 2.1: Mô h̀nh nghiên c u các y u t
nh h
ng đ n chi tiêu y t c a
các h gia đ̀nh.
(Ngu n: Himanshu, 2006)
K t qu c a phân tích h i quy:
PHE = 31.37 + 0.43PHI +0.06EDN cho tr
ng h p
PHE = -696.046 + 0.82PHI + 0.03EDN cho tr
khu v c b l c.
ng h p
thành th .
K t qu cho th y t i b l c, nông thôn và thành th :thu nh p, tr̀nh đ h c v n c a
ch h đ u ć t
S
nh h
ng tác đ ng bi n lên chi tiêu y t .
ng c a t hu nh p lên chi tiêu y t
b l c, nông thôn và thành th .
khác nhau gi a các h gia đ̀nh s ng
thành th , thu nh p nh h
ng m nh nh t đ n chi
16
tiêu y t và ít nh h
ng nh t
khu v c b l c. Ĺ do là v̀ thu nh p trên đ u ng
b l c và nông thôn th p h n
i
thành th .
Công tr̀nh nghiên c u th h ai, Himanshu (2007) đ c p đ n tác đ ng c a gi i tính
lên chi tiêu y t h gia đ̀nh
thành th Orissa. Mô h̀nh h i quy tuy n tính đ
cđ
ngh là:
PHE =
1+
2PMHE
+
3PFHE
Trong đ́:
-
PHE:chi tiêu y t trên đ u ng
i, ń đ
c tính b ng cách: chia t ng chi tiêu y
t hàng n m c a h gia đ̀nh v i quy mô h gia đ̀nh.
-
PMHE:chi tiêu y t trên m i nam gi i, ń đ
c tính b ng cách : chia t ng chi
tiêu y t cho nam gi i hàng n m c a h gia đ̀nh v i s nam gi i trong h gia
đ̀nh.
-
PFHE:chi tiêu y t trên m i n gi
i, ń đ
c tính b ng cách : chia t ng chi
tiêu y t cho n gi i hàng n m c a h gia đ̀nh v i s
n gi i trong h gia
đ̀nh.
Nghiên c u ch ra r ng:
-
khu v c thành th , ch h gi i tính là nam s ć chi tiêu y t l n h n ch
h ć gi i tính là n .
-
C̀ng gi i tính n nh ng chi tiêu y t
b l c.
v̀ng thành th l n h n nông thôn và
17
Theo Pravin K. Trivedi (2002)chi tiêu y t h gia đ̀nh
Vi t Nam ph thu c
vào các y u t trong mô h̀nh sau:
Thu nh p h gia đ̀nh.
B o hi m y t .
Kích th
Chi tiêu y t
c h gia đ̀nh.
c a h gia
đ̀nh.
Gi i tính c a ch h .
Tu i c a ch h .
Tr̀nh đ h c v n ch h .
N i sinh s ng c a h gia
đ̀nh.
Hình 2.2: Mô h̀nh nghiên c u các y u t
các h gia đ̀nh
nh h
ng đ n chi tiêu y t c a
Vi t Nam.
(Ngu n: Nghiên c u c a Pravin K. Trivedi (2002))
Bi n ph thu clà chi tiêu y t
, đ gi i quy t mô h̀nh này
tác gi
áp d ng hàm
logarit.
V i ph
ng pháp này , ń c ng gíp
cl
ng đ
ng con g Engle cho chi tiêu y
t .Cách ti p c n này b gi i h n b i v̀ t̀nh tr ng s c kh e c a các thành viên h gia
đ̀nh là không th ki m soát . Mô h̀nh h i quy c ng ki m soát và i bi n liên qua n
khác nh là: quy mô h gia đ̀nh , gi i tính c a ch h , tu i c a ch h , tr̀nh đ h c
v n ch h và n i sinh s ng (thành th hay nông thôn ) mô h̀nh h i quy tuy n tính
c ng đ
c d̀ng cho phân tích đ i t
ng h gia đ̀nh và k t qu ch ra r ng:
18
Tu i c a ch h
và gi i tính ch h ć tác đ ng quan tr ng đ n chi tiêu
y t bình
quân h gia đ̀nh, ch h là n chi tr cho chi tiêu y t nhi u h n là nam ch h , và
v i ch h càng l n tu i th̀ chi tiêu y t càng nhi u . Tuy nhiên, quy mô h gia đ̀nh
và tr̀nh đ h c v n ch h th̀ không ć tác đ ng m nh lên chi tiêu y t h gia đ̀nh.
N i sinh s ng là y u t quan tr ng đ xác đ nh chi tiêu y t h gia đ̀nh .Phân tích
cho th y h gia đ̀nh thành th chi tiêu y t nhi u h n nông thôn.
Thu nh p h gia đ̀nh là bi n quan tr ng . Ń tác đ ng đ ng bi n lên chi tiêu y t h
gia đ̀nh, h gia đ̀nh thu nh p nhi u h n thì chi tiêu cho y t nhi u h n.
Nghiên c u c a Cath arina Hjortsberg (2000), phân tích các y u t
c a chi
tiêu y t c a h gia đ̀nh và gi i thích bi n chi tiêu y t gi a các h gia đ̀nh ć s
khác bi t gi a các nh́m kinh t
c ng đ
- xã h i t i Zambi a. Tình tr ng kinh t h gia đ̀nh
c phân tích trong bài vi t này và t p trung vào tác đ ng c a t̀nh tr ng kinh
t lên h gia đ̀nh và lên chi tiêu y t h gia đ̀nh.
D a trên h c thuy t ti n ích ch m śc s c kh e (h gia đ̀nh b ràng bu c g i a hai
ngu n l c ti n b c và ngu n th i gian ), lý thuy t kinh t h gia đ̀n h và s tiêu th
th hi n: h gia đ̀nh đ t đ
c ti n ích th a d ng t s c kh e c a t ng thành viên và
các chi tiêu y t khác . Mô h̀nh h i quy tuy n tính v i ba nh́m bi n đ c l p : tình
tr ng kinh t , đ c đi m h gia đ̀nh và các bi n ti p c n. Chi ti t bên d
i:
Bi n ph thu c: t ng chi tiêu y t cho h gia đ̀nh.
Các bi n gi i thích:
-
T̀nh tr ng kinh t : t ng chi tiêu h gia đ̀nh hàng tháng ; t ng chi tiêu hàng
tháng cho th c ph m h gia đ̀nh ;thu nh p hàng tháng h gia đ̀nh ; m c đ
ngh̀o nàn t đánh giá; ph i thuê m
-
n hay là đ
c đi m h gia đ̀nh : giáo d c c a ch
quy mô h
nam tr
c s h u tài s n.
h ; tu i ch h ; gi i tí nh ch h ;
gia đ̀nh ; s con trai trong h gia đ̀nh ; s con gái trong h ; s
ng thành trong h gia đ̀nh ; s n tr
ng thành trong h ; s ph n
trong nhóm tu i sinh s n (15 – 49 tu i); s tr đang
tu i đi h c .
19
Bi n ti p c n : kho ng cách (kho ng cách đ n c s
-
kilômét); ph
y t g n nh t tính b ng
ng ti n đ i l i (n u h ć ho c không ć ); n i sinh s ng (hi n
th n u h gia đ̀nh
nông thôn).
Nh́m bi n t̀nh tr ng
kinh t .
Chi tiêu y t
Nh́m bi n đ c đi m h
c a h gia
đ̀nh.
gia đ̀nh.
Nhóm bi n ti p c n.
Hình 2.3: Mô hình nghiên c u các y u t
nh h
ng đ n chi tiêu y t c a
các h gia đ̀nh.
(Ngu n: Catharina Hjortsberg (2000))
Trong nghiên c u c a m̀nh, tác gi đã s d ng ph
ng pháp h i quy đ tính chi phí
ch m śc s c kh e nh : đ u tiên h i quy mô h̀nh nghiên c u đ
cl
ng mô hình
chi tiêu y t c a h , tác gi s d ng k thu t gi i h n bi n ph thu c (h i quy ki m
duy t, k thu t to bit). Ngu n d li u đ phân tích là d li u t LCMS 1998 (Living
Conditions MonitoringSurvey).
K t qu
cl
ng hi n th là t̀nh tr ng kinh t h và khu v c s ng ć tác đ ng tr c
ti p lên chi tiêu y t đ i v i các h gia đ̀nh
Zambia b nh h
Zambia .Chi tiêu y t h
gia đ̀nh t i
ng b i chi tiêu bình quân hàng tháng và chi tiêu th c ph m bình
quân hàng tháng. Quy mô h và thu nh p c a h
nh h
ng tr c ti p đ n hai bi n
chi tiêu b̀nh quân hàng tháng và chi tiêu th c ph m b̀nh quân hàng tháng
trên.
Tuy nhiên khi xem xét s khác bi t gi a ba nh́m thu nh p ć th th y r̃ h n s so