Các yếu tố ảnh hưởng đến chi tiêu y tế của các hộ gia đình bắc trung bộ và duyên hải miền trung luận văn thạc sĩ 2015

L I CAM OAN
nh h

Tôi xin cam đoan lu n v n t t nghi p “Các y u t

ng đ n chi tiêu y t

c a các h gia đìnhB c Trung b v̀ Duyên h i mi n Trung ” là nghiên c u do
chính tôi th c hi n.
Tôi xin cam đoan các thông tin trích d n đ u đã đ

c ch rõ ngu n g c và có

đ chính xác cao trong ph m vi hi u bi t c a tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n
v n t t nghi p này là trung th c và ch a t ng đ

c ai công b trong b t k công

trình nào khác.
Tôi xin ch u trách nhi m v bài nghiên c u c a mình.
H c viên th c hi n lu n v n

V Tr nh Th Quân


M CL C
TRANG BÌA PH
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C B NG BI U
DANH M C S

VÀ

TH

CH

NG 1: GI I THI U. ........................................................................................ 1

1.1.

Lý do ch n đ tài: ............................................................................................. 1

1.2.

M c tiêu nghiên c u: ........................................................................................ 3
it

1.3.

ng và ph m vi nghiên c u: ................................................................... 4

1.4.

Ph

ng pháp nghiên c u: ................................................................................. 4

1.5.

K t c u lu n v n: .............................................................................................. 5

CH

NG 2: C S LÝ THUY T. ........................................................................... 6

2.1

Các đ nh ngh a: ................................................................................................. 6

2.1.1 Ch m śc s c kh e: .......................................................................................... 6
2.1.2 Chi phí y t :....................................................................................................... 6
2.1.3 Chi tiêu y t : ...................................................................................................... 6
2.1.4 Chi tiêu c a H gia đ̀nh cho y t : .................................................................... 7
2.2

Lý thuy t Grossman: ......................................................................................... 7

2.2.1.1. Mô hình Grossman: ..................................................................................... 7
2.2.1.2. C u s c kh e và d ch v y t : .................................................................... 11
2.3

Các nghiên c u liên quan:............................................................................... 12

2.5.1 Các nghiên c u ngoài n

c: ........................................................................... 12

2.5.2 Các nghiên c u trong n

c: ............................................................................ 22

2.5.3

xu t mô h̀nh nghiên c u chi tiêu y t h gia đ̀nh: ................................... 23

CH

NG 3:PH

NG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN C U. ............................. 27

3.1

Các mô hình nghiên c u lý thuy t: ................................................................. 27

3.2

Mô hình và d li u nghiên c u: ...................................................................... 28

3.2.1 Mô h̀nh kinh t l

ng c a nghiên c u: .......................................................... 28


3.2.2 Các y u t nh h

ng đ n chi tiêu y t c a các h gia đ̀nh B c Trung b

và Duyên h i mi n Trung: ......................................................................................... 29

3.2.2.1. Chi tiêu y t (Bi n ph thu c): .................................................................. 29
3.2.2.2. Chi tiêu giáo d c c a các h : ..................................................................... 29
3.2.2.3. Chi tiêu bình quân c a h gia đ̀nh: ........................................................... 29
3.2.2.4. Chi tiêu th c ph m bình quân: ................................................................... 30
3.2.2.1. Tu i c a ch h : ........................................................................................ 30
3.2.2.5. Gi i tính c a ch h :.................................................................................. 30
3.2.2.6. Tr̀nh đ h c v n c a ch h : .................................................................... 31
3.2.2.2. Dân t c c a ch h : ................................................................................... 31
3.2.2.3. Quy mô h gia đ̀nh: .................................................................................. 31
3.2.2.4. N i sinh s ng c a h gia đ̀nh: .................................................................. 32
3.2.2.5. Gi i tính c a tr : ........................................................................................ 32
3.2.3 D li u nghiên c u: ........................................................................................ 32
CH

NG 4: K T QU NGHIÊN C U. ................................................................ 35

4.1

T ng quan v ngành y t Vi t Nam: ............................................................... 35

4.2

Mô t đ c đi m h gia đ̀nh trong v̀ng B c Trung b

và Duyên h i mi n

Trung d a vào ngu n d li u VHLSS 2010: ............................................................. 36
4.2.1 Tr̀nh đ h c v n c a ch h :.......................................................................... 36
4.2.2 Tu i c a ch h : ............................................................................................. 36
4.2.3 Quy mô h gia đ̀nh: ....................................................................................... 37

4.3

T ng quan v chi tiêu y t c a các h gia đ̀nh:.............................................. 37

4.3.1 Chi tiêu bình quân h gia đ̀nh: ....................................................................... 37
4.3.2 Chi tiêu y t : .................................................................................................... 37
4.3.3 Chi tiêu th c ph m bình quân: ........................................................................ 38
4.3.4 Chi tiêu giáo d c c a h gia đ̀nh: .................................................................. 38
4.3.5 Chi tiêu y t phân theo gi i tính c a ch h : .................................................. 39
4.3.6 Chi tiêu y t phân theo dân t c c a ch h : .................................................... 39
4.3.7 Chi tiêu y t phân theo n i sinh s ng c a h gia đ̀nh: ................................... 40


4.4

K t qu đ nh l

4.4.1 Các b

ng các y u t

nh h

ng đ n chi tiêu y t : .......................... 41

c ki m đ nh và h i quy: ..................................................................... 41

4.4.2 Gi i thích k t qu c a mô hình h i quy: ......................................................... 44
4.4.2.1. Chi tiêu bình quân h gia đ̀nh: .................................................................. 44
4.4.2.2. Chi tiêu giáo d c:........................................................................................ 44

4.4.2.3. Dân t c c a ch h : .................................................................................... 45
4.4.2.4. Gi i tính c a ch h : .................................................................................. 45
4.4.2.5. Tu i c a ch h : ......................................................................................... 45
4.4.2.6. Quy mô h gia đ̀nh: ................................................................................... 45
4.4.2.7. Gi i tính tr : ............................................................................................... 46
4.4.2.8. N i sinh s ng c a h gia đ̀nh: ................................................................... 46
CH

NG 5:HÀM Ý CHÍNH SÁCH VÀ KI N NGH . .......................................... 47

5.1

Hàm ý chính sách:........................................................................................... 47

5.2

Ki n ngh :........................................................................................................ 48

5.3

H n ch c a lu n v n và h

ng nghiên c u m i:........................................... 52

TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................... 53
PH L C .................................................................................................................. 59


DANH M CB NG BI U
B ng 2.1: Tóm t t đ c đi m các bi n trong mô h̀nh nghiên c u và k v ng d u. ... 25

B ng 3.1: Thông tin ngu n d li u đ

c trích l c cho mi n B c Trung b và

Duyên h i mi n Trung. .............................................................................................. 33
B ng 4.1: Tr̀nh đ h c v n c a ch h (đ n v tính: l p). ....................................... 36
B ng 4.2: Tu i c a ch h (đ n v tính: n m). .......................................................... 36
B ng 4.3: Quy mô h gia đ̀nh (đ n v tính: ng

i). ................................................. 37

B ng 4.4: Chi tiêu bình quân h gia đ̀nh (đ n v tính: 1.000 đ ng). ........................ 37
B ng 4.5: Chi tiêu cho y t (đ n v tính: 1.000 đ ng). .............................................. 37
B ng 4.6: Chi tiêu th c ph m bình quân c a h (đ n v tính: 1.000 đ ng). ............. 38
B ng 4.7: Chi tiêu giáo d c c a h gia đ̀nh (đ n v tính: 1.000 đ ng). ................... 38
B ng 4.8: Chi tiêu trung bình cho y t phân theo gi i tính ch h (đ n v tính
1.000 đ ng). ............................................................................................................... 39
B ng 4.9: Chi tiêu cho y t phân theo dân t c c a ch h (đ n v tính 1.000
đ ng). ......................................................................................................................... 40
B ng 4.10: Chi tiêu cho y t phân theo khu v c s ng c a h gia đ̀nh (đ n v tính
1.000 đ ng). ............................................................................................................... 40
B ng 4.11: K t qu h i quy mô hình. ........................................................................ 42
B ng 4.12: K t qu h i quy mô hình sau khi hi u ch nh........................................... 43


DANH M C S

VÀ

TH

Hình 2.1: Mô h̀nh nghiên c u các y u t

nh h

ng đ n chi tiêu y t c a các h

gia đ̀nh. ..................................................................................................................... 15
Hình 2.2: Mô h̀nh nghiên c u các y u t
gia đ̀nh

nh h

ng đ n chi tiêu y t c a các h

Vi t Nam. .................................................................................................. 17

Hình 2.3: Mô h̀nh nghiên c u các y u t

nh h

ng đ n chi tiêu y t c a các h

gia đ̀nh. ..................................................................................................................... 19
Hình 2.4: Mô h̀nh nghiên c u m i quan h gi a các đ c đi m h v i chi tiêu y t
c a h gia đ̀nh. .......................................................................................................... 21
Hình 2.5: Mô h̀nh nghiên c u c a đ tài: các y u t

nh h

ng đ n chi tiêu y t

c a các H gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trung . .................................. 25


1

CH

NG 1: GI I THI U.
Lý do ch n đ tài:

1.1.

S c kh e là m t khía c nh c a h nh ph́c , là m t thành ph n quan tr ng c a v n
con ng

i.Báo cáo c a Ngân hàng th gi i World Bank (n m 1993) c ng đã đ c p

r ng phát tri n kinh t (phát tri n gi m ngh̀o ngo n m c ) và giáo d c là tâm đi m
đ ć s c kh e t t….
Trên th gi i, không ch trong giai đo n hi n nay mà

m i th i đ i,y t luôn

gi vai trò quan tr ng trong vi c th́c đ y phát tri n xã h i, gi m ngh̀o đ́i và là
nhân t quan tr ng góp ph n t ng tr

ng kinh t . Vi t Nam c ng nh các qu c gia

khác đ u xem y t là qu c sách hàng đ u và luôn dành s đ u t đ c bi t cho s
nghi p phát tri n y t .
cho cá nhân

i v i cá nhân thì v i n n t ng s c kh e t t s t o ra l i th

nhi u m t trong cu c s ng nh là t ng các c h i trong cu c s ng ,

t ng n ng su t lao đ ng, t ng kh n ng giao ti p , t ng kh n ng ti p c n v i công
ngh và là y u t

nh h

N n kinh t đ t n
cu c s ng c a ng

ng đ n m c thu nh p càng lúc càng cao h n.
c ta đang ngày càng phát tri n,bên c nh đ́ là ch t l

i dân ngày càng đ

ng

c c i thi n. M c thu nh p c a nhân dân

đang ngày càng gia t ng . ánh giá m c s ng c a ng
các nhu c u thi t y u nh t c a đ i s ng nh

i dân, tr

c tiên c n đánh giá

n,m c, giáo d c, y t , n i sinh s ng….

Trong đ́, chi tiêu cho y t là m t trong nh ng chi tiêu đ c bi t c a h gia đ̀nh v̀ ń
không mang l i l i ích
trong t

hi n t i và cho chính b n thân h nh ng l i có tác d ng

ng lai. Khi m c s ng c a ng

i dân t ng lên thì h gia đ̀nh không còn

ph i lo l ng vi c n no m c m mà h s h

ng đ n n ngon m c đ p và nh ng l i

ích cao h n là lo cho con cháu c a h . Nhi u k t qu nghiên c u cho th y h gia
đ̀nh càng quan tâm đ n ch t l

ng ch m śc s c kh e c a con em mình thì h càng

chi tiêu cho nó nhi u h n, và xem đ́ nh m t kho n đ u t mang l i l i ích trong
t

ng lai. V i ngu n thu nh p nh t đ nh, h gia đ̀nh c ng ph i cân nh c xem nên

chi tiêu nh th nào cho các nhu c u c n thi t trong cu c s ng, bên c nh vi c chi
tiêu y t cho con em sao cho phù h p v i các đi u ki n và đ c đi m kinh t -xã h i

c a t ng h gia đ̀nh.


2

Trong nh ng n m g n đây đ t n
c a ng

c ta luôn chú tr ng vi c nâng cao m c s ng

i dân. Th hi n qua vi c c g ng c i cách chính sách ti n l

ng nh m đáp

ng nhu c u xã h i và phù h p v i n n kinh t đang phát tri n nhanh. Theo s li u
th ng kê t B N i v , t n m 2003 đ n nay, m c l
lao đ ng trong khu v c hành chính s nghi p đã đ

ng t i thi u chung cho ng

i

c đi u ch nh 8 l n t 210,000

đ ng/tháng (n m 2001) lên đ n 1,050,000 đ ng/tháng (n m 2012), v i m c t ng
g n 5 l n. Và hi n nay đ n n m

2015, m c l

ng đã đ

c t ng lên : vùng 1 là

3,100,000 VND, vùng 2 là 2,750,000 VND, vùng 3 là 2,400,000 VND và vùng 4 là
2,150,000 VND(Ngu n: Ngh đ nh quy đ nh m c l
103/2014/N -CP). Vi c t ng l

ng trong khu v c hành chính s nghi p đã ć tác

đ ng l n đ n thu nh p toàn xã h i . Nh ng li u vi c t ng l
làm ng

ng t i thi u vùng s
ng, t ng chi tiêu này có

i dân t ng chi tiêu cho y t không và t l t ng này so v i t ng chi tiêu ra

sao?
Tr

c n m 1986, Vi t Nam là m t qu c gia có n n kinh t k ho ch hóa.

Chính sách
tr

ng đ nh h

i M i n m 1986xác đ nh mô hình kinh t Vi t Nam là "Kinh t th
ng xã h i ch ngh a". Các thành ph n kinh t đ

các ngành kinh t then ch t,m i nh n v n d
n m 1986, kinh t Vi t Nam đã ć nh ng b
t ng tr

i s đi u hành c a Nhà N
c phát tri n to l n và đ t đ

c. Sau
ct cđ

ng kinh t trung bình là kho ng 9% hàng n m t n m 1993 đ n 1997, đ c

bi t là sau khi Hoa K
tr

c m r ng nh ng

d

b

l nh c m v n v i Vi t Nam n m 1994. T ng

ng GDP8,5% vào n m 1997 đã gi m xu ng 4% vào n m 1998 do nh h

c a kh ng ho ng kinh t t i Châu Á, và t ng lên đ n 4,8% n m 1999.

ng

nn m

2010, n n kinh t Vi t Nam v n đang trong giai đo n kh ng ho ng . Hi n nay, Chính
ph Vi t Nam v n đang ti p t c n l c t do hóa n n kinh t và thi hành các chính
sách c i cách, xây d ng c s h t ng c n thi t đ đ i m i n n kinh t và t o ra các
ngành công nghi p xu t kh u có tính c nh tranh h n.
Riêng vùng B c Trung B và Duyên h i mi n Trung có di n tích t nhiên
90.790 km2, chi m 28% di n tích t nhiên c n

c và chia làm hai ti u vùng là:

vùng B c Trung b g m sáu t nh: Thanh Hoá, Ngh An, Hà T nh, Qu ng Bình,


3

Qu ng Tr , Th a Thiên-Hu , và Duyên h i mi n Trung g m tám t nh:
Qu ng Nam, Qu ng Ngãi, B̀nh

nh, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thu n, Bình

Thu n. Dân s theo th ng kê n m 2012 là 10,09 tri u ng
c n

à N ng,

i, chi m 11,39%s dân

c (Ngu n T ng C c Th ng kê). Kinh t vùng này nh ng n m qua ch y u

d a vào khai thác lâm nghi p, th y s n, h i s n và nông nghi p, nh ng đi u ki n t

nhiên l i không đ

c thu n l i. V i đ a hình là d i đ t h p nh tVi t Nam và đ

t o b i các vùng núi cao c̀ng dãy Tr

ng S n

phía tây, và v icác s

c

n b bi n

phía đông đã t o nên nh ng con sông ng n và ć đ d c cao. Thêm vào đ́, đa s
các c n bão đi vào n

c ta hàng n m đ u t p trung h u h t

nh ng c n l quét không ch
ng

nh h

vùng này đã t o nên

ng đ n ho t đ ng kinh doanh, s n xu t c a

i dân mà còn tàn phá cácc s h t ng làm cho cu c s ng c a ng

i dân sau

nh ng c n bão tr nên khánh ki t, kh n c̀ng . C̀ng v i đ́ là n n ch t phá r ng,
đ t r ng, đ t r y b a bãi và đánh b t th y h i s n không có quy ho ch nên cho dù
có tài nguyên thiên nhiên thì cu c s ng c a ng

i dân vùng này đa s v n còn nhi u

kh́ kh n, tr m t s thành ph l n trong khu v c.
Cho nên có ph i vì cu c s ng kh́ kh n mà ng

i dân vùng B c Trung b và

Duyên h i mi n Trung chi tiêu cho ch m śc s c kh e nhi u h n hay ít h n các
vùng khác và t l chi tiêuy t so v i các chi tiêu khác nh th c ph m, giáo d c thì
nh th nào?S quan tâm c a h v ch m śc y t cho tr ć th đ

c đ i di n

b im c chi tiêu y t cho con em trong h gia đ̀nh. Các y u t kinh t -xã h i c a h
gia đ̀nh nh h

ng đ n quy t đ nh chi tiêu y t là m t v n đ c n quan tâm xem xét

và phân tích , t đ́ k v ng s cung c p thông tin h u ích cho nh ng nhà ho ch
đ nh chính sách y t nh m c i thi n và nâng cao ch t l
“Các y u t

nh h

ng y t .

tài nghiên c u:

ng đ n chi tiêu y t c a h gia đình B c Trung b v̀ Duyên

h i mi n Trung” nh m góp ph n làm rõ v n đ trên.
1.2.

M c tiêu nghiên c u:

tài làm rõ m i quan h gi a chi tiêu bình quân , chi tiêu th c ph m , tu i và
gi i tính ch h , b o hi m y t , khu v c sinh s ng… ć tác đ ng nh th nàođ n chi
tiêu cho y t c a h gia đ̀nh mi n B c Trung B và Duyên h i mi n Trung .


4

M c tiêu chính c a đ tài là xác đ nh các y u t kinh t - xã h i nh h

ng đ n

chi tiêu cho y t c a các h gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trungd a
trên c s phân tích th ng kê và đ nh l

ng s li u t b d li u đi u tra m c s ng

h gia đ̀nh Vi t Nam (VHLSS) n m 2010 c a T ng C c Th ng kê.

đ tđ

c

m c tiêu này, đ tài t p trunggi i quy t cho các v n đ sau:
1. Xác đ nh các y u t kinh t - xã h i nh h

ng đ n m c chi tiêu cho y t

c a các h gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trung.
2. M c đ

nh h

ng c a các y u t kinh t

– xã h iđ n m c chi tiêu cho y

t c a các h gia đ̀nh B c Trung b và Duyên h i mi n Trung.
a ra các hàm ́ qu n tr .

3.

it

1.3.

ng và ph m vi nghiên c u:

it

ng kh o sát : các h gia đ̀nhvùng B c Trung b và Duyên h i mi n

it

ng nghiên c u: chi tiêu y t .

Trung.
Ph m vi nghiên c u: đ tài đ

c th c hi n trong ph m vi th i gian, không

gian nh sau:
 V th i gian: nghiên c u m c chi tiêu cho y t trong n m 2009 theo b
d li u kh o sát m c s ng h gia đ̀nhVi t Nam n m 2010 (VHLSS
2010).
 V không gian: Trong khu v c B c Trung b và Duyên h i mi n
Trung(nông thôn; thành th ).
Ph

1.4.

ng pháp nghiên c u:

C s d li u: đ tài s d ng ngu n s li u chính là d li u th c p t cu c
kh o sát m c s ng h gia đ̀nh Vi t Nam n m 2010 c a T ng C c Th ng kê và
ngu n d li u đ
Ph

c thu th p t T ng C c Th ng kê.

ng pháp nghiên c u:

i. Ph

tài s d ng k t h p hai ph

ng pháp chính sau:

ng pháp th ng kê mô t : d̀ng đ x lý, phân tích, t ng h p các d li u

và đ a ra nh ng nh n xét c b n.


5

ii. Ph

ng pháp phân tích đ nh l

ng b ng mô hình h i quy tuy n tính đa bi n

xác đ nh các y u t tác đ ng đ n m c chi tiêu cho y t c a các h gia
đ̀nh.
K t c u lu n v n:

1.5.

Lu n v n này g m ć các ch
-

Ch

ng nh sau:

ng 1:Gi i thi u v lý do ch n đ tài, m c tiêu nghiên c u, đ i t

nghiên c u , ph m vi nghiên c u, ph

ng

ng pháp nghiên c u và k t c u lu n

v n.
-

Ch

ng 2:C s lý thuy t và th c t s gi i thi u v c s lý lu n làm n n

t ng cho lu n v n và tóm t t các bài nghiên c u liên quan.
-

Ch

ng 3:Ph

ng pháp và mô hình s trình bày các mô hình kinh t , s l a

ch n mô hình c a tác gi cho đ tài này, tr̀nh bày c s d li u và phân tích
đ xác đ nh các y u t

nh h

ng đ n chi tiêu cho y t c a các h gia đ̀nh

v̀ng B c Trung b và Duyên h i mi n Trung.
-

Ch

ng 4: K t qu nghiên c u s trình bày k t qu ch y mô hình, phân tích

k t qu và ki m đ nh.
-

Ch

ng 5:Hàm ý chính sách và ki n ngh . N i dung ch

ng này s t́m l

c

l i nh ng k t qu n i b t c a lu n v n và đ c bi t là k t qu phân tích đ nh
l

ng. T đ́ đ a ra các hàm ý chính sách v m c chi tiêu y t c a h gia

đ̀nh. Bên c nh đ́, ch
đ xu t nh ng h

ng này c ng nêu lên nh ng h n ch c a lu n v n và

ng nghiên c u trong t

ng lai.


6

CH

NG 2: C
Trong ch

S

LÝ THUY T.

ng này, tác gi s tr̀nh bày các c s lý thuy t d̀ng đ làm n n

t ng cho các phân tích trong lu n v n. Ngoài ra, n i dung trong ch
bày và phân tích m t s k t qu nghiên c u trong và ngoài n

ng c ng tr̀nh

c liên quan mà tác

gi đã tham kh o đ l a ch n các bi n đ a vào trong mô h̀nh nghiên c u.
2.1 Các đ nh ngh a:

2.1.1

Ch m śc s c kh e:

Ch m śc s c kh e không ph i m t ph m tr̀ kinh t và đ nh ngh a c a ń r t r ng .
nh ngh a v ch m śc s c kh e nh sau:
“Ch m śc s c kh e ngh a là s ch m śc , đi u tr , hay qui tr̀nh c a nhà cung ng
d ch v ch m śc s c kh e , bao g m: ch n đoán, đánh giá, ph c h i, qu n ĺ, đi u
tr , duy tr̀ tr ng thái th ch t hay tinh th n c a m t cá nhân . i u đ́ nh h
b ph n ho c b t k ch c n ng nào c a c th con ng
2.1.2

ng lên

i.”

Chi phí y t :

Theo báo cáo V k ho ch - Tài chính, B y t (2008) đ nh ngh a là:
Chi phí y t là t ng s ti n chi tr c a h gia đ̀nh

cho s c kh e bao g m : ng n

ng a, ch m śc, ch a b nh. Chi tiêu y t h gia đ̀nh ć th bao g m chi tr tr

c

khi b b nh (ví d nh chi mua b o hi m y t ) ho c chi phí y t chi tr tr c ti p khi
s d ng các d ch v y t (nh chi tr vi n phí).
Chi tr tr c ti p cho y t liên quan đ n chi tiêu tr c ti p c a h gia đ̀nh khi h s

d ng các ti n ích: mua thu c, chi tr vi n phí , phí d ch v ch n đoán và các chi phí
gián ti p khác liên quan đ n vi c t̀m ki m s ch m śc y t t i khu v c ho c

các

ti n ích riêng (bao g m t đi u tr ).
2.1.3

Chi tiêu y t :

Theo B y t , chi tiêu y t l à m i kho n chi cho các ho t đ ng y t mà m c tiêu đ u
tiên là đ nâng cao , ph c h i, ho c duy tr̀ s c kh e cho toàn b dân s và cho cá
nhân c a m t qu c gia. Nh ng chi tiêu này bao g m c chi th

ng xuyên và chi cho


7

ho t đ ng đ u t phát tri n .
đ ng ra tr ti n là Nhà N

nh ngh a này đ

c áp d ng b t k ch th

/ đ nv

c, hay doanh nghi p , hay h gia đ̀nh hay các t ch c t

nhân và đ n v nh n ti n / đ n v cung ng d ch v thu c Nhà N

c qu n ĺ, hay do

t nhân qu n ĺ. Các ho t đ ng y t bao g m:
-

Ho t đ ng nâng cao s c kh e, phòng tránh b nh t t.

-

Ho t đ ng ch a b nh, gi m t vong.

-

Ho t đ ng ch m śc y t v i các b nh mãn tính
d

-

, c n các ch m śc đi

u

ng.

Các ch m śc y t khác.

2.1.4

Chi tiêu c a H gia đ̀nh cho y t :

Theo V k ho ch tài chính (B y t ) đ nh ngh a: là m i kho n chi tr c ti p c a h
gia đ̀nh chi khi m đau ph i khám , ch a b nh và s d ng các d ch v , hàng hóa y
t . Bao g m vi n phí đã tr b t k đ n v cung ng d ch v là công hay t

, ti n xét

nghi m, mua thu c men , v t t , thi t b ,… b t k là t mua hay ć đ n c a th y
thu c, mua t i b nh vi n , c s Nhà N
dân đ́ng ǵp đ mua b o hi m y t

c, hay c s t nhân . Nh ng kho n ng
(BHYT) không tính

đây (v̀ đã đ

i

c tính

trong chi c a qu BHYT).
2.2 Lý thuy t Grossman:
2.2.1. Mô hình Grossman:
M icu c s ng c a m i cá nhân g m hai giai đo n. Giai đo n đau m và giai đo n
kh e m nh. Trong m i giai đo n, anh ta ho c cô ta ph i tr i qua m t l
đau m

ng th i gian

, n u v n s c kh e càng l n thì kho ng th i gian này càng ít đi. V̀ m i cá

nhân ć xác su t m c b nh t t khác nhau (do c đ a , gen di truy n ,…) nên v n s c
kh e càng l n th̀ càng ít m c b nh t t cho nên kho ng th i gian đau m ít . Nói cách
khác, th i gian kh e m nh chính là nh ng l i ích (không trao đ i đ
kh e. Cá nhân đ́ nh n đ

c) c a v n s c

c m c tho d ng đ ng bi n t nh ng hàng hoá tiêu dùng

X và nh ng m c tho d ng ngh ch bi n t th i gian đau m

( ). Hàm tho d ng


8

d a trên nh ng đi u ki n này đ

c gi đ nh là không ph thu c vào th i gian (t l

thay th biên gi a th i gian đau m và th i gian tiêu d̀ng không thay đ i theo th i
gian). M c tho d ng trong t

ng lai đ

c chi t kh u b ng m t y u t gi đ nh

1. Nh đ́, cá nhân này t i đa hoá m c tho d ng đã chi t kh u

= ( (

0)

0 ),

( (

+

2

< 0,

1 ),

1)

(1)

2

( )2

> 0,

> 0,

2

< 0,

< 0.

Thành ph n quan tr ng c a mô h̀nh Grossman là ph
l

:

ng tr̀nh th hi n s thay đ i

ng v n s c kh e qua th i gian. M t m t, v n s c kh e hao mòn v i t l

,

khi n s c kh e b gi m xu ng theo th i gian. T l hao mòn này không c đ nh theo
th i gian. M t khác, cá nhân này có th gia t ng v n s c kh e b ng cách đ u t

.

M c đ u t này bao g m vi c tiêu dùng cho d ch v y t và kho ng th i gian
dành cho nh ng n l c phòng ng a b nh. G p l i chúng ta có:
1

=

0 (1

)+ (

0,

)

(2)

2

> 0,
Ph

2
2

< 0,

> 0,

( )2

<0

ng tr̀nh trên t o nên m t s ràng bu c trong v n đ t i u hoá c a cá nhân.

Tuy v y, không ch s c kh e thay đ i theo th i gian mà ngoài ra còn có tài s n (s
sung túc) và ki n th c (k n ng ch ng h n) c ng thay đ i. V̀ con ng
l y tài s n và s hi u bi t theo th i gian . C th , m c ti t ki m
giai đo n đ u có th đ
su t và tr thành

0

0

i luôn tích

ć đ

c trong

c tiêu d̀ng trong giai đo n th hai. Ti t ki m cho m c lãi
v i

= 1 + . V i ph

ng tr̀nh trên, vi c đ u t vào s c

kh e ch di n ra trong su t giai đo n ban đ u.
Trên quan đi m b o hi m y t , nh ng chi tiêu cho ch m śc s c kh e (
đ

c tài tr b i thu nh p lao đ ng hay m t m c tài s n ban đ u

l

ng trong giai đo n đ u và

m c giá ) ph i d

ng

là giá c c a d ch v y t . Ng

c hai giai đo n. Quy

0

v i

) ph i
0 là

m c

c l i, tiêu dùng (

c t ng th i gian là 1. G p nh ng

th đ́ l i v i nhau, chúng ta có ràng bu c v ngân sách sau khi chi t kh u nh sau:
0 +

0 (1

(

0)

)+

1 1

1( 1)

=

+

0

+

1

(3)


9

gi i bài toán t i u này, chúng ta s d ng hàm Lagrange nh sau:
(

1,

,

,

= ( (

1) + (

( , )
1

1)

0,

0 +

0 ),

0)

0 (1

( (

+

(

0)

1 ),

)+

1)

1 1

+ (

0 (1

)+

1( 1)

0

).(4)

S nhân Lagrange , > 0 th hi n m c đ mà s n i l ng các ràng bu c s c i
thi n m c tiêu chung c a bài toán t i u, đ

c đo b ng m c tho d ng đã chi t

kh u. Chúng ta t̀m các đi u ki n b c nh t cho m t ph

ng án c a bài toán t i u

này b ng cách l y đ o hàm b c nh t đ i v i t ng bi n quy t đ nh và cho đ o hàm
này b ng không.
Vi c l y đ o hàm v i các bi n
ph

và

là đ đ m b o các ràng bu c trong các

ng tr̀nh trên x y ra, chúng ta không trình bày chúng

tr c đ nh cho tr
2

1

1

0

=

=0

=

là m t giá

2

1

=

=0

(5)

1

=0

(6)
(7)

=0

0

0

c, ta có:

2

=

đây. Coi

(8)

0

=

=0

(9)

1

1

Chia ph
/

ng tr̀nh (6) cho (7) chúng ta có:
0

=

/

Chia ph
/

0

/

1

(10)

ng tr̀nh (8) cho (9) ta có:

=

Gi i ph

(11)
ng trình (9), tìm r i th vào ph
1

1

T ph

=
1

ng tr̀nh (7), (8) chúng ta có:

ng tr̀nh (5) ta đ

c:
(12)


10

/

=

0

.

/

(13)

ph

Thay

ng tr̀nh (13) vào ph

1

=
1

1

/

ng tr̀nh (12) chúng ta có:

0

(14)

/

Hay

1

+
1

1

/
/

=
1

0

i u ki n trên đòi h i m c tho d ng biên c a m t s đ u t vào s c kh e ph i
b ng v i m c chi phí biên c a nó. V bên trái c a ph

ng tr̀nh có th đ

c gi i

thích nh sau:
cho vi c đ u t vào s c kh e ć đ

c m c sinh l i d

gi m th i gian đau m. M t giá tr âm c a đ o hàm

1

ng, ń ph i giúp làm

k t h p v i giá tr d

c a bi u th c trong ngo c làm cho v trái c a đi u ki n (14) d
d ng biên ph i d

ng

ng, t c là m c tho

ng.

Coi s c kh e nh m t lo i hàng hoá tiêu dùng. S gi m xu ng trong kho ng th i
gian đau m (c ng là l i ích s c kh e t ng lên) khi n làm t ng m c tho d ng m t
cách tr c ti p vì

< 0. N u chi t kh u, l i ích t m c tho d ng b ng

.N u

đi u ki n (14) ch g m y u t đ u tiên trong m c tho d ng biên c a m t s đ u t
vào s c kh e, ń đ

c g i là m t mô hình tiêu dùng thu n tuý.

Còn n u ch́ng ta coi s c kh e nh m t lo i hàng hoá đ u t . S gi m xu ng trong
th i gian đau m ć tác đ ng ngay l p t c lên s sung túc c a m t cá nhân thông
qua

1

và m c l

ng th c t

1

. Giá tr này ph thu c vào

(m c tho d ng
1

biên c a vi c tiêu dùng m t hàng hoá t ng thêm). Vì v y, cho dù ngay c khi th i
gian đau m không b chúng ta t ch i và ghét b

vì b n thân s khó ch u mà nó

gây ra cho chúng ta thì vi c đ u t vào s c kh e c ng v n s đem l i l i ích trong
vi c t ng thêm thu nh p t vi c lao đ ng và m c đ giàu có. Vì s c kh e tr thành
m t lo i hàng hoá th c ch t ch đ

c đánh giá d a trên tác đ ng c a nó lên m c d


11

d giàu ć, đi u ki n (14) khi ch gi l i y u t th hai này đ

c g i là mô h̀nh đ u

t thu n tuý.
V ph i c a đi u ki n (14) ph n ánh chi phí biên c a vi c có thêm m t đ n v v n
s c kh e. Nó có th đ

c gi i thích nh sau đây:

M c tho d ng biên
0

th hi n nh ng gì m t đi t vi c b qua m t ph n tiêu dùng

đ đ u t vào s c kh e.
Tuy v y, t n th t này đ

c gi m xu ng m t m c đáng k n u vi c tiêu dùng các

d ch v y t là hi u qu (ngh a là
Cu i c̀ng, n ng su t này c n đ

l n).
c đi u ch nh b i giá c a s ch m śc y t

vi c đ u t vào s c kh e có l i nh ng không nhi u n u

cao. T

ng t , m c tho

d ng th c s m t đi t vi c t b m t s tiêu dùng nh t đ nh c n ph i đ

ch nh b i m c giá

vì

c a hàng tiêu dùng vì n u cao, ch m t vài đ n v c a

c đi u
0

b t

b .
K t lu n: Trong mô hình Grossman, s c kh e và s sung túc là hai tài s n ć m i
quan h v i nhau. Giá tr c a ch́ng đ
nhân. Trong tr

c qu n lý t i u qua th i gian b i các cá

ng h p kh e m nh, m c tho d ng biên c a vi c có thêm m t đ n

v v n s c kh e g m m t ph n tiêu dùng và m t ph n đ u t . T ng c a chúng ph i
b ng v i chi phí biên c a vi c có thêm m t đ n v v n s c kh e.
2.2.2. C u s c kh e và d ch v y t :
D a trên mô hình Grossman, ta có th rút ra hàm c u v i s c kh e và các d ch v y
t . Tuy v y, vi c này đòi h i nh ng d ng hàm c th đ i v i hàm tho d ng và các
hàm
đ

(

1)

và ( , ). Dù cho có nh ng h n ch , d ng hàm Cobb-Douglas th

c gi đ nh cho

t vào s c kh e đ

(

1)

ng

và ( , ). Theo tính ch t hàm Cobb-Douglas, m c đ u

c t o nên b i các d ch v y t

cho s ch m śc s c kh e

và th i gian mà cá nhân dành

. Bên c nh đ́, m t m c giáo d c cao h n đ

đ nh s t ng m c hi u qu c a vi c đ u t .

c gi


12

2.3 Các nghiên c u liên quan:
2.3.1. Các nghiên c u ngoài n

c:

Bolin và c ng s (1999) ch ra m i quan h gi a thu nh p h gia đ̀nh v i chi
tiêu s d ng d ch v y t . Thu nh p h gia đ̀nh ć tác đ ng đ ng bi n đ n chi tiêu y
t .
Himanshu và Parker , Wong kh ng đ nh trong nghiên c u c a m̀nh v m

i

quan h gi a thu nh p và giáo d c c a ch h gia đ̀nh ć tác đ ng quan tr ng đ n
chi tiêu y t (Himanshu, 2006; Parker,Wong, 1997).
Blanchard cho r ng tu i c a ch h tác đ ng đ n chi tiêu y t . Vì tu i ph n
ánh kh n ng nh n th c l i ích quan tr ng c a s c kh e . Tu i c a ch h càng cao
th̀ nh n th c v l i ích v s c kh e c a h c ng càng cao . Bên c nh đ́ , càng l n
tu i th̀ thu nh p th

ng c ng s càng l n do s nghi p phát tri n , m c l

ng gia

t ng theo thâm niên công tác ,….Blanchard còn cho r ng thu nh p tác đ ng đ n kh
n ng chi tr cho y t c a b nh nhân (Blanchard, 2005).
Gertler và Van der Gaag cho r ng c hi phí đ n c s y t là m t y u t quan
tr ng trong chi tiêu y t (Gertler và Van der Gaag, 1990). V̀ th mà các h gia đ̀nh
ć xu h

ng

g n các c s ch m śc s c kh e.

Quan đi m c a Jacobson (2000): các cá nhân không s n xu t ra “s c kh e
t t”, mà “s c kh e t t” là do gia đ̀nh t o ra. Vì th , ông m

r ng mô hình

Grossman thành mô hình m i v i gia đ̀nh là nhà s n xu t s c kh e. Gia đ̀nh s
quy t đ nh phân chia chi tiêu cho t ng thành viên nh t h nào đ đ t đ

c k t qu

t t nh t cho s c kh e c a m i thành viên trong gia đ̀nh.
H c thuy t v

kinh t h c h gia đ̀nh do Becker đ x

ng n m

1964 và

1965 m r ng mô h̀nh kinh đi n c a nhu c u tiêu th cho h gia đ̀nh . Mô hình này
ch r̃ là m i thành viên trong gia đ̀nh s chi xài sao cho t i u h́a l i ích c a c
gia đ̀nh. Ngân sách gia đ̀nh không d i dào nên các thành viên ph i tính toán chi
tiêu sao cho h p ĺ gi a các nhu c u . Tuy nhiên, mô h̀nh này không t
v i tr
th

ng h p phân b trong n i b h gia đ̀nh . Ń đ x

ng l

ng thích

ng r ng vi c m c c và

ng th̀ th c s là ćx y ra trong h gia đ̀nh, vi c phân b trong n i b h


13

gia đ̀nh nên đ

c mô h̀nh h́a v i mô h̀nh m c c

vi c chi tiêu cho các nhu c u

c a các thành viên trong h gia đ̀nh (xem thêm Manser và Brown , 1980; McElroy,
1990, Bolin và c ng s , 1999).
Becker cho r ngchi phí y t ph thu c vào

toàn b ngu n l c c a h gia

đ̀nh.T s kh ng đ nh này cho phép Becker phân bi t s khác bi t và s

u tiên v

chi tiêu y t gi a các thành viên trong gia đ̀nh.

H n th n a , ć nh ng mô h̀nh khác đ

c đ xu t

, Behrman và c ng s

(1982, 1986) đ ngh vi t mô hình cho vi c phân b ngân sách chi tiêu n i b h gia
đ̀nh và vi c phân b chi tiêu n i b h là docác b c

cha m quy t đ nh .Trong khi

đ́, nh ng nhà nghiên c u khác đ ngh là ph i phân b chi tiêu ngân sách theo hi u
qu Pareto (Chiappori, 1988; Kooreman, 1990).
Samuelson (1956) cho r ng “thu nh p h gia đ̀nh luô n luôn đ
đ u và h p ĺ gi a các thành viên h gia đ̀nh” . ây là ́ t

ng đ

c chia đ ng

c lu n v n tham

kh o cho vi c phân tích s tác đ ng c a bi n gi i tính c a tr đ n chi tiêu y t h
gia đ̀nh đ xem ć s thiên l ch trong phân b chi tiêu y t

gi a bé trai và bé gái

hay không?
Lundberg và Pollak (1996) đã s d ng mô h̀nh cân b ng Nash cho nghiên
c u c a h . Tuy nhiên, các kinh nghi m cho th y r ng các mô h̀nh này ch ph̀ h p

cho h gia đ̀nh ch ć hai ng

i.

Tr̀nh đ h c v n c a ng

i ch h gia đ̀nh có liên quan đ n chi tiêu y t

,

b i v̀ n u ch h ć tr̀nh đ h c v n thì h ć kh n ng bi t các ki n th c v s c
kh e và y t

đ ch m lo choh gia đ̀nh c a m̀nh, v y là h c v n và vi c s d ng

d ch v y t ć t

ng q

uan đ ng bi n (Ichoku và Le ibbrandt, 2003; Lindelow,

2004).
Makinen c̀ng đ ng s

(2000) ch ra r ng s liên h gi a thu nh p

ch tác đ ng t i chi tiêu y t mà còn nh h

ng c đ n:

-

Quy t đ nh có tìm đ ns ch m śc s c kh e.

-

Lo i h̀nh ch m śc s c kh e mà h ch n.

không


14

Gao và Yao , 2006 nghiên c u th c ti n t i M và Trung Qu c đi đ n k t
lu n. Gi i tính c ng ć quan h đ n chi tiêu y t , ví d :ph n th

ng t̀m ki m s

ch m śc nhi u h n đàn ông khi h b b nh .V̀ v y, tác gi s d ng bi n gi i tính
c a ch h là bi n đ c l p tác đ ng đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh .
T

ng t , Reinhardt (2000) nói r ng tu i c a ch h

ć t

ng quan đ ng

bi n cho c c hi phí ch m śc s c kh e và t ng chi tiêu .Cho nên lu n v n s d ng
bi n tu i c a ch h tác đ ng đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh

kh o sát tác đ ng c a bi n tu i c a ch h đã b̀nh ph

.Thêm n a , tác gi còn

ng đ xem xét tác đ ng đ n

chi tiêu y t h gia đ̀nh nh th nào.
Trong bài vi t c a Hesketh và c ng s cho th y ng

i xu t ngo i ć báo cáo

t̀nh tr ng s c kh e t t h n và ć t l b nh t t th p h n so v i nh ng ng
xu t ngo i (Hesketh và c ng s , 2008). ây là m t ́ t

i không

ng đ tác gi tham kh o

thêm trong dòng suy lu n cho lu n v n.
N i sinh s ng c a h gia đ̀nh (thành th hay nông thôn ) là m t y u t quan
tr ng ć th tác đ ng lên chi tiêu y t h gia đ̀nh (Woottipong, 2001).
Thêm vào đ́, vùng khu v c sinh s ng v i tr̀nh đ

kinh t – xã h i khác

nhau c ng tác đ ng lên chi tiêu y t h gia đ̀nh (Margherita và Theodore, 2002; Ha
nguyen, Peter và Ulla, 2002). Trong lu n v n, y u t khu v c sinh s ng h gia đ̀nh
đ

c k v ng tác đ ng đ ng bi n đ n chi tiêu y t .

Ngoài ra, vài y u t khác quan tr ng c a vi c s d ng d ch v y t liên quan

đ n các đ c đi m c a ch h nh tr̀nh đ h c v n c a ch h , gi i tính c a ch h ,
tu i c a ch h

(Himanshu, 2006).Các bi n trên đ u đ

c tác gi s d ng cho mô

h̀nh nghiên c u c a lu n v n.
T ng quan các nghiên c u liên quan đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh:
Himanshu (2006, 2007) có 2 nghiên c u v các y u t tác đ ng lên chi tiêu y
t h gia đ̀nh t i b l c và thành th Orissa ( n
Công tr̀nh đ u tiên tác gi nêu ra s

nh h

).

ng c a thu nh p h gia đ̀nh , trình đ

h c v n c a ch h đ n chi tiêu y t h gia đ̀nh t i b l c và thành th O rissa. Tác


15

gi xây d ng mô h̀nh h i quy bao g m 3 bi n: chi tiêu y t h gia đ̀nh, thu nh p h
gia đ̀nh và tr̀nh đ h c v n c a ch h gia đình; mô h̀nh ć d ng:
PHE =

1+

2PHI

+

3EDN

Trong đ́:
-

PHE: Mô h̀nh s d ng chi tiêu y t trên đ u ng
gia đ̀nh, ń đ

i đ hi n th chi tiêu y t h

c tính toán b ng cách chia t ng chi tiêu y t hàng n m c a h

gia đ̀nh cho s thành viên h gia đ̀nh.
-

PHI: T

ng t , thu nh p h gia đ̀nh trên đ u ng

nh p h gia đ̀nh c a phân tích h i quy , ń đ

i đ

c d̀ng cho bi n thu

c tính b ng cách chia t ng thu

nh p h gia đ̀nh hàng n m cho s thành viên h gia đ̀nh.
-

Giáo d c: là bi n gi c a phân tích h i quy , giáo d c b ng 1 n u ch h gia
đ̀nh ć h c v n và b ng 0 n u ch h gia đ̀nh không ć h c v n.

Thu nh p h gia đ̀nh trên
đ u ng

i.

Chi tiêu y t c a h gia
đ̀nh.

Tr̀nh đ h c v n c a ch
h .
Hình 2.1: Mô h̀nh nghiên c u các y u t

nh h

ng đ n chi tiêu y t c a

các h gia đ̀nh.
(Ngu n: Himanshu, 2006)
K t qu c a phân tích h i quy:
 PHE = 31.37 + 0.43PHI +0.06EDN cho tr

ng h p

 PHE = -696.046 + 0.82PHI + 0.03EDN cho tr

khu v c b l c.

ng h p

thành th .

K t qu cho th y t i b l c, nông thôn và thành th :thu nh p, tr̀nh đ h c v n c a
ch h đ u ć t
S

nh h

ng tác đ ng bi n lên chi tiêu y t .

ng c a t hu nh p lên chi tiêu y t

b l c, nông thôn và thành th .

khác nhau gi a các h gia đ̀nh s ng

thành th , thu nh p nh h

ng m nh nh t đ n chi


16

tiêu y t và ít nh h

ng nh t

khu v c b l c. Ĺ do là v̀ thu nh p trên đ u ng

b l c và nông thôn th p h n

i

thành th .

Công tr̀nh nghiên c u th h ai, Himanshu (2007) đ c p đ n tác đ ng c a gi i tính
lên chi tiêu y t h gia đ̀nh

thành th Orissa. Mô h̀nh h i quy tuy n tính đ

cđ

ngh là:
PHE =

1+

2PMHE

+

3PFHE

Trong đ́:
-

PHE:chi tiêu y t trên đ u ng

i, ń đ

c tính b ng cách: chia t ng chi tiêu y

t hàng n m c a h gia đ̀nh v i quy mô h gia đ̀nh.
-

PMHE:chi tiêu y t trên m i nam gi i, ń đ

c tính b ng cách : chia t ng chi

tiêu y t cho nam gi i hàng n m c a h gia đ̀nh v i s nam gi i trong h gia
đ̀nh.
-

PFHE:chi tiêu y t trên m i n gi

i, ń đ

c tính b ng cách : chia t ng chi

tiêu y t cho n gi i hàng n m c a h gia đ̀nh v i s

n gi i trong h gia

đ̀nh.
Nghiên c u ch ra r ng:
-

khu v c thành th , ch h gi i tính là nam s ć chi tiêu y t l n h n ch
h ć gi i tính là n .

-

C̀ng gi i tính n nh ng chi tiêu y t
b l c.

v̀ng thành th l n h n nông thôn và


17

Theo Pravin K. Trivedi (2002)chi tiêu y t h gia đ̀nh

Vi t Nam ph thu c

vào các y u t trong mô h̀nh sau:
Thu nh p h gia đ̀nh.
B o hi m y t .
Kích th

Chi tiêu y t

c h gia đ̀nh.

c a h gia

đ̀nh.

Gi i tính c a ch h .
Tu i c a ch h .
Tr̀nh đ h c v n ch h .
N i sinh s ng c a h gia
đ̀nh.
Hình 2.2: Mô h̀nh nghiên c u các y u t
các h gia đ̀nh

nh h

ng đ n chi tiêu y t c a

Vi t Nam.

(Ngu n: Nghiên c u c a Pravin K. Trivedi (2002))
Bi n ph thu clà chi tiêu y t

, đ gi i quy t mô h̀nh này

tác gi

áp d ng hàm

logarit.
V i ph

ng pháp này , ń c ng gíp

cl

ng đ

ng con g Engle cho chi tiêu y

t .Cách ti p c n này b gi i h n b i v̀ t̀nh tr ng s c kh e c a các thành viên h gia
đ̀nh là không th ki m soát . Mô h̀nh h i quy c ng ki m soát và i bi n liên qua n
khác nh là: quy mô h gia đ̀nh , gi i tính c a ch h , tu i c a ch h , tr̀nh đ h c
v n ch h và n i sinh s ng (thành th hay nông thôn ) mô h̀nh h i quy tuy n tính
c ng đ

c d̀ng cho phân tích đ i t

ng h gia đ̀nh và k t qu ch ra r ng:


18

Tu i c a ch h

và gi i tính ch h ć tác đ ng quan tr ng đ n chi tiêu

y t bình

quân h gia đ̀nh, ch h là n chi tr cho chi tiêu y t nhi u h n là nam ch h , và
v i ch h càng l n tu i th̀ chi tiêu y t càng nhi u . Tuy nhiên, quy mô h gia đ̀nh

và tr̀nh đ h c v n ch h th̀ không ć tác đ ng m nh lên chi tiêu y t h gia đ̀nh.
N i sinh s ng là y u t quan tr ng đ xác đ nh chi tiêu y t h gia đ̀nh .Phân tích
cho th y h gia đ̀nh thành th chi tiêu y t nhi u h n nông thôn.
Thu nh p h gia đ̀nh là bi n quan tr ng . Ń tác đ ng đ ng bi n lên chi tiêu y t h
gia đ̀nh, h gia đ̀nh thu nh p nhi u h n thì chi tiêu cho y t nhi u h n.
Nghiên c u c a Cath arina Hjortsberg (2000), phân tích các y u t

c a chi

tiêu y t c a h gia đ̀nh và gi i thích bi n chi tiêu y t gi a các h gia đ̀nh ć s
khác bi t gi a các nh́m kinh t
c ng đ

- xã h i t i Zambi a. Tình tr ng kinh t h gia đ̀nh

c phân tích trong bài vi t này và t p trung vào tác đ ng c a t̀nh tr ng kinh

t lên h gia đ̀nh và lên chi tiêu y t h gia đ̀nh.
D a trên h c thuy t ti n ích ch m śc s c kh e (h gia đ̀nh b ràng bu c g i a hai
ngu n l c ti n b c và ngu n th i gian ), lý thuy t kinh t h gia đ̀n h và s tiêu th
th hi n: h gia đ̀nh đ t đ

c ti n ích th a d ng t s c kh e c a t ng thành viên và

các chi tiêu y t khác . Mô h̀nh h i quy tuy n tính v i ba nh́m bi n đ c l p : tình
tr ng kinh t , đ c đi m h gia đ̀nh và các bi n ti p c n. Chi ti t bên d

i:

Bi n ph thu c: t ng chi tiêu y t cho h gia đ̀nh.

Các bi n gi i thích:
-

T̀nh tr ng kinh t : t ng chi tiêu h gia đ̀nh hàng tháng ; t ng chi tiêu hàng
tháng cho th c ph m h gia đ̀nh ;thu nh p hàng tháng h gia đ̀nh ; m c đ
ngh̀o nàn t đánh giá; ph i thuê m

-

n hay là đ

c đi m h gia đ̀nh : giáo d c c a ch
quy mô h
nam tr

c s h u tài s n.

h ; tu i ch h ; gi i tí nh ch h ;

gia đ̀nh ; s con trai trong h gia đ̀nh ; s con gái trong h ; s

ng thành trong h gia đ̀nh ; s n tr

ng thành trong h ; s ph n

trong nhóm tu i sinh s n (15 – 49 tu i); s tr đang

tu i đi h c .

19

Bi n ti p c n : kho ng cách (kho ng cách đ n c s

-

kilômét); ph

y t g n nh t tính b ng

ng ti n đ i l i (n u h ć ho c không ć ); n i sinh s ng (hi n

th n u h gia đ̀nh

nông thôn).

Nh́m bi n t̀nh tr ng
kinh t .
Chi tiêu y t

Nh́m bi n đ c đi m h

c a h gia

đ̀nh.

gia đ̀nh.
Nhóm bi n ti p c n.

Hình 2.3: Mô hình nghiên c u các y u t

nh h

ng đ n chi tiêu y t c a

các h gia đ̀nh.
(Ngu n: Catharina Hjortsberg (2000))
Trong nghiên c u c a m̀nh, tác gi đã s d ng ph

ng pháp h i quy đ tính chi phí

ch m śc s c kh e nh : đ u tiên h i quy mô h̀nh nghiên c u đ

cl

ng mô hình

chi tiêu y t c a h , tác gi s d ng k thu t gi i h n bi n ph thu c (h i quy ki m
duy t, k thu t to bit). Ngu n d li u đ phân tích là d li u t LCMS 1998 (Living
Conditions MonitoringSurvey).
K t qu

cl

ng hi n th là t̀nh tr ng kinh t h và khu v c s ng ć tác đ ng tr c

ti p lên chi tiêu y t đ i v i các h gia đ̀nh
Zambia b nh h

Zambia .Chi tiêu y t h

gia đ̀nh t i

ng b i chi tiêu bình quân hàng tháng và chi tiêu th c ph m bình

quân hàng tháng. Quy mô h và thu nh p c a h

nh h

ng tr c ti p đ n hai bi n

chi tiêu b̀nh quân hàng tháng và chi tiêu th c ph m b̀nh quân hàng tháng

trên.

Tuy nhiên khi xem xét s khác bi t gi a ba nh́m thu nh p ć th th y r̃ h n s so