Đánh giá hiệu quả kỹ thuật nuôi bò sữa của hộ gia đình người khmer tại huyện trần đề tỉnh sóc trăng luận văn thạc sĩ 2015

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TP.HCM

----------------------------

QUÁCH TH LOAN

ÁNH GIÁ HI U QU K THU T
NUÔI BÒ S A C A H GIA ÌNH
NG
I KHMER T I HUY N
TR N
T NH SÓC TR NG
Chuyên ngành : Chính sách công
Mã s
: 60.34.04.02

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH

NG D N KHOA H C:

TS. NGUY N H U D NG

TP. H

CHÍ MINH – N M 2015


i

L IăCAMă OAN
Tôi xin cam k t lu năv nănƠyălƠădoăchínhătôiăth c hi n, các s li u thu th p và k t qu phân
tíchătrongăđ tài là trung th c,ăcácăđo n trích d n và s li u s d ng trong lu năv năđ uăđ c d n
ngu năvƠăcóăđ chính xác cao nh tătrongăđ ph m vi hi u bi t c a tôi. Lu năv năkhôngătrùngăl p
v iăăđ tài nghiên c u khoa h c nào.
C n Th , ngày

tháng

n m 2015

Tác gi

Quách Th Loan

i


ii

M CăL C
L IăCAMă OAN ........................................................................................................... i
M CăL C ..................................................................................................................... ii
DANHăM CăB NG .................................................................................................... iv

DANHăM CăHỊNH ..................................................................................................... iv
TịMăT T .................................................................................................................... vi
CH NGă1: GI IăTHI U ........................................................................................... 1
1.1.ăS ăc năthi tănghiênăc u .......................................................................................... 1
1.2.ăM cătiêuănghiênăc u ............................................................................................... 3
1.2.1.ăM cătiêuăchung .................................................................................................... 3
1.2.2.ăM cătiêuăc ăth .................................................................................................... 3
1.2.3.ăCơuăh iănghiênăc u .............................................................................................. 3
1.3.ăPh măviănghiênăc u ................................................................................................ 4
1.3.1.ăGi iăh năv ăn iădungănghiênăc u ........................................................................ 4
1.3.2.ăGi iăh năv ăkhôngăgianănghiênăc u ..................................................................... 4
1.3.3.ă iăt ngănghiênăc u .......................................................................................... 4
1.4.ăK tăc uăđ ătƠi .......................................................................................................... 4
CH NGă2: C ăS ăLụăLU N ................................................................................... 6
2.1.ăCácăkháiăni măv ăhi uăqu ...................................................................................... 6
2.2. HƠmăs năxu t .......................................................................................................... 6
2.3. Kháiăni măv nôngăthôn,ăh , nôngăh vƠăkinhăt ăh ............................................... 7
2.4.ăHi uăqu ăk ăthu tăvƠăph ngăphápăphơnătíchăhi uăqu ăk ăthu t ............................ 8
2.4.1.ăKháiăni măhi uăqu ăk ăthu t ................................................................................ 8
2.4.2.ăTi păc năphơnătíchăbaoăph ăs ăli uăphiăthamăs ă(DEA) ....................................... 9
2.4.3.ă căl ngăhi uăqu ăk ăthu t ............................................................................. 10
2.6.ăNh ngănhơnăt ă nhăh ngăđ năhi uăqu ăs năxu t................................................. 13
CH NGă3: PH NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ......................................................... 15
3.1. Ph ngăphápăti păc n ........................................................................................... 15
3.2.ăPh ngăphápănghiênăc u ...................................................................................... 16
3.2.1.ăCh năđ aăbƠnăvƠăm uănghiênăc u ...................................................................... 16
3.2.2.ăPh ngăphápăthuăth păs ăli u ............................................................................ 16
CH NGă4: HI NăTR NGăNUÔIăBÕăS A T IăHUY NăTR Nă ăT NHăSịCăTR NG
..................................................................................................................................... 22
4.1.ăT ngăquanăđ aăbƠnănghiênăc u ............................................................................. 22

4.1.1.ă i uăki năt ănhiên ............................................................................................. 22
4.1.1.1.ăV ătríăđ aălỦ...................................................................................................... 22
4.1.1.2.ăKhíăh uăth yăv n ............................................................................................ 23
4.1.2.ă căđi măkinhăt ăxƣăh i ..................................................................................... 24
4.1.2.1.ăDi nătíchăvƠădơnăs ......................................................................................... 24
4.1.2.2.ăT căđ ăt ngătr ngăGDPăc aăt nhăSócăTr ng ................................................. 25
4.2.ăT ngăquanătìnhăhìnhăch nănuôiăbòăs a ................................................................. 26
4.2.1ăTìnhăhìnhăch nănuôiăbòăs aătrênăth ăgi i ............................................................ 26
4.2.2ăTìnhăhìnhăch nănuôiăbòăs aăt iăVi tăNam ........................................................... 27
4.3. Hi nătr ngănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă ăt nhăSócăTr ng ................................... 28
4.3.1. S ăl ngăvƠăt căđ ăt ngăđƠnăc aăbòăs a ............................................................ 29
ii


iii
4.3.2.ăC ăc uăgi ngăbòăs aăhi nănay............................................................................ 29
4.3.3.ăN ngăsu tăs a..................................................................................................... 30
4.3.4. Quyămôăch nănuôiăbòăs a .................................................................................. 31
4.3.4.1.ăCôngătácăqu nălỦăgi ngăbòăs a ....................................................................... 31
4.3.4.2.ăCôngătácăchuy năgiaoăk ăthu tăch nănuôiăvƠăthúăyăbòăs a ............................. 31
4.3.4.3.ăH ăth ngăthuămuaăs a ..................................................................................... 32
4.3.4.4.ăTh că năbòăs a ............................................................................................... 32
4.3.4.5.ăChínhăsáchăđ uăt ăc aăt nhăSócăTr ngătrongăth iăgianăqua ............................ 33
4.3.4.6.ăMôiătr ngăch nănuôiăbòăs a.......................................................................... 33
4.3.5.ăD ăbáoăth ătr ngătiêuăth ăs a ........................................................................... 34
4.3.5.1. Th ătr ngătrongăn c .................................................................................... 34
4.3.5.2. Th ătr ngătrongăt nh SócăTr ng ..................................................................... 34
CH NGă5: K TăQU ăNGHIÊNăC U ................................................................... 35
5.1.ă căđi mănôngăh ătrongăm uăkh oăsát ................................................................. 35
5.1.1.Ngu nănhơnăl căc a nông h .............................................................................. 35

5.1.1.1ăThôngătinăch ăh .............................................................................................. 35
5.1.1.2ăNgu năl călaoăđ ngăt iănôngăh ...................................................................... 37
5.1.2. Ngu năl c tài nguyên c a nông h .................................................................... 38
5.1.3. Ngu năl c tài chính c a nông h ....................................................................... 39
5.1.4.ăNgu năl căxƣăh iăc aănôngăh ........................................................................... 41
5.2.ăTìnhăhìnhăch nănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă ăthôngăquaăm uăkh oăsát ............. 43
5.2.1.ăS ăl ngăđƠnăbòăvƠăph ngăth cănuôi............................................................... 43
5.2.2.ăC ăs ăv tăch tăvƠămáyămócăph căv ăch nănuôiăbòăs a ...................................... 44
5.2.3.ăKhơuăch măsócăbòăs aăc aănôngăh ăt iăhuy năTr nă .................................... 46
5.2.3.1.ăTh că năvƠăn cău ng .................................................................................... 46
5.2.3.2.ăV ăb nhăvƠăcáchăth căphòngăch ngăb nh ....................................................... 48
5.2.4.ăN ngăsu tăs aăvƠăph ngăth căbánăt iăhuy năTr nă ...................................... 51
5.2.4.1.ăN ngăsu tăs a.................................................................................................. 51
5.2.4.2.ăPh ngăth cătiêuăth ...................................................................................... 52
5.2.5.ăNh ngăkhóăkh năvƠăthu năl iătrongăch nănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă ......... 53
5.2.5.1.ăKhóăkh n ........................................................................................................ 53
5.2.5.2.ăThu năl i......................................................................................................... 54
5.3.ăChiăphíăch nănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă ........................................................ 55
5.4.ăMôăt ăcácăbi năs ăc aămôăhìnhănghiênăc u .......................................................... 56
5.4.1. Mô hình DEA .................................................................................................... 56
5.4.2. Mô hình TOBIT ................................................................................................. 58
5.5.ăPhơnătíchăk tăqu ă căl ngăhi uăqu ăk ăthu t .................................................... 60
5.5.1.ăHi uăqu ăk ăthu t............................................................................................... 60
5.5.2.ăHi uăqu ăquiămô ................................................................................................ 63
5.6.ăPhơnătíchăcácăy uăt ă nhăh ngăđ năhi uăqu ăk ăthu t ........................................ 64
CH NG 6: K TăLU NăVÀăKI NăNGH ............................................................... 69
6.1.ăK tălu n ................................................................................................................ 69
6.2.ăKi năngh .............................................................................................................. 69
6.3.ăH năch ăvƠăh ngănghiênăc uăti pătheo ............................................................... 71
PH ăL C .................................................................................................................... 75

iii


iv

DANHăM CăB NG
B ngă3.1:ăCácăbi năs ăd ngătrongămôăhìnhăDEA .............................................. 17
B ngă3.2:ăCácănhơnăt ă nhăh ngăđ năhi uăqu ăk ăthu tănuôiăbòăs a .............. 19
B ngă4.1:ă năv ăhƠnhăchínhăvƠădơnăs ăt nhăSócăTr ngăn mă2013 ................... 25
B ngă4.2:ăT căđ ăphátătri năGDPăc aăăt nhăSócăTr ngăgiaiăđo nă2010ăậ 2013 (theo giá
soăsánhăn mă2010) ............................................................................................. 26
B ngă4.3:ăB ngăphơnăb ăbòăs aătrênăđ aăbƠnăcácăt nhătrongăc ăn c ................ 28
B ngă4.4:ăS ăl ngăvƠăt căđ ăt ngăđƠnăbòăs aăt nhăSócăTr ngăt ă2004-2013 .. 29
B ngă4.5:ăC ăc uăgi ngăbòăs aăt iăSócăTr ng ................................................... 29
B ngă4.6:ăT ngăh păs năl ngăs aăt ă2005-2012 ............................................. 30
B ngă4.7:ăT ngăh pătìnhăhìnhătr ngăc ătrênăđ aăbƠnăt nh .................................. 32
B ngă5.1:ăThôngătinăt ngăquanăv ăch ăh ......................................................... 36
B ngă5.2:ăNgu năl călaoăđ ngăt iănôngăh ........................................................ 37
B ngă5.3:ăTìnhăhìnhăs ăd ngălaoăđ ngăthuê ...................................................... 38
B ngă5.4:ăNgu năl cătƠiănguyênăt iănôngăh ..................................................... 39
B ngă5.5:ăTìnhăhìnhăngu năv nătƠiăchínhăc aănôngăh ăch nănuôiăbòăs a ......... 39
B ngă5.6:ăTìnhăhìnhăvayăv năt iăcácăngơnăhƠngăc aănôngăh ăch nănuôiăbòăs a 41
B ngă5.7:ăTìnhăhìnhăngu năv năxƣăh iăc aănôngăh ăch nănuôiăbòăs a ............. 41
B ngă5.8:Tình hìnhăthamăgiaăt păhu năc aănôngăh ăch nănuôiăbòăs a ............. 43
B ngă5.9:ăTìnhăhìnhăch nănuôiăbòăs aăt iănôngăh ăhuy năTr nă ................... 44
B ngă5.10:ăC ăs ăv tăch tăvƠămáyămócăph căv ăch nănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă
........................................................................................................................... 45
B ngă5.11:ăB ngăsoăsánhăgi aăth că nătinhăvƠăth că năcôngănghi p ................. 47
B ngă5.12:ăTìnhăhìnhăs ăd ng ngu năn căđ ăch nănuôiăbòăs a ...................... 48

B ngă5.13:ăPh ngăth căgieoătinhăvƠăs ăl năph iăgi ngăc aănôngăh ............... 49
B ngă5.14:Tìnhăhìnhătiêmăphòngăb nhătrênăbòăs aăt iăhuy năTr nă ............. 49
B ngă5.15:ăTìnhăhìnhătiêmăphòngăb nhătrênăbòăs aăt iăhuy năTr nă ............ 50
B ngă5.16:ăCáchăphòngătr ăb nhăc aănôngăh ăt iăhuy năTr nă ..................... 51
B ngă5.17:ăN ngăsu tăs aăt iăhuy năTr nă .................................................... 51
B ngă5.18:ăPh ngăth cătiêuăth ăs aăbòăc aănôngăh ....................................... 52
B ngă5.19:ăM tăs ăkhóăkh năc aănôngăh ătrongăch nănuôiăbòăs a ................... 53
B ngă5.20:ăC ăc uăchiăphíăch nănuôiătínhătrênăm iăbòăs aătrongăn mă2014 ..... 55
B ng 5.21: Mô t chi phí các bi n nh păl ng và xu tăl ng c a h nuôi bò s a58
B ngă5.22:ăTh ngăkêămôăt ănh ngăbi năs ă nhăh ngăđ năhi uăqu ăk ăthu t .. 60
B ngă5.23:ăPhơnăph iăhi uăqu ăk ăthu tăvƠăhi uăqu ăquyămôăc aăh ănuôiăbòăs a61
B ngă5.24:ăHi uăqu ăk ăthu tăvƠăhi uăqu ăquiămôăc aăcácăh ănuôiăbòăs a ....... 62
B ngă5.25:ăNh ngănhơnăt ă nhăh ngăđ năhi uăqu ăk ăthu tăc aănuôiăbòăs a . 65
B ngă5.26:ăTácăđ ngăbiênăc aănh ngănhơnăt ă nhăh ngăđ năhi uăqu ăk ăthu tăc aănuôiă
bòăs a ................................................................................................................. 66

DANHăM CăHỊNH
iv


v
Hìnhă2.1:ăHi uăqu ăk ăthu t........................................................................................... 8
Hình 3.1: Khung phân tích .......................................................................................... 15
Hìnhă3.2:ăB năđ ăhƠnhăchínhăt nhăSócăTr ng .............................................................. 16
Hìnhă4.1:ăB năđ ăhƠnhăchínhăt nhăSócăTr ng .............................................................. 22
Hình 4.2:ăS ăl ngăbòăvƠăs năl ngăs aăgiaiăđo nă2008ăậ 2013................................. 27
Hình 5.1: Cácălo iăth că năph căv ăch nănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă ................... 47
Hình 5.2:ăC ăc uăchiăphíăs năxu tăbòăs aătrongăn mă2014 .......................................... 56

v

vi

DANHăM CăCH ăVI TăT T
CRS
DEA
HTX
KTV
L
NN&PTNT
SE
TE
THT
UBND
VRS

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

Constant Returns to Scale

Non ậ Parametric Data Envelopment Analysis
H p tác xã
K thu t viên
Laoăđ ng
Nông nghi p và phát tri n nông thôn
Scale Efficiency
Technical Efficiency
T h p tác
y ban nhân dân
Variable Returns to Scale

vi


vii

TịMăT T
ă tƠiă ắ ánh giá hi u qu k thu t nuôi bò s a c a h gia đình ng
huy n Tr n

, t nh Sóc Tr ng” đ

căth căhi năv iăcácăm cătiêuătìmăhi uăđánhăgiáăth cătr ngă

vƠăhi uăqu ăk ăthu tănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaăđìnhăKhmerăt iăhuy năTr nă
th iăxácă đ nhă cácă nhơnă t ă nhă h

i Khmer t i

,ăt nhăSócăTr ng,ăđ ngă

ng đ nă hi uă qu ă k ă thu tă nuôiă bòă s aă c aă h ă giaă đìnhăng

iă

Khmer,ăt ăđóăđ ăxu tăcácăgi iăphápănơngăcaoăhi uăqu ăs năxu tăk ăthu tănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaă
đìnhăng

iăKhmerăt iăđ aăph
đ tă đ

(DEA)ăvƠăph

ngănƠy.

c m că tiêuă trênă đ ă tƠiă đƣă ápă d ngă ph

ngă phápă phơnă tíchă baoă ph ă s ă li uă

ngăphápăphơnătíchăh iăqui,ăs ăd ngăhƠmăTOBIT.

iăt

đ ă tƠiă lƠă hi uă qu ă k ă thu tă ch nă nuôiă bòă s aă c aă 90ă h ă nôngă dơnă ng
huy năTr nă

. 90ăh ănƠyăđ

căl aăch nătheoăph

c uăchoăth y:ăHi uăqu ăk ăthu tăd

ngănghiênăc uăchínhăc aă
iă Khmeră nuôiă bòă s aă ă

ngăphápăl yăm uăthu năti n K tăqu ănghiênă

iăhaiăgi ăthuy tăquiămôăkhôngăđ iăvƠăquiămôăthayăđ iăt

ngă

ngălƠăTECRS = 0,687 và TEVRS =ă0,828.ăHi uăqu ăquiămôăc aăcácăh ănuôiăđ tăkháăcaoă(SE = 0,
826).ăK tăqu ănƠyăchoăth y:ăCácăh ăs năxu tăcóăth ăt ngăhi uăqu ăs năxu tălênă31,3%ă(d
thuy tăquiămôăkhôngăđ i)ăvƠă17,2%ă(d

iăgi ă

iăgi ăthuy tăquiămôăthayăđ i)ăb ngăcáchăs ăd ngăcácăy uă

t ăđ uăvƠoăm tăcáchăhi uăqu ăh n;ăăđ ănơngăcaoăhi uăqu ăk ăthu tăcácăh ăc ngăcóăth ăm ăr ngăquiă
môăs năxu tătuyănhiênăs ăkhôngăcóăhi uăqu ăcaoăb ngăvi căc iăthi năcáchăs ăd ngăđ uăvƠo.ăCó ba
y uăt ă nhăh

ngăcóăỦăngh aăv ăm tăth ngăkêăđ năTEălƠăđ

căt păhu năk ăthu t,ăs ăthángăbòăchoă

s aăvƠădi nătíchătr ngăc ăc aăh . T ănh ngăk tăqu ănghiênăc u,ăm tăs ăgi iăphápăchínhăđ
ra: 1)T ngăc

căđ ă

ngăm ăcácăl păt păhu n,ănôngăh ăc năđ căbi tăquanătơmăvƠăthamăgiaăcácăl păt pă

hu năv ăk ăthu tănƠy; 2) Nôngăh ăc nădƠnhănhi uăh nădi nătíchătr ngăc vƠă3)ăNôngăh ăc năđ uăt ă
conăgi ngăt t,ăápăd ngăđúngătheoăcácăquyătrìnhăk ăthu tătiênăti nănh măđ tăth iăgianăchoăs aăt iă
u.

vii


1

CH

NGă1

GI IăTHI Uă

1.1. S c n thi t nghiên c u
N

cătaăđangătrênăđƠăphátătri năkinhăt .ă

iăs ngănhơnădơn đ

căc iăthi n,ă

nhuăc uăv ăs năph m:ăth t,ătr ng,ăs aăph căv ăđ iăs ngăngƠy cƠngăt ng.ă
nhuăc uătiêuădùng,ăt ngăb

ăđápă ngă

căthayăth ăs aănh păngoƠi,ăt ng thuănh păchoănôngădơn,ă

gópă ph nă chuy nă d chă c ă c uă nôngă nghi p và phát tri nă kinhă t ă nôngă thôn,ă NhƠă
n

cătaăđangăđ ăraăch

ngătrìnhăphátătri năngƠnh s aăv iăm cătiêuăđ năn mă2010ă

đ tă 200.000ă conă bòă s a,ă đápă ngă 40%ă l
26/10/2001ăTh ăt

ng s aă tiêuă dùngă trongă n

c. Ngày

ngăChínhăph ăđã raăquy t đ nhăs ă167/2001/Q -TTgăv

"M tă

s ăbi năphápăvƠăchínhăsáchăphátătri năch n nuôiăbòăs aă ăVi tăNamăgiaiăđo nă2001ă2010". Nh ăch

ngătrìnhăphátătri năbòăs aăqu căgiaăđƣăt oăraăs ăchuy năbi năm nhă

m ăv ăv ătríăcon bò nói chung, bò s aănóiăriêngătrongăs năxu tănôngănghi p.ăNhi uă
đ aăph

ngăđƣăcoiăphátătri năbòăs aă- bòăth tălƠ khơuăquanătr ngătrongăchuy năđ iăc ă

c uăcơyătr ngăv tănuôiănh măt oăraăs năph măhƠngăhóaăs aă-th tăvƠăgiúpăchoănôngă
dơnălƠmăgiƠu,ăc iăthi năđ iăs ng.ă
Sócă Tr ngă lƠă m tă trongă nh ngă t nhă thu că

ngă b ngă sôngă C uă Longă là

vùng có nhi uă đi uă ki nă thu nă l iăđ ă phátă tri nă ngƠnhă ch nă nuôiă bòă s a v iăth mă
th căv tăphátătri năquanhăn m. Bòăs aăt iăt nhăSócăTr ngăđ

cănuôiăt ăn mă2004,ă

t ngăd năquaăcácăn măv iă477ăconă(n mă2004)ălênă4.700ăconă(n mă2013).ăGiaiăđo nă
2004-2013ăđƠnăbòăs aăt ngăbìnhăquơnăkho ngă31,62%/n m.ăS năl

ngăs aăđ tă193ă

t nă(n mă2005)ăt ngălênă2.474ăt nă(n mă2009),ăn mă2012ăđ tă3.616ăt n.ăHi năt iăs nă
l

ngă s aă đ tă trênă 16ă t n/ngƠy;ă n ngă su tă s aă bìnhă quơn/chuă k ă t ngă 8,12%/n m

(S ăNN&PTNTăt nhăSócăTr ng,ă2014).

ăđ

căk tăqu ătrên,ăth iăgianăquaăt nhăđƣă

khôngăng ngăđ yăm nhăchínhăsáchăđ uăt ăphátătri năđƠnăbòăs a.ăTrongăđó,ăt ăn mă

2004-2009,ăv iăs ăh ătr ăc aăd ăánăCIDAăậ Canadaă(D ăánăPhátătri nădoanhănghi pă
nh ăvƠăv aăt nhăSócăTr ng),ăt nhăđƣăđ uăt ăđ

căđƠnăbòăs aăn năvƠăxơyăd ngăH pă

tácăxƣăNôngănghi păEvergrowthălƠmăti năđ ăchoăvi căphátătri năbòăs a.ă Ơnăbòăs aă
c aă t nhă hi nă nayă t pă trungă t iă 4ă huy n:ă Tr nă

,ă M ă Xuyên,ă M ă Túă vƠă Châu

ThƠnh.ăTrênăđ aăbƠnătoƠnăt nhăcóă6ăđi măthuămuaăs aădoăH pătácăxƣăNôngănghi pă


2

Evergrowthă qu nă lỦă g mă 2ă đi mă chính,ă 4ă đi mă ph ă v iă côngă su tă 18ă t n/ngƠy.ă
PhongătrƠoăch nănuôiăbòăs aăt iăSócăTr ngăđangăphátătri năm nhătrongănh ngăn mă
g năđơyăvƠăchoăth yăhi uăqu ălƠăkháăcao,ănhi uăh ănh ăch nănuôiăbòăs aămƠăđƣăthoátă
nghèo,ă đ că bi tă phongă trƠoă nuôiă bòă s aă phátă tri nă m nhă ă vùngă đ ngă bƠoă Khmeră
SócăTr ng.ăPh năl năh ăgiaăđìnhănuôiăbòăs aă ăSócăTr ngălƠăng

iădơnăt căKhmeră

vƠălƠăthƠnhăviênăc aăH pătácă xƣănuôiă bòăs aă Evergrowthătrênăđ aă bƠnăhuy năTr nă
.ă
Tr nă

ălƠăhuy năvenăbi năc aăt nhăSócăTr ng,ăn mă ăcu iădòngăsôngăH uă

c aămi năNamăVi tăNam,ăn mătrênătr căgiaoăthôngăQu căl ăNamăsôngăH uăm iăm ă

n iăli năthƠnhăph ăC năTh ,ăt nhăH uăGiang,ăv iăt nhăB căLiêu, cáchăThƠnhăph ăH ă
Chíă Minhă 260ă km.ă T ă khiă thƠnhă l pă vƠă điă vƠoă ho tă đ ng,ă huy nă Tr nă

ă (Sócă

Tr ng)ă đƣă khôngă ng ngă ch mă loă phátă tri nă kinhă t ,ă th că hi nă t tă côngă tácă gi mă
nghèo,ă t ă cácă ch
sách h ătr ăgiúpăng

ngă trình,ă d ă ánă đ uă t ă xơyă d ngă c ă s ă h ă t ng,ă đ nă cácă chínhă
iădơnăt ngăgiaăs năxu t,ă năđ nhăcu căs ng,ăđángăk ălƠămôăhìnhă

ch nănuôiăbòăs a.ăTh căhi nă

ăánătáiăc ăc uăngƠnhăNôngănghi pătheoăh

ngăgiaă

t ngă giáă tr ă s nă ph mă vƠă phátă tri nă b nă v ngă c aă t nh,ă trongă đóă cóă ch ă tr

ngă

chuy năđ iălinhăho tăđ tătr ngălúaăkémăhi uăqu ăsangătr ngăc ănuôiăbò,ăt ăđóăhi uă
qu ăkinhăt ăcaoăh nănh ngăn mătr

c.ăTheoătínhătoánăc aănôngădơn,ăm tăconăbòăs aă

t ă18ăthángătu iătr ălênăđƣăcóăth ăchoăs aăkéoădƠiăđ nă10ătháng,ăch ăng ngăkho ngă
02ăthángăthìăbòăti păt căchoăs aă l năti pătheo.ăNh ăv yăn uătínhăhi uăqu ăkinhăt ,ă
nuôiăm tăconăbòăs aăchoăthuănh păt

nghèoăb năv ngămƠăhuy năTr nă

ngăđ

ngă1ăhaălúa/n m.ă ơyălƠăgi iăphápăthoátă

ăs ănhơnăr ngătrongăth iăgianăt i.

Tuyănhiên,ăho tăđ ngăch nănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaăđìnhăKhmerătrênăđ a bàn
huy nă Tr nă

ă t iă Sócă Tr ngă v nă cònă nhi uă khóă kh n.ă C ă th ,ă ki nă th c,ă kinhă

nghi măvƠăk ăn ngăc aăng

iăch nănuôiăcònăh năch ,ăch aăápăd ngătri tăđ ăcácăki nă

th căv ăch măsóc,ănuôiăd

ng,ăkhaiăthácăs a,ăcácăti năb ăkhoaăh căk ăthu tăvƠoăs nă

xu t.ăCôngătácăghiăchépăs ătheoădõiăvƠăqu nălỦăgi ngăt iăgiaăđình,ăph
t ngăn ngăsu tăs aăchoăđƠnăbòăcònă y u.ă i uănƠyă nhăh
su t,ăch tăl

ngăphápălƠmă

ngăkhôngănh ăđ năn ngă

ng,ăgiáăthƠnhăs a.ăThêmăvƠoăđó,ăhi nănayăph năl năcácăh ăch nănuôiă

trênă đ aă bƠnă huy nă Tr nă

ă nuôiă theoă hìnhă th că t ă phátă ho că v nă đ ngă đ ă thoátă

nghèo,ă ch aă chuyênă nghi p,ă ch aă khaiă thácă t iăđaă hi uă qu ă ch nă nuôi.ă Songă songă
v iăđó,ăc ăs ăthuămuaăs aăxaăđ aăbƠnăs năxu tănênăt năkháănhi uăchiăphíăv năchuy nă


3

vƠăb oăqu năs a,ă nhăh
ch aăđ

ngăđ năthuănh păng

iăch nănuôi.ăCôngătácăqu nălỦăgi ngă

căđ uăt ăliênăt căvƠăđ ngăb ,ăch aăxơyăd ngăđ

căc ăs ăd ăli uăđƠnăbòăs aă

ph căv ăcôngătácăqu nălỦăgi ng,ăqu nălỦăch nănuôiầDoăđó,ăvi căđánhăgiáăhi uăqu ă
môăhìnhănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaăđìnhăKhmerălà đi uăc năthi t,ăthôngăquaăđóăcácăc ă
quanăqu nălỦăcóăth ăđ aăraăcácăgi iăphápăc iăthi năhi uăqu ămôăhìnhănuôiăbòăs aăc aă
h ăgiaăđìnhăKhmerăvƠăgiúpăh ănơngăcaoăthuănh păđ ăc iăthi năcu căs ng.ăT ăcácălỦă
do trên, tácăgi ăth căhi nănghiênăc uăắ ánh giá hi u qu k thu t nuôi bò s a c a
h gia đình ng

i Khmer t i huy n Tr n

, t nh Sóc Tr ng”.

1.2. M c tiêu nghiên c u
1.2.1. M c tiêu chung
ánhă giáă th că tr ngă vƠă hi uă qu ă k ă thu tă nuôiă bòă s aă c aă h ă giaă đìnhă
Khmeră t iă huy nă Tr nă
h

,ă t nhă Sócă Tr ng,ă đ ngă th iă xácă đ nhă cácă nhơnă t ă nhă

ngăđ năhi uăqu ăk ăthu tănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaăđìnhăng

iăKhmer,ăt ăđóătìm ra

m tăs gi iăphápănơngăcaoăhi uăqu ăs năxu tăk ăthu tănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaăđìnhă
ng

iăKhmerăt iăhuy năTr nă

,ăt nhăSócăTr ng.

1.2.2. M c tiêu c th
Cácăm cătiêuăc ăth ăc aănghiênăc uăc năđ
- M cătiêuă1:

căgi iăquy tănh ăsau:

ánhăgiáăth cătr ngănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă

,ăt nhăSócă

Tr ng
- M cătiêuă2:ăPhơnătíchăhi uăqu ăk ăthu tănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaăđìnhăng
Khmerăt iăhuy năTr nă

,ăt nhăSócăTr ng.

- M cătiêuă3: Phân tích các y u t ă nhăh
s aăc aăh ăgiaăđình ng
- M că tiêuă 4:

iă

i Khmerăt iăhuy năTr nă

ngăđ năhi uăqu ăk ăthu tănuôi bò
,ăt nhăSócăTr ng.

ă xu tă m tă s ă gi iă phápă nh mă nơngă caoă hi uă qu ă k ă thu tă

choăcácăh ăgiaăđìnhăch nănuôiăbòăs aăng

iăKhmerătrênăđ aăbƠnănghiênăc u.

1.2.3. Câu h i nghiên c u
- Th cătr ngănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă
th ănƠo?

,ăt nhăSócăTr ng hi nănayănh ă

4

- Có s khác nhau v hi u qu k thu t nuôi bò s a c a các h ă giaă đìnhă
ng

iăKhmerăt iăhuy năTr nă

,ăt nhăSócăTr ng hay không?

- Các y uăt nào nhăh
đình ng

ngăđ năhi uăqu ăk ăthu tănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaă

i Khmerăt iăhuy năTr nă

,ăt nhăSócăTr ng?

1.3. Ph m vi nghiên c u
1.3.1. Gi i h n v n i dung nghiên c u
Thu tăng ăhi uăqu ătrongăkinhăt ăbaoăg mănhi uăn iădung nh ăhi uăqu ăk ă
thu t, hi uăqu ăphơnăph i,ăhi uăqu ăchiăphíăhayăhi uăqu ăkinhăt . Trongăn iădungăc aă
nghiênăc uănƠyăch ăt pătrungănghiênăc uăhi uăqu ăk ăthu tănuôiăbòăs aăc aăh ăgiaă
đìnhăng

iăKhmer.ă

1.3.2. Gi i h n v không gian nghiên c u

Nghiênăc uăđ
Tr nă

căth căhi năt i xƣăTh nhăTh iăAn,ăxƣăTƠiăV năthu căhuy nă

,ăT nhăSócăTr ng doăđơyălƠă2ătrongăs ă4ăxƣă(Th nhăTh iăAn,ăTƠiăV n,ăViênă

An, LiêuăTú)ăcóăđƠnăbòăl nănh tătrongăhuy năđ ngăth iăđơyăc ngălƠă2ăxƣăcóăt ăl ădơnă
s ălƠăng

iăKhmerăchi mătrênă70%.
iăt

1.3.3.
iăt

ng nghiên c u

ngănghiênăc uăc aăđ ătƠiălƠăhi uăqu ăc aăvi căs ăd ngăk tăh păcácă

y uăt ăđ uăvƠoăc aăcácăh ănuôiăbòăs aăc a cácănôngăh ăng
huy năTr nă

,ăt nhăSócăTr ng.ă

iăKhmerătrênăđ aăbƠnă

ngăth iătìmăhi uănh ngă y uăt ăcóă nhăh

ngăỦă

ngh aăđ năhi uăqu ăs năxu tăc aăcácăh ănuôiăbòăs aănƠy,ănh măđ aăraăcácăgi iăphápă
đ ănơngăcaoăhi uăqu ăs năxu tăchoăcácăh ănuôiăbòăs aăng

i Khmer.

1.4. K t c uăđ tài
Ch

ngă1. Gi iăthi u

N iă dungă nƠyă baoă g mă lỦă doă ch nă đ ă tƠi;ă trìnhă bƠyă m că tiêuă nghiênă c u;ă
cơuăh iănghiênăc u,ăph măviăvƠăđ iăt
Ch

ngă2. C ăs ălýălu n

Ch

ngănƠyătácăgi tómăl

ngănghiênăc u.

c cácălỦăthuy tăliênăquanăđ năhi u qu ăvƠăt ngă

k t m tă s ă nghiênă c uă v ă nôngă nghi pă vƠă ch nă nuôiă cóă liênă quană đ nă đ iă t
nghiênăc uăc aăđ ătƠiăđ ălƠmăc năc ăchoăvi căphơnătíchătrongănh ngăch

ngăsau.

ngă


5

Ch

ngă3. Ph

ngăphápănghiênăc u

Ch

ngănƠyă nêuă ph

ngă phápă ti pă c n,ă s ă li uă trong nghiênă c u,ă ph

ngă

phápăphơnătíchăs ăli u,ăxơyăd ngămôăhìnhăt ngăquanăvƠămôăt ăcácăbi năs ătrongămôă
hình.
Ch

ngă4.ă ánhăgiáăhi nătr ngănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă

ăt nhăSócă

Tr ng
N iădungăch

ngănƠy,ăt căgi ăch ăy uămôăt ăđ aăbƠnănghiênăc u.ăBênăc nhă

đó,ătácăgi ăc ngăphơnătíchătìnhăch nănuôiăbòăs aătrênăth ăgi iăvƠăVi tănam.ăNgoƠiăra,ă
tácăgi ăc ngăt pătrungăphơnătíchăth cătr ngătìnhăhìnhănuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă

,ă

t nhăSócăTr ng.
Ch

ngă5. K tăqu ănghiênăc u

Trongăch

ngănƠyă nghiênăc uăth că hi nă môă t ăcácăđ căđi măc aă nôngăh ă

trongăkh oăsátăquaăcácătiêuăchíăngu năl călaoăđ ng,ăngu năl căt ănhiên,ăngu năl că
tƠiăchính,ăngu năl căxƣăh i.ăBênăc nhăđóă nghiênăc uăc ngătrìnhăbƠyă t ngăquanăv ă
tìnhăhìnhăch nănuôiăbòăs aătrênăđ aăbƠnăhuy n,ăđ ngăth iăc ngănêuălênănh ngăkhóă
kh năc ngănh ăthu năl iăc aăng

iănôngădơnănuôiăbòăs aăquaăk tăqu ăkh oăsát.ăTi nă

hƠnhăphơnătíchă2ămôăhìnhăDEAăvƠăTobitănh măđoăl

ngăhi uăqu ăk ăthu tăc aănôngă

h ătrongăch nănuôiăbòăs aăvƠăcácăy uăt ătácăđ ngăđ năhi uăqu ăk ăthu tăc aăh ănuôi
bòăs a.
Ch

ngă6.ăK tălu năvƠăki năngh

T ă nh ngă k tă qu ă phơnă tíchă ă ch

ngă 4,ă ch

nghiênăc uăchính,ăđ aăraăk tălu năvƠăg iăỦăgi iăpháp.ă
ch ătrongănghiênăc uăvƠăđ ăxu tăh

ngă 5ă s ă tómă l

că k tă qu ă

ngăth iănêuălênănh ngăh nă

ngănghiênăc uăti pătheo.


6

CH

NGă2

C ăS ăLụăLU N
có c s lý thuy t th c hi n đ tài “ ánh giá hi u qu k thu t nuôi bò
s a c a h gia đình ng
trung l

i Khmer t i huy n Tr n

, t nh Sóc Tr ng” tác gi t p

c kh o t ng quan các lý thuy t liên quan đ n hi u qu s n xu t. trong đó

t p trung ch y u vào hi u qu k thu t (Hi u qu trong vi c s d ng ph i h p các
y u t đ u vào). Bên c nh đó, ph
nh h

ng pháp đánh giá hi u qu k thu t, các y u t

ng đ n hi u qu k thu t c ng nh các công trình nghiên c u có liên quan

đ n hi u qu k thu t c ng đ

c tác gi t ng k t

ch

ng này. Các n i dung liên

quan đ n t ng k t lý thuy t và các công trình nghiên c u có liên quan đ
bày d

c trình

i đây

2.1. Các khái ni m v hi u qu

TheoăFarrellă(1957),ăắhi u qu ”ăđ

căđ nhăngh aălƠăkh n ngăs n xu t ra m t

m căđ u ra t iăđaăt m t t p h păđ uăvƠoăchoătr
nhà s n xu t riêng l có th đ
l

căđoăl

c.ăăDoăđó,ăắhi u qu ”ăđ i v i m t

ng b ng t s gi aăl

ngăđ u ra th c t và

ngăđ u ra có th .
Khái ni m “hi u qu ” theo cách ti p c n đ u vào
Xét m t quá trình s n xu t s d ng hai y u t đ u vào X1 và X2 đ s n xu t ra

m t s n ph m Y v i gi đ nh hi u su t theo quy mô c đ nh (constant returns to
scale). Theo cách ti p c n này, nhà s n xu tăđ tăđ
cùng m tăl

c hi u qu trong s n xu t khi

ng y u t đ u vào X1 và X2 nh ngăl i có th t o ra m c s năl

ng Y

cao nh t.
Khái ni m “hi u qu ” theo cách ti p c n đ u ra
Khác v i cách ti p c nă đoă l

ngă ắhi u qu ”ă theoă ph

ngă di nă đ u vào thì

thu t ng ắhi u qu ”ătheoăcáchăti p c năđ u ra s tr l i cho câu h i:ăắl
vào có th đ

c c t gi m v i t l bao nhiêu mà không làm gi măl

ngăđ u

ngăđ uăra?”ă

2.2. Hàm s n xu t
Theo Beattie và TayLor (1985), hàm s n xu t là m t m i quan h v m t toán
h c ch s l

ng s n ph m t iăđaăcóăth s n xu tăđ

đó,ădoăcôngăngh hi n t i mang l i.
Hàm s n xu t có d ng:

c b i m t t p h păđ u vào nào


7

Q = F(X1 , X2 , X3 , ầăXm; Z1 , Z2 , ầăZn)
Trongăđó:
Q : S năl

ngăđ u ra

Xi: Các y u t đ u vào bi năđ iă(iă=ă1,ă2,ă3,ăầăn)
Zi: Các y u t đ u vào c đ nhă(iă=ă1,ă2,ă3,ăầăn)
Tuy có nhi u d ng hàm s n xu tă đ
nghi mă nh ngă d ng hàm Cobb-Douglasă đ

c

ng d ng trong nghiên c u th c

c s d ng ph bi n nh t do tính ch t

đ nă gi n c a nó,ă đ c bi t trong s n xu t nông nghi p. Hàm s n xu t Cobb và
Douglas đ

c vi tăd

lnY = ln

0

+

i d ng logarithmănh ăsau:

1lnX1

+

2lnX2

+ăầ+ă klnXk

Trongăđó:ăYălƠăn ngăsu t ho c s năl

ngvà xi (iă=ă1,ă2,ăầ.,ăk)ăl năl

đ uăđ u vào c a quá trình s n xu t. H ng s

0

có th đ

t là l

ng

c g i là t ngăn ngăsu t

nhân t , bi u di nătácăđ ng c a các y u t n m ngoài nh ng y u t đ u vào có trong
hàm s n xu t. Nh ng y u t này có th là s ti n b công ngh , s hi u qu . V i
cùng l

ngăđ u vào xi,

0

càng l n s năl

ng t iăđaăcóăth đ tăđ

c s càng l n.

2.3. Khái ni m v nông thôn, h , nông h và kinh t h
- NôngăthônălƠăm tăhìnhăth căc ătrúămangătínhăkhôngăgiană- lƣnhăth ,ăxƣăh iă
c aă conă ng

i,ă n iă sinhă s ngă c aă nh ngă ng

iă ch ă y uă lƠmă ngh ă nôngă vƠă nh ngă

ngh ăkhácăcóăliênăquanătr căti păhayăgiánăti păđ năho tăđ ngăs năxu tănôngănghi pă
(PhanăV năTh ng,ă2008).ă
- H ăvƠănôngăh ăđƣăhìnhăthƠnhăvƠăt năt iăt ăr tălơuăđ i,ăđ nănayăcònănhi uă
quanăđi măkhácănhauăch aăđiăđ năth ngănh t.ăNh ngă ăđơyăchúngătaăcóăth ăhi uăh ă
vƠănôngăh ănh ăsau:
+ăH ăgiaăđìnhălƠăm tăkháiăni măđ ăch ăhìnhăth căt năt iăc aăm tăki uănhómă
xƣăh iăl yăgiaăđìnhălƠmăn năt ng.ăH ăgiaăđìnhătr

căh tălƠăm tăt ăch căkinhăt ăcóă

tínhăch tăhƠnhăchínhăvƠăđ aălỦ.ăTrongăđó,ăgiaăđìnhălƠăm tănhómăng

iămƠăcácăthƠnhă

viênăg năbóăv iănhauăb ngăquanăh ăhônănhơn,ăquanăh ăhuy tăth ngă(k ăc ănh năconă
nuôi)ăv aăđápă ngănhuăc uăriêngăt ăc aămình,ăv aăthõaămƣnănhuăc uăxƣăh iă(Phană
V năTh ng,ă2008).ăă
+ăNôngăh ălƠăgiaăđìnhăs ngăb ngăngh ănôngă(Nguy năLơn,ă2000).
- TheoăEllisă(1998),ăkinhăt ăh ănôngădơnăcóăth ătómăt tănh ăsau:ă"Kinh t h
nông dân là kinh t c a nh ng h gia đình có quy n sinh s ng trên các m nh đ t


8

đai, s d ng ch y u s c lao đ ng gia đình. S n xu t c a h th
th ng s n xu t l n h n và tham gia
th tr

ng n m trong h

m c đ không hoàn h o vào ho t đ ng c a

ng".
TrongăbƠiănghiênăc u này,ăho tăđ ngăkinhăt ăc aănôngăh ăch ăy uălƠăthamă

giaăvƠoămôăhìnhănuôiăbòăs aăt iăđ aăbƠnănghiênăc u.
2.4. Hi u qu k thu tăvƠăph

ngăpháp phân tích hi u qu k thu t

2.4.1. Khái ni m hi u qu k thu t
Theo Tim Coelli (1996) thì Hi u qu k thu t (Technical Efficiency ậ TE) là
ch s ch ra kh n ngăc a m t nông h đ đ tăđ

các nh păl

ngăđ

c s năl

ng t iăđaăt m t t p h p

c s d ng trong quá trình s n xu tă(0ă≤ăTEă≤ă1);

- H s hi u qu nƠyăđ

c gi i thích d aăvƠoăđ th d

iăđơy:

x1/y
P
S

Q

A

R

Q’
S’
A’

0

x2/y

Hình 2.1:ăHi uăqu k ăthu t
th trênă đ
d ng hai nh păl

c gi iă thíchă nh ă sau:ă gi đ nh có m t h s n xu tă nƠoă đóă s

ng x1 và x2 đ t o ra xu tăl

khôngăđ i.ăSS’ălƠăđ

ngăđ ngăl

ngăđ

N u nông h này s d ng hai nh păl

ng y v i gi thuy t thu nh p qui mô

c s d ngăđ đoăl

ng trên t iăđi măPăđ t oăraăy,ălúcăđó,ătínhă

không hi u qu v k thu t c a h s n xu tăđóăđ
Kho ngăQPănƠyăcóăỦăngh aălƠăl

ng hi u qu k thu t.

căđoăl

ng b i kho ng cách QP.

ngămƠăthôngăquaăđóăt t c các nh păl

gi măđiăm t t v i cùng m t t l nƠoăđóămƠăkhông làm gi măl

ng có th

ng s n ph măđ

c


9

t o ra. T l nƠyăđ
nh păl

ng c năđ

căđoăl

ng b ng t s QP/0P. T l nƠyăcóăỦăngh aălƠăt l các

c gi măđiăđ cho h t o ra s n xu t có hi u qu v m t k thu t.

Lúcăđó,ăhi u qu k thu t (TE) c a m t nông h đ

TEi = 0Q/0P

căđoăl

ng b i t s sau:

(2.1)

H s này chính b ng 1 ậ (QP/0P). Khi TE có giá tr b ngă1,ăcóăngh aălƠăh
đ t hi u qu k thu t hoàn toàn. Thí d nh ăh s n xu t s s n xu t t iăđi m Q, là
đi m n mătrênăđ

ngăđ ngăl

ng.

Mô hình DEA có 2 d ng d a trên 2 gi thuy t là: thu nh păquiămôăkhôngăđ i
(Constant Returns to Scale ậ CRS) và thu nh păquiămôăthayăđ i (Variable Returns
to Scale ậ VRS). Theo Banker và c ng s (1984) thì s d ng gi thuy t VRS ch
h pă lỦă trongă tr

ng h p t t c các nông h nào ho tă đ ng t i qui mô t iă u.ă Tuyă

nhiên, nh ng y u t nh ă c nh tranh không hoàn h o, nh ng ràng bu c v m t tài
chánh,ăv.vầăcóăth làm cho h s n xu t không th ho tăđ ng t i m c qui mô t iă u.ă
Bên c nhăđó,ăvi c s d ng CRS khi không có h nào ho tăđ ng t i m c qui mô t i
uăs d năđ nătr

ng h p các h s k thu tăđ

c tính toán b sai l ch do nhăh

ng

c a hi u qu qui mô.
2.4.2. Ti p c n phân tích bao ph s li u phi tham s (DEA)
Cách ti p c n chính c a nghiên c u này là vi c s d ng phân tích bao ph s
li u phi tham s (Non ậ Parametric Data Envelopment Analysis ậ DEA). DEA là
ph

ngăphápăđánhăgiáăt ng quát k t qu th c hi n c a m t ho tăđ ng kinh t nào

đó,ăd a vào m t t p h p nhi u ch tiêu ph c h p.ăNóăgiúpăchúngătaăcóăđ
căl
qu

c nh ng

ng biên thông qua vi c s d ng nh ng mô hình tuy n tính phi tham s , k t
căl

ng s là nh ngăđi m s hi u qu cho t t c các quan sát và chúng có giá

tr trong kho ng t 0ăđ n 1. M c tiêu c a phân tích này không ph i là vi căđiă
l

ng hàm s n xu t.ăThayăvƠoăđó,ănóăđ

c s d ngăđ xácăđ nh nh ngăđ năv quan

sátăđ t hi u qu t t nh t.ăThôngăquaăphơnătíchănƠy,ăbiênăđ s n xu t t t nh t s đ
xácăđ nh cho t t c cácăquanăsátăđ
cáchăđ năgi n là m t t ch căđ
khác khi nó s d ng ít nh păl
h s hi u qu đ
l

c s d ngătrongăphơnătích.ăDEAăđ

c

c hi u m t

c xem là ho tăđ ng có hi u qu h năm t t ch c
ngăh nănh ngăt o ra cùng m tăl

ng s n ph m. Các

c tính toán d a trên t s cao nh t gi a xu tă l

ng c a t t c cácăquanăsátăđ

c

c s d ngăđ phân tích.

ng trên nh p


10

G năđơy,ăDEAăđƣănhanhăchóngătr thành m t công c đ

c ch p nh n trong

các phân tích kinh t và có nhi u nghiên c uă đƣă s d ngă ph

ngă phápă nƠyă trongă

vi c phân tích hi u qu ho tăđ ng c a nông tr i, ho tăđ ng c a ngân hàng, y t , giáo
d c, ch t o s n ph m,ăđánhăgiáăhi u qu trong vi c qu nălỦ,ăbánăhƠngăv.vầă(Frank
và Thanda, 1999). Trong nhi u nghiên c u,ăDEAăđƣăcungăc p nhi u thông tin sâu
sát và phong phú c a v năđ phân tích mà trong phân tích kinh t l
khôngăđápă ngăđ
ph

c. S d ngăDEAăthìăt

ngăphápăkinhăt l

ng thu n tuý

ngăđ iăđ năgi năh năsoăv i vi c s d ng

ng v m t toán h cănh ăph iăxácăđ nh d ng hàm s n xu t

phù h p (Forsund, 1991). S d ngăph

ngăphápăkinhăt l

ngăkhôngăđ aăraăđ

c

đánhăgiáătómăt t v m t hi u qu s n xu t.ăTrongăkhiăđó,ăDEAăcóăth đápă ngăđ

c

v n này d aătrênăc ăs qui ho ch tuy n tính.
Phân tích s li u khi s d ngăDEAăđòiăh iăhaiăb
qu s n xu tăvƠăsauăđóăh i qui nh ngăđoăl

căchínhălƠă

ng hi u qu tìmăđ

liênăquanăđ n th ch , chính sách và kinh t xã h i có nhăh

căl

ng hi u

c trên m t s y u t
ngăđ n hi u qu s n

xu t.
2.4.3.

căl

ng hi u qu k thu t

Theo Coelli et al.ă (2002),ă môă hìnhă DEAă đ

c s d ngă đ tính toán hi u qu k

thu t (TE) là:
Mină
, ăăă
i u ki n ràng bu c

- yi +ăY ă≥ă0
xi ậ X ă≥ă0
ă≥ă0

Trongăđó,ă ălƠăđ iăl
đ tăđ

ngăvôăh

ng,ăvƠă ălƠăvécăt ănăxă1ăh ng s . Giá tr c aă ă

c t mô hình 1 chính là h s hi u qu k thu t c a h s n xu t th i.ă ăluônă

luôn có giá tr nh h năho c b ng 1, v i giá tr b ng 1 ch raăđi m n mătrênăđ
biên s n xu t, và do v y h đangăđ

ng

căxemăxétăđ t hi u qu hoàn toàn v m t k

thu tă(theoăđ nhăngh aăc a Farrell, 1957).

2.5. Kh oăl

c tài li u nghiên c u có liên quan

Ch đ nghiên c u v hi u qu s n xu t trong nông nghi p nói chung và trong
ngành ch n nuôi nói riêng có r t nhi u nghiên c uăđƣăđ

c th c hi n. Trong ph m


11

vi nghiên c u c aăđ tài, nghiên c u không th trình bày h t các nghiên c u tr
đơy,ămƠăch tómăl

c ý chính c a m t s nghiên c uămƠăđƣăđ

c

c th c hi n.

Trong nghiên c u c a MaiăV năNam (2004) th c hi n nghiên c u v các gi i
pháp phát tri n s n xu t và tiêu th s n ph m heo

C năTh ăậ

ng B ng Sông

C u Long v i m căđíchăc a nghiên c u nh măđánhăgiáăphátătri n s n xu t và tiêu
th s n ph m heo
ph

C năTh ăậ

ng B ng Sông C u Long. Nghiên c u s d ng

ngăphápăphơnătíchăSCP,ăhƠmăs n xu t Cobb-DouglasăvƠămôăhìnhăprobităđ

c

s d ng trong nghiên c u. K t qu nghiên c u cho th y ch nănuôiăheoă qui mô nh
(h giaăđình)ăcóăhi u qu th păh năquyămôăl n t p trung và các y u t đ uăvƠoănh ă
con gi ng, th că n,ăch bi n s n ph m và các th ch chính sách có nhăh

ngăđ n

hi u qu s n xu t và tiêu th s n ph m.
Lê Xuân Sinh và c ng s (2005) th c hi n nghiên c u v phân tích kinh t k thu t c a các mô hình nuôi tôm bi n
đƣăs d ngăph

ng B ng Sông C u Long. Nghiên c u

ngăphápăth ng kê mô t và h i quy tuy n tính. K t qu nghiên c u

cho th y nh ng nhân t ch y uătácăđ ngăđ năn ng su t và l i nhu n c a mùa v
nuôi tôm c a nông h . T đó,ătácăgi đ xu t m t s gi i pháp c i thi n hi u qu s n
xu t c aăcácămôăhìnhănuôiătômăn

cl

khu v că

ng B ng Sông C u Long.

NgôăV năTh o (2006) có nghiên c u v các nhân t tácăđ ngăđ n ngh nuôi
tôm sú công nghi p c a t nh B n Tre, trong nghiên c u này đƣă s d ngă ph

ngă

pháp th ng kê mô t , h i quy tuy n tính và phân tích t ng h păđ phân tích hi u qu
tài chính c aămôăhình,ănh ngăquanătr ng nh tălƠăăph

ngăphápăphơnătíchăh iăquyăđaă

bi năđ phân tích m căđ tácăđ ng c a các nhân t đ n hi u qu c a mô hình canh
tác tôm sú công nghi p c a toàn t nh B n Tre. T đó,ăđ ra m t s gi i pháp nh m
nâng cao hi u qu tài chính c aămôăhìnhănƠyătrongăgiaiăđo n ti p theo.
Theo nghiên c u c a Tr n Nh t B ng (2009) v các nhân t
hi u qu s n xu t c a mô hình tr ng ngò rí l y h t

nhă h

ngă đ n

vùngăđ t gi ng cát ven bi n

B c Liêu v i s li u thu th p t 147 h s n xu tăngòăríătrênăđ a bàn t nh B c Liêu.

B ngăph

ngăphápăth ng kê mô t nghiên c uăđƣăphơnătíchăth c tr ng s n xu t ngò

ríătrênăđ a bàn t nh,ăph

ngăphápăphơnătíchăvƠăsoăsánhăcácăch tiêuăđ đánhăgiáăhi u

qu tài chính và mô hình h iăquiăđ phân tích y u t

nhăh

ngăđ năn ngăsu t ngò

rí. K t qu nghiên c u cho th y thu nh p trung bình c a nông h s n xu tăngòăríăđ t
50 tri uăđ ng/ha. L i nhu n trung bình 17 tri uăđ ng/ha. Trong mô hình h iăquiăđaă


12

bi n phân tích nhân t

nhăh

ngăđ năn ngăsu t thì có bi nălaoăđ ng, di n tích, chi

phí s n xu t và kinh nghi m ch h

nhăh

ng quan tr ngăđ năn ngăsu t.

Nghiên c u c a Tr n Th Thúy (2013) đ

c th căhi n nh m Phân tích hi u

qu s n xu t và tiêu th heo th t t i huy n Th iăLaiăthƠnhăph ăC năTh . Nghiên c u
ti n hành thu th p s li u 120 h s n xu t heo th tătrênăđ a bàn huy năđ nghiên c u,
nh m m cătiêuăđánhă giáăhi u qu s n xu t và tiêu th heo th tătrênăđ a bàn huy n
Th i Lai, C năTh .ăCácăph

ngăphápăphơnătíchăđ

c s d ngănh ăth ng kê mô t ,

phân tích t n s đ phân tích th c tr ng s n xu t và tiêu th heo th tătrênăđ a bàn.
Bên c nhăđóănghiênăc u còn s d ng hàm h iăquiăđaăbi năđ phân tích các y u t
nhă h

ngă đ n hi u qu k thu t c a nông h . K t qu nghiên c u cho th y, thu

nh p bình quân c a h nuôiă đ tă 3.942,5ă đ ng/kg heo th t xu t chu ng.Các y u t
đ uăvƠoănh :ăt ngăs l aănuôiăđ ng th i gi m giá gi ng, chi phí th că năvƠăchiăphíă
tr b nhăđƣăđóngăgópătíchăc c vào vi căt ngăs năl

ng heo th t xu t chu ng c a h

nuôi. Bên c nhăđóăkhiăgi i tính c a ch h là n ,ăcóătrìnhăđ h c v n và tham gia
vay v nă ngơnă hƠngă đƣă đóngă gópă tíchă c c vào c i thi n hi u qu k thu t c a h .
Ng

c l i, gi i tính c a ch h là nam và tu i c a ch h càng cao là các y u t làm

h n ch kh n ngăc i thi n hi u qu k thu t.
Ph

ngă phápă phơnă tíchă màng bao d

Approach)ăđƣăđ

li u (DEA - Data Envelopment

c s d ng r ng r i trong nhi uăl nhăv c khác nhau trong n n kinh

t .ă Trongă l nhă v c th y s n, nghiên c u c a Nguy n Phú Son (2010) đƣă ápă d ng
DEAăđ

cl

ngăắHi u qu kinh t c a các h s n xu t Artemia

Sóc Tr ng và

B c Liêu”. K t qu nghiên c u cho th y r ng hi u qu k thu t và hi u qu qui mô
đ tăđ

c c a nh ng h này r t cao (0,95 và 0,91). K t qu phân tích h iăquiăt

quan cho th y kinh nghi m s n xu t có nh h

ngă

ng tích c căđ n hi u qu k thu t

v i m căỦăngh aă1%ătrongăkhiăvi c thi u v n s n xu t và s không s n có c a phân
chu ng có nhăh
t

ng tiêu c căđ i v i hi u qu k thu t

ngă ng. Nghiên c uănƠyăc ngăchoăth y vi c ti p c năđ

ch c tín d ng t iăđ aăph

ngăkhôngăgơyă nhăh

m căỦăngh aă5%ăvƠă10%ă
c hay không v i các t

ngăđ n hi u qu k thu t c a các

h nuôi Artemia.
Tiên Hoàng Huy (2014) đƣăcóănghiênăc u v hi u qu s n xu t mía c a nông
h

t nh H u Giang. T d li u kh o sát trên 130 h tr ng mía

thôngăquaăph

ngăphápăDEA,ăbƠiănghiênăc u cho th yăđ

t nh H u Giang

c hi u qu k thu t, hi u


13

qu phân ph i ngu n l c, hi u qu s d ng chi phí c a các nông h tr ng mía t nh
H u Giang. K t qu cho th y, các hi u qu ch đ t m căt

ngăđ i,ăch aăđ t k t qu

cao, k t qu phân tích hi u qu theo quy mô cho th yăđ

c các nông h s n xu t

mía ch s n xu t nh l , không t p trung, c th nh ă sau: hi u qu k thu tă đ t
82,5%, hi u qu phân ph i là 71,1%, hi u qu s d ng chi phí là 57,9% và hi u qu
căl

theo quy mô là 89,5%. K t qu

ng mô hình h i quy Tobit cho th y các hi u

qu ch uătácăđ ng b i các nhân t nh ătrìnhăđ hoc v n; tham gia h i,ăđoƠnăth ; gi i
tính ch h ; t p hu n; kinh nghi m s n xu t; s laoăđ ng c a h và tín d ng và các
bi n s laoăđ ng c a h , tham gia h iăđoƠnăth ,ătrìnhăđ h c v n, gi i tính, tín d ng
có h s cóăỦăngh aătrongămôăhìnhăhi u qu s n xu tăvƠăt
đóăchoăth y đ

ngăquanăthu n chi u. T

c vi cănơngăcaoătrìnhăđ cho các nông h b ng cách m các l p t p

hu n nh m nâng cao hi u qu s n xu t và c năcóăcácăchínhăsáchă uăđƣiăvayăv n cho
các nông h đ h đ m b oăđ

c ngu n v năđ uăt ăs n xu tăvƠăđ t hi u qu h n.

Theo m t nghiên c u g nă đơyă c aă oƠnă HoƠiă Nhơnă (2010)ă đ đánh giá hi u
qu s n xu t n măr mă An Giang. K t qu nghiên c uăđƣăchoăth yăđaăs các h s n
xu t n m trong m uăđi uătraăđ uăđ tăđ

c hi u qu khá cao v m t k thu t (TE =

0,85), tuy nhiên vi c s d ng hi u qu và h p lý các y u t nh păl

ng v i giá c

và k thu t s n có còn h n ch nênăđƣălƠmăh n ch hi u qu phân ph i (AE = 0,31)
và vì th gián ti p làm nhăh
nhă h

ngăđ n hi u qu kinh t (EE = 0,28). Có hai y u t có

ng tr c ti p ho c gián ti p m t cách tích c că vƠă cóă Ủă ngh aă đ n hi u qu

kinh t c a các h s n xu t n măr m,ăbaoăg m: (1) s n m kinh nghi m s n xu t
c aăng

i s n xu t n măr măvƠă(2)ăti p c n thông tin th tr

y u t ti p c nă đ

ng.ăTrongăkhiăđóăthìă

c hay không v i các t ch c tín d ng không có nhă h

ng ý

ngh aăđ n hi u qu k thu t c a các h ch t n m.
Bùi Lê Thái H nh (2009) đã s d ngăph
k thu t c a các h nuôi cá tra

ngăphápăDEAăđ xácăđ nh hi u qu

An Giang đ tăđ

nghiên c u cho th y hi u qu k thu tăd

cătrongăn mă2008.ăVƠăk t qu

i gi thuy t thu nh păquiămôăkhôngăđ i là

0,595, v i gi thuy t thu nh păquiă môăthayăđ i thì hi u qu k thu t là 1, và hi u
qu qui mô là 0,58. K t qu nghiên c uăc ngăchoăth y r ng kinh nghi m s n xu t và
m căđ đ uăt ăcóă nhăh
2.6. Nh ng nhân t

ng tích c căđ n hi u qu k thu t.
nhăh

ngăđ n hi u qu s n xu t


14

Nh ng nghiên c u c a Coelli và Battese (1996), Assefa (1995) ch ra r ng
hi u qu s n xu t ch u nhă h

ng b i hàng lo t các y u t v m t th ch , chính

sách và kinh t xã h iănh ătìnhătr ng hôn nhân, gi i tính, tu iătác,ătrìnhăđ h c v n,
kinh nghi m s n xu t c a h s n xu t. Nh ng nhân t này tr c ti p ho c gián ti p
nhăh
h

ngăđ n ch tăl

ng qu n lý s n xu t c a h và do v y s có kh n ngă nh

ngă đ n m că đ hi u qu trong s n xu t. Theo Assefa (1995), s n xu t nông

nghi p còn có th b
tiêu, ch tă l

nhă h

ng b i các y u t nh ă ch tă l

i

ngă đ t b suy thoái, khó ti p c n v i các t ch c tín d ng, d ch v

khuy nănôngăkhôngăđ m nh, qu n lý ch tăl
ph i s n ph m và các y u t nh păl
cácăph

ng c a h th ngă t

ngăđ t không hi u qu , h th ng phân

ng kém hi u qu , h th ng giao thông x u và

ngăti n b o qu n s n ph m nghèo nàn.
M i quan h gi a hi u qu c a các h s n xu t và các bi n s v a nêu trên

có th đ

c kh o sát b ng hai cách l a ch n là tính toán các h s t

ngăquanăho c

th c hi n phân tích phi tham s đ năgi n. Cách th haiăđ

c s d ng trong nghiên

c u này thông qua m tă quáă trìnhă haiă b

c th nh tă lƠă đoă l

c.ă Trongă đó,ă b

ng

hi u qu s n xu t và k đóălƠăs d ng mô hình h i qui v i bi n s ph thu c là các
h s hi u qu , còn các bi n s đ c l p bao g m nh ngăđ căđi m nhân ch ng h c và
kinh t xã h i c a h đi u tra. Tuy nhiên, nó không có kh n ngăch u nhăh
t t c nh ng y u t có kh n ngăgơyă nhăh

ng b i

ngăđ n m căđ hi u qu .ăThayăvƠoăđó,ă

ch có m t s y u t trong s các y u t đóăđ

cămongăđ i là có nhăh

ng d a trên

c ăs xem xét m că đ tácă đ ngă cóă Ủă ngh aă c a các bi nă đ c l p (Bravo-Ureta và
Pinheiro, 1993).
Trong nghiên c uănƠy,ăcácă
thu tă đ

căl

ng v hi u qu kinh t , phân ph i và k

că xácă đ nhă thôngă quaă cácă môă hìnhă DEAă đ

c h i qui thông qua vi c s

d ng mô hình Censored Tobit trên các bi n s đ c l p có th gi iăthíchăđ
đ i trong hi u qu s n xu t gi a các h s n xu tăđ

c s thay

c quan sát. Lý do s d ng mô

hình này là do gi i h n c a bi n s ph thu c n m trong kho ng t 0ăđ n 1.


15

CH
PH
Trongă ch
nghiên c u,ăph

NGă3

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U

ngă 3ă trình bày chi ti t ph

ngă phápă ti p c n, s li u trong

ngăphápăphơnătíchăs li u, xây d ng mô hình t ng quan và mô t

các bi n s trong mô hình.
3.1. Ph

ngăphápăti p c n

ăvi cănghiênăc uăđ
đ

căti năhƠnhăthu năl iăvƠăcóăkhoaăh c.ăNghiênăc uăs ă

căth căhi nătheoăkhungăphơnătíchănh ăsau:
Thuăth păs ăli u
S li u th c p

(Cácăph

Phơnătíchăth că
tr ngămôăhìnhă
nuôiăbòăs a

S li u s c p

Phơnătíchăs ăli u
ngăphápăphơnătíchăđ nhătínhăvƠăđ nhăl

Phơnătíchăhi uăqu ă
mô hình nuôi bò
s a

Xácăđ nh y u t nh
h ngăđ n hi u qu
mô hình nuôi bò s a

C ăs ăđ ăxu tăgi iăpháp
(C năc ăvƠoămôăhìnhăhi uăqu ănuôiăbòăs a)

Cácănhómăgi iăphápănơngăcaoă
hi uăqu ănuôiăbòăs a
Hình 3.1: Khung phân tích

ng)

ăxu tăgi iăphápă
nơngăcaoăhi uăqu ă
môăhìnhănuôiăbòăs a


16

3.2.ăPh

ngăphápănghiênăc u

3.2.1. Ch năđ a bàn và m u nghiên c u
Ch n đ a bàn nghiên c u
Tr năđ ălƠăm tăhuy nă m iăthƠnhăl păt ăn mă2010ănênăđ iăs ngăng

iădơnă

cònăg pănhi uăkhóăkh n.ăBênăc nhăs năxu tălúaălƠăs năph măch ăl căthìăch nănuôiă
giaăsúcăti păt căphátătri năm nhătrongăđóăbòăs aăđ
ălƠăhuy năcóăs ăl

căcoiălƠăs năph măch ăl c.ăTr nă

ngăđƠnăbòăl nănh tătrongăt nhăSócăTr ngăv iă1740ăcon.ăChoă

nênă vi că l aă ch nă huy nă Tr nă

ă đ ă th că hi nă đ ă tƠiă đ mă b oă đ

că tínhăđ iă di nă

choănghiênăc u.







Hìnhă3.2:ăB năđ ăhƠnhăchínhăt nhăSócăTr ng
Ngu n: C ng thông tin đi n t t nh Sóc Tr ng
3.2.2. Ph

ngăphápăthuăth p s li u

+ S li u th c p
S li u th c p c aăđ tƠiăđ

c thu th p t các ngu n: (1) S Nông nghi p và

Phát tri n nông thôn t nhăSócăTr ng,ăC c th ng kê t nhăSócăTr ngăvƠăm t s tài li u
liênăquanăđ năđ iăt

ng nghiên c u;ă(2)ăCácătr

ngă

i h c/Vi n nghiên c u, các

t ch căkhác:ăcácăđ tài, d án nghiên c u, tài li u h i th oăcóăliênăquanăđ n hi u


17

qu mô hình nuôi bò s a; (3) Các nh nă đ nh,ă đánhă giáă c a các nhà chuyên môn,
qu nălỦătrongăl nhăv c nông nghi p và qu nălỦăkhácăđ

c thu th p thông qua ph ng

v n bán c u trúc.
+ S li u s c p
S li uă chínhă đ s d ngă phơnă tíchă trongă đ tài là thông tin ph ng v n các
nông h nuôi bò s a. Do tình hình tr ng i v ngôn ng vƠăđi u ki n ti p xúc v i h
giaăđình,ătácăgi s d ngăph
b nông nghi p t iăđ aăph

ngăphápăl y m u thu n ti nătheoăh

ng d n c a cán

ng.ăQuáătrìnhăthuăth p thông tin ti năhƠnhăquaăcácăb

c

sauăđơy:ă
B

c 1: Liên h đ a đi m đi u tra ch n vùng nghiên c u: Tác gi xin ý ki n

c aăcácăchuyênăgiaătrongăl nhăv c nông nghi p v tínhăđ i di n c a m u nghiên c u
đ ch năđ a bàn nghiên c u.ăSauăkhiăđ
nghiên c u là huy n Tr nă
B

căt ăv n, nghiên c u ch năđ a bàn th c hi n

, t nhăSócăTr ng.

c 2: Th c hi n đi u tra th : Sauă khiă đƣă cóă phi uă đi u tra so n s n,

nghiên c u ti năhƠnhăđi u tra th đ ki m tra tính phù h p c a phi uăđi uătra,ăđ ng
th i hi u ch nh phi uăđi u tra phù h p v iăđi u ki n th c t
B

c 3: Th c hi n đi u tra chính th c: Sauăb

đ a bàn nghiên c u.

c th c hi năđi u tra th và

hi u ch nh phi uăđi u tra, tác gi ti n hành đi u tra chính th c 90 quan sát.
3.2.3ăPh
(1)ă

ngăphápăphơnătíchăs li u

i v i m c tiêu 1.

t nhăSócăTr ng b ng ph
(2)ă

ánhăgiáăhi n tr ng nuôiăbòăs aăt iăhuy năTr nă

,ă

ngăphápăth ngăkêămôăt

i v i m c tiêu 2. (Phân tích hi u qu k thu t nuôi bò s a c a h gia

đình ng

i Khmer t i huy n Tr n

đ đoăl

ng hi u qu k thu t c a các h nuôi bò s a c a h giaăđìnhăng

t i huy n Tr nă

, t nh Sóc Tr ng). S d ngăph

, t nhăSócăTr ng đƣănêuă ch

ngăphápăDEAă
i Khmer

ngă2.

B ngă3.1:ăCácăbi năs ăd ngătrongămôăhìnhăDEA
Tên bi n
S năl

ng s aă(kg/n m)

Ký hi u
Y1

S bêăconă(con/n m)

Y2

Chi phí gi ngă(con/n m)

X1

Th că năcôngănghi pă(kg/n m)

X2