Quan hệ việt nam hàn quốc giai đoạn 1992 2002 đặc điểm và khuynh hướng

•
J'l

•

.

~l

.··•.t

~. y. ..,..

t '"'- •" .,
~~' (

I' '

~~

D~I HQC QUOC GIA HA NQI
TRUONG D~I HOC KHOA HOC XA HOI VA NHAN VAN

KHOALICHSU

/

~

NGUYEN NAM THANG

QUAN H~ VI~T NAM - HAN QU6C
GIAI DOAN 1992 - 2002
'
DAC
DIEM
VA
KHUYNH HlJONG
.
~

~

/

LU~N VAN THAC SI L~CH Sir
,...

...

.

?

,.,..(

/

CHUYEN NGANH: L~CH SlJ THE GIOI

MA

so

:50801

LVTS62

NGlJOI HVONG DAN KHOA HQC: TS. NGUYEN vAN KIM
,- .

HA NQI- 2004


MUCLUC
.
.
PHANMODAU

1

CHDONG I: BOI cANH Quoc TE v A NHUNG co
QUAN H~ VI},tT NAM- HAN QUOC

so evA VIEC THIET LAP
.

.

1.1. Boi dmh quoe te va khu vt;re
1.2. Tinh hinh va ehinh saeh doi ngo~i. eua

8

8
Vi~t

Nam

14

I.3. Tinh hinh va ehinh saeh doi ngo~i eua Han Quoe

16

CHUONG II: QUAN H~ VI~T NAM- HAN QUOC GIAI DO~N 1992- 2002

18

Il.l . Vai net v6 quan h~ Vi~t Nam - Han Quoe trong }ieh sir

18

II.2. Quan h~

21

Vi~t

Nam - Han Quoe giai do~n 1992 -2002

11.2.1. Quan h~ ehinh tti giii'a Vi~t Nam- Han Quoe

21

II.2.2. Quan h~ kinh te giii'a Vi~t N am - Han Quae

39

ll.2.3. Quan h~ hqp tae trong eae llnh vt;re khae giii'a Vi~t Nam- Han Quae
59
CHUONG III: D~C DIEM VA KHUYNH HUONG TRONG QUAN H~ VI~T
NAM- HAN QUOC GIAI DO~N 1992- 2002

78

III.1 . D~e di~m quan h~ Vi~t Nam - H~m Quoe giai do~n 1992 -2002

78

Ill.1.1. D~e di~m trong quan h~ v6 ehfnh tri

78

Ill.l.2 D~e di~m trong quan h~ v6 kinh te

82

III.l.3 . D~e di~m eua quan h~ Vi~t Nam- Han Quae trong eae linh vve khae

88

III.2. Khuynh huemg quan h~ Vi~t Nam - Han Quae trong tuang lai

89

KETLU!N
95

PHAN PH(/ L(jC
TAl Llf;U THAM KHAO
11


BAN KY m~u VIET TAT
-AFfA

ASEAN Free Trade Area
Khu VlfC tlf' do thuong mc;ti A SEAN

-APEC

Asia Pacific Economic Cooperation Forum
Di~n d~m hqp tac kinh te ch~u A Thai Binh Duong

-ARF

ASEAN Regional Forum
Di~n d~m khu vvc ASEAN

-ASEAN

Association of Southeast Asian Nations
Hi~p h¢i cac quoc gia Dong NamA

-ASEAN + 1

ASEAN + Han Quoc

-ASEAN + 3

ASEAN + Han Quoc + Nh~t Bc?m + Trung Quoc

-ASEM

Asia - Europe Meeting
H¢i ngh! thuqng dinh A - Au

-ASEANPMC

ASEAN Post Minister Conference
H¢i ngh! sau H¢i ngh! Ngoc;ti trubng cua ASEAN

-CHDCND

C¢ng hoa d~n chu nh~n d~n

-EAFTA

East Asia Free Trade Area
Khu vvc tlJ do thuang mc;ti Dong Bac A

-FDI

Foreign Direct Investment
N gu6n von d~u tu trvc tiep

-PTA

Free Trade Area
Khu vvc tlJ do thuang m~i

ODA

Official Development Aid
N gu6n von h6 trq phat tri~n

-KHCN

Khoa h<;>c cong ·ngh~

-NICS ·

New Industrial Countries
Nhiing nu6'c cong nghi~p phat tri~n m6i.

-XHCN

Xa h¢i chu nghla

-WTO

World Trade Organization
T6 chuc thuong mc;ti the gi6'i


A.'

?

"''

PHANMODAU
Theo quy lu~t ton t~i va phat tri~n cua nhan lo~i, nhu cau rna r<)ng Sl;l' giao luu,
phat tri~n quan h~ v6'i ben ngoai cua m9i quae gia, m9i dan t¢c la m¢t nhu cau tAt yeu.
Bai d6 kh6ng chi la di~u ki~n can thiet d~ con nguai e6 di~u ki~n giao hoa v6'i cae c¢ng
dong dan CU, cac n~n Van hoa trong Va ngoai khu Vl;l'C, rna COn }a CC1 SO d~ quae gia hinh
thanh va phat tri~n. Con nguai kh6ng th~ song bi~t l~p cling nhtt quae gia kh6ng th~
thieu chrre nang phat tri~n cae m6i quan h~ v6'i ben ngoai.
Trong m¢t chung mtJc nao d6, c6 th~ coi l!ch sir eac quae gia Ia l!ch sir cua nhfrng
qua trinh chuy~n bien n¢i t~i va phat tri~n quan h~ v6'i ben ngoai. Di~u nay l~i dmg e6
nghia

d~c bi~t

trong b6i dtnh hi~n nay khi tien trinh hm~nh

gi6i ngay cang tro nen

me, cae m6i lien

h~

nh~p

y

gifra cae dan t¢c tren the

xuyen qu6c gia ngay cang thuang

xuyen.
Vi~t

Nam va Han Quae kh6ng phai Ia nhfrng

ngo~i 1~.

La nhfrng quae gia trong

cung ffiQt khu Vl;l'C cua the gi6'i, quan h~ gifra hai quae gia kh6ng th~ kh6ng ch!u tac d<)ng
cua eac xu hu&lg trong quan h~ quae te.
M6i quan

h~ Vi~t

lien tl;lC v6'i cae lien

h~

Nam - Han Quae da e6 m¢t qua trinh lau dOi, du kh6ng duqe

phong phil da

di~n,

da tang nhu quan

h~

cua

Vi~t

Nam voi cae

mr6c khac nhu Trung Quae, Lao, Campuchia, Thai Lan. Thy c6 slJ d~m nh<;tt khac nhau
qua tlrn.g thai ky, song quan

h~

trong nhfrng nam gan day, quan

nay lu6n c6 m¢t vj tri trong dai s6ng hai nu6'c nhat la
h~ Vi~t

Nam- Han Qu6c lu6n la yeu t6 tac d¢ng quan

tn;mg toi Sl;l' phat tri~n CUa m6i ben.
M6i quan h~ eang e6 b~ day ljeh sir thi l<;ti cang e6 anh huang toi hi~n t<;li va tUCing

lai. Trong quan h~ gifra cac nu6'c D6ng

A, n6 d6ng vai tro n6i b~t va e6 anh huang t6'i

cac xu the phat tri~n va quan h~ hqp tac khu Vl;l'e. Vao thai di~m hi~n nay' cung la nhfrng
qu6e gia trong nhi~u t6 chuc khu vl;l'c va the gi6'i nhtt Lien Hqp Quae, ASEAN + 3, ARF,
APEC, m6i quan h~ Vi~t Nam- Han Quae van kh6ng mat di
cfing nhU dai VOi toan khu VlfC.

y ngh!a d6i v6'i m6i ben


Do v~y, vi~c nghien cliu v~ m6i quan h~ Vi~t Nam- H~m Qu6c trong thai ky 1992
- 2002 khong chi g6p phAn Him sang to tien trinh v~n d¢ng, phat tri~n cua Sl;f hqp tac gifra
hai nUOC rna quan tn;mg hem la thay fO nhfrng thu~n lqi, kh6 khan ding nhU trien VQng
cua moi quan h~ nay.
Vi nhfrng le d6, quan

h~ Vi~t

Nam - Han Qu6c tu nam 1992 den 2002 da duqc

nguai viet chQn lam d~ tai cho lu~n van nay. Day la d~ tai c6 y nghia lich sir, mang gia tri
hi~n t~i, dong thai COn CO

y nghia khoa hQC, chinh tri, gop phan de hi~U fO them chfnh

sach doi ngo~i cua Dang va Nha nuoc ciing nhu vai tro cua Han Qu6c trong m6i quan h~
va hqp tac cua nuoc ta hi~n nay.

I.

TiNH HINH NGIDEN CUu vAN DE

Truoc day, Han Qu6c la m¢t d6i tuqng nghien cliu chua duqc cac hQc gia trong
nu6'c quan tam nhi~u, vi v~y vftn chua c6 nhfrng tac phfim chuyen khao sau v~ van d~
nay. Quan h~

Vi~t

Nam- Han Qu6c duqc

d~ c~p

chu yeu thong qua may hinh thuc sau:

thu nhat, la cac tai li~u chinh thuc nhu nhfrng van ban cua Chinh phil, cua B¢ N go~i

giao ... ; thu hai, la m¢t phAn trong cac cong trinh nghien cli'u v~ quan h~ Vi~t N am Dong Bac A hay m¢t phAn trong cac cong trinh nghien cliu v~ Han Qu6c; thu ba, la cac
tac pham nghien CUu rieng v~ m<)t giai doc;tn nao d6 cua quan h~ nay. Loc;ti hinh cua cac
tac pham nghien ctiu nay tuy khong nhi~u nhung kha da dC;tng, phong phil nhu nhfrng
tuyen b6, thong cao, sach tu li~u, thong sir, sach gioi thi~u t6ng quan, c6ng trinh nghien
cuu, bai xa lu~n ... C6 th~ neu ra m¢t s6 tac pham tieu bieu nhu cu6n TuO'ng dong w'in hoa

Vi¢t Nam- Him Quae cua t~p the giang vien Khoa Ngfr van- Dc;ti hQc KHXH&NV Ha
N¢i, duqc Nha xuat blm Van hoa Thong tin xuat an hanh nam 1996, cu6n Nguai Vi¢t
Nam if Trie'u Tien va m6z giao htu van hoa Vi¢t - Trieu trong ljch stl cua H¢i Khoa hQc

Lich su Vi~t Nam, xuat ban nam 1997, t~p Ky yeit h¢i thdo quae gia: Muai niim dao tqw

va nghien c(tu Han Quae tqzi Vi¢t Nam cua Khoa Dong Phucmg hQc, do Nha xuat ban D~i
hQc Quae gia Ha N¢i phat hanh nam 2002. Ngoai ra, con c6 nhfrng cong trinh nghien
cl!u v~ nhfrng chuyen khao v~ Han Qu6c trong cac linh V\!C van hoa, giao d1:1c, kinh te,
2


chinh tq nhu Han Quae tntl!c them the' kj XXI cua Duong Phu Hi¢p va Ngo Xuan Binh
(dong chu bien), do Nha xuat ban Thong ke an hanh nam 1999, cuon Han Quae tren
duang phat triln do Ngo Xuan Binh va Ph~m Quy Long (d6ng chu bien), duqc Nha xuat

ban Thong ke in nam 2000, cuon Tim hii u ne'n hanh chinh Han Quae va Vi¢t Nam, do
Nha xuat ban Thong ke phat h~mh nam 2001. Nhfrng cuon sach nay
bai viet cua cac nha nghien ctiu trong va ngoai nuoc

v~

d~u t~p

hqp nhii'ng

m¢t linh vvc rieng bi¢t, nhung

chua c6 mqt cong trlnh nao nghien cuu chuyen sau v~ m6i quan h¢ gifra hai nuoc trong
l!ch su, hi~n t~i va dua ra nhfrng d"lf bao v~ tuong lai. Vl v~y, d~ tai la mnghien CUu mang tfnh khoa hQC va thl;tC

ti~n,

gop phan

t~O

nen ffiQt bUC tranh ngay cang

hoan chinh v~ moi quan h¢ giua hai nuoc.
Trong vai nam gan day
nu6'c Dong B~c
hqi va

Slf

anuoc ta, vi~c nghien cliu quan h~ giua Vi~t Nam v6'i cac

A, trong d6 c6 Han Qu6c da phat trien tuong doi m~nh me. Nhu cau xa

phong phu hO'Il V~ ngu6n tai li~u tham khao cling nhu vi¢c Ung d1;1ng cac

phuo·ng phap nghien ctiu moi da t~o di~u ki~n cho

Slf

phat tri~n nay. Da c6 hang lo~t bai

bao, ho;)c bai nghien ctiu viet v~ mQi m;)t ho~t dqng cling nhu cac van
Vi~t Nam
Vi~t

d~

trong quan h~

- Han Qu6c. Tuy nhien, cfing giong nhu giai do~n tru6'c, m~c du d~ tai quan h~

Nam - Han Quoc da dugc m
cong tdnh chuyen khao nao nghien cuu d·ay du

v~

qua trlnh quan h¢ hinh thanh va phat

trien trong thai gian nay. Nhfrng cong trlnh nghien cliu mang tinh khai quat thll~i khong
c6 di~u ki~n chuyen sau trong khi d6 nhfrng cong trlnh chuyen sau thi 1~ chu yeu di vao
m¢t mang quan h¢ nhu van hoa, giao d1;1c, ngon ngfr..., hay mqt Tinh vvc nhat dinh trong
m
Vi~t

Nam-

Han Quoc sau Chien tranh 1~ cling chua c6 nhi~u. Du v~y, ban lu~n van nay da tiep thu
Va ke thua nhi~u tlr cac th~mh 11fll nghien Cllu noi tren.

3


II.

D6I TUQNG VA PH~M VI NGIDEN CUU

Doi tuqng nghien CUu cua de tai Ia qua trmh dien bien cua quan h~ Vi~t Nam H~m Quae trong kholmg thai gian muai nam k~ tu khi hai mr6'c chfnh thuc bM dau d~t

quan h~ ngo~i giao 0 cap cao nhat, cap d~i su, tu 22-12-1992 den 22-12-2002.
Qua trlnh dien bien cua quan h~ Vi~t N am - Han Qu6c trong thai gian nay tuang
doi phrrc t~p. N6 thay d6i tfnh chat theo tll'ng thai ky, th~m chf theo rung giai do~n nho
vai nhfrng s~c thai tuong d6i khac nhau. Moi quan h~ nay da dien ra tren nhieu m~t, tuy

CO k.hac nhau ve muc d(> theo tUng thai ky nhung

l~i luon CO

SlJ tuong giao ffi~nh me.

Quan h~ nay cling la quan h~ nhieu tang boi n6 duqc tri~n khai va thvc hi~n

anhieu cap

d<). Han the nfra, quan h~ Vi~t Nam- Han Quae luon phai clJ..!u nhieu tac d(>ng l6'n tu ben
ngoai vai nhfrng each thuc, cuang d¢ va quy mo kha da d~g ... Tat ca nhfrng dieu nay da
lam nen tfnh phti"c t~p cua doi tuqng nghien CUu va d~t ra cho ban lu~n van cac nhi~m

Vl;t

nghien cliu du6'i day:
- T~p hqp, Xlr ly va h~ thong hoa tu li~u nham tai hi~n l~i qua trlnh dien bien C0

ban

cua quan h~ Vi~t Nam- Han Quae thai ky sau Chien tranh l~nh m(>t each tUO'ng doi
toan di~n.

- Lam sang to cau true va ca che v~n hanh ciia quan h~ nay.

- .TllTI hi~u va phtm tich cac nhan to c6 anh huang va tac d(>ng den quan h~ Vi~t N am Han Quae.
- Nh~n thuc nhfrng thu~n lqi, kh6 khan va cac van de dang ton t~i trong quan h~ nay.

Tu d6, rut ra cac bai hQC vade xuat nhfrng giai phap nham thuc day han niia SlJ phat
tri~n trong quan h~ gifra hai nu6'c.

V ai ffiQt doi tuqng Va cac nhi~m V\1 nghien CUu nhU V~Y, Vi~c giai quyet chung }a m(>t

yeu cau kh6 khan.

SlJ kh6 khan nay con c6 ly do hoi nguon tai li~u ve van de nay kha tan

mac, .khong nhieu dong thai cling do trffih d(> COn h~n che cua nguoi nghien CUu.
Gi6'i h~n ciia de tai la tt1 thang 12-1992 den thang 12-2002. Ban lu~n van da lay sv
ki~n thiet l~p quan h~ ngo~i giao chfnh thuc gifra hai nu6'c lam moe

rna dau. C6 SlJ Iva

ch9n nay la vi day la m¢t bu6'c ngo~t dfu1 t6'i nhfrng thay d6i trong quan h~ khu vvc n6i
chung va quan h~ Vi~t Nam - Han Quae n6i rieng. Trong khi quan h~ Vi~t Nam - Han
4


Quae V~n dang tiep t1;1e phat tri~n thl moe ket thuc (12-12-2002) nay chi }a m(>t Sl;T quy
u6'e.

ID.

PHUONG PHAP NGHIEN CUU

Quan h~ Vi~t N am - Han Quoe tu 1992 - 2002 vua la m<')t qua trinh Itch su, vlia la
m<')t hi~n tuqng trong quan h~ quoe te. Bai the, vi~c nghien cliu n6 phai ket hgp v6'i eac
phtrOng phap nghien CUu lich sir Va cac phUOllg phap nghien CUu quoe te.
Tru6'c het, lu~n van da sir dl;lng cac phuong phap nghien CUu chung cua khoa hQC
xa h(>i, bai quan h~ quoc tela m(>t hanh d<')ng xa h¢i tttt yeu va ph6 bien. D6 la phuong
phap duy v~t bi~n chli'ng va duy v~t lich sir. Cae phuong phap lich sir duqc sir d1;1ng ehu
yeu trong ban lu~ van nay la cac phuong phap lich d<;ti, phuong phap dong d~i, phUO'ng
phap 16-gic lich Slr, phuong phap SO sanh lich sir, phUO'ng phap thong ke ...
Nh~m lam sang to b~m chat cua C(k moi quan h~ quoe te lu?n van con ap dl;lng cae

phuong phap h~ thong, phuang phap cau true, phuang phap phan tich t6ng hgp, phuang
phap so sanh va lo<;ti suy... cling mhi~n thlJe, chu nghia ly tuang, chu nghia xuyen quoc gia, ly thuyet ve hgp tae va h¢i
nh~p ...

Tat nhien, st;r phan chia cac lo~ phuang phap nhu tren chi mang tfnh tuong d6i bai
kha nang ket hqp v~n dl;lng cua chung va do tinh chat lien nganh cua quan h~ qu6c te.
Vi~e ket hqp ap dl;lng nhfrng phuO'ng phap nay da cho phep xem xet quan h~ Vi~t N am -

Han Quae nhu m¢t cau true hoan chinh gom nhieu yeu to tae d¢ng qua l<;ti v6i nhau, v~n
d(>ng theo m¢t tr1;1c thai gian, trong m¢t moi truO'ng tuang tac c6 tinh bien d¢ng eao. N6
eiing giup chung ta nh~n thuc duqe nguon goc cac st;r ki~n, tfnh chttt va d~c di~m eua moi
quan h~ qua nhfrng thai ky eiing nhu dl;t bao dUQ'C nhfrng

XU

huang va ffi\IC tieu rna quan

h? nay se tien t6i.

5


IV.

,.!

/

?

,..

-

CAU TRUC CUA LU~N VAN

Cau true ciia lu~n van duqc xay dlJng tren quan di~m lich si'r, trong d6 quan h~
Vi~t

Nam -

H~m

Quoc duqc xem xet theo dong chay ciia thai gian. cac chuong phan

dtrqc phan ky dlJa tren cac thay d6i v~ chat cling nhfrng bien d6i trong d~c di~m va tinh
chat co b~m cua quan h~ nay.

Tren co sb d6, ban lu~ van nay da c6 cau true nhu sau:

Chuong 1: B6i canh qu6c te va nhfing

C(J

so cua vi¢c thiet l~p quan h¢ Vi¢t

Nam- Him Quoc. Chuong nay g6m 3 phan: Philn /.1: B61 cdnh qu6c tl nham dua ra
m¢t hue tranh khai quat v~ thai di~m Vi~t Nam - Han Quoc thiet l~p quan h~ v6'i nhau.

Phdn 1.2: Tinh hinh

va chinh sach d6'i ngoc;ti cua Vi¢t Nam va Phdn 1. 3 : Tinh hinh va

chinh sach dt/i ngoc;ti cua Han Qu6c phan tfch nhfrng bien d6i cua tlnh hlnh n¢i t~i m6i
nu6'c va chinh sach doi

ngo~i

cua hai nu6'c duqc thl;Tc thi trong thai gian nay. Cling trong

phAn nay, lu~ van co g~ng chung minh nhu cau ciia hai nu6'c trong vi~c thiet l~p quan
h~

v6'i nhau: co sb va tfnh cap thiet cho vi~c thiet l~p moi quan h~ hqp tac giii'a hai quoc

g1a.

Chuong II. Quan h¢ Vi¢t Nam - H~m Qu6c giai do~n 1992 - 2002

Chuong nay di~m so luqc qua m6i quan h~ hfru nghi tot dyp gifra nhan dan hai
nu6'c Vi~t Nam va ban dao Tri~u Tien trong qua khu, dong thai c6 g~ng phac h9a m¢t
buc tranh toan dmh cua hai mroc trong giai doe;m muai nam quan h~ tren cac Iinh vt;rc
chfnh tri, kinh te (thuong m~i, d~u tu), van hoa, giao d1Jc, vi~n trq, lao d¢ng ....

Chuong ill: Di;tc di~m va khuynh hu6ng trong quan h¢ Vi¢t Nam - Han Qu6c
1992 - 2002. Chuong nay t6ng ket tat ca nhfrng d~c di~m ciia quan h~ hai nuoc trong
kholmg thai gian muoi nam (1992-2002) v6'i nhfrng di~n bien duqc trlnh bay va phan tich
6 Chuang II, va dua ra nhfrng khuynh huang dlJa tren nhfrng ket qua d~t duqc thong qua
nhfrng thanh tlJU trong quan h~ nhu: van ki~n, hi~p dinh, tuyen b6 chung gifra hai qu6c
gia trong thai gian qua va nhfrng d\f dinh se tien hanh trong thai gian t6'i.

6


Ket lm~n: Lu~n van dua ra m¢t so nh~n xet t6ng ket v~ quan h~

Vi~t Nam- Han

Qu6c trong thai gian tu 1992 - 2002, qua d6 neu len m¢t vhl suy nghi v~ xu huang phat
tri~n cua moi quan h~ nay trong tuang lai.

Ciing qua day, Nguai viet xin bay to long biet an sau s&c tai Tien sl Nguy~n Van
Kim, nguai da t~n tinh huang dftn va giup do rat nhi~u d~ blm lu~ van nay duqc hoan
th~mh.

th~y

Nguai viet ding xin chan thanh cam an Ph6 Giao su Nguy~n Qu6c Hung, nguai

da ttVc tiep huang dftn khoa lu~n tot nghi~p d~i hqc ding nhu dua ra nhfrng gop y

quy bau cho bfm lu~n van nay dUCJC hoan thi~n hO'n.
Nguai viet ding xin gui lai cam on t6i cac thay co giao trong Khoa Lich sir va
Khoa Quae te hqc - Truang D~i hqc KHXH & NV - da d~y d8 va giup dO' trong suot thai
gian tu ngay dau vao tru·ang cho den ngay hom nay' cac can b¢, nhan vien cua Thu vi~n
Qu6c gia, thu vi~n Nh~t Ban (nai c6 phong dqc Han Qu6c) cua Trung Tam Khoa hqc Xa
h(>i va Nhan van, thu vi~n Quan d¢i, van phong KOTRA va van phong KOICA

t~i

Ha

N(>i . Va d~c bi~t la chi Le Thi Thu CUe - TrCJ ly Phong van hoa va bao chi tfl!c thu¢c

D~i

su quan Han Quoc
lu~n

t~i Vi~t

Nam, nguai da giup dO' t6i

t~n

tinh trong su6t qua trinh lam

van tu vi~c -tim thlli~u cling nhu cho toi nhfrng lai khuyen day gia tri.
Trong qua trinh thtJc hi~n d~ tai, toi dg nh~n duqc sv quan tam, giup dO' t~n tinh

cua b~n be, d6ng nghi~p va ngu6n d(>ng vien cling nhu di~u ki~n den mtl'c t6i da tot nhat
cua gia dinh c6 th~. d~c bi~t la m~ t6i, nguai da d(>ng vien, khuyen khfch va h8 trq tOi
trong suot thai gian qua.

Ha N¢i, ngay 7 thang II nam 2004
Nguai viet

Nguy~n Nam Thang

7


CHlfONGI
r.-'

?

,..:'

K

'

,.,

?

?

K

A

A

BOI CANH QUOC TE VA NHO'NG CO SO CUA VI~C THIET L~P
QUAN H~ VI~T NAM - HAN QUOC

1.11 BOI cANH Qu6c TE v A KHU vvc
Chien tranh L ;m h ket thuc t;;to ra nhfrng bien chuy~n l6'n trong doi song chfnh tri
the gi6i n6i chung va trong quan h¢ quoc te n6i rieng. Bu6c vao

th~p

nien 90 cua the ky

XX, quan h¢ qu6c te c6 nhfrng bu6'c phat tri~n m6i, thay d6i ca v~ hlnh thuc va tinh chat.
Tr~t tl;f the gi6'i hai cl;(c khong con nfra, moi truong quoc te c6 nhieu bien d6i sau s~c va

r()ng kh~p, tu Dong sang Tay, tir B~c xuong Nam va di~n ra tren mc;>i phuong di¢n. Sl!
khac bi~t v~ y thuc h¢ khong con la tro ng<;ti trong quan h¢ gifra cac nu6'c c6 che d¢ chfnh
tr! - xa h()i khac nhau, rna thay vao d6 vi~c phat tri~n kinh te tro thanh uu tien hang dau
trong chien hrqc phat tri~n cua mc;>i qu6c gia. Kinh te tro thanh nhan to c6

y nghia quyet

d!nh trong quan h¢ qu6c te. Cu<)c each m<;tng khoa hc;>c cong ngh¢, nhat la each m<;tng ve
cong ngh~ thong tin da mo ra nhfrng tri~n vc;>ng phat tri~n kinh te to l6'n cho tat ca cac
quae gia du 16'n hay nho, du phat tri~n hay dang phat tri~n 0 mc;>i chau ll)C CUa the gi6'i.

Xu the toan c~u hoa va khu vvc hoa, nhat 1a trong nhfrng ITnh Vl;(c kinh te c6 nhfrng bu6'c
phat tri~n m<;tnh va ngay cang gia tang, tac d()ng t6'i mc;>i m~t trong quan h~ quoc te. Cac
mrac du 16'n hay nho, du giau hay ngheo, phat tri~n hay dang phat tri~n d~u phai di~u
chinh chinh sach doi ngo;;ti d~ thfch nghi v6'i hoan dmh m6'i. Quan h¢ gifra cac nu6'c c6
nhfing bien chuyen 16'n, chuy~n tu doi d~u ho~c lien ket v6i nu6'c nay chong l~i nu6c kia
sang Vlra hqp tac wa dau tranh va cling ton t;;ti hoa blnh. Tru6'c boi canh tlnh hlnh the
giai thay d6i, cac nu6'c d~u d~t uu tien cao cho phat tri~n kinh te, dAy m;;tnh da phuong
hoa, da d<;tng hoa cac quan h~ doi ngo~i de t;;to cho mlnh m()t the dling tren trub'ng quoc
te va m()t vi the thu~n lqi cho vi~c dam bao an ninh quoc gia va phat trien dat nu6'c.
Khu V\(C chau A - Thai Binh Duong ciing khong nam ngoai quy d~o v~n d()ng cua
nhfing bien chuyen d6. Xu the hoa binh 6n d!nh va hqp tac ngay ca.ng chiem uu the chu
d~o

akhu Vl)'C nay m~c du vAn con ton t~i m()t so di san cua thai ky Chien tranh l~nh. Ve
8


m~t kinh te, ch~u A - Thai Blnh Duong trong th~p ky 80 va bu6'c sang th~p ky 90 cua the
ky XX Ia khu VlJ'C phat trien nang d(>ng nhat voi toe d¢ tang tru6ng kinh te cua ca khu
Vl!C ciing nhU tUng nUOC vao lo(;li cao nhat the gioi. V ai tro CUa cac nUOC vlra va nho trong
khu VlJ'C ngay dmg tang len, gop ph~n quan tr<;mg vao vi~c bao V~ hoa blnh Va duy trl 6n
d!nh trong khu VlJ'C va the gioi. T~i khu vt;rc nay, quan h~ qu6c te da c6 st;r thay d6i tinh
chat, c6 sv "tiep xuc cheo", "cong nh~n cheo", va blnh thmmg hoa quan h~ giua cac nu6'c
c6 che d¢ chinh tri - xa h¢i khac nhau. Tmh hlnh tren ban dao Tri~u Tien ding da duqc

dti thi~n theo chi~u huang giam cang thfmg, xu huang d6i tho~i va hqp tac tang len.
Quan h~ giua hai mi~n tren ban dao Tri~u Tien c6 nhfrng tien trien dang ke, dam phan
ct(p thu tuong b{it dau ti:r thang 9-1990 va ky thoa thu~n v~ hoa giai, hqp tac va kh6ng

xam hrqc l~n nhau vao thang 12-1991, cimg gia nh~p Lien Hqp Qu6c vao thang 9-1991,
ky Tuyen b6 chung v~ phi h~t nh~n hoa ban dao Tri~u Tien thang 12-1991, Thoa thu~n
g~p g5' cap cao thang 8-1994; giao luu hqp tac hai mi~n v~ kinh te, van hoa, the d1;1c th~

thao cling da b~t dau duqc tht;rc hi~n. Xu the chinh trj va kinh te o khu vt;rc ngay cang
thu~n lQ'i hO'n, quan h~ quoc te 0 khu V\!C cling dUQ'C cru thi~n va giam dan cang th~ng

tren ban dao Tri~u Tien trong thai diem Chien tranh l~nh ket thuc la m(>t nhan to quan
trqng dua den vi~c hai nu6'c Vi~t Nam va Han Qu6c thiet l~p quan h~ ngo~i giao.
Xuyen su6t lich sir cua m6i quan h~ Vi~t Nam - Han Quae trong thai gian tu nam
1975 den 1992, thl tac d¢ng ben ngoai chu yeu xua't phai tu quan

h~

tay doi My- Lien

Xo. Khoang thai gian nay, sv thay d6i cua cac nhan to ben ngoai cling nhu tac dqng cua
chung da di~n ra m~nh me va anh hu6ng trl;(C tiep den nhfrng quan h~ tay doi tren. Tu d6,

ca hai mr6'c d~u phai tien hanh nhfrng di~u chlnh Ion trong chinh sach ngo~i giao cua
mlnh.
Xu the hoa diu b~t dau tu quan h~ Xo - My da nhanh chong phat huy tac dl;lng ra
toan the gi6'l.

6 chau A - Thai Blnh DuO'ng, Lien X6 rut quan ra khoi Afganistan, tien

h~mh c~t giam sv hi~n di~n qu~ st;r va nhfrng cam ket chien luqc. D6ng thai, tu gifra

thang 12-1989, Lien Xo da quyet diflh rut m¢t phan Ivc luqng qu~n st;r ra khoi cang Cam
Ranh. Trong khi d6, nam 1990, B¢ Qu6c phong My cling dua ra Sang kien chien luqc

Dong A nham giam b6't so qu~n My

oday tu 143.000 nam 1990 xu6ng 100.000 vao nam
9


1993, dong cira ho~c thu hyp ph~m vi ho~t d¢ng m¢t s6 can ell' quan S\f trong vilng t~i
H~m Qu6c, Australia... Tat ca cac d¢ng thai theo huang hoa dtu nay da lam giam dang ke

mau thuan Xo - My va cac tac d¢ng cua chung d6i v6i Sl;f d6i dau va chia re [J khu VlfC. ft
nhat, l!Jc chia re nr quan h~ Xo - My trong ca thl;fc te IAn trong nh~ thll'c ciing khong con
de n~ng len quan h~

Vi~t

Nam- Han Qu6c nhu tru6c nfra, nhat Ia trong van d6 an ninh-

chfnh tri.
Sau khi Lien Xo tan ra (25-12-1991), nm1c Nga hau nhu rut khoi cac tranh chap
quy6n Ivc 6 day. Mau thuan N ga - My 6 chau A - Thai Binh DtrO'ng cang tr6 nen nho be
so v6i cac uu tien quan h~ khac. Anh huang va vai tro cua Nga da bt giam sut dang ke.
Quan h~ Nga- My cang it tac d¢ng den quan h~ quoc te 6 khu vvc Dong Ava quan h~
Vi~t

Nam - Han Qu6c.
Nhfrng c6 g~ng cua Lien Xo nham cai thi~n quan h~ v6i Trung Qu6c, S\f suy giam

vai tro qu6c te cua Lien Xo va sv n6i len cua My nhu vai tro cu0ng qu6c s6 m¢t cling
khien Lien Xo va Trung Qu6c xich

l~i

gan nhau hon. Chuyen tham cua M.S.Gorbachov

den Trung Qu6c thang 6-1989 danh dau vi~c blnh thuang hoa quan h~ Xo- Trung. Trong
chlrng

ffilJC

nao d6, S\f cai thi~n quan h~ Xo- Trung da g6p phan lam giam dang ke mau

thuan Trung - Vi~t von la m¢t trong nhfrng tac nhan gay cang th~ng 6 khu VlJC Dong A..
ft nhat SlJ cai thi~n nay cling khong lam Trung Qu6c nhin Vi~t Nam nhu m¢t nguy

ca c6

kha nang gay sll'c ep an ninh nhu tru6c kia. Nhung m~t khac, vi¢c mat di slJ bao dam an
ninh cua Lien Xo, Vi~t Nam se de bt t6n thuO'ng han tru6c m¢t lang gi6ng ngay cang
hung m~nh. Di6u nay da thuc d~y Vi~t Nam phru quan tam nhi6u han t~ ASEAN va m¢t
chinh sach ngo~ giao da phuong hoa, da d~ng hoa.
M¢t dien bien khac cling khong kern phan quan tn.mg, d6 Ia S\f r~n mit: nghiem
trQng cua m6i quan h~ Trung - My bat dati tu l~nh cam v~n cua My sau sv ki~n Thien An
Mon thang 6-1989. Sl;l r~n mit nay con xuat phat b6i S\f lo ng~i cua Trung Qu6c tru6'c
kha nang My nhay vao lap "khoang tr6ng quy6n ll;lc" 6 Dong NamA.. Di6u nay duqc the
hi~n r5 trong S\f di6u chinh Ion trong chinh sach Dong NamA. cua My, d~c bi~t la trong

quan h~ v6i Vi~t Nam. My da tfch eve han trong vi~c tang cuemg anh huang cua minh 6
10

Dong NamA nhung theo each thuc khong ho~m to~m nhu tru6'c. My b~t dfiu tUng bu6'c

cai thi~n quan h~ v6'i Vi~t Nam m¢t each c6 di~u ki~n. Chu truO'Ilg nay thvc chat lanham
nang cao dia vi quoc te cua My trong khu vlJc, dong thai nham ngan elm Trung Quoc the
chan vao sv nit lui cua Lien Xo.
Ngay 18-7-1990,

t~i

Paris, Ngol;li tru6ng My J.Baker tuyen bo My nit sv c6ng

nhfm Chinh phu lien hqp Campuchia DAn chu tl;li Lien Hqp Quoc, dong thai se rna CUQC

doi tho~i v6'i

Vi~t

Nam

v~

van

d~

Campuchia. DAy la bu6'c di m(;lnh me nhat cua My k~

tir sau nam 1979 trong quan h~ v6'i Vi~t Nam. Sau mc;>t lo(;lt cac cu(>c
"biin 19 trinh" bao gom 4 buoc cho qua trlnh binh thuang boa quan

g~p

h~

g6', My dua ra

My -

Vi~t.

Dong

thai sau khi Hi~p d!nh Paris v~ Campuchia duqc ky ket, My tilng bu6'c n6'i long cac

l~nh

cam v~n doi v6'i Vi~t Nam va tang cuO'ng tiep xuc trao d6i nham giai quyet nhiing van d~
ton t~i. Trong khi d6, Campuchia da dan dAn khong con la van d~ gai nh9n trong quan h~

My - Vi~t nfra, nhat Ia khi tinh hlnh Campuchia da di vao 6n dinh sau tuy~n cu thang 51993 va thanh l~p chfnh phu lien hi~p thang 9-1993. Hon the nfra, hai ben cfing tim duqc
S\! gfin nhau han trong nhi~u van d~ lien quan nhu mong muon duy tri hoa blnh 6n dinh

a

Campuchia, thai d¢ doi v6'i sv di~t chimg cua Khmer Do ...
Nhfing khai thong trong quan h~ My - Vi~t duqc thvc hi¢n chu yeu trong giai doc;m
sau eli a thai ky nay. CUng v6'i nhiing tien b¢
Vi~t b~t

d~t

duqc trong van

d~

MIA, quan

h~

My -

dfiu bu6'c sang m¢t chuO'Ilg m6'i. Ngay 3-2-1994, T6ng thong My B.Clinton

tuyen b6 bai bo l~nh cam v~ doi vai Vi~t Nam va

mo van phong lien l~c t~i thu do hai

nu6'c. Ngay 11-7-1995, Vi~t Nam va My chinh thli'c blnh thuO'ng boa quan h¢. Khi Chien

tranh L~nh dang tra thanh Jich sir thl nhiing

di~u

chinh Ian cua My - v6'i tu each la sieu

cuang duy nhat - da c6 m¢t y nghia rat dang k~. SlJ ki¢n nay khong chi t(;lo di~u ki¢n
thu~n lqi cho cong CUQC phat tri~n kinh te cua Vi~t Nam voi chfnh sach

ma cira. Tren

blnh di~n quan h~ quoc te, canh cira cua con duO'ng h¢i nh~p the gi6'i da duqc rna va h¢i
nh~p nhu the nao,

bAy gio chu yeu Ia van d~ cua chfnh Vi¢t Nam. Trong ph(;lm vi khu VlJC

ASEAN, sv ki~n nay c6 m(>t gia tri kh6ng th~ bo qua. Chi sau khi Vi~t Nam va My thiet
l~p

quan h¢ ngo(;li giao, 16 ngay sau d6,

Vi~t

Nam m6i chfnh thuc tra thanh thanh vien

cua ASEAN, m~c du qua trlnh nay da duqc chufin b! tit nhi~u nam truoc.
11


V6i chfnh sach doi ngo~i truyen thong cua mlnh, chfnh sach Vi¢t N am ciia H?m
Quoc van tfnh den quan di~m va thai d¢ cua My doi v6i Vi¢t Nam. Trong thai ky nay,
quan h¢ My- Vi¢t tuy c6 tien tri~n song toed¢ la tucmg doi ch~m ch~p. Dling ve phfa

My, nhfrng khai thong ban dau trong quan h¢ nay xuat phat tit tinh the nhieu hon la n(>i
t~i, du6i sue ep ciia cac nhu cau kinh te hon la thi¢n chi chfnh tri. Sl! tien b¢ trong van de

Campuchia la do c6 sv trling hqp nhat dinh ve quan di~m va lqi fch doi voi S\! 6n dinh b
Dong NamA, thai d¢ doi v& t(>i ac di¢t chung, sv long~ vai tro cua Trung Quoc trong
thai ky

"h~u

Campuchia". Trong khi d6, vi¢c Vi¢t Nam khong con la uu tien chien luqc

cua My' SlJ tiep tl}C ciia qua khu doi dau deu Ia nhfrng trb lvc t~o nen S\! ch~m ch~p ciia
moi quan h~ My - Vi¢t vao nira dau cua thai ky nay. Du sao, nhfrng tien b¢ nhat dtnh
trong quan h~ My- Vi~t va trong vi~c giai quyet van de Campuchia c6
doi v6'i xu the hoa hoan, hoa diu

y nghia dang k~

aDong NamA, giam sv ngan each va g6p phan thuc

d~y sl}' 6n dinh b khu vl}'c Dong A.
Ro rang, so voi cac thai ky truoc, trong thai ky nay, khi nhan to Lien Xo/Nga mat

dan vai tro va imh hubng, nhan to My va Trung Quae da c6 nhfrng tac d(>ng moi theo
huang tfch Cl}'C hon doi voi quan h¢ quoc te akhu vvc Dong A n6i chung, quan h~ Vi¢t
Nam- Han Quoc n6i rieng. M¢t di~m nfra la hai nuoc nay cling anh hubng truoc xu the
khu VlJC hoa Va tfnh d(>c

}~p

CUa tUng llll'OC dang tang len SaU nhfrng nam thang quan h~

quoc te nam trong Sl! doi dau Dong - Tay.
Nhu v~y, sl}' cham dUt Chien tranh L~nh khong chi Htm mat di cac tac d¢ng loi keo
va nhfrng kich d(>ng tu ben ngoai dan den sv d6i dau tnroc kia b khu vvc Dong A. N6 con
t~o

ra moi truong hoa diu, hoa hoan b day.

M~t

khac, sl}' cham dUt: Chien tranh

L~nh

cling lam 19 di¢n nhihlg van de va nhan to von bi che khuat bbi doi dau an ninh - chfnh
tri Dong - Tay. D6 la yeu to kinh te va voi nhii'ng the l'gc moi cua

Nh~t

Ban, EU va cac

nuac NICs. Nhihlg nhan to va the ll}'c moi nay khi c6 duqc vt tri xling dang da nhanh
chong tac d(>ng thu~n lqi cho Sl}' cai thi~n quan h~ Vi¢t Nam- Han Quoc.
V oi Sl}' Sl:IP d6 cua mo hlnh kinh te ke ho~ch hoa quan lieu bao cap, m¢nh l~nh
hanh chfnh

acac mroc XHCN, mo hlnh kinh te thi tnrang duang nhu da trb thanh dap an
12


duy nhtlt thfch hqp doi v6i st;r phat tri~n kinh te. St! chi phoi cua thi truang voi cac d~c
di~rn rna dra va giao luu da thuc dAy cac n~n kinh te gan b6 v6i nhau ch~t che han va do

d6, nen kinh te the gi6i ci1ng tr6 nen thong nhat han. St;r thong nhat nay dt;ra tren co so
chung Ia n~n kinh te thi truemg. N~n kinh te thi truong khong chi t~o ra c~nh tranh rna
con yeu diu hqp tic, t~ao d6i. N6 khong ngl:rng doi hoi st;r m6 r¢ng thi truang va nang
cao muc cung c~u. N6 t~o nen cac dong luu thong tt! do v~ von, lao d¢ng, h~mg hoa va

d!ch

Vl;l.

B6'i the, kinh te ngay cang c6 sue chi phoi quan h¢ quoc te va hi¢n

di~n

ngay

cang nhieu trong quan h~ gifra cac quoc gia.
·· Song trong m¢t the gioi nhu v~y,

Vi~t

Nam va

H~m

Quoc m¢t khi da dan than la

phii cling nhau thfch ling. St;r dan than nay se ngay cang mang d~m mau sac kinh te b6i
phat tri~n da tr6 thanh uu tien chien luqc, giao luu tr6 thanh di~u ki~n co ban, hqp tck tro
th~mh ho~t

d¢ng song con va ch~m chan se dftn den mat mat. Con duang chu yeu d~ dap

Ung nhfrng dieu nay chfnh la hqp tac d~ cling phat tri~n.
Mo hmh phat tri~n kinh te cua khu vt;rc Dong Ava Dong NamA tu nam 1960 den
dau

th~p

nien 90 dang doi dau v6i m¢t thi'r thach Ion.

Nh~t

Ban la nuoc c6 anh huang

kinh te l6n trong tho'i di~m nay va da ap dl:lng mo hlnh phat tri~n t~p th~, hu6ng den cong
nghi¢p hoa doi ngo~i, lqi dl:lng xuat kh[u quae te d~ phat tri~n.

voi tU' each 13 m¢t trong

ba trung tam kinh te hang dau cua the gi6'i va cuemg quae so m¢t 6 chau A, Nh~t Blm
ngay cang c6 vai tro Ion trong quan h~ quoc te 6 khu vt;rc Dong A. M~c du vai tro chinh
tq con khiem ton, nhung voi

ti~m

nang va cac

C(J

sa quan h¢ kinh te da c6, Nh~t Ban

ngay cang co anh huong doi voi quan h¢ Vi~t Nam- Han Quae. Trang thai ky nay,
Blm khong chi la noi cung cap cac khoan

d~u

tu, nguon cung cap cong

ngh~

Nh~t

rna con la

thi truang quan trQng tieu thl:l san phAm xu at khAu cua cac nuoc trong khu vt;rc. N gugc
1~,

m
khu V\!C, va r5 rang

Nh~t

Vi~t

Ban cling c6

Nam- Han Quoc se gop ph~ cling co quan h¢ 6
quy~n

lqi to 16'n khi tien hanh

ho~t

d<)ng thuang

m~ va dau tu trong m¢t moi trubng 6n dirih . Khong th~ phil nh~n, cac ho~t d(>ng kinh te

m(;lnh me cua Nh~t va cac cong ty xuyen quoc gia cua n6 cling gop phan thuc dAy xu the
tang cubng hqp tac kinh te Vi~t Nam- Han Quoc n6i rieng va trong khu vt;rc noi chung.

13


Tom lai, chua bao giO' trong Itch su quan h~ Vi~t Nam - H~m Quoc, nhfing di~u
ki¢n ben ngoai thu~n lqi cho Slf phat tri~n quan h~ hQ'p tac gifi'a hai nuoc l<;ti dUQ'C

rna ra

1&1 den nhu v?y. D6 la cac xu the hoa diu trong quan h~ quoc te, xu the hqp tac cling
phat tri~n v~ kinh te, SlJ mat di tac d<)ng chia re ciia cac nuoc Ian... La hai nuoc song
trong cling khu Vl!C, Vi~t Nam va Han Quoc deu

y thuc duqc vi~c phai chuyen mlnh, xoa

di nhfrng nghi ky, thu hand~ tang cuO'ng hqp tac. D6 Ia con duO'ng duy nhat d~ hai nuoc
giai quyet duqc cac van de con ton t<;ti, thfch ling duqc voi tlnh hlnh dang thay d6i trong
m('lt the gioi rna t1;1t h~u gia day c6 nghia la dam chlm.
1.2/ TINH HINH VA CHINH sACH DOl NGO~I CUA VI)tT NAM
Vi~c ket thuc Chien tranh lc;mh voi Slf s~p d6 ciia Lien Xo va cac nuoc XHCN

Dong Au, cling nhu nhung di~n bien moi trong quan h~ quoc te, sv phat tri~n nhu vli bao
cua cu<)c each m<;tng khoa h9c ky thu?t, da d~n den vi~c Vi~t N am phai tim ra m<)t huang
di moi cho cong CUQC phat tri~n n~n kinh te, cling nhtr bao V~ dat nUOC.
Nhfing kh6 khan buoc dau khi xay dl!fig l<;ti dat nuoc sau hoa blnh thong nhat, giai

quyet nhfing van de con ton t<;ti giua Vi~t Nam va cac nuoc, thao go van d~ Campuchia,
tirng buoc blnh thuO'ng hoa voi Trung Quoc .va cac nuoc tren the gioi da giup Vi~t Nam
d~n thoat khoi S\1' bao vay co l?p, d~ h<)i nh~p voi the gioi va di vao phat tri~n. Vi~c mat

di m('lt

thi

truO'ng quan trQng la khoi SEV (H¢i dong tuong trr; kinh te' - Soviet

Economisiskoi Vzaimopomosi) la m<)t thach thuc Ian v6'i n~n kinh teVi~t Nam va doi hoi
Vi¢t Nam phai c6 nhfi'ng di~u chinh trong chien luqc phat tri~n.
Buoc vao th?p ky 90 cua the ky XX, tlnh hlnh Vi~t Nam c6 nhi~u bien d6i sau sac.
Sau 5 nam tien hanh cong cu<)c d6i moi (1986-1991), Vi~t Nam da thoat ra kh6i khung
hoang kinh te, giu vfrng duqc 6n d!nh chfnh tr! va an ninh quoc gia. Trong boi canh moi
tren the gioi va trong khu VlfC, Vi~t Nam "tiep we d~y m<;tnh cong CUQC D6i moi va di~u
chinh chien }UQ'C doi ngo~i cho phil hqp voi Sl! phat trien cua tlnh hmh. Nhi~m ~ trQng
tam cua ngo<;ti giao Vi~t Nam bao triim trong thai ky nay la "giu viing hoa blnh, mo r<)ng
quan h~ hfm ngh! va hqp tac, t<;to dieu ki~n qu6c te thu~n lqi cho cong cu<)c xay dlfilg chu

14


nghia xa h¢i va bao v~ T6 qu6c", va "chu truang hqp tac blnh d!mg va cling c6 lqi v6'i tat

ca cac llUOC, khong ph~tn bi~t che dq chfnh tri - xa hqi khac nhau tren C(j SO cac nguyen
t~c cung

ton t~i hoa blnh" [2; 88].

D~ thl!c hi~n nhi~m VI! tn;mg tam tren, trong quan h~ d6i ngo~i, Vi~t Nam thuc dAy

Xfly dlJng quan h~ hfru nghi VOi cac nUOC trong khu V\!C, tang CUOng hqp tac de duy trl

m(>t moi truang hoa blnh, 6n d!nh lau dru ph\Jc VI! cong cu¢c phat tri~n kinh te - xa h(>i
dat nuoc.

Tu m6i quan h~ hqp tac nhi~u m~t v6'i cac nu6'c, vi trf va uy tfn cua Vi~t N am

se ngay cang duqc d~ cao

a trong khu

V\!C ding nhu tren truang qu6c te. Tren

CCJ

sa

duO'rtg 16i doi ngo~i tren va nhu cau phat tri~n kinh te cua dat nuoc, Vi~t Nam nh~n thay
rAng Han Quae la m¢t trong nhfrng d6i tac quan trQng, c6 nhi~u ti~m nang d~ Vi~t Nam
thiet l~p va ffiO rqng quan h~ tren nhi~U Iinh V\!C.
Vi~t

Nam va Han Quoc la hai quae gia cling nam trong "khu V\!C van hoa Dong

A", c6 truy~n thong lich su hang ngan nam van hien voi nhfrng d~c di~m la tinh than yeu
nu6'c, trf thong minh va can eli lao d(>ng. Trong qua khu, ca hai dan tqc d~u bi cac CUQC
chien tranh xam hrqc tan pha khoc li~t va la nhfrng thuqc dia c6 trlnh d¢ san xuat thap, it
duqc the gioi biet den. Sau khi gianh d(>c l~p. chfnh phu va nhan dan hai nu6'c d~u mong

muon song trong boa blnh, dqc l~p, t~p trung SUC 1\!C phat tri~n kinh te, khiic phlJC h~U
qua cua qua khu, dua dat nuoc thoat khoi ngheo nan l~c h~u. rut ng~ khoimg each voi
cac nu6'c phat trien. D6 Ia nhfrng diem thu~n lqi cho hai nuoc d~ dang thong hieu va hqp
tac voi nhau han so v6'i cac nuoc khac trong khu V\!C nhu Indonesia, Philippines,
Malaysia, Thai Lan ...
Ben c~nh d6, n~n kinh te cua Han Qu6c truoc khi buoc vao tien hanh cong nghi~p
hoa, hi~n d~i hoa nam 1962 vacua Vi~t Nam tru6'c cong CUQC D6i Moi nam 1986 d~u
mang tinh chat nang nghi~p Ia chu yeu, trlnh d¢ san xuat tho sa, dan so dong, di~u ki~n
thai tiet khong thu~n hoa, dolt dai manh mun khong du de san xuat 16'n, cac nganh cong
nghi~p

dia phuang chi thoa man nhu cau nqi dia, khong du kha nang c~nh tranh tren thi

trubng the gi6'i. Vl v~y, khi hai nu6'c hqp tac v6'i nhau, nhat la trong linh V\!C kinh te, Han
Qu6c c6 nhi~u kinh nghi~m phat tri~n trong nhfrng nam qua va c6 th~ chia

se cung nhu

giup Vi~t N am vuqt qua nhfrng kh6 khan trong qua trlnh d6i m6'i dat nuoc.
15


1.3/ TINH HINH VA CHINH sACH D6I NGOA.I CUA HAN QU6C
Trong hai th~p nien 70 va 80 cua the ky XX, n~n kinh te Han Qu6c d<;tt toe d¢ phat
tri~n nhanh va m<;tnh. Buac sang th~p nien 80, H~m Quoc da trb thanh mqt nuac cong

nghi~p hoa m6'i (NIC), va duqc m~nh danh la mqt "con rong kinh te chAu

da lqi dl;lng dUQ'C nhfrng m~t tfch Cl;l'C CUa

XU

A". H~m Qu6c

the mai tren the gi6'i Va khu yVC d~ phat

tri~n kinh te thanh cong, nang cao vi the tren truemg qu6c te.

Tu cuoi nhfrng nam 80, qua tdnh dAn chu h6a trong n~n chfnh tri Han Quoc duqc
thuc day m<;tnh, t<;tO di~u ki~n thu~n lqi cho Slf ra dai cac chfnh sach mai, phu hqp VOi tinh
hlnh phat tri~n cua quoc te va nham gii!ti quyet cac van d~ an ninh va kinh te cua dat
mr6'c, t<;to ce1 sb cho vi~c thong nhat hai mi~n tren ban dl10 Tri~u Tien. M¢t trong nhfrng
huang mai trong chfnh sach ngo<;ti giao cua Han Qu6c b thai ky ngay sau khi Chien tranh
L?nh ket thuc la toan cau hoa va da d<;tng hoa quan h~. Tieu bi~u cho Slf thay d6i v~
duang 16i doi ngo<;ti tren la Chfnh sach ngo<;ti giao phuC1Dg Bac (The Northern Diplomacy

Policy) (2-1988). Chfnh sach nay da thuc d~y va thiet l~p quan h~ ngo<;ti giao vai cac
nu6'c XHCN nhu Lien Xo, Trung Qu6c, k~ ca thuc d~y bmh thuong hoa quan h~ vai

CHDCND

Tri~u

Tien. Han Quoc da thu duqc nhi~u thanh cong voi chinh sach nay, ttr

ch6 phl;l thuqc nhi~u v~ kinh te vao My va Nh~t Ban nay chuy~n sang quan h~ da phuC1Dg
v6'i cac nuac c6 che d¢ chfnh tri khac nhau. Di~u d6 da t<;to di~u ki~n d~ Han Quoc gia
nMp Lien Hqp Qu6c va tang cuang vi the cua Han Qu6c tren truang qu6c te. Chinh sach
nay giup Han Quoc phat tri~n m<;tnh quan h~ hqp tac kinh te v6'i cac nuac trong khu vvc
chau

A- Thai Blnh DUC1ng cfing nhu cac nu6'c ASEAN.

Chfnh trong boi canh nay, H~m

Qu6c da thuc d~y qua trmh thiet l~p quan h~ chfnh thuc vai Vi~t Nam. Vi~c Han Qu6c
phat tri~n quan h~ v6i Vi~t Nam cling c6 nghia la Han Quoc c6 nhi~u thu~ lqi he1n trong
vi~c xam nh~p vao hai thi truang kinh te ti~m nang m6'i la Lao va Campuchia. V 6i kinh

nghi~m xay dl!flg va phat tri~n kinh te cua mlnh, Han Quoc mong muon cong ngh~ va

von cua Han Quoc khi ket hqp v6i nguon tai nguyen va lao dqng cua Vi~t Nam chac
ch~n se gop phan VaO cong CUQC phat tri~n tot he1n cho kinh te CUa hai DUOC.

16


Doi v6'i Han Quoc, duang loi cong nghi~p hoa, hi~n d~i hoa cua Vi~t Nam da
trung v6'i xu huang chuy~n d~ch co cau kinh te Han Qu6c ciing nhu se c6 th~ phat huy lqi
the so sanh tu ca hai mr6'c khi hqp tac ch~t che v6'i nhau. Vi~c rna r¢ng quan h~ hqp tac
·vai Vi~t Nam da gop phan giup Han Qu6c khac phl;lc nhfrng kh6 khan v~ tai nguyen, chi
phi lao d¢ng va thi truang. Thong qua hqp tac kinh te, Han Quae phat tri~n san xuat, mb
r(>ng duqc cac kenh tieu th~ san ph~m, thu duqc lqi nhu~n, va dan chuy~n giao m¢t s6
nganh da milt lqi the c~nh tranh

atrong mr6'c sang Vi~t Nam.

Gi6'i chinh tri, cac nha khoa h9c va doanh
nh~n

nghi~p

Han Quae thai gian nay

d~u

thay rang: Hi~n nay dang c6 m¢t nu6'c Vi~t Nam m&i v6'i m¢t th~ truang kha 16'n

gAn 80 tri~u dan, tai nguyen thien nhien phong phu, di~n tich lanh th6 g~n gap ru6'i di~n
tfch ban dao Tri~u Tien, sue lao d¢ng nhi~u va re tuy ra.ng sue mua c6 kha nang thanh
toan chua cao nhung chfnh sach mo ci':ra va c6ng cu¢c cai each kinh te dang tien tri~n
m~;tnh,

voi sl;( phat tri~n kinh te cao, m¢t thi truang day ti6m nang da thu hut duqc sv

quan tam cua cac b~n hang, cac nha dau tu 16'n kh6ng chi cua Han Qu6c rna con cua cac
nuac khac tren the gi6'i. Vi v~y, khi thai co thu~n lqi rna ra, di~u ki~n da chfn muoi, Han
Quoc n6i rieng va nhieu nuoc khac n6i rieng da nhanh chong thiet l~p quan h~ ngo~i
giao vai Vi~t Narn.

17


CHUONG II
QUAN H:¢ VI:¢T NAM - HAN QU6C GIAI DOA.N 1992 - 2002
II. 1/ VAI NET VE QUAN H~ VI~T NAM- HAN QUOC TRONG LlCH sir

Khi danh gia quan h~ hai ben trong d!p ky ni~m 5 nam thiet l~p quan h~ (19921997), B~ tru&ng Ngo<;ti giao Nguy~n M<;tnh C~m hie do nh~n xet: "Hiem thay tren the

giai trubng hqp hai nuoc moi thiet l~p quan h~ ngo<;ti giao m()t thai gian ngim nhu v~y rna

quan h~ hqp tac l<;ti phat trien nhanh nhu v~y'' [75; 35], hay theo lO'i d4;1i su Vi~t Nam t<;ti
Han Quoc Nguy~n Van Xuong da dung hlnh ~mh "nO' rVi~t

Nam- Han Qu6c 5 nam tiep theo (1997- 2002) la nhfrng minh chling hung honcho

nh~n

xet tren. D~ c6 duqc nhfrng thanh tl;lU tren, ngoai st;r n6 lt;rc vuqt b~c cua hai nuoc

trong 10 nam qua, c()ng voi nhfrng di~u ki~n cua b6i dmh chinh tr!, kinh te va xu the
phat tri~n thu~n lqi tren the gioi, m()t nhan t6 dong vai tro quan tr9ng dong gop khong
th~

thieu dU
trong qua khu.
Nhln l<;ti l!ch su, do di~u ki~n d!a ly each xa nhau nen gifra Vi~t Nam va Han Qu6c
khong c6 quan h~ trt;rc tiep v~ chinh tri va kinh te. Hai nuoc chi biet den nhau qua m()t
nuac thu ba: do la Trung Qu6c phong kien.

Vi~c

cac su than hai nuoc

g~p

nhau t<;ti Yen

Kinh (Bac Kinh) nhu truang hqp tieu bieu cua Phung Khac Khoan va Ly T6i Quang

(hi~u

la Ly Chi Phong), hay Le Quy Don va Hong Khai Hy dade l<;ti nhfrng dau an tot

dyp trong quan h~ hai nuoc kh6ng chi trong qua khu rna con luu l<;ti cho den t~n hi~n nay.
cac su th~n da lam tha, viet IO'i tl;l'a t~ng nhau, roi cling dem nhfrng ky uc do v~ nuoc cua
mlnh va hlnh thanh nen tlnh cam tot d~p gifra nhan dan hai nuoc. Vua quan va nhan dan
tren ban dao Tri~u Tien con c6 m()t an tuqng khac day thi~n cam va biet an v~ con nguO'i
Vi~t Nam.

Dola st;r ki¢n hai dong hQ Ly (Ly Tinh Thi~n va Ly Long TuO'ng) den dinh cu

va sinh song t<;ti Han Quae vao the ky thu Xll va XIII. Trong qua trlnh sinh song, con
chau hai dong hQ Ly d~u dong g6p sue lvc, tai tri cua mlnh debao v¢ va phat trien mlmh
18


d~t da cuu mang minh.

SV ki~n Hoang than Ly Long Tuang m¢ quan cung nguai dan blm

dia danh du6i quan xam luqc Mong C6 vao the ky XIII da duqc nhan dan ban dlw Tri~u
Tien ghi nh~n va biet on sau sac. Vua Trieu Tien hie d6 la Cao Tong (Kojong) (1213-

1259) r~t ngqi khen va cho d6i ten Tran San (nai Ly Long Tuang dang sinh song) la Hoa
&m, phong cho ong tu6'c Hoa San Quan

l~y

nghia la nu6'c Nam c6 nui Hoa Son. Dong

thai vua c~p 30 d~m dat, 2.000 h¢ cho Hoang than Ly Long Tuang l?p ap an l(>c va
ph1:1ng thO' t6 tien. Vua l~i cho dl!flg nha luu ni~m g9i la Thl). Hang Mon, de bi~n ghi
cong due cua Hoang than. Nhfrng ky ni~m va di tich d6 hi~n vAn dang duqc nguO'i dan
tren ban diw Trieu Tien tran trQng va gifr gin.
Ve phia Vi~t Nam, sv ki~n nguai dan dao Te Chau cua Trieu Tien troi d~t den H(>i

An nam 1689 da duqc chua Nguy~n giup do va t~o dieu ki~n d~ trove nu6'c. SV ki~n nay
thea m(>t nha nghien cliu Vi~t Nam h9c, giao su H~m Quoc Cho Jae Hyun thi "day la cau
chuy~n cam d(>ng, tieu bi~u cho long men khach, nhan d~o, ngo~i giao chu dao cua

ngum Vi~t Nam doi v6'i nguai Han Qu6c" [11; 57].
Nhfing nam sau nay cua the ky XX, cac nha each m~ng Vi~t Nam va Trieu Tien
cling chi hu6'ng da g~p nhau, ke vai sat canh trong vi~c di tim duang cUu nu6'c khi hai
nuoc deu b! thvc dan de quoc doh¢. Tieu bi~u la Nguy~n Ai Quoc trong nhfrng nam bon
ba tim duang CUu nu6'c, Nguai rat quan tam den nhfrng dat nu6'c dang nam trong ach
thong tri cua de qu6c thvc dan nhu Trung Hoa, Algeri, Tunidy va d~c bi~t la Trieu Tien.
Trang cac tac ph~rn cua mmh,

Ho Chu .ttch

da nhac t6'i Trieu Tien khoang 100 Ian.

Khong phai ngfiu nhien rna ngay tu bai viet thu hai cua mmh v6'i tl;l'a de Dong DuO'ng va

Trieu Tien: Mqt Sif so sanh thu vj dang tren bao Le Popularie ngay 4-9-1919, Nguy~n Ai
. Quoc da so sanh chinh sach cai trt cua thvc dan Phap

aDong Duong v6'i de quoc Nh?t a

Trieu Tien. Nguai phan tich "vi~c chinh phil Nh?t nhln thay tru6'c h?u qua dang huon khi

mb ra m(>t CUQC chinh phl).C rat 16'n cua chu nghia quan phi~t, nen dang thtra nh~n phai cai
each che d(>

a Trieu Tien theo

m¢t tinh than khoan dung" trong luc d6 thi "th~t dang

bu6n thay khi th~y rang sau 50 nam thong tri rna nhfrng nguai d~i di~n cho nu6'c C<)ng
hoa Phap

a Dong Duoog vfin cu ngoan c6 kim chan nguoi ban xu trong vong no 1~,

khong cho h9 huang m¢t chut quyen tv do nao, cling nhu cac quyen khac theo lu?t phap
19


quy dinh" [5; 12]. Nhung Nguy~n Ai Qu6c nhan m:;mh" chung t6i khong he dong vai tro
dang khinh bi lam nguoi bi~n h¢ cho chu nghia de qu6c Nh~t rna len

an n6 cling nhu len

{m tat ca cac thu chu nghla de qu6c" [5; 12]. Va Nguoi cling canh bao tru6'c rang khong

vi d.i chieu bai tt;r trt ay rna "nhfrng nguoi yeu nu6'c Trieu Tien lay lam thoa man rna hQ
con tiep tl;IC doi cho dugc d¢c l~p hoan to~m" [5; 12]. Ngu0i khAng dinh "The gi6'i se chi
c6 nen hoa binh cu6i cling khi tat ca cac dan t¢c tt;r minh thoa thu~n v6'i nhau tieu di~t
con quai v~t de qu6c chu nghia 6 kh~p mQi noi rna hQ g~p" [5; 11]. Tu tu6ng d6 cua
Nguoi cho den t~n bay gio vftn con nguyen gia tri.

Sau nay vao th~p ky 60-70 cua the ky XX, du quan h~ Vi¢t Nam va Han Qu6c da
c6 nhilng hie khong duqc t6t d~p, nhung khi thOi gian d6 troi qua, m6i quan h~ nay
duang nhu chi can c6 CO' h¢i la duqc n6i ngay tr0 l:;li va tiep tvc phat tri~n. Khoang thai
gian 10 nam gifra hai nu6'c (tl:r 22-12-1992 den 22-12-2002) la m¢t giai do(;ln tuy chua
phai Hi dai d~ c6 th~ n6i len tat ca nhung n6 da phan anh duqc pharr nao nhfing di~n bien

va d~c di~m trong moi quan h~ gifra hai nu6c, d6ng thOi dua ra cac CO' SO cho khuynh
hu6'ng phat tri~n m6i quan h~ tuO'llg lai sau nay.

20


11.2/ QUAN H~ VI~T NAM- HAN QUOC GIAI DO~N 1992- 2002

11.2.1. QUAN H~ CHINH TRl GIUA VI~T NAM- HAN QUOC

Ngay 22-12-1992 la m(>t c(>t m6c thai kh~c dang ghi nh6' trong quan h~ cua C(>ng
Hoa Xa H(>i Chu Nghia

Vi~t

Nam va

D~i

Han Dan Qu6c (Han Qu6c). Day la ngay hai

nu6'c chfnh thuc thiet l~p ngo~i giao cftp cao nhftt sau nhfrng nam thang thang tram trong
quan h~ bang vi~c ra Tuyen b6 chung v€ vi~c thiet l~p quan h~ ngo~i giao cftp d~i su tren
C(J

so binh d~ng, tOn trQng d(>c l~p, chu quyen cua nhau, phu hqp v6'i Hien chuong Lien

Hqp·Qu6c va lu~t phap qu6c te. sv ki~n nay c6
giua Vi~t N am va H~m Qu6c, the hi~n
nu6'c voi mong mu6n khep

l~i

y nghia

sau s~c trong lich Slr quan h~

y chf, nguy~n VQng elia Hinh d~o va nhan dan hai

qua khu, hu6'ng t6'i tuang lai, xay dvng m6i quan

h~

hiiu

nght hqp tac tren CO' s(J hai ben cung CO lqi. Quyet djnh nay hoan toan phil hqp v6'i XU the
cua tinh hinh qu6c te va g6p phan tich qrc vao boa binh, 6n djnh, hqp tac va phat trien 0
khu vt;rc chtm

A- Thai Binh Duong cung nhu tren the gioi. Ngay sau khi thiet l~p ngo(;li

giao, hang lo~t nhfrng sv ki~n quan trQng day

y nghla

da di~n ra lien tiep va don d~p

trong hqp tac Vi~t Nam va Han Qu6c, t~o ra nhfrng tien de thu~n lqi cho vi~c phat tri~n
quan h¢ gifi'a hai nu6'c trong thai gian qua, d~t nhfrng nen m6ng t6t dyp cho hai quoc gia
thuc d~y m6i quan h~ nay len m(>t tam cao m6'i trong tuang lai.
D6i v6'i Vi~t Nam, nam 1986, v6'i vi~c DC;li hDang C(>ng san Vi~t Nam khoi xu6'ng cong cu(>c D6i m6'i toan di~n dat nu6c, Ia m(>t thai
di~m ljch

Slr dang ghi nh6',

rna ra rn(>t giai dOC;lll moi v6'i nhfrng chuyen bien quan trQng

trong dO'i s6ng chfnh tfi, kinh te, xa h(>i, cung nhu trong duang 16i qu6c te va chinh sach
d6i ngol;li cua Dang va Nha nu6'c Vi~t Nam. Duong loi d6i ngo~i r(>ng m0 do D~i h(>i VI
de ra xac djnh "nhi~m \f\1 hang dau la tranh thu dieu ki~n quae te thu~n lqi cho sv nghi~p
xiiy dlJilg chu nghla xa h
ma r(>ng quan h¢

v6'i tat dt cac nuoc tren nguyen t~c cung ton t(;li boa bmh, bmh d~ng cung c6 lqi la dieu
11

ki~n thu~n

lqi cho ca hai nuoc Vi~t N am - Han Quae blnh thuO'ng boa quan h~ ngo~i

giao. Tuy nhien vao thai diem d6 vi~c cai thi~n quan h~ gifi'a My va Vi~t Nam van chua
21

dfty m4;1nh duqc.
trong vi~c
bim,

My cling da gay ?mh hu6'ng d~ yeu diu Han Quoc phai gifr khoang each

ca.i thi~n quan h~ doi v6i chfnh phil Vi¢t N am. Phai cuoi nam 1990, v~ can

My m6i thay d6i chfnh sach d6i v6i cac nu6c Dong Duong. Theo d6,

tu nua cuoi

nam 1990 chfnh phil Han Quae m6i bat dau chfnh thuc cho phep cac t6 chuc doanh
nghi~p nu6c

nay duqc

d~t

chi nhanh tc:ti Vi~t Nam. Sau nay, cac CUQC g~p go kh6ng chfnh

thuc gifra lanh dc:to hai nu6c thuemg xuyen duqc tien hanh thong qua su quan cua hai
nm1c t4;1i Thai Lan, Nh~t Ban. Dong thai vi~c ban b4;1c v~ van d~ blnh thuang hoa quan h~
gifra hai nu6c trong khoang thai gian nay cling trb nen thu~n lqi han. Tru6c tlnh hlnh kha
quan tren, thang 10-1990, phfa

Vi~t

N am ngo y muon thiet

l~p

quan h¢ ngoc:ti giao v6i

Han Quae thong qua D4;1i su Vi¢t Nam tc:ti Thai Lan. Thang 10-1991, van d~ Campuchia
duqc giai quyet v6i vi¢c ky ket Hi¢p dinh hoa blnh Campuchia, qua d6 chfnh phil Han
Qu6c cling da to r6 sv ling h¢ tfch cvc trong vi~c blnh thuemg hoa quan h¢ v6i Vi¢t N am.
Do v~y, thang 12 cling nam doan ngoc:ti giao cua chfnh phil Han Quac da toi Ha N ¢i d~
ban v~ van d~ thiet l~p quan h~ blnh thubng gifra hai nuoc.
Vi~c

thiet l~p quan h~ ngoc:ti giao gifra hai nuoc hie bay gia chi con la van d~ thai

gian, tuy nhien da bi trl hoan l<;li 1 nam. Trong tlnh trc:tng v~n con
chinh phil

Han

S\( ki~m

che cila My'

Qu6c v~n chua th~ nhanh chong thiet l~p ngay moi quan h~ v6i Vi¢t

Nam. v6i ly do hi¢n v~n chua giai quyet xong cac van d~ nhu xac nh~n Sl;t ton tc:ti cila tu
binh My v~n dang con song s6t (POW- Prisoners of War), van d~ tim kiem lfnh

My bi

mat tich trong chien tranh Vi~t Nam (WA- Missing in Action), chfnh phil My khong

d6ng tlnh v6i vi~c thiet l~p quan h¢ ngoc:ti giao Vi¢t N am va Han Quae duqc xuc tien
nhanh chong. Tuy nhien, khi tC;li My di~n ia cu()c tranh cir t6ng thong c()ng voi st;r hqp tac
day thi~n chi cila Vi¢t Nam trong vi¢c giai quyet van d~ MIA va POW, st;r ki~m che va
gay sue ep cua Chfnh phil va nghi vi~n My da H1ng xuong nhi~u. Di~u nay giup hai nu6c
H~m Quac- Vi¢t Nam d~ dang di den thoa thu~n v~ thai di~m va phucmg thuc thiet l~p

quan h¢ ngoc:ti giao, tien den blnh thuong hoa moi quan h¢.
Ngay 22-12-1992, v6i chuyen tham chfnh thuc

Vi~t

Nam cua B¢ tru6ng B¢ NgoC;li

giao Han Quac Lee Sang Ok, hai nu6c Vi¢t Nam- Han Quoc da tuyen bo cling ky ket
vi~c

blnh thuang hoa quan h¢ gifra hai ben. Ban ky ket gifra hai ben cho thay r6 quan
22