- Trang chủ >>
- Thạc sĩ - Cao học >>
- Luật
đề tài: pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (881.14 KB, 72 trang )
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
----------
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
KHÓA 37 (2011-2015)
Đề tài: PHÁP LUẬT VỀ ƯU ĐÃI THUẾ THU
NHẬP DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM
Giáo viên hướng dẫn:
Ts Lê Thị Nguyệt Châu
Bộ môn: Luật Thương mại
Sinh viên thực hiện: Huỳnh Liêm Em
Mssv: 5115794
Lớp: LK1164A1
Cần Thơ,12/2014
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
Em
1
SVTH: Huỳnh Liêm
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
LỜI CẢM ƠN
Là một sinh viên nghành Luật của trường Đại học Cần Thơ, trải qua quá trình
học tập, nghiên cứu tại một môi trường thật sự tốt, dưới sự hướng dẫn có tâm huyết
và tận tình của nhiều thầy cô. Hôm nay, khi hoàn thành luận văn, cũng là bước cuối
cùng trước khi tốt nghiệp Cử nhân Luật chuyên nghành Luật thương mại. Người viết
xin dành đôi điều cảm ơn đến tập thể giảng viên khoa Luật, những thầy, cô dù là trực
tiếp hay gián tiếp giúp sức cho quá trình học tập của sinh viên để có được thành quả
như ngày hôm nay.
Với lòng cảm mộ sâu sắc, Người viết xin chân thành tỏ lòng biết ơn đến Gia
đình, Quý thầy cô và Bạn bè đã đồng hành trên con đường tìm đến tri thức. Và đặc
biệt là TS GVC Lê Thị Nguyệt Châu đã hướng dẫn tận tình khi Người viết thực hiện
Luận văn này, với chủ đề: “Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt
Nam”. Qua hơn bốn tháng thực hiện luận văn, Người viết đã gặp không ít khó khăn,
vướng mắc cho một đề tài nghiên cứu khoa học luật, nhưng nhờ sự giúp sức và được
truyền niềm tin, kiến thức cũng như sự đam mê, Người viết đã thực hiện được thêm
một bước tiến trong sự học của mình. Đến khi hoàn thành, Người viết càng thấy rõ
và càng biết ơn sâu sắc hơn đến những người đã giúp đỡ mình rất nhiều trong thời
gian qua.
Xin chân thành cảm
ơn!
Cần Thơ, Ngày 09 tháng 12 năm
2014.
Sinh viên: Huỳnh Liêm Em
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
Em
2
SVTH: Huỳnh Liêm
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
Em
3
SVTH: Huỳnh Liêm
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
Em
4
SVTH: Huỳnh Liêm
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ....................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................... 2
3. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................... 3
5. Kết cấu đề tài ................................................................................................................. 3
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA PHÁP LUẬT VỀ ƯU ĐÃI THUẾ THU
NHẬP DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM ............................................................................. 4
1.1. Khái quát pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ........................................ 4
1.1.1. Khái niệm thuế thu nhập doanh nghiệp ............................................................... 4
1.1.2. Khái niệm pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ................................ 5
1.2. Vai trò của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ...................................... 5
1.2.1. Góp phần điều tiết nền kinh tế ............................................................................. 6
1.2.2. Góp phần tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước .............................................. 6
1.2.3. Là công cụ điều hòa thu nhập, thực hiện công bằng xã hội ................................. 7
1.3. Những yếu tố chi phối pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ................... 8
1.3.1. Yếu tố chính trị .................................................................................................... 8
1.3.2. Yếu tố kinh tế ....................................................................................................... 9
1.3.3. Yếu tố xã hội ........................................................................................................ 9
1.3.4. Các yếu tố khác .................................................................................................. 10
1.4. Lược sử phát triển của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp của Việt
Nam và một số nước ASEAN .......................................................................................... 10
1.4.1. Việt Nam ............................................................................................................ 11
1.4.1.1. Giai đoạn trước năm 2008 .............................................................................. 11
1.4.1.2. Giai đoạn từ năm 2008 đến nay ...................................................................... 12
1.4.2. Philippines ......................................................................................................... 13
1.4.3. Malaysia ............................................................................................................. 13
1.4.4. Các nước khác .................................................................................................... 14
CHƯƠNG 2: QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ ƯU ĐÃI THUẾ THU NHẬP DOANH
NGHIỆP Ở VIỆT NAM ...................................................................................................... 15
2.1. Điều kiện và nguyên tắc áp dụng ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp .................... 15
2.1.1. Điều kiện ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ................................................... 15
2.1.2. Các nguyên tắc áp dụng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ............................ 19
2.2. Quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam hiện hành .. 21
2.2.1. Ưu đãi về thuế suất ............................................................................................ 22
2.2.2. Ưu đãi về thời gian miễn thuế, giảm thuế .......................................................... 26
2.2.3. Các trường hợp giảm thuế khác ......................................................................... 29
2.2.4. Trích lập Qũy phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp .................. 30
2.2.5. Thủ tục thực hiện ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ....................................... 32
CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ PHÁP LUẬT VỀ ƯU ĐÃI THUẾ THU NHẬP DOANH
NGHIỆP VIỆT NAM HIỆN HÀNH VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT GIẢI QUYẾT .................. 34
3.1 Ưu điểm của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp Việt Nam hiện nay .. 34
3.2. Những hạn chế bất cập của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt
Nam hiện nay ................................................................................................................... 41
3.2.1. Những hạn chế, bất cập trong các quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập
doanh nghiệp ................................................................................................................ 41
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
Em
5
SVTH: Huỳnh Liêm
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
3.2.2. Những hạn chế trong triển khai áp dụng các quy định pháp luật về ưu đãi thuế
thu nhập doanh nghiệp ................................................................................................. 47
3.3. Một số kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp ở Việt Nam ........................................................................................................... 50
3.3.1. Định hướng về pháp luật ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đến năm 2020 và
phương hướng hoàn thiện pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt
Nam .............................................................................................................................. 50
3.3.2. Kiến nghị giải pháp khắc phục những hạn chế, bất cập trong các quy định pháp
luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp .................................................................. 51
3.3.3. Kiến nghị công tác triển khai, áp dụng các quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp ....................................................................................................... 57
3.3.4. Các giải pháp hỗ trợ khác .................................................................................. 58
KẾT LUẬN.......................................................................................................................... 60
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
Em
6
SVTH: Huỳnh Liêm
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thuế Thu nhập doanh nghiệp là khoản thu quan trọng và chiếm một tỷ trọng lớn trong
cơ cấu thu ngân sách Nhà nước. Thuế Thu nhập doanh nghiệp là một công cụ quan trọng
của Nhà nước trong việc điều tiết vĩ mô nền kinh tế và thu ngân sách, trong đó cùng với
thuế suất phổ thông, hệ thống pháp luật về ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp đóng vai
trò then chốt.
Từ khi nước ta chuyển đổi nền kinh tế, các chính sách ưu đãi thuế Thu nhập doanh
nghiệp trước đó đã được đưa vào Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp và các văn bản pháp
luật có liên quan khác. Qua gần 20 năm thực hiện, chúng ta đã có hệ thống pháp luật về
ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp đa dạng và tương đối hoàn chỉnh với các quy định
chi tiết về các điều kiện ưu đãi, các hình thức ưu đãi và mức độ ưu đãi. Điều này đã góp
phần tăng cường thu hút vốn đầu tư, phát triển kinh tế ổn định, xoá đói và giảm nghèo.
Trong bối cảnh hiện nay, Sự chuyển biến mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường Việt
Nam trong thời kỳ đẩy mạnh hội nhập, mở rộng quan hệ kinh tế với cộng đồng kinh tế
khu vực và thế giới. Vì vậy mà tình hình hoạt động của các doanh nghiệp ngày càng trở
nên phức tạp hơn, đòi hỏi sự hoàn thiện trong các quy định pháp luật có liên quan và
trong hệ thống quản lý cần được phát huy mạnh mẽ. Bên cạnh đó, vấn đề quan trọng
hiện nay đang được quan tâm đó là thu hút nguồn vốn, sự đầu tư để chuẩn bị nền tảng
cho quá trình phát triển kinh tế trong giai đoạn tiếp theo. Một yêu cầu được đặt ra là hệ
thống pháp luật về ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp một mặt phải vừa thực hiện được
mục tiêu quan trọng là quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế; mặt khác vừa phải phù hợp
với các thông lệ và cam kết quốc tế. Cho đến nay Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm
2008 sửa đổi bổ sung năm 2013 đã bước đầu đi vào đời sống kinh tế - xã hội của nước
ta và có những hiệu quả nhất định, nhưng cùng với sự chuyển biến không ngừng của nền
kinh tế trong nước và thế giới chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp còn phải
đối mặt với nhiều thách thức hơn nữa. Từ thực tiễn này, đề tài “Pháp luật về ưu đãi thuế
thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam” đã được Người viết lựa chọn nghiên cứu để làm
luận văn Cử nhân luật của mình với mong muốn nghiên cứu một cách có hệ thống, đầy
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
1
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
đủ và toàn diện những quy định của pháp luật Việt Nam về ưu đãi thuế Thuế thu nhập
doanh nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Để hiểu rõ hơn các quy định pháp luật về ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt
Nam, đề tài nghiên cứu đặt mục tiêu như sau:
Thứ nhất, là làm sáng tỏ những vấn đề pháp lý cũng như cơ sở lý luận của những quy
định của pháp luật Việt Nam về ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành một cách
có hệ thống, đầy đủ và toàn diện; nghiên cứu kinh nghiệm của các nước trên thế giới
trong quá trình hoàn thiện pháp luật về ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp, những điểm
tiến bộ mà Việt Nam cần học hỏi.
Thứ hai, trong nội dung trình bày, từ thực trạng của việc áp dụng pháp luật về ưu đãi
Thuế thu nhập doanh nghiệp ở nước ta, kết quả thu thuế và ưu đãi Thuế thu nhập doanh
nghiệp từ khi có Luật thuế thu nhập doanh nghiệp đến nay, Người viết có đưa ra những
nhận xét, đánh giá những kết quả đạt được, những điểm chưa phù hợp và những vấn đề
bất cập trong việc áp dụng quy định pháp luật về ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Thứ ba, đưa ra xu hướng cải cách Thuế thu nhập doanh nghiệp trong thời gian tới, các
mục tiêu cần đạt được và đề xuất một số biện pháp sửa đổi, bổ sung Luật thuế thu nhập
doanh nghiệp cũng như các điều kiện để qua đó nêu lên những kiến nghị có thể áp dụng
cho Việt Nam trong việc hoàn thiện pháp luật đối với lĩnh vực này, đồng thời xây dựng
cơ chế cho việc áp dụng chúng một cách phù hợp với pháp luật và tập quán quốc tế.
3. Phạm vi nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện luận văn, Người viết nghiên cứu các quy định pháp luật về
ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam thông qua pháp luật Việt Nam về ưu
đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp (Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Quản lý thuế,
Luật đầu tư… và các văn bản hướng dẫn thi hành...), ngoài ra còn tham khảo nội dung
một số nghị quyết, báo cáo, thống kê, các giáo trình, tạp chí chuyên nghành, các bài báo
thông qua internet. Bên cạnh đó, để khách quan hơn Người viết còn tìm hiểu pháp luật
về ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp của một số nước nhằm làm rõ hơn tình hình thực
hiện nội dung pháp luật về ưu đãi của Thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
2
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu, Người viết thu thập tài liệu có liên quan
cùng với việc sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu trong đó chủ yếu là các
phương pháp thông dụng như: phương pháp phân tích, phương pháp diễn dịch, phương
pháp quy nạp, phương pháp so sánh,… Các phương pháp nghiên cứu trong luận văn
được thực hiện trên nền tảng của phương pháp duy vật biện chứng; trên cơ sở các quan
điểm, đường lối chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam.
5. Kết cấu đề tài
Đề tài nghiên cứu gồm có 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề chung của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
ở Việt Nam.
Chương 2: Quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam.
Chương 3: Đánh giá pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp Việt Nam hiện
hành và một số đề xuất giải quyết.
Trong qua trình nghiên cứu đề tài “Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở
Việt Nam”, với vốn kiến thức và kinh nghiệm nghiên cứu hiện có, Người viết không thể
tranh khỏi những sai sót. Kính mong nhận được sự góp ý của các thầy cô để đề tài được
hoàn thiện hơn.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
3
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA PHÁP LUẬT VỀ ƯU ĐÃI THUẾ THU NHẬP
DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM
Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp là một phần quan trọng trong Luật
Thuế thu nhập doanh nghiệp nói riêng và hệ thống pháp luật thuế trực thu nói chung.
Trải qua quá trình phát triển, hệ thống pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp trong đó có
ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp không ngừng được sửa đổi và bổ sung, cải cách và
đổi mới.
1.1. Khái quát pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
Thuế thu nhập doanh nghiệp, hay ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp là những phạm
trù cơ bản và quan trọng trong lĩnh vực thuế. Khái niệm của hai phạm trù này được xây
dựng dựa trên nhiều yếu tố như đặc điểm, tính chất, tác động của nó đến môi trường hoạt
động của doanh nghiệp…
1.1.1. Khái niệm thuế thu nhập doanh nghiệp
Thuế thu nhập doanh nghiệp xuất hiện khá sớm trong lịch sử phát triển của thuế, ra
đời bắt nguồn từ các lý do chủ yếu sau đây: từ yêu cầu thực hiện chức năng tái phân phối
thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội và nhu cầu tài chính của nhà nước.
Thuế thu nhập là tên gọi để chỉ những sắc thuế lấy thu nhập làm đối tượng tính thuế.
Trong hệ thống luật thực định về thuế ở các nước, thuế thu nhập được phân chia thành
hai loại là thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân, và ở Việt Nam cũng
tương tự như vậy.
Thuế thu nhập doanh nghiệp là loại thuế trực thu đánh vào thu nhập của cơ sở kinh
doanh trong kỳ tính thuế1.
Thuế thu nhập doanh nghiệp ở các nước đều có quy định về chế độ ưu đãi thuế, miễn,
giảm thuế. Tuy nhiên do chính sách, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của từng quốc
gia là khác nhau mà các nước có sự quy định về ưu đãi thuế cho nghành nghề, lĩnh vực
1
Giáo trình luật Thuế Việt Nam, Đại học Luật Hà Nội (2010), Nhà xuất bản Công an nhân dân, Trang 233.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
4
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
đầu tư khác nhau. Ở Việt Nam, những quy định về mức thuế suất ưu đãi, các trường hợp
miễn, giảm thuế cho các đối tượng kinh doanh trong các nghành nghề, lĩnh vực , địa bàn
khuyến khích đầu tư theo chủ trương phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước
đề ra.
1.1.2. Khái niệm pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
Từ những quy định cụ thể của một hệ thống pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp cho chúng ta thấy được nhiều vấn đề ở nhiều mặt của một chính sách kinh tế hay
rộng hơn là một nền kinh tế và hiện trạng môi trường kinh doanh trong một quốc gia cụ
thể. Vì vậy:
Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp được hiểu là những quy định về
những biện pháp, những lợi thế nhằm giảm bớt gánh nặng về thuế thu nhập doanh nghiệp
cho các nhà đầu tư, khuyến khích và thu hút nhà đầu tư mà Nhà nước dành cho những
doanh nghiệp hoặc những nhóm doanh nghiệp nhất định (ưu đãi về thuế suất, thời gian
miễn thuế, giảm thuế...) so với những đối tượng chịu thuế khác trong cùng điều kiện nhất
định.2
Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp được coi là một bộ phận trong chiến
lược khuyến khích phát triển của Nhà nước trong từng thời kì nhất định. Khi nói đến
chiến lược của một đất nước là nói về quan điểm, cách nhìn nhận chính thống của Nhà
nước về một lĩnh vực, một hoạt động trong một giai đoạn nhất định. Các quan điểm chính
thống của nhà nước thuộc phạm trù ý chí, vì vậy, chúng là vô hình. Để cụ thể hóa các
quan điểm chính thống này, nhà nước thông qua hình thức các văn bản quy phạm pháp
luật cụ thể.
1.2. Vai trò của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong
nền kinh tế quốc gia, nó được thể hiện trên các khía cạnh sau đây:
2
Giáo trình luật Thuế Việt Nam, Đại học Luật Hà Nội (2010), Nhà xuất bản Công an nhân dân, Trang 235.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
5
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
1.2.1. Góp phần điều tiết nền kinh tế
Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp tức là hình thức cho người nộp thuế được hưởng
những điều kiện thuận lợi khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp. Từ đó, thông qua những
quy định của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, Nhà nước điều tiết một
cách linh hoạt nền kinh tế theo những định hướng đã đặt ra như: đảm bảo thu nhập cho
ngân sách nhà nước, đảm bảo định hướng đầu tư phát triển theo định hướng của nhà
nước giữa các vùng kinh tế, các thành phần kinh tế, các lĩnh vực kinh tế, đảm bảo hợp
lý cân bằng số thuế mà doanh nghiệp phải đóng góp cho nhà nước… sự điều tiết này ở
cấp độ vĩ mô nhằm tạo ra sự cân bằng chung hợp lý nhất có thể giữa các yếu tố và ý chí
của Nhà nước.
Tác dụng kích thích của các quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
được xem như một hình thức Nhà nước hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp và các thành
phần tham gia kinh doanh. Vì vậy, các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp còn góp
phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển, khuyến khích đầu tư và thay đổi cơ cấu
kinh tế. Cụ thể hơn là nhờ vào các chính sách ưu đãi về thuế này mà môi trường đầu tư
ở các nơi được cho là có lợi hay không có lợi cho việc kinh doanh, hoặc ít nhất là có thể
tạo nên sự cân bằng về môi trường kinh doanh giửa những địa bàn có thuộc tính về điều
kiện khác nhau. Từ đó Nhà nước chủ động điều tiết nền kinh tế một cách hiệu quả nhất
theo ý chí của mình.
Thông qua ưu đãi về thuế suất và miễn giảm thuế cho các dự án đầu tư sẽ góp phần
thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tạo động lực phát triển kinh tế, khuyến khích người dân
bỏ vốn thành lập doanh nghiệp mới, đầu tư dây chuyền sản xuất mới, mở rộng quy mô
sản xuất, đổi mới công nghệ, cải thiện môi trường sinh thái… Đồng thời hệ thống pháp
luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp còn hướng các tổ chức cá nhân đầu tư vào các
lĩnh vực, ngành nghề, vùng kinh tế theo đúng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của
Nhà nước.
1.2.2. Góp phần tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước
Tác dụng của các chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp tạo ra quá trình thúc
đẩy có lợi cho nguồn thu ngân sách nhà nước như sau: Nhà nước thông qua hệ thống
pháp luật về ưu đãi thuế tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, đảm bảo công bằng,
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
6
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
bình đẳng trong cạnh tranh: thực hiện giảm mức thuế suất chung để khuyến khích doanh
nghiệp có thêm nguồn lực tài chính, tăng tích lũy, tích tụ đổi mới thiết bị, đẩy mạnh đầu
tư phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh. Từ đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển, góp
phần tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước về sau3.
Nguồn thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp là nguồn thu lớn và quan trọng của ngân
sách Nhà nước. Trong đó, nhờ vào các chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đã
góp phần làm cho nền kinh tế thị trường nước ta ngày càng phát triển và ổn định, tăng
trưởng kinh tế ngày càng có chiều hướng tích cực, các chủ thể hoạt động sản xuất kinh
doanh ngày càng nhiều. Vì vậy, phạm vi áp dụng của thuế thu nhập doanh nghiệp thật
sự rộng lớn, gồm cá nhân, hộ cá thể và các tổ chức kinh tế có hoạt động sản xuất, kinh
doanh hàng hóa, dịch vụ có phát sinh lợi nhuận. Từ đó thúc đẩy sự đóng góp từ thuế thu
nhập cho ngân sách Nhà nước ngày càng dồi dào.
1.2.3. Là công cụ điều hòa thu nhập, thực hiện công bằng xã hội
Thuế là công cụ quan trọng mà nhà nước sử dụng để tác động trực tiếp vào quá trình
phân phối thu nhập, của cải của xã hội và đặc biệt pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập
doanh nghiệp cũng góp phần điều hòa thu nhập, thực hiện công bằng xã hội. Nhà nước
như một chủ thể trung gian trong quá trình tạo ra một môi trường sống của một đất nước
mà ở đó sự chênh lệch về mức sống thấp nhất có thể, nó được thể hiện qua các chính
sách xã hội, phúc lợi xã hội, sự cân chuyển tài chính để hướng tới sự đồng bộ về phát
triển của các vùng và đương nhiên một phần nguồn lực để thực hiện công bằng xã hội
có nguồn gốc từ các chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.
Tóm lại, pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp có vai trò hết sức quan
trọng và là một phần không thể thiếu trong hệ thống pháp luật về thuế. Nó tác động một
cách mạnh mẽ vào nền kinh tế vĩ mô của một quốc gia, tạo ra môi trường thuận lợi cho
sự đầu tư, kết nối kinh doanh, sản xuất giữa các quốc gia cũng như tạo điều kiện, cơ hội
cho các doanh nghiệp trong nước hình thành và phát triển.
3
Giáo trình luật Thuế Việt Nam, Đại học Luật Hà Nội (2010), Nhà xuất bản Công an nhân dân, Trang 268.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
7
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
1.3. Những yếu tố chi phối pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
Trong thời kì mà sự phát triển, thành công của một nền kinh tế được quyết định bởi
rất nhiều yếu tố đồng bộ khác nhau. Chính trị ổn định, chính sách phát triển bền vững,
hiệu quả, nguồn lực từ con người, thiên nhiên phải đáp ứng đủ yêu cầu cho sự tăng trưởng
kinh tế, sự hợp tác quốc tế rộng lớn…Thì sự tương tác giữa các yếu tố này ngày càng trở
nên mạnh mẽ và phức tạp hơn. Đối với với những quy định pháp luật về kinh tế nói
chung, các quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp nói riêng cũng vậy.
Nó được ban hành dưới nhiều yếu tố khách quan và chủ quan khác nhau, trong đó 3 yếu
tố quan trong nhất là: chính trị, kinh tế và xã hội. Cụ thể là:
1.3.1. Yếu tố chính trị
Trong tất cả các lĩnh vực mà nhà Nhà nước quản lý, đều phải thể hiện được quan điểm
chính trị của Nhà nước. Hoặc nói cách khác, trong cách điều hành, quản lý, chỉ đạo hoạt
động và định hướng phát triển của từng vấn đề biểu hiện rõ quan điểm chính trị của Nhà
nước. Đối với vấn đề pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cũng không ngoại
lệ, ý chí chính trị được thể hiện trên từng lĩnh vực, trong từng thời kì, trên mỗi địa điểm
khác nhau để đảm bảo việc điều hành đất nước thông suốt, chính sách ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp tối ưu cho doanh nghiệp và phù hợp với những đặc điểm của nền
kinh tế quốc gia.
Bên cạch đó, Việt Nam đang là một quốc gia hết mình cho sự hội nhập cùng quôc tế.
Vì vậy, pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp không chỉ thể hiện ý chí của nhà
nước mà còn thể hiện một một phần ý chí của cộng đồng quốc tế thông qua các cam kết
và hiệp định về thuế.
Giữa yếu tố chính trị và pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp có sự tác
động hệ quả qua lại lẫn nhau. Khi yếu tố chính trị bền vững, ổn định sẽ góp phần tạo ra
một môi trường kinh doanh thuận lợi, vì vậy mà hệ quả của nó là những quy định về
chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp khắc khe hơn. Ngược lại, khi yếu tố chính
trị bất ổn, hay thuộc tính của một chế độ chính trị có nhiều khuyết điểm, thì sự ưu đãi
thuế thu nhập doanh nghiệp được mở rộng để thu hút đầu tư, đẩy mạnh hợp tác quốc tế
cũng là điều tất yếu.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
8
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
1.3.2. Yếu tố kinh tế
Trong tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
thì yếu tố kinh tế gần như ảnh hưởng một cách trược tiếp, mạnh mẽ, gần gũi và sâu sắc
nhất. Những thuộc tính cũng như những biểu hiện của nền kinh tế sẽ là yếu tố hàng đầu
làm thay đổi chế độ ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp trong từng thời kì.
Trên cơ sở kinh tế, các quy định về thuế nói chung, pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập
doanh nghiệp nói riêng được xây dựng mới mang tính chất khả thi cao. Một chính sách
ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp tốt là vừa huy động được nguồn tài chính dồi dào cho
ngân sách nhà nước nhưng cũng vừa tạo điều kiện cho các hoạt động kinh tế phát triển.
Những yếu tố kinh tế thường tác động đến các quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp là mức độ tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân, cơ cấu kinh tế theo
nghành, theo vùng và theo vốn, thu nhập bình quân đầu người (GDP 4), giá cả, quan hệ
cung – cầu trên thị trường, sự biến động của ngân sách, tỷ giá hối đoái5, sự mất cân bằng
kinh tế trên một quốc gia…Những yếu tố này tác động một cách chi tiết vào những quy
định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.
Nghiên cứu sự tác động của các yếu tố kinh tế đối với pháp luật về ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp để thấy rõ hơn về bản chất kinh tế của thuế và quán triệt quan điểm
việc xây dựng các quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp phải căn cứ
vào điều kiện hoàn cảnh cụ thể của nền kinh tế và dựa trên các chính sách phát triển kinh
tế từng thời kì của mỗi quốc gia.
1.3.3. Yếu tố xã hội
Xã hội là yếu tố lớn ảnh hưởng đến chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, nó
đồng thời là mục tiêu xây dưng mà Nhà nước hướng đến và là biểu hiện đánh giá cho
những chính sách thuế được ban hành. Vì vậy, một hệ thống pháp luật ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp ban hành có cơ sở kinh tế vững chắc nhưng gây sự xáo trộn lớn trong
xã hội sẽ không thể tồn tại lâu dài được. Ngược lại, một chính sách tốt được sự ủng hộ
lớn của xã hội sẽ tạo ra nhiều cơ hội phát triển cho kinh tế và dễ dàng thực hiện được ý
chí mà Nhà nước hướng đến khi ban hành các chính sách.
4
5
GDP: Gross domestic product
Tỷ giá hối đối: còn gọi là tỷ giá trao đổi ngoại tệ
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
9
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
Nghiên cứu sự tác động của các yếu tố xã hội đến các quy định pháp luật về ưu đãi
thuế thu nhập doanh nghiệp và tác động của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp đến các lĩnh vực xã hội giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất xã hội của thuế,
qua đó thấy rõ về yêu cầu xây dựng pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp phải
đảm bảo sự chú ý toàn diện đến tất cả các yếu tố liên quan.
Đối với Việt Nam, một quốc gia chuyên về nền kinh tế sản xuất truyền thống thì yếu
tố xã hội càng trở nên quan trọng và là thành phần để tạo động lực đầu tư, kinh doanh,
thay đổi tư tưởng sản xuất cũ, hình thành một môi trường kinh doanh hiện đại. Từ đó
thay đổi cách nhìn nhận của cộng đồng quốc tế đối với Việt Nam, mở ra nhiều cơ hội
đầu tư, kết nối với nền kinh tế thế giới.
1.3.4. Các yếu tố khác
Bên trên là những yếu tố lớn, cơ bản ảnh hưởng đến các chính sách ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp. Bên cạch đó, hệ thống pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp cũng chịu tác động của các yếu tố khác như: mối tương quan với các cam kết
quốc tế về thuế và các hiệp định về thuế; mối quan hệ giữa các yếu tố của các văn bản
luật với nhau (Luật đầu tư, Luật quản lý thuế…).
Để làm nên một chính sách thuế hợp lý và có hiệu quả, phải cân nhắc rất nhiều các
yếu tố có liên quan và có ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia. Ngược lại, khi một chính
sách ưu đãi thuế tốt, có hiệu quả thì sự tương tác ngược lại sẽ thúc đẩy sự phát triển của
các yếu tố đã từng chi phối nó.
1.4. Lược sử phát triển của pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp của
Việt Nam và một số nước ASEAN
Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam ra đời và tồn tại khá muộn
so với nhu cầu và so với nhiều quốc gia khác trên thế giới. Trải qua nhiều giai đoạn,
nhiều lần ban hành mới hoặc sửa đổi, bổ sung. Cho đến nay hệ thống những quy định
pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đã tương đối được hoàn thiện một cách
ổn định, đã là một phần không thể thiếu trong những công cụ hỗ trợ cho Nhà nước trong
quá trình thực hiện các chính sách kinh tế đã đặt ra.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
10
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
Bên cạch đó, một số quốc gia trong khu vực ASEAN 6 có nền kinh tế phát triển vượt
bật, chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp của họ thực sự phù hợp và đó cũng là
những cơ sở cho Việt Nam quan sát và hoàn thiện hơn nữa pháp luật về ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp.
1.4.1. Việt Nam
Kể từ Luật Thuế lợi tức được ban hành năm 19907, cho đến nay đã trải qua nhiều lần
thay đổi. Nhưng cột mốc đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ giúp hoàn thiện hệ thống quy
định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam là năm 2008.
1.4.1.1. Giai đoạn trước năm 2008
Ở Việt Nam, trước năm 1990 có một loại thuế đánh vào thu nhập của các cơ sở sản
xuất, kinh doanh gọi là thuế Lợi tức. Loại thuế này chỉ áp dụng cho kinh tế ngoài quốc
doanh, các doanh nghiệp quốc doanh thì áp dụng chế độ trích nộp lợi nhuận.
Kể từ sau năm 1990, Việt Nam thực hiện công cuộc cải cách căn bản hệ thống
chính sách thuế và luật thuế lợi tức mới được ban hành. Luật Thuế lợi tức năm 1990 đã
đề cập đến ưu đãi thuế Lợi tức. Tuy nhiên, những ưu đãi này còn rất chung chung và
chưa cụ thể, trong đó mới chỉ chú trọng ưu đãi theo vùng miền (miền núi) và trao quá
nhiều quyền chủ động cho Hội đồng bộ trưởng trong quá trình quyết định nghành nghề
hưởng ưu đãi. Đặc biệt, Luật Thuế lợi tức không áp dụng đối với các hoạt động kinh
doanh thuộc diện chịu thuế Lợi tức theo quy định của Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt
Nam. Điều đó đồng nghĩa với việc, thời gian đó tồn tại hai hệ thống ưu đãi khác nhau,
đối với doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp chịu sự điều chỉnh của Luật Đầu tư
nước ngoài.
Ngày 10 tháng 05 năm 1997, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp được ban hành thay
cho Luật Thuế lợi tức. Luật này đã góp phần khuyến khích và thu hút đầu tư trong và
ngoài nước thông qua chế độ ưu đãi về thuế suất, miễn giảm thuế; hệ thống hóa tất cả
những quy định ưu đãi thuế cho các nhà đầu tư được quy định trong nhiều văn bản pháp
6
7
Association of Southeast Asian Nations, Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á.
Là luật thuế đầu tiên có đề cập đến vấn đề chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
11
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
luật khác nhau như: Luật đầu tư nước ngoài tại Việt nam, Luật Khuyến khích đầu tư,
Luật Thuế lợi tức…
Ngày 17 tháng 06 năm 2003, Quốc hội nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt
Nam đã thông qua Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp số 09/2003/QH11, thay thế cho luật
thuế thu nhập doanh nghiệp năm 1997. Qua thời gian thực hiện, những quy định về ưu
đãi thuế của Luật thuế thu nhập doanh nghiệp 2003 cũng bộc lộ những hạn chế, bất cập
như tình trạng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp còn dàn trải, phức tạp, chưa phát huy
hiệu quả phân bố nguồn lực trong đầu tư để đáp ứng yêu cầu về phát triển kinh tế theo
vùng và lãnh thổ. Mục tiêu thu hút đầu tư vào các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội
đặc biệt khó khăn chưa đạt được.
Giai đoạn này chứng kiến sự hình thành những quy định pháp luật về ưu đãi thuế
thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam, tuy trải qua khoảng thời gian hơn mười ba năm, sự
phát triển hoàn thiện của pháp luật về chính sách ưu đãi thuế không nhiều, nhưng đây
củng là tính tất yếu khách quan mà một quá trình phát triển thường xuyên gặp phải.
1.4.1.2. Giai đoạn từ năm 2008 đến nay
Để khắc phục những tồn tại của giai đoạn trước nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn mới. Năm 2008, Luật Thuế thu nhập doanh
nghiệp một lần nữa được sữa đổi bổ sung. Cùng với đó là những quy định về ưu đãi miễn
giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cũng được sữa đổi, bổ sung cho phù hợp với điều kiện
và tình hình mới. Trong hơn năm năm triển khai áp dụng, Luật Thuế thu nhập doanh
nghiệp năm 2008 nói chung và những quy định về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
nói riêng đã chứng tỏ được vai trò lớn của mình trong công cuộc phát triển kinh tế, xã
hội đất nước.
Theo sự phát triển của đất nước, những chỉ tiêu ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
cần được điều chỉnh cho phù hợp, năm 2013, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp một lần
nửa được sửa đổ bổ sung và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2014. Sự thay
đổi này nhằm góp phần hoàn thiện khung pháp lý thuế thu nhập doanh nghiệp, cải cách
môi trường đầu tư theo hướng mở rộng hơn nữa cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước
và tạo cơ sở vững chắc cho việc bổ sung nguồn thu ngân sách Nhà nước trong giai đoạn
hiện nay. Mặc khác, triển khai thực hiện chủ trương kích cầu đầu tư và tiêu dùng, tháo
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
12
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
gỡ khó khăn đối với doanh nghiệp và thực hiện những giải pháp cấp bách nhằm ngăn
chặn suy giảm và duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội.
Qua từng giai đoạn, những quy định pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
ngày càng được hoàn thiện và phát huy được vai trò của mình. Tuy nhiên, trong thời gian
tới Nhà nước ta cần hết sức nổ lực và quan tâm chú ý đến vấn đề này để có thể đáp ứng
được nhu cầu của thời đại cũng như sự chuyển biến qua từng thời kì kinh tế khác nhau.
1.4.2. Philippines
Philippines là một trong các nước có thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp cao trong
khu vực ASEAN và hiện nay đang có xu thế giảm từ 35% xuống còn 32% và hiện tại là
30%. Philippines áp dụng thời gian miễn thuế là 6 năm cho các dự án tiên phong mới
đăng ký hoạt động, lỗ kinh doanh ròng8 có thể được chuyển sang 3 năm sau để bù trừ
các khoản thu nhập tương lai trong các năm đó, bên cạnh đó lỗ ròng có thể chuyển sang
các năm sau nếu lỗ phát sinh trong năm mà doanh nghiệp được miễn hoặc nếu có sự thay
đổi về chủ sở hữu. đối với một số trường hợp đặc biệt, từ năm tính thuế thứ tư sau khi
doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài là đối tượng cư trú bắt đầu hoạt
động kinh doanh, các doanh nghiệp này phải nộp một khoảng thuế thu nhập doanh nghiệp
tối thiểu nếu số thuế này vượt quá số thuế tính theo cách tính thuế thông thường. Số thuế
thu nhập doanh nghiệp này là 2% của lãi gộp.
Các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đăng kí với Ban đầu tư theo Đạo Luật
đầu tư theo nhiều hạn mục có thể được hưởng ưu đãi tuế thu nhập doanh nghiệp và miễn
thuế đối với một số loại thuế và thuế quan nhất định.
1.4.3. Malaysia
Trong các nước ASEAN, Malaysia là một trong những ví dụ điển hình về thành công
trong thu hút đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI9) để thực hiện công nghiệp hóa. Từ một
nước Nông nghiệp lạc hậu, đa sắc tộc, tích lũy nội địa thấp, Malaysia luôn coi trọng
nguồn vốn FDI đối với sự phát triển kinh tế đất nước vì coi đây là yếu tố then chốt để
thực hiện công nghiệp hóa.
Lỗ kinh doanh ròng: được định nghĩa là số chênh lệch của các khoản được trừ so với lãi gộp của cả năm tính
thuế.
9
FDI: foreign direct investment
8
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
13
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
Tại Malaysia, hệ thống pháp luật ưu đãi thuế đối với hoạt động ưu đãi đầu tư được
quy định tại Luật Khuyến khích đầu tư năm 1986, Luật Thuế Thu nhập năm 1967, Luật
Hải quan năm 1967, Luật Thuế Hàng hóa năm 1972, Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt năm
1976, Luật Các khu tự do năm 1970. Các luật này quy định các hoạt động đầu tư trong
các lĩnh vực: Sản xuất, Nông nghiệp, Du lịch (bao gồm cả Khách sạn), Dịch vụ, Nghiên
cứu phát triển, Giáo dục đào tạo và Bảo vệ môi trường.
Ưu đãi thuế dành cho lĩnh vực Sản xuất là ưu đãi cơ bản. Ngoài ra, doanh nghiệp đầu
tư vào các lĩnh vực sản xuất còn được hưởng một số ưu đãi đặc thủ theo nghành và Chính
phủ Malaysia khuyến khích đầu tư vào các loại hình khu công nghiệp.
Về chuyển lỗ, pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp của Malaysia cho phép số lỗ của
doanh nghiệp được chuyển lỗ vô thời hạn về sau nhưng không được chuyển lỗ về năm
trước.
1.4.4. Các nước khác
Tại các nước ASEAN có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia trong việc áp dụng thuế
thu nhập doanh nghiệp. Các nước trong khu vực, mặc dù có mức thuế suất phổ thông
cao hơn nước ta nhưng lại có nhiều chính sách ưu đãi miễn, giảm thuế hơn. Ví dụ như:
Indonesia có ba mức thuế là 10%, 15%, 30% và miễn thuế cho các nghành công nghiệp
được coi là có đóng góp cho sự phát triển của nền công nghiệp quốc gia; Thái lan với
mức thuế suất 30%, hình thức miễn thuế trong 3 năm cũng được áp dụng cho các dự án
xuất khẩu của các doanh nghiệp hoạt động trong khu vực khuyến khích công nghiệp;
Singapore áp dụng mức thuế suất 26% và miễn thuế từ 5 đến 10 năm cho các doanh
nghiệp hoạt động trong các nghành công nghiệp tiên phong…
Qua chương 1, Người viết bước đầu trình bày về các khái niệm cơ bản và những vấn
đề chung như vai trò, các yếu tố ảnh hưởng đến pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp, tìm hiểu và so sánh chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp của một số
nước trong khu vực với Việt Nam và những yếu tố cơ bản tác động đến chính sách ưu
đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
14
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
CHƯƠNG 2
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ ƯU ĐÃI THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP Ở
VIỆT NAM
Ở Việt Nam, nội dung ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp quy định trong Luật Thuế
thu nhập doanh nghiệp năm 2008 sửa đổi, bổ sung năm 2013, Nghị định 218/2013/NĐCP ban hành ngày 26 tháng 12 năm 2013 quy định chi tiết thi hành Luật Thuế thu nhập
doanh nghiệp năm 2008 sữa đổi, bổ sung năm 2013, được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định
91/2014/NĐ-CP về sửa đổi một số nội dung của các Nghị định quy định về thuế, Thông
tư 78/2014/TT-BTC ban hành ngày 18 tháng 06 năm 2014, hướng dẫn thi hành Nghị
định số 218/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013 của chính phủ hướng dẫn thi hành Luật Thuế
thu nhập doanh nghiệp năm 2008 sửa đổi, bổ sung năm 2013. Theo đó:
2.1. Điều kiện và nguyên tắc áp dụng ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp
Quy định tại Điều 18 Luật thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008 sửa đổi bổ sung
năm 2013, Nghị định 218/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật
Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008 sử đổi bổ sung năm 2013, Nghị định số
91/2014/NĐ-CP ngày 01/10/2014, sửa đổi, bổ sung một số điều tại các nghị định quy
định về thuế, Thông tư số 78/2013/TT-BTC ngày 18/6/2014 của Bộ Tài chính về hướng
dẫn thi hành Nghị định 218/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013 của Chính phủ quy đinh và
hướng dẫn thi hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008 sửa đổi bổ sung năm
2013.
2.1.1. Điều kiện ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
Doanh nghiệp hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp phải đáp ứng được các điều
kiện sau:
Các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ áp dụng đối với doanh nghiệp thực hiện
chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ và theo quy định đăng ký, nộp thuế thu nhập doanh
nghiệp theo kê khai. Doanh nghiệp phải hoạch toán10 riêng thu nhập từ hoạt động sản
xuất, kinh doanh được hưởng ưu đãi thuế (bao gồm mức thuế suất ưu đãi, mức miễn
Hạch toán: là một hệ thống điều tra, quan sát, tính toán, đo lường và ghi chép các quá trình kinh tế, nhằm quản
lý các quá trình đó một cách chặt chẽ hơn.
10
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
15
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
thuế, giảm thuế) và thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh không được hưởng ưu
đãi thuế để kê khai nộp riêng.
Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo diện dự án đầu tư mới quy định tại điều 13
và điều 14 Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2008 sửa đổi, bổ sung 2013 không áp dụng
đối với các trường hợp chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi hình thức doanh
nghiệp, chuyển đổi sở hữu và trường hợp khác theo quy định của pháp luật.
Dự án đầu tư mới quy định tại điều 13, điều 14 Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp
2008 sử đổi, bổ sung 2013 được quy định tại Nghị định số 218/2013/NĐ-CP, sửa đổi bổ
sung bởi Nghị định số 91/2013/NĐ-CP và được hướng dẫn trong Thông tư số
78/2014/TT-BTC như sau:
a. Dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư lần thứ nhất từ ngày 01/01/2014 và phát
sinh doanh thu của dự án đó từ ngày được cấp giấy chứng nhận đầu tư.
Dự án đầu tư trong nước gắn với việc thành lập doanh nghiệp mới có vốn đầu tư dưới
15 tỷ đồng Việt Nam và không thuộc danh mục lĩnh vực đầu tư có điều kiện được cấp
giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp từ ngày 01/01/2014.
Dự án đầu tư đã được cấp Giấy phép đầu tư hoặc Giấy chứng nhận đầu tư trước ngày
01/01/2014 nhưng đang trong quá trình đầu tư, chưa đi vào hoạt động, chưa phát sinh
doanh thu và được cấp Giấy chứng nhận điều chỉnh Giấy phép đầu tư hoặc Giấy chứng
nhận đầu tư điều chỉnh từ ngày 01/01/2014 của dự án đó.
Dự án đầu tư độc lập với dự án doanh nghiệp đang hoạt động (kể cả trường hợp dự án
có vốn đầu tư dưới 15 tỷ đồng Việt Nam và không thuộc Danh mục lĩnh vực đầu tư có
điều kiện) có Giấy chứng nhận đầu tư từ ngày 01/01/2014 để thực hiện dự án đầu tư độc
lập này.
b. Trường hợp doanh nghiệp có điều chỉnh, bổ sung Giấy phép đầu tư hoặc Giấy
chứng nhận đầu tư của dự án đã đi vào hoạt động mà không thay đổi điều kiện đang được
hưởng ưu đãi thì thu nhập của hoạt động điều chỉnh, bổ sung tiếp tục được hưởng ưu đãi
của dự án trước khi điều chỉnh, bổ sung trong thời gian còn lại hoặc ưu đãi theo diện đầu
tư mở rộng nếu đáp ứng điều kiện ưu đãi theo quy định.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
16
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
c. Dự án đầu tư mới được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo diện đầu tư
mới không bao gồm các các trường hợp sau:
Dự án đầu tư hình thành từ việc: chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi hình thức
doanh nghiệp theo quy định của pháp luật. Đối với dự án đầu tư được cấp phép đầu tư
mà trong Hồ sơ đăng ký đầu tư lần đầu gửi cơ quan cấp phép đầu tư đã đăng ký số vốn
đầu tư, phân kỳ đầu tư kèm tiến độ thực hiện đầu tư, ở các giai đoạn tiếp theo trường hợp
thực tế thực hiện được coi là dự án thành phần của dự án đầu tư đã được cấp phép lần
đầu nếu thực hiện theo tiến độ (trừ trường hợp khó khăn khách quan, bất khả kháng) thì
được hưởng ưu đãi thuế theo mức ưu đãi đang áp dụng đối với dự án đầu tư lần đầu; đối
với dự án đầu tư được cấp giấy phép đầu tư trước ngày 01 tháng 01 năm 2014 thì ưu đãi
thuế được hưởng cho thời gian ưu đãi còn lại được tính từ ngày 01 tháng 01 năm 2014.
Dự án đầu tư của doanh nghiệp đang được hưởng ưu đãi thuế mà giai đoạn 2009 2013 có đầu tư bổ sung máy móc, thiết bị thường xuyên trong quá trình sản xuất, kinh
doanh thì phần thu nhập tăng thêm do việc đầu tư bổ sung máy móc, thiết bị thường
xuyên này cũng được hưởng ưu đãi thuế theo mức mà dự án đang áp dụng cho thời gian
còn lại;
Dự án đầu tư hình thành từ việc chuyển đổi chủ sở hữu (bao gồm cả trường hợp thực
hiện dự án đầu tư mới nhưng vẫn kế thừa tài sản, địa điểm kinh doanh, ngành nghề kinh
doanh của doanh nghiệp cũ để tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh, mua lại dự án đầu
tư đang hoạt động).
Doanh nghiệp còn thời gian hưởng ưu đãi thuế theo điều kiện về tỷ lệ xuất khẩu nhưng
bị ngừng ưu đãi thuế do thực hiện cam kết với Tổ chức thương mại thế giới (WTO 11) đối
với hoạt động dệt, may từ ngày 11 tháng 01 năm 2007 và hoạt động khác từ ngày 01
tháng 01 năm 2012 thì được lựa chọn kết hợp không đồng thời, đồng bộ ưu đãi về thuế
suất và thời gian miễn, giảm thuế để tiếp tục được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp cho thời gian còn lại kể từ năm 2007 đối với hoạt động dệt, may hoặc kể từ năm
2012 đối với hoạt động khác, tương ứng với các điều kiện ưu đãi thuế mà thực tế doanh
nghiệp đáp ứng (ngoài điều kiện ưu đãi do đáp ứng điều kiện về tỷ lệ xuất khẩu, do sử
dụng nguyên liệu trong nước) quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật về thuế thu
11
WTO: (World Trade Organization) Tổ chức thương mại thế giới.
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
17
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
nhập doanh nghiệp có hiệu lực trong thời gian từ ngày doanh nghiệp được cấp Giấy phép
thành lập đến trước ngày Nghị định số 24/2007/NĐ-CP ngày 14 tháng 02 năm 2007 của
Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp có hiệu lực thi
hành hoặc theo quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật về thuế thu nhập doanh
nghiệp tại thời điểm bị điều chỉnh ưu đãi thuế do thực hiện cam kết WTO.
Doanh nghiệp thành lập hoặc doanh nghiệp có dự án đầu tư từ việc chuyển đổi loại
hình doanh nghiệp, chuyển đổi sở hữu, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất được kế thừa các
ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp của doanh nghiệp hoặc dự án đầu tư trước khi
chuyển đổi, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất trong thời gian còn lại nếu tiếp tục đáp ứng
các điều kiện ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.
d. Đối với doanh nghiệp đang được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo
diện doanh nghiệp mới thành lập từ dự án đầu tư chỉ áp dụng đối với thu nhập từ hoạt
động sản xuất kinh doanh đáp ứng điều kiện ưu đãi đầu tư ghi trong giấy chứng nhận
đăng ký kinh doanh lần đầu của doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp đang hoạt động sản
xuất kinh doanh nếu có sự thay đổi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nhưng sự thay
đổi đó không làm thay đổi việc đáp ứng các điều kiện ưu đãi thuế theo quy định thì doanh
nghiệp tiếp tục được hưởng ưu đãi thuế cho thời gian còn lại.
Thuế suất 20% quy định tại khoản 2 điều 10 và quy định về ưu đãi thuế tại khoản 1
và khoản 4 điều 4, điều 13 và điều 14 của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008
sửa đổi, bổ sung năm 201312 không áp dụng đối với:
a. Thu nhập từ chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng quyền góp vốn; thu nhập từ
chuyển nhượng bất động sản, trừ thu nhập từ đầu tư kinh doanh nhà ở xã hội13 quy định
tại Điều 13 luật thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008 sửa đổi, bổ sung năm 2013; thu
nhập từ chuyển nhượng dự án đầu tư, chuyển nhượng quyền tham gia dự án đầu tư,
chuyển nhượng quyền thăm dò, khai thác khoáng sản; thu nhập nhận được từ hoạt động
sản xuất, kinh doanh ở ngoài Việt Nam;
Sẽ trình bày ở mục 2.2.
Nhà ở xã hội là nhà ở do Nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng cho
các đối tượng quy định tại Điều 53, Điều 54 của Luật Nhà ở.
12
13
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
18
SVTH: Huỳnh Liêm Em
Đề tài: Pháp luật về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam
b. Thu nhập từ hoạt động tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu, khí, tài nguyên quý hiếm
khác và thu nhập từ hoạt động khai thác khoáng sản;
c. Thu nhập từ kinh doanh dịch vụ thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt14 theo quy
định của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt;
d. Các khoản thu nhập đáp ứng điều kiện ưu đãi về lĩnh vực, ngành nghề quy định tại
Điều 13, Điều 14 Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008 sửa đổi, bổ sung năm
201315 và không liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh được hưởng ưu đãi thuế.
2.1.2. Các nguyên tắc áp dụng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp
Để được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, các doanh nghiệp phải tuân thủ
và đáp ứng các nguyên tắc được luật thuế thu nhập doanh nghiệp quy định như sau:
Trong thời gian đang hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp nếu doanh nghiệp
thực hiện nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh thì doanh nghiệp phải hoạch toán riêng
thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp và thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh không được hưởng ưu đãi thuế thu
nhập doanh nghiệp. Trường hợp trong kỳ tính thuế16, doanh nghiệp không tính riêng thu
nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh được hưởng ưu đãi thuế và thu nhập từ hoạt động
sản xuất kinh doanh không được hưởng ưu đãi thuế thì phần thu nhập của hoạt động sản
xuất kinh doanh ưu đãi thuế xác định bằng tổng thu nhập tính thuế nhân với tỷ lệ phần
trăm doanh thu hoặc chi phí được trừ của hoạt động sản xuất kinh doanh ưu đãi thuế so
với tổng doanh thu hoặc tổng chi phí được trừ của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế.
Trường hợp có khoản doanh thu hoặc chi phí được trừ không thể hạch toán riêng được
thì khoản doanh thu hoặc chi phí được trừ đó xác định theo tỷ lệ giữa doanh thu hoặc chi
phí được trừ của hoạt động sản xuất, kinh doanh hưởng ưu đãi thuế trên tổng doanh thu
hoặc chi phí được trừ của doanh nghiệp;
Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh
nghiệp là doanh nghiệp đăng ký kinh doanh lần đầu, trừ một số trường hợp theo quy định
của pháp luật đã nêu ở mục 2.1.1;
Quy định tại Điều 2, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008
Sẽ trình bày ở mục 2.2.
16
Là khoảng thời gian để xác định số tiền thuế phải nộp ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật về thuế
14
15
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
19
SVTH: Huỳnh Liêm Em
