Những vấn đề lý luận và thực trạng xâm phạm bí mật kinh doanh trong pháp luật cạnh tranh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 37 (2011 – 2015)
ĐỀ TÀI
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG XÂM
PHẠM BÍ MẬT KINH DOANH TRONG PHÁP LUẬT CẠNH
TRANH

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

ThS. NGUYỄN MAI HÂN

THẠCH THỊ TUYẾT NGÂN
MSSV: 5115822

BỘ MÔN LUẬT THƯƠNG MẠI

LỚP: Luật Thương Mại 1 – K37

Cần Thơ, 12 - 2014


LỜI CẢM ƠN

Sau khi hoàn thành xong luận văn cử nhân luật này, đồng nghĩa với việc kết
thúc khóa học tại ngôi trường Đại học cần thơ mà em đã gắn bó trong suốt bốn

năm qua. Với tâm trạng vừa vui vừa buồn đang xen lẫn nhau, vui vì mình đã hoàn
thành xong việc học tập bậc đại học và đã trở thành một cử nhân ngành luật, với
những kiến thức học được tại trường như một hành trang để em có thể vững tin
bước vào cuộc đời, buồn vì phải chia tay với ngôi trường mà em đã từng mơ ước
khi còn là học sinh phổ thông. Chia tay thầy, cô những người đã cho em tri thức
vào đời, chia tay với những đứa bạn mà đã từ lâu xem như anh em trong một nhà
để rồi sau buổi lễ tốt nghiệp mỗi đứa một nơi mà không biết đến khi nào có dịp
gặp lại.
Bên cạnh tâm trạng buồn vui đó là sự biết ơn và lòng cảm ơn của em đối
với gia đình, người thân đã giúp em có được nghị lực để học tốt bốn năm đại học.
Cám ơn thầy cô Khoa luật-trường Đại học cần thơ, bạn bè đã giúp đỡ em trong
quá trình em học tập tại trường.Và sau cùng em xin gửi lời cám ơn chân thành đến
cô Nguyễn Mai Hân giáo viên hướng dẫn, người đã tận tình giúp em trong quá
trình làm luận văn để em có thể hoàn thành những nội dung cần thiết khi nghiên
cứu đề tài này.
Cuối lời, em xin gửi lời chúc sức khỏe đến gia đình, thầy, cô và bạn bè đã
giúp đỡ em hoàn thành luận văn này.
Em xin trân trọng kính chào!
Sinh viên thực hiện
Thạch Thị Tuyết Ngân


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN


............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG BÁO CÁO LUẬN VĂN


...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ......................................................................................................... 1
1.Lý do chọn đề tài ................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................. 2
4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 2
5. Bố cục của đề tài .................................................................................................. 3
CHƯƠNG 1 ............................................................................................................. 5
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CẠNH TRANH, CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH
MẠNH VÀ XÂM PHẠM BÍ MẬT KINH DOANH .............................................. 5
1.1.Khái quát chung về cạnh tranh ....................................................................... 5
1.1.1.Khái niệm cạnh tranh ............................................................................... 5
1.1.2.Đặc điểm của cạnh tranh ......................................................................... 6
1.1.3. Phân loại về cạnh tranh .......................................................................... 7
1.1.4. Ưu và nhược điểm Cạnh tranh .............................................................. 10
1.1.4.1.Ưu điểm ............................................................................................ 10
1.1.4.2. Nhược điểm ..................................................................................... 11
1.2.Khái quát về cạnh tranh không lành mạnh ................................................... 12

1.2.1. Khái niệm về cạnh tranh không lành mạnh .......................................... 12
1.2.2. Đặc điểm hành vi cạnh tranh không lành mạnh ................................... 13
1.2.3. Sơ lược về các hành vi cạnh tranh không lành mạnh được quy định
trong Pháp luật Việt Nam hiện nay ................................................................. 14
1.3. Khái quát chung về bí mật kinh doanh và vấn đề xâm phạm bí mật kinh
doanh................................................................................................................... 18
1.3.1. Khái niệm và đặc điểm bí mật kinh doanh ............................................ 18
1.3.2. Khái niệm và đặc điểm xâm phạm bí mật kinh doanh .......................... 20


Khái niệm hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh ........................................ 20
1.3.3. Sơ lược về vấn đề xâm phạm bí mật kinh doanh trước và sau khi có luật
sở hữu trí tuệ 2005 .......................................................................................... 21
1.3.3.1.Xâm phạm bí mật kinh doanh trước khi có Luật sở hữu trí tuệ 2005
...................................................................................................................... 21
1.3.3.2. Xâm phạm bí mật kinh doanh sau khi có Luật sở hữu trí tuệ năm
2005.............................................................................................................. 23
1.4.Phân biệt hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh .......................................... 24
CHƯƠNG 2 ........................................................................................................... 25
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT, THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN VỀ
HÀNH VI XÂM PHẠM BÍ MẬT KINH DOANH TRONG LUẬT CẠNH
TRANH .................................................................................................................. 25
2.1. Chủ thể xâm phạm bí mật kinh doanh ......................................................... 25
2.2. Các hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh đối với doanh nghiệp ............... 25
2.2.1.Hành vi tiếp cận, thu thập thông tin thuộc bí mật kinh doanh là việc
doanh nghiệp tìm cách có được các thông tin thuộc bí mật kinh doanh của
doanh nghiệp khác một cách bất chính ........................................................... 25
2.2.2. Hành vi tiết lộ thông tin thuộc bí mật kinh doanh ................................ 27
2.2.3. Sử dụng bí mật kinh doanh của doanh nghiệp khác ............................. 28
2.3. Những vấn đề xử lý hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh ........................ 29

2.3.1. Mức phạt quy phạm theo quy định hành chính ..................................... 29
2.3.2. Xử lý xâm phạm bằng biện pháp dân sự ............................................... 31
2.4. Quy trình thủ tục xử lý hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong luật cạnh
tranh .................................................................................................................... 34
2.5. Thực trạng về hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh .................................. 38
2.5.1.Thực trạng hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh hiện nay ................... 38
2.5.1.1. Mặt tích cực trong quy định pháp luật nhằm điều chỉnh hành vi xâm
phạm bí mật kinh doanh............................................................................... 41


2.5.1.2. Mặt tiêu cực trong quy định pháp luật nhằm điều chỉnh hành vi xâm
phạm bí mật kinh doanh............................................................................... 43
2.5.2. Nguyên nhân .......................................................................................... 44
2.5.3. Một số đề xuất nhằm tăng cường hoàn thiện pháp luật về chống xâm
phạm bí mật kinh doanh trong luật cạnh tranh............................................... 46
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 51


LỜI NÓI ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Trong thời đại mà nền kinh tế tri thức đang nắm giữ hoàn toàn ưu thế và hội
nhập kinh tế quốc tế trở thành xu hướng chung của toàn cầu, quyền sở hữu công
nghiệp, một thứ tài sản vô hình vô cùng giá trị, ngày càng chiếm giữ vai trò quan
trọng. Nó là một trong những yếu tố quyết định sản xuất và là công cụ để đánh giá
uy tín, sự phát triển khoa học-công nghệ của một doanh nghiệp, một quốc gia. Do
vậy, khi một doanh nghiệp đã tạo lập được quyền sở hữu công nghiệp và đầu tư,
nâng cao giá trị của nó, thì ngay lập tức, nó trở thành một lợi thế đáng kể trong
hoạt động kinh doanh của họ so với đối thủ cạnh tranh khác.
Thế nhưng, không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ khả năng tạo lập
quyền sở hữu công nghiệp cho riêng mình hoặc thành công trong công việc đó,

trong khi áp lực cạnh tranh của nền kinh tế thị trường là vô cùng lớn, sự đào thải
khốc liệt của nó cùng với mục tiêu lợi nhuận đã khiến nhiều doanh nghiệp tìm
cách lợi dụng quyền sở hữu công nghiệp của người khác mà tìm kiếm lợi ích bất
chính cho mình. Luật cạnh tranh ra đời 2004 và Luật sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi,
bổ sung năm 2009) quy định với các hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong
Luật cạnh tranh đã đặt ra nền tảng pháp lý quan trọng trong việc bảo hộ các thành
quả lao động của chủ thể quyền sở hữu công nghiệp, bảo vệ lợi ích của doanh
nghiệp và người tiêu dùng. Bên cạnh đó, các quy định trên còn góp phần khuyến
khích các doanh nghiệp đầu tư, phát triển các đối tượng của quyền sở hữu công
nghiệp trong hoạt động kinh doanh, thúc đẩy khoa học-công nghệ trong nước phát
triển, đồng thời đáp ứng những yêu cầu của các điều ước quốc tế về quyền sở hữu
công nghiệp mà Việt Nam tham gia, kí kết.
Tuy nhiên, so với thế giới thì vấn đề pháp luật về xâm phạm bí mật kinh
doanh trong Luật cạnh tranh của Việt Nam còn khá mới mẻ cả về lý luận và thực
tiễn, các quy định ở hai văn bản luật còn có những điểm mâu thuẫn, chồng chéo
nhau, nhiều quy định chưa rõ ràng, hợp lý, do vậy chưa thật sự thể hiện rõ vai trò
của các cơ quan trong việc ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm phạm. Bên cạnh
đó, sự hiểu biết của bản thân các doanh nghiệp và người tiêu dùng trong việc
chống lại các hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh còn nhiều hạn chế, dẫn đến
việc họ trở thành nạn nhân hoặc vô tình tiếp tay cho các hành vi bất chính này.
1


Vì những lý do nêu trên, người viết chọn nghiên cứu đề tài “Những vấn đề
lý luận và thực trạng xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật cạnh tranh”. để
hoàn thành luận văn tốt nghiệp khóa học của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu đề tài này trước hết là giúp cho người viết hiểu thêm
những quy định của pháp luật về hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật
cạnh tranh. Qua đây, có thể trình bày những quy định trên một cách hệ thống, cùng

với việc tìm hiểu về thực trạng thực thi pháp luật trong lĩnh vực này. Từ đó, đưa ra
một số ý kiến cá nhân về quy định pháp luật về hành vi xâm phạm bí mật kinh
doanh trong Luật cạnh tranh.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu chủ yếu vào những quy định pháp luật về hành
vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật cạnh tranh được quy định trong Luật
cạnh tranh năm 2004, Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 và các văn bản quy phạm pháp
luật hiện hành có liên quan.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu về các quy định của pháp luật đối với hành vi
xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật cạnh tranh, người viết đã lựa chọn ba
phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phân tích, so sánh và tổng hợp, cùng với một
số phương pháp nghiên cứu khác.
- Dùng phương pháp phân tích câu chữ của luật để tìm hiểu pháp luật quy
định như thế nào về hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật cạnh tranh .
- Dùng phương pháp so sánh luật để so sánh những quy định pháp luật về
hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật cạnh tranh giữa pháp luật của một
số nước là thành viên của Hiệp định TRIPS với pháp luật Việt Nam.
- Bên cạnh đó tổng hợp từ thực tế hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh
trong Luật cạnh tranh đang diễn ra như thế nào, đưa ra một số ý kiến cá nhân về
hiệu quả tích cực cũng như những mặt còn hạn chế trong việc áp dụng các quy
định pháp luật liên quan. Căn cứ vào đó để đề xuất một số giải pháp góp phần
hoàn thiện pháp luật.
2


5. Bố cục của đề tài
Đề tài được chia thành ba phần: Lời mở đầu, phần nội dung và kết luận.
Phần nội dung bao gồm hai chương:
- Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về hành vi xâm phạm bí mật kinh

doanh trong Luật cạnh tranh. Trình bày khái quát chung về hành vi xâm phạm bí
mật kinh doanh, dựa trên cơ sở tìm hiểu các quan điểm khác nhau về khái niệm
của hành vi cạnh tranh, từ đó nêu lên khái niệm về hành vi cạnh tranh không lành
mạnh và những đặc điểm của nó. Bên cạnh đó, người viết trình bày cơ bản về hành
vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong luật cạnh tranh theo các giai đoạn phát triển
trước và sau khi Luật cạnh tranh 2004 và Luật sở hữu trí tuệ 2005 ra đời.
- Chương 2: Các quy định của pháp luật về hành vi xâm phạm bí mật kinh
doanh trong Luật cạnh tranh. Giới thiệu cụ thể nội dung quy định pháp luật về
hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật cạnh tranh 2004, Luật sở hữu trí
tuệ 2005 và các văn bản hướng dẫn thi hành, bao gồm: chủ thể xâm phạm bí mật
kinh doanh và các hành vi vi phạm xâm phạm bí mật kinh doanh trong luật cạnh
tranh và hình thức chế tài phổ biến là trách nhiệm hành chính và các quy trình thủ
tục xử lý hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh. Bên cạnh đó, nói về thực trạng
xâm phạm bí mật kinh doanh hiện nay để từ đó người viết đưa ra một số đề xuất
nhằm hoàn thiện pháp luật về hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh trong Luật
cạnh tranh. Từ việc nghiên cứu các vấn đề ở chương 1 và chương 2, người viết
trình bày một số đánh giá khái quát về các quy định pháp luật thông qua việc đưa
ra những nhận xét chung về những mặt tích cực cũng như mặt tiêu cực còn tồn tại
trong các quy định pháp luật. Từ đó đưa ra ý kiến cá nhân về một số giải pháp
nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật về hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh
trong Luật cạnh tranh ở Việt Nam.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài này, tuy bản thân đã có nhiều nổ lực,
cũng như đã nhận được sự hưởng dẫn và chỉ dạy tận tình của giáo viên hướng dẫn,
nhưng do có sự giới hạn về thời gian nghiên cứu cũng như vốn kiến thức chuyên
sâu, việc tìm hiểu của người viết cũng khó có thể tránh khỏi thiếu sót, hạn chế về
những quan điểm, nhận xét mang ý kiến chủ quan, cách đánh giá, tổng hợp vấn đề
cũng như tầm nhìn. Vì vậy, người viết rất mong nhận được sự phê bình, đóng góp
3

ý kiến chân thành từ quý Thầy Cô để đề tài nghiên cứu về những vấn đề lý luận và
thực trạng xâm phạm bí mật kinh doanh trong luật cạnh tranh được đầy đủ và hoàn
thiện hơn.

4


CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CẠNH TRANH, CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH
MẠNH VÀ XÂM PHẠM BÍ MẬT KINH DOANH
1.1.Khái quát chung về cạnh tranh
Luật Cạnh tranh ra đời và được Quốc hội nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ
Nghĩa Việt Nam thông qua vào ngày 03 tháng 12 năm 2004 và có hiệu lực ngày 01
tháng 7năm 2005 là một trong những nội lực quan trọng nhằm xây dựng môi
trường cạnh tranh lành mạnh, không phân biệt đối xử dựa trên nền tảng của
nguyên tắc chung là tự do kinh doanh theo khuôn khổ pháp luật, Việt Nam cũng
như các quốc gia khác điều đó có những chế định điều chỉnh về hành vi cạnh tranh
giữa doanh nghiệp.
1.1.1.Khái niệm cạnh tranh
Cạnh tranh là một khái niệm được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Về mặt thuật ngữ, cạnh tranh được hiểu là sự ganh đua để dành ưu thế về phía
mình trong một lĩnh vực nào đó của một hay một nhóm người đối với những
người còn lại,... cạnh tranh còn là “sự nổ lực hoặc hành vi của hai hay nhiều
thương nhân nhằm tranh giành lợi ích giống nhau từ chủ thể thứ ba”1.
Theo từ điển kinh doanh của Anh xuất bản năm 1992, cạnh tranh được định
nghĩa như sau: “Cạnh tranh là sự ganh đua, sự kình địch giữa các nhà kinh doanh
trên thị trường nhằm tranh giành cùng một loại tài nguyên sản xuất hoặc cùng một
loại khách hàng về phía mình”2.
Theo từ điển của cornu của pháp thì: cạnh tranh được hiểu là “hành vi của
các doanh nghiệp độc lập với nhau và là đối thủ của nhau cung ứng hàng hóa dịch

vụ nhằm làm thỏa mãn nhu cầu giống nhau với sự mai rủi của một bên thể hiện
qua việc lôi kéo hoặc để bị mất đi một lượng khách hàng thường xuyên”3.

1

Bryan A .Garner, Black Law Dictonary, (St. Paul, 1999), tr.278.

2

Đặng Vũ Huân, Pháp luật về kiểm soát độc quyền và chống cạnh tranh không lành mạnh ở Việt Nam –
Luận án tiến sĩ – Đại học luật Hà Nội, năm 2002, tr. 12
3

Nguyễn Hữu Nguyên , Luật cạnh tranh của pháp và Liên minh Châu Âu, Nxb.Tư pháp, Năm 2004,
tr.11.

5


Theo từ điển Tiếng Việt thì định nghĩa cạnh tranh là cố gắng dành phần lớn,
phần thắng về mình giữa những người, những tổ chức hoạt động nhằm những lợi
ích như nhau.Trong môi trường tồn tại hoạt động môi trường cạnh tranh, cạnh
tranh có thể đưa lại lợi ích cho người này và thiệt hại cho người khác, song xét
dưới gốc độ lợi ích cho toàn xã hội thì cạnh tranh luôn có những tác động tích cực.
Cạnh tranh buộc các đối thủ phải tự hoàn thiện mình và trang bị cho mình những
điều kiện tốt nhất để hội nhập, kết quả sẽ đem lại cho toàn xã hội những lợi ích
đáng kể.
Giống như những quy luật tồn tại và đào thải của tự nhiên, quy luật cạnh
tranh trong kinh tế thị trường luôn khẳng định chiến thắng thuộc về kẻ mạnh,
những chủ thể kinh doanh có tiềm năng, có trình độ quản lý về tri thức công nghệ,

có tư duy kinh tế và kinh nghiệm thương trường sẽ tồn tại và phát triển, còn những
chủ thể kinh doanh yếu kém, không đủ năng lực cạnh tranh sẽ bị đào thải ra khỏi
thị trường,... cạnh tranh trở thành động lực phát triển nền kinh tế của mỗi quốc gia.
Cạnh tranh cũng tạo ra các tiền đề để hình thành, phát triển đa dạng hóa các loại
hình kinh doanh trên thị trường.
Như vậy, cạnh tranh là một hiện tượng kinh tế xuất hiện và tồn tại với cách
thức là một trong những đặc trưng cơ bản của kinh tế thị trường, là năng lực phát
triển của thị trường, là năng lực phát triển của thị trường.
1.1.2.Đặc điểm của cạnh tranh
Thứ nhất, cạnh tranh là hiện tượng xã hội diễn ra giữa các chủ thể kinh
doanh. Cạnh tranh chỉ xuất hiện khi có những tiền đề nhất định, đó là: có sự tồn tại
của nhiều doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế và các hình thức sở hữu khác
nhau. Cạnh tranh chỉ thực sự thúc đẩy phát triển khi có nhiều thành phần kinh tế
khác nhau với những lợi ích tính toán khác nhau.
Thứ hai, cạnh tranh là sự ganh đua, sự kình địch giữa các doanh nghiệp nói
cách khác, hành vi cạnh tranh suy cho cùng là phương thức giải quyết mâu thuẫn
vì lợi ích tiềm năng giữa các nhà kinh doanh với vai trò quyết định là người tiêu
dùng .

6


Thứ ba, mục đích mà các doanh nghiệp cạnh tranh là cùng tranh giành thị
trường mua bán sản phẩm4.
Chỉ khi nào doanh nghiệp cùng chung lợi ích để tranh giành thì khi đó
doanh nghiệp mới được coi là đối thủ cạnh tranh của nhau. Lý thuyết cạnh tranh
xác định sự tồn tại cạnh tranh của các doanh nghiệp theo hướng xác định của thị
trường liên quan đối với các doanh nghiệp. Nếu họ có cùng thị trường liên quan
thì họ có cùng mục đích và họ là đối thủ của nhau. Để xác định được thị trường
liên quan phải xác định được hai yếu tố : thị trường sản phẩm liên quan và thị

trường địa lý liên quan.
Công việc này suy cho cùng là xác định khả năng thay thế cho nhau giữa
các sản phẩm của doanh nghiệp trên một khu vực không gian nhất định, khi họ có
chung khách hàng hoặc đối tác để tranh giành, có chung nguồn lợi ích để hướng
tới, từ đó mới có căn nguyên nảy sinh ganh đua giữa họ với nhau.
1.1.3. Phân loại về cạnh tranh
Căn cứ vào mức độ và tính chất biểu hiện, cạnh tranh được chia thành loại
hình cạnh tranh hoàn hảo, loại hình cạnh tranh không hoàn hảo và loại hình cạnh
tranh độc quyền.
- Cạnh tranh hoàn hảo:
Cạnh tranh hoàn hảo là hình thức cạnh tranh mà ở đó người mua và người
bán đều không có khả năng tác động đến giá cả của sản phẩm trên thị trường.
Trong hình thái thị trường cạnh tranh hoàn hảo, giá cả của sản phẩm hoàn toàn do
quan hệ cung cầu, quy luật giá trị quyết định, không có sự tồn tại của bất cứ khả
năng hay quyền lực nào có thể chi phối các quan hệ trên thị trường.
“Phân tích các yếu tố của thị trường, các nhà kinh tế học cho rằng, cạnh
tranh hoàn hảo sẽ chỉ tồn tại khi có đủ 5 điều kiện sau đây:
• Một là, số lượng doanh nghiệp tham gia thị trường và số lượng khách
hàng rất lớn, đủ để không một ai trong số họ có khả năng tác động đến thị

4

Lê Danh Vĩnh, Hoàng Xuân Bắc, Nguyễn Ngọc Sơn, Pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam, Nxb.Tư pháp,
Hà Nội, 2006, tr.10- 15.

7


trường. Do đó thị phần của các doanh nghiệp và khả năng tiêu dùng của khách
hàng là không lớn;

• Hai là, sản phẩm tham gia thị trường phải đồng nhất, vì sự dị biệt trong
sản phẩm là đối tượng của thị trường nên mức độ khác biệt giữa các sản phẩm
tương tự có thể tạo ra quyền lực cho từng doanh nghiệp ở mức độ nhất định;
• Ba là, thông tin trên thị trường là hoàn hảo.“Thông tin hoàn hảo là việc
những người tham gia thị trường trong một nền kinh tế cạnh tranh nhận biết được
đầy đủ và thấy trước được giá cả hiện nay và tương lai cũng như vị trí của hàng
hóa và dịch vụ”. Một khi thông tin thị trường được coi là hoàn hảo thì cả người
mua và người bán đều không có cơ hội lừa dối nhau nhằm nâng giá hay ép giá sản
phẩm;
• Bốn là, không có sự tồn tại của các rào cản gia nhập thị trường, điều này
có nghĩa là một thị trường cạnh tranh hoàn hảo luôn tồn tại sự tự do gia nhập của
các doanh nghiệp tiềm năng;
• Năm là, các yếu tố đầu vào của quy trình sản xuất được lưu thông tự do và
các doanh nghiệp đều có cơ hội như nhau trong việc tiếp cận với những yếu tố
trên. Các yếu tố đầu vào như nguyên vật liệu, lao động... đều có khả năng ảnh
hưởng đến năng lực kinh doanh và quyết định một phần vị trí của nhà kinh doanh
trên thị trường đó. Vì vậy, điều kiện về sự căn bằng của các yếu tố đầu vào đảm
bảo cho doanh nghiệp có vị thế ngang nhau trong việc triển khai các chiến lược
kinh doanh”.
Nhìn chung, những điều kiện để có cạnh tranh hoàn hảo là những tiêu chí
nhằm loại bỏ những nguy cơ hình thành các thế mạnh trên thị trường, đảm bảo
không một ai có thể chi phối thị trường.
- Cạnh tranh không hoàn hảo:
Cạnh tranh không hoàn hảo là hình thức cạnh tranh chiếm ưu thế trong các
ngành sản xuất mà ở đó, các doanh nghiệp phân phối hoặc sản xuất mà ở đó, các
doanh nghiệp phân phối hoặc sản xuất có đủ sức mạnh và thế lực để có thể chi
phối giá cả các sản phẩm của mình trên thị trường. Theo từ điển kinh tế học hiện
đại, cạnh tranh không hoàn hảo ra đời do sự khuyết đi một trong những yếu tố để
tạo nên sự hoàn hảo của thị trường (đã đề cập đến ở phần cạnh tranh hoàn hảo).
8

Trên thực tế, hình thành cạnh tranh không hoàn hảo hình thức cạnh tranh
phổ biến trên thị trường, ở nhiều lĩnh vực, nhiều ngành của nền kinh tế. Nếu như
trong cạnh tranh không hoàn hảo, do các điều kiện để sự hoàn hảo tồn tại không
đầy đủ nên mỗi thành viên của thị trường đều có một mức độc quyền lực nhất định
đủ để tác động đến giá cả của sản phẩm. Tùy từng biểu hiện của hình thức cạnh
tranh này mà cách thức tác động đến giá cả sẽ là khác nhau. Kinh tế học chia cạnh
tranh không hoàn hảo thành cạnh tranh mang tính độc quyền và độc quyền nhóm:

• Cạnh tranh mang tính độc quyền
Lý thuyết về hình thức cạnh tranh mang tính độc quyền gắn liền với các
công trình nghiên cứu của nhà kinh tế học người Mỹ Edward Chamberlin (1899 –
1967) và nhà kinh tế học người Anh Joan V.Robinson (1903- 1983). Mặc dù là
những nhà nghiên cứu độc lập nhưng trong các tác phẩm đã công bố, hai nhà khoa
học có nhiều quan điểm tương đồng trong việc miêu tả về hiện tượng cạnh tranh
mang tính độc quyền.
Cạnh tranh mang tính độc quyền là hình thức cạnh tranh sản phẩm, mà mỗi
doanh nghiệp đều có mức độ độc quyền nhất định vì họ có sản phẩm của riêng
mình. Mặc dù các sản phẩm trên thị trường có thể thay thế cho nhau, song các
doanh nghiệp luôn nổ lực thực hiện cá biệt hóa sản phẩm phù hợp với sự đa dạng
và tính hay thay đổi của nhu cầu thị trường quyết định mức độ độc quyền và thành
công của doanh nghiệp.
Các tiêu chí được sử dụng để cá biệt hóa sản phẩm thường là mẫu mã, chất
lượng, nhãn mác, dịch vụ bán hàng,... chúng ta có thể tìm thấy sự hiện diện của
cạnh tranh mang tính độc quyền trong thị trường của các ngành như hóa mỹ phẩm,
may mặc, ô tô,...
• Độc quyền nhóm
Trong độc quyền nhóm hình thức cạnh tranh được tồn tại trong một số
ngành chỉ có một số ít nhà sản xuất và mỗi nhà sản xuất đều nhận thức được rằng

giá cả của mình không chỉ phụ thuộc vào năng xuất của chính mình mà còn phụ
thuộc vào hoạt động của các đối thủ cạnh tranh quan trọng trong ngành đó. Ở mô
hình độc quyền nhóm, người ta không cần quan tâm đến tính thuần nhất của sản
9


phẩm mà nhấn mạnh đến số lượng thành viên của thị trường, đặc thù công nghệ
của một số ngành sản xuất đòi hỏi quy mô tối thiểu. Có hiệu quả lớn đến mức
không phải ai cũng có thể đáp ứng. Chỉ một số lượng nhỏ doanh nghiệp với tiềm
lực tài chính và khả năng về công nghệ có thể tham gia đầu tư, ví dụ như sản xuất
ô tô, cao su, thép, xi măng,...
- Độc quyền :
Độc quyền tồn tại khi chỉ có một doanh nghiệp duy nhất sản xuất hoặc tiêu
thụ sản phẩm trên thị trường mà không có sự thay thế từ các sản phẩm hoặc các
chủ thể kinh doanh khác.
Khi có vị trí độc quyền, thị trường sẽ trao cho doanh nghiệp quyền lực của
mình, “khả năng độc quyền tác động đến giá cả thị trường của một loại hàng hóa,
dịch vụ nhất định”. Như vậy, độc quyền là một thuật ngữ để chỉ việc một doanh
nghiệp nào đó duy nhất tồn tại trên thị trường mà không có đối thủ cạnh tranh.
Doanh nghiệp độc quyền có thể độc quyền nguồn cung (độc quyền bán) hoặc độc
quyền cầu (độc quyền mua) trên thị trường.
Cả hai trường hợp độc quyền này đều đem lại cho doanh nghiệp độc quyền
khống chế ý chí của đối tác hoặc của khách hàng, buộc họ chỉ còn một cơ hội duy
nhất là được giao dịch với doanh nghiệp độc quyền. Khi ấy, sự chi phối của doanh
nghiệp độc quyền đến giá cả và những điều kiện thương mại khác dễ xảy ra”5.
1.1.4. Ưu và nhược điểm Cạnh tranh
1.1.4.1.Ưu điểm
Cạnh tranh luôn là động lực phát triển sản xuất hàng hóa, đồng thời cũng là
động lực để phát triển nền kinh tế của mỗi quốc gia. Cạnh tranh công bằng và hợp
pháp có tác dụng tích cực làm cho chất lượng hàng hóa dịch vụ ngày càng tốt hơn,

giá cả hàng hóa thấp hơn, có lợi cho người tiêu dùng, làm cho người dân tin vào
thị trường, vào quá trình cạnh tranh.
Nếu hàng hóa dịch vụ được sự tín nhiệm của khách hàng, các giao dịch
thương mại nhờ đó cũng sẽ gia tăng, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cạnh
5

Lê Danh Vĩnh , Hoàng Xuân Bắc, Nguyễn Ngọc Sơn, Pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam, Nxb. Tư pháp,
Hà Nội, 2006, tr.11-13.

10


tranh có tác dụng thúc đẩy quá trình tích tụ, nguồn lực, vốn và các yếu tố khác
trong quá trình sản xuất, làm cho xã hội có đủ điều kiện về nguồn lực để thực hiện
những dự án lớn.
Cạnh tranh có cơ chế điều chỉnh dẫn đến trạng thái cân bằng tương đối của
thị trường. Những phát minh mới, những thành tựu khoa học công nghệ sẽ là yếu
tố kích thích các doanh nghiệp cạnh tranh mạnh mẽ hơn để tìm các cơ hội thu lợi
nhuận, đồng thời mang lại những giá trị tốt hơn về hàng hóa và dịch vụ cho người
tiêu dùng.
1.1.4.2. Nhược điểm
Cạnh tranh luôn là động lực tăng trưởng kinh tế, vì thế hậu quả kéo theo
luôn có thể xảy ra như tài nguyên bị khai thác cạn kiệt, ô nhiễm môi trường, tăng
khoảng cách giàu nghèo giữa các tầng lớp,... cạnh tranh cao độ sẽ làm tích tụ quá
mức các nguồn lực của thị trường, có thể làm xuất hiện những doanh nghiệp có
khả năng thống lĩnh được thị trường, thậm chí giành vị trí độc quyền trên thị
trường hàng hóa, dịch vụ nào đó.
Bên cạnh đó, những doanh nghiệp có tiềm lực (nhưng sức cạnh tranh còn
hạn chế) buộc phải liên kết lại với nhau nhằm tạo ra ưu thế cạnh tranh đáng kể
trên thị trường qua đó cũng có thể dẫn đến hình thành vị trí thống lĩnh hoặc độc

quyền.
Với cách thức đó, doanh nghiệp có thể cải thiện được năng lực cạnh tranh
của mình, điều này dẫn tới hậu quả là những doanh nghiệp vừa lớn và nhỏ khác rất
dễ có nguy cơ bị thôn tính thậm chí phá sản. Ảnh hưởng tiêu cực của cạnh tranh
được thể hiện ở nhiều mặc: từ việc hình thành độc quyền dẫn đến thiệt hại cho
người tiêu dùng, đến việc phá sản hàng loạt các doanh nghiệp gây ra những hậu
quả lớn về mặt xã hội.
Bởi vậy, quá trình cạnh tranh có thể làm xuất hiện vị trí thống lĩnh, hoặc
dẫn tới độc quyền trong một khu vực thị trường, đối với một loại sản phẩm hàng
hóa nhất định. Nếu không được kiểm soát hợp lý, độc quyền có thể xuất hiện trong
những điều kiện nhất định của môi trường kinh doanh. Thị trường độc quyền là thị
trường không có cạnh tranh. Nếu là độc quyền nhóm thì đây cũng là biểu hiện lớn
nhất của hạn chế cạnh tranh, dễ gây tác động xấu trên thị trường. Nhìn chung, đối
11


với độc quyền người ta thường phải phòng ngừa từ xa và có biện pháp tác động
thích hợp thông qua pháp luật để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của nó nếu
độc quyền đã xảy ra.
Cạnh tranh cũng thể hiện những mặc tiêu cực nhất định trong việc phân hóa
các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có ưu thế và tiềm lực sẽ giành chiến thắng
trong các cuộc cạnh tranh, còn những doanh nghiệp yếu kém, không đủ năng lực
cạnh tranh sẽ gặp khó khăn để duy trì sự tồn tại, thậm chí phá sản. Cạnh tranh
cũng có thể phân hóa giàu nghèo, mạnh yếu, người lao động có thể bị thất nghiệp
do việc liên tục đổi mới công nghệ (mà ở đó không cần nhiều đến sức lao động
của con người) hoặc do doanh nghiệp bị phá sản. Điều này sẽ tạo sức ép lớn đối
với việc thực thi các chính sách kinh tế- xã hội của mỗi quốc gia.
Đặc biệt, khi cạnh tranh dựa vào sự gian dối, lừa đảo để tạo ra lợi thế cạnh
tranh có thể gây ra thiệt hại cho các chủ thể tham gia thị trường, tạo ra nhiều hậu
quả xấu và tiêu cực đối với người tiêu dùng và xã hội.

1.2.Khái quát về cạnh tranh không lành mạnh
1.2.1. Khái niệm về cạnh tranh không lành mạnh
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh là hành vi cạnh tranh giữa các doanh
nghiệp cạnh tranh với nhau và hành vi cạnh tranh không lành mạnh được quy định
trong công ước quốc tế như: Điều 10 Bis Công ước Paris về bảo hộ quyền sở hữu
công nghiệp quy định: “bất cứ hành vi cạnh tranh nào trái với các hoạt động thực
tiễn, không trung thực trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại đều bị coi là
hành vi cạnh tranh không lành mạnh”6.
Cạnh tranh không lành mạnh là hành vi cạnh tranh của các doanh nghiệp
cạnh tranh với nhau hoạt động cùng một lĩnh vực hoặc là sản xuất cùng một mặt
hàng cạnh tranh với nhau nhằm mục đích lợi nhuận và chất lượng sản phẩm đưa
đến tay người tiêu dùng .

6

Lê Danh Vĩnh, Hoàng Xuân Bắc, Nguyễn Ngọc Sơn, Pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam, Nxb. Tư pháp,
Hà Nội, 2006, tr.132.

12


Chính vì mục đích trên để bảo vệ cho các doanh nghiệp cạnh tranh công
bằng với nhau nên luật cạnh tranh ra đời và quy đinh rõ về hành vi cạnh tranh
không lành mạnh như sau :
“Hành vi cạnh tranh không lành mạnh là hành vi cạnh tranh của doanh
nghiệp trong quá trình kinh doanh trái với chuẩn mực thông thường về đạo đức
kinh doanh, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước, quyền và
lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác hoặc người tiêu dùng”7.
Như vậy, do bản tính ganh đua không chịu khuất phục của con người muốn
có tất cả dẫn đến phải cạnh tranh. Cạnh tranh một mặt giúp phát triển lợi ích xã

hội, cho doanh nghiệp, cho người tiêu dùng nhưng bên cạnh đó cạnh tranh cũng có
bất lợi là dẫn đến hậu quả xấu là cạnh tranh không lành mạnh với nhiều hình thức
cạnh tranh không lành mạnh khác nhau đã làm xâm hại đến lợi ích chính đáng của
các doanh nghiệp khác, người tiêu dùng. Lý thuyết cạnh tranh gọi đây là hành vi
cạnh tranh không lành mạnh.
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh đã được quy định trong hệ thống pháp
luật rất lâu ở một số nước trên thế giới như ở Mỹ, Châu Âu và được quy định rõ
ràng cụ thể trong luật, mặc dù pháp luật Việt Nam cũng đã cố gắng và cũng đưa
vào trong luật quy định hành vi cạnh tranh không lành mạnh nhưng cũng chưa thật
sự rõ ràng cụ thể bao quát được mọi biểu hiện trên thực tế hiện nay về cạnh tranh
không lành mạnh của các doanh nghiệp. Chính vì thế mà các nước ban hành luật
cũng phải kèm theo các quy định liệt kê từng hành vi cụ thể.
1.2.2. Đặc điểm hành vi cạnh tranh không lành mạnh
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh có những đặc điểm như sau:
Hành vi cạnh tranh của doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh
Đây là hành vi cạnh tranh của các doanh nghiệp với nhau trong kinh doanh
chủ thể doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế là hợp tác xã, hiệp hội nghành
nghề, hộ kinh doanh, cá nhân có đăng ký kinh doanh ngoài những chủ thể trên đây
thì chủ thể như nhà nước, đơn vị sự nghiệp, các tổ chức người tiêu dùng hoặc tổ

7

Khoản 4 Điều 3 Luật Cạnh tranh 2004.

13


chức phi kinh tế nếu thực hiện những hành vi xâm phạm thì không phải là hành vi
cạnh tranh không lành mạnh.
Hành vi cạnh tranh trái với các chuẩn mực thông thường về đạo đức

kinh doanh Đây là hành vi cạnh tranh không lành mạnh, thuật ngữ “chuẩn mực
thông thường về đạo đức kinh doanh”.Thuật ngữ này còn trừu tượng về lý thuyết
và pháp luật chưa có định nghĩa pháp lý nào quy định về chuẩn mực đạo đức kinh
doanh.
Mà đây lại là hành vi cạnh tranh không lành mạnh thì đòi hỏi pháp luật phải
cần quan tâm hơn nhiều chỉnh sửa, bổ sung thêm khi xã hội ngày nay đang phát
triển không ngừng thì hành vi cạnh tranh không lành mạnh xuất hiện ngày càng
nhiều và biểu hiện qua nhiều hành vi khác nhau.cần phải bổ sung thêm nhận thức
của con người hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Hành vi gây thiệt hại, hoặc có thể gây thiệt hại đến lợi ích của nhà nước,
của doanh nghiệp khác và người tiêu dùng
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh hậu quả đã gây thiệt hại tác động trực
tiếp ảnh hưởng đến vật chất và tinh thần các chủ thể pháp luật bảo vệ như nhà
nước, các doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Tóm lại, việc xác định hành vi cạnh tranh không lành mạnh là không giống
nhau giữa mỗi thời điểm lịch sử khác nhau và quốc gia khác nhau và quản lý môi
trường cạnh tranh cũng khác nhau đối với các chủ thể kinh doanh người ta thường
căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội để xác định tính lành mạnh và mức độ biểu
hiện của chúng.
1.2.3. Sơ lược về các hành vi cạnh tranh không lành mạnh được quy định
trong Pháp luật Việt Nam hiện nay
Trong điều kiện tự do kinh doanh các chủ thể cạnh tranh buộc phải vươn
lên để thu hút khách hàng và mở rộng thị phần, tránh các nguy cơ thua cuộc do
kinh doanh kém hiệu quả, nguy cơ bị đào thải ra khỏi thị trường. Để đạt được mục
đích của mình, ngoài những lợi thế cạnh tranh, dựa vào nguồn lực và khả năng
kinh doanh doanh nghiệp còn có thể dùng những thủ đoạn nhằm giảm khả năng
cạnh tranh của đối thủ khác và gây ra những tổn thất đối với họ.

14

Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh được quy định trong Luật Cạnh
tranh bao gồm:
- Thứ nhất, là hành vi chỉ dẫn gây nhầm lẫn
Hành vi chỉ dẫn gây nhầm lẫn là một hành vi cạnh tranh không lành mạnh
bao gồm hai dạng vi phạm cụ thể :
Một là hành vi sử dụng chỉ dẫn chứa đựng thông tin gây nhầm lẫn về tên
thương mại, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, bao bì, chỉ dẫn địa lý,...
làm sai lệch nhận thức khách hàng về hàng hóa, dịch vụ nhằm mục đích cạnh
tranh;
Và hai là hành vi kinh doanh các sản phẩm có sử dụng chỉ dẫn gây nhầm
lẫn.
- Thứ hai, là hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh
Bí mật kinh doanh không là kiểu dáng công nghiệp, giải pháp hữu ích, chỉ
dẫn địa lý mà chỉ đơn thuần là những thông tin (không là hiểu biết thông thường)
phát sinh trong kinh doanh, có giá trị sử dụng trong thực tế và đem lại lợi ích cho
người nắm giữ hoặc người sử dụng, đang được chủ sở hữu bảo mật.
Theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới thì khó thể nào liệt kê những
thông tin nào được coi là bí mật kinh doanh và không có cơ chế đăng ký quyền sở
hữu đối với bí mật kinh doanh. Các thông tin về nguồn nguyên liệu, nguồn khách
hàng tiềm năng,... đều có thể là bí mật kinh doanh của doanh nhiệp vì lẽ đó, luật
cạnh tranh đặt ra yêu cầu tự bảo mật của chủ sở hữu.
Luật cạnh tranh bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu bí mật bằng cách trừng
phạt người có hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh và chủ sở hữu phải có nghĩa
vụ chứng minh các thông tin đã bị xâm phạm phải thỏa mãn ba dấu hiệu của bí
mật kinh doanh quy định trong luật cạnh tranh.
- Thứ ba, là hành vi ép buộc trong kinh doanh
Hành vi “ép buộc trong kinh doanh là hành vi của doanh nghiệp bằng cách
đe dọa hoặc cưỡng ép khách hàng, đối tác kinh doanh của doanh nghiệp khác để
buộc họ không giao dịch hoặc ngừng giao dịch với doanh nghiệp đó”.

- Thứ tư, là hành vi gièm pha doanh nghiệp khác
15


Hành vi gièm pha doanh nghiệp khác là hành vi trực tiếp hoặc gián tiếp đưa
ra thông tin không trung thực, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín, tình trạng tài chính
và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đó.
- Thứ năm, là hành vi gây rối hoạt động kinh doanh của người khác
Gây rối là hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là hành vi của doanh
nghiệp trực tiếp hoặc gián tiếp làm cản trở hoặc làm gián đoạn hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp khác.
- Thứ sáu, hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh
Đây là một biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh để thu hút khách hàng,
chiếm lĩnh thị trường, quảng cáo hàng hóa, dịch vụ, “việc chủ thể kinh doanh giới
thiệu đến người tiêu dùng về hoạt động kinh doanh, hàng hóa, dịch vụ”, giúp các
doanh nghiệp giới thiệu sản phẩm đến với khách hàng một cách nhanh chóng.
Đối với người tiêu dùng, hoạt động quảng cáo cung cấp cho người tiêu
dùng những thông tin cơ bản về tình hình thị trường, về hàng hóa, dịch vụ nhằm
nâng cao khả năng lựa chọn của họ đối với các sản phẩm trên thị trường.
Với ý nghĩa đó, hoạt động quảng cáo thực sự có vai trò quan trọng đối với
sự phát triển của nền kinh tế và của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp thực hiện
việc quảng cáo (những thông tin bằng hình ảnh, hành động, âm thanh, tiếng nói,
chữ viết, biểu tượng, màu sắc, ánh sáng,... chứa đựng nội dung quảng cáo) và
những phương tiện rất đa dạng để đưa sản phẩm quảng cáo đến với khách hàng
(phương tiện thông tin đại chúng, phương tiện truyền tin, các xuất bản phẩm, các
loại bảng, biển, pano, áp phích,...).
Quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh được quy định trong luật
cạnh tranh cấm doanh nghiệp thực hiện các hoạt động quảng cáo sau đây:
• So sánh trực tiếp hàng hóa, dịch vụ của mình với hàng hóa, dịch vụ cùng
loại của doanh nghiệp khác;

• Bắt trước một sản phẩm quảng cáo khác để gây nhầm lẫn cho khách hàng;
• Đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng về một trong
các nội dung sau đây:

16


Giá, số lượng, chất lượng, công dụng, kiểu dáng, chủng loại, bao bì, ngày
sản xuất, thời gian sử dụng, xuất xứ hàng hóa, người sản xuất, nơi sản xuất, người
gia công, nơi gia công;
Cách thức sử dụng, phương thức phục vụ, thời hạn bảo hành;
Các thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn khác.
• Các hoạt động quảng cáo khác mà pháp luật có quy định cấm.
- Thứ bảy, hành vi khuyến mại nhầm cạnh tranh không lành mạnh
Cấm các doanh nghiệp thực hiện các hoạt động khuyến mại sau đây:
• Tổ chức khuyến mại mà gian dối về giải thưởng;
• Khuyến mại không trung thực hoặc gây nhầm lẫn về hàng hóa, dịch vụ
để lừa dối khách hàng;
• Tặng hàng hóa cho khách hàng dùng thử nhưng lại yêu cầu khách hàng
đổi hàng hóa cùng loại do doanh nghiệp khác sản xuất mà khách hàng đó đang sử
dụng để dùng hàng hóa của mình;
• Các hoạt động khuyến mại khác mà pháp luật có quy định cấm.
- Thứ tám, phân biệt đối xử của hiệp hội là hành vi cạnh tranh không lành
mạnh
Cấm hiệp hội ngành nghề thực hiện các hành vi sau đây:
• Từ chối doanh nghiệp có đủ điều kiện gia nhập hoặc rút khỏi hiệp hội nếu
việc từ chối đó mang tính phân biệt đối xử và làm cho doanh nghiệp đó bị bất lợi
trong cạnh tranh;
• Hạn chế bất hợp lý hoạt động kinh doanh hoặc các hoạt động khác liên
quan tới mục đích kinh doanh của các doanh nghiệp thành viên.

Hiệp hội thành lập ra mục đích mong muốn là giúp các doanh nghiệp độc
lập liên kết lại với nhau và không phân biệt đối xử doanh nghiệp lớn hay doanh
nghiệp nhỏ. Nhưng bên cạnh đó hoạt động của hiệp hội ngành nghề lại bị chi phối
phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp gây bất lợi cho doanh nghiệp khi hiệp hội
từ chối một doanh nghiệp có nhu cầu gia nhập hoặc rút khỏi thị trường sẽ là cạnh
tranh không lành mạnh.
17


- Thứ chín, hành vi bán hàng đa cấp bất chính
Cấm các doanh nghiệp thực hiện các hành vi sau đây nhằm thu lợi bất
chính từ việc tuyển dụng người tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp:
• Yêu cầu người muốn tham gia phải đặt cọc, phải mua một số lượng hàng
hóa ban đầu hoặc phải trả một khoản tiền để được quyền tham gia mạng lưới bán
hàng đa cấp;
• Không can thiệp mua lại với mức giá ít nhất là 90% giá hàng hóa đã bán
cho người tham gia để bán lại;
• Cho người tham gia nhận tiền hoa hồng, tiền thưởng, lợi ích kinh tế khác
chủ yếu từ việc dụ dỗ người khác tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp;
• Cung cấp thông tin gian dối về lợi ích của việc tham gia mạng lưới bán
hàng đa cấp, thông tin sai lệch về tính chất, công dụng của hàng hóa để dụ dỗ
người khác tham gia.
Hành vi bán hàng đa cấp bất chính theo luật cạnh tranh, bán hàng đa cấp
được hiểu là phương thức tiếp thị để bán lẻ hàng hóa pháp luật chỉ coi bán hàng đa
cấp là đối tượng của pháp luật cạnh tranh khi thuộc những trường hợp bị coi là bất
chính. Tại Việt Nam, về thái độ của nhà nước và pháp luật đối với bán hàng đa
cấp, có nhiều quan điểm khác nhau.
Có quan điểm cho rằng “cần cấm các hình thức bán hàng đa cấp” cho rằng
nó có quá nhiều khuyết tật, đem lại những hậu quả về kinh tế xã hội. có quan điểm
rằng “cần quản lý bán hàng đa cấp”. Theo quan điểm thứ hai thì bán hàng đa cấp

chỉ là cách thức được doanh nghiệp sử dụng để tiêu thụ hàng hóa, nên pháp luật
cần xây dựng cơ chế kiểm soát hợp lý, đảm bảo cho nó tồn tại, phát huy hiệu quả
và hạn chế các khuyết tật8.
1.3. Khái quát chung về bí mật kinh doanh và vấn đề xâm phạm bí mật kinh
doanh.
1.3.1. Khái niệm và đặc điểm bí mật kinh doanh
Khái niệm bí mật kinh doanh
8

Đăng tải trên website www.laodong.com.vn các số 359 ngày 25/12/2003 và số 53 ngày 22/2/2004 [truy
cập 12/9/2014.]

18