TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT TƯ PHÁP
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
NIÊN KHÓA 2011-2015
ĐỀ TÀI:
NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ HỤI – THỰC TIỄN TẠI
HUYỆN TIỂU CẦN, TỈNH TRÀ VINH
Giảng viên hướng dẫn:
Sinh viên thực hiện:
Ths. Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
Bộ môn Luật tư pháp
Phan Thị Ngọc Trinh
MSSV: 5116037
Lớp: Luật tư pháp 2 – K37
Cần Thơ, tháng 11 năm 2014
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến ba mẹ, người đã cực khổ và tạo
mọi điều kiện thuận lợi cho em về vất chất lẫn tinh thần trong suốt thời gian em theo học
tại trường.
Em xin cảm ơn Quý Thầy, Cô thuộc Khoa Luật, Đại học Cần Thơ đã truyền đạt
kiến thức, kinh nghiệm và giúp đỡ em trong quá trình học tập tại trường. Đặc biệt, em xin
chân thành cảm ơn Cô Nguyễn Thị Ngọc Tuyền đã tạo điều kiện và giúp đỡ em hoàn
thành luận văn này. Đồng thời, em xin gửi lời cảm ơn đến tập thể cán bộ Tòa án nhân dân
huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh và Ủy ban Nhân dân xã Ngãi Hùng, huyện Tiểu Cần, tỉnh
Trà Vinh. Trong thời gian thực tập tại cơ quan, em đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của
Cô, Chú, Anh, Chị tại đây.
Luận văn tốt nghiệp là đề tài nghiên cứu khoa học của bản thân sinh viên. Dù đã
nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của Cô Tuyền và cơ quan thực tập, luận văn vẫn còn một
số hạn chế nhất định do người viết còn hạn chế về kiến thức và thời gian. Vì vậy, người
viết rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Quý Thầy, Cô để luận văn được hoàn
chỉnh hơn.
Em xin chân thành cảm ơn ./.
Cần Thơ, ngày 23 tháng 11 năm 2014
Người thực hiện
Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ..............................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3
4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................3
5. Kết cấu của đề tài.................................................................................................... 3
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỤI THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
HIỆN HÀNH .......................................................................................................................4
1.1. Khái niệm, đặc điểm chung về hụi ........................................................................... 4
1.1.1. Khái niệm về hụi ....................................................................................................... 4
1.1.2. Đặc điểm về hụi ......................................................................................................... 7
1.2. Phân loại hụi ................................................................................................................ 8
1.2.1. Hụi không có lãi........................................................................................................ 8
1.2.2.Hụi có lãi.....................................................................................................................9
1.2.2.1. Hụi đầu thảo............................................................................................................ 10
1.2.2.2. Hụi hưởng hoa hồng ...............................................................................................11
1.3. So sánh hụi với một số hợp đồng khác..................................................................... 12
1.3.1. Hụi với hợp đồng vay tài sản ................................................................................... 12
1.3.2. Hụi với hợp đồng mượn tài sản............................................................................... 13
1.4. Lược sử phát triển tập quán “chơi hụi” ở Việt Nam qua các giai đoạn............. 14
1.4.1. Giai đoạn trước năm 1996 .......................................................................................14
1.4.2. Giai doạn từ năm 1996 đến năm 2006.................................................................... 15
1.4.3. Giai đoạn từ năm 2006 đến nay............................................................................... 17
1.5. Sự cần thiết ghi nhận pháp lý về hụi ........................................................................ 18
1.5.1. Đối với các chủ thể tham gia hụi............................................................................. 18
1.5.2. Đối với xã hội............................................................................................................. 19
CHƯƠNG 2: NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH
VỀ HỤI................................................................................................................................. 21
2.1. Chủ thể và đối tượng trong thỏa thuận về hụi .......................................................21
2.1.1. Chủ thể trong thỏa thuận về hụi ............................................................................. 21
2.1.2. Đối tượng trong thỏa thuận về hụi.......................................................................... 22
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
2.2. Điều kiện chung để thỏa thuận về hụi có hiệu lực ................................................. 23
2.2.1. Hình thức thỏa thuận về hụi....................................................................................23
2.2.2. Nội dung thỏa thuận về hụi ....................................................................................24
2.3. Sổ hụi và lãi suất trong hụi ........................................................................................25
2.3.1. Sổ hụi..........................................................................................................................25
2.3.2. Lãi suất trong hụi...................................................................................................... 26
2.4. Quyền và nghĩa vụ của những chủ thể tham gia hụi ............................................. 28
2.4.1. Quyền và nghĩa vụ của chủ hụi............................................................................... 28
2.4.1.1. Đối với hụi không có lãi .........................................................................................28
2.4.1.2. Đối với hụi có lãi .................................................................................................... 30
2.4.2. Quyền và nghĩa vụ của thành viên tham gia hụi................................................... 33
2.4.2.1. Đối với hụi không có lãi .........................................................................................33
2.4.2.2. Đối với hụi có lãi .................................................................................................... 34
2.5. Thời hiệu giải quyết tranh chấp hụi......................................................................... 36
2.6. Hình thức tranh chấp và giải quyết tranh chấp trong hụi ................................... 37
2.6.1. Hình thức tranh chấp trong hụi .............................................................................. 37
2.6.2. Hình thức giải quyết tranh chấp trong hụi ............................................................38
CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ HỤI TẠI HUYỆN
TIỂU CẦN, TỈNH TRÀ VINH VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ........................................ 40
3.1. Thực tiễn về hoạt động tham gia hụi và giải quyết tranh chấp hụi tại huyện Tiểu
Cần, tỉnh Trà Vinh ............................................................................................................. 40
3.1.1. Tình hình chung về hoạt động tham gia hụi .........................................................40
3.1.2. Tình hình giải quyết tranh chấp hụi....................................................................... 43
3.2. Một số vướng mắc qua việc giải quyết các vụ tranh chấp hụi và khó khăn trong
việc giải quyết hậu quả ...................................................................................................... 45
3.2.1. Vướng mắc trong việc giải quyết tranh chấp hụi .................................................. 45
3.2.2. Vấn đề khó khăn trong việc giải quyết hậu quả ....................................................51
3.3. Nguyên nhân của những vướng mắc khi giải quyết tranh chấp hụi trên địa bàn
huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh ........................................................................................52
3.3.1. Nguyên nhân từ các chủ thể tham gia hụi .............................................................52
3.3.2. Nguyên nhân về mặt pháp luật................................................................................ 53
3.4. Một số kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng
pháp luật về hụi .................................................................................................................. 55
3.4.1. Kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật về hụi ................................................... 55
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
3.4.2. Kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về hụi............................58
KẾT LUẬN..........................................................................................................................60
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, kéo theo đó đời sống của người dân cũng
ngày càng được nâng lên, do đó dẫn đến nhu cầu cần vốn đầu tư, kinh doanh, mua bán
ngày càng nhiều hơn. Nhưng việc vay vốn tại các tổ chức tín dụng và ngân hàng lại còn
một số hạn chế như cần các thủ tục khá phức tạp phiền hà và có thể thời gian chờ nhận
tiền khá lâu hoặc phải thế chấp tài sản. Trong khi đó một số người có đồng tiền nhàn rỗi,
không có nhu cầu kinh doanh, không muốn gửi ngân hàng nhưng vẫn muốn đồng tiền của
mình sinh lãi, khi cần có thể rút vốn nhanh chứ không bị ràng buộc như hợp đồng vay tài
sản. Một số người khác, đời sống đang gặp khó khăn, muốn có một hình thức tiết kiệm
hiệu quả để cải thiện đời sống của mình. Tất cả các mong muốn nêu trên đều có thể được
đáp ứng thông qua hình thức “chơi hụi” – một hình thức giao dịch theo tập quán được
hình thành từ lâu trong đời sống của người dân từ Bắc vào Nam và không phân biệt tầng
lớp, địa vị xã hội, ai có nhu cầu và đủ điều kiện đều có thể tham gia. Tuy nhiên, tính hợp
pháp của hình thức “chơi hụi” qua các thời kì lại có những quy định khác nhau. Bộ luật
Dân sự năm 1995 lại không quy định hình thức “chơi hụi” là một giao dịch hợp pháp và
được bảo vệ như các hình thức giao dịch khác nếu có xảy ra tranh chấp. Nhưng việc tham
gia trong người dân vẫn diễn ra thường xuyên và không ít trường hợp tranh chấp đã xảy
ra, dẫn đến quyền lợi của người tham gia không được bảo vệ. Do đó dẫn đến sự cần thiết
cần có một hành lang pháp lý bảo vệ lợi ích người tham gia hụi phù hợp với thực tế cuộc
sống vì đã có rất nhiều tranh chấp về vấn đề này. Mãi đến Bộ luật Dân sự năm 2005 pháp
luật nước ta đã thừa nhận hình thức “chơi hụi” là một giao dịch hợp pháp và được bảo vệ
như các hình thức giao dịch khác cụ thể quan hệ hụi được pháp luật ghi nhận tại Điều 479
Bộ luật Dân sự năm 2005 trong phần quy định về hợp đồng vay tài sản.
Hiện nay, nền kinh tế nước ta đang trong quá trình đổi mới, phát triển và hội nhập.
Hụi cũng có những chuyển biến mới, từ việc tham gia hụi nhằm mục đích tiết kiệm, tương
trợ là chủ yếu thì ngày nay hình thức hụi có lãi lại được người dân lựa chọn tham gia
nhiều hơn hụi không có lãi. Thực tế hình thức tham gia hụi đã mang lại cho người tham
gia những lợi ích đáng kể và thiết thực. Nhưng bên cạnh đó những tranh chấp về hụi cũng
xảy ra khá nhiều và phức tạp, bởi bản chất quan hệ hụi là mối quan hệ trong phạm vi
nhiều người. Và những tranh chấp hụi cũng đã để lại những hậu quả khó giải quyết.
Trong khi hiện nay, trình độ hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật của người tham gia còn
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
1
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
hạn chế, do đó có lúc đã để cho quyền và lợi ích của mình bị xâm phạm một cách đáng
tiếc mà lẽ ra tranh chấp đã xảy ra có thể ngăn ngừa được. Hơn nữa, khi tiếp cận vào thực
tiễn người viết được biết thì tỉnh Trà Vinh là một tỉnh có số lượng người tham gia hụi
cũng như tranh chấp về hụi diễn ra rất nhiều, do thời gian hạn chế nên người viết chọn
huyện Tiểu Cần – một huyện trong tỉnh làm điển hình để tìm hiểu về hoạt động tham gia
hụi cũng như những tranh chấp đã xảy ra trên địa bàn huyện. Qua thực tế áp dụng pháp
luật thì mặc dù hình thức tham gia hụi đã được pháp luật thừa nhận và bảo vệ thông qua
việc quy định hình thức hụi trong Bộ luật Dân sự năm 2005 và sự ra đời của Nghị định
144/2006/NĐ-CP của Chính Phủ về hụi, họ, biêu, phường, Công văn 40/KHXX ngày
06/4/2007 của Tòa án nhân dân tối cao về hướng dẫn thụ lý giải quyết tranh chấp về hụi.
Tuy nhiên, các quy định của pháp luật hiện hành khi áp dụng vào thực tiễn đã tồn tại một
số bất cập cần được sửa đổi, bổ sung để bảo vệ quyền lợi của người tham gia được tốt
hơn.
Từ những lí do trên người viết đã dựa trên những cơ sở lý luận, những quy định
của pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh về vấn đề
tham gia hụi cũng như những tranh chấp đã xảy ra trên địa bàn huyện, để từ đó tìm ra
những vướng mắc trong quá trình áp dụng pháp luật vào thực tiễn cũng như nguyên nhân
dẫn đến những tranh chấp và vướng mắc đó. Từ những nguyên nhân đó người viết đề ra
những kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật góp phần nâng cao hiệu quả áp dụng
pháp luật vào thực tiễn để bảo vệ quyền lợi của người tham gia được tốt hơn nên người
viết đã lựa chọn đề tài “Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu
Cần, tỉnh Trà Vinh” để trình bày trong luận văn này. Tuy đây là kết quả nghiên cứu bước
đầu, nhưng người viết mong muốn góp phần nhỏ bé vào nhiệm vụ xây dựng một môi
trường pháp lý nước nhà lành mạnh và khoa học.
2. Mục đích nghiên cứu
Người viết chọn đề tài này để nghiên cứu nhằm mục đích tìm hiểu một số vấn đề
về lý luận và hệ thống hóa lại các quy định của pháp luật có liên quan đến hụi để có cái
nhìn tổng hợp, khách quan, đồng thời nâng cao sự hiểu biết của bản thân về đề tài nghiên
cứu. Cũng như tìm hiểu thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh về hụi nhằm tìm ra
những hạn chế về mặt pháp luật và những vướng mắc thực tiễn trong quá trình giải quyết
tranh chấp trong các vụ án, từ đó có hướng bổ sung, hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực
này. Để tìm ra nguyên nhân của những vướng mắc, bất cập về mặt pháp luật và thực tiễn.
Qua đó người viết đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện những của quy định pháp
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
2
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
luật về hụi và góp phần nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong lĩnh vực tham gia hụi.
Đồng thời, người viết cũng mong muốn góp một phần nhỏ trong việc tuyên truyền pháp
luật và hình thành ở mọi người sự quan tâm đối với một vấn đề có tính phổ biến trong xã
hội hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Người viết nghiên cứu đề tài này dựa trên những quy định của pháp luật hiện hành
về vấn đề hụi. Trong đó người viết có sự liên hệ với quy định về hụi của pháp luật thời kì
trước để làm rõ vấn đề. Do thời gian nghiên cứu hạn chế nên người viết chỉ tìm hiểu
thống kê tình hình tham gia và số vụ tranh chấp hụi trên địa bàn huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà
Vinh và một vài trường hợp khác ở các huyện trong địa bàn tỉnh.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong luận văn này, người viết nghiên cứu đề tài dựa trên nền tảng duy vật biên
chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Cụ thể, người
viết đã sử dụng các phương pháp tổng hợp, phân tích các vấn đề về cơ sở pháp lý của hụi,
điều tra, thống kê để thu thập số liệu, thông tin cần thiết có liên quan đến đề tài, đồng thời
so sánh đối chiếu các quy định của pháp luật với nhau trong quá trình nghiên cứu nhằm
làm rõ vấn đề cần tìm hiểu.
5. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của đề tài
“Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh”
người viết đã chia ra làm 3 chương:
Chương 1: Khái quát chung về hụi theo pháp luật Việt Nam hiện hành.
Chương 2: Những quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về hụi.
Chương 3:.Thực tiễn giải quyết tranh chấp về hụi tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà
Vinh và một số kiến nghị.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
3
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỤI THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH
1.1. Khái niệm, đặc điểm chung về hụi
1.1.1. Khái niệm về hụi
Hụi hay còn được gọi là họ, biêu, phường là một loại giao dịch về tài sản theo hình
thức tập quán được hình thành từ rất lâu đời trong đời sống của nhân dân trên mọi miền
đất nước từ Bắc vào Nam. Sở dĩ hụi có nhiều tên gọi khác nhau là do cách gọi của từng
vùng, miền là không giống nhau. Cụ thể, miền Nam gọi là hụi, trong khi đó miền Bắc gọi
là họ, còn miền Trung thì lại gọi là biêu, phường. Tuy nhiên, dù cho tên gọi có khác nhau
nhưng về bản chất của nó là giống nhau. Tại khoản 1, Điều 479 Bộ luật Dân sự năm 2005
(sau đây gọi là BLDS 2005) có quy định về hụi như sau: “Họ, hụi, biêu, phường (sau đây
gọi chung là họ) là một hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thoả thuận
của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài
sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên”. Và dự thảo sửa
đổi BLDS 2005 cũng đã quy định về hụi tại Điều 465 với nội dung giống với quy định
của luật hiện hành.
Định nghĩa hụi, họ, biêu, phường (sau đây gọi chung là hụi) nêu trên tại Điều 479
BLDS 2005 là khá ngắn gọn và đầy đủ. Theo quy định trên cho ta thấy, trên cơ sở tự
nguyện, thỏa thuận lẫn nhau của một nhóm người tập hợp nhau lại, sau đó họ sẽ chọn ra
một người trong số họ làm chủ hụi, và những người còn lại là hụi viên. Tuy nhiên, cũng
có trường hợp một người sẽ đứng ra tập hợp một nhóm người lại và thỏa thuận với nhau
cùng tham gia dây hụi của mình và trường hợp này thì thường gặp trong thực tế nhiều
hơn. Các thành viên sẽ góp tiền hoặc tài sản khác như: vàng, lúa, …, theo từng phần hụi
của các dây hụi mà mình tham gia thông qua chủ hụi. Một thành viên trong dây hụi đó sẽ
được lĩnh giá trị các phần đóng góp của tất cả các thành viên thông qua việc lĩnh hụi khi
đến kì mở hụi (tùy theo hụi có lãi hay không có lãi thì việc xác định thành viên lĩnh hụi sẽ
khác nhau). Tới kì tiếp theo thì sẽ đến thành viên khác lĩnh hụi do đó nó tạo nên một chu
kì, một vòng tuần hoàn nhất định từ người lĩnh hụi đầu tiên cho đến hết dây hụi.1
Hụi có nhiều loại khác nhau tùy theo sự thỏa thuận của chủ hụi và các thành viên
như: hụi ngày, hụi tuần, hụi tháng, hụi 6 tháng, hụi mùa vụ, hụi năm, ... Tùy theo từng
loại mà có chu kì mở hụi và đóng hụi khác nhau.
1
Vũ Việt Phương: Giải quyết tranh chấp phát sinh từ họ, hụi trên cơ sở Bộ luật Dân sự 2005, Tạp chí
Nhà nước và Pháp luật, số 7, 2007, tr.58 – 64.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
4
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
Ví dụ: Bản án số 03/2013/DSST ngày 21/01/2013 của Tòa án nhân dân huyện Tiểu
Cần, tỉnh Trà Vinh thì nguyên đơn là bà Lâm Thị Mậu đã làm một dây hụi 3.000.000
đồng với chu kì mở hụi là 3 tháng mở hụi một lần2. Hoặc tại bản án số: 04/2013/DSST
ngày 21/01/2013 của Tòa án nhân dân huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh tại dây hụi thứ 4 thì
bà Lâm Thị Mậu là chủ hụi dây hụi có chu kì mở hụi và đóng hụi là một tháng một lần 3.
Chủ hụi là người tổ chức hụi, thu tiền hụi của các thành viên và giao tiền hụi cho
thành viên được lĩnh hụi ở mỗi kì lĩnh hụi cho tới khi kết thúc dây hụi. Tùy theo sự thỏa
thuận mà có các loại chủ hụi: Chủ hụi đồng thời là thành viên trong dây hụi (hụi không có
lãi và hụi đầu thảo); chủ hụi không đồng thời là thành viên trong dây hụi (chủ hụi hưởng
hoa hồng).4
Chủ thảo (đầu thảo) là chủ hụi trong dây hụi mà theo thỏa thuận các thành viên
góp đủ phần hụi của mình cho chủ hụi trước ngày (mở hụi) lĩnh hụi để chủ hụi, chủ thảo
lĩnh trong kì mở hụi đầu tiên mà không cần phải bỏ lãi như các thành viên còn lại trong
hụi đầu thảo và sẽ không được nhận lãi từ các thành viên lĩnh hụi tiếp theo. Trường hợp
này thì chủ hụi đồng thời là thành viên trong dây hụi.5
Chủ hụi hưởng hoa hồng là chủ hụi trong dây hụi mà theo thỏa thuận các thành
viên phải trả hoa hồng cho chủ hụi theo tỉ lệ tương ứng với phần hụi mà thành viên được
lĩnh hụi được nhận. Tỉ lệ theo thỏa thuận của các thành viên nhất trí thống nhất. Trường
hợp này thì chủ hụi không đồng thời là thành viên trong dây hụi, bởi chủ hụi trong hụi
hưởng hoa hồng luật không quy định cho chủ hụi được lĩnh hụi như đối với các trường
hợp khác.6
Thành viên là người tham gia dây hụi, góp phần hụi theo kì, được lĩnh hụi và thực
hiện các nghĩa vụ khác theo thỏa thuận. Một thành viên có thể tham gia nhiều phần hụi
trong một dây hụi hoặc nhiều thành viên cùng tham gia một phần hụi trong dây hụi nếu
được sự đồng ý của các thành viên còn lại.7
Phần hụi là số tiền hoặc tài sản khác đã được xác định theo thỏa thuận mà thành
viên phải góp trong mỗi kì mở hụi. Phần hụi phải là tài sản có thể giao dịch được.
2
Phụ lục 1.
Phụ lục 2.
4
Điều 5 Nghị định 144/2006/NĐ-CP của Chính phủ về hụi, họ, biêu, phường.
5
Vũ Việt Phương: Giải quyết tranh chấp phát sinh từ họ, hụi trên cơ sở Bộ luật Dân sự 2005, Tạp chí
Nhà nước và Pháp luật, số 7, 2007, tr.58 – 64.
6
Vũ Việt Phương: Giải quyết tranh chấp phát sinh từ họ, hụi trên cơ sở Bộ luật Dân sự 2005, Tạp chí
Nhà nước và Pháp luật, số 7, 2007, tr.58 – 64.
7
Điều 6 Nghị định 144/2006/NĐ-CP của Chính phủ về hụi, họ, biêu, phường.
3
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
5
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
Dây hụi gọi chung cho tất cả các phần hụi của các thành viên tham gia trong một kì
mở hụi.
Ví dụ: Một hụi tháng có mỗi phần hụi phải đóng mỗi tháng là 2.000.000 đồng và
có 15 phần hụi thì 15 phần hụi này được gọi chung là dây hụi có tiền góp mỗi tháng là
30.000.000 đồng (hụi không có lãi). Do đó dây hụi hay còn được hiểu là tổng số các thành
viên tham gia hụi.
Kì mở hụi là thời điểm được xác định theo sự thỏa thuận của các thành viên tham
gia hụi mà tại thời điểm đó từng thành viên được lĩnh hụi. Kì mở hụi được xác định là
khoảng thời gian từ người lĩnh hụi kì trước đến người lĩnh hụi kì sau, tùy vào từng loại
hụi mà có chu kì mở hụi khác nhau có thể là một ngày, một tuần, một tháng, 6 tháng, một
mùa vụ, một năm.
Hụi sống là phần hụi mà thành viên tham gia phải đóng theo chu kì mở hụi mà
chưa được lĩnh hụi. Riêng đối với hụi có lãi thì thành viên chưa lĩnh hụi chỉ phải đóng
phần hụi của mình sau khi đã trừ đi số tiền lãi mà thành viên lĩnh hụi phải chi trả lại cho
các thành viên còn lại.
Ví dụ: Trong một dây hụi tháng với mỗi phần hụi là 1.000.000 đồng và có 10 thành
viên tham gia gồm A1, A2, A3,…A10. Kì mở hụi đầu tiên A3 là người được lĩnh hụi (tùy
theo loại hụi mà có cách xác định người lĩnh hụi khác nhau). Như vậy phần hụi của các
thành viên còn lại được gọi là hụi sống họ phải đóng 1.000.000 đồng (hụi không có lãi)
cho chủ hụi để giao cho A3 hoặc các thành viên còn lại phải đóng một khoản tiền sau khi
trừ đi số tiền mà A3 đã bỏ lãi để được lĩnh hụi (đối với hụi có lãi).
Hụi chết là phần hụi mà thành viên tham gia trong dây hụi đã lĩnh hụi. Do đó vào
kì mở hụi tiếp theo của dây hụi thì thành viên đã lĩnh hụi không được lĩnh hụi nữa nhưng
phải đóng phần hụi đó cho đến khi hết dây hụi (trừ trường hợp thành viên tham gia nhiều
dây hụi thì có quyền lĩnh hụi cho đến hết các phần hụi đã tham gia). Đối với hụi có lãi thì
thành viên nào đã lĩnh hụi thì vào kì mở hụi tiếp theo ngoài việc không được lĩnh hụi và
phải đóng phần hụi đó cho đến hết dây hụi thì thành viên đó cũng sẽ không được trả lãi từ
thành viên lĩnh hụi tiếp theo. Tức hụi chết là số tiền mà thành viên đã lĩnh hụi phải đóng
theo số tiền của phần hụi được ấn định từ đầu.
Ví dụ: Tương tự trường hợp dây hụi tháng với mỗi phần hụi là 1.000.000 đồng và
có 10 thành viên tham gia. Kì mở hụi đầu tiên A3 là người được lĩnh hụi, như vậy phần
hụi của A3 sẽ trở thành hụi chết. Đến kì mở hụi tiếp theo A3 sẽ phải đóng số tiền tương
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
6
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
ứng với giá trị của phần hụi là 1.000.000 đồng cho đến khi thành viên cuối cùng lĩnh hụi
và cũng sẽ không được các thành viên lĩnh hụi sau trả lãi (hụi có lãi).8
1.1.2. Đặc điểm về hụi
Xét về bản chất thì hụi là một hình thức dành dụm của cải, một dạng giao dịch dân
sự dưới hình thức hợp đồng. Khi nguồn vốn rãnh rỗi họ đầu tư vào hụi xem như đây là
một cách để tiết kiệm, vì khi đến kì mở hụi nếu lĩnh hụi thì ngoài khoản tiền tiết kiệm
được họ còn có thêm một khoản khác gọi là lãi (nếu họ tham gia hụi có lãi) mà không cần
phải có giấy tờ thủ tục rờm rà như việc gửi tiết kiệm tại các ngân hàng. Hoặc khi cần huy
động nguồn vốn để làm việc họ có thể lĩnh hụi mà không cần phải đến ngân hàng để vay
với những thủ tục khá phức tạp và thời gian có thể chờ rất lâu mới có thể nhận được tiền,
vì vậy có thể họ sẽ bỏ lỡ một cơ hội nào đó.
Việc tham gia hụi dễ mà thủ tục cũng đơn giản nên thu hút khá nhiều người tham
gia ở mọi tầng lớp trong xã hội, hầu như ai cũng đã, đang tham gia hình thức này. Hình
thức tham gia hụi là việc tập trung của nhóm người tham gia đóng góp việc vay và cho
vay lẫn nhau. Vì vậy, hụi thể hiện đầy đủ đặc điểm của một hợp đồng vay tài sản – một
hình thức đặc biệt của hợp đồng vay tài sản.
Thứ nhất, hụi là một giao dịch dân sự, một hình thức đặc biệt của hợp đồng vay tài
sản, do đó hụi có đầy đủ đặc điểm pháp lý của một hợp đồng dân sự. Cụ thể, chính là sự
thỏa thuận để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên khi tham gia vào giao dịch này. Sự
thỏa thuận này phải phù hợp với mong muốn và ý chí của các bên, thể hiện ở việc nếu chủ
thể tham gia hụi do bị nhầm lẫn, đe dọa, lừa dối,… không phù hợp với ý chí của các bên
khi tham gia, về nguyên tắc hợp đồng sẽ bị vô hiệu theo quy định của pháp luật. Pháp luật
dân sự cho phép các bên tham gia giao dịch được tự do giao kết hợp đồng nhưng không
được trái với quy định của pháp luật và đạo đức xã hội.
Thứ hai, hụi là một dạng của hợp đồng vay tài sản, vì vậy hụi sẽ có một số đặc
điểm giống hợp đồng vay tài sản. Cụ thể, hụi là hợp đồng ưng thuận song vụ. Hợp đồng
ưng thuận là hợp đồng có hiệu lực kể từ thời điểm giao kết. Nếu hợp đồng giao kết bằng
miệng thì hợp đồng có hiệu lực khi các bên đã thỏa thuận với nhau về các vấn đề trong
hợp đồng, nếu hợp đồng giao kết bằng văn bản thì hợp đồng sẽ có hiệu lực khi bên cuối
cùng kí tên vào văn bản. Hợp đồng song vụ có nghĩa là các bên đều có quyền và nghĩa vụ
đối với nhau.
8
Vũ Việt Phương: Giải quyết tranh chấp phát sinh từ họ, hụi trên cơ sở Bộ luật Dân sự 2005, Tạp chí
Nhà nước và Pháp luật, số 7, 2007, tr.58 – 64.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
7
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
Thứ ba, khi tham gia vào giao dịch này các bên phải thực hiện trên cơ sở tự
nguyện, thiện chí, hợp tác và bình đẳng. Đặc điểm này cũng chính là bản chất của một
đồng dân sự. Có nghĩa khi tham gia vào giao dịch này thì mọi người đều bình đẳng với
nhau không phân biệt giới tính, tôn giáo, địa vị xã hội, hoàn cảnh kinh tế,… mọi người sẽ
có quyền và nghĩa vụ ngang nhau. Và một khi nguyên tắc bình đẳng không phân biệt đối
xử trên được đảm bảo thì sẽ kéo theo nguyên tắc tự nguyện cũng sẽ được đảm bảo. Tuy
nhiên trong thực tế khi xem xét thì để xác định xem có sự tự nguyện khi tham gia giao
dịch hay không là một công việc hết sức khó khăn và là một vấn đề khá phức tạp.
Thứ tư, việc tham gia hụi nó cũng thể hiện hình thức tín dụng trong dân gian. Bởi
lẽ, một người là chủ hụi với vai trò là trung gian tài chính sẽ huy động vốn. Người có thể
được làm chủ hụi trong thực tế là người thường có uy tín và được mọi người tin tưởng để
tham gia hụi nếu người đó kêu gọi nhiều người khác tham gia hoặc được bầu ra để làm
chủ hụi nếu nhiều người tự lập ra và thỏa thuận một người làm chủ hụi. Hơn nữa, quan hệ
hụi là mối quan hệ trong phạm vi nhiều người, việc lựa chọn người được vay tài sản thông
qua các hình thức khác nhau tùy theo loại hụi. Tư cách chủ thể trong hụi có sự thay đổi
trong suốt quá trình dây hụi diễn ra, có thể vào kì mở hụi lần này họ là người cho vay,
nhưng có thể vào kì mở hụi tiếp theo họ lại là người vay.
Pháp luật Việt Nam hiện hành quy định, việc tham gia hụi là nhằm mục đích tương
trợ, để dành của cải trong nhân gian. Do đó mọi hành vi lợi dụng việc tham gia hụi để cho
vay nặng lãi đều bị nghiêm cấm và bị xử lý theo quy định của pháp luật.
1.2. Phân loại hụi
Theo quy định tại Điều 4 Nghị định 144/2006/NĐ-CP ngày 27 tháng 11 năm 2006
của Chính Phủ quy định về hụi, họ, biêu, phường (sau đây gọi là Nghị định 144/2006/NĐCP) thì hụi được chia làm hai loại là hụi có lãi và hụi không có lãi, hụi có lãi được chia
thành hai loại hụi đầu thảo và hụi hưởng hoa hồng.
1.2.1. Hụi không có lãi
Theo quy định tại Điều 11 Nghị định 144/2006/NĐ-CP thì hụi không có lãi là hụi
mà theo sự thoả thuận giữa những người tham gia hụi, thành viên được lĩnh hụi nhận các
phần hụi khi đến kỳ mở hụi và không phải trả lãi cho các thành viên khác. Thành viên đã
lĩnh hụi có nghĩa vụ tiếp tục góp hụi để các thành viên khác được lĩnh cho đến khi thành
viên cuối cùng lĩnh hụi.9
9
Điều 11 Nghị định 144/2006/NĐ-CP của Chính Phủ về hụi, họ, biêu, phường.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
8
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
Như vậy, ta có thể thấy một điều rằng theo sự thỏa thuận của các thành viên tham
gia hụi, họ có thể chọn ra người lĩnh hụi trong kì mở hụi bằng lời nói theo quy ước từ
trước hoặc họ sẽ bốc thăm để chọn ra người lĩnh hụi. Người lĩnh hụi trong kì mở hụi sẽ
nhận được toàn bộ giá trị của dây hụi bằng cách nhân trực tiếp giá trị của phần hụi với
tổng số thành viên tham gia ta sẽ có được số tiền mà thành viên lĩnh hụi sẽ được nhận khi
lĩnh hụi thông qua chủ hụi. Tất cả các thành viên sẽ được số tiền như nhau khi lĩnh hụi, dù
họ lĩnh hụi trước hay sau thì tiền họ nhận được là giống nhau. Hình thức tham gia hụi này
là không có lãi và thành viên đã lĩnh hụi có nghĩa vụ đóng hụi cho đến khi thành viên cuối
cùng lĩnh hụi. Hình thức tham gia hụi này trong thực tế rất ít người tham gia, vì nó là loại
hụi không có lãi. Nhưng đây cũng là loại hụi ít xảy ra tranh chấp nhất và đối tượng tham
gia thường là những người có thu nhập ổn định.
Ví dụ: Một dây hụi gồm 15 thành viên tham gia, mỗi tháng mở hụi một lần với mỗi
phần hụi trị giá là 2.000.000 đồng. Vậy người lĩnh hụi trong kì mở hụi sẽ nhận được số
tiền hụi là 28.000.000 đồng ( 14 thành viên x 2.000.000 đồng), phần hụi của người lĩnh
hụi không phải đóng. Đến kì mở hụi tiếp theo thành viên đã lĩnh hụi phải đóng hụi chết
với số tiền là 2.000.000 đồng cho đến khi thành viên thứ 15 lĩnh hụi. Tất cả 15 thành viên
khi lĩnh hụi đều nhận được số tiền là như nhau.
1.2.2. Hụi có lãi
Hụi có lãi là hụi mà theo sự thoả thuận giữa những người tham gia hụi, thành viên
được lĩnh hụi nhận các phần hụi khi đến kỳ mở hụi và phải trả lãi cho các thành viên
khác. Thành viên đã lĩnh hụi có nghĩa vụ tiếp tục góp các phần hụi để các thành viên khác
được lĩnh cho đến khi thành viên cuối cùng lĩnh hụi10.
Đã gọi là hụi có lãi thì bản chất loại hụi này là kinh doanh, có mục đích sinh lời.
Có mục đích sinh lời nhưng không đồng nghĩa với việc ai tham gia cũng có lời, bởi vì có
trường hợp vì muốn lĩnh hụi trước nên có thành viên bỏ lãi cao dẫn đến việc tham gia vào
dây hụi này sẽ bị lỗ hoặc huề vốn mà không có lãi. Ngay từ đầu khi tham gia thì từng
thành viên cũng đã nhận biết được vấn đề này. Cách xác định người lĩnh hụi đối với hụi
có lãi là thành viên nào bỏ lãi cao nhất trong kì mở hụi sẽ được lĩnh hụi và phải trả lãi cho
các thành viên còn lại (trừ thành viên đã lĩnh hụi trước thì không cần trả lãi cho thành
viên đó), đối với hụi đầu thảo thì khi chủ hụi lĩnh hụi đầu tiên họ không cần phải bỏ lãi và
không cần trả lãi cho các thành viên còn lại, thành viên đã lĩnh hụi có nghĩa vụ đóng hụi
chết cho đến khi thành viên cuối cùng lĩnh hụi hoặc một cách xác định người được lĩnh
10
Điều 17 Nghị định 144/2006/NĐ-CP của Chính Phủ về hụi, họ, biêu, phường.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
9
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
hụi khác do các thành viên thỏa thuận. Người đã lĩnh hụi thì không được bỏ lãi trong kì
mở hụi tiếp theo trừ khi thành viên đó tham gia nhiều phần hụi trong một dây hụi, thì họ
có quyền bỏ lãi cho đến khi họ lĩnh hết các phần hụi. Và họ vẫn phải đóng hụi chết như
các thành viên khác tương ứng với số phần hụi mà họ đã tham gia.
Hụi có lãi bao gồm hai loại là hụi đầu thảo và hụi hưởng hoa hồng.
1.2.2.1. Hụi đầu thảo
Hụi đầu thảo là hụi mà theo sự thoả thuận giữa những người tham gia hụi, chủ hụi
được lĩnh toàn bộ các phần hụi trong một kỳ mở hụi và không phải trả lãi cho các thành
viên khác. Trong các kỳ mở hụi khác, thành viên trả lãi cao nhất được lĩnh hụi và phải trả
lãi cho các thành viên khác nhưng đối với chủ hụi (đầu thảo) thì không phải chia lãi cho
họ vì đã lĩnh hụi và là người phải đóng hụi chết.11
Trong lần mở hụi đầu tiên thì chủ hụi (đầu thảo) là người được lĩnh hụi và không
cần phải trả lãi cho các thành viên còn lại. Đây là một lợi thế dành cho chủ hụi của loại
hụi này. Và đây cũng là một cơ hội lớn để cho chủ hụi nào có ý định lừa đảo chiếm đoạt
tài sản của công dân thực hiện một cách dễ dàng hành vi của mình. Nhưng thực tế tìm
hiểu thì hầu như người dân không ưu chuộng loại hụi này.
Ví dụ: Một dây hụi gồm có 20 thành viên tham gia, giá trị của mỗi phần hụi là
1.000.000 đồng. Chủ hụi là người được lĩnh hụi đầu tiên và không phải trả lãi cho các
thành viên còn lại nên chủ hụi sẽ nhận được số tiền hụi là 19.000.000 đồng (19 thành viên
x 1.000.000 đồng), chủ hụi không phải đóng vì là người lĩnh hụi.
Trong kì mở hụi tiếp theo thì chủ hụi phải là người đóng hụi chết và thành viên nào
bỏ lãi cao nhất sẽ được lĩnh hụi và phải trả lãi cho các thành viên còn lại. Chẳng hạn như
trong ví dụ trên lần mở hụi tiếp theo A là người bỏ lãi cao nhất với số tiền là 200.000
đồng nên A sẽ là người được lĩnh hụi với số tiền là 15.400.000 đồng (18 thành viên x
800.000 đồng + 1.000.000 đồng của chủ hụi). A đã bỏ lãi 200.000 đồng nên được lĩnh hụi
vì vậy A phải trả lãi cho các thành viên còn lại mỗi người là 200.000 đồng trừ chủ hụi đã
lĩnh hụi. Do đó 18 thành viên còn lại sẽ chỉ phải đóng 800.000 đồng và chủ hụi phải đóng
hụi chết là 1.000.000 đồng.
Tương tự, trong các kì mở hụi tiếp theo cũng diễn ra như vậy cho đến thành viên
cuối cùng lĩnh hụi thì thành viên này không cần phải bỏ lãi do các thành viên còn lại đều
đã lĩnh hụi và phải đóng hụi chết nên số tiền người này nhận được khi kết thúc dây hụi sẽ
là 19.000.000 đồng.
11
Điều 19 Nghị định 144/2006/NĐ-CP của Chính Phủ về hụi, họ, biêu, phường.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
10
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
1.2.2.2. Hụi hưởng hoa hồng
Hụi hưởng hoa hồng là hụi mà theo sự thoả thuận giữa những người tham gia hụi,
chủ hụi có trách nhiệm thu phần hụi của các thành viên góp hụi để giao cho thành viên
được lĩnh hụi. Thành viên được lĩnh hụi phải trả lãi cho các thành viên khác và phải trả
một khoản hoa hồng cho chủ hụi. Mức hoa hồng do những người tham gia hụi thoả
thuận.12 Trong loại hụi này thì chủ hụi không đồng thời là thành viên tham gia hụi. Từng
thành viên tham gia hụi muốn lĩnh hụi thì họ phải tham gia bỏ lãi. Ai bỏ lãi cao nhất sẽ
được lĩnh hụi nếu có nhiều người cùng bỏ lãi cao nhất bằng nhau thì việc xác định người
lĩnh hụi sẽ theo sự thỏa thuận của các thành viên khi bắt đầu tham gia dây hụi. Người lĩnh
hụi phải trả lãi cho các thành viên còn lại và là người phải đóng hụi chết. Trong kì mở hụi
tiếp theo thì thành viên đó không được bỏ lãi (trừ trường hợp thành viên đó tham gia
nhiều phần hụi thì có thể bỏ lãi cho đến khi hết các phần hụi).
Mức hoa hồng mà người lĩnh hụi phải trả cho chủ hụi là số tiền do các thành viên
đã thỏa thuận, quy ước ngay từ đầu.
Ví dụ: Một dây hụi tháng gồm 10 thành viên với mỗi phần hụi có giá trị là
2.000.000 đồng và các thành viên đã thỏa thuận tiền hoa hồng mà người lĩnh hụi phải trả
cho chủ hụi là 500.000 đồng. Chẳng hạn, trong kì mở hụi đầu tiên A là người bỏ lãi cao
nhất với tiền lãi là 200.000 đồng và là người được lĩnh hụi do đó số tiền mà A sẽ nhận
được là 15.700.000 đồng (9 thành viên x 1.800.000 đồng – 500.000 đồng tiền hoa hồng
cho chủ hụi), do các thành viên còn lại mỗi người đóng 1.800.000 đồng vì đã được A trả
lãi cho mỗi người 200.000 đồng, A không phải đóng hụi bởi A là người lĩnh hụi và A phải
trả cho chủ hụi tiền hoa hồng là 500.000 đồng như đã thỏa thuận. Trong các lần mở hụi
tiếp theo A không được bỏ lãi nữa và là người phải đóng hụi chết. Nhưng thực tế tại địa
phương người viết tìm hiểu thì mức hoa hồng mà thành viên lĩnh hụi phải trả cho chủ hụi
thường là bằng 50% giá trị của phần hụi.
Tương tự cho đến khi thành viên cuối cùng được lĩnh hụi sẽ kết thúc dây hụi.
Thành viên cuối cùng này không cần phải bỏ lãi và số tiền người này nhận được sẽ là
17.500.000 đồng ( 9 thành viên x 2.000.000 đồng – 500.000 đồng). Đối với loại hụi này
càng về sau thì người lĩnh hụi sẽ càng có lãi cao.
12
Điều 24 Nghị định 144/2006/NĐ-CP của Chính Phủ về hụi, họ, biêu, phường.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
11
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
1.3. So sánh hụi với một số hợp đồng khác
1.3.1. Hụi với hợp đồng vay tài sản
Hụi là một dạng của hợp đồng vay tài sản bởi nó được quy định trong phần hợp
đồng vay tài sản. Do đó hụi sẽ có đầy đủ các đặc điểm của hợp đồng dân sự nói chung và
hợp đồng vay tài sản nói riêng. Bên cạnh những đặc điểm chung thì hụi vẫn có những đặc
điểm riêng của nó do nó được tách ra và quy định thành một điều luật riêng trong phần
hợp đồng vay tài sản.
Hợp đồng vay tài sản và hụi đều được kí kết dựa trên sự thỏa thuận của các bên về
việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự, phải tuân thủ các nguyên tắc
của hợp đồng nói chung. Cụ thể, hợp đồng phải được kí kết dựa trên cơ sở tự nguyện,
bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay thẳng. Tự do giao kết hợp đồng nhưng
không được trái pháp luật và đạo đức xã hội. Bên cạnh đó thì hợp đồng vay tài sản và hụi
đều là hợp đồng ưng thuận, song vụ. Hợp đồng ưng thuận có nghĩa là hợp đồng sẽ phát
sinh hiệu lực kể từ thời điểm hợp đồng được giao kết. Thời điểm hợp đồng giao kết có thể
thuộc các trường hợp, khi bên đề nghị trả lời chấp nhận đề nghị hoặc hợp đồng được giao
kết bằng miệng thì thời điểm giao kết là thời điểm các bên thỏa thuận với nhau về nội
dung hợp đồng hoặc thời điểm bên cuối cùng kí tên vào văn bản nếu hợp đồng được giao
kết bằng văn bản. Hợp đồng song vụ là hợp đồng mà các bên đều có nghĩa vụ đối với
nhau, mỗi bên đồng thời là người có nghĩa vụ và có quyền. Cả hai đều có trường hợp vay
có lãi và vay không có lãi. Vay có lãi có nghĩa là sau một thời gian bên vay vay của bên
cho vay thì bên vay có nghĩa vụ trả tài sản vay và một khoản khác gọi là lãi theo sự thỏa
thuận của các bên. Vay không có lãi có nghĩa là sau một thời gian vay thì bên vay có
nghĩa vụ trả tài sản vay mà không cần một khoản nào khác nữa cho bên cho vay. Đối
tượng của hợp đồng vay tài sản và thỏa thuận về hụi đều là tài sản có thể giao dịch được,
vật tiêu hao và cùng loại.
Tuy nhiên, về bản chất hụi giống với hợp đồng vay tài sản nhưng bản thân hụi lại
có những đặc điểm riêng của nó. Cụ thể, trong hợp đồng vay tài sản thì tư cách chủ thể
trong suốt quá trình từ khi hợp đồng được kí kết cho đến khi kết thúc hợp đồng sẽ không
thay đổi. Có nghĩa là bên nào là bên vay thì trong suốt quá trình hợp đồng được thực hiện
thì họ vẫn là bên vay, bên cho vay cũng vậy sẽ không có sự thay đổi. Tuy nhiên, trong hụi
lại có sự thay đổi tư cách chủ thể trong suốt quá trình thực hiện. Tức là ở kì mở hụi lần
này họ mang tư cách là bên vay, nhưng có thể ở kì mở hụi tiếp theo họ lại mang tư cách là
bên cho vay. Trường hợp hợp đồng vay tài sản có lãi thì bên cho vay là người đặt ra vấn
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
12
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
đề về lãi suất nhưng đối với hụi có lãi thì vấn đề lãi suất lại do bên đi vay tự đặt ra cho
mình (trừ chủ hụi đầu thảo và thành viên lĩnh hụi cuối cùng). Trong hụi thì quan hệ giữa
bên vay và bên cho vay nhiều khi chỉ thông qua trung gian là chủ hụi. Chủ hụi sẽ nhận
tiền của hụi viên này và giao cho hụi viên khác khi họ lĩnh hụi và hưởng một khoản tiền
gọi là hoa hồng nếu là hụi hưởng hoa hồng. Quan hệ giữa bên vay và bên cho vay trong
hụi xét về bản chất sẽ phức tạp hơn hợp đồng vay tài sản rất nhiều bởi hụi được thực hiện
trong mối quan hệ nhiều người.
1.3.2. Hụi với hợp đồng mượn tài sản
Hụi xét về bản chất giống với hợp đồng vay tài sản, vì vậy nó có đầy đủ đặc điểm
của hợp đồng dân sự nói chung. Hợp đồng mượn tài sản về bản chất nó cũng thể hiện đầy
đủ các đặc điểm của hợp đồng dân sự nói chung và hợp đồng mượn tài sản nói riêng. Do
đó, cả hợp đồng mượn tài sản và thỏa thuận về hụi đều được xây dựng dựa trên sự thỏa
thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự, phải
được giao kết dựa trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay
thẳng. Tức là khi giao kết sự thỏa thuận của các bên phải phù hợp với mong muốn và ý
chí của các bên, thể hiện ở việc nếu chủ thể tham gia do bị nhầm lẫn, đe dọa, lừa dối,…
không phù hợp với ý chí của các bên khi tham gia về nguyên tắc hợp đồng sẽ bị vô hiệu
theo quy định của pháp luật. Pháp luật dân sự cũng cho phép các bên tham gia giao dịch
được tự do giao kết hợp đồng nhưng không được trái với quy định của pháp luật và đạo
đức xã hội.
Bên cạnh những đặc điểm chung của một hợp đồng dân sự thì hợp đồng mượn tài
sản và hụi lại có những đặc điểm riêng để phân biệt. Cụ thể, hợp đồng mượn tài sản là
hợp đồng thực tại còn hụi về bản chất là hợp đồng ưng thuận. Tức là hợp đồng mượn tài
sản sẽ có hiệu lực kể từ thời điểm chuyển giao tài sản, dù hợp đồng có thể được giao kết
trước đó, còn thỏa thuận về hụi sẽ có hiệu lực kể từ thời điểm giao kết có nghĩa là nếu
thỏa thuận về hụi được giao kết bằng lời nói sẽ có hiệu lực sau khi các bên thỏa thuận
xong về mặt nội dung, còn thỏa thuận về hụi giao kết bằng văn bản thì sẽ có hiệu lực khi
bên cuối cùng kí tên vào văn bản. Hơn nữa, hợp đồng mượn tài sản chỉ chuyển giao quyền
sử dụng tài sản chứ không có chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên mượn, còn hụi thì
chuyển giao quyền sở hữu tài sản từ bên cho vay sang bên vay kể từ khi bên vay nhận
được tài sản vay. Ngoài ra, đối tượng của hợp đồng mượn tài sản là vật không tiêu hao,
tức là sau khi mượn một thời gian hoặc khi đã đạt được mục đích sử dụng thì bên mượn
phải trả tài sản lại cho bên cho mượn tài sản như ban đầu, còn đối tượng trong hụi là tài
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
13
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
sản có thể giao dịch được, sau khi vay một thời gian theo thỏa thuận chu kì của dây hụi
thì bên vay trả tài sản cho bên cho vay là vật cùng loại với tài sản vay (đối tượng trong
hụi là vật tiêu hao và cùng loại).
1.4. Lược sử phát triển tập quán “chơi hụi” ở Việt Nam qua các giai đoạn
1.4.1. Giai đoạn trước năm 1996
Hụi là một giao dịch tài sản theo tập quán được hình thành rất lâu trong đời sống
nhân dân và đã được các nhà nước trước đó công nhận. Bộ luật Dân sự Bắc Kì có quy
định tại Điều 1204 như sau: “phàm những hội để dành tiền và những hội cho vay lẫn
nhau như tham gia hụi (họ), hội hiếu hỉ, hội tư văn là tuân theo dân luật tục lệ, cùng khế
ước của người đương sự được lập ra”. Thời kì này thì việc tham gia hụi diễn ra cũng khá
phổ biến và cũng đã có nhiều văn bản hướng dẫn về việc tham gia hụi như sau: báo cáo sơ
kết công tác 5 tháng đầu năm 1989 của Tòa án nhân dân tối cao (phần về hình sự), cho
rằng tham gia hụi là một việc làm mang tính chất tương trợ lẫn nhau trong nhân dân lao
động. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp kẻ xấu lợi dụng việc tham gia hụi để lừa đảo chiếm
đoạt tài sản, cho vay nặng lãi gây ảnh hưởng rất xấu đến trật tự xã hội, gây mất đoàn kết
trong nhân dân. Có nhiều người tham gia hụi bị vỡ hụi đến mấy chục triệu đồng; nhiều
gia đình tan nhà nát cửa; nhiều vụ đánh chém lẫn nhau, có trường hợp có người đã phải tự
sát vì vỡ nợ. Vì vậy, Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ đạo các Tòa án nhân dân địa phương
cần xử lý nghiêm khắc đối với loại tội phạm này. Tùy từng trường hợp mà người phạm tội
bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
hoặc tội cho vay nặng lãi.
Theo Thông báo số 2590/PPLT ngày 10/8/1990 của Văn phòng Hội đồng Bộ
trưởng (nay là Văn phòng Chính phủ) về ý kiến chỉ đạo của Thường vụ Hội đồng Bộ
trưởng về chống tệ nạn xã hội “vỡ hụi” thì việc tổ chức hụi và tham gia hụi dưới mọi hình
thức đều bị nghiêm cấm. Khi phát hiện ra bất cứ tổ chức hoặc cá nhân nào tổ chức và
tham gia hụi, thì tùy từng mức độ nặng nhẹ mà xử lý hành chính, kỉ luật cán bộ, công
chức hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự người phạm tội. Ủy ban nhân dân các cấp cần chỉ
đạo các cơ quan nhà nước phối hợp với các đoàn thể, các tổ chức xã hội trong việc tuyên
truyền, giáo dục quần chúng nhân dân hiểu rõ được bản chất và tác hại của việc tham gia
hụi để không tổ chức hoặc tham gia hụi; đồng thời phát động nhân dân giúp chính quyền
và các cơ quan bảo vệ pháp luật phát hiện người làm chủ hụi để kịp thời ngăn chặn, loại
trừ tệ nạn “giật hụi”, “vỡ hụi” ở địa phương.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
14
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
Thông tư liên ngành số 04/TTLN ngày 8/8/1992 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện
kiểm sát nhân dân tối cao “Hướng dẫn giải quyết các tranh chấp về nợ hụi”. Theo hướng
dẫn này thì các tranh chấp về nợ hụi, Tòa án không được coi việc tham gia hụi là những
giao dịch bất hợp pháp để không thụ lý và giải quyết mà phải coi đây là một loại tranh
chấp về vay, nợ tài sản để thụ lý, giải quyết. Khi thụ lý giải quyết các loại tranh chấp này,
thì Tòa án chỉ buộc người nợ trả lại cho người đòi nợ phần vốn (tức là nợ gốc) mà không
buộc người nợ phải trả cho người đòi nợ một khoản lãi nào. Khi giải quyết phần nợ gốc
thì Tòa án căn cứ vào Thông tư số 01/TTLN ngày 10/1/1992 của Tòa án nhân dân tối cao,
Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp và Bộ Tài chính “Hướng dẫn việc xét xử và
thi hành án về tài sản trong các vụ án hình sự và dân sự” để giải quyết. Đối với những
tranh chấp về nợ hụi mà Tòa án phát hiện có dấu hiệu tội phạm, thì Tòa án chuyển hồ sơ
sang Viện Kiểm sát để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội.
Căn cứ vào hướng dẫn của Thông tư liên ngành số 04/TTLN ngày 8/8/1992, Tòa
án nhân dân các cấp đã thụ lý và giải quyết nhiều vụ tranh chấp về nợ hụi cho đến khi Bộ
luật Dân sự năm 1995 có hiệu lực thi hành vào ngày 01/7/1996 góp phần bảo vệ quyền,
lợi ích hợp pháp của công dân, tăng cường giữ gìn trật tự an toàn xã hội.13
1.4.2. Giai đoạn từ năm 1996 đến trước năm 2006
Kể từ ngày 01/7/1996 ngày Bộ luật Dân sự năm 1995 có hiệu lực thi hành, theo
quy định điểm 2, khoản 2 Nghị quyết của Quốc hội khóa IX kì hợp thứ 8 “Về việc thi
hành Bộ luật Dân sự” Tòa án nhân dân tối cao đã có Thông báo số 38/KHXX ngày
5/7/1996 “về việc hủy bỏ, chấm dứt thi hành, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới các quy
định pháp luật dân sự theo Nghị quyết của Quốc hội về việc thi hành Bộ luật Dân sự”.
Theo thông báo này thì Thông tư liên ngành số 04/TTLN ngày 8/8/1992 của Tòa án nhân
dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao “Hướng dẫn giải quyết các trang chấp về nợ
hụi” không còn hiệu lực áp dụng để giải quyết các tranh chấp về nợ hụi phát sinh từ việc
tham gia hụi xác lập từ ngày 01/7/1996.
Tiếp đó Tòa án nhân dân tối cao có Công văn số 49/KHXX ngày 20/5/1997 về một
số quy định trong tố tụng dân sự, Công văn số 120/KHXX ngày 27/10/1997 về tố tụng
dân sự, Công văn số 19/KHXX ngày 13/3/1998 về việc giải quyết tranh chấp về nợ
hụi,…, có nội dung: Thông tư liên ngành số 04/TTLN ngày 8/8/1992 không có hiệu lực
áp dụng đối với các tranh chấp về nợ hụi phát sinh từ ngày 01/7/1996. Do vậy nếu có đơn
13
Vũ Việt Phương: Giải quyết tranh chấp phát sinh từ họ, hụi trên cơ sở Bộ luật Dân sự 2005, Tạp chí
Nhà nước và Pháp luật, số 7, 2007, tr.58 – 64.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
15
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết các tranh chấp phát sinh từ việc tham gia hụi mà các
giao dịch này được xác lập từ ngày 01/7/1996, thì Tòa án chưa thụ lý để giải quyết. Nếu
Tòa án đã thụ lý mà chưa giải quyết xong thì phải ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ
án để chờ hướng dẫn mới. Tòa án cần giải thích cho đương sự rõ là đang chờ hướng dẫn
của các cơ quan có thẩm quyền ở Trung ương.
Sau ngày 01/7/1996, việc tham gia hụi trong nhân dân vẫn còn diễn ra rất phổ biến
nhiều tranh chấp phát sinh từ việc tham gia hụi gây hậu quả xấu đối với người dân dẫn
đến mất an ninh trật tự, an toàn xã hội. Do chưa có văn bản hướng dẫn của các cơ quan có
thẩm quyền ở Trung ương nên các tranh chấp có liên quan đến việc tham gia hụi xác lập
trước ngày 01/7/1996 vẫn chưa được Tòa án thụ lý giải quyết. Điều này đã gây bức xúc
trong nhân dân. Nhiều người có đơn yêu cầu Tòa án giải quyết. Nhiều Tòa án nhân dân
địa phương chính quyền, cấp ủy địa phương có Công văn đề nghị Tòa án nhân dân tối cao
phối hợp với các cơ quan hữu quan ở Trung ương tiến hành việc nghiên cứu và hướng dẫn
giải quyết các tranh chấp nợ hụi được xác lập từ ngày 01/7/1996 trở lại đây. Đặc biệt là
các đoàn Đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố đã có nhiều kiến nghị yêu cầu Tòa án
nhân dân tối cao phối hợp với các cơ quan hữu quan ở Trung ương sớm ban hành văn bản
hướng dẫn giải quyết các tranh chấp này để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và
an ninh trật tự trong cả nước.14
Tại ngày làm việc thứ 2, kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XI ngày 06/5/2005, Quốc
hội làm việc dưới sự điều khiển của phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn Yểu thảo luận về
một số nội dung còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Bộ luật Dân sự 2005.
Xung quanh vấn đề hụi, họ, đại biểu Quốc hội có nhiều ý kiến khác nhau. Nhiều
đại biểu cho rằng: Việc có quy định về hụi, họ trong dự thảo luật đã đáp ứng yêu cầu của
cuộc sống, tuy nhiên cần có quy định chặt chẽ về vấn đề này và cần có sự phân biệt rạch
ròi khái niệm hụi, họ; chỉ chấp nhận mức lãi suất từng thời điểm do Nhà nước quy định và
xử lý tương tự như hợp đồng vay tài sản. Đại biểu Hoàng Thanh Phú (Thái Nguyên), Đào
Xuân Nay (Bình Thuận), Đinh Hữu Tời (Nghệ An), Nguyễn Đức Dũng (Kom Tum) cho
rằng: hụi, họ đã hình thành từ lâu trong cuộc sống. Do chưa có luật điều chỉnh quan hệ
này nên nhiều người lợi dụng gây hậu quả rất xấu cho xã hội. Chính vì vậy cần có quy
định đầy đủ rõ ràng trong luật dân sự.
14
Vũ Việt Phương: Giải quyết tranh chấp phát sinh từ họ, hụi trên cơ sở Bộ luật Dân sự 2005, Tạp chí
Nhà nước và Pháp luật, số 7, 2007, tr.58 – 64.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
16
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
Hụi, họ là hình thức nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo
quy định của pháp luật, tuy nhiên Bộ luật Dân sự cần phải quy định cụ thể về hình thức lãi
suất, nghiêm cấm việc cho vay cao hơn lãi suất của các ngân hàng thương mại.
Đại biểu Huỳnh Thị Hường (Quảng Nam) lại cho rằng không nên quy định vấn đề
này trong Bộ luật Dân sự, vì thực chất hụi, họ không phải vì mục đích tương thân tương
ái, mà là vấn đề cho vay nặng lãi. Theo bà, chỉ nên quy định vấn đề này chung trong hợp
đồng vay mượn như ở chương XVIII hợp đồng dân sự, mục 4, khi có tranh chấp xảy ra sẽ
áp dụng điều luật này để giải quyết. Đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) lại cho rằng: Việc
quy định về hụi, họ trong luật dễ làm người dân hiểu lầm, lợi dụng quy định của pháp luật
để kinh doanh do vậy không nên quy định trong luật15. Về việc quy định hụi trong luật
Dân sự vẫn còn nhiều tranh cãi, cuối cùng thì Quốc hội cũng đã nhất trí thông qua và quy
định về vấn đề hụi thành một điều luật trong BLDS 2005.
1.4.3. Giai đoạn từ năm 2006 đến nay
Điều 479 BLDS 2005 có quy định về hụi như sau: “Họ, hụi, biêu, phường (sau đây
gọi chung là họ) là một hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thoả thuận
của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài
sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên. Hình thức
họi nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật.
Nghiêm cấm việc tổ chức họ dưới hình thức cho vay nặng lãi”.
Dự thảo sửa đổi BLDS 2005 cũng đã giữ lại quy định này và được quy định tại
Điều 465. Có nghĩa là cho đến thời điểm hiện tại luật vẫn cho phép và bảo vệ hoạt động
tham gia hụi trong nhân dân.
Tại điều 2 Nghị định 144/2006/NĐ-CP cũng có quy định chính sách của Nhà nước
về hụi như sau: “Quyền và lợi ích hợp pháp của những người tham gia họ nhằm mục đích
tương trợ trong nhân dân theo quy định của Nghị định này và các văn bản pháp luật khác
có liên quan được pháp luật bảo vệ. Nghiêm cấm việc tổ chức họ để cho vay nặng lãi, lừa
đảo, lạm dụng tín nhiệm hoặc các hành vi trái pháp luật khác để chiếm đoạt tài sản của
người khác”. Như vậy, ta có thể thấy Nhà nước ta vẫn thừa nhận và có chính sách nhằm
bảo vệ người tham gia hụi tránh khỏi những rủi ro khi tham gia hụi. Về bản chất tham gia
hụi trong nhân dân vẫn là một hình thức tương thân, tương ái, hỗ trợ lẫn nhau được đông
đảo mọi người tham gia không phân biệt nghề nghiệp, tuổi tác, giới tính, địa vị xã hội,…
15
Báo Tiền Phong: Tranh luận về quyền hiến xác, hụi, họ, và các hình thức sở hữu,
/>[truy cập ngày 29-8-2014].
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
17
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh
Những quy định của pháp luật về hụi – Thực tiễn tại huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
bất cứ ai cũng đều có quyền tham gia. Thời gian trôi qua hình thức tham gia hụi có lãi
càng được nhiều người tham gia và ưa chuộng hơn hết, bởi lẽ ngoài việc tiết kiệm thì khi
đến lĩnh hụi còn có thêm một khoản khác được xem là lãi (hụi có lãi). Mọi người có thể
vay tiền, tài sản lẫn nhau mà không cần phải đến ngân hàng với các thủ tục phức tạp và
thời gian chờ đợi có thể khá lâu. Lợi ích từ việc tham gia hụi trên thực tế là rất lớn, nhiều
người có thể trả nợ, mua sắm các vật dụng trong gia đình hoặc đóng tiền học, mua sách
vở cho con nhờ vào số tiền mỗi khi lĩnh hụi. Tham gia hụi lợi ích có rất nhiều nhưng bên
cạnh đó cũng còn lắm rủi ro cho người tham gia, bởi thực tế việc tham gia hụi dựa trên sự
tin tưởng, uy tín lẫn nhau nên việc xảy ra rủi ro là chuyện rất bình thường. Do đó việc quy
định vấn đề hụi trong luật và ban hành các văn bản hướng dẫn giải quyết các tranh chấp
về hụi là thực sự cần thiết nhằm bảo vệ quyền lợi của người tham gia.
Ngày 06/04/2007 Tòa án nhân dân tối cao đã có Công văn số 40/KHXX hướng dẫn
giải quyết tranh chấp về hụi. Do đó Điều 479 BLDS 2005, Nghị định 144/2006/NĐ-CP và
Công văn số 40/KHXX là những căn cứ pháp lý để Tòa án thụ lý và giải quyết các tranh
chấp về hụi hiện nay.
1.5. Sự cần thiết ghi nhận pháp lý về hụi
1.5.1. Đối với các chủ thể tham gia hụi
Qua hình thức tham gia hụi, nếu nhìn theo phương diện tích cực, có thể nói về bản
chất việc tham gia hụi khá hay, tạo điều kiện để các cá nhân có thể có được một số tiền
lớn vay từ những người cùng tham gia, thay vì phải đi vay của ngân hàng, lại không cần
thủ tục phiền phức gì cả. Hình thức góp, trả cũng đơn giản, nhẹ nhàng, thuận tiện.
Có nhiều gia đình nhờ vào việc tham gia hụi họ có thể sắm được nhiều vật dụng
trong gia đình hoặc giải quyết những khó khăn trong cuốc sống khi lĩnh hụi. Tham gia hụi
ngoài việc mọi người có thể vừa giúp đỡ nhau khi gặp khó khăn mang tính chất tương
thân, hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc sống hằng ngày. Nó còn giúp cho mối quan hệ tình làng,
nghĩa xóm càng trở nên khắng khít, đoàn kết hơn.
Qua thực tế tìm hiểu thì nhiều phụ huynh có con đang học đại học, cao đẳng, trung
cấp chuyên nghiệp,… thì việc tham gia hụi dường như đã trở nên rất quen thuộc đối với
họ. Mục đích của họ tham gia hụi là để tích lũy tiền mỗi khi đến tháng con cần tiền trang
trãi việc học hoặc đến học kì mới con cần phải đóng tiền học phí hoặc nhiều người lớn
tuổi tham gia hụi có thể dành dụm được khoản tiền tiết kiệm khi có ốm bất ngờ thì số tiền
đó sẽ có tác dụng mà không phải nhờ đến con cháu.
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền
18
SVTH: Phan Thị Ngọc Trinh