- Trang chủ >>
- Thạc sĩ - Cao học >>
- Luật
bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.02 MB, 75 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT THƯƠNG MẠI
-------
BẢO HIỂM KHÁCH DU LỊCH TRONG
NƯỚC THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Giảng viên hướng dẫn:
ĐOÀN NGUYỄN MINH THUẬN
Sinh viên thực hiện:
LÊ THANH LÂM
MSSV: 5115898
Lớp: Luật Thương Mại 2 – K37
Cần Thơ, tháng 11 năm 2014
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
LỜI CẢM ƠN
Trải qua bốn năm ngồi trên ghế giảng đường Đại học, với biết
bao kỉ niệm thời sinh viên, cùng với quá trình nỗ lực của bản thân,
không ngừng cố gắng, không ngừng học hỏi và giờ đây cánh cửa Đại
học dần khép lại mang theo khi rời khỏi ghế nhà trường là những tri
thức mà thầy cô đã tận tình truyền đạt.
Em xin gởi lời cảm ơn sâu sắc đến cha mẹ, đấng sinh thành đã
sinh em ra và nuôi em khôn lớn, đã dìu dắt em trưởng thành để có một
tương lai tốt đẹp như ngày hôm nay. Em cũng xin gởi lời cám ơn chân
thành nhất đến quý thầy cô khoa Luật – Đại học Cần Thơ, và đặc biệt
là cô Đoàn Nguyễn Minh Thuận đã tận tình, hướng dẫn, giúp đỡ em
rất nhiều trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình. Em
xin chúc quý thầy cô luôn dồi dào sức khỏe và thành công trong công
tác giảng dạy của mình.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
--------......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
--------......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 2
3. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 2
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn đóng góp của luận văn ..................................... 3
6. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 3
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO HIỂM KHÁCH DU LỊCH
TRONG NƯỚC ..................................................................................................... 5
1.1 Lý luận chung về bảo hiểm khách du lịch trong nước ................................... 5
1.1.1 Bảo hiểm thương mại ................................................................................. 5
1.1.1.1 Khái niệm bảo hiểm thương mại........................................................... 5
1.1.1.2 Đặc điểm của bảo hiểm thương mại ...................................................... 7
1.1.2 Khái quát chung về bảo hiểm khách du lịch trong nước .............................. 9
1.1.2.1 Khái niệm bảo hiểm khách du lịch trong nước ...................................... 9
1.1.2.2 Đặc điểm bảo hiểm khách du lịch trong nước ..................................... 10
1.1.2.3 Mục đích bảo hiểm khách du lịch trong nước ...................................... 13
1.2 Khái quát chung về hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước ............ 14
1.2.1 Khái niệm hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước.......................... 14
1.2.2 Đặc điểm của hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước...................... 15
1.2.3 Nguyên tắc thực hiện hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước ......... 19
1.2.4 Phân loại hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước ............................ 20
1.2.4.1 Hợp đồng bảo hiểm ............................................................................ 20
1.2.4.2 Hợp đồng bảo hiểm tại khách sạn ..................................................... 20
1.2.4.3 Hợp đồng bảo hiểm tại điểm ............................................................... 20
1.3 Pháp luật điều chỉnh về bảo hiểm khách du lịch trong nước ...................... 21
CHƯƠNG 2: BẢO HIỂM KHÁCH DU LỊCH TRONG NƯỚC ...................... 23
2.1 Đối tượng và phạm vi của hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước .. 23
2.1.1 Đối tượng của hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước ................... 23
2.1.2 Phạm bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước ........... 28
2.2 Số tiền bảo hiểm và phí bảo hiểm ................................................................. 27
2.2.1. Số tiền bảo hiểm ..................................................................................... 27
2.2.2 Phí bảo hiểm ........................................................................................... 28
2.3 Giám định tổn thất và bồi thường tổn thất .................................................. 29
2.3.1 Giám định tổn thất .................................................................................. 29
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
2.3.2 Bồi thường tổn thất ................................................................................. 31
2.4 Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch
trong nước ........................................................................................................... 33
2.4.1 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm ...................... 33
2.4.1.1 Quyền của doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm .................................. 33
2.4.1.2 Nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm .............................. 37
2.4.2 Quyền và nghĩa vụ của người tham gia bảo hiểm ...................................... 38
2.4.2.1 Quyền của người tham gia bảo hiểm .................................................. 39
2.4.2.2 Nghĩa vụ của bên tham gia bảo hiểm .................................................. 40
2.4.3 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh du lịch .......................... 40
2.4.3.1 Quyền của doanh nghiệp kinh doanh du lịch ....................................... 42
2.4.3.2 Nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh du lịch .................................. 45
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH
CỦA PHÁP LUẬT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐỂ PHÁT TRIỂN BẢO
HIỂM KHÁCH DU LỊCH TRONG NƯỚC ...................................................... 49
3.1 Thực trạng về bảo hiểm khách du lịch trong nước ở Việt Nam .................. 49
3.1.1 Tình hình thị trường Việt Nam về bảo hiểm khách du lịch trong nước ....... 49
3.1.2 Vấn đề về nghĩa vụ cung cấp thông tin ...................................................... 51
3.1.2.1 Thực trạng ............................................................................................. 51
3.2.2.2 Giải pháp ............................................................................................... 53
3.1.3 Vấn đề về chuyển nhượng hợp đồng bảo hiểm.......................................... 54
3.1.3.1 Thực trạng ............................................................................................. 54
3.1.3.2 Giải pháp .............................................................................................. 55
3.2 Một số kiến nghị để hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm khách du lịch trong
nước...................................................................................................................... 56
3.2.1 Kiến nghị hoàn thiện các quy định của pháp luật ...................................... 56
3.2.2 Các giải pháp khác để hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm khách du lịch
trong nước............................................................................................................ 59
3.2.2.1 Đối với nhà nước ................................................................................... 59
3.2.2.2 Đối với ngành du lịch để hoàn thiện pháp luật bảo hiểm khách du lịch
trong nước ............................................................................................................. 60
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 62
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
LỜI NÓI ĐẦU
------1. Lí do chọn đề tài
Trong thời kỳ hội nhập, nền kinh tế Việt Nam đang có một bước phát triển khá
cao và ổn định so với các nước trong khu vực và thế giới. Để có được thành quả đó là
nhờ có sự đóng góp của tất cả các ngành và tất cả các thành phần kinh tế, trong đó
phải kể đến sự đóng góp của hoạt động thương mại. Là một bộ phận của nền kinh tế
thế giới, ngành bảo hiểm hay cụ thể hơn là thị trường bảo hiểm khách du lịch trong
nước ở Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó.
Cùng với sự phát triển của đất nước và tốc độ tăng trưởng ngoạn mục của nền
kinh tế trong những năm gần đây làm cho đời sống của người dân được cải thiện rõ
rệt, thu nhập bình quân đầu người tăng đã kéo theo nhu cầu nghỉ ngơi, khám phá, giải
trí, thư giãn và các loại hình dịch vụ khác nhằm đem lại lợi ích tinh thần cho người
dân chính vì vậy mà ngành du lịch đã phát triển mạnh kéo theo cơ hội cho các dịch vụ
đi kèm trong hoạt động du lịch, trong đó có bảo hiểm khách du lịch trong nước. Bảo
hiểm khách du lịch trong nước là loại hình dịch vụ mà bản chất của nó là gắn liền
cùng với hoạt động du lịch, một hoạt động đã và đang ngày càng phát triển hết sức
mạnh mẽ trong nền kinh tế hiện đại ngày nay, bảo hiểm du lịch nói chung và đối với
bảo hiểm khách du lịch trong nước nói riêng đang đứng trước một tiềm năng và cơ hội
vô cùng to lớn cho sự mở rộng và phát triển của mình.
Bảo hiểm khách du lịch trong nước chỉ được biết đến dưới góc độ là một dịch
vụ kèm theo trong các hợp đồng du lịch. Vì thế, phần lớn mọi người tham gia đi du
lịch vẫn chưa thấy được tầm quan trọng và nhận thức được hết tác dụng của loại hình
bảo hiểm này trong chuyến hành trình của mình. Còn tại các doanh nghiệp kinh doanh
du lịch, nghiệp vụ bảo hiểm khách du lịch trong nước còn chiếm tỷ trọng nhỏ trong
tổng doanh thu phí và loại hình dịch vụ này cũng chưa được quan tâm nên còn chậm
phát triển và việc mua bảo hiểm cho khách du lịch tại các doanh nghiệp kinh doanh du
lịch vẫn còn hạn chế. Trong đó, còn do nguyên nhân những quy định của pháp luật về
loại hình này còn chưa hoàn chỉnh, còn nhiều mặt hạn chế.
Nhìn nhận được tầm quan trọng của vấn đề này cùng với những kiến thức đã
học dựa trên cơ sở quan điểm của những nghiên cứu trước đó và thấy được nhiều
điểm mới cần phát triển thêm cho đề tài nghiên cứu nên người viết đã chọn đề tài:
“Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam” để làm đề tài luận
văn tốt nghiệp cho mình.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 1
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
2. Phạm vi nghiên cứu
Khi nghiên cứu về đề tài này dựa trên những nền tảng của những nghiên cứu
trước đó người viết tập trung nghiên cứu các vấn đề nằm trong phạm vi của luận văn
về các quy định của pháp luật điều chỉnh vấn đề bảo hiểm khách du lịch trong nước cụ
thể là về hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước, những quy định về đối tượng,
phạm vi bảo hiểm, vấn đề giám định và bồi thường tổn thất cũng như quyền và nghĩa
vụ các bên khi ký hợp đồng tham gia bảo hiểm khách du lịch trong nước. Từ đó, đề ra
giải pháp nhằm để hoàn thiện và giúp cho hoạt động bảo hiểm khách du lịch trong
nước ngày càng phát triển hơn.
3. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của người viết là nhằm làm rõ các quy định của pháp luật
nhằm điều chỉnh về các vấn đề của bảo hiểm khách du lịch trong nước, qua đó bảo vệ
quyền và nghĩa vụ của các bên khi tham gia ký kết hợp đồng bảo hiểm, xem xét tính
chính xác, đúng đắn và hiệu quả của các quy định đó trên cơ sở khoa học và thực tế.
Qua đó, người viết tiếp thu và ghi nhận những điểm mới và những điểm mà pháp luật
quy định còn hạn chế, chưa phù hợp, những thiếu sót và từ đó người viết đưa ra quan
điểm của mình để hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm khách du lịch trong nước đối với
những vấn đề còn vướng mắc đang tồn tại. Và mục đích nghiên cứu cuối cùng của
người viết là muốn đóng góp một phần nhỏ kiến thức của mình trong việc xây dựng
và hoàn thiện hệ thống khung pháp lý hiệu quả hơn nhằm để bảo vệ quyền lợi khách
du lịch, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm và các doanh nghiệp kinh doanh du lịch
một cách tốt nhất.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình hoàn thành luận văn, người viết đã sử dụng các phương pháp
nghiên cứu cụ thể như: phương pháp phân tích luật viết, phương pháp so sánh, tổng
hợp, phương pháp liệt kê, phương pháp thu thập tổng hợp và xử lý thông tin, phương
pháp nghiên cứu tài liệu để thực hiện cho đề tài nghiên cứu của mình. Cụ thể, người
viết tiến hành phân tích và làm rõ các nội dung kiến thức chuyên môn và từ đó xây
dựng nên cơ sở lý luận cho vấn đề cần nghiên cứu. Tiến hành trình bày các quy định
của pháp luật, giải thích và chỉ ra các mặt tích cực và những điểm còn bất cập tồn tại
trong các quy định. Qua đó, so sánh đánh giá giữa cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý có
mâu thuẫn hay không thống nhất với nhau. Bên cạnh đó, người viết còn thu thập
những sự kiện và thống kê các số liệu thực tế để chứng minh cho các vấn đề đã nêu.
Vì vậy, người viết muốn tổng hợp các vấn đề đã nêu thành một khối thống nhất nhằm
để giúp cho người đọc có một cái nhìn tổng quát và nhìn nhận đúng bản chất của vấn
đề.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 2
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn đóng góp của luận văn
Bảo hiểm khách du lịch trong nước là loại hình bảo hiểm vẫn còn chưa phát
triển mạnh và khá mới mẻ, chính vì vậy kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần
vào việc nghiên cứu và hoàn thiện các quy định của pháp luật điều chỉnh về bảo hiểm
khách du lịch trong nước. Đồng thời, chỉ ra những điểm còn chưa phù hợp giữa quy
định của pháp luật và thực tiễn áp dụng, góp phần tạo môi trường pháp lý chuẩn mực
hơn cho hoạt động bảo hiểm khách du lịch trong nước, thúc đẩy hoạt động du lịch và
bảo hiểm phát triển nhằm nâng cao đời sống kinh tế, xã hội, và nhất là trong giai đoạn
hiện nay khi đất nước ta đã hội nhập nền kinh tế quốc tế.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời nói đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn
gồm 3 chương:
Chương 1: Khái quát chung về bảo hiểm khách du lịch trong nước.
Ở chương này, khái quát chung về khách du lịch trong nước, từ đó người viết
đã nêu lên được mục đích, vai trò của bảo hiểm trên thực tế. Những vấn đề chung về
bảo hiểm là nền tảng cho sự phát triển của nhiều loại hình bảo hiểm khác nhau, trong
đó bảo hiểm khách du lịch trong nước đang dần hình thành và hoàn thiện thông qua
các quy định của pháp luật về hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước. Trong
chương này người viết cũng trình bày khái quát vấn đề pháp luật điều chỉnh về bảo
hiểm khách du lịch trong nước, nhằm giúp cho người đọc nắm được những quy định
của pháp luật điều chỉnh vấn đề này và dễ dàng tiếp cận chương 2 của luận văn.
Chương 2: Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam.
Chương này, người viết đi sâu vào phân tích những quy định của pháp luật về
chủ thể, nội dung, đối tượng, phạm vi được bảo hiểm, số tiền bảo hiểm và phí bảo
hiểm, kể cả những quy định về giám định tổn thất và giải quyết bồi thường tổn thất.
Đặc biệt, người viết còn đề cập đến những quy định của pháp luật về quyền và nghĩa
vụ của các bên tham gia hợp đồng bảo hiểm khác du lịch trong nước. Và đây cũng
chính là cơ sở để người viết đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện những quy định
của pháp luật tại chương 3.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 3
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
Chương 3: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động của bảo hiểm khách du lịch trong nước.
Trong chương này, người viết dựa trên cơ sở lý luận chung ở chương 1, kết hợp
với việc phân tích pháp luật ở chương 2 và đối chiếu những vấn đề tồn tại, vướng mắc
của pháp luật so với điều kiện thực tế khi áp dụng, người viết đã đề xuất một số giải
pháp nhằm hoàn thiện hơn quy định của pháp luật về bảo hiểm khách du lịch trong
nước đang được quan tâm đặc biệt ở Việt Nam.
Trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình, em nhận được sự
giúp đỡ của gia đình, nhà trường cùng các bạn, nhất là của các thầy cô trong khoa
Luật và đặc biệt là cô Đoàn Nguyễn Minh Thuận đã hướng dẫn tận tình, giúp đỡ em
rất nhiều để em có thể hoàn thành tốt luận văn của mình. Trong quá trình hoàn thành
luận văn tốt nghiệp cùng với sự nỗ lực của bản thân do kiến thức và thời gian còn hạn
chế nên không tránh những sai sót, người viết rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến
của thầy cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện tốt hơn.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 4
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO HIỂM KHÁCH DU
LỊCH TRONG NƯỚC
1.1 Lý luận chung về bảo hiểm khách du lịch trong nước
1.1.1 Bảo hiểm thương mại
1.1.1.1 Khái niệm bảo hiểm thương mại
Bảo hiểm thương mại là loại hình bảo hiểm hiện nay được triển khai rộng rãi
khắp các nước trên thế giới. Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm thương mại gắn liền
với cuộc đấu tranh để sinh tồn của con người trước những nguy cơ rủi ro có thể xảy ra
bất kỳ lúc nào gây thiệt hại không những về của cải vật chất mà cả tính mạng, sức
khỏe con người.1 Chẳng hạn: Rủi ro do tự nhiên gây ra như các hiện tượng bão lụt,
động đất, núi lửa; rủi ro do sụ tiến bộ của khoa học kỹ thuật như tai nạn do phương
tiện giao thông vận tải gây ra, tai nạn lao động; hay rủi ro do môi trường xã hội như
hiện tượng trộm cắp, chiến tranh... Để đối phó với các nguy cơ có thể xảy ra gây thiệt
hại cho con người, đã có nhiều biện pháp được sử dụng. Trên quan điểm quản lý rủi
ro, các biện pháp này được chia thành hai nhóm: Một là, nhóm các biện pháp kiểm
soát rủi ro bao gồm các biện pháp né tránh rủi ro, ngăn ngừa tổn thất và giảm thiểu tổn
thất. Hai là, nhóm các biện pháp tài trợ rủi ro bao gồm các biện pháp đi vay, tích lũy
để dành, tương trợ nhau và bảo hiểm. Trong thực tế, các biện pháp này tồn tại song
song, nhưng bảo hiểm được coi là biện pháp hữu hiệu nhất. Hiện nay, có nhiều quan
niệm về bảo hiểm thương mại. Dưới góc độ chuyển giao rủi ro, “bảo hiểm là một cơ
chế, theo cơ chế này một người, một doanh nghiệp hay một tổ chức chuyển nhượng
rủi ro cho doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp đó sẽ bồi thường cho người được bảo
hiểm các tổn thất thuộc phạm vi bảo hiểm và phân chia giá trị thiệt hại giữa tất cả
những người được bảo hiểm”. Dưới góc độ kỹ thuật bảo hiểm, bảo hiểm thương mại
được hiểu là “biện pháp chia nhỏ tổn thất của một hay một hay một số ít người khi gặp
một loại rủi ro dựa vào một quỹ chung bằng tiền được lập bởi sự đóng góp của nhiều
cùng có khả năng gặp rủi ro đó thông qua hoạt động của công ty bảo hiểm”. Dưới góc
độ pháp lý, bảo hiểm thương mại là “một thỏa thuận qua đó người tham gia bảo hiểm
cam kết trả cho doanh nghiệp bảo hiểm một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm cho mình
hoặc cho người thứ ba. Ngược lại, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm cũng dựa vào
đó cam kết trả một khoản tiền bồi thường khi có rủi ro xảy ra gây tổn thất”.3 Theo
Dennis Kessler thì “Bảo hiểm là sự đóng góp của số đông và sự bất hạnh của số ít”.
Còn theo Monique Gaullier định nghĩa “Bảo hiểm là nghiệp vụ qua đó, một bên là
người được bảo hiểm cam đoan trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm thực hiện mong
1
PGS.TS Nguyễn Viết Vượng: Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Nhà xuất bản Lao động, 2006. Trang 184.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 5
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
muốn để cho mình hoặc để cho người thứ ba trong trường hợp xảy ra rủi ro sẽ nhận
được một khoản tiền đền bù các tổn thất được trả bởi một bên khác đó là người bảo
hiểm. Người bảo hiểm nhận trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro và đền bù các thiệt hại
theo các phương pháp thống kê”. Từ điển thuật ngữ kinh doanh bảo hiểm do Bảo Việt
phát hành năm 2002 định nghĩa: “Bảo hiểm (insurance) là cơ chế chuyển giao hợp
đồng gánh nặng hậu quả của một số rủi ro thuần túy bằng cách chia sẻ rủi ro cho nhiều
người cùng gánh chịu”.
Theo Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010 của Việt
Nam thì “kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục
đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo
hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp kinh doanh
bảo hiểm trả tiền bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường
cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm”.
Các quan niệm trên dù định nghĩa bảo hiểm thương mại theo những cách thức
khác nhau nhưng đều thể hiện bản chất của bảo hiểm nói chung đó là sự san sẻ rủi ro
trên cơ sở quy luật số lớn của cá nhân và tổ chức trong xã hội thông qua hoạt động của
các tổ chức bảo hiểm. Về cơ bản, bản chất của bảo hiểm thương mại được thể hiện ở
những nội dung sau:
Bảo hiểm thương mại là sự chia sẻ rủi ro trên cơ sở khoa học quy luật số lớn.
Không như các hoạt động sản xuất kinh doanh khác là doanh nghiệp có thể xác định
được giá thành và giá bán sản phẩm trên cơ sở các chi phí đầu vào đã bỏ ra, hoạt động
kinh doanh bảo hiểm có sự “đảo ngược chu kỳ kinh doanh”, đó là thu phí bảo hiểm để
hình thành quỹ tài chính trước khi thực hiện giải quyết bồi thường. Dựa vào cơ sở
khoa học là quy luật số lớn (hay quy luật số đông) để doanh nghiệp kinh doanh bảo
hiểm có thể xác định được phí bảo hiểm thu phí bảo hiểm trước đủ để bù đắp chi trả
bồi thường xảy ra sau đó. Quy luật số lớn áp dụng trong kinh doanh bảo hiểm có
nghĩa là nếu quan sát một số đông đối tượng bảo hiểm trong một khoảng thời gian đủ
dài thì có thể xác định được tương đối chính xác xác suất rủi ro xảy ra với loại đối
tượng đó, từ đó tính phí bảo hiểm phải đóng cho mỗi cá nhân, tổ chức tham gia bảo
hiểm. Tất nhiên, tổng số phí thu được có thể có sự chênh lệch so với tổng thiệt hại
thực tế, nên các doanh nghiệp bảo hiểm cần phải có các biện pháp đồng bảo hiểm và
tái bảo hiểm, cũng như lập quỹ dự phòng nghiệp vụ.
Bảo hiểm thương mại là hoạt động dịch vụ tài chính nhằm phân phối lại thu
nhập giữa những người tham gia bảo hiểm với nhau. Bởi vì, không phải người nào
tham gia bảo hiểm cũng đều gặp rủi ro mà chỉ có một số ít người. Chính vì vậy ai
không gặp rủi ro tức là đã san sẻ bớt một phần thu nhập của mình để ủng hộ cho
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 6
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
những người gặp rủi ro. Ngoài ra, nếu gặp rủi ro được bảo hiểm bồi thường, số tiền
nhận được từ bảo hiểm của những người gặp rủi ro cũng không bằng nhau mà phụ
thuộc vào mức độ thiệt hại thực tế và phạm vi bảo hiểm.
Bảo hiểm thương mại là một biện pháp có tính chủ động nhằm đối phó với rủi
ro thông qua việc lập quỹ tài chính trước khi rủi ro xảy ra, đồng thời bảo hiểm thương
mại có khả năng bù đắp thiệt hại tài chính với mức độ lớn do có nhiều người tham gia
bảo hiểm. Việc chủ động lập quỹ tài chính của nhiều tổ chức cá nhân trong xã hội tập
hợp lại với nhau được thực qua các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Các doanh
nghiệp này có thể là các doanh nghiệp hạch toán kinh doanh tính lãi hoặc cũng có thể
là các tổ chức tương hỗ.2
1.1.1.2 Đặc điểm của bảo hiểm thương mại
Là một trung gian tài chính
Trong nền kinh tế, các trung gian tài chính bảo hiểm là một kênh huy động vốn
đầu tư không thể thiếu và đầy tiềm năng. Doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm không
chỉ có nhiệm vụ thu chi quỹ tài chính bảo hiểm mà còn phải phát triển quỹ tài chính
này. Đầu tư tài chính nguồn vốn nhàn rỗi có ý nghĩa quan trọng cho sự tồn tại và phát
triển của doanh nghiệp bảo hiểm.
Các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm với rất nhiều sản phẩm bảo hiểm hầu
như đã đáp ứng được những nhu cầu bảo hiểm phong phú từ khách hàng. Hiện các
doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm đang quản lý một lượng lớn nguồn vốn. Nguồn
vốn này các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm có nhu cầu đầu tư dài hạn, đầu tư vào
những dự án có mức độ mạo hiểm nhằm thu lợi nhuận. Các doanh nghiệp kinh doanh
bảo hiểm tham gia tích cực vào đầu tư, tài trợ dự án, giải ngân vốn cho các tổ chức tín
dụng, các tổ chức kinh tế vay vốn. Và với lợi thế ngành, các doanh nghiệp bảo hiểm
còn tư vấn cho các khách hàng vay nguồn vốn của mình nên mua bảo hiểm để giảm
thiểu rủi ro và cũng là giảm thiểu rủi ro cho các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm.
Như vậy, sự phát triển của các loại hình tài chính trung gian đã tạo ra một lượng
cung vốn dồi dào cho các doanh nghiệp, có tác dụng thúc đẩy sản xuất, tăng trưởng
kinh tế.
Là một ngành dịch vụ đặc biệt
Thứ nhất, sản phẩm bảo hiểm là một sản phẩm vô hình, bản chất của nó là một
dịch vụ, một lời hứa, một lời cam kết khi mà doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm đưa
ra với khách hàng là bên tham gia bảo hiểm. Khách hàng sẽ đóng một khoản phí để
đổi lấy những cam kết bồi thường hoặc chi trả trong tương lai. Và tâm lý của khách
2
PGS.TS Nguyễn Viết Vượng: Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Nhà xuất bản Lao động, 2006. Trang 186.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 7
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
hàng thường không muốn sử dụng dịch vụ này. Bởi vì, bên mua bảo hiểm không
muốn có rủi ro (sự kiện bảo hiểm) xảy ra với họ mặc dù quyền lợi hơn gấp nhiều lần
so với khoản tiền phí bảo hiểm mà người mua phải đóng. Thứ hai, bảo hiểm có chu
trình kinh doanh ngược, tức là doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm không phải bỏ vốn
ra trước, họ nhận phí bảo hiểm từ người tham gia bảo hiểm đóng góp và thực hiện
nghĩa vụ sau với bên được bảo hiểm khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra.
Bảo hiểm vừa mang tính tiết kiệm vừa mang tính rủi ro
Đây là đặc điểm cơ bản nhất của ngành bảo hiểm. Khi tham gia bảo hiểm,
người mua sẽ đóng một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm cho người bảo hiểm và ngược
lại người bảo hiểm sẽ có trách nhiệm trả một khoản tiền gọi là tiền bảo hiểm cho
người nhận bảo hiểm như đã thỏa thuận trước trong hợp đồng khi có sự kiện bảo hiểm
xảy ra. Cá nhân khi tham gia đã thể hiện được sự đầu tư tiết kiệm về tài chính một
cách có kế hoạch, hợp lý và hiệu quả. Nội dung tham gia bảo hiểm khác với các hình
thức tiết kiệm khác ở chỗ người tham gia bảo hiểm sẽ tích lũy được một số tiền tài
chính mà còn bảo vệ cho bản thân và người thân họ hoặc cho tài sản của họ khi có rủi
ro xảy ra.
Bảo hiểm là sự chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia bảo hiểm
Đặc điểm của bảo hiểm là sự phân chia tổn thất của một hoặc một số người cho
tất cả những người tham gia bảo hiểm cùng chịu. Nói cách khác, bảo hiểm dựa trên
quy luật số đông. Cơ chế hoạt động của bảo hiểm là tạo ra “sự đóng góp của số đông
vào sự bất hạnh của số ít” trên cơ sở nhiều người có cùng rủi ro thành cộng đồng
nhằm phát tán hậu quả tài chính của những vụ tổn thất. Như vậy, mối quan hệ trong
bảo hiểm không chỉ giữa nhà bảo hiểm và người được bảo hiểm mà là tổng thể các
mối quan hệ giữa những người được bảo hiểm trong cùng một cộng đồng bảo hiểm.
Các khoản đóng góp về tài chính của những người tham gia bảo hiểm hình
thành nên quỹ bảo hiểm và được thực hiện trước khi rủi ro bảo hiểm xảy ra. Như vậy,
bảo hiểm phát triển là sự tồn tại khách quan của các loại rủi ro và các sự kiện liên
quan đến đời sống con người, đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Đặc điểm của bảo
hiểm chính là quá trình phân phối lại sản phẩm trong nước giữa những người tham gia
bảo hiểm nhằm đáp ứng nhu cầu tài chính phát sinh khi rủi ro, sự kiện bảo hiểm xảy ra
liên quan đến người tham gia bảo hiểm. Phân phối trong bảo hiểm vừa mang tính bồi
hoàn vừa mang tính không bồi hoàn. Tính bồi hoàn thể hiện ở chỗ có tham gia đóng
góp vào quỹ bảo hiểm thì mới được phân phối khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. Còn tính
không bồi hoàn là dù có tham gia đóng góp nhưng tổn thất xảy ra thì không được phân
phối lại từ quỹ bảo hiểm.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 8
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
Ngoài điều kiện kinh tế - xã hội thì môi trường pháp lý cũng ảnh hưởng không
nhỏ đến sự phát triển của thị trường bảo hiểm nói riêng và ngành bảo hiểm nói chung.
Môi trường pháp lý ổn định, phù hợp chặt chẽ sẽ giúp cho bảo hiểm ngày càng phát
triển.
Nhìn chung, bảo hiểm thương mại có một số đặc điểm cơ bản như sau:
• Trước tiên, hoạt động bảo hiểm thương mại là một hoạt động thỏa thuận (nên còn
gọi là bảo hiểm tự nguyện);
• Hai là, sự tương hỗ trong bảo hiểm thương mại được thực hiện trong một “cộng
đồng có giới hạn”, một “nhóm đóng”;
• Ba là, bảo hiểm thương mại cung cấp dịch vụ đảm bảo không chỉ rủi ro bản thân
con người mà còn cho cả rủi ro tài sản và trách nhiệm dân sự.
1.1.2 Khái quát chung về bảo hiểm khách du lịch trong nước
1.1.2.1 Khái niệm bảo hiểm khách du lịch trong nước
Nguồn gốc phát sinh của hoạt động bảo hiểm chính là sự tồn tại của các rủi ro
trong thực tế. Trong những năm gần đây đời sống của người dân được cải thiện rõ rệt,
thu nhập bình quân đầu người tăng đã kéo theo nhu cầu nghỉ ngơi, khám phá, giải trí,
thu giãn và các loại hình dịch vụ khác nhằm đem lại lợi ích tinh thần cho người dân
chính vì vậy mà ngành du lịch đã phát triển mạnh kéo theo cơ hội cho các dịch vụ đi
kèm trong hoạt động du lịch, trong đó có bảo hiểm khách du lịch trong nước. Bảo
hiểm khách du lịch trong nước là loại hình dịch vụ mà bản chất của nó là gắn liền
cùng với hoạt động du lịch của người dân trong nước và khách du lịch nước ngoài đến
Việt Nam, một hoạt động đã và đang ngày càng phát triển hết sức mạnh mẽ trong nền
kinh tế hiện đại ngày nay, bảo hiểm du lịch nói chung và đối với bảo hiểm khách du
lịch trong nước nói riêng đang đứng trước một tiềm năng và cơ hội vô cùng to lớn cho
sự mở rộng và phát triển . Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm
2010 không đưa định nghĩa thế nào về bảo hiểm khách du lịch trong nước song có thể
xác định bản chất pháp lý của vấn đề này thông qua hoạt động du lịch trong nước.
Khách du lịch trong nước được tổ chức du lịch thế giới (UNWTO) định nghĩa: “Là
người đang sống trong một quốc gia, không kể quốc tịch nào, đi đến một nơi khác
trong quốc gia đó trong thời gian ít nhất 24h và không qua 1 năm với mục đích du lịch
như: giải trí, kinh doanh, công tác, hội họp, thăm gia đình...trừ làm việc để lãnh
lương”.3 Theo quy chế quản lý lữ hành của Tổng cục du lịch Việt Nam thì khách du
lịch nội địa là công dân Việt Nam ra khỏi nơi ở không quá 12 tháng đi du lịch, thăm
người thân, kinh doanh trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam. Còn trong luật Du lịch hiện
3
[Truy cập ngày 09/8/2014].
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 9
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
hành có quy định: “Khách du lịch nội địa là công dân Việt Nam, người nước ngoài
thường trú tại Việt Nam đi du lịch trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam”.4 Do đó, bảo
hiểm khách du lịch trong nước trong phạm vi nghiên cứu này được hiểu là một loại
hình bảo hiểm mà theo đó doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm chấp nhận các rủi ro
trong quá trình đi du lịch của bên tham gia bảo hiểm, trên cơ sở bên tham gia bảo
hiểm phải đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm bồi thường hoặc
chi trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Bảo hiểm khách du lịch trong nước
là sự cần thiết khách quan để đáp ứng nhu cầu bảo vệ của khách du lịch, để đảm bảo
cho chuyến hành trình của họ được diễn ra một cách suôn sẻ và được thực hiện diễn ra
trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam.
1.1.2.2 Đặc điểm bảo hiểm khách du lịch trong nước
Bảo hiểm khách du lịch trong nước là loại hình bảo hiểm mà đối tượng bảo
hiểm ở đây chính là con người, vì vậy loại hình bảo hiểm này mang đặc trưng của bảo
hiểm con người phi nhân thọ với những điểm cơ bản như sau:
Đối tượng bảo hiểm là tính mạng, sức khỏe và khả năng lao động của con
người
Trong bảo hiểm khách du lịch trong nước đối tượng bảo hiểm là tính mạng, sức
khỏe của khách du lịch. Vì tính mạng, sức khỏe con người là vô giá, không có một cơ
sở cũng như phương pháp khoa học nào có thể lượng hóa giá trị con người bằng một
khoản tiền cụ thể nào đó.5 Trong quá trình đi du lịch khách du lịch không may gặp
phải tai nạn, bệnh tật, khi đó doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm sẽ chi trả tiền bảo
hiểm hoặc bồi thường cho khách du lịch một khoản tiền bảo hiểm để trợ giúp về tài
chính khi không may gặp rủi ro dẫn đến chết, thương tật làm mất hoặc giảm khả năng
lao động, mục đích chi trả những khoản tiền theo quy định của hợp đồng bảo hiểm
nhằm đem lại sự ổn định về cuộc sống của người được bảo hiểm hoặc người thụ
hưởng. 6
Việc trả tiền bảo hiểm có thể thực hiện theo nguyên tắc khoán hoặc nguyên
tắc bồi thường
Khi phát sinh sự kiện bảo hiểm, việc trả tiền bảo hiểm trong bảo hiểm khách du
lịch trong nước thường được áp dụng theo nguyên tắc khoán. Khi xảy ra sự kiện bảo
hiểm, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm căn cứ vào số tiền bảo hiểm của hợp đồng
đã ký kết và các quy định đã thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong
4
5
Tại khoản 2, Điều 34, Luật Du lịch năm 2005.
PGS.TS Nguyễn Viết Vượng: Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Nhà xuất bản Lao động, 2006. Trang 234.
6
GS. TSKH Trương Mộc Lâm, Ths Đoàn Minh Phụng: Giáo trình nghiệp vụ bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính
Hà Nội, 2005. Trang 198.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 10
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
nước để trả tiền cho người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng. Khoản tiền này
không nhằm mục đích bồi thường thiệt hại mà chỉ mang tính chất thực hiện cam kết
của hợp đồng theo mức khoán đã quy định. Trả tiền theo nguyên tắc khoán, số tiền đã
trả được định mức trước trong hợp đồng và không phụ thuộc vào giá trị thiệt hại của
đối tượng bảo hiểm ở đây là tính mạng, sức khỏe của khách du lịch mà phụ thuộc vào
số tiền bảo hiểm mà bên tham gia bảo hiểm có thể là khách du lịch hoặc doanh nghiệp
kinh doanh du lịch đã ký kết với doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm cùng với những
quy định đã thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.7
Trong quá trình tham gia du lịch khách du lịch có thể gặp rủi ro về ốm đau,
bệnh tật, khi đó doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm sẽ chi trả tiền bảo hiểm cho người
được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng, số tiền này được chi trả dựa trên các chi phí y
tế thực tế phát sinh. Vì vậy, nguyên tắc bồi thường cũng được áp dụng trong loại hình
bảo hiểm khách du lịch trong nước.8
Không đề cập tới vấn đề bảo hiểm trùng
Khác với các loại hình bảo hiểm về tài sản và bảo hiểm trách nhiệm dân sự,
loại hình bảo hiểm khách du lịch trong nước không áp dụng nguyên tắc “đóng góp”
trong trường hợp bảo hiểm trùng.9 Ví dụ: Xuất phát từ những lý do riêng mà bảo hiểm
tai nạn cá nhân, bảo hiểm con người kết hợp của Bảo Việt hiện đang có quy định giới
hạn tổng số tiền bảo hiểm và số tiền trả bảo hiểm trong trường hợp đối tượng bảo
hiểm được bảo hiểm bằng nhiều hợp đồng bảo hiểm. Hay nói cách khác, mỗi đối
tượng bảo hiểm có thể được bảo hiểm bằng nhiều hợp đồng với một hoặc nhiều doanh
nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Khi đó người tham gia trong bảo hiểm khách du lịch
trong nước có thể ký kết với một hoặc nhiều doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm và
khi xảy ra sự kiện bảo hiểm thì việc trả tiền bảo hiểm của từng hợp đồng là hoàn toàn
độc lập.
Không áp dụng nguyên tắc thế quyền
Việc áp dụng nguyên tắc khoán kéo theo hệ quả không áp dụng nguyên tắc thế
quyền trong bảo hiểm khách du lịch trong nước. Trong mọi trường hợp người được
bảo hiểm chết, bị thương tật hoặc bị đau ốm do hành vi trực tiếp hoặc gián tiếp của
người thứ ba gây ra thì doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm vẫn có nghĩa vụ trả tiền
bảo hiểm mà không được thế quyền đòi người thứ ba phần trách nhiệm do họ gây ra.
7
PGS.TS Nguyễn Viết Vượng: Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Nhà xuất bản Lao động, 2006. Trang 235.
8
Ths Võ Thị Pha: Giáo trình lý thuyết bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính, 2005. Trang 105
9
PGS.TS Nguyễn Viết Vượng: Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Nhà xuất bản Lao động, 2006. Trang 235.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 11
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
Người thứ ba phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người được bảo hiểm theo quy
định của pháp luật.10
Hậu quả của những rủi ro mang tính chất thiệt hại
Đối với bảo hiểm khách du lịch trong nước rủi ro bảo hiểm ở đây là tai nạn,
bệnh tật, ốm đau, thai sản liên quan đến thân thể và sức khỏe của con người, đó là
khách du lịch. Những rủi ro ở đây khác với hai sự kiện “sống” và “chết” trong bảo
hiểm nhân thọ và vì thế tính chất rủi ro được bộc lộ khá rõ còn tính chất tiết kiệm
không được thể hiện.11
Tuổi của người được bảo hiểm
Người được bảo hiểm thường được quy định trong một khoảng tuổi nào đó, các
doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm không chấp nhận bảo hiểm cho những người có độ
tuổi quá thấp hoặc quá cao. Trong bảo hiểm khách du lịch trong nước độ tuổi của
người được bảo hiểm là từ 1 tuổi đến 70 tuổi (bao gồm cả công dân Việt Nam, người
nước ngoài đang cư trú hợp pháp tại Việt Nam).12 Bởi vì độ tuổi quá thấp hay quá cao
tình trạng rủi ro diễn biến phức tạp, xác suất rủi ro cao, việc kiểm soát và quản lý rủi
ro rất khó thực hiện.
Thời gian bảo hiểm ngắn, thường dưới 1 năm.
Thông thường bảo hiểm khách du lịch trong nước có thời gian bảo hiểm ngắn,
có khi vài ngày, vài giờ và cao nhất là bảo hiểm chuyến tối đa là 180 ngày/chuyến và
không vượt quá 1 năm.13 Do đó, phí bảo hiểm thường được bên tham gia bảo hiểm
nộp 1 lần khi ký kết hợp đồng bảo hiểm với doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm.
Có sự kết hợp với các nghiệp vụ bảo hiểm khác trong cùng một hợp đồng
bảo hiểm.
Trong thực tế để đạt được hiệu quả kinh doanh cao và đáp ứng nhu cầu của
khách hàng, tiết kiệm chi phí khai thác bảo hiểm, các doanh nghiệp kinh doanh bảo
hiểm sẽ cung cấp sản phẩm bảo hiểm hỗn hợp giữa bảo hiểm tai nạn và bảo hiểm sức
khỏe. Đây có thể được xem là loại hình bảo hiểm dành cho bảo hiểm khách du lịch
trong nước vì loại bảo hiểm này sẽ thanh toán trợ cấp khi người được bảo hiểm bị
10
GS. TSKH Trương Mộc Lâm, Ths Đoàn Minh Phụng: Giáo trình nghiệp vụ bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính
Hà Nội, 2005. Trang 200.
11
TS. Nguyễn Văn Định: Giáo trình bảo hiểm, Nhà xuất bản Thống kê Hà Nội, 2005. Trang 552.
12
[Truy cập ngày
12/8/2014].
13
[Truy cập ngày
12/8/2014].
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 12
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
thương tật, tử vong do tại hoặc bệnh tật, ốm đau bệnh tật trong quá trình đi du lịch dẫn
đến phải tiêu tốn các chi phí chữa trị, mất giảm thu nhập do mất khả năng lao động.14
1.1.2.3 Mục đích bảo hiểm khách du lịch trong nước
Bảo hiểm khách du lịch trong nước không chỉ nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi
cho bên tham gia bảo hiểm trong quá trình du lịch của mình, trước những rủi ro có thể
xảy ra bất cứ lúc nào thông qua việc chuyển giao rủi ro cho phía doanh nghiệp kinh
doanh bảo hiểm, mà còn góp phần giúp các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm thu
được lợi nhuận từ việc thu phí bảo hiểm của bên tham gia bảo hiểm.
Bảo hiểm khách du lịch trong nước nhằm bù đắp thiệt hại, khắc phục tổn
thất
Bù đắp thiệt hại, khắc phục tổn thất là tác dụng chủ yếu của bảo hiểm khách du
lịch trong nước. Nói đến bảo hiểm là nói tới khả năng bồi thường khi có tổn thất xảy
ra và vai trò của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm là cung cấp các loại dịch vụ
đặc biệt nhằm khôi phục khả năng vật chất, tài chính như trước khi xảy ra rủi ro, khắc
phục hậu quả, ổn định đời sống và quá trình sản xuất kinh doanh.
Việc mua bảo hiểm giúp các cá nhân, tổ chức chuyển rủi ro sang các doanh
nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Các cá nhân có thể khắc phục được khó khăn về tài
chính, ổn định được đời sống.
Tăng cường công tác đề phòng và hạn chế tổn thất
Bên cạnh khả năng giải quyết các hậu quả của rủi ro, bảo hiểm khách du lịch
trong nước còn góp phần đề phòng và hạn chế tổn thất đến mức thấp nhất rủi ro có thể
xảy ra. Nhờ đó, những thiệt hại đáng tiếc về người và tài sản được giảm thiểu và
những hậu quả về kinh tế - xã hội cũng được chủ động phòng tránh. Dựa trên cơ sở
các rủi ro xảy ra hằng năm, các tổ chức kinh doanh bảo hiểm tiến hành nghiên cứu các
rủi ro, thống kê các tai nạn, tổn thất, từ đó xác định các nguyên nhân chủ quan và
khách quan dẫn đến những thiệt hại. Các nghiên cứu này giúp các doanh nghiệp kinh
doanh bảo hiểm có thể đề ra được các biện pháp kiểm soát ngăn ngừa rủi ro hữu hiệu
nhất nhằm giảm đến mức thấp nhất tổn thất có thể xảy ra.
Các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm cũng tăng cường tuyên truyền, đôn đốc
các cá nhân, tổ chức mua bảo hiểm du lịch cho mình để có thể bảo vệ tính mạng, sức
khỏe của cá nhân cũng như tài sản của tổ chức tham gia bảo hiểm. Bảo hiểm ở đây
không có nghĩa là toàn bộ trách nhiệm thuộc về doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm
nên thông qua phân tích nguyên nhân của những rủi ro, tai nạn bất ngờ, để doanh
14
GS. TSKH Trương Mộc Lâm, Ths Đoàn Minh Phụng: Giáo trình nghiệp vụ bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính
Hà Nội, 2005. Trang 201.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 13
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
nghiệp kinh doanh bảo hiểm rút ra được những biện pháp cần thiết để cùng bên tham
gia bảo hiểm thực hiện nhằm đề phòng tổn thất về người và của xảy ra.
Bảo hiểm khách du lịch trong nước nhằm tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà
nước
Doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm thương mại nói chung và bảo hiểm khách
du lịch trong nước nói riêng phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà nước như mọi
doanh nghiệp khác hoạt động trong nền kinh tế. Hằng năm, thông qua việc nộp thuế,
bảo hiểm khách du lịch trong nước đã đóng góp một khoản tiền không nhỏ vào ngân
sách Nhà nước. Bên cạnh đó, bảo hiểm cũng góp phần tiết kiệm cho ngân sách thông
qua việc thực hiện tốt khâu phòng ngừa và hạn chế tổn thất, giảm đến mức thấp nhất
những thiệt hại đáng tiếc xảy ra.15
Bảo hiểm khách du lịch trong nước góp phần tạo việc làm cho xã hội
Tạo việc làm cho xã hội đây cũng là một khía cạnh đáng kể trong vai trò của
bảo hiểm, ngành bảo hiểm đã thu hút một lượng lớn lao động làm việc cho các doanh
nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, mạng lưới đại lý bảo hiểm và các
nghề nghiệp có liên quan như giám định tổn thất, định giá tài sản, giám định sức khỏe.
Trong điều kiện thất nghiệp đang ám ảnh nền kinh tế toàn cầu thì sự phát triển của
ngành bảo hiểm vẫn được coi là tiềm năng ở các quốc gia sẽ góp phần giải quyết việc
làm trong xã hội.16
1.2 Khái quát chung về hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước
1.2.1 Khái niệm hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước
Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi, chấm dứt các
mối quan hệ luật pháp dân sự. Thuộc về một trong những loại hợp đồng như vậy, hợp
đồng bảo hiểm là một loại quan hệ luật pháp dân sự về việc chấp nhận rủi ro giữa
doanh nghiệp bảo hiểm với người tham gia bảo hiểm. Đó là đầu mối nối liền quyền lợi
và nghĩa vụ giữa doanh nghiệp bảo hiểm với người tham gia bảo hiểm hay người được
bảo hiểm và cũng là một hình thức cần phải áp dụng cho loại bảo hiểm thương mại.17
Quan hệ bảo hiểm khách du lịch trong nước được xác lập và thực hiện thông
qua hình thức pháp lý là hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước. Luật kinh
doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010 không có định nghĩa về bảo
hiểm khác du lịch trong nước trên cơ sở tại khoản 1, Điều 12, mục 1, chương 2, Luật
kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010 có quy định: “Hợp đồng
15
16
Giáo trình Nguyên lý bảo hiểm, Trường Đại học công nghiệp TP HCM. Trang 15.
Ths Võ Thị Pha: Giáo trình lý thuyết bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính, 2005. Trang 19.
17
GS. TSKH Trương Mộc Lâm – Lưu Nguyên Khánh: Một số điều cần biết về pháp lý trong kinh doanh bảo
hiểm, Nhà xuất bản thống kê Hà Nội, 2005. Trang 73.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 14
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó
bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền hoặc
bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm”. Theo đó, hợp đồng bảo hiểm khách du lịch
trong nước có bản chất chung của hợp đồng bảo hiểm, đó là sự thỏa thuận giữa bên
tham gia bảo hiểm ở đây là khách du lịch hoặc các doanh nghiệp kinh doanh du lịch
với doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm, trong đó bên tham gia bảo hiểm phải có trách
nhiệm đóng phí bảo hiểm và doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm cam kết sẽ trả tiền
bảo hiểm cho người tham gia bảo hiểm đối với những chi phí cần thiết và hợp lý khi
có hậu quả xảy ra do tai nạn, ốm đau thuộc phạm vi trách nhiệm bảo hiểm.
1.2.2 Đặc điểm của hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước
Về hình thức hợp đồng
Tùy thuộc vào mức độ quan trọng và cần thiết của hợp đồng mà mỗi loại hợp
đồng sẽ có những hình thức quy định khác nhau. Theo Điều 401 Bộ luật Dân sự năm
2005 thì hợp đồng được thể hiện bằng các hình thức như: bằng lời nói, văn bản hay
bằng hành vi cụ thể. Theo quy định của pháp luật, hợp đồng bảo hiểm nói chung và
hợp đồng bảo hiểm khách trong nước nói riêng phải được lập thành văn bản.18 Việc
lập thành văn bản là một căn cứ mang giá trị pháp lý vững chắc cho việc giao kết hợp
đồng, đồng thời thể hiện được quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng mà bất
kỳ hành vi nào làm trái với các quy định trong hợp đồng được xem là vi phạm hợp
đồng.
Bằng chứng giao kết hợp đồng bảo hiểm là giấy chứng nhận bảo hiểm, đơn bảo
hiểm, điện báo, telex, fax và các hình thức khác do pháp luật quy định.19 Hợp đồng
bảo hiểm khách du lịch trong nước được cấu thành từ nhiều bộ phận với tên gọi khác
nhau như: giấy yêu cầu bảo hiểm, quy tắc bảo hiểm, giấy chứng nhận bảo hiểm hoặc
đơn bảo hiểm, điều khoản bổ sung, phụ lục hợp đồng. Giấy yêu cầu bảo hiểm có chữ
ký của bên mua bảo hiểm là bộ phận không tách rời của hợp đồng bảo hiểm.20 Hình
thức hợp đồng phải thỏa mãn hai điều kiện, điều kiện cần là hợp đồng phải được lập
thành văn bản và điều kiện đủ là văn bản này phải được thể hiện thông qua một trong
các hình thức: giấy chứng nhận bảo hiểm, đơn bảo hiểm, điện báo, telex, fax.21 Thông
thường hình thức hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước phổ biến hiện nay là
việc cấp đơn bảo hiểm hoặc giấy chứng nhận bảo hiểm.
18
Điều 14, Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010.
Điều 14, Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010.
20
Điều 570 Bộ Luật Dân sự.
21
Ths Võ Thị Pha: Giáo trình lý thuyết bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính, 2005. Trang 18.
19
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 15
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
Chủ thể của hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước
Các bên tham gia trong hợp đồng gọi là chủ thể của hợp đồng. Hợp đồng bảo
hiểm khách du lịch trong nước được ký kết trên sự thỏa thuận của hai bên là doanh
nghiệp kinh doanh bảo hiểm và bên mua bảo hiểm. Nói cách khác, hợp đồng bảo hiểm
khách du lịch trong nước được người viết nghiên cứu trong đề tài này được xác lập
giữa các chủ thể là cá nhân, tổ chức, giữa doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm và khách
du lịch hay giữa doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm và doanh nghiệp kinh doanh du
lịch.
Khách du lịch trong nước là công dân nước Việt Nam rời khỏi nơi cư trú
thường xuyên của mình có sử dụng dịch vụ lưu trú qua đêm của tổ chức kinh doanh
trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam.22 Còn đối với Luật Du lịch hiện hành định nghĩa:
“Khách du lịch nội địa là công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt
Nam đi du lịch trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam”.23 Như vậy theo Luật Du lịch thì
khách du lịch nội địa bên cạnh là công dân Việt Nam thì có thêm người nước ngoài
thường trú tại Việt Nam. Công dân Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam.24 Còn
đối với trường hợp người nước ngoài thường trú tại Việt Nam được xem xét và giải
quyết theo những điều kiện thường trú theo pháp luật Việt Nam quy định.25 Đối với
doanh nghiệp kinh doanh du lịch trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước
được xác định là doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa.26 Kinh doanh lữ hành nội
địa là việc tổ chức chương trình du lịch cho khách trong nước trên lãnh thổ Việt Nam.
Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa phải xin phép tại Sở văn hóa, thể thao và du
lịch.27
Bên tham gia giao kết hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước. Về doanh
nghiệp kinh doanh bảo hiểm, theo quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000,
sửa đổi, bổ sung năm 2010 thì doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm là các doanh nghiệp
được Bộ Tài chính cấp giấy phép thành lập và hoạt động.28 Doanh nghiệp kinh doanh
bảo hiểm là bên có quyền lợi được thu phí bảo hiểm khi lập hợp đồng bảo hiểm và
phải có trách nhiệm bồi thường hoặc chi trả tiền bảo hiểm theo sự thỏa thuận khi xảy
ra sự kiện bảo hiểm. Doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm cũng là người kinh doanh
22
www.vietnamtourism.gov.vn, trang thông tin điện tử của Tổng cục Du lịch Việt Nam.
Khoản 1, Điều 34, chương V, Luật Du lịch năm 2005.
24
Xem thêm Điều 13, 14, 15, 16, 17, 18, 35, 37, Luật Quốc tịch 2008.
25
Mục 2, Điều 39, 40, Luật Nhập cảnh, Xuất cảnh, Quá cảnh, Cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam năm
2014.
26
Khoản 1, Điều 12a, Nghị định 180/2013/NĐ-CP ngày 14 tháng 11 năm 2013 sửa đổi, bổ sung một số điều
của Nghị định 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du
lịch 2005.
27
[Truy cập 09/9/2014].
28
Khoản 5, Điều 3, Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010.
23
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 16
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
bảo hiểm thông qua hoạt động bảo hiểm để kiếm thu nhập và lợi nhuận.29 Doanh
nghiệp kinh doanh bảo hiểm là một tổ chức có đầy đủ tư cách pháp nhân, được Nhà
nước cho phép tiến hành hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Vì trách nhiệm của doanh
nghiệp kinh doanh bảo hiểm rất quan trọng, nên phạm vi chủ thể bảo hiểm cũng như
hình thức tổ chức của doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm còn hạn chế so với chủ thể
mua bảo hiểm.
Bên còn lại trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước là bên mua bảo
hiểm, họ là tổ chức, cá nhân thỏa các điều kiện của pháp luật quy định khi muốn tham
gia bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm ở đây có thể là doanh nghiệp kinh doanh du lịch
hoặc khách du lịch. Bên mua bảo hiểm sẽ được bảo hiểm trong một số trường hợp
thuộc phạm vi bảo hiểm và được hưởng những quyền lợi mà pháp luật có quy định.
Bên mua bảo hiểm có trách nhiệm thực hiện đúng những nội dung trong hợp đồng.
Nếu bên mua bảo hiểm là doanh nghiệp kinh doanh du lịch hoặc khách du lịch có
hành vi vi phạm đến các nội dung được quy định trong hợp đồng bảo hiểm khách du
lịch trong nước, gây thiệt hại đến bên bảo hiểm là doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm
thì bên mua bảo hiểm phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Bên có liên quan trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước. Người
được bảo hiểm là tổ chức, cá nhân có tài sản, trách nhiệm, tính mạng, sức khỏe, khả
năng lao động, tuổi thọ là đối tượng được bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm.30 Trong
hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước người được bảo hiểm chính là khách du
lịch, họ được bảo hiểm về tính mạng, sức khỏe trong quá trình tham gia đi du lịch của
mình. Như vậy, người được bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong
nước cũng chính là người mua bảo hiểm.
Người được hưởng quyền lợi bảo hiểm còn được gọi là người nhận tiền bảo
hiểm, là người được tham gia bảo hiểm chỉ định và được ghi trong hợp đồng bảo hiểm
và được quyền đòi trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.31 Do đó, khách du
lịch là người được hưởng quyền lợi trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong
nước, họ là người được bảo hiểm đồng thời là người thụ hưởng nếu họ tham gia đi du
lịch tại doanh nghiệp kinh doanh du lịch. Nhưng nếu như khách du lịch tự tổ chức đi
du lịch thì họ sẽ vừa là người mua bảo hiểm vừa là người được bảo hiểm và người thụ
hưởng.
29
GS. TSKH Trương Mộc Lâm – Lưu Nguyên Khánh: Một số điều cần biết về pháp lý trong kinh doanh bảo
hiểm, Nhà xuất bản thống kê Hà Nội, 2005. Trang 79.
30
Ths Võ Thị Pha: Giáo trình lý thuyết bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính, 2005. Trang 48.
31
GS. TSKH Trương Mộc Lâm, Ths Đoàn Minh Phụng: Giáo trình nghiệp vụ bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính
Hà Nội, 2005. Trang 81.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 17
SVTH: Lê Thanh Lâm
Bảo hiểm khách du lịch trong nước theo pháp luật Việt Nam
Đại lý bảo hiểm giới thiệu, chào bán bảo hiểm, thu xếp việc giao kết hợp đồng
bảo hiểm và các công việc khác nhằm thực hiện hợp đồng bảo hiểm theo ủy quyền của
doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm.32 Trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong
nước đại lý bảo hiểm được xem là đại diện cho doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm
được doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm ủy quyền ký kết hợp đồng với doanh nghiệp
kinh doanh du lịch hoặc với khách du lịch và hưởng hoa hồng theo hợp đồng đã ký
kết, và doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm phải chịu trách nhiệm về những hoạt động
của đại lý bảo hiểm trong trường hợp hoạt động đó làm tổn hại đến lợi ích của bên
mua bảo hiểm.
Môi giới bảo hiểm cung cấp thông tin, tư vấn cho bên mua bảo hiểm về sản
phẩm bảo hiểm, điều kiện bảo hiểm, mức phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm và các
công việc liên quan đến việc đàm phán, thu xếp và thực hiện hợp đồng bảo hiểm theo
yêu cầu của bên mua bảo hiểm.33 Trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước
thì môi giới bảo hiểm có thể là đại diện cho khách du lịch hoặc doanh nghiệp kinh
doanh du lịch hay bên nhượng tái bảo hiểm và hoạt động môi giới phải xuất phát từ lợi
ích của bên mua bảo hiểm, tuy nhiên doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm (hoặc bên
nhận tái bảo hiểm) trả cho môi giới và trong một số trường hợp, doanh nghiệp bảo
hiểm có thể ủy quyền cho môi giới thu phí bảo hiểm, trả tiền bảo hiểm.34
Đối tượng bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước
Đối tượng trong hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước là con người, nói
cách khác đó chính là tính mạng, sức khỏe của khách du lịch. Theo đó, trong quá đi du
lịch khách du lịch có thể gặp phải những rủi ro, tai nạn khó lường trước được và khi
sự kiện bảo hiểm xảy ra thuộc phạm vi bảo hiểm thì khách du lịch sẽ được doanh
nghiệp kinh doanh bảo hiểm trả tiền bảo hiểm. Chính vì tính mạng, sức khỏe của con
người là vô giá nên không thể xác định được bằng một khoản tiền cụ thể nào đó nên
vào thời điểm giao kết hợp đồng bảo hiểm điều kiện cần phải có trong hợp đồng là sức
khỏe, tính mạng của khách du lịch được đảm bảo tốt, và để trở thành đối tượng của
hợp đồng bảo hiểm khách du lịch trong nước thì người viết đã trình bày rất chi tiết cụ
thể ở mục 1.1.2.1 về khái niệm khách du lịch trong nước và mục 1.1.2.2 về đặc điểm
của khách du lịch trong nước.
Sở dĩ cần phải có điều kiện về sức khỏe, tính mạng của khách du lịch nhằm để
đảm bảo quyền lợi cho bên tham gia bảo hiểm và cũng thuận tiện cho việc kiểm tra,
32
Khoản 3, Điều 3, Luật kinh doanh bảo hiểm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010.
Khoản 4, Điều 3, Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010.
34
Ths Võ Thị Pha: Giáo trình lý thuyết bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính, 2005. Trang 51.
33
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 18
SVTH: Lê Thanh Lâm
