hoạt động gìn giữ hõa bình của liên hợp quốc. lý luận và thực tiễn

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 37 ( 2011 - 2015 )

Đề tài:
HOẠT ĐỘNG GÌN GIỮ HÕA BÌNH CỦA LIÊN HỢP QUỐC.
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Giảng viên hướng dẫn:
ThS. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ
Bộ môn Luật Thương Mại

Sinh viên thực hiện:
Trần Thị Minh Thùy
MSSV: 5117350
Lớp: Luật Tư Pháp - Khóa 37

Cần Thơ, tháng 11/2014


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

NHẬN XÉT CỦA THÀNH VIÊN HỘI ĐỒNG

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
Cần Thơ, ngày..... tháng..... năm.......

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

SVTH: Trần Thị Minh Thùy

Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN


.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày..... tháng..... năm.......

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN


.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày..... tháng..... năm.......

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn
MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ LIÊN HỢP QUỐC VÀ LỰC LƢỢNG GÌN
GIỮ HÕA BÌNH CỦA LIÊN HỢP QUỐC ....................................................................... 3
1.1. Lịch sử hình thành Liên Hợp Quốc ............................................................................. 3

1.2. Mục đích thành lập Liên Hợp Quốc ........................................................................... 6
1.2.1. Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế ...................................................................... 7
1.2.2. Phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng
nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc ..................................................... 7
1.2.3. Thực hiện sự hợp tác quốc tế trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế về kinh tế,
xã hội, văn hóa và nhân đạo và trong việc thúc đẩy và khuyến khích sự tôn trọng các
quyền của con người và các quyền tự do cơ bản cho tất cả mọi người không phân biệt
chủng tộc, giới tính, ngôn ngữ hoặc tôn giáo .......................................................................... 8
1.2.4. Xây dựng Liên Hợp Quốc làm trung tâm điều hòa các nổ lực quốc tế và các mục
tiêu chung ................................................................................................................................ 9
1.3. Nguyên tắc hoạt động của Liên Hợp Quốc .................................................................. 9
1.3.1. Nguyên tắc bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia ............................................... 9
1.3.2. Nguyên tắc cấm đe dọa dùng vũ lực hay dùng vũ lực ............................................. 10
1.3.3. Nguyên tắc hòa bình giải quyết các tranh chấp quốc tế .......................................... 11
1.3.4. Nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác .................... 12
1.3.5. Nguyên tắc các quốc gia có nghĩa vụ hợp tác ......................................................... 13
1.3.6. Nguyên tắc dân tộc tự quyết ..................................................................................... 14
1.3.7. Nguyên tắc tận tâm thiện chí thực hiện cam kết quốc tế ( Pacta sunt servanda ) ... 14
1.4. Chức năng của Liên Hợp Quốc ..................................................................................... 15
1.4.1. Phối hợp và điều tiết các mối quan hệ giữa các quốc gia độc lập, có chủ quyền
vì mục tiêu chung nhưng không được can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia
thành viên ................................................................................................................................ 15
1.4.2. Liên Hợp Quốc là một tổ chức mang tính toàn cầu và toàn diện ............................ 16
1.4.3. Hoạt động của Liên Hợp Quốc mang tính ngoại giao đa phương hiện đại ............ 16
1.5. Vai trò của Liên Hợp Quốc............................................................................................ 17
1.6. Các cơ quan chính của Liên Hợp Quốc ........................................................................ 18
1.6.1. Đại Hội đồng ............................................................................................................ 18
1.6.2. Hội đồng Bảo an ...................................................................................................... 20
1.6.3. Hội đồng Kinh tế - Xã hội ........................................................................................ 20
1.6.4. Hội đồng Bảo trợ ..................................................................................................... 21

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

1.6.5. Tòa án Quốc tế ......................................................................................................... 21
1.6.6. Ban Thư ký ............................................................................................................... 22
1.7. Khái quát về hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc ................................... 22
1.7.1. Khái niệm hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc .................................... 22
1.7.1.1. Ngoại giao phòng ngừa ( Preventive Diplomacy ) ........................................... 23
1.7.1.2. Gìn giữ hòa bình (Peacekeeping ) ..................................................................... 23
1.7.1.3. Cưỡng chế hòa bình ( Peace-enforcement ) ...................................................... 23
1.7.1.4. Kiến tạo hòa bình ( Peace-making ) .................................................................. 24
1.7.1.5. Xây dựng hòa bình sau xung đột ( Post-conflict ).............................................. 24
1.7.2. Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc ...................................................... 24
1.7.2.1. Các cơ quan có thẩm quyền trong vấn đề gìn giữ hòa bình của Liên hợp
quốc ......................................................................................................................................... 24
1.7.2.2. Chức năng của các cơ quan có thẩm quyền ...................................................... 25
1.7.3. Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc .............................................................................. 25
1.7.3.1. Cơ cấu tổ chức của Hội đồng Bảo an ................................................................ 25
1.7.3.2. Chức năng của Hội đồng Bảo an ....................................................................... 26
1.7.3.3. Quyền hạn của Hội đồng Bảo an ....................................................................... 26
1.7.3.4. Nhiệm vụ của Hội đồng Bảo an ......................................................................... 27
1.7.3.5. Vai trò của Hội đồng Bảo an ............................................................................. 28
1.8. Mối quan hệ giữa hoạt động gìn giữ hòa bình với nguyên tắc hòa bình giải quyết
tranh chấp .............................................................................................................................. 29
CHƢƠNG 2. NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG GÌN GIỮ
HÕA BÌNH CỦA LIÊN HỢP QUỐC. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP ....................... 30

2.1. Lực lƣợng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc ........................................................... 30
2.1.1. Bản chất của lực lượng gìn giữ hòa bình ................................................................ 30
2.1.2. Sự thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình ................................................................. 31
2.1.3. Các loại lực lượng gìn giữ hòa bình ........................................................................ 32
2.1.3.1. Lực lượng gìn giữ hòa bình do Liên Hợp Quốc trực tiếp lãnh đạo ................... 32
2.1.3.2. Lực lượng gìn giữ hòa bình đa quốc gia ............................................................ 32
2.1.3.3. Lực lượng gìn giữ hòa bình khu vực .................................................................. 33
2.2. Cơ sở pháp lý cho hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc .......................... 33
2.3. Những hoạt động gìn giữ hòa bình của Hội đồng Bảo an ........................................... 36
2.4. Lực lƣợng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc ở Cộng hòa Nam Sudan ...................... 40
2.5. Hoạt động của Nhóm hỗ trợ quá độ của Liên Hợp Quốc tại Namibia ...................... 43
2.6. Thành tựu của lực lƣợng gìn giữ hòa bình .................................................................... 47
GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

KẾT LUẬN ............................................................................................................................ 49
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................................... 50

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Hòa bình, an ninh và ổn định là nguyện vọng bao đời nay của con người. Có hòa
bình, ổn định con người mới có thể tập trung sức lực xây dựng đất nước, thiết lập quan hệ
hữu nghị và hợp tác giữa các quốc gia, dân tộc để cùng tồn tại và phát triển.
Liên Hợp Quốc được thành lập sau Chiến tranh thế giới thứ hai với mục tiêu: “phòng
ngừa cho các thế hệ tương lai khỏi thảm họa chiến tranh đã gây cho nhân loại những đau
thương không kể xiết”.
Hiến chương Liên Hợp Quốc là văn kiện pháp lý quốc tế quan trọng nhất của thời đại
ngày nay, được dùng làm công cụ để thực hiện mục tiêu kể trên thông qua việc xây dựng
một trật tự thế giới hậu chiến, dựa trên nguyên tắc bình đẳng và “bình quyền giữa các
quốc gia lớn và nhỏ”, cũng như tôn trọng phẩm giá và các quyền cơ bản của con người...
Trong hơn nữa thế kỷ tồn tại, Liên Hợp Quốc không ngừng phát triển mạnh mẽ về tổ chức
và hoạt động. Số lượng thành viên tăng gấp 4 lần, từ 51 lên 193 quốc gia bao gồm hầu hết
các quốc gia trên thế giới. Cơ cấu tổ chức tăng nhanh chóng, trở thành một hệ thống chằng
chịt của vô số cơ quan, tổ chức quốc tế liên chính phủ, đảm trách tất cả các lĩnh vực của
đời sống quốc tế ngày nay như: việc xây dựng quan hệ chính trị - kinh tế quốc tế công
bằng và văn minh, tôn trọng độc lập chủ quyền của các quốc gia, giải quyết tranh chấp
quốc tế bằng đối thoại hòa bình; tăng cường nổ lực bảo vệ hòa bình, an ninh quốc tế, giải
trừ quân bị và kiểm soát vũ trang; hợp tác để phát triển bền vững nhằm nâng cao mức
sống của người dân; tôn trọng các quyền cơ bản của con người, quan trọng nhất là quyền
được sống trong hòa bình, độc lập và tự do; cùng nhau giải quyết các vấn đề toàn cầu như
chống ô nhiễm, bảo vệ môi trường, phòng chống đại dịch ma túy,...
Liên Hợp Quốc đã có những đóng góp đáng khích lệ cho việc thực hiện những mục
tiêu và nguyên tắc cơ bản ghi trong Hiến chương, góp phần củng cố luật pháp quốc tế,
bình đẳng, tôn trọng độc lập chủ quyền của các quốc gia, hợp tác vì phát triển. Nhờ vậy,
Liên Hợp Quốc được mọi quốc gia thành viên và cả các quốc gia chưa là thành viên Liên
Hợp Quốc thừa nhận vai trò không thể thiếu được như một trung tâm điều hòa hoạt động
của các quốc gia dân tộc trong một thế giới luôn chuyển biến nhanh chóng, phức tạp với
thế tùy thuộc lẫn nhau ngày càng gia tăng1. Để duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, tránh
những cuộc xung đột, chiến tranh cũng như mọi sự đe dọa đến hòa bình và an ninh quốc tế

Liên Hợp Quốc đã có những biện pháp những hoạt động nhằm duy trì hòa bình và an ninh
quốc tế, tránh những cuộc xung đột, đe dọa đến hòa bình điển hình là việc thành lập lực
1

Võ Anh Tuấn, Hệ thống Liên Hợp Quốc, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2004, tr. 7

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

1

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

lượng gìn giữ hòa bình. Từ lúc lực lượng gìn giữ hòa bình được thành lập từ năm 1948
đến nay lực lượng gìn giữ hòa bình đã được triển khai đến nhiều quốc gia những khu vực
“nóng” của thế giới như Đông Timor, Syria,... nhằm mục đích buộc các bên tôn trọng các
thỏa thuận hòa bình và ngăn chặn tình trạng thù địch tái diễn đảm bảo thực hiện mục đích
của Liên Hợp Quốc là duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
Nhằm tìm hiểu những hoạt động của Liên Hợp Quốc trong việc gìn giữ hòa bình và
an ninh quốc tế, người viết đã chọn đề tài: “Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp
Quốc. Lý luận và thực tiễn” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Người viết nghiên cứu đề tài nhằm mục đích xác định chức năng, vai trò của Liên
Hợp Quốc, xác định mối quan hệ giữa hoạt động gìn giữ hòa bình với nguyên tắc hòa bình
giải quyết tranh chấp của Liên Hợp Quốc. Tìm hiểu hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên
Hợp Quốc và các cơ quan có thẩm quyền trong vấn đề gìn giữ hòa bình. Xác định loại
hình để tiến hành hoạt động gìn giữ hòa bình và tìm hiểu một vài chiến dịch gìn giữ hòa
bình của Liên Hợp Quốc. Từ đó, cho thấy Liên Hợp Quốc góp phần bảo vệ an ninh và bảo

vệ quyền lợi của các dân tộc trên thế giới.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu trong phạm vi tìm hiểu về vấn đề gìn giữ hòa bình của Liên Hợp
Quốc. Ngoài ra người viết còn tìm hiểu về lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc
và hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc ở Cộng hòa Nam Sudan và Namibia.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp phân tích, tổng hợp và liệt kê là những phương pháp cơ bản được vận
dụng khi nghiên cứu đề tài này. Trên cơ sở những sự kiện lịch sử về những hoạt động của
Liên Hợp Quốc trong vấn đề gìn giữ hòa bình, người viết rút ra những kết luận về vấn đề
nghiên cứu.
5. Bố cục luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo nội dung của luận văn được trình
bày thành 2 chương.
Chương 1: Khái quát chung về Liên Hợp Quốc và lực lượng gìn giữ hòa bình của
Liên Hợp Quốc
Chương 2: Những quy định của pháp luật về hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên
Hợp Quốc. Thực trạng và giải pháp.

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

2

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ LIÊN HỢP QUỐC VÀ LỰC LƢỢNG GÌN GIỮ HÕA
BÌNH CỦA LIÊN HỢP QUỐC

1.1. Lịch sử hình thành Liên Hợp Quốc
Loài người đã bước sang thiên niên kỷ thứ ba, nhìn lại hơn 2000 năm trước, chiến
tranh và hòa bình luôn là những vấn đề to lớn nhất, bức xúc nhất của nhân loại. Hòa bình
và đe dọa hòa bình, chiến tranh và nguy cơ chiến tranh hầu như đan xen nhau, lúc ở xứ
này lúc ở khu vực kia và có lúc lên tới quy mô toàn cầu. Cuốn theo nó không chỉ công sức
và thời gian mà còn sinh mạng con người và những khối lượng vật chất khổng lồ không
sao tính hết.
Hơn 100 năm trước khi loài người bước vào thế kỷ XX, cả thế giới hi vọng về một
“khung cảnh hòa bình” của thế kỷ cuối cùng của thiên niên kỷ thứ hai. Lúc bấy giờ, thủ đô
của các cường quốc châu Âu từ Paris, London, qua Berlin tới Peterburg đều bao trùm một
bầu không khí lạc quan, vì các cường quốc đã được hưởng một thời kỳ hòa bình kéo dài, ít
nhất là ba thập kỷ kể từ sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ (1870 – 1871). Nhưng tất cả đã
qua đi nhanh chóng, thậm chí làm tiêu tan hi vọng mỏng manh ấy và thế kỷ XX đã trở
thành thế kỷ đẫm máu nhất, hầu như không thập niên nào không có chiến tranh ở nơi này
hoặc nơi kia. Hơn thế nữa, thế kỷ XX lại là thế kỷ đầu tiên diễn ra cuộc chiến tranh có quy
mô thế giới - Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) và chỉ hai mươi năm sau lại
bùng nổ cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) với quy mô rộng lớn hơn, khốc
liệt hơn và đẫm máu hơn.
Hội Quốc Liên với tư cách là tổ chức tiền thân của Liên Hợp Quốc. Ngày 10 – 01 –
1920 Hội Quốc Liên chính thức được thành lập, sau khi hòa ước Versailles với Đức chính
thức được thi hành. Bản Điều ước của Hội Quốc Liên được gộp vào văn bản của Hòa ước
Versailles cũng như trong các Hòa ước khác ký với nước Áo, Hunggari, Bungari và Thổ
Nhĩ Kỳ.
Hội Quốc Liên là một tổ chức liên chính phủ được tuyên bố là một tổ chức quốc tế có
nhiệm vụ căn bản là “phát triển sự hợp tác giữa các dân tộc, duy trì hòa bình và an ninh
thế giới”. Trên thực tế, Hội Quốc Liên là một công cụ để bảo vệ hệ thống Versailles – trật
tự quốc tế vừa được các nước thắng trận xác lập.
Kể từ cuối năm 1939, khi Hítle phát động cuộc chiến tranh thế giới thứ hai, Hội Quốc
Liên hầu như chấm dứt các hoạt động, bị tê liệt nhưng cũng phải tới tháng 4 – 1946 mới
chính thức giải thể. Tuy nhiên, Hội Quốc Liên đã để lại những kinh nghiệm tham khảo cần

thiết cho sự ra đời của Liên Hợp Quốc sau chiến tranh thế giới thứ hai.

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

3

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

Gần như một sự hưu chiến, chỉ 20 năm sau các dân tộc lại phải trải qua một cuộc
chiến tranh thế giới mới – Chiến tranh thế giới thứ hai năm 1939 – 1945. Nhưng khác
cuộc chiến tranh thế giới trước, nguyên nhân của cuộc chiến tranh thế giới thứ hai không
chỉ do mâu thuẫn giữa chủ nghĩa đế quốc với chủ nghĩa đế quốc mà còn là mâu thuẫn giữa
chủ nghĩa đế quốc với chủ nghĩa xã hội với sự hiện diện của Liên bang Xô Viết – nhà
nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên và duy nhất lúc bấy giờ.
Với sự tấn công xâm lược ồ ạt của nước Đức Phát xít vào Ba Lan đầu tháng 9 –
1939, cuộc chiến tranh thế giới thứ hai đã bùng nổ. Ngọn lửa chiến tranh lan nhanh ra toàn
châu Âu rồi bao trùm cả khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tới cuối năm 1941, hai trận
tuyến của cuộc chiến tranh đã hình thành: tập đoàn các nước Phát xít Đức, Italia, Nhật Bản
và khối các nước đồng minh chống Phát xít gồm Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc và
nhiều nước khác. Cuộc chiến ngày càng ác liệt và mở rộng quy mô đòi hỏi các quốc gia
chống Phát xít phải hợp tác chặt chẽ với nhau hơn nữa bằng những cam kết mang tính
pháp lý quốc tế. Đó là lý do dẫn đến cuộc gặp của đại diện 26 nước ngày 1 – 1 – 1942.
Một tuyên bố quan trọng đã được cam kết: một là, mỗi quốc gia sẽ dốc tất cả lực lượng
quân sự và kinh tế vào cuộc chiến tranh chống các nước Phát xít; hai là, hợp tác chặt chẽ
cùng nhau và không được đàm phán ký kết hòa ước riêng rẽ với kẻ thù chung.
Đó là Tuyên ngôn của 26 nước hoặc còn gọi là Tuyên ngôn Liên hợp của các dân tộc,
đánh dấu sự hình thành khối đồng minh chống Phát xít. Chính cái tên gọi Liên Hợp Quốc

đã xuất hiện lần đầu tiên từ bản Tuyên ngôn này. Sự hình thành khối đồng minh bao gồm
nhiều quốc gia trên thế giới như một đảm bảo vững chắc trong việc đánh bại các nước
Phát xít, cứu loài người ra khỏi thảm họa man rợ của chúng. Nhưng mặt khác, khối đồng
minh ấy không phải là một khối nhất trí hoàn toàn, bởi giữa các nước tham chiến chủ yếu
bên cạnh mục đích chung chiến thắng chủ nghĩa Phát xít lại đeo đuổi những mục tiêu
không giống nhau do bản chất chế độ chính trị nhà nước của họ khác nhau.
Một điều mới mẽ và nổi bật là vai trò có ý nghĩa quyết định của ba nước lớn Liên Xô, Mỹ
và Anh trong kế hoạch tiến hành chiến tranh và tổ chức lại trật tự thế giới sau chiến tranh.
Hệ thống tam cường ấy được hình thành từ Hội nghị ngoại trưởng Xô – Mỹ - Anh tại
Mátxcơva tháng 10 – 1943. Hội nghị nhấn mạnh cần thiết của sự hợp tác và phối hợp của
ba cường quốc như những điều kiện có ý nghĩa quyết định không những trong việc nhanh
chóng đánh bại chủ nghĩa Phát xít xâm lược cũng như thiết lập một nền hòa bình và an
ninh vững chắc sau chiến tranh cho tất cả các dân tộc, Hội nghị còn chỉ rõ: Sự cần thiết
phải thành lập trong thời hạn ngắn nhất một tổ chức quốc tế chung để duy trì hòa bình và
an ninh thế giới dựa trên cơ sở nguyên tắc bình đẳng chủ quyền của tất cả các dân tộc yêu
chuộng hòa bình, mà thành viên của nó là tất cả các quốc gia lớn và nhỏ. Như thế, Hội
GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

4

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

nghị đã đánh dấu bước tiến thực tiễn đầu tiên trong việc thành lập tổ chức Liên Hợp Quốc,
bởi nó đã xác định được những nguyên tắc làm cơ sở cho Liên Hợp Quốc.
Đường lối chung và sự hợp tác giữa ba nước lớn về việc thành lập một hệ thống quốc
tế đảm bảo hòa bình và an ninh lâu dài đã được tiếp tục nghi nhận và xác định ngày càng
cụ thể hơn qua các hội nghị gặp gỡ quốc tế giữa ba nước lớn trong những năm 1943 –

1945. Tại cuộc gặp đầu tiên kể từ chiến tranh những người đứng đầu ba cường quốc Liên
Xô, Mỹ, Anh đã ra một Tuyên bố chung quan trọng. Tuyên bố chung viết: “Chúng tôi
nhận thức một cách đầy đủ trách nhiệm cao cả đặt lên vai chúng tôi và liên hợp các dân
tộc vì một nền hòa bình như thế, một nền hòa bình sẽ được hoan nghênh của tuyệt đại đa
số quần chúng trên trái đất và nó sẽ xóa bỏ mọi tai họa khủng khiếp và chiến tranh đối với
nhiều thế hệ”.
Trên cơ sở những thỏa thuận chung ấy các đại diện ba nước Liên Xô, Mỹ, Anh đã
gặp nhau tại Dumbarton Oaks ( Đơmbáctơn Ốcxơ ) từ ngày 21 tháng 8 đến ngày 7 tháng
10 năm 1944 ( giai đoạn thứ hai có thêm đại biểu Trung Hoa dân quốc ) nhằm chuẩn bị ra
đời cho tổ chức quốc tế mới. Hội nghị Đơmbáctơn Ốcxơ không mang tính chất chính thức
mà chỉ là sự chuẩn bị của các chuyên gia để xây dựng một văn bản thành lập tổ chức Liên
Hợp Quốc, văn bản ấy được gọi là những đề nghị Đơmbáctơn Ốcxơ. Các chuyên gia đề
nghị tên gọi của tổ chức quốc tế mới là Liên Hợp Quốc và đã thỏa thuận với nhau hầu hết
các vấn đề căn bản chỉ còn vấn đề biểu quyết ở Hội đồng Bảo an là chưa giải quyết xong,
phải chờ đến Hội nghị Yalta ba vị đứng đầu các nước Liên Xô, Mỹ, Anh đã giải quyết
những vấn đề thực tiễn trong việc thành lập Liên Hợp Quốc: những vấn đề về cơ cấu và
thủ tục tổ chức Liên Hợp Quốc. Hội nghị Yalta nhất trí một lần nữa sự khẳng định việc
thành lập Liên Hợp Quốc và thỏa thuận vấn đề quan trọng nhất là vấn đề biểu quyết ở Hội
đồng Bảo an mà Hội nghị Đơmbáctơn Ốcxơ còn phải gác lại. Hội nghị Yalta quy định
rằng: Ở Hội đồng Bảo an ngoài những vấn đề thủ tục có liên quan đến hòa bình và an ninh
quốc tế, các vấn đề khác muốn được giải quyết nhất thiết phải có sự thỏa thuận giữa năm
cường quốc ủy viên thường trực của Hội đồng là Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp và Trung Quốc.
Như vậy, Hội nghị Yalta đã thiết lập một hệ thống an ninh, một trật tự thế giới dựa trên sự
nhất trí của năm cường quốc và đó cũng chính là cơ sở tồn tại hòa bình giữa hai hệ thống
tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa.
Hội nghị Yalta còn thỏa thuận: triệu tập Hội nghị quốc tế thành lập Liên Hợp Quốc
vào tháng 4 – 1945 và soạn thảo một bản Hiến chương dựa trên những đề nghị của Hội
nghị Đơmbáctơn Ốcxơ trước đây.
Nhiệm vụ quan trọng nhất của Hội nghị là soạn thảo và thông qua bản Hiến chương
của Liên Hợp Quốc nhằm thiết lập và duy trì một nền hòa bình và an ninh vững chắc cho

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

5

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

các dân tộc vừa trải qua những năm tháng chiến tranh vô cùng khốc liệt và đầy đau thương
mất mát.
Ngày 26 – 6 – 1945 tại tòa nhà cựu chiến binh ở San Franacisco, các đoàn đại biểu đã
long trọng tiến hành lễ ký vào văn kiện Hiến chương Liên Hợp Quốc. Bốn tháng sau, ngày
24 – 10 – 1945, sau khi được phê chuẩn và chuyển giao các chứng thư phê chuẩn đó vào
lưu trữ của chính phủ Mỹ, Hiến Chương Liên Hợp Quốc bắt đầu có hiệu lực. Như thế là
Liên Hợp Quốc đã được thành lập. Từ đó, hàng năm ngày 24 – 10 trở thành ngày Liên
Hợp Quốc theo quyết định ngày 31 – 10 – 1947 của Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc.
Đó là một sự kiện quan trọng trong đời sống chính trị quốc tế và mối quan hệ giữa
các quốc gia dân tộc. Liên Hợp Quốc đã trở thành một tổ chức quốc tế với nhiệm vụ quan
trọng nhất là duy trì hòa bình, an ninh thế giới và bảo vệ trật tự thế giới vừa được xác lập
dựa trên cơ sở sự cân bằng quyền lực của năm cường quốc thắng trận trong chiến tranh thế
giới thứ hai, hiện diện trong tư cách ủy viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp
Quốc. Điều đó được khẳng định trong văn kiện quan trọng nhất của Liên Hợp Quốc là bản
Hiến chương Liên Hợp Quốc2.
1.2. Mục đích thành lập Liên Hợp Quốc
Hiến chương Liên Hợp Quốc bắt đầu bằng cụm từ “Chúng tôi, nhân dân các nước”
thay vì cụm từ “Chúng tôi, chính phủ các nước”để nói lên quyết tâm của các dân tộc bảo
vệ hòa bình bền vững, không để xảy ra chiến tranh thế giới mới. Điều đó rất có ý nghĩa,
làm nổi bật vai trò của quần chúng nhân dân trong việc xử lý các vấn đề sống còn, đó là
hòa bình và chiến tranh.

Nhân dân các nước trong liên minh chống Phát xít “quyết tâm” thiết lập một tổ chức
quốc tế mang tính toàn cầu với mục tiêu hàng đầu là bảo đảm một nền hòa bình và một
trật tự thế giới bền vững. Theo Điều 1 Hiến chương Liên Hợp Quốc được thành lập nhằm
4 mục tiêu:
Thứ nhất: Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
Thứ hai: Phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng
nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc.
Thứ ba: Thực hiện sự hợp tác quốc tế trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế về
kinh tế, xã hội, văn hóa và nhân đạo và trong việc thúc đẩy và khuyến khích sự tôn trọng
các quyền của con người và các quyền tự do cơ bản cho tất cả mọi người không phân biệt
chủng tộc, giới tính, ngôn ngữ hoặc tôn giáo.

2

Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Hồng Quân, Liên Hợp Quốc và Lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, NXB,
Chính trị quốc gia – Hà Nội năm 2008, tr.17

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

6

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

Thứ tư: Xây dựng Liên Hợp Quốc làm trung tâm điều hòa các nổ lực quốc tế và các
mục tiêu chung.
1.2.1. Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế
Chiến tranh và hòa bình là vấn đề lớn và bức xúc của cả nhân loại chính vì thế việc

duy trì hòa bình và an ninh quốc tế là mục tiêu quan trọng và nổi bậc nhất của Hiến
chương quy định. Ngay trong phần mở đầu của Hiến chương đã nêu rõ: “Chúng tôi, những
dân tộc các nước liên hợp quyết tâm phòng ngừa cho các thế hệ tương lai khỏi thảm họa
chiến tranh đã hai lần trong đời chúng ta, gây cho nhân loại những đau thương không kể
xiết.
Biểu thị sự khoan nhượng cùng nhau sống hòa bình trên tinh thần láng giềng thân
thiện và thống nhất lực lượng chúng ta để duy trì hòa bình và an ninh quốc tế”.
Để đạt được mục đích đó cần dùng những biện pháp tập thể có hiệu quả nhằm phòng
ngừa và gạt bỏ mối đe dọa hòa bình, trừng trị mọi hành động xâm lược hay phá hoại hòa
bình khác, điều chỉnh hoặc giải quyết bằng phương pháp hòa bình theo đúng những
nguyên tắc của công lý và của pháp luật quốc tế, những vụ tranh chấp hoặc những tình thế
có tính chất quốc tế có thể dẫn đến phá hoại hòa bình3.
1.2.2. Phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng
nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc
Liên Hợp Quốc được xây dựng trên cơ sở sự hợp tác của các nước lớn nhỏ các nước
đã nhận thấy sự cần thiết của sự hợp tác để duy trì hòa bình và an ninh quốc tế Liên Hợp
Quốc muốn đạt được mục đích đó thì các quốc gia cùng chung sống hòa bình trên tinh
thần láng giềng thân thiện, cùng nhau hợp tác phát triển về mọi mặt. Trong lời nói đầu của
Hiến chương cũng bày tỏ lòng mong muốn cùng nhau chung sống hòa bình trên tinh thần
láng giềng thân thiện, cùng nhau hợp tác góp phần duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
Liên Hợp Quốc không chỉ thúc đẩy sự hợp tác của các quốc gia ở lĩnh vực an ninh chính
trị mà còn thúc đẩy sự hợp tác trong các lĩnh vực đời sống xã hội từ kinh tế, văn hóa, giáo
dục cho đến vấn đề nhân đạo và môi trường... Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc cũng dựa trên cơ
sở bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc.

3

Điều 1 Hiến chương Liên Hợp Quốc

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

7

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

1.2.3. Thực hiện sự hợp tác quốc tế trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế về kinh tế,
xã hội, văn hóa và nhân đạo và trong việc thúc đẩy và khuyến khích sự tôn trọng các
quyền của con người và các quyền tự do cơ bản cho tất cả mọi người không phân biệt
chủng tộc, giới tính, ngôn ngữ hoặc tôn giáo
Liên Hợp Quốc không chỉ có mục tiêu là duy trì hòa bình và an ninh quốc tế mà Liên
Hợp Quốc còn có những đóng góp những hoạt động đa dạng và phong phú trên nhiều lĩnh
vực khác. Liên Hợp Quốc đã đầu tư không dưới 4/5 tổng số nhân viên và các cơ quan
chuyên môn, khoản 1/3 ngân sách của tổ chức này vào việc thực hiện các chương trình
hợp tác quốc tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ xã hội và cải thiện những điều kiện của cuộc
sống của các dân tộc.
Liên Hợp Quốc cũng có những cố gắng giúp đỡ cho các quốc gia sau khi giành độc
lập, sự hợp tác kinh tế quốc tế giữa các nước xã hội chủ nghĩa trước đây và các nước đang
phát triển đã đạt được một số kết quả tích cực. Lúc đầu trong Ban Thư ký Liên Hợp Quốc
thành lập Trung tâm phát triển công nghiệp, sau đó năm 1965 đã thành lập Tổ chức phát
triển công nghiệp (UNIDO) nhằm đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa ở các nước đang
phát triển. Liên Hợp Quốc đã có những cố gắng lớn trong lĩnh vực xã hội, nhất là đối với
phụ nữ. Đó là việc thông qua bản Tuyên ngôn về quyền của con người, công ước về quyền
công dân của phụ nữ, Tuyên ngôn về thủ tiêu tất cả các hình thức phân biệt đối xử với phụ
nữ. Những Tuyên ngôn và công ước trên có ý nghĩa quan trọng trong công cuộc giải
phóng vì sự bình đẳng về mọi mặt của phụ nữ trên toàn thế giới. Ngoài ra, Liên Hợp Quốc
còn quan tâm tới nhiều vấn đề khác như bài trừ tệ nạn ma túy, bảo vệ môi trường, vấn đề
dân số thế giới và người tàn tật. Từ năm 1970, Liên Hợp Quốc bắt đầu quan tâm đến vấn

đề nghiện ma túy, năm 1972 UNESCO đã đề ra những nguyên tắc chỉ đạo hành động
chống nạn ma túy, tháng 6 – 1987 Hội nghị quốc tế về nghiện ma túy và buôn lậu ma túy
đã được tiến hành ở Viên. Sau 20 năm kể từ Hội nghị thế giới về môi trường đầu tiên tổ
chức tại Xtốckhôm (Stockholm) năm 1972, tháng 6 – 1992 Liên Hợp Quốc đã triệu tập
Hội nghị cấp cao thế giới về môi trường và phát triển tại Riô đờ Gianâyrô (Rio de Janeiro)
và được gọi là Hội nghị thượng đỉnh Trái đất. Liên Hợp Quốc còn đặc biệt quan tâm đến
vấn đề dân số thế giới, từ năm 1987 đã quyết định lấy ngày 11 – 7 là ngày dân số thế giới
bởi đây là vấn đề to lớn và quan trọng trên các bình diện chính trị, xã hội, kinh tế của toàn
cầu, nhất là đảm bảo chất lượng cuộc sống cho mỗi người và mỗi dân tộc4.

4

Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Hồng Quân, Liên Hợp Quốc và Lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, NXB,
Chính trị quốc gia – Hà Nội năm 2008,tr. 47

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

8

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

1.2.4. Xây dựng Liên Hợp Quốc làm trung tâm điều hòa các nổ lực quốc tế và các mục
tiêu chung
Liên Hợp Quốc không phải là nhà nước siêu quốc gia mà là một tổ chức đa phương
toàn cầu có những hoạt động thực chất và đã có nhiều cố gắng trong việc phối hợp và điều
tiết các mối quan hệ giữa các quốc gia độc lập có chủ quyền trên nguyên tắc tôn trọng chủ
quyền, bình đẳng của các quốc gia. Hiện nay, với số luọng lên tới 193 quốc gia thì sự chi

phối và tầm ảnh hưởng của Liên Hợp Quốc đối với vấn đề quốc tế ngày càng lớn mạnh và
sâu rộng5. Từ vấn đề duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, phát triển các mối quan hệ hữu
nghị giữa các quốc gia nhưng dựa trên nguyên tắc bình đẳng và tôn trọng quyền tự quyết
của các dân tộc đến vấn đề hợp tác quốc tế, giải quyết các vấn đề trong tất cả các lĩnh vực
của đời sống xã hội từ kinh tế, văn hóa, nhân đạo đến vấn đề môi trường, giới tính, tôn
giáo,...Bốn mục tiêu của Liên Hợp Quốc là một thể thống nhất, bổ sung cho nhau trong đó
nổi bật hàng đầu là mục tiêu duy trì hòa bình và an ninh quốc tế6.
1.3. Nguyên tắc hoạt động của Liên Hợp Quốc
Nhằm bảo đảm thực hiện các mục tiêu kể trên, Hiến chương quy định các nguyên tắc
mà trong hoạt động của mình, bản thân liên Hợp Quốc cũng như các nước thành viên đều
phải tuân thủ7.
1.3.1. Nguyên tắc bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia
Chủ quyền là thuộc tính chính trị - pháp lý không thể tách rời của quốc gia, chủ
quyền bao gồm hai nội dung chủ yếu là quyền tối cao của quốc gia trong phạm vi lãnh thổ
của mình và quyền độc lập của quốc gia trong quan hệ quốc tế.
Trong phạm vi lãnh thổ của mình, quốc gia thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và
tư pháp mà không có bất kỳ sự can thiệp nào từ bên ngoài, thông qua những quyết định về
mọi vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội nhưng phải trên cơ sở ý chí chủ quyền của
nhân dân.
Trong quan hệ quốc tế, quyền độc lập của một quốc gia thể hiện qua quyền tự quyết
mọi vấn đề đối nội và đối ngoại của quốc gia không có sự áp đặt từ chủ thể khác, trên cơ
sở tôn trọng chủ quyền của mọi quốc gia trong cộng đồng quốc tế.
Bình đẳng chủ quyền của các quốc gia là nền tảng của quan hệ quốc tế hiện đại. Trật
tự quốc tế chỉ có thể được duy trì nếu các quyền bình đẳng của các quốc gia tham gia trật
tự đó được hoàn toàn đảm bảo. Hiến chương Liên Hợp Quốc đã lấy nguyên tắc này làm cơ
sở cho hoạt động của mình “Liên Hợp Quốc được xây dựng trên nguyên tắc bình đẳng về
5

Mục tiêu và nguyên tắc hoạt động trong Hiến chương Liên hợp quốc, ngày truy cập [ 30-8-2014]
6

Võ Anh Tuấn, Hệ thống Liên hợp quốc, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2004, tr. 36
7
Võ Anh Tuấn, Hệ thống Liên hợp quốc, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2004, tr. 37

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

9

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

chủ quyền của tất cả hội viên”(Khoản 1 Điều 2). Nguyên tắc này là nền tảng quan trọng
nhất của toàn bộ hệ thống các nguyên tắc của luật quốc tế hiện đại. Nó được ghi nhận
trong điều lệ của các tổ chức thuộc hệ thống Liên Hợp Quốc, của tuyệt đại đa số các tổ
chức quốc tế phổ cập và tổ chức khu vực trong nhiều điều ước quốc tế đa phương và song
phương và trong nhiều văn bản quốc tế quan trọng của các hội nghị và tổ chức quốc tế.
Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, các quốc gia tồn tại trong mối quan hệ tùy thuộc lẫn
nhau. Bình đẳng về chủ quyền giữa các quốc gia là cơ sở để trật tự thế giới phát triển theo
xu hướng ổn định, hội nhập và tiến bộ8.
1.3.2. Nguyên tắc cấm đe dọa dùng vũ lực hay dùng vũ lực
Quá trình dân chủ hóa đời sống quốc tế tất yếu dẫn đến sự hạn chế dùng sức mạnh
trong quan hệ giữa các chủ thể luật quốc tế với nhau. “Tất cả các nước thành viên Liên
hợp quốc trong quan hệ quốc tế không được đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng vũ lực chống
lại sự toàn vẹn lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào, hoặc nhằm
những mục đích khác không phù hợp với mục đích của Liên Hợp Quốc” 9. Theo quy định
trên thì việc một chủ thể dùng các loại sức mạnh nhằm khống chế, đe dọa tấn công, tấn
công hoặc cưỡng bức trái pháp luật quốc tế đối với một chủ thể khác trong quan hệ quốc
tế là hành vi vi phạm luật quốc tế.

“Trong quan hệ quốc tế, các hội viên Liên Hợp Quốc không được có hành động đe
dọa bằng vũ lực hay dùng vũ lực để chống lại quyền bất khả xâm phạm về lãnh thổ hay
nền độc lập chính trị của bất cứ một nước nào, hoặc bằng cách này hay cách khác làm trái
với những mục đích của Liên Hợp Quốc” (Khoản 4 Điều 2 Hiến chương Liên hợp quốc).
Hiến chương Liên Hợp Quốc không chỉ cấm việc sử dụng lực lượng vũ trang mà còn cấm
cả sự cưỡng bức phi vũ trang nhưng Khoản 4 Điều 2 của Hiến chương thì nhấn mạnh
trước tiên đến việc cấm sử dụng lực lượng vũ trang. Định ước Henxinki năm 1975 quy
định các quốc gia sẽ: “khước từ sử dụng mọi biện pháp mang tính cưỡng bức đối với quốc
gia, thành viên khác, khước từ tiến hành hành vi cưỡng bức về kinh tế”.
Vì vậy, khái niệm vũ lực theo luật quốc tế hiện đại không còn bó hẹp trong khuôn
khổ là sử dụng hoặc đe dọa sử dụng lực lượng vũ trang để chống lại chủ quyền, độc lập
của quốc gia khác mà còn mở rộng việc nghiêm cấm sử dụng các sức mạnh hay đe dọa
dùng sức mạnh phi vũ trang khác.
Ngay từ những năm 70 của thế kỷ XX, luật quốc tế đã đặc biệt nhấn mạnh tới nghĩa
vụ của các quốc gia phải khước từ việc sử dụng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực để chống
lại sự bất khả xâm phạm lãnh thổ, biên giới của quốc gia khác.
8
9

Giáo trình Luật quốc tế, Trường đại học luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân năm 2006, tr. 41
Khoản 1 Điều 4 Hiến chương Liên hợp quốc

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

10

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

Hiến chương Liên Hợp Quốc tuy không quy định cụ thể các biện pháp vũ lực nào là
bất hợp pháp nhưng lại quy định các biện pháp vũ lực nào là bất hợp pháp để chống lại
xâm lược, thực hiện quyền tự vệ nhằm bảo vệ độc lập và chủ quyền quốc gia. Hiến
chương Liên Hợp Quốc chỉ quy định hai trường hợp sử dụng hợp pháp lực lượng vũ trang
vào mục đích tự vệ “Không có một điều khoản nào trong Hiến chương làm thiệt hại đến
quyền tự vệ cá thể hay tập thể một cách chính đáng, trong trường hợp hội viên Liên Hợp
Quốc bị xâm lược vũ trang, cho đến khi Hội đồng Bảo an ấn định những biện pháp cần
thiết để duy trì hòa bình và an ninh quốc tế” (Điều 51) và theo quyết định của Hội đồng
Bảo an Liên Hợp Quốc khi có đe dọa hòa bình, xâm phạm hòa bình hoặc bị xâm lược (Các
Điều từ 39 đến 42). Theo Điều 51 của Hiến chương Liên Hợp Quốc thì cấm một quốc gia
sử dụng lực lượng vũ trang chống lại quốc gia khác khi quốc gia này chỉ sử dụng các biện
pháp kinh tế hoặc chính trị. Như vậy, quyền tự vệ vũ trang chỉ áp dụng khi có sự tấn công
vũ trang của quốc gia khác10.
1.3.3. Nguyên tắc hòa bình giải quyết các tranh chấp quốc tế
Sự hình thành và phát triển của nguyên tắc hòa bình giải quyết các tranh chấp quốc tế
gắn liền với nguyên tắc cấm dùng vũ lực hay đe dọa dùng vũ lực trong quan hệ quốc tế và
là hệ quả tất yếu của nguyên tắc này.
Trong thực tiễn quốc tế, tranh chấp luôn là khả năng tiềm ẩn, phát sinh từ các mối
quan hệ giữa các quốc gia. Đó thường là hoàn cảnh cụ thể mà trong đó các chủ thể luật
quốc tế có những quan điểm cụ thể trái ngược hoặc mâu thuẫn nhau và có những yêu cầu,
hay đòi hỏi cụ thể không thể thống nhất được.
Vì vậy, sự trái ngược nhau về quan điểm và quyền lợi đã đưa đến việc không thỏa
thuận được với nhau về quyền từ đó làm nảy sinh xung đột, mâu thuẫn. Nguyên nhân xảy
ra tranh chấp là sự va chạm xung đột về quyền lợi giữa các quốc gia hoặc nhóm các quốc
gia, sự khác biệt về đường lối chính trị, kinh tế giữa các quốc gia hoặc nhóm các quốc gia
và cả sự khác biệt về cách nhìn nhận, giải quyết các vấn đề pháp lý quốc tế.
Trước chiến tranh thế giới thứ II, luật quốc tế đã ghi nhận một số biện pháp giải
quyết hòa bình các tranh chấp quốc tế nhưng giải quyết hòa bình tranh chấp quốc tế thời
kỳ đó chưa trở thành nguyên tắc của luật quốc tế. Lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại Hiến

chương Liên Hợp Quốc đã ghi nhận “Hội viên Liên Hợp Quốc giải quyết các tranh chấp
quốc tế của họ bằng phương pháp hòa bình, làm thế nào khỏi nguy hại đến hòa bình và an
ninh quốc tế cũng như công lý”11. Hòa bình giải quyết các tranh chấp quốc tế là nguyên
tắc bắt buộc chung đối với tất cả các thành viên của cộng đồng quốc tế theo đó các nước
10
11

Giáo trình Luật quốc tế, Trường đại học luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân năm 2006, tr. 44
Khoản 3 Điều 2 Hiến chương Liên Hợp Quốc

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

11

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

thành viên của Liên Hợp Quốc có nghĩa vụ giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện
pháp hòa bình. Hiến chương Liên Hợp Quốc cũng quy định cụ thể các biện pháp hòa bình
mà các thành viên Liên Hợp Quốc với tư cách là bên tham gia vào tranh chấp quốc tế cần
lựa chọn để giải quyết. “Trong mỗi vụ tranh chấp, nếu kéo dài có thể đe dọa sự duy trì hòa
bình và an ninh quốc tế, các đương sự phải tìm giải pháp, trước hết bằng con đường đàm
phán, điều tra trung gian, hòa giải trọng tài, bằng con đường tư pháp, bằng việc sử dụng
những cơ quan hoặc những hiệp định khu vực hoặc bằng các biện pháp hòa bình khác tùy
họ lựa chọn”12. Các bên có quyền lựa chọn các biện pháp hòa bình nói trên để giải quyết
tranh chấp sao cho phù hợp và có hiệu quả nhất. Thực tiễn cho thấy phương pháp đàm
phán là phương pháp thường xuyên được các quốc gia hay sử dụng để giải quyết các tranh
chấp hay bất đồng. Đàm phán trực tiếp là biện pháp tốt nhất để giải quyết nhanh chóng

tranh chấp quốc tế, bảo đảm quyền bình đẳng của các bên, dễ đi đến thỏa thuận nhượng bộ
lẫn nhau13.
1.3.4. Nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác
Xuất hiện trong thời kỳ cách mạng tư sản, nguyên tắc không can thiệp vào công việc
nội bộ của chính phủ, của các dân tộc khác được ghi nhận trong Hiến pháp của một số
nước tư bản nhưng thời kỳ đó về phương diện luật quốc tế, nguyên tắc không can thiệp
vào công việc nội bộ còn nhiều hạn chế, bởi vì luật quốc tế còn chịu sự khống chế của
nguyên tắc vũ lực – “Lẽ phải thuộc về kẻ mạnh” và cho phép sử dụng các hình thức can
thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác.
Khi tổ chức Liên Hợp Quốc ra đời, Hiến chương của tổ chức này đã mở rộng và cụ
thể hóa nội dung của nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ. “Tổ chức Liên
Hợp Quốc không có quyền can thiệp vào công việc thực chất thuộc thẩm quyền nội bộ của
bất kỳ quốc gia nào”14. Nghĩa vụ không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác
cũng đặt ra cho tất cả các thành viên của cộng đồng quốc tế.
Công việc thuộc thẩm quyền nội bộ của quốc gia là các phương diện hoạt động chủ
yếu của nhà nước dựa trên cơ sở của chủ quyền quốc gia, bao gồm toàn bộ những hoạt
động mang tính chất đối nội, đối ngoại của quốc gia và được tiến hành phù hợp với luật
quốc gia cũng như luật quốc tế.
Về nguyên tắc, luật quốc tế không điều chỉnh các vấn đề thuộc nội bộ của quốc gia.
Do đó, bất kỳ biện pháp nào mà các quốc gia hay tổ chức quốc tế sử dụng để cản trở chủ
thể của luật quốc tế giải quyết những công việc thuộc thẩm quyền nội bộ của mình đều bị
12

Điều 33 Hiến chương Liên Hợp Quốc
Giáo trình Luật quốc tế, Trường đại học luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân năm 2006, tr. 44
14
Khoản 7 Điều 2 Hiến chương Liên Hợp Quốc
13

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

12

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

coi là vi phạm luật pháp quốc tế. Tuy nhiên cũng có một ngoại lệ trong nguyên tắc này
theo quy định tại Chương VII Hiến chương, Liên Hợp Quốc có thể áp dụng các biện pháp
cưỡng chế trong trường hợp có đe dọa hòa bình hoặc hành động xâm lược. Như vậy, nếu
Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc xác định một sự biến nào đó xảy ra trong phạm vi lãnh
thổ một quốc gia mà đe dọa hòa bình, an ninh quốc tế thì sự biến đó không còn thuần túy
là công việc nội bộ của quốc gia và hành động của Liên Hợp Quốc trong trường hợp này
không được coi là sự can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia15.
1.3.5. Nguyên tắc các quốc gia có nghĩa vụ hợp tác
Trong luật quốc tế hiện đại, các quốc gia là những chủ thể có chủ quyền, bình đẳng
với nhau về chủ quyền, hành động với tư cách là chủ thể độc lập không chịu sự can thiệp
của chủ thể khác. Nhưng xu thế tất yếu của tiến trình phát triển quan hệ quốc tế là sự hội
nhập, sự hợp tác trên cơ sở các bên cùng có lợi lại đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ của các
quốc gia. Sự hợp tác quốc tế giữa các quốc gia trong tất cả các lĩnh vực không phụ thuộc
vào chế độ chính trị, kinh tế, xã hội và nhằm duy trì hòa bình, an ninh quốc tế đã được
pháp luật hóa. Theo Hiến chương, các quốc gia có nghĩa vụ “tiến hành hợp tác quốc tế để
giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hóa và nhân đạo trên phạm vi quốc tế” cũng như
“duy trì hòa bình và an ninh quốc tế bằng cách tiến hành các biện pháp tập thể có hiệu
quả”.
Nội dung nguyên tắc các quốc gia có nghĩa vụ hợp tác với nhau được ghi rõ trong hai
Điều 55 và 56 của Hiến chương. Trong đó Điều 55 quy định hai nghĩa vụ của các quốc gia
thành viên Liên Hợp Quốc là nghĩa vụ hợp tác với nhau để thực hiện tôn chỉ, mục đích của
Hiến chương và nghĩa vụ hợp tác với tổ chức Liên Hợp Quốc để đạt được những mục đích

kể trên. Tuy nhiên, các hình thức và mức độ hợp tác tùy thuộc vào chính bản thân các
quốc gia, tùy thuộc vào nhu cầu, điều kiện vật chất và khả năng sẵn sàng thích ứng của hệ
thống pháp luật trong nước thực thi những nghĩa vụ quốc tế mà quốc gia phải gánh vác.
Nghĩa vụ hợp tác còn thể hiện ở việc các quốc gia phải hành động phù hợp với các
nguyên tắc của Liên Hợp Quốc. Điều này có nghĩa là các quốc gia phải thể hiện nổ lực
giải quyết các vấn đề quốc tế thông qua sự hợp tác, phối hợp với nhau. Ngay cả các quốc
gia không phải là thành viên của Liên Hợp Quốc cũng phải tôn trọng những nguyên tắc
của Hiến chương vì điều này cần thiết cho công cuộc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế16.
1.3.6. Nguyên tắc dân tộc tự quyết
Tôn trọng quyền của mỗi dân tộc được tự do lựa chọn con đường và hình thức phát
triển là một trong những cơ sở quan trọng để thiết lập các quan hệ quốc tế. Quyền này
15
16

Giáo trình Luật quốc tế, Trường đại học luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân năm 2006, tr. 48
Giáo trình Luật quốc tế, Trường đại học luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân năm 2006, tr. 51

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

13

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

được thể hiện một cách tập trung nhất trong nguyên tắc dân tộc tự quyết, dựa trên nền tảng
chủ nghĩa dân tộc. Về phương diện pháp lý, chủ quyền dân tộc là quyền tự quyết vận
mệnh của dân tộc đó trong đời sống quốc tế, thể hiện ở tổng thể các quyền thiêng liêng và
bất khả xâm phạm của mỗi dân tộc, được ghi nhận tại các văn bản pháp luật quốc gia và

quốc tế.
Ngày nay, chủ quyền dân tộc được hiện thực hóa trong đời sống quốc tế thông qua
quyền dân tộc cơ bản là quyền vốn có của mỗi dân tộc được luật quốc tế ghi nhận và bảo
đảm thực hiện bao gồm: quyền được độc lập của dân tộc, quyền bình đẳng với các dân tộc
khác, quyền tự quyết của dân tộc, quyền được sống trong hòa bình, an ninh, phát triển bền
vững, quyền được định đoạt tài nguyên thiên nhiên.
Tôn trọng quyền dân tộc tự quyết trở thành nguyên tắc pháp lý quốc tế được ghi nhận
trong Hiến chương Liên Hợp Quốc và trong nhiều văn bản quốc tế quan trọng. Trong Hiến
chương Liên Hợp Quốc các quốc gia đã cam kết theo đuổi mục đích “phát triển quan hệ
hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng các nguyên tắc bình đẳng về chủ quyền và
dân tộc tự quyết”17mục đích này được cụ thể hóa trong nhiều điều khoản của Hiến
chương18.
1.3.7. Nguyên tắc tận tâm thiện chí thực hiện cam kết quốc tế ( Pacta sunt servanda )
Nguyên tắc thiện chí thực hiện cam kết quốc tế xuất hiện rất sớm từ khi xuất hiện nhà
nước và tồn tại dưới hình thức tập quán pháp lý quốc tế. Ngày nay, nguyên tắc này được
ghi nhận trong rất nhiều điều ước quốc tế song phương và đa phương.
Trong lời mở đầu của Hiến chương Liên Hợp Quốc đã khẳng định sự quyết tâm của
các nước thành viên “tạo điều kiện để đảm bảo công lý và sự tôn trọng các nghĩa vụ phát
sinh từ điều ước quốc tế và các nguồn khác của luật quốc tế”. “Tất cả các thành viên Liên
Hợp Quốc thiện chí thực hiện các nghĩa vụ do Hiến chương đặt ra”19.
Công ước viên năm 1969 về Luật điều ước quốc tế đã khẳng định tính phổ cập của
nguyên tắc thiện chí thực hiện cam kết quốc tế. Theo Công ước này thì: “mỗi điều ước
quốc tế hiện hành đều ràng buộc các bên tham gia và đều được các bên thực hiện một cách
thiện chí”.
Tuyên bố về các nguyên tắc của Luật quốc tế năm 1970 để mở rộng hơn nữa phạm vi
áp dụng của nguyên tắc này. Theo đó, mỗi quốc gia phải thiện chí thực hiện các nghĩa vụ
quốc tế do Hiến chương đặt ra, các nghĩa vụ phát sinh từ các quy phạm và nguyên tắc
được công nhận rộng rãi của luật quốc tế. Khi nghĩa vụ theo điều ước quốc tế trái với
17

Khoản 2 Điều 1 Hiến chương Liên Hợp Quốc
Giáo trình Luật quốc tế, Trường đại học luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân năm 2006, tr. 52
19
Khoản 2 Điều 2 Hiến chương Liên Hợp Quốc
18

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

14

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

nghĩa vụ của thành viên Liên Hợp Quốc theo Hiến chương thì nghĩa vụ theo Hiến chương
có giá trị ưu tiên.
Nguyên tắc thiện chí thực hiện cam kết quốc tế chỉ được áp dụng đối với các điều
ước quốc tế có hiệu lực, tức là đối với những điều ước được ký kết một cách tự nguyện
trên cơ sở bình đẳng. Bất kỳ một điều ước bất bình đẳng nào cũng xâm phạm chủ quyền
quốc gia và Hiến chương Liên Hợp Quốc bởi vì Liên Hợp Quốc được thành lập trên cơ sở
bình đẳng về chủ quyền của tất cả các nước thành viên. Tất cả các nước này đã cam kết
gánh vác nghĩa vụ “phát triển quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở nguyên tắc
bình đẳng và dân tộc tự quyết”20.
1.4. Chức năng của Liên Hợp Quốc
Liên Hợp Quốc là một tổ chức quốc tế liên chính phủ cũng giống như các tổ chức
quốc tế khác nhưng chỉ khác về quy mô và nội dung hoạt động mang tính toàn cầu. Chức
năng, nhiệm vụ, quyền hạn mà Liên Hợp Quốc có được là do các nước thành viên “Ủy
quyền” để tạo cơ sở pháp lý quốc tế cần thiết để Liên Hợp Quốc có thể hoàn thành sứ
mệnh của mình như Hiến chương quy định21.

1.4.1. Phối hợp và điều tiết các mối quan hệ giữa các quốc gia độc lập, có chủ quyền
vì mục tiêu chung nhưng không được can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia
thành viên
Liên Hợp Quốc được xây dựng trên nguyên tắc bình đẳng chủ quyền của tất cả các
nước thành viên22 và việc phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc cũng phải
dựa trên nguyên tắc bình đẳng chủ quyền và quyền tự quyết của các dân tộc23, trong các
lĩnh vực kinh tế, xã hội Liên Hợp Quốc cũng phải tuân theo những nguyên tắc này. Vấn đề
độc lập, tự do và quyền tự quyết của các dân tộc được gắn liền với sự nghiệp hòa bình của
Liên Hợp Quốc. Thừa nhận và tự quyết của các dân tộc là một trong những yếu tố quan
trọng nhất của một nền hòa bình lâu dài và an ninh vững chắc trên toàn thế giới.
Theo Khoản 4 Điều 2 của Hiến chương cũng quy định: “Tất cả các thành viên Liên
Hợp Quốc từ bỏ đe dọa bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế nhằm
chống lại sự bất khả xâm phạm về lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của bất cứ quốc gia
nào, cũng như bằng cách khác trái với những mục đích của Liên Hợp Quốc”. Liên Hợp
Quốc đã lên án các cuộc chiến tranh xâm lược và tuyên bố chiến tranh xâm lược là tội ác
quốc tế lớn nhất. Tuy nhiên, Hiến chương hoàn toàn không cho phép Liên Hợp Quốc can
thiệp vào công việc nội bộ của bất cứ quốc gia nào và lịch sử cũng có không ích dẫn
20

Giáo trình Luật quốc tế, Trường đại học luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân năm 2006, tr. 55
Võ Anh Tuấn, Hệ thống Liên hợp quốc, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2004, tr. 42
22
Khoản 1 Điều 2 Hiến chương Liên Hợp Quốc
23
Khoản 2 Điều 1 Hiến chương Liên Hợp Quốc
21

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

15

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

chứng rằng những hành động can thiệp vào công việc nội bộ của các nước khác là một
trong những nguồn gốc nguy hại nhất gây ra tình trạng căng thẳng, những cuộc xung đột
chiến tranh, phá hoại hòa bình và an ninh thế giới do đó Hiến chương lên án những hành
động can thiệp vào công việc nội bộ của các nước. Bên cạnh đó các thành viên của Liên
Hợp Quốc giải quyết các tranh chấp quốc tế của họ bằng những biện pháp hòa bình sao
cho không phương hại đến hòa bình, an ninh quốc tế. Các nước chung sống hòa bình trên
tinh thần láng giềng thân thiện, cùng nhau góp sức để duy trì hòa bình và an ninh quốc
tế24. Từ những quy định của Hiến chương Liên Hợp Quốc thực hiện chức năng của mình
nhằm duy trì an ninh quốc tế, phối hợp và điều tiết mối quan hệ giữa các quốc gia nhưng
không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia.
1.4.2. Liên Hợp Quốc là một tổ chức mang tính toàn cầu và toàn diện
Chương trình nghị sự của các khóa họp thường lệ hàng năm của Đại Hội đồng Liên
Hợp Quốc không chỉ bó hẹp trong các vấn đề liên quan đến duy trì hòa bình và an ninh
quốc tế mà bao gồm tất cả các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, pháp lý... mà cộng
đồng quốc tế quan tâm. Hệ thống Liên Hợp Quốc là một cơ cấu tổ chức hết sức rộng lớn
bao gồm vô số cơ quan, chương trình, quỹ, ban, tiểu ban... trực thuộc các cơ quan chính
của Liên Hợp Quốc cùng các cơ quan chuyên môn, có quy chế riêng nhưng gắn bó với
Liên Hợp Quốc bằng những hiệp định hợp tác dài hạn. Có thể nói không một lĩnh vực nào
trong đời sống của cộng đồng quốc tế mà không được Liên Hợp Quốc quan tâm xem xét
và có biện pháp giải quyết từ các vấn đề an ninh quốc tế đến các vấn đề kinh tế, văn hóa,
xã hội, khoa học,...25
1.4.3. Hoạt động của Liên Hợp Quốc mang tính ngoại giao đa phương hiện đại
Khác với ngoại giao song phương ngoại giao đa phương điều chỉnh quan hệ tương
tác và đan xen giữa nhiều nước. Trước kia, ngoại gia đa phương chủ yếu nhằm giải quyết

các vấn đề liên quan đến hòa bình và chiến tranh. Ngày nay ngoại giao đa phương không
ngừng phát triển đặc biệt từ khi Liên Hợp Quốc ra đời ngoại giao đa phương điều chỉnh
quan hệ tương tác giữa nhiều loại chủ thể để cùng nhau giải quyết các vấn đề quan tâm
chung như hòa bình và an ninh quốc tế, giải trừ quân bị, độc lập chủ quyền của các dân
tộc, hợp tác để phát triển và nhiều lĩnh vực khác26.
1.5. Vai trò của Liên Hợp Quốc
24

Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Hồng Quân, Liên Hợp Quốc và Lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, NXB,
Chính trị quốc gia – Hà Nội năm 2008, tr. 34
25
Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Hồng Quân, Liên Hợp Quốc và Lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, NXB,
Chính trị quốc gia – Hà Nội năm 2008, tr. 42
26
Võ Anh Tuấn, Hệ thống Liên Hợp Quốc, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2004, tr. 43

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

16

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

Giải trừ quân bị, chống chiến tranh, bảo vệ hòa bình an ninh quốc tế là vấn đề mà
Liên Hợp quốc quan tâm hàng đầu. Bởi loài người đã phải chịu đựng biết bao đau thương
và những thảm họa của chiến tranh trong suốt mấy ngàn năm lịch sử của mình. Cùng với
những cố gắng bảo vệ hòa bình và an ninh thế giới Liên Hợp Quốc còn là diễn đàn lớn của
cuộc đấu tranh nhằm thủ tiêu hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân. Với thắng lợi to

lớn của phong trào giải phóng dân tộc trong những năm 50 và 60 thế kỷ trước, hàng loạt
nước đã giành được độc lập dân tộc, hiên ngang bước lên vũ đài quốc tế và trở thành
những thành viên của Liên Hợp Quốc. Một cố gắng khác của Liên Hợp Quốc không thể
không đề cập tới là những hoạt động đa dạng và phong phú trên các lĩnh vực kinh tế, xã
hội. Từ những hoạt động của Liên Hợp Quốc có thể thấy rõ những vai trò nổi bậc của Liên
Hợp Quốc:
Một là, Liên Hợp Quốc thật sự trở thành một diễn đàn quốc tế quan trọng, diễn đàn
đấu tranh và hợp tác giữa các lực lượng các nước thành viên của Liên Hợp Quốc. Tại đây
đã diễn ra các cuộc tiếp xúc thường xuyên dưới nhiều hình thức và với những mục đích,
nội dung phong phú bao gồm nhiều lĩnh vực chính trị, ngoại giao, kinh tế, pháp lý, văn
hóa, giáo dục, y tế...
Hai là, hoạt động chủ yếu của Liên Hợp Quốc là thông qua các nghị quyết, trong đó
có nhiều nghị quyết tích cực. Mặc dù các nghị quyết của Liên Hợp Quốc chỉ có tính chất
khuyến nghị, không có tính chất bắt buộc, nhưng các nghị quyết đó do tính chất tiến bộ,
chính nghĩa đã mang sức mạnh chính trị và đạo lý to lớn và có ý nghĩa pháp lý quốc tế.
Ba là, Liên Hợp Quốc bằng những dữ trữ vật chất đã thực hiện một số quyết định có
ý nghĩa thiết thực. Hàng năm Liên Hợp Quốc đã dành tới trên 10 tỉ USD cho các khoản
chi, cho vay và viện trợ không hoàn lại cho các nước đang phát triển.
Nhiều tổ chức chuyên môn của Liên Hợp Quốc đã góp phần vào việc thúc đẩy sự
hợp tác về kinh tế, khoa học kỹ thuật, văn hóa, giáo dục, y tế, viện trợ nhân đạo, đào tạo
cán bộ cho các nước phát triển. Các tổ chức này còn giữ vai trò là những trung tâm thông
tin lớn27.
“ Mặc dù hệ thống Liên Hợp Quốc chưa thật hoàn hảo nhưng thế giới sẽ trở nên
nghèo đói và mất trật tự hơn nếu không có Liên Hợp Quốc ”28.
1.6. Các cơ quan chính của Liên Hợp Quốc

27

Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Hồng Quân, Liên Hợp Quốc và Lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, NXB,
Chính trị quốc gia – Hà Nội năm 2008, tr. 49

28
Joseph S. Nye Jr. Hiểu rõ những vấn đề của Liên hợp quốc, báo Bưu điện Jakarta, dẫn theo Thông tấn xã Việt Nam,
tài liệu tham khảo đặc biệt, 2007

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

17

SVTH: Trần Thị Minh Thùy


Hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Lý luận và thực tiễn

Liên Hợp Quốc gồm sáu cơ quan chính: Đại Hội đồng, Hội đồng Bảo an, Hội đồng
Kinh tế và Xã hội, Hội đồng Bảo trợ, Tòa án Quốc tế và Ban Thư ký. Ngoài ra, khi xét
thấy cần thiết có thể thành lập các cơ quan giúp việc khác29.
1.6.1. Đại Hội đồng
Đại Hội đồng gồm tất cả các hội viên của Liên Hợp Quốc. Mỗi hội viên có ích nhất
là 5 đại biểu ở Đại Hội đồng30. Các nước thành viên được phân chia thành nhiều nhóm
khu vực địa lý để làm đơn vị hiệp thương bầu chọn đại diện vào các chức danh của các cơ
quan Liên Hợp Quốc.
Đại Hội đồng là cơ quan duy nhất Liên Hợp Quốc trong đó có mặt tất cả các nước
thành viên. Tại đây, nguyên tắc bình đẳng giữa các nước thành viên được thể hiện qua các
thủ tục như: mỗi thành viên một lá phiếu, mỗi thành viên có 5 đại biểu chính thức ( 5 đại
biểu dự khuyết ) tại các khóa họp của Đại Hội đồng bất kể nước đó lớn hay nhỏ. Về mặt lý
thuyết, Đại Hội đồng là cơ quan cao nhất của Liên Hợp Quốc nhưng trên thực tế không
phải vậy, Hội đồng Bảo an mới là cơ quan có thực quyền. Khác với Hội đồng Bảo an các
nghị quyết của Đại Hội đồng không có giá trị pháp lý bắt buộc đối với các chính phủ mà
chỉ là những kiến nghị, tuy nhiên có ý nghĩa đạo lý, chính trị quốc tế, thể hiện ý chí của
cộng đồng quốc tế31.

Đại Hội đồng có quyền thảo luận tất cả các vấn đề hoặc những việc thuộc phạm vi
Hiến chương hoặc thuộc quyền hạn và chức năng của bất cứ một cơ quan nào ghi trong
Hiến chương và có thể đề ra những kiến nghị về những vấn đề hoặc những việc cho các
hội viên Liên Hợp Quốc hoặc cho Hội đồng Bảo an32trừ khi Hội đồng Bảo an thực hiện
những chức năng do Hiến chương giao cho mình, đối với sự tranh chấp hay một tình thế
nào đó thì Đại Hội đồng không được đưa ra một kiến nghị nào về sự tranh chấp hay tình
thế ấy, nếu Hội đồng Bảo an không yêu cầu33.
Đại Hội đồng có quyền xem xét những nguyên tắc chung về sự hợp tác để duy trì hòa
bình và an ninh quốc tế, kể cả những nguyên tắc giải trừ quân bị, điều chỉnh vũ trang và
dựa vào những nguyên tắc ấy đưa ra những kiến nghị cho các hội viên Liên Hợp Quốc
hoặc cho Hội đồng Bảo an hoặc cho cả các hội viên Liên Hợp Quốc và Hội đồng Bảo an.
Có quyền thảo luận mọi vấn đề liên quan đến việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế do
bất kỳ một hội viên Liên Hợp Quốc nào hoặc do Hội đồng Bảo an hoặc do một nước

29

Điều 7 Hiến chương Liên Hợp Quốc
Điều 9 Hiến chương Liên Hợp Quốc
31
Võ Anh Tuấn, Hệ thống Liên hợp quốc, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2004, tr. 62
32
Điều 10 Hiến chương Liên Hợp Quốc
33
Khoản 1 Điều 12 Hiến chương Liên Hợp Quốc
30

GVHD: Ths. Nguyễn Tống Ngọc Nhƣ

18

SVTH: Trần Thị Minh Thùy