Pháp luật về kinh doanh thức ăn đướng phố thực trạng và hướng hoàn thiện

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (799.18 KB, 56 trang )

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẤN THƠ
KHOA PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN



LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
NIÊN KHÓA 2011 – 2015
ĐỀ TÀI:

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

TS. Cao Nhất Linh

Huỳnh Thị Tiến

Bộ môn: Luật Thương mại

MSSV: 5117436
Lớp: Luật Thương mại – K37

Cần Thơ, 12/2014
LỜI CẢM ƠN

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

1

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

******
Đầu tiên, người viết xin chân thành cảm ơn quý Thầy/Cô Trường Đại học Cần Thơ
đặc biệt là quý Thầy/Cô Khoa Luật và Khoa Phát triển nông thôn đã tận tình truyền dạy
những kiến thức, kĩ năng quý báo cho người viết trong suốt hơn ba năm qua, làm hành trang
cho người viết hoàn thiện hơn luận văn này. Hơn hết, người viết xin gửi lời cám ơn chân
thành đến Thầy Cao Nhất Linh, người đã tận tình hướng dẫn, động viên người viết trong suốt
khoảng thời gian hoàn thành luận văn. Ngoài ra, cũng xin chân thành cảm ơn các tác giả của
những bài viết, sách, báo, tạp chí chuyên luận mà người viết đã sử dụng làm tài liệu trong
quá trình nghiên cứu.
Trong thời gian cho phép, khả năng nghiên cứu, kĩ năng thực tế còn nhiều hạn chế,
luận văn chắc hẳn sẽ còn nhiều sơ sót. Người viết mong rằng sẽ nhận được những đóng góp
quý báo của quý Thầy/Cô, những người đi trước và những anh chị, đọc giả quan tâm đến đề
tài này. Với lòng đam mê học hỏi, tinh thần học tập, nghiên cứu nghiêm túc người viết mong
sẽ đóng góp thêm những ý kiến nhỏ của mình vào sự phát triển chung của nền khoa học pháp
lý.
Sinh viên thực hiện
Huỳnh Thị Tiến

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

2

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

******
............................................................................................................................................

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

Cần Thơ, ngày… tháng… năm 2013
Giảng viên hướng dẫn

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

3

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

******
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KINH DOANH THỨC ĂN ĐƯỜNG
PHỐ……………………................................................................................................4
1.1. Khái quát chung về kinh doanh thức ăn đường phố...........................................4
1.1.1. Khái niệm kinh doanh thức ăn đường phố…………………………………….4
1.1.2. Đặc điểm kinh doanh thức ăn đường phố…………………………………..….5
1.1.3. Phân loại kinh doanh thức ăn đường phố…………………………………..…7
1.1.4. Vai trò kinh doanh thức ăn đường phố……………………………...…………7
1.2. Tác động kinh doanh thức ăn đường phố trong đời sống xã hội……………...8
1.3. Vai trò của pháp luật đối với kinh doanh thức ăn đường phố……………….10
Chương 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH THỨC ĂN
ĐƯỜNG PHỐ………………………………..…………………...………………….12
2.1. Điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với kinh doanh thức ăn đường
phố…………………………………………………………………………………….12
2.1.1. Đối với địa điểm, trang thiết bị, dụng cụ…………….……...………………...12
2.1.2. Đối với người kinh doanh thức ăn đường phố……………………...…….….16
2.1.3. Đối với người quản lý kinh doanh thức ăn đường phố……………………....18
2.2. Quy định về Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm trong kinh doanh thức ăn
đường phố……………………………………………………………………...……..19
2.2.1. Kinh doanh thức ăn đường phố thuộc đối tượng không phải cấp giấy chứng
nhận…………………………………………………………………………..……....19
2.2.2. Kiểm tra việc kinh doanh thức ăn đường phố……….………..…………..…..20
2.2.2.1. Kiểm tra định kỳ……………………………………...………..………….....20
2.2.2.2. Kiểm tra đột xuất……………………………..………………………...….…21
2.3. Xử phạt vi phạm hành chính về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm trong
kinh doanh thức ăn đường phố..................................................................................21
2.3.1. Xử phạt hành chính...........................................................................................21
2.3.2. Biện pháp khắc phục hậu quả...........................................................................22
2.4. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về điều kiện bảo đảm an toàn thực
phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố.............................................................23
GVHD: TS. Cao Nhất Linh

6

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

2.4.1. Thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính về điều kiện bảo đảm an toàn
thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố.......................................................23
2.4.2. Thẩm quyền xử phạt của Chủ tịch Ủy ban nhân dân......................................23
2.4.3. Thẩm quyền xử phạt của Thanh tra..................................................................24
2.4.4. Thẩm quyền xử phạt của Công an nhân dân....................................................26
Chương 3. THỰC TRẠNG –HƯỚNG HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ KINH
DOANH THỨC ĂN ĐƯỜNG PHỐ...........................................................................28
3.1. Thực trạng và hướng hoàn thiện pháp luật về công tác quản lý kinh doanh
thức ăn đường phố......................................................................................................28
3.1.1. Về công tác thanh tra, kiểm tra bảo đảm bảo đảm an toàn thực
phẩm.............................................................................................................................28
3.1.1.1. Thực trạng về công tác thanh tra, kiểm tra bảo đảm an toàn thực
phẩm..............................................................................................................................28
3.1.1.2. Hướng hoàn thiện về công tác thanh tra, kiểm tra bảo đảm bảo đảm an toàn
thực phẩm......................................................................................................................31
3.1.2. Về công tác tập huấn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật đối với kinh doanh
thúc ăn đường phố........................................................................................................33
3.1.2.1. Thực trạng về công tác tập huấn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật đối với kinh
doanh thúc ăn đường phố..............................................................................................33
3.1.2.2. Hướng hoàn thiện về công tác tập huấn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật đối
với kinh doanh thúc ăn đường phố................................................................................34
3.2. Thực trạng và hướng hoàn thiện pháp luật về điều kiện bảo đảm an toàn
thực phẩm đối với kinh doanh thức ăn đường phố………………………………..35
3.2.1. Đối với người quản lý kinh doanh thức ăn đường phố……………………...35

3.2.1.1. Thực trạng pháp luật về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với người
quản lý kinh doanh thức ăn đường phố…………………..…………………...………35
3.2.1.2. Hướng hoàn thiện pháp luật về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với
người quản lý kinh doanh thức ăn đường phố…………….………………………….37
3.2.2. Đối với người kinh doanh thức ăn đường phố……….………...…………….37
3.2.2.1. Thực trạng pháp luật về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với người
kinh doanh thức ăn đường phố……………………………….…………………...…..37
3.2.2.2. Hướng hoàn thiện pháp luật về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với
người kinh doanh thức ăn đường phố………………………………………….……..40
3.3. Thực trạng và hướng hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm về điều kiện
bảo đảm an toàn thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường
phố.................................................................................................................................42
GVHD: TS. Cao Nhất Linh

7

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

3.3.1. Thực trạng pháp luật về xử phạt vi phạm về điều kiện bảo đảm an toàn thực
phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố..................................................................42
3.3.2. Hướng hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm về điều kiện bảo đảm an toàn
thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố..........................................................43
KẾT LUẬN..................................................................................................................45
DANH MỤC TÀI LIỆU

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

8

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

LỜI NÓI ĐẦU
******
1. Lý do chọn đề tài
Thức ăn đường phố là những loại thức ăn, đồ uống đã chế biến sẵn, có thể ăn
ngay được, bán trên hè phố và những nơi công cộng. Cùng với sự phát triển kinh tế,
đời sống người dân ngày càng cao và càng có nhu cầu giao lưu bên ngoài gia đình
nhằm vui chơi giải trí, bàn về công việc hoặc thuận tiện trong sinh hoạt nên sử dụng
thức ăn đường phố ngày càng phổ biến. Thức ăn đường phố còn là nét đặc trưng riêng
của mỗi vùng miền. Sự ra đời và phát triển của các cơ sở kinh doanh, chế biến và sản
xuất thực phẩm ngày càng tăng và là điều tất yếu. Tuy nhiên, các dịch vụ thức ăn
đường phố càng phát triển, nhưng do thiếu hạ tầng cơ sở, dịch vụ vệ sinh môi trường
không đảm bảo, thiếu sự quản lý của các cơ quan chức năng nên dịch vụ thức ăn
đường phố làm ảnh hưởng tới nếp sống văn minh đô thị, ô nhiễm môi trường và là một
trong những nguy cơ tiềm ẩn gây ra các vụ ngộ độc thực phẩm.
Theo thống kê chưa đầy đủ của Bộ Y tế từ năm 1999 đến năm 2004, cả nước có
1386 vụ ngộ độc thực phẩm, trong đó có tới 1056 vụ ngộ độc là do thức ăn đường phố
và bếp ăn tập thể gây ra.1 Nguyên nhân của tình trạng trên, trước hết là do nhiều địa
phương chưa thực sự quan tâm đến công tác bảo đảm vệ sinh, an toàn thức ăn đường
phố, chưa có quy hoạch cho loại hình dịch vụ này; công tác thông tin, giáo dục, truyền
thông chưa được đẩy mạnh. Người buôn bán và người tiêu dùng còn thiếu kiến thức về
vệ sinh an toàn thực phẩm; sự phối hợp liên ngành chưa đồng bộ; công tác thanh tra,
kiểm tra chưa thường xuyên và việc xử lý các hành vi vi phạm chưa nghiêm; chưa huy
động được sự tham gia của các tổ chức xã hội vào công tác giám sát vệ sinh, an toàn
thức ăn đường phố.
Do những nguyên nhân nêu trên ta thấy được quy định của pháp luật về kinh
doanh thức ăn đường phố có vai trò rất quan trọng và hoạt động kinh doanh thức ăn
đường phố được quy định trong Luật an toàn thực phẩm 2010. Được giải thích cụ thể

hơn ở Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ
sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố. Thông qua việc tìm
hiểu quy định của pháp luật về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh
thức ăn đường phố ta thấy được tầm quan trọng của quy định đó. Đồng thời, ta có thể
nhận thấy được những quy định điều kiện còn không đồng nhất, khó áp dụng chưa
1

Chỉ thị số 05/2005/CT-BYT ngày 08 tháng 06 năm 2005 về việc tăng cường công tác bảo đảm vệ sinh an toàn
thức ăn đường phố

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

9

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

được người kinh doanh biết đến, công tác quản lý còn thiếu soát. Nên cần có hướng
hoàn thiện về quy định pháp luật kinh doanh thức ăn đường phố.
Chính vì những lý do nêu trên, người viết đã chọn đề tài “Pháp luật về kinh
doanh thức ăn đường phố - Thực trạng và hướng hoàn thiện” làm đề tài luận văn
tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Thông qua việc phân tích các vấn đề lý luận về kinh doanh thức ăn đường phố,
tìm hiểu các quy định của pháp luật hiện hành về điều kiện kinh doanh thức ăn đường
phố, người viết đối chiếu, tổng hợp các quy định về điều kiện đảm bảo an toàn vệ sinh
thực phẩm trong kinh doanh. Từ đó, mang lại cái nhìn bao quát hơn về điều kiện kinh
doanh để người kinh doanh thực hiện và tuân thủ theo các quy định, đồng thời người
quản lý cũng dựa vào quy định pháp luật thực hiện tốt công tác quản lý của mình. Bên
cạnh đó, người viết còn tìm hiểu thực tế áp dụng các quy định của pháp luật kinh

doanh thức ăn đường phố từ đó phân tích những mặt còn hạn chế của luật và đưa ra
một số đề xuất nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật về kinh doanh thức ăn đường
phố.
3. Phạm vi nghiên cứu
Kinh doanh thức ăn đường phố là hoạt động kinh doanh mang lại nhiều thuận
tiện cho người tiêu dùng với ưu điểm là nhanh, cơ động phù hợp với nhu cầu nhiều
tầng lớp xã hội. Đem lại nguồn thu nhập ổn định và tạo công ăn việc làm cho người
lao động, kinh doanh thức ăn đường phố có ba hình thức hiện đang rất phát triển hiện
nay. Tuy nhiên, thức ăn đường phố lại ảnh hưởng rất lớn đối với sự phát triển kinh tế
cũng như ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, do tình hình ngộ độc thực phẩm từ loại
hình này đang ngày một tăng. Do vậy trong phạm vi nghiên cứu luận văn này, người
viết tập trung nghiên cứu quy định của pháp luật về điều kiện đảm bảo an toàn thực
phẩm và công tác quảy lý đối với kinh doanh thức ăn đường phố. Bởi vì, điều kiện
kinh doanh này gắn liền với hoạt động người kinh doanh, do thói quen người kinh
doanh không đảm bảo các điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm, nên dẫn đến các vụ
ngộ độc thực phẩm. Đồng thời, hoạt động kinh doanh này gây ảnh hưởng lớn đến sức
khỏe người tiêu dùng, công tác quản lý thì gặp nhiều khó khăn và bất cập.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong luận văn này, người viết sử dụng chủ yếu một số các phương pháp phân
tích luật viết như tam đoạn luận,biện luận dựa trên các phương pháp quy nạp và diễn
dịch. Ngoài ra người viết còn có sử dụng phương pháp lịch sử, sưu tầm, thống kê các
số liệu thực tế bên cạnh việc tổng hợp, đối chiếu những quy định có liên quan với nhau
để làm rõ hơn các chế định kinh doanh thức ăn đường phố.
GVHD: TS. Cao Nhất Linh

10

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

5. Bố cục của đề tài
Trong đề tài này, bố cục gồm ba phần gồm phần mở đầu, phần nội dung và
phần kết luận. Ngoài ra, còn có các phần khác như mục lục, danh mục tài liệu tham
khảo. Phần nội dung gồm ba chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về kinh doanh thức ăn đường phố
Trong chương này, người viết làm rõ những nội dung như khái niệm liên quan
kinh doanh thức ăn đường phố, khát quát về đặc điểm, phân loại các hình thức kinh
doanh thức ăn đường phố. Nêu lên tác động của kinh doanh thức ăn đường phố ảnh
hưởng thế nào đến đời sống xã hội, sau đó nếu lên vai trò của pháp luật đối với kinh
doanh thức ăn đường phố.
Chương 2. Quy định của pháp luật về kinh doanh thức ăn đường phố
Trong chương này, các quy định về điều kiện kinh doanh, công tác quản lý và
hình thức xử phạt vi phạm điều kiện kinh doanh thức ăn đường phố được tập trung
phân tích.
Chương 3. Thực trạng và hướng hoàn thiện pháp luật kinh doanh thức ăn
đường phố
Trong chương này, người viết nêu lên thực trạng của việc áp dụng pháp luật về
kinh doanh thức ăn đường phố. Thêm vào đó, sẽ tập trung phân tích những bất cập
trong quy định của pháp luật. Cuối cùng là, đưa ra những đề xuất nhằm hoàn thiện
pháp luật về về kinh doanh thức ăn đường phố.

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

11

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KINH DOANH THỨC ĂN

ĐƯỜNG PHỐ
Kinh doanh thức ăn đường phố là loại hình kinh doanh không thể thiếu trong
phát triển kinh tế cũng đời sống xã hội, góp phần giải quyết việc làm, tạo ra thu nhập
cho người dân, nó đem lại nhiều thuận tiện cho người tiêu dùng. Đồng thời nó cũng
mang lại lợi nhuận không nhỏ cho người kinh doanh chỉ cấn số vốn nhỏ có thể đầu tư
kinh doanh. Chính vì vậy, người kinh doanh có thể v́ mục tiêu lợi nhuận mà không
quan tâm đến điều kiện kinh doanh, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, môi
trường cũng như mỹ quan đô thị. Việc làm rõ khái niệm, đặc điểm, phân loại và tác
động của kinh doanh đến đời sống xã hội cũng như vai trò của pháp luật đối với kinh
doanh thức ăn đường phố là bước cần thiết đầu tiên khi muốn làm rõ các quy định của
pháp luật về loại hình kinh doanh này.
1.1. Khái quát chung về kinh doanh thức ăn đường phố
1.1.1. Khái niệm kinh doanh thức ăn đường phố
Từ xưa cho đến nay, thức ăn đường phố là một nhu cầu thiết yếu cơ chế thị
trường, nó đem lại nhiều thuận tiện cho người tiêu dùng với ưu điểm nhanh, cơ động,
giá rẻ, đáp ứng được mọi nhu cầu thành phần xã hội và thức ăn đường phố còn là nét
văn hóa của mọi quốc gia. Hiện nay, trong cả nước, từ nông thôn đến thành thị, từ Bắc
vào Nam đâu đâu cũng có thức ăn đường phố dưới nhiều hình thức đã và đang được
phát triển rất mạnh và đa dạng.
Vì vậy, tùy thuộc vào gốc độ nghiên cứu khác nhau mà thức ăn đường phố được
đưa ra các khái niệm:
Dưới góc độ xã hội: thức ăn đường phố hay còn gọi là thức ăn vỉa hè, thức ăn lề
đường là các loại thức ăn, đồ uống đã chế biến sẵn hay sẵn sàn chế biến và phục vụ tại
chỗ theo yêu cầu của khách hàng được bài bán trên vỉa hè, lề đường ở các đường phố,
khu phố đông người hoặc những nơi công cộng khác, chẳng hạn như một siêu thị,
công viên, khu du lịch, điểm giải trí, khu phố ăn uống ngoài trời... thông thường thức
ăn đường phố được bài bán trên các tiệm ăn di dộng, quán ăn tạm thời hay là từ một
gian hàng di động cho đến các loại xe đẩy.
Dưới gốc độ của gốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO): thức ăn đường phố là đồ ăn,
thức uống được chế biến sẵn hoặc chế biến nấu nướng tại chỗ, có thể ăn ngay hoặc bày

bán trên đường phố, những nơi công cộng.2

2

Nhóm PV, Thức ăn đường phố - Mối nguy thời khuẩn tả!, Báo Sài Gòn Giải Phóng online, 2008,
[ngày truy cập 30-8-2014].

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

12

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

Theo định nghĩa của tổ chức nông lương Liên Hiệp Quốc (FAO): Thức ăn
đường phố là những thức ăn, đồ uống đã làm sẵn, có thể ăn ngay, được bày bán trên
đường phố và những nơi công cộng tương tự.
Dưới góc độ pháp luật về thức ăn đường phố: Đối với Luật An toàn thực phẩm
năm 2010 quy định “thức ăn đường phố là thực phẩm được chế biến dùng để ăn, uống
ngay, trong thực tế được thực hiện thông qua hình thức bán rong, bày bán trên đường
phố, nơi công cộng hoặc ở những nơi tương tự”.3
Ngoài ra, kinh doanh thức ăn đường phố còn được quy định cụ thể trong Thông
tư số 30/2012/TT-BYT là “kinh doanh thức ăn đường phố là loại hình kinh doanh
thực phẩm, thức ăn, đồ uống để ăn ngay, uống ngay được bán rong trên đường phố
hay bày bán trên những địa điểm công cộng (bến xe, bến tầu, nhà ga, khu du lịch, khu
lễ hội) hoặc ở những nơi tương tự”.4
Đó là những khái niệm về thức ăn đường phố, tuy nhiên khi chúng ta tìm hiểu về
kinh doanh thức ăn đường phố ta còn bất gặp các khái niệm như:
Thực phẩm: là sản phẩm mà con người ăn, uống dưới dạng tươi sống, hoặc đã
qua sơ chế, chế biến, bảo quản. Thực phẩm không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các

chất sử dụng như dược phẩm.5
Điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm: là những quy chuẩn kỹ thuật và những
quy định khác đối với thực phẩm, cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và hoạt động
sản xuất, kinh doanh thực phẩm do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành
nhằm mục đích bảo đảm thực phẩm an toàn đối với sức khoẻ, tính mạng con người.6
Vệ sinh thực phẩm: là mọi điều kiện và biện pháp cần thiết để đảm bảo sự an
toàn và phù hợp của thực phẩm ở mọi khâu thuộc chu trình thực phẩm.
An toàn thực phẩm: là việc bảo đảm để thực phẩm không gây hại đến sức khỏe,
tính mạng con người.7
Vệ sinh an toàn thực phẩm: vệ sinh an toàn thực phẩm là tất cả điều kiện, biện
pháp cần thiết từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, phân phối, vận chuyển cũng như
sử dụng nhằm bảo đảm cho thực phẩm sạch sẽ, an toàn, không gây hại cho sức khỏe,
tính mạng người tiêu dùng. Vì vậy, vệ sinh an toàn thực phẩm là công việc đòi hỏi sự
tham gia của nhiều ngành, nhiều khâu có liên quan đến thực phẩm như nông nghiệp,
thú y, cơ sở chế biến thực phẩm, y tế, người tiêu dùng.

3

Khoản 26, điều 2, Luật An Toàn Thực Phẩm 2010.
Khoản 2, điều 2, Thông tư 30/2012/TT-BYT ngày 05 tháng 12 năm 2012 của Bộ Y Tế Quy định về điện kiện
an toàn thực phẩm đối với cở sở kinh doanh dịch vụ ăn uống,kinh doanh thúc ăn đường phố.
5
Khoản 20, Điều 2, Luật an toàn thực phẩm 2010.
6
Khoản 6, Điều 2, Luật an toàn thực phẩm 2010.
7
Khoản 1, Điều 2, Luật an toàn thực phẩm 2010.
4

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

13

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

Ngộ độc thực phẩm: là tình trạng bệnh lý do hấp thụ thực phẩm bị ô nhiễm hoặc có chứa
chất độc.8
1.1.2. Đặc điểm kinh doanh thức ăn đường phố
Hầu hết các thức ăn đường phố là các món phục vụ tại chỗ và là thức ăn nhanh.
Thức ăn đường phố chi phí ít hơn một bữa ăn trong nhà hàng và nhanh chóng, tiện lợi
giá cả phải chăng nên sức cạnh tranh cao và được tiêu thụ số lượng lớn. Thức ăn
đường phố có mối liên hệ mặc thiết giữa đồ ăn vặt (hàng rong, quà vặt), đồ ăn nhẹ,
thức ăn nhanh, nó được phân biệt bởi hương vị của địa phương và được mua trên
đường phố.
Từ lâu, thức ăn đường phố là một nhu cầu của người dân đô thị, việc phát triển
loại hình thức ăn đường phố là một nhu cầu tất yếu của xã hội, đem lại nhiều thuận
tiện cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, bên cạnh sự thuận tiện này là mối nguy hại đến
sức khỏe, tính mạng khách hàng, thậm chí là cả cộng đồng.9
Thức ăn đường phố ngày càng trở nên phổ biến cùng nếp sống đô thị hóa vì mặt
tích cực của nó đối với xã hội:10
Thứ nhất, nó cung cấp nguồn thức ăn thường giàu chất dinh dưỡng với giá cả
phải chăng và mang hương vị đặt biệt. Thức ăn đường phố thường đa dạng và tiện lợi
cho người có thu nhập thấp và eo hẹp thời gian, đồng thời cũng hấp dẫn cả khách du
lịch và những người có kinh tế khá.
Thứ hai, thuận tiện cho người tiêu dùng, nguồn thức ăn đa dạng, hấp dẫn, đóng
vai trò quan trọng trong việc cung cấp thức ăn cho xã hội.
Thứ ba, tạo nguồn thu nhập đáng kể cho nhiều người, đặc biệt là đối tượng phụ
nữ, nguồn lao động chính tham gia vào dịch vụ ăn uống đường phố (nhất là phụ nữ,
những người di cư từ nông thôn ra thành thị). Loại hình này đã mang lại cơ hội làm ăn,

tạo bước khởi đầu cho những ai có vốn kinh doanh ít (đầu tư ngành này cần ít vốn và
không cần nhiều cơ sở trang thiết bị).
Thứ tư, đôi khi thức ăn đường phố còn là nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của mỗi
vùng miền, mỗi quốc gia.
Bên mặt tích cực, thức ăn đường phố cũng tồn tại những mặt tiêu cực:
Thứ nhất, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. Người bán thường còn hạn chế
kiến thức cơ bản về vệ sinh an toàn thực phẩm, điều kiện kinh tế hạn hẹp nên có thức
8

Khoản 10, Điều 2, Luật an toàn thực phẩm 2010.
Minh Sơn, Thức ăn đường phố,một nguyên nhân tiệm ẩn quan trọng làm lây truyền bệnh tiêu chảy cấp nguy
hiểm và ngộ độc thực phẩm, Sở y tế Khánh Hòa, 2011,
[ngày
truy cập 30-7-2014].
10
ST, Lựa chọn thức ăn đường phố, Tạp chí Thực phẩm, 2010, [ngày truy
cập 25-7-2014].
9

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

14

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

ăn dễ biến chất làm ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng. Việc sản xuất và bày bán
thiếu hạ tầng cơ sở và vệ sinh môi trường (cung cấp nước sạch, xử lý rác, chất thải,
công trình vệ sinh…).
Thứ hai, hoạt động này cũng khó kiểm soát do sự đa dạng, cơ động tạm thời,

mùa vụ…
Thứ ba, mối nguy cơ sức khỏe cộng đồng (ngộ độc thực phẩm, các bệnh lây
truyền qua thực phẩm), ảnh hưởng tới cảnh quan và văn hóa đô thị.
1.1.3. Phân loại kinh doanh thức ăn đường phố
Như chúng ta đã biết, thức ăn đường phố là những thức ăn, đồ uống đã được làm
sẵn hoặc chế biến nấu nướng ngay tại chỗ có thể ăn liền và được bày bán trên đường
phố, những nơi công cộng. Kinh doanh thức ăn đường phố có ba loại chính: một là bán
trong cửa hàng cố định, hai là bán trên hè phố, ba là bán hàng rong. 11 Hiện nay, cả ba
loại hình này rất đa dạng và rất phát triển ở nhiều đô thị:
Thứ nhất, thức ăn đường phố được bán trong cửa hàng cố định nghĩa là bán địa
điểm công cộng hoặc những nơi tương tự không cần di dời mà có nơi bán cố định và
loại hình này sẽ được cơ quan quản lý thống kế số liệu và có thể quản lý được.
Thứ hai, bán trên hè phố hoặc là bán hàng rong là loại hình bán không cố định,
có thể di chuyển được, người kinh doanh thức ăn đường phố loại hình này thường bán
những khu vực khác nhau nay đây mai đó và hình thức rất khó quản lý và thống kê số
lượng.
1.1.4. Vai trò kinh doanh thức ăn đường phố
Thức ăn đường phố và các hàng rong là nét văn hóa riêng của cộng đồng người
Việt. Nó phản ánh lối sống và sự phát triển xã hội ở Việt Nam việc sử dụng thức ăn
đường phố là thói quen của nhiều người Việt Nam.12 Việc phát triển loại hình dịch vụ
thức ăn đường phố là nhu cầu tất yếu của cuộc sống, vì thuận lợi, giá rẻ, giải quyết
công ăn việc làm cho người lao động nhất là phụ nữ,…đặc biệt đối với các nước đang
trong quá trình công nghiệp hoá hiện đại hóa.
Đặc biệt là ở các đô thị đông dân và giá cả sinh hoạt tăng cao khiến nhiều người
dân chấp nhận sử dụng các loại thức ăn đường phố. Theo một số liệu điều tra của
Trung tâm dinh dưỡng Thành phố Hồ Chí Minh thì tại đây có tới 95,5% người dân sử

11

Theo VnMedia, Nguy hại từ thức ăn đường phố, Báo điện tử VTC, 2014, [ngày truy cập 4 -9-2014].

12
Theo VnExpress, Thức ăn đường phố: Nguy hại đến tính mạng con người, Tạp chí Tuyên giáo, 2009,
/>ngày truy cập 4 -7-2014].

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

15

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

dụng thức ăn đường phố trong đó 51% dùng làm bữa ăn sáng, 82% dùng làm bữa ăn
hàng ngày.13
1.2. Tác động kinh doanh thức ăn đường phố trong đời sống xã hội
Kinh doanh thức ăn đường phố có tác động tích cực đến đời sống xã hội:
Thứ nhất, thuận tiện cho người dùng: thức ăn đường phố thường phục vụ cho
những người bận nhiều công việc, không đủ thời gian tự chuẩn bị thức ăn, khách du
lịch, khách vãng lai, công nhân làm ca, sinh viên…
Thứ hai, giá rẻ, thích hợp cho quảng đại quần chúng: giá cả của thức ăn đường
phố nói chung là rẻ nhất trong các dịch vụ kinh doanh ăn uống.
Thứ ba, loại thức ăn đa dạng, phong phú, đáp ứng nhu cầu ăn uống của nhiều
người tiêu dùng: Từ thịt, cá, rau quả, đồ ốp lạnh, quay, nướng… loại nào cũng có và
đáp ứng được cho khách hàng.
Thứ tư, tạo nguồn thu nhập và tạo công ăn việc làm cho nhiều người, đặc biệt là
những người có ít vốn đầu tư kinh doanh… Tiết kiệm thời gian: thời gian ăn uống và
phục vụ ở các quán ăn đường phố rất nhanh chóng, không phải chờ đợi lâu.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích thức ăn đường phố mang lại cũng đồng
nghĩa với nhiều nguy cơ không đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng ở Việt Nam
(gây ngộ độc thực phẩm cấp và mãn tính, các bệnh truyền qua thực phẩm), làm ô
nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến phát triển du lịch kinh tế đất nước. Nhất là ở các

quán nhỏ lẻ tự phát thì nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm càng cao đó cũng là
mối nguy đến sức khỏe, tính mạng người sử dụng, thậm chí tới cả một cộng đồng. Tại
các độ thị lớn, quán ăn vỉa hè mọc lên rất nhiều, dù mất vệ sinh nhưng vẫn luôn đông
khách. Nhưng trước tình hình đó thì các quy định xử phạt hành vi vi phạm liên quan
đến thức ăn đường phố vẫn không khả thi.14
Thậm chí ở Việt Nam từ nông thôn đến thành thị, từ miền ngược ra miền xuôi,
từ hải đảo đến miền núi ở đâu cũng có thức ăn đường phố dưới nhiều hình thức rất
đang phát triển và đa dạng, được bày bán nhiều ở vỉa hè, trước một số cơ quan đơn vị
của các đường phố, các chợ, các bến tàu, bến xe, trước cổng trường học, bệnh viện…
sẵn sàn đáp ứng nhu cầu khách hàng bất cứ lúc nào, mọi lúc, mọi nơi… còn khách thì
vẫn vô tư ăn uống ngay tại các quán vỉa hè mà không quan tâm hoặc chú ý gì đến sức
khỏe và bảo vệ môi trường bị ô nhiễm bởi bụi đường và khói xe cộ các loại qua lại gây

13

Nguyễn Loan, Hiểm họa từ thức ăn đường phố: Có nên cấp phép bán hàng?, Diễn đàn Doanh nghiệp, 2003,
ngày truy
cập 20 -7-2014].
14
Nguyễn Hải-Ngọc Dung, Hải hùng thức ăn đường phố, Báo Người lao động, 2011, [ ngày truy cập 20 -7-2014].

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

16

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

ra.15 Thực tế Việt Nam hiện nay, các cửa hàng di động, gánh hành rong, xe đẩy… kém
vệ sinh vẫn rong ruổi khắp nơi các con đường thành phố, tiến sát các cổng trường, chợ,

bệnh viện… Nguy cơ ngộ độc thực phẩm từ các loại thức ăn đường phố là rất cao.
Theo một điều tra của Bộ Y tế Việt Nam về thức ăn đường phố tại 11 địa
phương thì hầu hết bàn tay của người kinh doanh, chế biến thức ăn đường phố đều bị
nhiễm khuẩn E.coli như Hà Nội là 43,42%,Sài Gòn 67,5%, Đà Nẵng 70,7%, các thực
phẩm, thức ăn dù đã được nấu chín nhưng qua kiểm tra vẫn phát hiện ra nhiều vi
khuẩn gây bệnh nguy hiểm. Tại Nam Định, 100% mẫu các loại giò, chả, nem chua,
long heo chín có vi khuẩn E.coli, còn tại thành phố Hồ chí Minh là 90% bị nhiễm
E.coli, ngoài ra mặt hàng kem bán tại cổng trường học ở đây cũng nhiễm tới 96% có vi
khuẩn gây bệnh tiêu hóa.16
Ngoài ra, riêng tại Thành phố Hồ Chí Minh theo Chi cục An toàn vệ sinh thực
phẩm Thành phố Hồ Chí Minh, hiện có hơn 28.000 điểm kinh doanh thức ăn đường
phố (là những điểm cố định). Còn hàng rong, xe đẩy lưu động thì chưa thể thống kê.
Với những điểm bán thức ăn đường phố - bán trong nhà, hay bán lề đường (như xe
bánh mì, phở,…) nhưng điểm cố định một chổ thì phường xã nắm được. Còn với hàng
rong dạng gánh, bưng, hay xe đẩy di động nay đây mai đó thì chưa thể quản được. Bởi
những người buôn bán này thường từ các tỉnh, thành phố khác đến nên họ luôn di
chuyển nên việc dọn dẹp lòng lề đường còn khó chứ nói gì đến việc quản lý về an toàn
vệ sinh thực phẩm.17 Ngoài ra, cái khó quản lý thức ăn đường phố còn do người bán
không có điều kiện như: vốn, các điều kiện kinh doanh khác… Vì vậy, nếu căn cứ vào
pháp luật ra quản lý thì sẽ không đạt hiệu quả. Biện pháp chủ yếu là hỗ trợ, giáo dục
cho hộ kinh doanh. Tuy nhiên khi cần thiết vẫn phải xử phạt đúng theo quy định.
Nhưng một trong những khó khăn hiện nay là, số đông người bán hàng rong lo kiếm
tiền hơn quan tâm đến nâng cao kiến thức về an toàn thực phẩm. Một người bán hàng
khu vực cổng trường Trung Học phổ thông Maricurie (quận 3 thành phố Hồ Chí Minh)
cho rằng: “Tôi chưa biết đến quy định phải tập huấn kiến thức về An Toàn Thực Phẩm.
Nhưng nếu có lớp tập huấn chắc cũng không có thời gian để đi vì còn phải đi bán
hàng”18. Đa số người bán hàng rong phần đông là từ các địa phương khác đến Thành
15

Minh Sơn, Nguy cơ từ thức ăn đường phố!, Báo Khánh Hòa, 2011, [ ngày truy cập 30 -8-2014].

16
Nhóm PV, Thức ăn đường phố - Mối nguy thời khuẩn tả!, Báo Sài Gòn online, 2008,
[ ngày truy cập 30 -8-2014].
17
Theo thanh niên, TP.HCM: 28.000 điểm bán thức ăn đường phố, Báo Diễn đàn Doanh Nghiệp, 2013,
[ ngày
truy cập 30 -8-2014].
18
Hoàng Hải,Quản lý thức ăn đường phố còn bị bỏ ngỏ, Báo Nhân Dân, 2014,
[ngày truy cập 2 -8-2014].

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

17

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

phố Hồ Chí Minh tạm trú, chổ ở không ổn định, nơi bán hàng thay đổi liên tục nên
quản lý khó.
Còn ở Thành phố Cần Thơ theo Trung tâm Y tế dự phòng Cần thơ thì được
biết, trên địa bàn có tổng số 5.222 cơ sở sản xuất, kinh doanh chế biến thực phẩm, dịch
vụ ăn uống. Trong đó 4.752 cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống được quản lý (có địa chỉ
cố định) có 163 cơ sở được cấp giấy “Đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm”. Tuy
nhiên, hàng trăm người bán thức ăn – đẩy xe lưu động trên khắp các tuyến đường thì
được biết chẳng có cơ quan nào quản lý. Thành phố Cần Thơ đã từng có một số trường
hợp học sinh bị ngộ độc thực phẩm cấp cứu tại Bệnh viện Nhi đồng do ăn bánh mì từ
xe đẩy trước cổng một trường tiểu học; nhiều học sinh bị ngộ độc nước uống từ bình
nước chung tại trường tiểu học ở phường An Bình... Trong 5 tháng đầu năm 2007, có 3
vụ ngộ độc thực phẩm với 39 người mắc, trong khi đó, hệ thống quản lý vệ sinh an

toàn thực phẩm của thành phố hiện nay còn khá lỏng lẻo. Đến nay các cơ quan chức
năng ở Cần thơ mới xét cấp 162 hồ sơ công bố các loại hình sản phẩm thực phẩm.
Trong khi đó, công tác kiểm tra, giám sát chất lượng thực phẩm chỉ thực hiện khi có
dịp lễ, Tết, Tháng hành động an toàn vệ sinh thực phẩm… Việc kiểm tra này theo
Thanh tra Sở Y tế thành phố Cần Thơ, chủ yếu là nhắc nhở chứ không nhằm mục tiêu
xử phạt, chính vì vậy mà những điểm kinh doanh thực phẩm ăn uống "lờn thuốc".19
Trước tình hình nêu trên thì kinh doanh thức ăn đường phố tác động lớn đến đời
sống của người dân, gây ảnh hưởng đến sức khỏe tính mạng khi ta ăn những thức ăn
đường phố kém vệ sinh, gây mất ổn định tình hình phát triển kinh tế do những người
kinh doanh thức ăn đường phố đa số là người nghèo không việc làm, những gánh hàng
rong làm mất vẻ mỹ quan đường phố.
1.3. Vai trò của pháp luật đối với kinh doanh thức ăn đường phố
Kinh doanh thức ăn đường vừa mang lại nhiều lợi ích cho xã hội đồng thời nó
cũng vừa là mối nguy hại cho xã hội hiện này. Bởi những con số ngộ độc thực phẩm
hiện nay đáng báo động gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người dân đồng thời tác động
đến nền kinh tế và nét văn hóa mọi vùng miền. Cho nên pháp luật về kinh doanh thức
ăn đường có vai trò rất quan trọng.
Thứ nhất, pháp luật là một phương tiện để quản lý kinh doanh thức ăn đường
phố. Trên thực tế Bộ Y tế đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật về an toàn
thực phẩm đối với cơ sở dịch vụ ăn uống và kinh doanh thức ăn đường phố một trong
số đó là Thông tư 30/2012/TT-BYT được ban hành ngày mừng 5 tháng 12 năm 2012.
Thông tư này ra đời có ý nghĩa quan trọng lần đầu tiên các loại hình dịch vụ ăn uống,
kinh doanh được định nghĩa và được xây dựng các tiêu chí do các cơ quan chức năng
19

Theo công An Nhân Dân, Cần Thơ: vệ sinh an toàn thực phẩm đường phố bị thả nổi, Chuyên đề 60s, 2007,
[ngày truy cập 16 -9-2014].

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

18

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

có thẩm quyền ban hành và là chìa khóa để cho các đối tượng liên quan quản lý và
thực thi. Các cơ quản lý có thẩm quyền có thể dựa vào thông tư này để thực hiện chức
năng quản lý như tuyên truyền phổ biến đến người dân để họ biết và làm theo, thực
hiện chức năng thanh tra kiểm tra để phát hiện những vi phạm của người kinh doanh
để xử phạt và khắc phục sai phạm.
Thứ hai, pháp luật là công cụ đảm bảo cho người dân biết và phải làm theo, khi
quy định thì cơ quan có thẩm quyền đưa ra các tiêu chí và điều kiện kinh doanh để
người kinh doanh buộc phải làm theo và không được vi phạm. Như Thông tư 30 của
Bộ Y tế đưa ra quy định về điều kiện kinh doanh thức ăn đường phố thì buộc người
kinh doanh phải tuân theo và không được vi phạm nếu vi phạm sẽ bị xử lý. Mục đích
quy định thông tư này làm giảm bớt di tình trạng ngộ độc thực phẩm, giảm nguy cơ lây
truyền bệnh từ thực phẩm và nâng cao ý thức của người kinh doanh.
Tóm lại, pháp luật có vai trò và ý nghĩa rất quan trọng đối với kinh doanh thức
ăn đường phố. Pháp luật giúp cơ quan quản lý dễ dàng quản lý và kiểm soát được tình
trạng kinh doanh phát hiện sai phạm. Đảm bảo cho người kinh doanh thực hiện và làm
theo. Tuy nhiên pháp luật về kinh doanh thức ăn đường cũng còn những bất cập trong
quy định như Thông tư 30/2012/TT-BYT có hiệu lực nhìn chung cũng khó áp dụng và
không khả thi.
Qua những nội dung trên ta thấy được kinh doanh thức ăn đường phố cũng có
vai trò khá là quan trọng, tuy nhiên nó cũng ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống xã
hội. Để hạn chế những tiêu cực này, đảm bảo sức khỏe tính mạng người tiêu dùng việc
thiết lập kịp thời các cơ sở pháp lý vững chắc về điều kiện kinh doanh thức ăn đường
phố là hết sức cần thiết.

CHƯƠNG 2

QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH THỨC ĂN ĐƯỜNG PHỐ
Kinh doanh thức ăn đường phố từ lâu đã được quy định trong nhiều văn bản, như
Quyết đinh 3199/2000/QĐ-BYT ngày 11 tháng 09 năm 2000 về việc ban hành “Tiêu
chuẩn cơ sở đạt vệ sinh an toàn thức ăn đường phố” và Quyết định số 41/2005/QĐBYT của Bộ Y tế, ngày 08 tháng 12 năm 2005 về ban hành Quy định điều kiện vệ sinh
an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh, dịch vụ, phục vụ ăn uống công cộng. Tuy
GVHD: TS. Cao Nhất Linh

19

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

nhiên, hai văn bản này quy định vẫn chưa cụ thể và rõ ràng không còn phù hợp với
điều kiện kinh doanh hiện nay, nên Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện
an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn
đường phố đã ra đời và thay thế cho hai văn bản trên, Thông tư này ra đời lần đầu tiên
kinh doanh thức ăn đường phố được định nghĩa và quy định cụ thể hơn. Bên cạnh đó,
kinh doanh thức ăn đường phố cũng được quy định trong Luật An toàn thực phẩm
2010 trong luật này kinh doanh thức ăn đường phố cũng chưa được quy định rõ ràng
còn quy định chung chung chưa cụ thể. Để hiểu rõ hơn về các quy định trên ta cần tìm
hiểu và phân tích cụ thể từng quy định trong luật để thấy được những điểm mới và
những bất cập trong quy định cũ và mới của pháp luật về kinh doanh thức ăn đường
phố.
2.1. Điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với kinh doanh thức ăn đường phố
Để thực hiện loại hình kinh doanh thức ăn đường phố được tốt và luôn phát
triển, hạn chế tình trạng ngộ độc thực phẩm từ loại hình kinh doanh này, trước hết ta
phải đảm bảo được điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm. Theo khoản 6 điều 2 của Luật
an toàn thực phẩm 2010 có quy định điều kiện an toàn thực phẩm là những quy chuẩn
kỹ thuật và những quy định khác đối với thực phẩm, cơ sở sản xuất, kinh doanh thực
phẩm và hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm do cơ quan quản lý nhà nước có

thẩm quyền ban hành nhằm mục đích bảo đảm thực phẩm an toàn đối với sức khoẻ,
tính mạng con người. Tại Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định cụ thể các điều kiện
đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, bao gồm các điều kiện: điều kiện an toàn thực
phẩm đối với địa điểm, trang thiết bị, dụng cụ; điều kiện đối với người kinh doanh;
điều kiện đối với người quản lý.
2.1.1. Đối với địa điểm, trang thiết bị, dụng cụ
Đối với Luật an toàn vệ sinh thực phẩm 2010 quy định về điều kiện đảm bảo
an toàn thực phẩm đối với kinh doanh thức ăn đường phố tại Điều 31, 32 của luật. Ở
Điều 31 quy định đối với điều kiện nơi bày bán thức ăn đường phố “Phải cách biệt
nguồn gây độc hại, gây ô nhiễm. Phải được bày bán trên bàn, giá, kệ, phương tiện bảo
đảm khác vệ sinh an toàn thực phẩm, mỹ quan đường phố”. Còn tại điều 32 từ khoản 1
đến khoản 5 thì quy đinh về điều kiện nguyên liệu, dụng cụ ăn uống, chứa đựng thực
phẩm “Nguyên liệu để chế biến thức ăn đường phố phải bảo đảm an toàn thực phẩm,
có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Dụng cụ ăn uống, chứa đựng thực phẩm phải bảo đảm
an toàn vệ sinh. Bao gói và các vật liệu tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm không được
gây ô nhiễm và thôi nhiễm vào thực phẩm. Có dụng cụ che nắng, mưa, bụi bẩn, côn
trùng và động vật gây hại. Có đủ nước đạt quy chuẩn kỹ thuật phục vụ việc chế biến,
kinh doanh”. Những quy định này buộc người kinh doanh thực hiện cũng nhằm mục

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

20

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

đích giảm nguy cơ ngộ độc thực phẩm từ thức ăn đường phố, tránh được tình trạng ô
nhiễm môi trường và mỹ quan đường phố.
Bên cạnh đó, Thông tư 30/2012/TT-BYT là thông tư mới được bàn hành và đã
có hiệu lực quy định cụ thể về kinh doanh thức ăn đường phố đặc biệt là về điều kiện

kinh doanh quy định rất rõ ràng chi tiết tại Điều 7 về điều kiện vệ sinh an toàn thực
phẩm đối với đối với địa điểm, trang thiết bị, dụng cụ:
Thứ nhất, “bố trí kinh doanh ở khu vực công cộng (bến xe, bến tầu, nhà ga, khu
du lịch, khu lễ hội, khu triển lãm), hè đường phố; nơi bày bán thực phẩm cách biệt các
nguồn ô nhiễm; bảo đảm sạch sẽ, không làm ô nhiễm môi trường xung quanh”.20 Bến
xe, bến tầu, nhà ga, khu du lịch, khu lễ hội, khu triển lãm và hè đường phố là nơi đông
người, xe cộ đi lại cuốn theo nhiều bụi, bẩn; một số nơi có những xe rác, nhà vệ sinh
công cộng, cống rãnh lộ thiên, các vũng tụ nước bẩn…Nơi bày bán thực phẩm cách
nguồn ô nhiễm vì khi bán hàng gần khu vực ô nhiễm, bụi, ruồi, nhặng bay đậu vào
thực phẩm gây ô nhiễm. Mặt khác khi kinh doanh thức ăn đường phố ở khu vực công
cộng, hè đường phố phải đảm bảo giữ gìn vệ sinh chung, không gây ô nhiễm môi
trường xung quang. Như vậy sẽ vừa bảo đảm mỹ quan, sạch đẹp môi trường, vừa ngăn
ngừa được sự lây nhiễm từ bụi, bẩn, rác thải vào thực phẩm trong quá trình bày bán
thức ăn đường phố.
Thứ hai,“trường hợp kinh doanh trên các phương tiện để bán rong phải thiết kế
khoang chứa đựng, bảo quản thức ăn ngay, đồ uống bảo đảm vệ sinh, phải chống
được bụi bẩn, mưa, nắng, ruồi nhặng và côn trùng gây hại”.21 Khi bán hàng rong,
thức ăn đường phố có thể bị ô nhiễm nếu không có khoang chứa đựng, bảo quản thức
ăn, đồ uống hợp vệ sinh. Ví dụ: dưa cà muối có thể bị nhiễm hóa chất, kim loại nặng
từ thùng nhựa chứa đựng (thùng nhựa không đạt tiêu chuẩn đảm bảo an toàn thực
phẩm); hoặc từ các thiết bị chứa đựng bằng nhôm. Bụi, ruồi, nhặng, côn trùng chứa vô
số các mầm bệnh do vậy khi đi bán hàng rong phải đảm bảo có khoang chứa đựng, bảo
quản thực phẩm, đồ uống che đậy được thực phẩm, tránh được các yếu tố lây truyền
mầm bệnh. Nắng, nhiệt độ là một yếu tố làm cho thực phẩm đã qua chế biến dễ bị hư
hỏng nhanh. Do vậy một số thực phẩm yêu cầu tránh ánh nắng trực tiếp vào thực phẩm
và phải có thiết bị bảo quản phù hợp cho từng loại thực phẩm. Đối với thực phẩm yêu
cầu điều kiện bảo quản đặc biệt (ví dụ: kem, sữa chua, sữa tươi thanh trùng đóng chai,
hộp) phải có thiết bị bảo quản thực phẩm theo hướng dẫn của nhà sản xuất (có thùng
bảo quản lạnh).
20

Khoản 1, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố
21
Khoản 2, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

21

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

Thứ ba,“nước để chế biến đơn giản đối với thức ăn ngay, pha chế đồ uống phải đủ
số lượng và phù hợp với Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) số 01:2009/BYT; nước để sơ
chế nguyên liệu, vệ sinh dụng cụ, rửa tay phải đủ và phù hợp với Quy chuẩn kỹ thuật quốc
gia (QCVN) số 02:2009/BYT; có đủ nước đá để pha chế đồ uống được sản xuất từ nguồn
nước phù hợp với Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) số 01:2009/BYT”.22 Nước sử dụng
trong kinh doanh thức ăn đường phố phải là nước sạch đảm bảo phù hợp quy chuẩn kỹ
thuật quốc gia. Đó là: Theo QCVN số 01:2009/BYT là nước dùng để uống được
không mùi, vị lạ, không đục, độ PH (6,5-8,5)…;23 Theo QCVN số 02:2009/BYT là
nước phải đảm bảo không mùi, vị lạ, không đục, độ PH (6,0-8,5)…; 24Đó có thể là
nước mưa, nước giếng đã qua xử lý đơn giản. Phải mang đủ (đảm bảo đủ) lượng nước
dùng để pha chế, chế biến, đủ nước rửa dụng cụ (bát, đũa cho khách hàng), rửa nguyên
liệu chế biến, rửa tay… Nước không đảm bảo an toàn có thể chứa nhiều vi sinh vật
gây bệnh và hóa chất độc hại ảnh hưởng tới sức khỏe người sử dụng. Ví dụ: bệnh tả,
viêm gan vi rút A, E cấp tính lây truyền qua nước. Nước khai thác từ những nguồn
nước ô nhiễm, chưa qua xử lý có thể có các hàm lượng chì, asen... nitrat, nitrit... cao.
Thứ tư, “có đủ trang thiết bị, dụng cụ để chế biến, bảo quản, bày bán riêng biệt

thực phẩm sống và thức ăn ngay; có đủ dụng cụ ăn uống, bao gói chứa đựng thức ăn
bảo đảm vệ sinh; có đủ trang bị che đậy, bảo quản thức ăn trong quá trình vận
chuyển, kinh doanh và bảo đảm luôn sạch sẽ; bàn ghế, giá tủ để bày bán thức ăn, đồ
uống phải cách mặt đất ít nhất 60 cm”.25 Quy định sử dụng nồi, xoang, bát, đũa, dao,
thớt… riêng khi chế biến thực phẩm sống, và sử dụng bát, đĩa, dao thớt sạch hợp vệ
sinh cho thức ăn đã chế biến để ăn ngay nhằm tránh lây nhiễm chất bẩn, mầm bệnh từ
dụng cụ chế biến, chứa đựng bẩn, từ nguyên liệu sống sang thực phẩm chín ăn ngay.
Để đảm bảo điều đó, đồng nghĩa phải mang theo đủ số lượng dụng cụ sử dụng sạch.
Dụng cụ ăn uống, bao gói chứa đựng thức ăn bảo đảm vệ sinh nhằm phòng tránh lây
nhiễm, thôi nhiễm từ dụng cụ bẩn, không đảm bảo an toàn vào thực phẩm chín cho
người sử dụng. Ví dụ sử dụng giấy báo để gói thức ăn sẽ thôi nhiễm chì (chất độc hại)
vào thực phẩm; Bát đĩa không sạch có thể lây nhiễm vi sinh vật, hoặc hóa chất rửa bát
vào thực phẩm. Quy định bàn, giá tủ để bày bán thức ăn, đồ uống phải cách mặt đất ít

22

Khoản 3, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố
23
Thông tư số: 04/2009/TT - BYT ngày 17 tháng 6 năm 2009 ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất
lượng nước ăn uống
24
Thông tư số: 05/2009/TT - BYT ngày 17 tháng 6 năm 2009 ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất
lượng nước sinh hoạt.
25
Khoản 4, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố.

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

22

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

nhất 60 cm nhằm đảm bảo có khoảng cách đủ cao để bụi, bẩn không bắn ngược từ mặt
đất lên thực phẩm bày bán cho khách hàng.
Thứ năm, “thức ăn ngay, đồ uống phải để trong tủ kính hoặc thiết bị bảo quản
hợp vệ sinh và phải chống được bụi bẩn, mưa, nắng, ruồi nhặng và côn trùng xâm
nhập”.26 Quy định này yêu cầu khi bán thức ăn đường phố phải có tủ kính, dụng cụ
che đậy chống được bụi bẩn, mưa, nắng, ruồi, nhặng… và đồng thời phải đảm bảo các
thiết bị bảo quản, tủ kính đó phải sạch sẽ. Nếu để bẩn, không hợp vệ sinh sẽ là ổ cư trú
cho các mầm bệnh, bụi, ô nhiễm vào thực phẩm mà chúng che đậy, chứa đựng.
Thứ sáu, “người bán hàng phải mang trang phục sạch sẽ và gọn gàng; khi tiếp
xúc trực tiếp với thức ăn, đồ uống ăn ngay phải dùng găng tay sử dụng 1 lần”.27 Vì
quần áo, tạp dề, mũ không sạch là nơi trú ngụ của bụi bẩn, vi khuẩn… Trong quá trình
kinh doanh thức ăn đường phố, do va quệt, mầm bệnh sẽ rơi từ trang phục bẩn vào
thực phẩm. Khi đội mũ, phải cho hết được tóc vào trong mũ để tránh những sợi tóc
rụng rơi vào thực phẩm. Găng tay sử dụng 1 lần sẽ hạn chế nguy cơ mất vệ sinh vì
không bị dùng đi dùng lại, bị nhiễm bẩn trong quá trình kinh doanh thức ăn đường
phố.
Thứ bẩy, “nguyên liệu thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thực phẩm bao gói, chế
biến sẵn bảo đảm có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng và
bảo đảm an toàn thực phẩm theo quy định”.28 Hóa đơn, hợp đồng, chứng từ mua bán
là những giấy tờ chứng minh hàng hóa có nguồn gốc, có người chịu trách nhiệm về an
toàn thực phẩm, không phải thực phẩm giả, hàng đã hết hạn sử dụng. Nguyên liệu
dùng để chế biến thực phẩm an toàn theo quy định là: Nguyên liệu thực phẩm không
quá thời hạn sử dụng; Không bị biến chất; Không sử dụng động vật chết do bệnh, dịch
bệnh hoặc chết không rõ nguyên nhân, bị tiêu hủy để chế biến thực phẩm; Không sử
dụng thịt hoặc sản phẩm được chế biến từ thịt chưa qua kiểm tra thú y; Nguyên liệu

thực phẩm phải đảm bảo không chứa chất độc hại bị ô nhiễm vượt quá giới hạn cho
phép. Phụ gia thực phẩm an toàn theo quy định khi đáp ứng các yêu cầu tối thiểu sau:
Nhãn ghi “dùng cho thực phẩm”; nhãn ghi đủ thông tin: tên phụ gia, tên và địa chỉ cá
nhân chịu trách nhiệm về phụ gia đó; xuất xứ của phụ gia; định lượng, ngày sản xuất;
hạn sử dụng; thành phần; hướng dẫn sử dụng, bảo quản; Không sử dụng phụ gia thực
phẩm đã quá thời hạn sử dụng, không sử dụng các phụ gia ngoài danh mục được phép
26

Khoản 5, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố.
27
Khoản 6, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố.
28
Khoản 7, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố.

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

23

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

sử dụng của Bộ Y tế; Không sử dụng phụ gia thực phẩm quá liều lượng và không đúng
đối tượng cho phép.
Thứ tám, “trang bị đầy đủ, sử dụng thường xuyên thùng rác có nắp, túi đựng để
thu gom, chứa đựng rác thải và phải chuyển đến địa điểm thu gom rác thải công cộng
trong ngày; nước thải phải được thu gom và bảo đảm không gây ô nhiễm môi trường
nơi kinh doanh”.29 Yêu cầu thùng rác có nắp đậy, túi đựng để thu gom rác, thức ăn

thừa, không để rơi vãi ra chỗ ăn, nơi chế biến làm bẩn, mất vệ sinh, bốc mùi hôi, thối,
thu hút ruồi, nhặng…Thùng rác đầy phải được chuyển đi ngay và phải rửa sạch thường
xuyên. Các thức ăn thừa có thể được giữ lại để chăn nuôi nhưng phải thu gom chứa
trong các dụng cụ chuyên biệt và chuyển đi hàng ngày.
Từ những quy định được nêu trên ta thấy được các quy định pháp luật về kinh
doanh thức ăn đường phố ngày càng được hoàn thiện và tốt hơn qua Thông tư
30/2012/TT-BYT quy định rất rõ điều kiện kinh doanh thức ăn đường phố. Tuy nhiên,
khi ta phân tích các điều kiện trên thấy rất khả thi và phù hợp nhưng khi áp dụng trên
thực tế con găp nhiều khó khăn và bất cập.
2.1.2. Đối với người kinh doanh thức ăn đường phố
Đối với điều kiện về người kinh doanh thức ăn đường phố cũng được quy định
Luật an toàn thực phẩm 2010 được quy định tại khoản 6 Điều 32 “Tuân thủ quy định
về sức khỏe, kiến thức và thực hành đối với người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực
phẩm”. Những người tham gia trực tiếp kinh doanh phải có sức khỏe tốt, có kiến thức
về điều kiện kinh doanh thức ăn đường phố theo quy định của pháp luật. Còn quy định
ở Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định điều kiện đối với người kinh doanh thức ăn
đường phố:
Điều kiện thứ nhất là “ Người kinh doanh thức ăn đường phố phải tập huấn và
được cấp Giấy xác nhận tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm theo quy định”.30 Vì có
kiến thức đúng thì người lao động mới thực hành đúng về an toàn thực phẩm. Người
kinh doanh thức ăn đường phố cần nắm vững kiến thức trong tài liệu này và trả lời
được các câu hỏi đưa ra trong quá trình kiểm tra, sẽ được cấp Giấy xác nhận tập huấn
kiến thức an toàn thực phẩm theo quy định.
Thứ hai, “Người kinh doanh thức ăn đường phố phải được khám sức khoẻ và
cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện sức khoẻ theo quy định. Việc khám sức khoẻ và cấp
Giấy xác nhận đủ điều kiện sức khoẻ do các cơ quan y tế từ cấp quận, huyện và tương

29

Khoản 8, Điều 7 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh

doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố.
30
Khoản 1, Điều 8 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

24

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

đương trở lên thực hiện”.31 Mục đích của quy định này là phòng ngừa sự lây nhiễm
mầm bệnh từ người kinh doanh thức ăn vào thực phẩm và người tiêu dùng. Người kinh
doanh thức ăn đường phố phải khám sức khoẻ và được cấp Giấy xác nhận đủ sức khoẻ
theo quy định của Bộ Y tế (Thông tư số 14/2013/TT-BYT ngày 06 tháng 5 năm 2013
của Bộ Y tế hướng dẫn khám sức khỏe); Trong trường hợp những vùng có dịch bệnh
tiêu chảy đang lưu hành theo công bố của Bộ Y tế, người kinh doanh thức ăn đường
phố phải được cấy phân phát hiện mầm bệnh gây bệnh đường ruột (tả, lỵ trực khuẩn và
thương hàn). Chỉ những trường hợp có kết quả cấy phân âm tính mới được phép tiếp
tục kinh doanh thức ăn đường phố. Giấy khám sức khỏe có giá trị trong thời hạn 12
(mười hai) tháng kể từ ngày ký kết luận sức khỏe; Việc khám sức khoẻ, xét nghiệm do
các cơ sở y tế từ cấp quận, huyện và tương đương trở lên thực hiện.
Thứ ba, “Người đang mắc các bệnh hoặc chứng bệnh thuộc danh mục các
bệnh hoặc chứng bệnh truyền nhiễm mà người lao động không được phép tiếp xúc
trực tiếp trong quá trình sản xuất, chế biến thực phẩm đã được Bộ Y tế quy định thì
không được tham gia kinh doanh thức ăn đường phố”.32 Những người đang mắc các
bệnh hoặc chứng bệnh sau không được phép tham gia kinh doanh thức ăn đường phố
đó là: Lao tiến triển chưa được điều trị; Các bệnh tiêu chảy: tả, lỵ, thương hàn; Các
chứng són đái, són phân (rối loạn cơ vòng bàng quang, hậu môn), ỉa chảy; Viêm gan vi

rút (viêm gan vi rút A, E) cấp tính; Viêm đường hô hấp cấp tính; Các tổn thương ngoài
da nhiễm trùng; Người lành mang trùng. Vì Lao có rất nhiều thể, phổ biến nhất là lao
phổi. Lao phổi tiến triển chưa được điều trị thì trong cơ thể người bệnh lượng vi khuẩn
rất cao. Viêm đường hô hấp cấp tính là tình trạng bệnh đang phát triển với lượng vi
rút, vi khuẩn cao trong cơ thể người bệnh. Các mầm bệnh này theo các cơn ho, khạc
đờm, hơi thở của người bệnh lan truyền vào không khí lây truyền cho khách hàng và
nhiễm vào cho thực phẩm. Các bệnh tiêu chảy: tả, lỵ, thương hàn; Các chứng són đái,
són phân (rối loạn cơ vòng bàng quang, hậu môn), ỉa chảy; Viêm gan vi rút cấp tính
(viêm gan vi rút A, E). Người mắc các bệnh này thường phải đi vệ sinh nhiều lần trong
ngày; nếu không rửa sạch tay bằng xà phòng, tay sẽ nhiễm các mầm bệnh và truyền
vào thực phẩm bệnh cho khách hàng. Người lành mang trùng: đây là những người
không có biểu hiện bệnh lý, nhưng mầm bệnh (thương hàn, tả, lỵ...) vẫn đào thải qua
phân người ra ngoài môi trường. Các tổn thương ngoài da nhiễm trùng: Các bệnh
ngoài da như bị mụn nhọt, viêm,... bản thân có những mầm bệnh. Ngoài ra, tại những
nơi tổn thương còn dễ bị nhiễm thêm các vi khuẩn khác ví dụ như tụ cầu vàng
31

Khoản 2, Điều 8 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố
32
Khoản 3, Điều 8 Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh
doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

25

SVTH: Huỳnh Thị Tiến

Pháp luật về kinh doanh thức ăn đướng phố thực trạng và hướng hoàn thiện

Trích đoạn

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về