tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng trong luật hôn nhân gia đình năm 2014 và một số giải pháp đề xuất

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 37 ( 2011 - 2015)

ĐỀ TÀI:

TÀI SẢN CHUNG VÀ TÀI SẢN RIÊNG CỦA VỢ, CHỒNG
TRONG LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH NĂM 2014 VÀ
MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT

Giảng viên hƣớng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Huỳnh Thị Trúc Giang

Trần Thị Kiều
MSSV: 5117396
Lớp: Luật Hành Chính HG –

K37

Cần Thơ, 2014


LỜI CẢM ƠN

Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô và các bạn đã đóng góp nhiều ý kiến

quý báu và nhiệt tình nhất và đã giúp đỡ tác giả hoàn thành đề tài này. Đặc biệt là sự giúp
đỡ và hƣớng dẫn tận tình của cô Huỳnh Thị Trúc Giang đã giúp tác giả hoàn thành tốt đề
tài luận văn này.
Đề tài “ Tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng trong Luật hôn nhân gia
đình năm 2014 và một số giải pháp đề xuất” là một đề tài mang tính thực tiễn đang đƣợc
xã hội quan tâm nói chung và hôn nhân gia đình nói riêng. Tác giả chỉ xem tính khách
quan và tính cấp thiết của đề tài. Trong quá trình nghiên cứu sẽ không thể tránh khỏi thiếu
sót. Rất mong nhận đƣợc sự đóng góp nhiều ý kiến của quý thầy cô và các bạn để hiểu rõ
thêm về nội dung mà đề tài mình đang nghiên cứu


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN


....................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN


....................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ......................................................................... 1
2. Mục đích của việc nghiên cứu đề tài ................................................................................. 1
3. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................................... 2
4. Cơ cấu luận văn .................................................................................................................. 2
CHƢƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TÀI SẢN CHUNG VÀ TÀI SẢN RIÊNG
CỦA VỢ CHỒNG TRONG LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2014 ................ 3
1.1 Khái niệm về tài sản ...................................................................................................... 3
1.2 Khái niệm tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng ........................................... 5
1.2.1 Khái niệm tài sản chung ........................................................................................... 5
1.2.2 Khái niệm tài sản riêng............................................................................................. 7
1.3 Ý nghĩa việc quy định của pháp luật về tài sản chung và tài sản riêng của
vợ, chồng .............................................................................................................................. 9
1.4 Lịch sử phát triển quy định pháp luật về tài sản chung và tài sản riêng............... 10
1.4.1 Luật hôn nhân và gia đình năm 1959 ..................................................................... 10
1.4.2 Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 ..................................................................... 11
1.4.3 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 ..................................................................... 12
1.4.4 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 ..................................................................... 13
Chƣơng 2 QUY ĐỊNH CỦA LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2014 VỀ
CĂN CỨ XÁC ĐỊNH TÀI SẢN CHUNG VÀ CĂN CỨ XÁC ĐỊNH ............................. 15
2.1 Căn cứ xác định tài sản chung của vợ, chồng ........................................................... 15
2.1.1 Tài sản chung của vợ chồng có được do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao
động, hoạt động sản xuất, kinh doanh trong thời kì hôn nhân ........................................ 15
2.1.2 Tài sản chung của vợ chồng có được do hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản
riêng của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân .................................................................... 17
2.1.3 Tài sản chung của vợ, chồng có được từ những thu nhập khác trong thời kì

hôn nhân .......................................................................................................................... 18


2.1.4 Tài sản chung của vợ, chồng có đựơc do thừa kế chung hoặc được tặng cho
chung………………………………………………………………………………
…....18
2.1.5 Tài sản chung của vợ, chồng còn bao gồm quyền sử dụng đất mà vợ, chồng
có được sau khi kết hôn ................................................................................................... 19
2.1.6 Tài sản chung của vợ, chồng bao gồm những tài sản mà vợ, chồng thỏa
thuận là tài sản chung. ..................................................................................................... 21
2.1.7 Tài sản chung của vợ, chồng còn bao gồm những tài sản không đủ căn cứ
xác định là tài sản riêng .................................................................................................. 22
2.2 Quy định về căn cứ xác định tài sản riêng của vợ, chồng ....................................... 25
2.2.1 Tài sản riêng của vợ, chồng bao gồm tài sản mà mỗi bên vợ, chồng có trước
khi kết hôn…. ................................................................................................................... 26
2.2.2 Tài sản riêng của vợ chồng bao gồm tài sản thừa kế, tặng cho riêng trong
thời kì hôn nhân ............................................................................................................... 27
2.2.3 Tài sản riêng của vợ chồng là tài sản vợ, chồng có được do chia tài sản
chung trong thời kì hôn nhân ........................................................................................... 28
2.2.4 Tài sản riêng của vợ chồng bao gồm đồ dùng tư trang phục vụ cho nhu cầu
thiết yếu của vợ, chồng .................................................................................................... 29
2.2.5 Tài sản riêng của vợ, chồng bao gồm tài sản mà vợ, chồng thỏa thuận là tài
sản riêng .......................................................................................................................... 30
Chƣơng 3 MỘT SỐ ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA
ĐÌNH NĂM 2014 VỀ CĂN CỨ XÁC ĐỊNH TÀI SẢN CHUNG VÀ CĂN CỨ
XÁC ĐỊNH ............................................................................................................................ 34
3.1 Các căn cứ xác định tài sản chung của vợ, chồng .................................................... 34
3.2 Căn cứ xác định tài sản riêng của vợ, chồng ............................................................ 37
KẾT
LUẬN…………………………………………………………………………………40

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Gia đình là tế bào của xã hội trong đó quan hệ vợ chồng là quan hệ nền tảng có
vai trò quan trọng trong đời sống. Vì vậy, Hôn nhân và gia đình là một lĩnh vực quan
trọng cần đƣợc nhà nƣớc cũng nhƣ toàn xã hội quan tâm hàng đầu, bởi gia đình là cái
nôi nuôi dƣỡng con ngƣời cả nhân cách và thể chất. Chính vì thế, nhà nƣớc ta đã có rất
nhiều những quy định để đảm bảo sự bình đẳng trong hôn nhân và gia đình, đặc biệt là
quan hệ giữa vợ và chồng. Xét trong mối quan hệ giữa vợ và chồng, chúng ta không
thể không nói đến vấn đề tài sản. Từ đó, Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 ra đời và
đi vào thực tiễn đã tạo sự thuận lợi trong việc áp dụng pháp luật khi thay thế cho luật
Hôn nhân và gia đình năm 1986. Tuy nhiên, thực tiễn pháp luật về hôn nhân vẫn còn
nhiều điểm hạn chế về các căn cứ xác định tài sản chung và các căn cứ xác định tài sản
riêng của vợ chồng. Hơn thế nữa, thời kì kinh tế hiện nay đang phát triển mạnh mẽ đã
tác động rất lớn đến gia đình, đặc biệt là trƣớc sự đổ vỡ ngày càng nhiều của các đôi
vợ chồng, ngƣời ta càng quan tâm đến việc xác định đâu là tài sản chung, đâu là tài sản
riêng của vợ chồng. Do đó, việc quy định các căn cứ xác định tài sản chung và tài sản
riêng giúp cho việc áp dụng pháp luật của các cơ quan nhà nƣớc sẽ dễ dàng và thuận
lợi hơn. Với những lý do nêu trên mà Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 đã có
hƣớng mở mới về các căn cứ xác định tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng. Vì
vậy, mà em chọn đề tài “ Tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng theo quy định
của Luật Hôn nhân và gia đình và một số giải pháp đề xuất” để nghiên cứu. Với mong
muốn em sẽ đóng góp ý kiến của mình về vấn đề trên.
2. Mục đích của việc nghiên cứu đề tài
Ngƣời viết nghiên cứu đề tài này là mong muốn tạo cho ngƣời đọc một cách hiểu
cơ bản và khái quát những quy định của pháp luật để ngƣời đọc nhân biết cách xác
định tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng, hiểu đƣợc tầm quan trọng về căn cứ
xác định tài sản chung và tài sản riêng là nhƣ thế nào, đồng thời giúp ngƣời đọc hiểu
đƣợc tầm quan trọng của sự nhận biết đó. Tìm ra những vƣớng mắc khi áp dụng pháp

luật về tài sản chung và tài sản riêng, từ đó nêu lên ý kiến của mình đối với những
vƣớng mắc đó.


3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài “Tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng trong Luật hôn nhân và gia
đình năm 2014. Một số giải pháp đề xuất ” là một đề tài tƣơng đối mới nên khi phân
tích vấn đề chủ yếu dựa vào Luật hôn nhân và gia đình năm 2014. Do đây là văn bản
mới nên chƣa có văn bản hƣớng dẫn cụ thể. Vì vậy, ngƣời viết dựa trên tinh thần của
các văn bản hƣớng dẫn trong Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 giúp ngƣời viết
phân tích vấn đề đƣợc dễ dàng hơn, cùng với các văn bản khác, các tài liệu liên quan
trong phạm vi Pháp luật Việt Nam quy định. Việc nghiên cứu đề tài với mong muốn
có thể đƣa ra về những điểm chƣa hợp lý của trong Luật hôn nhân và gia đình năm
2014 à các đề xuất mang tính chất cá nhân với hy vọng sẽ góp phần hoàn thiện Luật
này.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để tiếp cận và làm sáng tỏ những nội dung cần nghiên cứu của đề tài, ngƣời viết
đã sử dụng một số phƣơng pháp nhƣ: phƣơng pháp phân tích tổng hợp, sƣu tầm tài
liệu, đọc, thống kê, so sánh… để phục vụ cho công tác nghiên cứu của ngƣời viết.
5. Cơ cấu luận văn
Ngoài lời cám ơn, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo thì cơ cấu đề tài bao
gồm: Lời nói đầu, phần nội dung và kết luận. Trong đó phần nội dung của đề tài đƣợc
trình bài trong ba chƣơng:
Chƣơng 1:Khái quát chung về tài sản chung và tài sản riêng theo Luật Hôn
nhân và gia đình 2014
Trong chƣơng một nêu lên khái niệm nhƣ thế nào là tài sản, tài sản chung là nhƣ
thế nào, tài sản riêng đƣợc hiểu nhƣ thế nào và nói lên ý nghĩa quan trọng, sự cần thiết
mà quy định pháp luật đƣa ra đối với tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng.
Chƣơng 2: Quy định Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 về căn cứ xác
định tài sản chung và căn cứ xác định tài sản riêng của vợ, chồng

Phần này ngƣời viết muốn tập trung làm rõ các quy định của pháp luật về các căn
cứ xác định tài sản chung và các căn cứ xác định tài sản riêng của vợ, chồng. Trong
quá trình phân tích các quy định của pháp luật về chế độ tài sản của vợ, chồng có thể
làm sáng tỏ những nội dung phù hợp với thực tiễn hiện nay và giúp chúng ta thấy đƣợc
những quy định của pháp luật về tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng còn gặp
những khó khăn hay vƣớng mắc gì.
Chƣơng 3: Một số đề xuất hoàn thiện các quy định của Luật Hôn nhân và
gia đình năm 2014 về căn cứ xác định tài sản chung và căn cứ xác định tài sản
riêng của vợ, chồng


Trong chƣơng sau cùng này ngƣời viết muốn đóng góp ý kiến của bản thân mình
cho quá trình xây dựng luật, đƣa ra một số vƣớng mắc mà bản thân ngƣời viết trong
khi phân tích luật đã thấy đƣợc đang gặp khó khăn hay vấn đề đó vẫn chƣa đƣợc luật
đề cập đến. Từ đó, ngƣời viết đƣa ra một số ý kiến, đề xuất và những hƣớng nhằm
thiện thêm về quy định của pháp luật về vấn đề tài sản chung và tài sản riêng của vợ,
chồng.


CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TÀI SẢN CHUNG VÀ TÀI SẢN RIÊNG CỦA
VỢ, CHỒNG TRONG LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2014
1.1 Khái niệm về tài sản
Tài sản là vấn đề trung tâm cốt lỗi của quan hệ xã hội nói chung và quan hệ pháp
luật nói riêng, khái niệm tài sản đã đƣợc đề cập từ rất lâu đời trong thực tiễn cũng nhƣ
khoa học pháp lý nhƣng thực tế hiện nay trong quá trình áp dụng luật vấn đề này chƣa
có sự thống nhất. Để tìm hiểu nhƣ thế nào là tài sản chung và tài sản riêng của vợ
chồng thì chúng ta cần biết tài sản là gì. Có nhiều cách hiểu đƣa ra khái niệm về tài
sản, nhƣng nhìn tổng quan có thể hiểu khái niệm tài sản theo hai cách:
Cách thứ nhất, nếu hiểu theo cách thông dụng thì tài sản là của cải đƣợc con

ngƣời sử dụng, một vật cụ thể mà con ngƣời có thể nhận biết đƣợc bằng các giác quan
hay tiếp xúc. Nhƣ vậy, ở chừng mực nào đó ta có thể nói tất cả các tài sản đều hữu
hình.
Cách thứ hai, theo thuật ngữ pháp lý thông dụng thì tài sản bao gồm vật có thực,
tiền giấy tờ trị giá đƣợc bằng tiền và các quyền tài sản,1 với khía cạnh này thì tài sản
đƣợc hiểu một cách thông dụng hơn, tài sản bao gồm bất động sản và động sản.
Tuy nhiên, khái niệm tài sản chỉ đƣợc hiểu rõ khi Bộ luật dân sự ra đời. Tại Điều
172 Bộ luật dân sự năm 1995 quy định nhƣ sau: “vật có thực tài sản bao gồm, tiền,
giấy tờ trị giá được bằng tiền và các quyền về tài sản” và khái niệm này đƣợc sửa đổi
tại Điều 163 Bộ luật dân sự năm 2005 nhƣ sau: “tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có
giá và các quyền về tài sản”. Theo quy định của luật 2005 thì vật ở đây có thể là vật có
thật, vật hữu hình nhƣ nhà ở, đất và các thứ thông dụng nhƣng cũng có thể là vật đƣợc
hình thành trong tƣơng lai nhƣ cây ăn trái sẽ thu hoạch trong tháng tới, một căn nhà sẽ
hình thành trong tƣơng lai.
Tóm lại, khái niệm tài sản đƣợc quy định cụ thể tại điều 163 Bộ luật dân sự 2005
“tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và các quyền tài sản”. Để hiểu rõ khái niệm
tài sản qua cách phân tích sau:
Vật: vật là một bộ phận vật chất có thể đáp ứng nhu cầu nào đó của con ngƣời.
Ngoài yếu tố đáp ứng trên vật còn có tính chất là tài sản nằm trong sự chiếm hữu của
con ngƣời phải có đặc trƣng giá trị và trở thành đối tƣợng của giao dịch dân sự. Chính
vì vậy, vật trong Bộ luật dân sự 2005 đã thay thế cho cụm từ “ vật có thực” Bộ luật
dân sự 1995 là phù hợp và đầy đủ về vấn đề khái niệm “vật” sẽ hiểu rộng hơn bao gồm

1

Nguyễn Duy Lãm, Sổ tay thuật ngữ pháp lý thông dụng, Nxb. Giáo dục, 1996.


vật đang có và vật sẽ hình thành trong tƣơng lai. Quy định này làm cho đối tƣợng của
tài sản trở nên đa dạng và phù hợp với thực tiễn hiện nay hơn.

Tiền: Theo Mác “ Tiền tệ là một thứ hàng hóa đặc biệt đƣợc tách ra khỏi thế giới
hàng hóa dùng để đo lƣờng và biểu hiện giá trị của tất cả các loại hàng hóa khác”.
Theo cách định nghĩa của các nhà kinh tế thì tiền tệ đƣợc hiểu là bất cứ cái gì đƣợc
chấp nhận chung trong việc thanh toán để nhận hàng hóa, dịch vụ trong việc trả nợ. Bộ
luật dân sự 2005 không có những quy định để làm rõ bản chất của tiền tệ. Từ các quan
niệm khác nhau về tiền ta có thể đƣa ra một khái niệm chung nhất về tiền: “ Tiền đƣợc
sử dụng làm thƣớc đo giá trị của các loại tài sản khác và nó phải có giá trị lƣu hành
trên thị trƣờng”. Do vậy, chỉ có các loại tiền đƣợc pháp luật thừa nhận thì mới đƣợc
coi là một loại tài sản.
Giấy tờ có giá : cụm từ “giấy tờ có giá” trong bộ luật dân sự 2005 đã thay thế
cho cụm từ “ giấy tờ có giá bằng tiền” trong bộ luật dân sự năm 1995 phù hợp với thực
tế hơn. Theo nghĩa rộng, giấy tờ đƣợc coi là một tài sản chuẩn hóa về tên gọi cũng nhƣ
tính chất, các loại giấy tờ này chuẩn hóa bằng tiền và đƣợc đƣa và giao dịch dân sự
nhƣ: cổ phiếu, trái phiếu và tấm séc… quy định nhƣ vậy sẽ làm cho khái niệm tài sản
rộng hơn và chính xác hơn về đối tƣợng. Theo nghĩa hẹp, tại khoản 1 Điều 4 Quyết
định số 02/2005/QĐ-NHNN quyết định của thống đốc ngân hàng Nhà nƣớc Việt nam
số 02/2004/QĐ-NHNN ngày 04 tháng 01 năm 2005 về việc ban hành quy chế phát
hành giấy tờ có giá của tổ chức tính dụng để huy động vốn trong nƣớc: “1. Giấy tờ có
giá là chứng nhận của tổ chức tín dụng phát hành để huy động vốn trong đó xác định
nghĩa vụ trả nợ một khoảng tiền trong một khoản thời hạn nhất định, điều kiện trả lãi
và các điều khoản cam kết khác giữa tổ chức tín dụng và ngƣời mua”. Mặt khác, nó
cũng ý nghĩa quan trọng trong nền kinh tế thị trƣờng và giai đoạn hội nhập nƣớc ta
hiện nay.
Quyền tài sản: Theo Điều 181 Bộ luật dân sự năm 2005 đƣa ra khái niệm về
quyền tài sản là “quyền giá trị đƣợc bằng tiền và có thể chuyển giao trong giao dịch
dân sự, kể cả quyền sở hữu trí tuệ”. Từ khái niệm trên, quyền tài sản là xử sự của chủ
thể đƣợc phép mang quyền. Quyền ở đây chính là một quyền năng dân sự chủ quan
của chủ thể đƣợc pháp luật ghi nhận và bảo vệ, các nhà lập pháp đã giải thích rằng các
quyền tài sản là các các quyền gắn liền với tài sản mà khi thực hiện các quyền đó chủ
sở hữu sẽ có đƣợc một tài sản nhƣ quyền đòi nợ, quyền sở hữu đối với phát minh, sáng

chế kiểu dáng công nghiệp…Mặt khác, quyền tài sản còn đƣợc hiểu theo một cách
khác là quyền của chủ thể đƣợc pháp luật cho phép thực hiện hành vi xử sự đối với tài
sản của mình và yều cầu ngƣời khác phải thực hiện một nghĩa vụ đem lại lợi ích vật
chất cho mình. Theo đó quyền sở hữu cũng là quyền tài sản và quyền yêu cầu ngƣời
khác thực hiện nghĩa vụ tài sản cũng là quyền tài sản. Tuy nhiên, quyền tài sản thì có


rất nhiều những quyền tài sản nào có thể trở thành đối tƣợng trong các giao dịch dân
sự thì mới là tài sản theo Điều 163 Bộ luật dân sự năm 2005. Hiện nay, pháp luật Việt
nam công nhận một số quyền tài sản nhƣ quyền sử dụng đất, quyền đòi nợ, quyền sở
hữu công nghiệp…
1.2 Khái niệm tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng
1.2.1 Khái niệm tài sản chung
Qua cách tìm hiểu khái niệm về tài sản có thể đƣa ra khái niệm về tài sản chung
của vợ chồng: “ Tài sản chung bao gồm tài sản tạo ra, thu nhập hợp pháp trong thời kì
hôn nhân, tài sản đƣợc tặng cho chung, thừa kế tài sản chung, tài sản vợ chồng thỏa
thuận là tài sản chung. Tài sản chung của hai vợ chồng là tài sản thuộc sở hữu chung
hợp nhất, hai bên có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong chiếm hữu, sử dụng và định
đoạt.”
Để tìm hiểu rõ thêm cơ sở pháp lý xác định tài sản chung của vợ chồng. Theo
quy định tại Điều 27 luật hôn nhân và gia đình năm 2000 thì tài sản chung bao gồm:
tài sản do vợ chồng tạo ra, thu nhập hợp pháp do lao động, hoạt động sản xuất kinh
doanh và những thu nhập hợp pháp khác của vợ chồng trong thời kì hôn nhân, tài sản
mà vợ chồng đƣợc thừa kế chung hoặc đƣợc tặng cho chung và tài sản khác mà vợ
chồng thỏa thuận là tài sản chung. Đó là căn cứ xác lập tài sản chung của vợ chồng. Từ
điều luật này, có thể nhận thấy khối tài sản chung gồm các tài sản do vợ hoặc chồng
tạo ra bằng sức lao động hoặc thông qua các hoạt động chuyển nhƣợng tài sản có đền
bù; các thu nhập do động hoặc thu nhập không do lao động; các tài sản có đƣợc do
đƣợc chuyển dịch chung,2 đó là một khái niệm theo
TS. Nguyễn Ngọc Điện.

Còn theo giáo trình Đại học Luật Hà Nội, việc xác định tài sản chung của vợ,
chồng phải dựa vào nguồn gốc phát sinh tài sản. Tài sản chung của vợ chồng bao gồm:
Tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh
trong thời kì hôn nhân; thu nhập hợp pháp của vợ, chồng trong hôn nhân có thể là: tiền
lƣơng, tiền thƣởng, tiền trợ cấp, tiền trúng xổ số mà vợ, chồng có đƣợc hoặc tài sản mà
vợ, chồng đƣợc xác lập quyền sở hữu theo quy định Bộ luật dân sự nhƣ xác lập quyề
sở hữu đối với vật vô chủ, vật không xác định đƣợc ai là chủ sở hữu (Điều 247), xác
lập quyền sở hữu đối vật chôn giấu chìm đắm tìm thấy(248) xác lập quyền sở hữu đối
với vật do ngƣời khác đánh rơi, bỏ quên (Điều 249), xác lập quyền sở hữu đối với gia
súc bị thất lạc (Điều 250), xác lập quyền sở hữu đối với gia cầm bị thất lạc (Điều 251),
xác lập quyền sở hữu đối với vật nuôi dƣới nƣớc (Điều 252); Tài sản mà vợ chồng
đƣợc tặng, cho chung hoặc thừa kế chung; Tài sản mà vợ hoặc chồng có trƣớc khi kết
2

TS. Nguyễn Ngọc Điện: Giáo trình Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam , Tập 2, Nxb. Tủ sách Đại học Cần

Thơ, 2005.


hôn hoặc những tài sản mà vợ hoặc chồng thừa kế riêng hay tặng cho riêng trong thời
kì hôn nhân nhƣng vợ chồng đã thỏa thuận nhập vào khối tài sản chung hoặc theo pháp
luật quy định là tài sản chung.3
Theo quy định của văn bản quy phạm pháp luật thì luật hôn nhân và gia đình
năm 2000 quy định tài sản chung của vợ, chồng là tài sản thuộc sở hữu chung hợp nhất
có thể phân chia và sở hữu chung hợp nhất là sở hữu chung mà trong đó phần quyền sở
hữu của mỗi chủ sở hữu không đƣợc xác định đối với tài sản chung. So với luật hôn
nhân và gia đình 2014 về khái niệm tài sản chung của vợ chồng đƣợc luật cụ thể hơn,
tiến bộ hơn luật hôn nhân và gia đình năm 2000 về vấn đề hoa lợi, lợi tức phát sinh từ
tài sản riêng trong thời kì hôn nhân là thuộc khối tài sản chung của vợ chồng. Về câu
chữ và điều luật hôn nhân và gia đình 2014 rõ ràng và đã bổ sung, sửa đổi một số vấn

đề về tài sản chung của vợ chồng mà theo luật hôn nhân gia đình hiện hành quy định
trong quá trình áp dụng giải quyết tranh chấp đã gặp phải những khó khăn.
Nay luật hôn nhân và gia đình 2014 đã khái quát, cụ thể hơn tại Điều 33 là:
“ 1.Tài sản chung của vợ, chồng gồm tài sản do vợ hoặc chồng tạo ra, thu nhập
do lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng
và những thu nhập hợp pháp khác trong thời kì hôn nhân; tài sản mà vợ chồng được
thừa kế hoặc được tặng ho chung và những tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài
sản chung.
Quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ
chồng, trừ trường hợp vợ, chồng được tặng cho riêng được thừa kế riêng hoặc có
được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng
2. Tài sản chung của vợ chòng thuộc sở hữu chung hợp nhất, được dùng để đảm
bảo nhu cầu của gia đình, thực hiện các nghĩa vụ chung của vợ chồng.
3. Trong trường hợp không có căn cứ chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang có
tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó được coi là tài sản chung”
Theo luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định rõ ràng hơn là phần hoa lợi, lợi
tức phát sinh từ tài sản riêng trong thời kì hôn nhân là tài sản chung của vợ, chồng và
những tài sản thuộc sở hữu chung hợp nhất đƣợc dùng để đảm bảo nhu cầu của gia
đình, thực hiện các nghĩa vụ chung của vợ, chồng. Do vậy, việc xây dựng khối tài sản
chung không căn cứ vào công sức đóng góp mà quyền sở hữu của hai vợ chồng đối với
tài sản thuộc sở hữu chung đó.
1.2.2 Khái niệm tài sản riêng

3

ThS. Nguyễn Văn Cừ (chủ biên): Giáo trình Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam, Nxb. Công an Nhân dân, Hà

Nội, 2002.

Quy định vợ chồng có tài sản riêng là rất cần thiết nó bảo vệ quyền lợi chính
đáng của hai vợ chồng đối với tài sản riêng của họ phù hợp cuộc sống thực tại và ngày
nay vai trò của kinh tế của ngƣời phụ nữ trong gia đình, trong xã hội rất lớn và bình
đẳng với nam giới. Vì vậy, pháp luật quy định vợ chồng có quyền sở hữu tài sản riêng
không ảnh hƣởng đến lợi ích của vợ chồng và lợi ích của các thành viên khác trong gia
đình thể hiện rõ trong hiến pháp năm 2013 về quyền bình đẳng công dân trƣớc pháp
luật. Tài sản riêng theo giáo trình luật hôn nhân và gia đình Việt Nam của Trƣờng Đại
học Luật Hà Nội thì Luật hôn nhân và gia đình đã khẳng định vợ chồng có quyền tài
sản và xác định rõ nguồn gốc phát sinh tài sản riêng. Chỉ những tài sản mà vợ hoặc
chồng có từ trƣớc khi kết hôn, tài sản mà vợ hoặc chồng đƣợc thừa kế, tặng cho riêng
trong thời kì hôn nhân, tài sản mà vợ hoặc chồng đƣợc chia từ khối tài sản chung của
vợ chồng trong thời kì hôn nhân và những hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản đó, đồ
dùng tƣ trang cá nhân mới đƣợc coi là tài sản riêng của vợ hoặc chồng.4 Việc quy định
vợ chồng có tài riêng nhƣ vậy rõ ràng chúng ta nhận thấy những tài sản mà vợ chồng
có trƣớc khi kết hôn hay đƣợc tặng cho, thừa kế riêng kể cả hoa lợi, lợi tức phát sinh từ
tài sản riêng là tài sản riêng của vợ hoặc chồng và họ có quyền định đoạt, sử dụng
phần tài sản riêng của họ.
Theo TS. Nguyễn Ngọc Điện nói rằng: “ Một khi đã có định nghĩa tài sản chung,
chỉ cần nói rằng những tài sản nào không đƣợc luật coi là tài sản chung, thì là tài sản
riêng của vợ hoặc chồng. Thế nhƣng, ngoài việc thừa nhận những tài sản riêng do tính
chất, luật viết lại xây dựng định nghĩa tài sản riêng bên cạnh định nghĩa tài sản chung.
Cuối cùng, có những tài sản không ghi nhận tại bất kì định nghĩa nào và cũng không
hẳn có tính chất riêng nào, do đó, đƣợc biết thuộc về cả vợ và chồng chỉ thuộc về riêng
một ngƣời”.5
Từ những khái niệm về tài sản riêng đƣợc đƣa ra ở trên theo khoản 1 Điều 32
Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 thì tài sản riêng của vợ,chồng gồm tài sản mà mỗi
ngƣời có trƣớc khi kết hôn; tài sản đƣợc thừa kế riêng, đƣợc tặng cho riêng trong thời
kì hôn nhân; tài đƣợc chia riêng cho vợ, chồng theo quy định tại khoản 1 Điều 29 và
Điều 30 của Luật này; đồ dùng tƣ trang cá nhân. Việc quy định vợ chồng có quyền có
tài sản riêng không làm ảnh hƣởng tới tính chất quan hệ hôn nhân và cũng không làm

ảnh hƣởng tới hạnh phúc gia đình, do trƣớc đây luật hôn nhân và gia đình năm 1959
không quy định vợ chồng có quyền có tài sản riêng. Vì vậy, tất cả những tài sản mà
vợ, chồng có trƣớc và trong thời kì hôn nhân đều là tài sản chung của vợ chồng, đều
4

ThS. Nguyễn Văn Cừ (Chủ biên), Giáo trình Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam, Nxb. Công an nhân dân, Hà
Nội, 2002.
5

TS. Nguyễn Ngọc Điện, Giáo trình Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam,Tập 2, Nxb. Tủ sách Đại học Cần Thơ,

2005.


đó đã làm hạn chế việc tham gia vào các quan hệ xã hội khác. Vì thế, luật hôn nhân và
gia đình quy định vợ chồng có tài sản riêng là phù hợp với chế định tài sản riêng về tài
sản của công dân đã đƣợc hiến pháp thừa nhận. Tài sản riêng của vợ, chồng thì chồng
có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt độc lập không phụ thuộc vào ý chí của bên
còn lại. Vợ, chồng tự quản lý tài sản riêng của mình, trong trƣờng hợp vợ hoặc chồng
không thể tự mình quản lý và cũng không ủy quyền cho ngƣời khác quản lý thì bên kia
có quyền quản lý tài sản riêng và nghĩa vụ về tài sản riêng của mỗi ngƣời đƣợc thanh
toán từ tài sản riêng của ngƣời đó. Nhƣng trong việc sử dụng tài sản riêng, luật hôn
nhân và gia đình trong thời kì hôn nhân có những trƣờng hợp xảy ra thì việc định đoạt
tài sản riêng sẽ bị hạn chế.
Tóm lại, từ những cách hiểu khác nhau và dựa trên khái niệm đó có thể đƣa ra
khái niệm tài riêng của vợ chồng là: Tài sản riêng đƣợc hiểu là tài sản của mỗi bên có
trƣớc thời hôn nhân hoặc có trong thời kì hôn nhân do đƣợc tặng cho riêng, thừa kế
riêng hay những đồ dùng phục vụ nhu cầu thiết yếu của vợ, chồng và thuộc phạm trù
tài sản riêng của vợ chồng đựơc ghi nhận trong Điều 32 hiến pháp năm 2013 và Bộ
luật dân sự 2005..

1.3 Ý nghĩa việc quy định của pháp luật về tài sản chung và tài sản riêng của vợ,
chồng
Đối với tài sản chung quy định căn cứ xác định tài sản chung của vợ, chồng tạo
cơ sở pháp lý để vợ chồng thực hiện dân chủ, bình đẳng trong các quan hệ về tài sản.
Đồng thời qua đó có thể tạo đƣợc điều kiện để khuyến khích vợ, chồng có trách nhiệm
đối với gia đình của mình, cùng sát cánh xây dựng gia đình ấm cúng, bình đẳng, tiến
bộ, hạnh phúc, bền vững. Việc phân định các tiêu chí xác định tài sản chung của vợ,
chồng còn nhằm xác định các quyền và nghĩa vụ của các bên đối với các tài sản của
vợ, chồng. Vợ, chồng là đồng sở hữu đối với tài sản chung của họ. Vì vậy, một bên vợ
chồng không thể tự ý định đoạt tài sản chung nếu không có sự thỏa thuận của bên kia,
đặc biệt liên quan đến tài sản chung của vợ, chồng có giá trị lớn nhƣ nhà ở, quyền sử
dụng đất…các cơ sở pháp lý xác định tài sản chung của vợ, chồng là các cơ sở pháp lý
để giải quyết các tranh chấp về tài sản chung của vợ, chồng với nhau hoặc với ngƣời
khác. Trong thực tế, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng về tài sản cho các bên
vợ, chồng hoặc ngƣời thứ ba tham gia giao dịch liên quan đến tài sản chung của vợ,
chồng. Vì vậy, mỗi bên vợ hoặc chồng có quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt và


quyết định sáp nhập hay không sáp nhập tài sản riêng của vợ hoặc chồng vào khối tài
sản chung của vợ chồng.
Đối với tài sản riêng việc quy định rõ ràng các căn cứ xác định nhƣ vậy nhằm
đảm bảo quyền lợi riêng của vợ chồng, những tài sản riêng mà một bên vợ hoặc chồng
không muốn bên còn lại có bất cứ xâm hại nào đến phần tài sản riêng của mình và tâm
lý của mỗi bên trong quan hệ tài sản sẽ thoải mái hơn. Quy định này bảo đảm cho mỗi
ngƣời trƣớc tiên có những quyền tối thiểu nhất. Đồng thời, việc quy định các tiêu chí
xác định tài sản riêng của vợ hoặc chồng sẽ thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau, tình cảm
gia đình sẽ trở nên tốt đẹp hơn, qua đó thể hiện đƣợc nhân cách, đạo đức của mình đối
với chính ngƣời vợ hoặc ngƣời chồng của mình. Khi xác định rõ các tiêu chí phân định
tài sản riêng của vơ, chồng đặc biệt là những tài sản có giá trị nhƣ đất đai nhằm thể

hiện quyền lợi riêng của mỗi bên và có một lí do nào đó mà họ chƣa thể sáp nhập tài
sản riêng vào tài sản chung đƣợc, điều đó sẽ ít gây khó khăn khi vợ, chồng có quyền
có tài sản tạo cơ sở pháo lý để vợ, chồng chủ động tham gia vào các giao dịch dân sự
của mỗi cá nhân vợ, chồng. Qua đó, có thể phân định rõ ràng trách nhiệm của các bên
vợ, chồng trong quản lý, sử dụng và định đoạt tài sản, từ đó giúp các giao dịch dân sự
mà mỗi bên chủ thể là vợ, chồng đƣợc minh bạch hơn, tạo căn cứ pháp lý trong giải
quyết các tranh chấp liên quan đến tài sản của vợ, chồng, giúp cho ngƣời thứ ba xác
định đƣợc nghĩa vụ mà vợ, chồng thực hiện đƣợc đảm bảo bằng tài sản chung hay
bằng tài sản riêng, tức là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của ngƣời thứ ba khi vợ
chồng là ngƣời có nghĩa vụ, lợi ích của cộng đồng và xã hội vì thế cũng đƣợc đảm bảo.
Việc xác định tài sản riêng của vợ chồng còn góp phần hạn chế các quan hệ hôn nhân
đƣợc thiết lập không dựa trên yếu tố tình cảm chân thành mà đƣợc dựa trên yếu tố vật
chất hôn nhân thực dụng.
Tóm lại, pháp luật về hôn nhân và gia đình quy định tài sản chung và tài sản
riêng của vợ, chồng là chế định trong pháp luật hôn nhân và gia đình đƣợc nhà nƣớc
quy định dựa trên sự phát triển của điều kiện kinh tế- xã hội, thể hiện đƣợc tính giai
cấp, bản chất của chế độ chính trị - xã hội cụ thể. Nhìn vào chế độ tài sản của vợ chồng
đƣợc quy định trong pháp luật của Nhà nƣớc ta có thể nhận biết đƣợc trình độ phát
triển của điều kiện kinh tế- xã hội và ý chí của Nhà nƣớc thể hiện bản chất của chế độ
xã hội đó; bên cạnh đó việc quy định tài sản chung và tài sản riêng của vợ, chồng
nhằm xác định các loại tài sản trong quan hệ giữa vợ chồng và gia đình, khi hai bên
nam nữ kết hôn với nhau trở thành vợ chồng. Dù vợ chồng lựa chọn chế độ tài sản ƣớc
định hay chế độ tài sản pháp định thì các loại tài sản của vợ, chồng đƣợc pháp luật quy
định rõ; việc quy định này còn nhằm xác định quyền và nghĩa vụ của các bên vợ,
chồng đối với các loại tài sản của vợ chồng.
1.4 Lịch sử phát triển quy định pháp luật về tài sản chung và tài sản riêng


1.4.1 Luật hôn nhân và gia đình năm 1959
Trên cơ sở hiến pháp đầu tiên 1946 Nhà nƣớc đã ban hành hai sắc lệnh 97 - SL

ngày 25 tháng 05 năm 1950 và sắc lệnh 159 - SL ngày 17 tháng 11 năm 1950 thừa
nhận địa vị giữa nam và nữ xóa bỏ hủ tục phong kiến trong hôn nhân và gia đình, giữa
con gái và con trai, giữa vợ đối với chồng, giữa con cái đối với cha mẹ. Chín năm sau,
luật hôn nhân và gia đình đầu tiên ra đời (do quốc hội khóa 1 thông qua ngày 29 tháng
12 năm 1959) là nền tảng xây dựng chế độ hôn nhân gia đình xã hội chủ nghĩa. Luật
hôn nhân và gia đình năm 1959 đã khẳng định pháp luật của nƣớc ta phục vụ lợi ích
của nhân dân lao động, xóa bỏ đƣợc những quan niệm, phong tục tập quán cũ do ảnh
hƣởng của chế độ phong kiến. Tuy nhiên, luật hôn nhân và gia đình chỉ đƣợc thực hiện
tại miền Bắc, còn ở miền Nam do vẫn còn dƣới sự cai trị của chế độ Ngụy Sài Gòn và
sự thống trị của Ngô Đình Diệm. Dƣới thời Ngô Đình Diệm có luật Gia đình ngày 02/
01/ 1959, Sắc luật 15/ 64 ngày 23/ 07/ 1964 và Bộ dân luật ngày 20/ 12/ 1972 của
chính quyền ngụy Sài gòn. Cả ba văn bản pháp luật điều quy định bãi bỏ chế độ đa thê,
song vẫn bảo vệ quyền gia trƣởng, thực hiện nguyên tắc bất bình đẳng, ngƣời vợ hoàn
toàn phụ thuộc vào ngƣời chồng, ngƣời vợ chỉ đƣợc hành xử riêng biệt trừ phi chồng
phản kháng theo nhƣ quy định tại Điều 142 Bộ dân luật 1972 quy con kết hôn phải
đƣợc sự đồng ý của cha mẹ, cho phép ly hôn dựa vào những duyên cớ lỗi của vợ,
chồng. Nhƣ vậy, chế độ hôn nhân và gia đình ở miền Nam nƣớc ta trƣớc ngày giải
phóng là chế độ hôn nhân gia đình phong kiến, tƣ sản nên những quy định của nó chỉ
nhằm bảo vệ lợi ích của giai cấp địa chủ phong kiến, tƣ sản.
Luật hôn nhân và gia đình năm 1959 gồm 6 chƣơng với 35 điều quy định những
nguyên tắc chung; kết hôn; nghĩa vụ và quyền lợi của vợ chồng, quan hệ giữa cha mẹ
và con cái và về ly hôn. Luật hôn nhân và gia đình đầu tiên đƣợc Quốc hội nƣớc ta
thông qua ngày 29/ 12/1959, đƣợc Chủ tịch nƣớc ký lệnh công bố ngày 13/ 01/ 1960
theo Sắc lệnh 02–SL. Luật hôn nhân và gia đình năm 1959 là công cụ pháp lý của Nhà
nƣớc ta đƣợc xây dựng và thực hiện hai nhiệm vụ: Xóa bỏ những tàn tích của chế độ
hôn nhân và gia đình phong kiến lạc hậu; xây dựng chế độ hôn nhân và gia đình mới
xã hội chủ nghĩa. Luật này xây dựng dựa trên bốn nguyên tắc cơ bản: nguyên tắc hôn
nhân tự do và tiến bộ; nguyên tắc hôn nhân một vợ, một nhân; nguyên tắc nam nữ bình
đẳng, bảo vệ quyền của ngƣời phụ nữ trong gia đình và nguyên tắc bảo vệ quyền lợi
của con cái.

1.4.2 Luật hôn nhân và gia đình năm 1986
Sự ra đời luật hôn nhân và gia đình 1959 đã đạt đƣợc những thành tựu to lớn, đã phần
nào xóa bỏ những tàn tích của chế độ hôn nhân gia đình phong kiến, những ảnh hƣởng
phóng đãng, lãng mạn của chế độ tƣ sản. Tuy nhiên, do tình hình kinh tế chính trị và
xã hội nƣớc ta có nhiều thay đổi, hơn thế nữa luật hôn nhân và gia đình năm 1959


chƣa làm rõ hay chƣa thể hiện đƣợc đầy đủ phong tục tập quán của miền Nam, nên
luật hôn nhân và gia đình năm 1959 cần đƣợc sửa đổi bổ sung cho phù hợp với cả
nƣớc . Đó chính là nguyên nhân hay động lực thúc đẩy việc ban hành luật hôn nhân và
gia đình mới là một tất yếu khách quan để thúc đẩy sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã
hội trong phạm vi cả nƣớc. Ngày 25 tháng 10 năm 1982, Hội đồng Bộ trƣởng đã quyết
định thành lập Ban dự thảo luật hôn nhân và gia đình mới; Dự thảo đã đƣợc Quốc hội
khóa VII kỳ hợp thứ 12 thông qua ngày 29 tháng 12 năm 1986 và đƣợc Hội đồng nhà
nƣớc công bố ngày 03 tháng 01 năm 1987.
Luật hôn nhân và gia đình 1986 gồm 10 chƣơng, 57 điều đƣợc xây dựng và thực
hiện trên các nguyên tắc hôn nhân tự nguyện và tiến bộ; nguyên tắc hôn nhân một vợ,
một chồng; nguyên tắc vợ chồng bình đẳng; bảo vệ quyền lợi của cha mẹ và con; bảo
vệ bà mẹ và trẻ em. So với luật 1959, luật hôn nhân và gia đình năm 1986 đã quy định
chi tiết thêm và cụ thể hóa hơn chế độ hôn nhân và gia đình. Xóa bỏ hoàn toàn những
tàn dƣ lạc hậu của chế độ hôn nhân và gia đình phong kiến, ảnh hƣởng của chế độ tƣ
sản, góp phần giải phóng phụ nữ, xây dựng một gia đình hạnh phúc, dân chủ, hòa
thuận, bền vững, mọi ngƣời đoàn kết, thƣơng yêu nhau, giúp nhau cùng tiến bộ, thúc
đẩy sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
1.4.3 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000
Do Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 ra đời vào nhƣng năm đầu của thời kì
đổi mới, quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nƣớc với các điều kiện về kinh tế,
văn hóa, xã hội không ngừng phát triển đã tác động tới tình hình thực tế của quan hệ
hôn nhân và gia đình, mặt khác đầu những năm 1980 cho đến nay có nhiều văn bản
liên quan đến lĩnh vực hôn nhân đƣợc Nhà nƣớc ta ban hành nhƣ những quy định

trong Luật đất đai, Luật hợp tác xã, Bộ luật dân sự….Hơn mƣời năm, luật hôn nhân và
gia đình năm 1986, bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc, thực tế áp dụng cho thấy đƣợc
những quy định của luật hôn nhân và gia đình năm 1986 còn mang tính khái quát
chung, định khung, chƣa cụ thể, việc áp dụng luật giải quyết các tranh chấp từ các
quan hệ hôn nhân và gia đình gặp nhiều vƣớng mắc. Trƣớc tình hình đó đòi hỏi Nhà
nƣớc ta cần phải sửa đổi sung Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 một cách toàn
diện. Năm 1994, Ban dự thảo sửa đổi bổ sung luật năm 1986 thành lập. Sau quá trình
soạn thảo, lấy ý kiến đống góp của toàn dân, dự luật đã đƣợc Quốc hội khóa X kỳ hợp
thứ 7 chính thức thông qua ngày 09 tháng 06 năm 2000 và đƣợc Chủ tịch nƣớc ký lệnh
công bố ngày 22 tháng 06 năm 2000 ( Theo lệnh số 08L/CTN).
Theo Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 09 tháng 06 năm 2000 của Quốc hội.
Luật này có tên gọi là luật hôn nhân và gia đình năm 2000, có hiệu lực thi hành từ
ngày 01 tháng 01 năm 2000, Luật 2000 đã kế thừa và phát triển hệ thống Luật hôn
nhân và gia đình Việt Nam. Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 gồm 13 chƣơng, 110


điều đƣợc xây dựng và thực hiện trên nguyên tắc hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ,
một chồng, vợ chồng bình đẳng; hôn nhân giữa công dân Việt Nam thuộc các dân tộc,
các tôn giáo, giữa ngƣời theo tôn giáo với ngƣời không theo tôn giáo, giữa công dân
Việt Nam ngƣời nƣớc ngoài đƣợc tôn trọng và đƣợc pháp luật bảo vệ; vợ chồng có
nghĩa vụ thực hiện chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình; cha mẹ có nghĩa vụ
nuôi dạy con thành công dân có ích cho xã hội; con có nghĩa vụ kính trọng, chăm sóc
nuôi dƣỡng cha mẹ; cháu có nghĩa vụ kính trọng, chăm sóc, phụng dƣỡng ông bà, các
thành viên trong gia đình phải có nghĩa vụ quan tâm, chăm sóc nhau, giúp đỡ nhau;
Nhà nƣớc và xã hội không thừa nhận sự phân biệt đối xử giữa các con, giữa con trai
với con gái, con đẻ và con nuôi, con trong giá thú và con ngoài giá thú; nhà nƣớc, xã
hội và gia đình có trách nhiệm bảo vệ phụ nữ và trẻ em.
Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định vợ chồng có quyền có tài sản
riêng là phù hợp với chế định quyền sở hữu riêng về tài sản của công dân đƣợc Hiến
pháp thừa nhận (Điều 32 Hiến pháp 2013), phù hợp với nguyên tắc tự định đoạt về tài

sản của công dân. Đồng thời, luật hôn nhân gia đình còn quy định “vợ chồng có quyền
nhập hoặc không nhập tài sản riêng vào khối tài sản chung”- Điều 32 khoản 2. Nếu vợ
chồng nếu không muốn có sự phân biệt “ của anh, của tôi” nên đã tự nguyện nhập tài
sản riêng vào khối tài sản chung thì pháp luật cũng thừa nhận sự tự nguyện của họ. Do
vậy, việc quy định vợ chồng có quyền có tài sản riêng không làm ảnh hƣởng tới tính
chất của quan hệ hôn nhân và cũng không làm ảnh hƣởng tới hạnh phúc gia đình.
Trƣớc đây, luật Hôn nhân và gia đình năm 1959 không quy định vợ chồng có quyền
có tài sản riêng. Vì vậy, tất cả những tài sản mà vợ chồng có trƣớc và trong thời kì hôn
nhân đều là tài sản chung của vợ chồng. Điều này đã làm hạn chế việc tham gia vào
các quan hệ xã hội khác. Bên cạnh đó, Luật hôn nhân và gia đình quy định vợ chồng
có tài sản riêng là phù hợp với chế định quyền sở hữu riêng về tài sản của công dân đã
đƣợc hiến pháp thừa nhận. Tài sản riêng của vợ hoặc chồng thì vợ hoặc chồng có
quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt độc lập không phụ thuộc vào ý chí của bên còn
lại (khoản 1 Điều 33 luật Hôn nhân và gia đình năm 2000). Vợ, chồng tự quản lý tài
sản riêng của mình, trong trƣờng hợp vợ hoặc chồng không thể tự mình quản lý tài sản
riêng và cũng không ủy quyền cho ngƣời khác quản lý thì bên kia có quyền quản lý tài
sản đó ( khoản 2 Điều 33 luật Hôn nhân và gia đình năm 2000). Nghĩa vụ về tài sản
riêng của mỗi ngƣời đƣợc thanh toán từ tài sản riêng của ngƣời đó. Nhƣng trong việc
sử dụng tài sản riêng, luật hôn nhân và gia đình trong thời kì hôn nhân có những
trƣờng hợp xảy ra thì việc định đoạt tài sản riêng sẽ bị hạn chế.
1.4.4 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014
Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01
năm 2001. Sau hơn mƣời hai năm thi hành, luật hôn nhân đã góp phần trong việc bảo


vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, tăng cƣờng pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của
Nhà nƣớc, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Đảm bảo đời sống
gia đình nói chung và đời sống hôn nhân nói riêng ổn định và phát triển trong xã hội
đồng thời phát huy đƣợc truyền thống về phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc Việt
Nam, nâng cao vai trò trách nhiệm của mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức trong việc tôn

trọng và chấp hành tốt các quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình quy định. Tuy
nhiên, qua một thời gian thực hiện trong quá trình giải quyết các vụ việc tranh chấp
trong hôn nhân của các nghành Tòa án cho thấy, một số quy định của luật hôn nhân và
gia đình không phù hợp với thực tiễn, có những quy định chƣa đầy đủ, thiếu rõ ràng và
còn có những cách hiểu khác nhau, có những quy định chƣa đảm bảo đƣợc quyề và lợi
ích hợp pháp của đƣơng sự, có những vấn đề mới phát sinh trong xã hội chƣa đƣợc
pháp luật hôn nhân và gia đình năm 2000 điều chỉnh. Một số quy định của luật con
chƣa tạo ra cơ chế pháp lý hiệu quả trong điều chỉnh các quan hệ hôn nhân và gia đình
vốn có nhiều đặc thù so với các quan hệ dân sự khác, Luật chƣa thực sự phù hợp với
các nguyên tắc cơ bản của các quan hệ dân sự - quan hệ tƣ. Do đó, trong một số quan
hệ các thành viên trong hôn nhân và gia đình chƣa đƣợc quyền lựa chọn phƣơng án
ứng xử tốt nhất cho gia đình và bản thân.6
Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 đƣợc Quốc hội nƣớc cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, khóa 13, kỳ họp thứ lần 7 thông qua vào ngày 19 tháng 06 năm 2014,
gồm 9 chƣơng, 133 điều và thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2015. So với Luật hôn
nhân và gia đình năm 2000 ít hơn 04 chƣơng, nhƣng tăng lên 23 điều .Với những nội
dung sửa đổi bổ sung mới nhƣ: Tăng độ tuổi kết hôn của nam và nữ; không thừa nhận
hôn nhân giữa những ngƣời cùng giới tính; cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân
đạo, quy định chế độ tài sản của vợ chồng…những quy định mới này đã đáp ứng kịp
thời các yêu cầu khách quan của cuộc sống hôn nhân và gia đình trong tình hình mới,
đảm bảo thực hiện tốt hơn quyền con ngƣời, quyền công dân trong lĩnh vực hôn nhân
và gia đình; bình đẳng giới, kế thừa và phát huy các giá trị văn hóa, đạo đức truyền
thống, phong tục tập quán tốt đẹp của các dân tộc Việt Nam.

6

Theo TTXVN Quỳnh Hoa, Luật hôn nhân và gia đình còn nhiều hạn chế và bất cập, Dự thảo online, 2014,

duthaoonline.quochoi.vn/Du thao/Lists/TT_TINLAPPHAP/View-Detail. aspx?ItemID=1211, [ ngày truy cập
22-10-2014].

Chƣơng 2
QUY ĐỊNH CỦA LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2014 VỀ CĂN CỨ
XÁC ĐỊNH TÀI SẢN CHUNG VÀ CĂN CỨ XÁC ĐỊNH TÀI SẢN RIÊNG
CỦA VỢ, CHỒNG
2.1 Căn cứ xác định tài sản chung của vợ, chồng
Luật hôn nhân và gia đình là cơ sở pháp lý quan trọng nhất để xác định tài sản
chung của vợ chồng và các quy phạm về tài sản chung đƣợc sử dụng để điều chỉnh
quan hệ vợ chồng liên quan đến tài sản chung của vợ chồng khi xảy ra tranh chấp. Cụ
thể các căn cứ để xác định tài sản chung của vợ, chồng đƣợc quy định tại Điều 33 Luật
hôn nhân và gia đình năm 2014 nhƣ sau:
“ Điều 33. Tài sản chung của vợ, chồng
1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao
động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu
nhập hợp pháp khác trong thời kì hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1
Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ, chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho
chung và tài sản khác mà vợ, chồng thỏa thuận là tài sản chung.
Quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ
chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có
được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.
2. Tài sản chung của vợ chồng thuộc sở hữu chung hợp nhất, được dùng để đảm
bảo nhu cầu của gia đình, thực hiện nghĩa vụ chung của vợ, chồng.
3. Trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang
tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó được coi là tài sản chung.”
Từ điều luật trên, ta thấy tài sản chung của vợ, chồng đƣợc xác định từ những
căn cứ sau đây:
2.1.1 Tài sản chung của vợ chồng có được do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao
động, hoạt động sản xuất, kinh doanh trong thời kì hôn nhân
Tài sản do vợ, chồng tạo ra đƣợc hiểu là vợ chồng dựa theo công việc, chuyên môn

của mình đã trực tiếp tạo ra tài sản đó bằng chính sức lao động của mình nhƣ xây dựng
nhà ở, mua sắm đồ vật dụng trang trí nội thất trong nhà…hay thuê, mƣớn ngƣời khác
tạo ra tài sản theo yêu cầu và mong muốn của vợ, chồng sau đó bằng việc trả công lao
động các hợp đồng cụ thể cho các tổ chức sản xuất, kinh doanh đã làm. Tài sản có thể
do công sức đóng góp của hai vợ, chồng hoặc chỉ do vợ hoặc chồng tạo ra trong thời kì


hôn nhân bằng cách trực tiếp nhƣ lao động sản xuất, tiền lƣơng…hay gián tiếp có đƣợc
qua các giao dịch dân sự nhƣ buôn bán, đầu tƣ kiếm lợi nhuận. Theo khoản 2 Điều 59
Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 lao động mà tài sản chỉ do một ngƣời tạo ra thì
vẫn coi nhƣ vợ, chồng cùng đóng góp công sức vào việc tạo lập khối tài sản chung. Dù
vợ chồng làm việc ở những nghành nghề khác nhau với mức thu nhập cũng khác nhau
song mọi thu nhập từ lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh của vợ chồng đều là tài
sản chung của vợ chồng. Điều này phù hợp với điều kiện kinh tế thị trƣờng theo định
hƣớng xã hội chủ nghĩa ở nƣớc ta hiện nay và phù hợp hơn với quy định về quyền
nhân thân của vợ chồng là quyền tự do lựa chọn việc làm của chính mình. Cũng chính
công việc và công sức lao động của mỗi ngƣời đều góp phần vào tài sản chung của vợ
chồng. Trong đời sống hiện nay nguồn thu nhập chính yếu là thu nhập từ tiền lƣơng,
tiền công lao động, những nguồn thu nhập và tài sản do vợ chồng làm kinh tế gia đình
nhƣ: chăn nuôi, trồng trọt…hoặc lợi nhuận thu đƣợc khi kinh doanh
Thu nhập do lao động, do hoạt động sản xuất, kinh doanh là khoản thu nhập từ
các khoản tiền lƣơng cơ bản, các loại phụ cấp nhƣ chức vụ, trách nhiệm, làm việc tại
vùng xa, vùng sâu, chất độc hại và một số khoản thu nhập từ tiền nhuận bút, công tác
chi phí, trợ cấp thƣờng xuyên, định kỳ hoặc bất thƣờng, trợ cấp lễ, tết, trợ cấp sinh
hoạt theo chức vụ cũng là thu nhập do lao động tạo ra . thu nhập do lao động, hoạt
động sản xuất, kinh doanh cũng chỉ là thu nhập bao gồm cả lợi nhuận thu đƣợc từ việc
bán sản phẩm, hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ, cung nhƣ các khoản thu đƣợc từ hoạt
động nghề nghiệp nhƣ săn bắn, đánh bắt…lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh có
thể mang tính chất vụ việc, thời vụ hoặc thƣờng xuyên, có thể mang tính chất hoạt
động chân tay đơn giản hoặc hoạt động của trí tuệ. thu nhập hợp pháp của vợ chồng

do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh đƣợc coi là loại tài sản chủ yếu thuộc tài
sản chung của vợ chồng, thu nhập của vợ chồng thuộc khối tài sản chung của vợ chồng
là những giá trị vật chất mà vợ, chồng có đƣợc do tham gia lao động, hoạt động sản
xuất kinh doanh. Tính chất nghề nghiệp, chuyên môn chuyên nghiệp công việc mà vợ
chồng thực hiện, vợ chồng đƣợc hƣởng thành quả lao động hoặc lợi nhuận kinh doanh
mang lại, hoa lợi, lợi tức thu đƣợc từ các loại tài sản của vợ chồng do kinh doanh do
vợ chồng mang lại. Thu nhập của vợ chồng gồm nhiều loại nhƣng thu nhập do lao
động, hoạt động sản xuất kinh doanh là loại thu nhập ổn định và thiết yếu nhất trong
phần tài sản chung của vợ chồng.
Ví dụ: vợ, chồng anh A và chị B hai bên cùng nhau bỏ ra mỗi ngƣời bỏ ra 500
triệu và hai vợ, chồng thuê công ty xây dựng C thiết kế và xây dựng cho vợ, chồng anh
A và chị B một căn nhà hai tầng dùng để ở và phuc vụ nhu cầu sinh hoạt trong gia đình
hằng ngày. Hay nói cách khác vợ chồng cũng có thể tạo ra tài sản bằng cách sử dụng
tiền của chung để thông qua các hợp đồng để mua sắm tài sản chung nhƣ tivi, tủ lạnh,


xe máy, xe môtô…hoặc chuyển quyền sở hữu tài sản từ ngƣời khác sang quyền sở hữu
của mình hay để đầu tƣ kinh doanh thu lợi nhuận. Nhƣ vậy, những tài sản đó là tài sản
tạo ra trong thời kì hôn nhân và những tài sản đó đều thuộc khối tài sản chung của vợ
chồng..
2.1.2 Tài sản chung của vợ chồng có được do hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản
riêng của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân
Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 đã quy định rõ ràng về phần hoa lợi, lợi tức
phát sinh từ tài sản riêng của vợ chồng trong thời kì hôn nhân đều thuộc về khối tài sản
chung của vợ chồng. Đây chính là điểm mới do các nhà làm luật đã tìm ra sau một
khoảng thời gian Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 thực thi còn gặp khó khăn nay
Luật hôn nhân và gia đình 2014 đã đƣa ra đƣợc quy định phù hợp với cuộc sống hiện
nay.
Ví dụ, A và B là vợ chồng hợp pháp có tài sản chung là 500 triệu đồng. A có tài
sản riêng là 300 triệu đồng, A đã dùng phần tài riêng của mình vào việc đầu tƣ sản

xuất, kinh doanh từ đó hàng tháng A thu lợi nhuận là 30 triệu đồng, B có tài sản riêng
là một mảnh đất và B dùng vào mục đích trồng trọt, chăn nuôi hàng tháng B thu đƣợc
10 triệu đồng. Sau đó, hai vợ chồng muốn phát triển việc đầu sản xuất kinh doanh
riêng của mình nên đã thỏa thuận chia phần tài sản chung là 500 triệu đồng và mỗi bên
đƣợc 250 triệu đồng, việc thỏa thuận chia tài sản chung là do hai vợ, chồng muốn
tránh rủi ro cho gia đình khi dùng tiền đó để đầu tƣ sản xuất thêm. Vì vậy, đối với
phần hoa lợi, lợi tức mà A thu đƣợc 30 triệu đồng hàng tháng từ khoản tiền 300 triệu
đồng và B thu đƣợc 10 triệu đồng từ mảnh đất riêng của B đều thuộc khối tài sản
chung của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân. Còn khoản hoa lợi, lợi tức phát sinh từ
phần tài sản mà hai bên có đƣợc do thỏa thuận chia tài sản chung thì thuộc tài sản
riêng của mỗi bên.
Từ ví dụ trên, kết luận đƣợc là các khoản hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản
riêng của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân là tài sản chung của vợ chồng phù hợp với
quy định tại khoản 1 Điều 33 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014, và đối với hoa lợi,
lợi tức phát sinh từ tài sản mà vợ, chồng có đƣợc do chia tài sản chung trong thời kì
hôn nhân là tài sản riêng của vợ, chồng theo quy định tại khoản 1 Điều 40 Luật hôn
nhân và gia đình năm 2014 là: “Trong trƣờng hợp chia tài sản chung của vợ chồng thì
phần tài sản đƣợc chia, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng của mỗi bên sau khi
chia tài sản chung là tài sản riêng của vợ, chồng, trừ trƣờng hợp vợ, chồng có thỏa
thuận khác. Phần tài sản còn lại không chia vẫn là tài sản chung của vợ, chồng.”
2.1.3 Tài sản chung của vợ, chồng có được từ những thu nhập khác trong thời kì
hôn nhâ


Thu nhập hợp pháp khác là những khỏan thu nhập không do lao động có đƣợc là
các hoa lợi, lợi tức từ tài sản, do việc khai thác tự nhiên hoặc khai thác pháp lý: cây
con sinh ra từ cây mẹ, gia súc con sinh ra từ gia súc mẹ, cá con, trứng, tiền cho thuê
nhà, tiền lãi tiết kiệm, lợi tức cổ phiếu, trái phiếu, tiền thu đƣợc từ việc cho phép sử
dụng tác phẩm.7 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 do mới ban hành nên chƣa có
nghi định hƣớng dẫn cụ thể về “ thu nhập hợp pháp khác” bao gồm những khỏa thu

nhập nào. Vì vậy, dựa trên tinh thần văn bản hƣớng dẫn Luật hôn nhân và gia đình
năm 2000 hƣớng dẫn cụ thể những thu nhập hợp pháp khác tại khoản 3 điểm a Nghị
quyết 02/2000/NĐ-HĐTP ngày 23 tháng 12 năm 2000 hƣớng dẫn áp dụng một số quy
định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000: “Những thu nhập hợp pháp khác” của
vợ, chồng trong thời kì hôn nhân có thể là tiền thƣởng, tiền trợ cấp, tiền trúng thƣởng
xổ số, mà vợ, chồng có đƣợc hoặc tài sản mà vợ, chồng đƣợc xác lập quyền sở hữu
theo quy định tại các Điều 247, 248, 249, 250, 251 và 252 Bộ luật dân sự…trong thời
kì hôn nhân”.
2.1.4 Tài sản chung của vợ, chồng có đựơc do thừa kế chung hoặc được tặng cho
chung
Tài sản chung của vợ, chồng theo khoản 1 Điều 33 Luật hôn nhân và gia đình
năm 2014 còn có tài sản mà vợ chồng đƣợc thừa kế chung, tặng cho chung. Trong thời
kì hôn nhân vợ hoặc chồng có thể đƣợc ngƣời thân trong gia đình hoặc bạn bè tặng cho
chung tài sản hoặc thừa kế chung một khối di sản.Ví dụ anh A và chị B là hai vợ,
chồng, đã chung sống với nhau đƣợc hai mƣơi năm thì cha của anh A là T lập di chúc
để lại tài sản là một căn nhà, căn nhà thuộc khối tài sản chung khi trong di chúc ghi rõ
là T để lại cho hai vợ chồng A và B, ngƣợc lại nếu trong di chúc thể hiện rõ là căn nhà
chỉ để lại cho anh A thì lúc này căn nhà là tài sản riêng của anh A. Từ đó, tài sản của
vợ chồng đƣợc tặng cho chung hay thừa kế đƣợc nằm trong khối tài sản chung của vợ
chồng thì trong hợp đồng tặng cho chung hay trong di chúc của ngƣời để lại thừa kế,
chủ sở hữu phần tài sản định tặng cho hay thừa kế phải tuyên bố rõ ràng là tài sản tặng
cho chung hay thừa kế chung mà không phân định rõ phần của từng ngƣời. Trong
trƣờng hợp vợ chồng cùng hàng thừa kế theo quy định của pháp luật về thừa kế thì tài
sản đƣợc thừa kế theo hàng thừa kế đó thuộc tài sản riêng của vợ chồng.
Tóm lại, do thời kì hôn nhân là khoảng thời gian tồn tại quan hệ vợ chồng trƣớc
pháp luật. Vì vậy, những tài sản bao gồm động sản và bất động sản mà vợ chồng tạo ra
trong thời kì hôn nhân (trừ phần tài sản riêng của vợ chồng) đều đƣợc coi là tài sản
chung của vợ chồng. Tài sản chung của vợ chồng trong thời kì hôn nhân không cần và
7

TS. Nguyễn Ngọc Điện, Bình luận khoa học Luật hôn nhân gia đình Việt Nam, Tập 2- Các quan hệ tài sản

giữa vợ chồng, Nxb Trẻ, Tp Hồ Chí Minh, năm 2004, trang 46.


không nhất thiết phải do cả hai vợ chồng cùng trực tiếp tạo ra tài sản đó, tài sản chung
của vợ chồng đƣợc tạo ra cũng không phụ thuộc vào điều kiện của vợ chồng là phải ở
chung hay ở riêng; theo quy định về tài sản chung của vợ chồng thì tài sản mà vợ
chồng tạo ra trong thời kì hôn nhân là tài sản chung của vợ chồng .
2.1.5 Tài sản chung của vợ, chồng còn bao gồm quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có
được sau khi kết hôn
Tại khoản 1 Điều 33 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 còn ghi nhận: “ Quyền
sử dụng đất mà vợ, chồng có đƣợc sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ, chồng, trừ
trƣờng hợp vợ hoặc chồng thừa kế riêng, đƣợc tặng cho riêng hoặc có đƣợc thông qua
giao dịch bằng tài sản riêng”. Tài sản chung của vợ chồng còn bao gồm quyền sử
dụng đất mà vợ chồng có đƣợc sau khi kết hôn.8 Theo Điều 53 hiến pháp năm 2013 “
Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời tài
nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công
thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý” và
quy định tại Điều 688 trong bộ luật dân sự năm 2005 “ 1. Đất đai thuộc hình thức sở
hữu nhà nước do Chính phủ thống nhất quản lý, 2. Quyền sử dụng đất của cá nhân,
pháp nhân, hộ gia đình, chủ thể khác được xác lập do Nhà nước giao đất, cho thuê đất
hoặc công nhận quyền sử dụng đất, 3. Quyền sử dụng đất của cá nhân, pháp nhân, hộ
gia đình, chủ thể khác cũng được xác lập do người khác chuyển nhượng quyền sử
dụng đất phù hợp với quy định của bộ luật này và pháp luật về đất đai”, về hình thức
sở hữu thì đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Nhà nƣớc thống nhất và quản lý đất đai theo
quy hoạch và pháp luật đảm bảo sử dụng đúng mục đích và đem lai hiệu quả cho mục
đích sử dụng đó. Thực chất, trong quan hệ hôn nhân của vợ chồng thì quyền sử dụng
đất là một phần tài sản chung hoặc tài sản riêng của hai vợ chồng, quyền sử dụng đất
là một loại quyền dân sự đặc thù, là một loại quyền phụ thuộc, chịu sự chi phối bởi

quyền độc lập bởi quyền sở hữu toàn dân của đất đai, vợ chồng chỉ có đƣợc quyền tài
sản này khi đƣợc nhà nƣớc giao đất hoặc cho thuê đất.9 Bộ luật dân sự 2005 và Luật
đất đai hiện hành quy định quyền sử dụng đất là một loại tài sản có tính chất đặc thù,
Nhà nƣớc giao đất cho tổ chức và cá nhân sử dụng đất lâu dài và ổn định. Cá nhân có
quyền chuyển đổi, chuyển nhƣợng, cho thuê, thế chấp, để lại quyền sử dụng đất và
quyền sử dụng đất mà vợ hoặc chồng có đƣợc sau khi kết hôn là tài sản thuộc vào khối
tài sản chung của vợ chồng. Ví dụ, vợ chồng anh An và chị Phƣợng hai vợ chồng cùng
nhau bỏ tiền ra mua một mảnh đất diện tích là 3.893m2 tọa lạc tại ấp Phú lễ, xã Phú
hữu, huyện Châu Thành để sản xuất nông nghiệp và quyền sử dụng mảnh đất này
8

Luật hôn nhân và gia đình năm 2014, Điều 33, khoản 1.

9

Nguyễn Hồng Hải, xác định tài sản của vợ chồng một số lí luận và thực tiễn, Trƣờng Đại học luật Hà Nội,

Luận văn Thạc sĩ luật học, năm 2002,trang 40.