Phân tích tín dụng từ các đại lý vật tư nông nghiệp đối với nông dân trồng lúa ở long an

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TP.H

CHÍ MINH

Ngô Thanh Tuy n

PHÂN TÍCH TÍN D NG
T CÁC
I LÝ V T T NÔNG NGHI P
I
V I NÔNG DÂN TR NG LÚA LONG AN

LU N V N TH C S KINH T

Tp. H Chí Minh, n m 2015


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TP.H

CHÍ MINH

Ngô Thanh Tuy n

PHÂN TÍCH TÍN D NG
T CÁC
I LÝ V T T NÔNG NGHI P
I
V I NÔNG DÂN TR NG LÚA LONG AN

Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s : 60340402

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH
NG D N KHOA H C:
TS. Tr n Ti n Khai

Tp. H Chí Minh, n m 2015


L I CAM OAN
*
Tôi xin cam đoan lu n v n này hoàn toàn do tôi th c hi n. Các đo n tŕch
d n và s li u s d ng trong lu n v n đ u đ

c d n ngu n và có đ ch́nh xác cao

nh t trong ph m vi hi u bi t c a tôi.
Lu n v n này không nh t thi t ph n ánh quan đi m c a Tr

ng

i h c

Kinh t TP.HCM.
Tp.H Chí Minh, ngày 07 tháng 5 n m 2015
Tác gi lu n v n

Ngô Thanh Tuy n


M CL C
TRANG PH BÌA
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C B NG, BI U

V̀

TH

T́M T T
CH

NG I. GI I THI U . ..........…………………………………………………. 1
1.1 Lý do nghiên c u … …………………………………………………….…… 1
1.2 M c tiêu nghiên c u …………………………………………………………. 3
1.3 Câu h i nghiên c u.. …………………………………………………………. 3
1.4

it

ng nghiên c u ………………………………………………………… 4

1.5 Ph m vi nghiên c u ........................................................................................... 4
1.6. Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................... 4

1.7 C u tŕc lu n v n: ……..……………………………………………………… 4
CH

NG II. T NG QUAN C

S

Ĺ THUY T VÀ ĆC NGHIÊN C U TH C

NGHI M V T́N D NG NÔNG THÔN ………………………………………..… 5
2.1 Các khái ni m c b n ………………………………………………………… 5
2.1.1 Tài ch́nh nông thôn ……………………………………………………….. . .5
2.1.2 T́n d ng nông thôn …………………………………….………………….. .. 5
2.1.3 Th tr

ng t́n d ng nông thôn …………………………………………… .... 6

2.2 Các lý thuy t kinh t v thông tin b t cân x ng và t́n d ng nông thôn: ……... 7
2.2.1 Lý thuy t thông tin b t cân x ng và ng d ng trong l nh v c t́n d ng: ...… 7
2.2.2 C ch t́n d ng áp d ng đ kh c ph c thông tin b t cân x ng …….………. 9

2.2.2.1 C ch thanh l c gián ti p …………………………………….….… .... 9
2.2.2.2 C ch thanh l c tr c ti p …………………………………..………. .. 10
2.3 Các nghiên c u th c nghi m v t́n d ng nông thôn …………………….… .. 10
2.3.1 Các nghiên c u trong n
2.3.2 Các nghiên c u c a n

c ………………………………………….…… .. 10
c ngoài ……………………………………..…… .. 12

2.4. Nghiên c u th c nghi m v d̀ng t́n d ng v t t tr ch m t i An Giang …. . 14
Ch

ng III. PH

NG PH́P NGHIÊN C U …….............................................. 19

3.1 N i dung và thông tin nghiên c u: ………………………………………… .. 19
3.1.1. Nghiên c u v ph́a cung: ..……………………………………………… .. 19
1


3.1.2. Nghiên c u v ph́a c u: .……………………………………………….. .. 19
3.1.3. ánh giá, so sánh u đi m, nh
3.2. Ph

c đi m c a t ng d̀ng t́n d ng: ……… .. 19

ng pháp ch n m u và xác đ nh c m u: ……………………………... .. 20

3.2.1. T ng th nghiên c u: …………………………………………………….. . 20

3.2.2. Ch n m u…………………………………………………………………. . 20
3.3. Gi thuy t cho kh n ng ti p c n t́n d ng d
3.4. Ph

ng pháp phân t́ch d li u ……………………………………………. .. 29

3.5. Mô hình kinh t l
CH

i d ng mua v t t tr ch m ... 23

ng ……………………………...................................... . 30

NG IV. PHÂN TÍCH K T QU V̀ TH O LU N: …........... ..…..…… 32
4.1. Mô t tình hình cung-c u t́n d ng

các đi m nghiên c u ………………… 32

4.1.1. Ho t đ ng cung t́n d ng trên đ a bàn nông thôn

Long An …………… .. 32

4.1.2. Tình hình vay n c a h tr ng ĺa ………………………………………. .. 35
4.2. K t qu h i quy b ng mô hình kinh t l
CH

NG V. K T LU N V̀

ng ……………………………… . 44

XU T CH́NH ŚCH ………………….….... 51

5.1. K t lu n …………………………………………………………………… ... 51
5.2.

xu t ch́nh sách .......................................................................................... 53

5.3. H n ch c a đ tài và h

ng nghiên c u ti p theo ………………………… . 54

TÀI LI U THAM KH O…………………………………………………………………..55
PH L C………………………………………………………………………………….…59

PH L C 1: B ng th ng kê mô t thông tin t đ i lý…………………………… . ….59
PH L C 2a: B ng th ng kê mô t thông tin t nông h có mua v t t tr ch m,
bi n có thang đo t s ............................................................................ 59
PH L C 2b: B ng th ng kê mô t thông tin t nông h có mua v t t tr ch m,
bi n có thang đo danh ngh a .................................................................. 60
PH L C 3a: B ng th ng kê mô t thông tin t nông h không tham gia mua
v t t tr ch m, bi n có thang đo t s .................................................. 64
PH L C 3b: B ng th ng kê mô t thông tin t nông h có mua v t t tr ch m,
bi n có thang đo danh ngh a……………………………………… .. …65
PH L C 4: Các bi u th c h i quy OLS…………………………………………… . 68
PH L C 5: Các bi u th c ki m đ nh T-TEST…………….……………………… .. 79
PH L C 6: Các m u phi u đi u tra kh o sát……………..……………………… ...82
2


DANH M C B NG, BI U

,

TH

B ng 2.1. Các tiêu ch́ c b n v nông h trong m u kh o sát

15

B ng 2.2. B ng k t qu

18

cl

ng

B ng 3.1. B ng phân ph i m u đ i lý

21

B ng 3.2. B ng phân ph i m u h nông dân

22

B ng 3.3. B ng mô t mô hình t́n d ng theo các bi n nh gi thuy t

27

B ng 3.4. B ng mô t các bi n đ a vào mô hình phân t́ch

30

B ng 4.1. B ng th ng kê tình hình mua bán v t t tr ch m
c a đ i lý v t t nông nghi p

34

B ng 4.2. B ng th ng kê mô t thông tin t đ i lý

35

B ng 4.3. B ng th ng kê mô t thông tin t nông h tham gia mua
v t t tr ch m, bi n có thang đo danh ngh a

36

B ng 4.4. B ng th ng kê mô t thông tin t nông h có tham gia mua
v t t tr ch m, bi n có thang đo t s

37

B ng 4.5. B ng t́nh giá tr trung bình giá bán các lo i phân và thu c
v t t nông nghi p d

i các hình th c

40

B ng 4.6. B ng th ng kê mô t thông tin t nông h không tham gia mua

v t t tr ch m, bi n có thang đo danh ngh a

42

B ng 4.7. B ng th ng kê mô t thông tin t nông h không tham gia mua
v t t tr ch m, bi n có thang đo t s

42

B ng 4.8. B ng th ng kê ki m đ nh t-test đ i v i m t s c p bi n gi a hai
nhóm nông h

43

B ng 4.9. B ng k t qu h i quy OLS gi a các bi n đ c l p đ i v i bi n
ph thu c
B ng 4.10. B ng ma tr n h s t ng quan gi a các bi n trong mô hình
B ng 4.11. B ng k t qu h i quy v i sai s chu n m nh gi a các bi n trong
mô hình

45
47
48

Bi u đ phân ph i chu n b ng đ th histogram

46

th Scatter hai bi n sai s và giá tr d đoán

46


Tóm t t:
Trong c ch th tr

ng, quan h tín d ng r t đa d ng, trong đó quan h tín

d ng gi a nông dân v i các đ i lý v t t nông nghi p d

i d ng mua v t t nông

nghi p tr ch m là hình th c đang di n ra ph bi n hi n nay. Trên th c t , nhi u
nông dân, trong đó có nông dân

Long An v n còn l thu c r t l n và g n nh g n

ch t v i các đ i lý v t t nông nghi p trong quá trình s n xu t, c th là s d ng v t
t đ u vào (phân, thu c, gi ng,...) theo ph

ng th c mua tr ch m, mua tr

ti n sau và ch u m t m c lãi su t nh t đ nh, thông th
hàng th

c tr

ng cao h n lưi su t c a ngân

ng m i và các t ch c tín d ng chính th c. H l y là nhi u nông dân ch u

thi t khi ch p nh n lãi su t cao h n bình th

ng, s n xu t không hi u qu , thu nh p

gi m, có khi ph i s d ng gi ng, phân, thu c,… kém ch t l

ng do ph thu c vào

đ i lý; bên c nh đó, các đ i lý v t t nông nghi p c ng ph i ch p nh n r i ro khi
ng

i nông dân b m t mùa ho c c tình không thanh toán n .
B ng thu th p thông tin s c p t h gia đình nông dân tr ng ĺa và các đ i

lý v t t nông nghi p trên đ a bàn t nh, k t h p phân t́ch các ch́nh sách đ i v i
nông dân trong đó có ch́nh sách t́n d ng nông nghi p, s d ng ph
kê mô t và ph

ng pháp phân t́ch đ nh l

ng b ng ph

ng pháp th ng

ng trình h i quy OLS đ

phân tích mô hình ph thu c, n i dung nghiên c u này s đi sâu phân t́ch m i quan
h gi a nông dân tr ng lúa v i đ i lý v t t nông nghi p d

i hình th c mua, bán

v t t nông nghi p tr ch m, đánh giá m t u đi m, h n ch , đ i chi u và phân tích
nh ng v n đ t n t i, b t c p c a chính sách tín d ng nông nghi p hi n nay và đ
xu t ch́nh sách đ xây d ng m i quan h tín d ng gi a nông dân tr ng lúa v i đ i
lý v t t nông nghi p ngày càng hi u qu đ ng th i gíp ng

i nông dân trên đ a

bàn t nh Long An có đi u ki n s n xu t thu n l i h n và có thu nh p t t h n t s n
xu t nông nghi p. Ph n nghiên c u có s d ng tài li u phân tích c a các chuyên gia
kinh t đ
đ a ph

c cung c p qua sách, báo, t p chí, m ng internet và s li u th c t c a
ng thông qua các v n b n ch đ o, k ho ch, báo cáo c a c p y, chính

quy n t nh Long An và thu th p s li u th c t t các đ i lý v t t nông nghi p, gia
đình nông dân tr ng ĺa có liên quan đ n đ tài c a tác gi th c hi n nghiên c u.


1

Ch

ng 1. GI I THI U NGHIÊN C U

1.1. Lý do nghiên c u
T i Long An, nông dân chi m kho ng 65% dân s và chi m trên 55% l c l

ng lao

đ ng. H nông nghi p s n xu t lúa g o và m t s cây hoa màu chi m t tr ng l n.
Hình th c s n xu t ch y u là s n xu t h gia đình quy mô nh . H nông nghi p
th

ng thi u ch đ ng v tài chính, ph thu c l n vào tín d ng chính th c là ngân

hàng nông nghi p và các ngân hàng th
nông nghi p th

ng vay tín d ng d

con, h hàng, vay

ng

ng m i. Ngoài ra còn m t t l khá l n h

i d ng tín d ng không chính th c, nh vay bà

i cho vay v i lưi su t cao hay c̀n g i là “t́n d ng đen”, và

m t hình th c ph bi n d

i d ng mua v t t nông nghi p tr ch m t các c a

hàng, đ i lý buôn bán v t t nông nghi p. H nông nghi p th

ng có m i quan h

r t ch t ch v i các đ i lý v t t nông nghi p đ có ngu n tài chính h tr s n xu t
thông qua mua tr ch m ho c “g i đ u”.
Theo kh o sát trên th c t , đa s nông dân đ u mua v t t nông nghi p đ u vào qua
các kênh phân ph i trung gian mà không tr c ti p mua đ

c s n ph m t nhà s n

xu t, h u h t là mua t các đ i lý. M t s ít h nông nghi p tham gia mô hình cánh
đ ng l n nh n v t t t ch́nh công ty, nh ng t l c̀n th p, ch a đ t 05% t ng di n
t́ch s n xu t cây ĺa (Theo s li u Báo cáo c a s Nông nghi p và phát tri n nông
thôn Long An-n m 2014). H n n a, ph n l n doanh nghi p kinh doanh v t t nông
nghi p đ u th c hi n ch đ phân ph i và bán hàng thông qua các đ i lý. Theo đó,
đ i lý c p 1 bán đ n 90% s n l
tích s n xu t nh và

ng cho đ i lý c p 2 và c p 3. Nông dân có di n

n i sâu, xa trung tâm th

ng mua v t t nông nghi p c a đ i

lý c p 2, 3. Gi a các đ i lý, có s chênh l ch giá mua - giá bán trên cùng m t s n
ph m, và do đó c ng có nh h

ng đ n giá cung c p s n ph m cho nông dân.

M t khác, n u nông dân thi u v n thì v n có th s n xu t đ
t mua ch u, tr ch m t các đ i lý. Ngoài ra, l
l

ng r t l n, vì th đây đ

c d a vào ngu n v t

ng v t t mua ch u có th v i kh i

c xem là m t hình th c chi m d ng v n t đ i lý v t t


2

nông nghi p c a nông dân.

gi m r i ro, các đ i lý ch c ch n ph i áp d ng lãi

su t t i thi u t b ng đ n cao h n lưi su t mà các đ i lý vay v n t h th ng ngân
hàng hay các ngu n huy đ ng khác. Không nh ng th , nông dân có th còn thi t
thòi n u mua v t t làm nhi u l n và các đ t l y hàng cách nhau m t hay nhi u
tháng thì các ch đ i lý v n c ng d n h t giá tr lô hàng l i và tính ti n lãi t i th i
đi m mua hàng l n đ u tiên.
V i h th ng phân ph i và các m i quan h ràng bu t nh trên, nông dân th

ng

ph i g n bó v i các đ i lý v t t , n u đ i lý có ngu n v n m nh thì s có nhi u
khách hàng nông dân đ n mua ch u và k t qu kinh doanh càng cao, vì ngoài l i
nhu n do chênh l ch giá bán so v i giá g c ho c hoa h ng t công ty cung ng v t
t nông nghi p, các đ i lý này c̀n h
tháng t ng

ng l i nhu n t chênh l ch lãi su t h ng

i mua ch u so v i giá thanh toán ngay khi mua.

Nh v y, c n đ t ra nghiên c u đ phân tích dòng tín d ng t các đ i lý v t t nông
nghi p đ i v i vi c cung c p tín d ng phi chính th c d
cho nông dân tr ng lúa

i d ng bán v t t tr ch m

Long An.

tài v ho t đ ng bán tr ch m v t t nông nghi p c a các đ i lý v t t thu c
nhóm t́n d ng nông thôn, nh ng có t́nh đ c thù là ch a có nhi u ng
c th , m c dù tín d ng d

i nghiên c u

i d ng bán v t t tr ch m, và nông dân mua ch u t đ i

lý nông nghi p hi n nay r t ph bi n.

c t́nh kênh t́n d ng này góp ph n quan

tr ng trong h tr v n cho nông dân s n xu t, chi m t 1/2 đ n trên 2/3 v n mua
v t t nông nghi p c a nông dân. V n đ đáng nghiên c u là s ph bi n t i m c
nào c a kênh t́n d ng phi ch́nh th c này, c ch ra sao, lưi su t cao hay th p, và
nông dân ph thu c vào kênh t́n d ng này nh th nào. B n thân đ i lý nông
nghi p có ch u r i ro hay không? và l i nhu n t lưi su t tr ch m c a h có đáng

k hay không hay ch đ bù đ p chi ph́ v n (lưi su t) mà h tr c ti p gánh ch u khi
bán tr ch m cho nông dân? Nói cách khác, c n tìm hi u m c đ ph bi n, t m
quan tr ng c a kênh này đ i v i nông dân s n xu t nông nghi p, và vai tr̀ b sung,
thay th c a nó đ i v i kênh t́n d ng nông nghi p ch́nh th c.


3

1.2. M c tiêu nghiên c u
M c tiêu nghiên c u t ng quát c a đ tài là phân tích tín d ng t các đ i lý v t t
nông nghi p đ i v i nông dân tr ng lúa
nông nghi p d

Long An thông qua ho t đ ng bán v t t

i hình th c tr ch m.

M c tiêu tìm hi u c th c a đ tài là:
1) Nghiên c u s ph bi n c a kênh t́n d ng không ch́nh th c t các đ i lý v t
t nông nghi p đ i v i nông dân tr ng lúa
t nông nghi p d

Long An thông qua ho t đ ng bán v t

i hình th c tr ch m, c ch cho vay, lưi su t và các đ c đi m

c a nó nh th c tr ng quy mô c a t́n d ng t h th ng đ i lý v t t nông nghi p so
v i t ng c c u t́n d ng c a h s n xu t nông nghi p; đ i t

ng vay, ph

ng th c

cho vay, c ch thu n , lưi su t và tr lưi; so sánh v i d̀ng t́n d ng ch́nh th c t h
th ng Ngân hàng th
2)

ng m i.

ánh giá u đi m, nh

c đi m c a d̀ng t́n d ng t các đ i lý v t t nông

nghi p đ i v i nông dân tr ng lúa
nghi p d

Long An thông qua ho t đ ng bán v t t nông

i hình th c tr ch m và nh ng y u t

nh h

ng, tác đ ng.

1.3. Cơu h i nghiên c u
Các câu h i nghiên c u c th là:
1) Hình th c mua bán v t t tr ch m gi a đ i lý v t t nông nghi p v i ng
nông dân tr ng ĺa

i

Long An di n ra nh th nào ? Nh ng y u t tác đ ng đ n

quan h giao d ch t́n d ng d

i d ng mua-bán v t t tr ch m gi a đ i lý v t t

nông nghi p và nông dân?
2) Nhà n

c (ch́nh quy n đ a ph

ng) c n có nh ng can thi p gì vào m i quan

h t́n d ng này đ lo i b nh ng b t l i c a nông dân tr ng ĺa, n u có, và khuy n
kh́ch đ i lý v t t nông nghi p t ng c

ng hình th c bán tr ch m cho nông dân?


4

it

1.4.
it

ng nghiên c u

ng nghiên c u ch́nh đó là các

i lý v t t nông nghi p và các h nông dân

tr ng ĺa trên đ a bàn t nh Long An.
1.5. Ph m vi nghiên c u
Trong ph m vi nghiên c u c a đ tài, tác gi phân t́ch m i quan h t́n d ng gi a
đ i lý v t t nông nghi p v i ng
v c

ng Tháp M

i nông dân tr ng ĺa, t p trung t i các huy n khu

i, g m huy n Th Th a, Th nh Hóa, Tân Th nh, M c Hóa,

V nh H ng, Tân H ng,

c Hu và th xư Ki n T

ng, trong kho ng th i gian niên

v 2014-2015, đây là khu v c chuyên canh tr ng ĺa c a t nh, và hi n t
bán v t t nông nghi p d

ng mua

i hình th c tr ch m đang di n ra khá ph bi n. Th i

gian kh o sát b ng phi u đi u tra trong kho ng t tháng 02 đ n tháng 4 n m 2015.
1.6. Ph

ng pháp nghiên c u

Kh o sát s li u th c t t đ i lý v t t nông nghi p và h nông dân tr ng ĺa trong
ph m vi vùng nghiên c u đ th ng kê mô t và dùng mô hình phân t́ch đ nh l
b ng ph

ng trình h i quy OLS đ phân t́ch, đánh giá và đ xu t ch́nh sách.

1.7. C u trúc lu n v n
C u tŕc lu n v n g m 05 ch

ng:

Ch

ng 1. Gi i thi u nghiên c u

Ch

ng 2. T ng quan c s lý thuy t và các nghiên c u th c nghi m

Ch

ng 3. Ph

Ch

ng 4. Phân t́ch k t qu và th o lu n

Ch

ng 5. K t lu n và ki n ngh ch́nh sách

ng pháp nghiên c u

ng


5

Ch

ng 2. T NG QUAN C

S

Ĺ THUY T V̀ ĆC NGHIÊN C U

TH C NGHI M V T́N D NG NÔNG THÔN
2.1. Các khái ni m c b n
2.1.1. Tài chính nông thôn
Là các giao d ch tài ch́nh liên quan đ n các ho t đ ng nông nghi p, phi nông
nghi p

khu v c nông thôn.

Tài chính nông thôn là t t c các d ch v tài ch́nh c n cho nông nghi p, nông dân
và gia đình

nông thôn, không ch là t́n d ng (IFAD, 2009).

2.1.2. Tín d ng nông thôn
T́n d ng đ
chuy n nh

c hi u là quan h kinh t gi a ng

i đi vay và ng

i cho vay, là s

ng quy n s d ng giá tr hay hi n v t do hai bên th a thu n, và ng

vay ph i tr ng

i

i cho vay m t kho n l i t c khi đ n th i h n do hai bên th a

thu n.
Theo thu t ng tài ch́nh thì t́n d ng là m t ph m trù kinh t t n t i trong các
ph

ng th c s n xu t hàng hóa khác nhau và đ

trong m t th i h n nào đó. Khái ni m vay m

c bi u hi n nh s vay m

n

n bao g m s hoàn tr , và s hoàn

tr là đ c tr ng c a t́n d ng, phân bi t gi a ph m trù t́n d ng v i nh ng d ng c p
phát tài ch́nh khác.
it

ng c a t́n d ng

d ng hàng hóa, v t t hay ti n, đ

c s d ng nh m m c

đ́ch t o lưi. Ch th tham gia t́n d ng là t ch c ho c cá nhân đóng vai tr̀ là ng

i

đi vay ho c cho vay. T́n d ng ngoài hình th c v n đ ng c a ti n t nó c̀n là m t
m i quan h xư h i đ
quan h xư h i đ

c d a trên c s l̀ng tin và ngày nay đ

c xác đ nh b ng

c đi u ch nh b ng pháp lu t, và trong th c t , quan h b ng l̀ng

tin v n c̀n khá ph bi n, nh t là

khu v c nông thôn.


6

Các lo i hình t́n d ng:
- T́n d ng ch́nh th c: giao d ch t́n d ng gi a t ch c và cá nhân v i ngân
hàng th

ng m i, ngân hàng phát tri n, ngân hàng ti t ki m đ c bi t (hình th c ti t

ki m B u đi n tr

c đây), ngân hàng h p tác xư, chi nhánh ngân hàng trung

ng

và khu v c,….
- T́n d ng bán ch́nh th c: giao d ch t́n d ng gi a cá nhân v i t ch c thông
qua các hình th c qu t

ng tr c a t ch c đoàn th (h i nông dân, h i ph n ,

đoàn thanh niên, h i c u chi n binh…), qu t́n d ng h p tác xư, hi p h i t́n d ng,
ngân hàng c p xư, nhóm tr
ch

gíp, các ch

ng trình phát tri n nông thôn, các

ng trình tài ch́nh c a các d án phi ch́nh ph .
- T́n d ng không ch́nh th c: giao d ch t́n d ng gi a các cá nhân v i cá

nhân, cá nhân v i t ch c thông qua câu l c b ti t ki m c ng đ ng, qu t
h i-h , đ i ĺ v t t nông nghi p, ch kho, th
ng

i cho vay hay vay m

2.1.3. Th tr

ng tr ,

ng gia ho c nông dân v i vai tr̀ là

n t b n b̀, bà con.

ng tín d ng nông thôn.

c đi m c a th tr

ng t́n d ng nông thôn là chi ph́ giao d ch cao: do khách hàng

có đ a bàn c tŕ phân tán, c ng đ ng nông dân đa d ng, giá tr vay n th p, chi ph́
giao d ch cao (th i gian di chuy n, ph

ng ti n và đi u ki n đi l i khó kh n, chi ph́

khác c n có khi cho vay và thu h i n ,…), chi ph́ thông tin và ti p th cao h n khu

v c khác do c s h t ng thông tin c̀n y u ḱm.
Bên c nh đó có nhi u r i ro ti m n khi phát sinh giao d ch t́n d ng

đ a bàn nông

thôn và trong l nh v c nông nghi p, đó là kh́ h u th i ti t d bi n đ i, gây thiên tai,
m t mùa, l i nhu n t nông nghi p th p, nhu c u tiêu dùng c a h gia đình nông
thôn đa d ng, có s t

ng đ ng v đi u ki n t nhiên nên khó c nh tranh v s n


7

xu t hàng hóa nông s n, không t o ra giá tr gia t ng cách bi t, giá hàng hóa nông
s n bi n đ ng th t th

ng, ng

M t b ph n l n c dân

i vay có nhi u kh n ng không th tr đ

cn .

nông thôn không có tài s n th ch p ho c giá tr tài s n

không đáng k , ch y u là đ t s n xu t nông nghi p có giá tr th p, khó thanh
kho n, quy n s d ng đ t ch a toàn v n, kh n ng thu h i n ḱm do h th ng pháp
lý c̀n nhi u y u ḱm.

H qu là các ngân hàng th

ng m i không mu n cho vay khu v c nông nghi p,

nông thôn, ho c cho vay t p trung đ i v i các nông tr i có quy mô l n, b qua nông
tr i nh và gia tr i, h cá th nh l do nguy c phát sinh chi ph́ giao d ch cao và
không đ m b o kh n ng chi tr ho c phát sinh n khó đ̀i.
T đó vi c hình thành m t h th ng th tr

ng không ch́nh th c b t đ u phát tri n

đ đáp ng nhu c u c a c dân nông thôn, v n b o đ m đ

c kh n ng thu h i n

và hi u qu ho t đ ng t́n d ng do chi ph́ giao d ch th p (trên c s ni m tin, ́t th
t c hành ch́nh, gi y t , nên gi m chi ph́), quay v̀ng v n nhanh (th i gian vay n
linh ho t) nh ng v i lưi su t cao h n so v i lưi su t c a ngân hàng th

ng m i.

2.2. Các lý thuy t kinh t v thông tin b t cơn x ng vƠ tín d ng nông thôn
2.2.1. Lý thuy t thông tin b t cân x ng và ng d ng trong l nh v c tín d ng.
Thông tin b t cân x ng là tình tr ng trong m t giao d ch có m t bên có thông tin
đ y đ h n và t t h n so v i bên c̀n l i. Tình tr ng thông tin b t cân x ng hi n
di n r t nhi u trong các l nh v c nh Ngân hàng, th tr

ng nhà đ t, th tr

ng lao

đ ng, l nh v c th thao, th tr

ng hàng hóa, th tr

th tr

ng đ c ,…. Thông tin b t cân x ng là m t th t b i

ng ch ng khoán, th tr

c a th tr
AS).

ng vì nó gây ra s l a ch n ng
i v i th tr

ng b o hi m, l nh v c đ u t ,

c (l a ch n b t l i) (adverse selection–

ng t́n d ng, do tình tr ng thông tin không cân x ng

(asymmetric information), n u ngân hàng đ i phó v i nhu c u vay v

t kh n ng


8

cho vay b ng cách t ng lưi su t (giá c a kho n vay) đ làm gi m nhu c u vay, thì có
th b thi t vì g p ph i v n n n “l a ch n b t l i” (adverse selection) và “r i ro đ o
đ c” (moral hazard) (

ng V n Thanh, 2011).

L a ch n b t l i x y ra vì ngân hàng không th hi u khách hàng b ng ch́nh khách
hàng (thông tin không cân x ng) cho nên n u ngân hàng t ng lưi vay đ h n ch
nhu c u vay thì khách hàng t t s không vay; nh ng khách hàng x u v n s c vay
cho b ng đ

c vì h bi t r ng n u có vay đ

su t r t cao, th m ch́ không vay đ

c ch khác (v́ d vay ch đen) thì lưi

c. Nh v y, khi t ng lưi su t đ h n ch nhu

c u vay c a khách hàng thì ngân hàng có kh n ng t́ch l y khách hàng x u và đu i
khách hàng t t. L a ch n ng

c là h u qu c a thông tin b t cân x ng tr

c khi

giao d ch x y ra.
R i ro đ o đ c (hay tâm lý

l i) (moral hazard – MH) là tình tr ng cá nhân hay t

ch c không c̀n đ ng c đ c g ng hay hành đ ng m t cách h p lý nh tr

c khi

giao d ch x y ra. R i ro đ o đ c c ng có ngu n g c t thông tin không cân x ng.
Vì ngân hàng không th n m rõ ho t đ ng kinh doanh c a khách hàng b ng ch́nh
b n thân h , cho nên sau khi vay xong, n u lưi su t cao h n lưi su t h mu n, khách
hàng có th thay đ i m c đ́ch s d ng ti n vay đ t ng thêm l i nhu n nh m bù
cho ph n lưi su t cao h n đó. M c đ́ch s d ng ti n vay có l i nhu n cao h n nh
th th
b

ng có r i ro cao h n cho nên làm cho kh n ng tr n c a khách hàng c ng

nh h

ng x u. Tâm lý

d ch đư x y ra (
V n đ ng

l i là h u qu c a thông tin b t cân x ng sau khi giao

ng V n Thanh, 2011).

i y quy n-ng

i th a hành (principal - agent – PA). M i quan h

quy n - th a hành: phát sinh gi a hai bên, trong đó m t bên đ
ng

i th a hành, hành vi này thay m t ho c đ i di n cho ng

c ch đ nh làm

i y quy n trong m t

l nh v c c th đ ra quy t đ nh (Ross, 1973). Không ph i ĺc nào ng
c ng hành x vì l i ́ch cao nh t c a ng

y

i th a hành

i y quy n vì m i cá nhân luôn t i đa hóa

l i ́ch c a mình. Do dó, nh ng mâu thu n v l i ́ch này s gây ra m t mát sau cùng


9

cho ng

i y quy n (Jensen và Meckling, 1976). ợ i v i ngân hàng th

tr c tr c t m i quan h
nhánh) có th đi ng

y quy n - th a hành đó là ng

c l i quy n l i c a ng

qu n tr ) vì l i ́ch cá nhân (

ng m i,

i th a hành (Giám đ c chi

i y quy n (các c đông, H i đ ng

ng V n Thanh, 2011).

Nghiên c u c a (Ahmad và d.t.g, 2007; tŕch b i Nguy n V n Hoàng, 2013) v các
nhân t gây ra r i ro tín d ng c a ngân hàng th
và các n
ch t l

c phát tri n ch ra m t trong nh ng nhân t d n đ n r i ro tín d ng đ n t
ng qu n lý bao g m giám sát và k lu t c a các ngân hàng th

Ngoài ra, các nhà lãnh đ o ngân hàng th
không đ

ng m i t i các n n kinh t m i n i

c đào t o t t s có xu h

ng m i nhà n

ng m i.

c c ng nh t nhân n u

ng s d ng các k n ng hi n có (Malekey và

Taussig, 2008; tŕch b i Nguy n V n Hoàng, 2013).
Do đó, trong th tr

ng t́n d ng, lưi su t không ph i ĺc nào c ng có th dùng đ

h n ch nhu c u vay c a khách hàng.
2.2.2. C ch tín d ng áp d ng đ kh c ph c thông tin b t cân x ng
C ch cho vay sàng l c (thanh l c). Cho vay trong b i c nh các thông tin b t đ i
x ng, các nhà cung c p tín d ng ph i đ i m t v i ba v n đ chính: (1) làm th nào
đ xác đ nh ng i vay có r i ro cao và đ t h n ch tín d ng vào chúng (thanh l c),
(2) làm th nào đ th́c đ y ng i vay s d ng đ́ng m c đ́ch kho n vay ( u đưi,
khuy n khích) và (3) th c thi ch́ng đ tr n khi h có kh n ng (thi hành). Vì v y,
đ gíp đ nh ng ng i cho vay tín d ng gi i quy t nh ng v n đ này, hai c ch
sàng l c (thanh l c) gián ti p và tr c ti p đ c áp d ng th ng xuyên.
2.2.2.1. C ch thanh l c gián ti p
Các nhà cung c p tín d ng có th t́nh lưi đ bù đ p r i ro v n v i khách hàng
vay. Sàng l c lo i này có th d n đ n các v n đ r i ro đ o đ c và l a ch n b t l i.
Cho vay tín d ng có th làm t ng thêm m i đe d a c t đ t tín d ng ho c các đi u
kho n h p đ ng trong giao d ch khác đ giám sát vi c s d ng v n vay và tr n
c a khách hàng vay đ c th c thi theo h p đ ng.


10

2.2.2.2. C ch thanh l c tr c ti p

Trong b i c nh các thông tin b t đ i x ng, cho vay t́n d ng có th áp d ng c
ch thanh l c tr c ti p đ n quy t đ nh phê duy t m t kho n vay tr n b ng cách
đ m b o kh n ng c a khách hàng. Các nhà cung c p t́n d ng có th ki m soát
các r i ro v n c a ba ph

ng pháp sau đây:

Th nh t, thu th p và đánh giá thông tin c n thi t v r i ro c a khách hàng c a
h nh thu nh p, trình đ h c v n, tu i, v.v. Trong lo i này c a sàng l c, nh ng
ng

i cho vay có th tr c ti p đi tìm hi u khách hàng vay khi h không có đ

thông tin c n thi t đ đánh giá r i ro c a kho n vay.
Th hai, các nhà cung c p t́n d ng có th khuy n kh́ch các khách hàng vay đ
xây d ng m i liên k t v i các th tr
nh m đ m b o kho n vay đ

ng khác nh đ u vào và th tr

ng đ u ra

c s d ng đ́ng m c đ́ch. Ho c h n ch ph m vi

cho vay trong m t v tŕ đ a lý và nhóm thân t c c dân đ c bi t trong m t khu
v c nh t đ nh, ho c cá nhân khác mà mình kinh doanh.
Cu i cùng, s d ng tài s n th ch p nh đ t đai, v t nuôi, hay các lo i tài s n th

ch p khác đ gi m các nguy c v n th

ng đ

c yêu c u b i ng

N u tài s n đ m b o không có b o đ m đ đ làm sao đ
có th đ

c đánh giá là không đ đi u ki n đ có đ

i cho vay.

c vay, khách hàng vay

c ch p thu n cho vay.

2.3. Các nghiên c u th c nghi m v tín d ng nông thôn
2.3.1. Các nghiên c u trong n

c

Ph m V L a H (2003), khi nghiên c u v h th ng t́n d ng phi ch́nh th c
Nam (vay m

n t gia đình, bà con, b n bè và láng gi ng, ng

Vi t

i cho vay lãi,

h /h i,…) cho r ng có m t s lý do gi i thích t i sao khu v c không chính th c v n
còn là ngu n tín d ng quan tr ng đ i v i các nông h . Th nh t, c u v

t cung tín


11

d ng chính th c: các ngân hàng qu c doanh và t nhân c ng nh các ch

ng trình

tín d ng chính th c ch a đ kh n ng đáp ng h t các nhu c u vay v n r t c th
c a các nông h . Th hai, các c ch cho vay c a các t ch c chính th c v n còn
nhi u ràng bu c khi n cho nh ng đ i t

ng nghèo nh t không ti p c n đ

cv i

ngu n tín d ng chính th c. Do v y, có th m t ph n c a tín d ng chính th c đ n
v i ng

i đi vay cu i cùng l i qua con đ

th vay đ

ng không chính th c: nh ng ng

i có

c t các t ch c chính th c s đem s ti n đó cho nh ng ng

i “ḱm

may m n h n” vay l i v i lãi su t cao h n. Th ba (đây c ng là lý do th

ng th y

qua kinh nghi m các n

c khác), trình đ dân trí

nh ng vùng sâu vùng xa, nên ng

nông thôn còn th p, nh t là

i dân c̀n tâm lý “s giao d ch v i ngân hàng”,

trong khi đó m t s t ch c tín d ng chính th c v n ch a tìm ra cách th́ch h p đ
đem v n đ n v i nông h .
Theo Ph m V L a H (2003), m ng tín d ng nông thôn không chính th c này có
hai đ c đi m chính. Th nh t, t t c nh ng ngu n v n đ u huy đ ng ngay t i đ a
ph

ng. Do v y, v lâu dài, kh n ng t́ch l y v n b h n ch , không đ đáp ng

nhu c u đ u t s n xu t và tiêu dùng c a ng
không chính th c th

c a th tr

i dân. Th hai, lãi su t c a khu v c

ng cao h n m c l m phát, và có lãi su t th c d

ng. Lưi su t

ng “ng m” này c ng cao h n nhi u so v i lãi su t c a h th ng tài chính

chính th c, nh ng v n đ

c khách hàng ch p thu n.

các nông dân và nh ng ng

i ho t đ ng kinh doanh

d dàng và k p th i, c ng nh ch t l

i u đó ch ng t r ng đ i v i
nông thôn, vi c vay đ

cv n

ng c a d ch v có ý ngh a quan tr ng h n so

v i m c lãi vay. Khi n n kinh t nông thôn phát tri n m nh, s c n có nhi u kho n
đ u t quy mô l n và dài h n h n, do các nông h và doanh nghi p nông thôn
chuy n đ i c c u và phát tri n s n xu t. B

c chuy n bi n kinh t này đ̀i h i ph i

có m t h th ng tài chính chính th c phát tri n m nh h n.
Trong m t nghiên c u v tín d ng chính th c và không chính th c

đ ng b ng

sông C u Long, Phan

ng đ n kh

ình Khôi (2012) cho th y các y u t

nh h

n ng ti p c n tín d ng vi mô bao g m làm vi c cho chính quy n đ a ph

ng, thành


12

viên t vay v n, s h ngh̀o, trình đ h c v n, lao đ ng có tay ngh và đ

ng giao

thông liên xã. Ð gi m b t ph thu c vào tín d ng không chính th c và nâng cao
kh n ng ti p c n tín d ng chính th c thông qua các ch

ng trình t́n d ng vi mô,

các h gia đình nông thôn c n tích c c tham gia vào các t vay v n

đ a ph

ng.

Vi t Nam, Ph m và Izumida (2002) ch ra r ng h n 30% h nông dân không th
vay t ng

i cho vay chính th c. Kh n ng ti p c n các ngu n tín d ng chính th c

b h n ch đư làm cho các h gia đình ph thu c nhi u h n vào các ngu n tín d ng
không chính th c. Tuy cùng t n t i song song trong th tr
hai ph

ng tín d ng nông thôn,

ng th c cho vay chính th c và không chính th c s d ng các chi n l

c

sàng l c khác nhau đ tránh l a ch n b t l i và r i ro đ o đ c trong quá trình cho
vay c a h . Ví d , Ph m và Lensink (2007) cho th y các t ch c tín d ng chính
th c đánh giá r i ro tín d ng d a theo các y u t lãi su t và l ch s c a khách hàng.
Trong khi đó, ngu i cho vay không chính th c đánh giá r i ro tín d ng d a trên đ c
đi m c a h , đ c bi t là m i quan h gi a ng

i cho vay và ngu i đi vay.

nông

thôn Vi t Nam, c hai lo i hình tín d ng v a có vai trò b sung và thay th trong
cung tín d ng cho h , tuy nhiên s cùng t n t i và t
d ng này không đ

ng tác c a c hai ngu n tín

c đ c p và nghiên c u r ng rãi (Phan ình Khôi, 2012).

2.3.2. Các nghiên c u c a n

c ngoài

T́n d ng nông nghi p nông thôn

Nh t: Ch́nh ph Nh t đư khuy n kh́ch phát

tri n nông nghi p b ng cách thành l p ngân hàng nông-công nghi p đ a ph

ng,

th c hi n ch́nh sách cho vay đ u t phát tri n nông nghi p t nh ng n m 1960, cho
vay đ mua s m tài s n, m r ng đ t đai phát tri n trang tr i và đ u t c s h
t ng. Ngu n v n th c hi n t ngân sách ch́nh ph và t nhân thông qua ngân hàng
H p tác xư nông nghi p, v i lưi su t th p, th i gian cho vay dài h n. H p tác xư
nông nghi p đóng vai tr̀ quan tr ng trong phát tri n nông nghi p

Nh t, s hình

thành h p tác xư nông nghi p nh m huy đ ng ti t ki m và ngu n v n d th a trong
nông nghi p và c a nông dân cho vay các thành ph n kinh t ngoài doanh nghi p
(Joann Ledgerwood, 2001).


13

T́n d ng nông nghi p nông thôn

Philippin: h th ng t́n d ng cung c p v n t́n

d ng cho nông nghi p, nông thôn bao g m các ngân hàng nông thôn, ngân hàng ti t
ki m, ngân hàng th

ng m i và ngân hàng c a ch́nh ph . Ngân hàng nông thôn là

t ch c t́n d ng ch́nh th ng l n nh t chuyên cung c p t́n d ng cho nông nghi p,
nông thôn. Ch́nh ph Philippin đư có nh ng ch́nh sách t́n d ng ph c v phát tri n
nông nghi p, nông thôn. T 1975, ch́nh ph có ch́nh sách b t bu t các ngân hàng
th

ng m i dành 25% ch tiêu t́n d ng cho vay nông nghi p, nông thôn. T 1986

tr l i đây, ch́nh ph ban hành ch́nh sách t́n d ng m i và đ

c th c hi n d

is

b o tr c a h i đ ng ch́nh sách t́n d ng nông nghi p, n i dung ch́nh sách bao g m
vi c ch p nh n c ch th tr

ng đ t o ngu n tài ch́nh, lưi su t theo th tr

ng,

gi m tr c p u tiên trong ngân hàng nông nghi p, ch m d t ho t đ ng cho vay tr c
ti p c a c s nhà n

c phi tài ch́nh, cung c p d ch v và th c hi n ch đ b o

hi m gi m r i ro khi cho vay (Joann Ledgerwood, 2001).
Nông nghi p

n

chi m kho ng 19% GDP qu c gia (Ramesh Golait, 2007)

Th c tr ng t́n d ng cho nông nghi p c a

nđ đ

c quan tâm và t ng c

ng t

nh ng n m 2000 đ n 2005, trong tình hình ngân hàng H p tác xư gi m śt th ph n
h n m t n a so v i nh ng n m 1990. Và tình tr ng t t c a ng
n n là m t hi n t

nhân đư vay m

ng xư h i đáng lo ng i khi có 76%-82% các h gia đình n n

n t các ngu n không ch́nh th c và lưi su t t́nh trên kho n n đó

n m trong kho ng 24-36%, đi u này đư th́c đ y Ch́nh ph
t ng c
th

i nông dân do n

n

có gi i pháp

ng t́n d ng cho nông nghi p nông thôn thông qua các mô hình ngân hàng

ng m i, ngân hàng h p tác xư, t ch c phát tri n h t ng nông thôn, ki t làng,

đ i lý, h p đ ng cung c p. Qua đó có nh ng ch́nh sách c i thi n cho ng

i dân nh

b o hi m th y l i, đa d ng hóa cây tr ng, th́c đ y ch n nuôi phát tri n nh là m t
ngu n thay th thu nh p đ t ng c
ng

ng ngu n v n đ u t cho s n xu t đ ng th i

i nông dân có kh n ng ti p c n t t h n v i t ch c t́n d ng và góp ph n c i

thi n t ng th c s h t ng ti p th đ i v i ho t đ ng t́n d ng nói chung, trong đó
có d̀ng t́n d ng cho nông nghi p, nông thôn. Qua nghiên c u c a tác gi đư cho
th y, d̀ng ch y c a t́n d ng đ u t cho nông nghi p

n

c ng b h n ch b i


14

hàng lo t các y u t nh chi ph́ giao d ch cao, thi u h t c c u trong h th ng phân
ph i t́n d ng nông thôn, các v n đ liên quan đ n hi u qu s d ng d̀ng v n t́n
d ng, thi u tài s n đ m b o th m ch́ không có tài s n đáng k đ đ m b o đi u ki n
vay đ

c v n, các kho n vay có r i ro cao, yêu c u nhân l c ph i d i dào,… đó là

nh ng rào c n c a v n đ phát tri n th tr

ng t́n d ng

trong l nh v c nông nghi p. Do tâm lý "lo ng i r i ro" xu h

khu v c nông thôn và
ng c a các ngân hàng

đ i v i h nông dân nh so v i nông dân l n có tài s n đ m b o, trong khi s n xu t

nông nghi p ngày càng m r ng và nhu c u v n l u đ ng cao h n song c ng r i ro
cao, m t t l l n dân s

nh ng t ng l p trung bình và ngh̀o trong xư h i nh ng

khó ti p c n t́n d ng h n so v i yêu c u s n xu t, s chênh l ch ngày càng t ng
gi a nông dân nh và đ i đi n ch th c s là m t m i lo ng i, ch́nh sách t́n d ng
m i c a ch́nh ph

n

đư t o đi u ki n m r ng ngu n cung t́n d ng nông

nghi p, nông thôn, t́n d ng thông qua m ng l

i t ch c t́n d ng đa d ng, các đ i

lý đ u vào, t ch c phi ch́nh ph , liên k t chu i theo chi u d c và theo chi u ngang
gi a nông dân v i đ i tác, nông dân v i nông dân, bao g m c thông qua h p đ ng
nông nghi p đ cung c p cho h nguyên li u đ u vào quan tr ng ho c ch bi n s n
ph m c a nông dân, gi i pháp đó có th làm t ng d̀ng ch y t́n d ng cho nông
nghi p đáng k (Ramesh Golait, 2007).
2.4. Nghiên c u th c nghi m v dòng tín d ng mua v t t

nông nghi p tr

ch m t i An Giang
Theo m t nghiên c u c a Lê Kh

ng Ninh và Cao V n H n (2012) v tr

mua ch u v t t nông nghi p c a nông h
599 nông h

An Giang đ

An Giang, tác gi ph ng v n tr c ti p

c ch n b ng ph

hình nghiên c u c a tác gi là các y u t
nông nghi p c a nông h v i ph

ng h p

ng pháp ng u nhiên phân t ng. Mô

nh hu ng đ n s ti n mua ch u v t t

ng trình h i quy có d ng:

SOTIEN = a0 + a1GIATRIDATNN + a2THUNHAP + a3THOIGIANQUENBIET
+ a4KHOANGCACH + a5VAYCHINHTHUC + a6TUOI
+ a7THOIGIANSONGTAIDIAPHUONG + a8DIAVIXAHOI


15

v i bi n ph thu c SOTIEN là s ti n mua ch u v t t nông nghi p c a nông h
(tri u đ ng/n m).

B ng ph

ng pháp th ng kê mô t và s d ng mô hình Tobit (mô hình ki m duy t)

đ

ng nh h

cl

ng c a các bi n đ c l p đ n bi n ph thu c. Trong tr

nghiên c u c a Lê Kh

ng h p

ng Ninh và Cao V n H n (2012), giá tr c a bi n ph thu c

ch có th l n h n ho c b ng không b i nông h có th đ
ch u m t s ti n nào đó hay b kh

c ch p nh n cho mua

c t hoàn toàn.

B ng 2.1. Các tiêu ch́ c b n v nông h trong m u kh o sát
S
th
t

Tiêu chí

Trung
bình

l ch
chu n

Giá tr
nh
nh t

48
11
21
Tu i c a ch h (n m)
2 Th i gian sinh s ng đ a ph ng
37,9
15,0
3,0
(n m)
Th i gian quen bi t gi a nông h và
3
7,5
16,0
0,0
đ i lý v t t nông nghi p (tháng)
4 Kho ng cách đ a lý gi a nông h và
10,4
6,5

0,0
đ i lý v t t nông nghi p (km)
5 Giá tr đ t nông nghi p (tri u đ ng)
360,5 512,2
0,0
6 Thu nh p bình quân đ u ng i (tri u
21,3
20,5
1,5
đ ng/n m)
7 S ti n vay tín d ng chính th c (tri u
29,4
56,2
0,0
đ ng/n m)
8 S ti n mua ch u v t t (tri u
8,7
18,0
0,0
đ ng/n m)
(Ngu n: Lê Kh ng Ninh và Cao V n H n, s li u kh o sát n m 2011)
1

K t qu nghiên c u (B ng 2.1) cho th y th i gian sinh s ng

đ a ph

Giá tr
l n
nh t

93
93
120
35,5
7.650
278,3
500
249,6

ng c a các

nông h là khá lâu (bình quân 15 n m), th i gian quen bi t gi a các nông h trong
m u kh o sát và đ i lý v t t nông nghi p bình quân 16 tháng; đ c bi t, có tr

ng

h p lên đ n 10 n m, qua đó lý gi i vì sao nhi u nông h có th mua ch u v t t
nông nghi p khá d dàng m c dù các nông h và đ i lý v t t không g n g i nhau
l m v ph

ng di n đ a lý (kho ng cách bình quân là 6,5 km), đây không là tr ng i


16

thành th nh ng s gây ra khó kh n cho các nông h b i h th ng giao thông
nông thôn kém phát tri n, ph

ng ti n đi l i và chuyên ch khá h n ch .

Giá tr đ t nông nghi p bình quân c a nông h trong kh o sát là 360,5 tri u v i quy
mô di n tích bình quân kho ng 10.000 m2/h . Vì v y, vi c vay tín d ng chính th c
An Giang khá h n ch (bình quân 29,4 tri u đ ng/h /n m) b i

c a các nông h

ph n l n thi u tài s n th ch p. Bên c nh đó, thu nh p bình quân đ u ngu i c a
nông h c ng không cao (kho ng 21,3 tri u đ ng/n m) nên các nông h l i càng
khó vay tín d ng chính th c do b xem là có kh n ng tr n th p. Theo nghiên c u
c a Lê Kh

ng Ninh và Cao V n H n (2012), các t ch c tín d ng

không thích cho vay nông h vì kho n vay th

ng nh l , phân tán nên khó qu n lý,

chi phí giao d ch và r i ro cao do ngu i vay ch u nh h
th

An Giang

ng c a s bi n đ ng th t

ng c a th i ti t, khí h u, d ch b nh. Do khó vay tín d ng chính th c và thi u
An Giang r t c n mua ch u v t t nông nghi p đ đ m

v n tích l y nên nông h

b o th i v s n xu t và phòng tr d ch b nh. Có 67,6% h không đ

c ch p nh n

cho mua ch u. Nghiên c u cho th y s ti n mua ch u v t t nông nghi p có s khác
bi t gi a các nông h trong m u kh o sát do ph thu c vào nhi u y u t .
Trong b ng k t qu
s d

cl

ng (B ng 2.2), bi n GIATRIDATNONGNGHIEP có h

m c ý ngh a 1%, ngh a là các nông h có đ t nông nghi p v i giá tr

ng

càng cao thì s càng d đ

c cho mua ch u. K t qu

nh p có tác đ ng đ n s ti n đ
THUNHAP có h s d

ng còn cho th y thu

c ch p nh n cho mua ch u c a nông h , bi n

m c ý ngh a 1%, đi u này đ ng ngh a n u có thu

ng

nh p cao thì nông h s d dàng đ
nông nghi p. Theo Lê Kh

cl

c các đ i lý ch p nh n cho mua ch u v t t

ng Ninh và Cao V n H n (2012), th i gian quen bi t

gi a nông h và đ i lý v t t càng dài thì hai bên càng hi u nhau, hi n t
tin b t cân x ng đ
K t qu
d

ng

c l

c gi m thi u và ngu i mua s d đ

ng thông

c ch p nh n cho mua ch u.

ng cho th y h s c a bi n THOIGIANQUENBIET có giá tr

m c ý ngh a 5%. Ng

c l i, h s c a bi n KHOANGCACH có giá tr âm

m c ý ngh a 1%, ngh a là nông h s ng càng xa đ a đi m kinh doanh c a các đ i
lý v t t (th

ng là

th t , th tr n,...) thì càng ́t đu c ch p nh n cho mua ch u.


17

Th i gian sinh s ng

đ a ph

ng c a nông h (ng

i mua) càng lâu s giúp đ i lý

(ngu i bán) có nhi u thông tin đ đánh giá và ch n l c đúng v ngu i mua nh m
gi m thi u r i ro kinh doanh, n u quen bi t nhau càng lâu s d đ

c ch p nh n cho

mua ch u h n, và bi n THOIGIANSONGODIAPHUONG có h s d

ng

m cý

ngh a 1%. Khác v i các y u t trên, h s c a bi n KHANANGVAYCHINHTHUC
không có ý ngh a th ng kê. Trong th c t , nông h th

ng vay tín d ng chính th c

đ chi cho vi c chu n b đ t (cày b a), chi cho công lao đ ng (gieo s , x t thu c,
bón phân, làm c ,...); vi c mua v t t nông nghi p có th đ

c tr ch m đ n khi thu

ho ch nên các nông h th

An Giang, ngu i bán

ng có xu h

ng mua ch u; và

ch u v t t nông nghi p ít có đi u ki n ki m tra ho t đ ng vay ch́nh th c c a nông
h nên không xem đây là v n đ quan tr ng khi quy t đ nh cho nông h mua ch u.
Do đó, ho t đ ng vay tín d ng và mua ch u v t t ít có quan h v i nhau.
K t qu ki m đ nh cho th y tu i c a ch h không nh hu ng đ n s ti n mua ch u
v t t c a nông h . T
th́ch trong tr

ng h p các nông h trong m u kh o sát. Theo phân t́ch c a các tác

gi , do s ti n đ
vay l n s

ng t , h s c a bi n DIAVIXAHOI không có ý ngh a gi i

c ch p nh n cho mua ch u có th ch u nh h

ng b i c kh n ng

ti n vay tín d ng chính th c nên trong mô hình s

d ng bi n

LUONGTIENVAYCHINHTHUC là s ti n vay tín d ng chính th c c a nông h
(tri u đ ng/n m) đ ki m ch ng trên và đ ng th i kh ng đ nh đ tin c y c a mô
hình nghiên c u. H s c a các bi n trong mô hình r t t

ng đ ng, trong đó bi n

LUONGTIENVAYCHINHTHUC có h s không có ý ngh a th ng kê.
Long An là vùng tr ng ĺa v i nhi u h s n xu t nông nghi p và có đi m t
đ ng v i An Giang, qua phân t́ch mô hình nghiên c u c a Lê Kh

ng

ng Ninh và Cao

V n H n (2012) s có đi u ki n so sánh và đ i chi u v i th c tr ng mua bán v t t
tr ch m

Long An v i An Giang. Vi c ch n m u nh t là đ i v i h nông dân c n

ph i đ m b o thu nh n đ

c thông tin, nên không nh t thi t ph i l a ch n ng u

nhiên mà có th ch n m u sao cho thu n l i trong vi c nh n thông tin t nông h .
Qua kh o sát th c t , m t s

v n đ v kho ng cách đ a lý, đi u ki n giao

thông,…không là v n đ làm nh h

ng đ n m c đ tham gia t́n d ng không ch́nh


18

th c d

i hình th c mua v t t tr ch m c a nông dân Long An, b i đ i t

sát v ph́a c u là nh ng ng
khác, quan h này th

ng kh o

i g n g i và có quen bi t v i ph́a cung t́n d ng. M t

ng l y uy t́n và s quen bi t làm đi u ki n xây d ng quan h

t́n d ng nên giá tr đ t nông nghi p c ng không ph i là v n đ quan tâm, nh ng
nông h ph i có đ t s n xu t thì m i đ m b o kh n ng thi t l p quan h t́n d ng

d

i hình th c này.

ây là các y u t c n thi t và quan tr ng đ xây d ng mô hình

nghiên c u phù h p t i Long An.
B ng 2.2. B ng k t qu

cl

ng

Bi n ph thu c: SOTIEN – s ti n mua ch u v t t c a nông h (tri u đ ng/n m)
S
th
t
1

Bi n đ c l p
H ng s C

2

GIATRIDATNONGNGHIEP

3

THUNHAP

4

THOIGIANQUENBIET

5

KHOANGCACH

6

KHANANGVAYCHINHTHUC

Mô hình (1)

Mô hình (2)

–29,74
(–3,15)
0,02***
(4,91)
0,25***
(2,82)
0,21*
(1,88)
–1,63***
(–5,46)
–0,04

–30,66
(–3,15)

0,02***
(4,78)
0,23***
(2,67)
0,19*
(1,74)
–1,68***
(–5,52)

1,15
(0,28)
–0,21
–0,21
8 TUOI
(–1,05)
(–1,03)
0,68***
0,68***
9 THOIGIANSONGODIAPHUONG
(4,32)
(4,33)
1,09
0,38
10 DIAVIXAHOI
(0,29)
(0,10)
S quan sát (N)
599
599
Log likelihood

–1.137,19
–1.137,79
LR chi2
139,42
138,21
Prob > chi2
0,000
0,000
Ghi chú: (*), (**), (***) có m c ý ngh a l n l t là 10%, 05% và 01%
(Ngu n: Lê Kh ng Ninh, 2012. K t qu tính toán t s li u kh o sát n m 2011)
7

LUONGTIENVAYCHINHTHUC