Tác động của sự thay đổi quy định về vốn lên thành quả tài chính các ngân hàng trường hợp việt nam giai đoạn 2006 2013

B
TR

NG

GIÁO D C VĨ ĨO T O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

MAI B O ANH

TÁC

NG C A S

THAY

I QUY

NH V V N

LÊN THÀNH QU TÀI CHÍNH CÁC NGÂN HÀNG:
TR

NG H P VI T NAM GIAI O N 2006-2013

LU N V N TH C S KINH T

Tp. H Chí Minh ậ N m 2014

TR

NG

B

GIÁO D C VĨ ĨO T O
I H C KINH T TP. H CHÍ MINH

MAI B O ANH

TÁC

THAY

NG C A S

I QUY

NH V V N

LÊN THÀNH QU TÀI CHÍNH CÁC NGÂN HÀNG:
TR

NG H P VI T NAM GIAI O N 2006-2013
Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã s : 60340201

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C:

GS.TS TR N NG C TH

Tp. H Chí Minh ậ N m 2014


L I CAM OAN
H c viên xin cam đoan đơy lƠ công trình nghiên c u c a riêng h c viên v i
s h

ng d n vƠ giúp đ c a GS.TS Tr n Ng c Th .
Nh ng s li u th ng kê đ

c l y t ngu n đáng tin c y. N i dung và k t qu

nghiên c u c a lu n v n nƠy ch a t ng đ

c công b trong b t c

công trình

nghiên c u nào.

Tp. H Chí εinh, ngƠy 26 tháng 05 n m 2015

Tác gi

Mai B o Anh


M CL C
TRANG PH BÌA
δ I CAε OAN
ε Cδ C
DANH ε C CÁC B NG
Tịε δ
CH

C ................................................................................................................ 1

NG 1: T NG QUAN NGHIÊN C U............................................................. 2

1.1. Gi i thi u .......................................................................................................... 2
1.2. M c tiêu nghiên c u ......................................................................................... 3
1.3.

it

ng và ph m vi nghiên c u .................................................................... 3

1.4. C u trúc bài nghiên c u .................................................................................... 4
1.5. i m m i c a đ tài.......................................................................................... 4
CH

NG 2: T NG QUAN CÁC NGHIÊN C U TR

CH

NG 3: ε U, PH

3.1.

C ÂY ........................... 7

NG PHÁP VÀ εỌ HÌNH NGHIÊN C U ................. 10

c tr ng h th ng ngân hàng Vi t Nam ....................................................... 10

3.2. Khái quát tình hình tuân th các quy đ nh NHNN v v n c a NHTM .......... 11
3.2.1.Giai đo n 1- Áp d ng Quy t đ nh 297/1999/Q -NHNN ......................... 12
3.2.2. Giai đo n 2- Áp d ng Quy t đ nh 457/2005/Q -NHNN ........................ 12
3.2.3. Giai đo n 3- Áp d ng Thông t 13/2010/TT-NHNN ............................... 12
3.2.4. Giai đo n 4-Áp d ng Thông t 36/2014/TT-NHNN ................................ 13
3.3. M u nghiên c u .............................................................................................. 13
3.4. Mô hình th c nghi m ..................................................................................... 14


3.4.1. Bi n ph thu c ......................................................................................... 14
3.4.2. Bi n đ c l p ............................................................................................. 14
3.4.3. Th ng kê mô t ......................................................................................... 22
3.4.4. Mô hình th c nghi m ............................................................................... 22
3.5. Các v n đ c n l u Ủ vƠ l a ch n mô hình kinh t l

ng .............................. 24

3.5.1. V n đ v m u: ........................................................................................ 24
3.5.2. L a ch n mô hình phân tích đ ng ........................................................... 33
CH

NG 4: K T QU TH C NGHI M .............................................................. 36

4.1. Ph

ng pháp h i quy t nh _ εô hình FEε ................................................... 36

4.1.1. Tác đ ng c a các bi n đ c l p lên y u t thu nh p lãi thu n (NIM) ...... 36
4.1.2. Tác đ ng c a các bi n đ c l p lên y u t l i nhu n ............................... 40
4.2. Ph

ng pháp h i quy đ ng GMM .................................................................. 46

4.2.1. Tác đ ng c a các bi n đ c l p lên y u t thu nh p lãi thu n (NIM) ...... 46
4.2.2. Tác đ ng c a các bi n đ c l p lên y u t l i nhu n (RO) ...................... 51
4.3. T ng k t k t qu nghiên c u .......................................................................... 57
CH

NG 5: K T LU N VÀ H N CH C A

TÀI ....................................... 60

5.1. K t lu n .......................................................................................................... 60
5.2. H n ch c a bài nghiên c u............................................................................ 60
5.3. H

ng nghiên c u ti p theo ........................................................................... 61

TÀI δI U THAε KH O
PH L C


DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1 Danh sách các ngơn hƠng sáp nh p trong giai đo n nghiên c u ............... 18
B ng 3.2 Tóm t t các bi n trong mô hình ................................................................. 20
B ng 3.3 Th ng kê mô t bi n .................................................................................. 22
B ng 3.4 εa tr n h s t

ng quan .......................................................................... 26

B ng 3.5 Ki m đ nh VIF h i quy ph

ng trình (1) bi n ph thu c lƠ Nim1 ........... 27

B ng 3.6 Ki m đ nh VIF h i quy ph

ng trình (2) bi n ph thu c Nim1 ............... 27

B ng 3.7 Ki m đ nh VIF h i quy ph

ng trình (3) bi n ph thu c Nim1 ............... 28

B ng 3.8 Ki m đ nh VIF h i quy ph

ng trình (1) bi n ph thu c ROA ................ 28

B ng 3.9 Ki m đ nh VIF h i quy ph

ng trình (2) bi n ph thu c ROA ................ 29

B ng 3.10 Ki m đ nh VIF h i quy ph

ng trình (3) bi n ph thu c ROA .............. 29

B ng 3.11 Ki m đ nh b sót bi n Costeff ................................................................. 30
B ng 3.12 Ki m đ nh b sót bi n Implicit ................................................................ 30
B ng 3.13 Ki m đ nh b sót bi n Buscycle .............................................................. 31
B ng 3.14 Ki m đ nh b sót bi n Inf ........................................................................ 31
B ng 4.1 K t qu δR Test v i bi n ph thu c NIε ................................................. 33
B ng 4.2 K t qu ki m đ nh Hausman test v i bi n ph thu c NIε ....................... 36
B ng 4.3 K t qu h i quy FEε v i bi n ph thu c NIε......................................... 37
B ng 4.4 K t qu δR Test v i bi n ph thu c RO ................................................... 41
B ng 4.5 K t qu Hausman Test v i bi n ph thu c RO ......................................... 42
B ng 4.6 K t qu h i quy FEε v i bi n ph thu c RO ........................................... 43
B ng 4.7 K t qu ki m đ nh ph

ng sai thay đ i bi n ph thu c NIε ................... 46

B ng 4.8 K t qu Gεε v i bi n NIε ..................................................................... 47
B ng 4.9 K t qu ki m đ nh t

ng quan chu i v i bi n NIε.................................. 50

B ng 4.10 K t qu ki m đ nh ph

ng sai thay đ i bi n ph thu c RO ................... 51

B ng 4.11 K t qu Gεε v i bi n RO ..................................................................... 53
B ng 4.12 K t qu ki m đ nh t

ng quan chu i v i bi n RO .................................. 57


1

Tóm l

c

N m 2010, Ngơn hƠng NhƠ N

c Vi t Nam ban hƠnh thông t s 13/2010/TT-

NHNN quy đ nh nơng h n m c an toƠn v n t i thi u t 8% lên 9%, đ ng th i quy
đ nh l trình nơng v n đi u l các ngơn hƠng. ε i nh t, ngƠy 20/11/2014, Ngơn
hƠng NhƠ N

c ti p t c ban hƠnh thông t 36/2014/TT-NHNN h

ng d n quy đ nh

tính toán các ch tiêu an toƠn thanh kho n. V i m c tiêu rõ rƠng đ nh h

ng theo

tiêu chu n qu c t Basel, phát tri n h th ng ngơn hƠng Vi t Nam theo h

ng b n

v ng, quan tr ng ch t l

ng h n s l

ng, các quy đ nh c a Ngơn hƠng NhƠ N

c

tác đ ng r t l n đ n quá trình ho t đ ng kinh doanh c a các ngơn hƠng. BƠi nghiên
c u d a trên h i quy Gεε đi tìm m i quan h tác đ ng c a các quy đ nh nƠy lên
thành qu tƠi chính c a các ngơn hƠng đ i di n lƠ t l thu nh p lƣi c n biên, t su t
sinh l i trên t ng tƠi s n vƠ t su t sinh l i trên v n c ph n. K t qu trong giai
đo n nghiên c u cho th y t l v n ch s h u trên t ng tƠi s n (đ i di n cho s
thay đ i quy đ nh v v n) có t

ng quan ơm v i các y u t thƠnh qu tƠi chính.

NgoƠi ra nghiên c u tìm ra m i quan h tích c c c a vi c mua bán sáp nh p v i các
thƠnh qu tƠi chính.


2

CH

NG 1: T NG QUAN NGHIÊN C U

1.1. Gi i thi u

Kh ng ho ng kinh t , đ c bi t kh ng ho ng ngơn hƠng xu t hi n ngƠy cƠng
nhi u, t l x y ra kh ng ho ng là 4-5% m t cu c/n m trong c các n

c công

nghi p vƠ các n

c m i n i theo nghiên c u Walter (2010). Có nhi u nhơn t góp

ph n gơy t n th

ng lên l nh v c ngơn hƠng, đ ng đ u danh sách nƠy lƠ vi c s h u

quá ít ngu n v n ch t l
ho ng ngân hàng th
đ nh tƠi chính,

ng cao vƠ thanh kho n không đ m b o. H n n a, kh ng

ng k t h p v i s suy thoái kinh t . Vì th đ đ y m nh n

y ban Basel đƣ thi t l p yêu c u v n vƠ thanh kho n ch t ch h n

trong Basel II vƠ III. Tuy nhiên, luôn có chi phí c h i trong m i quy t đ nh. ε t
m t, các quy đ nh giúp có s đo l

ng th n tr ng nh m đ m b o “s c kh e” an toƠn

c a chính ngơn hƠng đó trong đi u ki n bình th

ng vƠ “s c đ kháng” c a các

ngơn hƠng trong đi u ki n kh ng ho ng n i b ho c h n ch tác đ ng kh ng ho ng
kinh t lên s

n đ nh c a h th ng ngơn hƠng. ε t khác, n u quy đ nh quá ch t,

quá m c, s d n đ n vi c gia t ng chi phí c h i vƠ gi m l i nhu n c a ngƠnh công
nghi p ngơn hƠng.

ng th i, khi các ngơn hƠng tr nên ng i r i ro, khi các quy

đ nh rƠng bu c ngơn hƠng quá nhi u, kh n ng t ng tr

ng tín d ng, đ u t đóng

góp vƠo s phát tri n kinh t s b c n tr trong su t giai đo n n n kinh t trong tình
tr ng không kh ng ho ng.
NgƠy 20/11/2014 sau m t th i gian so n d th o vƠ l y Ủ ki n th c t t các
ngơn hƠng, Ngơn hƠng NhƠ n

c Vi t Nam (NHNN) chính th c ban hƠnh thông t

36/2014/TT-NHNN hi u l c vƠo 01/02/2015 quy đ nh v gi i h n, t l đ m b o an
toƠn c a các t ch c tín d ng.

ơy lƠ m t trong nh ng v n b n đ

hi n quy t tơm c a Ngơn hƠng NhƠ n
chính ngơn hƠng trong n

c xem nh th

c trong vi c tái c c u m nh m h th ng tƠi

c, nơng cao tính an toƠn h th ng ngơn hƠng thông qua

các quy đ nh, thu h p d n kho n cách v i tiêu chu n Basel. Trong tình hình kinh t
trên th gi i nói chung, đ c bi t các n

c có n n kinh t m i n i vƠ Vi t Nam nói


3

riêng, vai trò h

ng d n vƠ h tr v m t nguyên t c vƠ chính sách qu n lỦ r i ro

c a Ngơn hƠng nhƠ n

c thông qua các quy đ nh tr nên r t quan tr ng. Tuy nhiên,

thay đ i quy đ nh nh m đ m b o an toƠn cho ngơn hƠng vƠ tác đ ng th c t c a s
thay đ i đó lên thƠnh qu tƠi chính c a ngơn hƠng lƠ nh th nƠo, giúp h th ng
ngơn hƠng ho t đ ng vƠ phát tri n n đ nh mƠ không gơy ra h n ch ch c n ng c a
các ngơn hƠng đ i v i n n kinh t .

tr l i cho cơu h i nƠy thì vi c phơn tích tác

đ ng c a các quy đ nh v v n c a Ngơn hƠng nhƠ n

c lƠ đi u c n thi t.

1.2. M c tiêu nghiên c u
BƠi nghiên c u phơn tích tác đ ng c a các quy đ nh v v n lên thƠnh qu tƠi
chính c a các ngơn hƠng.
Cơu h i nghiên c u đ t ra:
 Ki m đ nh s thay đ i t l v n ch s h u trên t ng tƠi s n do tác đ ng c a
các quy đ nh v v n c a NHNN, kèm theo các y u t đ c tr ng ngơn hƠng, y u t v
mô tác đ ng lên ch s NIε (t l thu nh p lƣi c n biên), ch s ROA (su t sinh l i
trên t ng tƠi s n) vƠ ROE (su t sinh l i trên v n ch s h u) c a ngân hàng.
 Ki m đ nh đ tr th i gian c a vi c thay đ i các quy đ nh v v n lên các bi n
ph thu c trên trong ng n h n vƠ dƠi h n.
1.3.

it
it

ng vƠ ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u: tác đ ng c a các quy đ nh v v n lên thƠnh qu tƠi

chính c a các ngơn hƠng Vi t Nam.
Ph m vi nghiên c u: bƠi nghiên c u s d ng m u lƠ các ngơn hƠng Vi t Nam,
tuy nhiên trong quá trình l y s li u, v i yêu c u v s đ y đ thông tin báo cáo tƠi
chính, m u nghiên c u ch gi i h n trong 17 ngơn hƠng có đ y đ báo cáo tƠi chính
công b .

ơy c ng lƠ 17 ngơn hƠng l n nh t Vi t Nam theo tiêu chí t ng tƠi s n

(chi m h n 90% t ng tƠi s n toƠn h th ng ngơn hƠng Vi t Nam). Giai đo n nghiên
c u t n m 2006 đ n 2013 (8 n m), giai đo n nƠy đ

c l a ch n nh m m c đích

phân tích sát các quy đ nh v v n (b t đ u t quy đ nh v t l an toƠn v n CAR


4

theo quy t đ nh 457/Q -NHNN ngày 19/04/2005 đ n th i đi m thu th p d li u
m i nh t n m 2013). Các bi n đ
nh t đ

c tính toán d a trên báo cáo th

ng niên h p

c công b .

1.4. C u trúc bƠi nghiên c u
BƠi nghiên c u bao g m n m ch

ng:

Ch

ng 1: T ng quan nghiên c u: Gi i thi u chung v bƠi nghiên c u

Ch

ng 2: T ng quan các nghiên c u tr

c đơy: Gi i thi u các lỦ thuy t nghiên

c u liên quan c ng nh các k t qu nghiên c u c a các gi trong n

c vƠ n

c

ngoài.
Ch

ng 3: ε u nghiên c u, ph

ng pháp vƠ mô hình nghiên c u: Gi i thi u v

đ c tr ng h th ng ngơn hƠng Vi t Nam vƠ tình hình tuơn th các quy đ nh v v n
c a các ngơn hƠng đ bi n d n cho vi c ch n l a bi n vƠ m c th i gian nghiên c u.
Áp d ng mô hình nghiên c u c a hai tác gi Samy Ben Naceur và Magda Kandil
(2007) vƠo d li u các ngơn hƠng Vi t Nam.
Ch

ng 4: K t qu th c nghi m: Trình bƠy vƠ gi i thích k t qu bƠi nghiên c u.

Ch

ng 5: K t lu n vƠ h n ch c a đ tƠi: K t lu n bƠi nghiên c u vƠ đ a ra các

đi m h n ch c a đ tƠi.
1.5. i m m i c a đ tƠi
So v i nghiên c u g c c a Samy Ben Naceur và Magda Kandil (2007)
BƠi nghiên c u c a tác gi l a ch n m u ngơn hƠng ng u nhiên, không mang
tính đ i di n. Báo cáo tƠi chính thu th p lƠ riêng l ho c h p nh t không rƠng bu c.
Trong khi nghiên c u nƠy d a trên s ch n l a ngu n d li u đ ng nh t (báo cáo tƠi
chính h p nh t cho t t c các ngơn hƠng trong m u). S đ ng nh t nƠy giúp h n ch
các sai l ch v đ bi n đ ng giá tr các bi n cho cùng m t ngơn hƠng vƠ cho c toƠn
m u ngơn hƠng (h n ch giá tr đ t bi n) giúp k t qu

cl

ng chính xác h n.


5

NgoƠi ra, nghiên c u nƠy có lo i b m t bi n so v i bƠi nghiên c u g c, đ ng
th i m r ng đ a thêm bi n m i phù h p h n đ i v i tình hình hi n t i c a th
tr

ng tƠi chính ngơn hƠng Vi t Nam. C th :
Bi n l

t b : bi n c u trúc tƠi chính (financial structure) đ

trên t ng tƠi s n so v i giá tr th tr

c đo l

ng d a

ng c a ngơn hƠng đó đ nh giá trên th tr

ng

ch ng khoán. Hi n t i trong h th ng ngơn hƠng Vi t Nam ch có 9 ngơn hƠng niêm
y t trên c hai sƠn ch ng khoán (t p trung vƠ OTC) , vì v y giá tr bi n nƠy b h n
ch trong vi c tính toán t i Vi t Nam
Bi n đ

c thêm vƠo: bi n mua bán sáp nh p ε&A. Trong nh ng n m g n đơy

vƠ c ng lƠ xu h

ng s p t i, vi c mua bán sáp nh p gi a các ngơn hƠng di n ra r m

r cùng v i ti n trình nơng cao kh n ng thanh kho n c a h th ng tƠi chính ngơn
hƠng. Vì v y bƠi nghiên c u đ

c đ a vƠo bi n gi ε&A nh m đóng góp cái nhìn

th i đ i vƠo trong bƠi nghiên c u.
So v i các bƠi nghiên c u t i Vi t Nam
ε c dù m t s nghiên c u đ nh l
y ut

nh h

ng đƣ đ

c ti n hƠnh nh m xác đ nh các

ng đ n thu nh p lƣi thu n,ch tiêu l i nhu n ROA, ROE đ

c th c

hi n t i Vi t Nam, nh ng theo hi u bi t c a h c viên, tính t i th i đi m hi n t i
ch a có nghiên c u đ nh l

ng nƠo phơn tích tác đ ng c a các quy đ nh v v n đ i

v i các y u t trên.
NgoƠi ra, theo h c viên tìm hi u, các nghiên c u hi n có ch nghiên c u r i
r c các y u t v mô (nh l m phát, t ng tr

ng GDP, lƣi su t) ho c các y u t

mang tính đ c tr ng c a ngơn hƠng (nh chi phí qu n lỦ, chi phí lƣi su t ng m, v
th c a ngơn hƠng...) tác đ ng lên NIε vƠ ch tiêu l i nhu n, ch a có m t nghiên
c u đ nh l

ng nƠo ki m đ nh cùng lúc hai nhóm y u t trên kèm theo y u t chính

sách ch quan c a c quan h u quan qu n lỦ nh bƠi nghiên c u đang đ
hi n.

c th c

6

H n n a, ng d ng k thu t
đi m so v i các phơn tích đ nh l

c l

ng thông qua mô hình Gεε lƠ m t

ng có liên quan t i Vi t Nam.

V i các đi m m i trên, hy v ng bƠi nghiên c u s đóng góp thêm cái nhìn
bao quát vƠ đ y đ h n v ch đ đang đ
lỦ r i ro ngơn hƠng.

c quan tơm hi n nay trong l nh v c qu n


7

CH

NG 2: T NG QUAN CÁC NGHIÊN C U TR
Qu n lỦ r i ro vƠ phơn tích các y u t

đ

nh h

c quan tơm c a các nhƠ phơn tích đ c bi t đ

C ÂY

ng đ nl i nhu n lƠ đ tƠi đang
c chú tr ng trong l nh v c ngơn

hàng- ngƠnh “kinh doanh r i ro”. Các nghiên c u phơn tích v đ tƠi trên đ

c chia

lƠm hai nhóm: nhóm nghiên c u d a trên m u lƠ khu v c vƠ nhóm nghiên c u d a
trên m t qu c gia xác đ nh.
Nhóm đ u tiên ph i k đ n Demirguc-Kurt và Hizinga (1988) phơn tích d a
trên d li u c a 80 qu c gia trong giai đo n n m 1988-1995 nghiên c u v biên lƣi
su t vƠ l i nhu n. K t lu n đ a ra s tác đ ng c a các y u t nh đ c tr ng c a
ngơn hƠng, đi u ki n kinh t v mô...C th , nhóm các ngơn hƠng quy mô l n
th

ng có l i nhu n biên cao h n, nhóm ngơn hƠng có t l v n ch s h u trên

t ng tƠi s n cao th
c ng nh h

ng có NIε cao vƠ ch s l i nhu n t t h n. Các y u t v mô

ng đ n biên l i nhu n. Phát tri n lên lƠ nghiên c u c a Demirguc-

Kurt, Laeven và Levin (2003) phơn tích tác đ ng c a quy đ nh v v n c a ngơn
hƠng d a trên xem xét các y u t bên trong nh s t p trung v m t quy mô tƠi s n
c a các ngơn hƠng vƠ các th ch chính sách lên thu nh p lƣi c n biên. Nghiên c u

nƠy s d ng d li u c a 72 qu c gia đ ng th i ki m soát chu i các y u t v mô, tƠi
chính vƠ đ c tính c a ngơn hƠng vƠ k t lu n cho th y có m i quan h gi a quy đ nh
v v n đ i v i ch s NIε. Doliente (2003) nghiên c u các y u t
nh p lƣi c n biên c a 4 n

nh h

ng thu

c khu v c Nam Á, k t qu thu nh p lƣi c n biên đ

c

gi i thích m t ph n b i các y u t đ c tính ngơn hƠng, nh chi phí ho t đ ng, ch t
l

ng v n vay, tƠi s n đ m b o vƠ tƠi s n có tính thanh kho n.
Nghiên c u đ i v i m i qu c gia, Ben-Khediri, Casu, và Sheik-Rahim (2005)

nghiên c u l i nhu n vƠ chênh l ch lƣi su t

các ngơn hƠng Tunisi. H t p trung

vƠo y u t thu nh p lƣi thu n c a ngơn hƠng nh lƠ tiêu chí hi u qu c a ngƠnh. K t
lu n đ a ra r ng các ngơn hƠng sinh l i nhi u h n khi chi phí ho t đ ng th p, quy


8

mô ngơn hƠng l n. NgoƠi ra, các y u t đ c tr ng c a ngơn hƠng vƠ các quy đ nh có

m it

ng quan trong vi c gi i thích chênh l ch lƣi su t. S d ng d li u c a

Ơi

Loan Lin, Penm, Garg và Chang (2005) nghiên c u tác đ ng tr c ti p c a quy đ nh
v v n vƠ yêu c u v v n. Chi ti t h n, h nghiên c u 3 m c: (i) m i liên h gi a h
s an toƠn v n vƠ ch s r i ro chi tr , (ii) m i quan h gi a an toƠn v n vƠ thƠnh
qu tƠi chính vƠ (iii) tác đ ng qua l i vƠ m i quan h gi a r i ro chi tr c a ngân
hàng vƠ các thƠnh qu tƠi chính.
Nghiên c u v t l thu nh p lƣi c n biên NIε đ
ti n đ cho r t nhi u nghiên c u sau nƠy. Tr

c Ho vƠ Saunder (1981) t o

c đó có hai nhóm mô hình gi i thích

v ho t đ ng ngơn hƠng. Nhóm th nh t cho r ng ngơn hƠng luôn n l c lƠm cho
th i h n đáo h n tƠi s n Có vƠ N không b kho ng cách quá l n. Vì th y u t lƣi
su t s lƠ y u t quy t đ nh t l thu nh p lƣi thu n. Tuy nhiên, m c tiêu t i đa hóa
l i nhu n đƣ b b qua trong nhóm lỦ lu n nƠy. Nhóm th hai d a trên m c tiêu t i
đa hóa l i nhu n, Pyle (1971) xác đ nh các đi u ki n c n vƠ đ đ i v i m t trung
gian tƠi chính. Theo đó, ông cho r ng lƣi su t cho vay cao h n lƣi su t huy đ ng thì
trung gian tƠi chính s t n t i, tuy nhiên ch a phơn tích các y u t

nh h

ng đ n s

chênh l ch lƣi su t đó vƠ s chênh l ch đó s thay đ i nh th nƠo khi lƣi su t th
tr

ng vƠ các y u t khác thay đ i. Nghiên c u c a Ho vƠ Saunder (1981) đƣ g n

k t vƠ m r ng hai lu ng t t

ng trên. Trong đó, hai ông đ xu t mô hình đo l

chênh l ch lƣi su t thu n sau đó phát tri n lên mô hình đo l

ng

ng t l thu nh p lƣi

c n biên c a ngơn hƠng. Các nghiên c u c a Ho & Saunder (1981), Angbazo
(1997), Allen (1988) đƣ cung c p cái c s lỦ thuy t cho vi c ch n l a các bi n đ c
l p mang tính ch t đ c tr ng ngơn hƠng nh m phơn tích tác đ ng lên NIε.
Trong khi đó nghiên c u c a Athanasoglou (2005) b sung thêm các y u t
mang tính v mô nh h

ng đ n các ch tiêu l i nhu n. Theo đó, ROA vƠ ROE

không nh ng ch u tác đ ng t các nhơn t đ c tr ng c a ngơn hƠng mƠ còn b tác
đ ng b i các y u t mang tính ch t ngƠnh nh s t p trung quy mô, y u t s h u


9

(t nhơn hay nhƠ n

c), các y u t v mô nh l m phát, chu k phát tri n kinh t

(d a trên GDP).
K th a các nghiên c u trên, nghiên c u c a Samy Ben Naceur vƠ εagda
Kandil (2007), hai nhƠ nghiên c u c a IεF đƣ l a ch n vƠ ki m đ nh ngoƠi y u t
chính lƠ s thay đ i quy đ nh v v n thì m i quan h gi a các y u t đ c tr ng ngơn
hƠng vƠ v mô có tác đ ng nh th nƠo đ n NIε vƠ ch tiêu l i nhu n. BƠi nghiên
c u c a h c viên d a trên nghiên c u nƠy vƠ có đi u ch nh cho phù h p v i tình
hình vƠ đ c tr ng t i Vi t Nam (s đ

c đ c p rõ h n trong ph n mô t các bi n).


10

CH

NG 3: M U, PH

NG PHÁP VĨ MỌ HỊNH NGHIÊN C U

3.1.

c tr ng h th ng ngơn hƠng Vi t Nam
BƠi nghiên c u c a h c viên t p trung ki m đ nh s

nh h

ng c a các quy

đ nh v v n đ i v i thƠnh qu tƠi chính c a các ngơn hƠng Vi t Nam. Do đó tr
khi vƠo phơn tích v các bi n đ

c l a ch n, xin phép đ

c tóm l

c

t v đ c tr ng

v h th ng ngơn hƠng Vi t Nam đ lƠm c n c c ng nh gi i thích vi c l a ch n
thêm bi n ho c gi n l

t bi n trong mô hình c a h c viên.

Tính đ n n m 2014 h th ng bao g m 38 ngơn hƠng th
5 ngân hàng th
hƠng th

ng m i NhƠ n

ng m i nhƠ n

c, 33 ngơn hƠng th

ng m i, trong đó có

ng m i c ph n. Nhóm ngân

c (NHTεNN) đ ng th i c ng lƠ nhóm g m 4 ngơn hƠng

v i v n đi u l l n nh t h th ng, đ u trên 20 nghìn t đ ng (Agribank, BIDV,
VietinBank vƠ Vietcombank) duy ch có Ngơn hƠng Phát tri n NhƠ đ ng b ng sông
C u δong (εHB) lƠ ngơn hƠng quy mô nh . T i các ngơn hƠng nƠy, NhƠ n
n m đa s c ph n. Nhóm ngơn hƠng th
hƠng có v n đi u l

t

cv n

ng m i c ph n (NHTεCP) có 4 ngơn

10 nghìn-20 nghìn t

(εBBank, SCB, Sacombank,

Eximbank). Các ngơn hƠng có v n đi u l t 5-10 nghìn t đ ng có 13 ngơn hƠng,
s còn l i lƠ các ngơn hƠng v i v n đi u l d

i 5 nghìn t đ ng. NgoƠi ra, h th ng

còn bao g m 6 ngơn hƠng liên doanh, 66 ngơn hƠng 100% v n n
nhánh, phòng giao d ch ngơn hƠng n

c ngoƠi vƠ chi

c ngoƠi, kho ng 30 công ty tƠi chính vƠ cho

thuê tƠi chính, h n 1.000 qu tín d ng.
N u nh n m 2000, b n NHTεNN chi m 70% th ph n tín d ng thì đ n
n m 2007, t l nƠy gi m v d
ngân hƠng th
đ

i 60% vƠ hi n ch nh nh h n m t chút so v i kh i

ng m i c ph n. Ch 5 n m tr l i đơy, NHTεCP đƣ n m giƠnh

c h n 15% th ph n t tay NHTεNN. Trong khi Agribank lƠ ngơn hƠng m t

nhi u th ph n nh t thì th ph n c a VietinBank l i t ng thêm 1,3% trong vòng 3
n m qua. Hi n kh i NHTεNN t p trung ch y u vƠo cho vay các t p đoƠn, doanh
nghi p NhƠ n

c, trong khi kh i NHTεCP t p trung cho vay doanh nghi p nh vƠ


11

v a, khách hƠng cá nhơn, trong khi kh i ngơn hƠng ngo i tích c c chƠo vay các
doanh nghi p trong n

c, thì kh i ngơn hƠng n i c ng tích c c ti p c n doanh

nghi p FDI.
T c đ phát tri n h th ng ngơn hƠng vƠ th tr
t

ng đ i nhanh.Tuy nhiên, s t ng tr

l

ng t ng tr

ng.S l

ng v s l

ng tƠi chính c a Vi t Nam lƠ
ng không t

ng đ ng v i ch t

ng ngơn hƠng l n, nh ng quy mô c a h u h t các NHTM

Vi t Nam lƠ nh h n so v i các ngơn hƠng có quy mô trung bình c a khu v c. Theo
đ nh h

ng c a Ngơn hƠng NhƠ n

c, s l

ng NHTεCP ph i đ

vƠ th c t t n m 2013 đ n đ u n m 2015 chính sách đó đƣ đ

c gi m xu ng

c th c thi rõ rƠng.

Nhi u v sáp nh p ngơn hƠng đƣ vƠ đang di n ra r m r , mang đ n b c tranh
chuy n đ ng t ng ngƠy c a h th ng ngơn hƠng Vi t Nam.
3.2. Khái quát tình hình tuơn th các quy đ nh NHNN v v n c a NHTM
BƠi nghiên c u h c viên t p trung vƠo phơn tích tác đ ng c a vi c thay đ i
các quy đ nh v v n, c th liên quan đ n quy đ nh v an toƠn v n vì đơy lƠ m t
trong nh ng ch tiêu quan tr ng đánh giá an toƠn thanh kho n c a ngơn hƠng, vƠ
c ng lƠ quy đ nh v v n ch y u đ

c NHNN s d ng đ giám sát s tuơn th đ m

b o an toƠn c a các NHTM. Trong chi n l
hƠng thì vi c t ng c

c phát tri n lơu dƠi, vi c t ng c a ngơn

ng kh n ng phòng th thanh kho n hay nói cách khác lƠ t ng

đ v ng m nh c a b ng t ng k t tƠi s n qua vi c t ng v n đi u l có Ủ ngh a r t
quan tr ng. M c dù ngh đ nh 141/2006/N -CP vƠ ngh đ nh 10/2011/N -CP quy
đ nh vi c t ng v n đi u l lên b ng v n pháp đ nh (t i thi u 3,000 t )nh ng vi c
th c hi n lƠ có l trình, nh m m c đích th c hi n nơng cao kh n ng đáp ng Basel
III vƠ tái c u trúc h th ng ngơn hƠng c a NHNN đ i v i các NHTε. Trong gi i
h n bƠi nghiên c u, h c viên xin đ c p s thay đ i quy đ nh liên quan đ n yêu c u
gi i h n CAR- t l an toƠn v n c a thông t 13 đánh d u s thay đ i quy đ nh v
v n nói chung c a NHNN đ i v i các ngơn hƠng trong h th ng.

12

Cùng đi m l i các giai đo n qu n lỦ an toƠn thanh kho n ngơn hƠng c a
Ngơn hƠng nhƠ n

c Vi t Nam. Có th t m chia quá trình trên thƠnh b n giai đo n

đi kèm v i các quy đ nh v an toƠn v n nh sau:
3.2.1.Giai đo n 1- Áp d ng Quy t đ nh 297/1999/Q -NHNN
giai đo n nƠy, h th ng ch y u bao g m n m ngơn hƠng th
n

ng m i NhƠ

c chi m h n 70% th ph n ho t đ ng c a toƠn h th ng. Tuy nhiên, khi đ a vƠo

áp d ng quy t đ nh 297/1999/Q -NHNN thì các ngơn hƠng nƠy l i không đáp ng
đ

c t l t i thi u 8% c a h s CAR. Vì v y NHNN ph i tr c ti p c p 12,000 t

đ ng d

i d ng trái phi u đ c bi t th i h n 20 n m nh m t ng v n t có lên cho

b n NHTεNN. Trong khi đó, các NHTεCP th i đi m nƠy l i đ m b o đ

cm c

an toƠn quy đ nh.

3.2.2. Giai đo n 2- Áp d ng Quy t đ nh 457/2005/Q -NHNN
Quy đ nh 457/2005/Q -NHNN b sung, đi u ch nh vƠ quy đ nh các ch tiêu
c th vƠ đ

c qu n lỦ ch t ch c ng nh áp d ng hi u qu h n quy t đ nh 297.

Trong giai đo n nƠy, v n t có c a các ngơn hƠng đƣ gia t ng nhanh chóng nh s
thu n l i c a môi tr

ng kinh doanh vƠ s bùng n th tr

ng ch ng khoán trong

giai đo n 2006-2008. Tuy nhiên, trong giai đo n t ng tr

ng nóng nƠy, vi c n i

l ng ti n t c a NHNN lên tín d ng khi n TƠi s n có r i ro c a h th ng t ng m nh
h n so v i m c t ng v n t có khi n t l an toƠn v n c a toƠn h th ng tuy có t ng
nh ng ch a đ t đ

c tiêu chu n.

3.2.3. Giai đo n 3- Áp d ng Thông t 13/2010/TT-NHNN
ơy lƠ b

c ngo c đánh d u s quan tơm sơu s c h n c a các nhƠ chính sách

ngơn hƠng đ n an toƠn thanh kho n c a h th ng. V i b

c t ng m c t i thi u CAR

t 8% lên 9% cùng v i quy đ nh khá c th vƠ ch t ch v h s r i ro c a các tƠi
s n Có, NHNN h

ng đ n vi c ti p c n chu n m c qu c t v qu n lỦ r i ro trong

ho t đ ng kinh doanh c a ngơn hƠng. V i quy đ nh m i, các ngơn hƠng d n có s
phơn nhóm rõ r t.S c kh e vƠ s hi u qu c a các ngơn hƠng đ

c ph n ánh ph n


13

nƠo qua kh n ng đáp ng quy đ nh. VƠ ng

c l i, quy đ nh nƠy c ng thúc đ y các

ngơn hƠng xem xét c c u l i danh m c tƠi s n sao cho v a đ m b o l i nhu n v a
đ m b o an toƠn nh quy đ nh vƠ cơn nh c quy mô v n t có c n thi t nh m t t m
đ m cho vi c ho t đ ng b n v ng. Chính vì v y, h c viên l a ch n giai đo n
chuy n giao nƠy đ nghiên c u tác đ ng c a quy đ nh lên thƠnh qu tƠi chính c a
các ngân hàng.
3.2.4.Giai đo n 4-Áp d ng Thông t 36/2014/TT-NHNN
ơy lƠ quy đ nh mang tính th i s nh t hi n nay, v i nhi u đi u ch nh, b
sung thay th TT13/2010/TT-NHNN, thông t m i ra đ i ngƠy 20/11/2014 vƠ có
hi u l c thi hƠnh vƠo 01/02/2015 đƣ th hi n s c p nh t vƠ l trình thu h p kho ng
cách quy đ nh an toƠn trong ho t đ ng ngơn hƠng trong n
II. N ng l c qu n tr r i ro, đ m b o ki m soát t t ch t l

c v i chu n m c Basel
ng ho t đ ng, h n ch s

h u chéo, chi ph i c a m t s TCTD đ i v i các TCTD khác.
m i nƠy còn mang tinh th n thúc đ y phát tri n th tr
Giai đo n nƠy m c dù không đ

ng th i quy đ nh

ng v n, th tr

ng tƠi chính.

c đ a vƠo d li u (vì ch m i áp d ng s

li u ch a có vƠ c ng ch a đ dƠi đ phơn tích) nh ng s lƠ h

ng m m i đ phát

tri n đ tƠi cho giai đo n sau nƠy.
3.3. M u nghiên c u
BƠi nghiên c u d a trên d li u thu th p t báo cáo tƠi chính h p nh t c a 17
ngân hàng đáp ng đi u ki n đ thông tin, đ ng th i đó c ng lƠ 17 ngơn hƠng có
t ng tƠi s n l n nh t trong h th ng ngơn hƠng Vi t Nam. Giai đo n nghiên c u lƠ
t n m 2006-2013. Giai đo n nƠy đ

c l a ch n đ ki m đ nh tác đ ng c a y u t

thay đ i quy đ nh v v n (n m 2010) lên các bi n ph thu c. Các ngơn hƠng đ

c

ch n th a mƣn đ báo cáo tƠi chính h p nh t trong giai đo n nghiên c u. ε u
nghiên c u g m 17 ngơn hƠng trong 8 n m, d li u l y theo n m, t ng c ng 136
quan sát.


14

Quy trình ch n m u đ

c th c hi n nh sau: thu th p báo cáo tƠi chính c a

các ngơn hƠng, lo i b các ngơn hƠng thi u thông tin báo cáo tƠi chính, ch nh ng
ngơn hƠng có đ báo cáo tƠi chính m i đ

c đ a vƠo m u quan sát.

ng th i, đ

ki m đ nh bi n mua bán sáp nh p (ε&A), h c viên u tiên l a ch n trong các ngân
hƠng có x y ra ho t đ ng trên, l y vƠo m u ngơn hƠng có đ báo cáo tƠi chính vƠ lƠ
ngân hàng có quy mô t ng tƠi s n l n nh t trong các ngơn hƠng b sáp nh p.
3.4. Mô hình th c nghi m
3.4.1. Bi n ph thu c
D a vƠo nghiên c u c a Samy Ben Naceur vƠ εagda Kandil (2007) nghiên
c u các bi n ph thu c đ i di n thƠnh qu tƠi chính c a ngơn hƠng, c th :
Bi n t l thu nh p lƣi c n biên (NIM) đ i di n phí trung gian mƠ ngơn hƠng
đ

ch

ng. BƠi nghiên c u s d ng hai cách tính NIε: (1) thu nh p lƣi thu n trên

bình quơn t ng tƠi s n sinh lƣi ậ NIε1. T l nƠy đ
tr

c k v ng th p trong giai đo n

c khi áp d ng các quy đ nh v v n, vƠ t ng lên trong giai đo n sau khi áp d ng

quy đ nh do c đông đòi h i su t sinh l i cao h n do r i ro nhi u h n, áp l c gia
t ng NIε đ bù đ p ph n r i ro cho c đông (2) thu nh p lƣi thu n trên t ng tƠi s n
ậ NIε2. T l nƠy nh m t ch tiêu b sung, giúp l p lu n v
bi n đ c l p lên bi n NIε đ

nh h

ng c a các

c m nh h n.

 Bi n l i nhu n ROA vƠ ROE. T l ROA đo l

ng b i l i nhu n ròng trên

t ng tƠi s n, trong khi ROE lƠ l i nhu n ròng trên v n ch s h u (Topak, 2011).
Các ch s nƠy đ

c s d ng r t nhi u trong các nghiên c u h c thu t vƠ c phơn

tích đ u t đ đo l

ng hi u qu ho t đ ng tƠi chính. BƠi nghiên c u s ki m đ nh

tác đ ng c a quy đ nh v n lên các ch s trên.
3.4.2. Bi n đ c l p
BƠi nghiên c u s d ng 3 bi n đ c l p đ i di n cho quy đ nh v v n:
Capr (capital ratio) đ

c tính b ng t l v n ch s h u trên t ng tƠi s n

(Equity/Total Assets). Bi n nƠy nh m ki m đ nh s thay đ i v t tr ng v n ch s


15

h u qua th i gian tác đ ng đ n các thƠnh qu tƠi chính ngơn hƠng nh th nƠo. Theo
lỦ thuy t, t l nƠy cƠng cao (t c m c quy mô v n ch s h u t ng) gia t ng r i ro
cho nhƠ đ u t , nhƠ đ u t yêu c u m c sinh l i cao h n khi n ngân hàng có
khuynh h

ng gia t ng NIM đ th a mƣn nhƠ đ u t . Tuy nhiên, vi c nơng NIε lên

không h n ch ph thu c mong mu n t phía ngơn hƠng. δ c c nh tranh th tr

ng,

n ng l c qu n lỦ c a chính ngơn hƠng vƠ các quy đ nh v lƣi su t h n ch NIε.

Nh ph n trên đƣ đ c p, trong giai đo n nghiên c u, quy đ nh v quy mô v n đ i
v i các ngơn hƠng th hi n rõ nh t qua ngh đ nh 141/2006/N -CP quy đ nh đ n
n m 2010 các ngơn hƠng ph i đ m b o m c v n đi u l lên m c 3,000 t . Tuy
nhiên, vi c b sung kéo dƠi th i h n theo ngh đ nh 10/2011/N -CP lên thƠnh n m
2011 t o l trình cho vi c đáp ng quy đ nh v n nƠy trong khi tác đ ng ti p theo
c a thông t 13/2010/TT_NHNN đƣ bu c các ngơn hƠng t thơn nơng cao n ng l c
v v n vƠ cách đ u t v n đ đáp ng yêu c u nơng h n m c t i thi u an toƠn v n
lên 9% đ đ m b o an toƠn ho t đ ng c a NHNN. Do đó, bi n Capr th hi n tác
đ ng nói chung c a các quy đ nh, đ ki m đ nh s thay đ i quy đ nh v v n c a
ngơn hƠng m t cách rõ nét vƠ xét th i gian tác đ ng bƠi nghiên c u l a ch n th i
đi m thông t 13 đ

c đ a vƠo áp d ng (t c n m 2010) xem nh đ i di n cho s

thay đ i quy đ nh trong qu n lỦ c a NHNN b ng cách ki m đ nh bi n dummy sau:
CapD: bi n gi (dummy variable) nh m phơn tích tác đ ng c a quy đ nh v v n
lên thƠnh qu tƠi chính c a ngơn hƠng qua th i gian, tác đ ng dƠi h n. Bi n có
giá tr b ng 1 t n m quy đ nh m i có hi u l c vƠ b ng 0 cho giai đo n tr
D

c đó.

i tác đ ng t ng h p c a các quy đ nh trong giai đo n nghiên c u, h c viên

l a ch n m c th i gian cho vi c đánh d u s thay đ i quy đ nh lƠ cu i n m
2010, khi thông t 13 đi vƠo hi u l c, đơy đ ng th i c ng lƠ giai đo n các ngơn
hƠng th c hi n n l c t ng v n th i gian do vi c g n đ n h n quy đ nh c a ngh
đ nh 141. Vì v y, v i bi n gi nƠy, s có giá tr b ng 0 t n m 2006 đ n 2009,
b ng 1 t 2010-2013.

16

Crd, PostCrd1, PostCrd2, PostCrd3: đơy c ng lƠ 4 bi n gi đ

c s d ng đ

ki m tra tác đ ng trong ng n h n c a s thay đ i v v n lên các bi n đ c l p.
Trong đó, Crd s b ng 1 trong n m có s thay đ i v quy đ nh. PostCrd1 có giá
tr lƠ 1 trong n m đ u tiên sau n m áp d ng, PostCrd2 giá tr 1 trong n m ti p
sau đó vƠ cu i cùng PostCrd3 có giá tr 1 trong n m th 3 sau khi áp d ng quy
đ nh.
Nh m ph n ánh đ y đ tác đ ng c a các y u t (ngoƠi quy đ nh v v n) lên NIε,
ROA vƠ ROE, theo nghiên c u c a Ho vƠ Sauders (1981), Allen (1988) vƠ
Angbazo (1997) các y u t v đ c thù ngơn hƠng nên đ

c đ a vƠo nghiên c u:

Chi phí ng m (Implicit cost): ngoƠi chi phí t lƣi, các ngơn hƠng còn ch u
nhi u chi phí khác nh chi phí khuy n mƣi nh m khuy n khích khách hƠng t i g i
ti n. Theo Ho vƠ Saunders, chi phí ng m đ

c tính b i t l gi a hi u chi phí ngoƠi

lƣivƠ thu nh p ngoƠi lƣi v i t ng tƠi s n. Theo nguyên t c, chi phí ng m vƠ NIε s
có m i quan h t l thu n, các ngơn hƠng s t ng NIε đ bù đ p chi phí ng m.
 Hi u qu qu n lỦ (Management efficiency): bi n nƠy đ

c xác đ nh d a trên

t l tƠi s n sinh lƣi trên t ng tƠi s n. T l cƠng cao th hi n hi u qu qu n lỦ đ u
t vƠo các tƠi s n sinh lƣi vƠ vì th k v ng NIε cao vƠ l i nhu n cao.
 Quy mô ngân hàng (Bank size): đ

c xác đ nh d a trên logarit t nhiên c a

t ng tƠi s n. Ngơn hƠng có quy mô cƠng l n, m c đ đ c quy n cao, kh n ng tƠi
chính vƠ tác đ ng lên th tr

ng l n, nên có c h i t ng NIε nhi u h n, l i nhu n

c ng k v ng l n h n. Tuy nhiên, ngơn hƠng có quy mô l n c ng có kh n ng ch u
gánh n ng chi phí, khó kh n trong vi c qu n lỦ h n so v i ngơn hƠng nh , vƠ ngơn
hƠng l n c ng ch n l c vƠ ng i r i ro h n các ngơn hƠng nh , nên kh n ng quy mô
t ng tƠi s n cƠng l n, t c đ t ng NIε vƠ su t sinh l i l i nh .
 Thanh kho n (Liquidity): bi n đ

c tính toán d a trên t l cho vay trên t ng

tƠi s n- ch tiêu ph n ánh r i ro thanh kho n trong ho t đ ng c a ngơn hƠng. T l
nƠy cho bi t ph n tƠi s n Có đ

c phơn b vƠo lo i tƠi s n có tính thanh kho n kém


17

nh t (cho vay). Vì tính thanh kho n c a cho vay lƠ kém nh t nên các ngơn hƠng đòi
h i su t sinh l i cao đ bù đ p r i ro, vì th NIε s cùng d u v i bi n nƠy. VƠ m t
khác, n u các ngơn hƠng đ u t vƠo các kho n cho vay hi u qu , cho phép ngơn

hƠng d n d n t ng th ph n cho vay thì t l l i nhu n c ng t t h n theo Isik và
Hassan (2003).
 Hi u qu chi phí (Cost Efficiency): t l chi phí chung trên t ng tƠi s n.
 D tr (Reserves): ti n g i t i Ngơn hƠng NhƠ n
khi n l i nhu n gi m do chi phí c h i cho vi c l
v i lƣi su t th p. Bi n đ

c. D tr cƠng cao có th

ng ti n l n g i ti n t i NHNN

c đo b ng logarit t nhiên c a Ti n g i t i NHNN.

 V th c a ngơn hƠng (Market power): tác đ ng c a bi n nƠy lên t l NIε
đƣ đ

c gi i thích trong các nghiên c u c a εcShane vƠ Sharp (1995), εaudos vƠ

Guevara (2004). Theo bƠi nghiên c u c u Samy vƠ εagda (2007) bi n nƠy đ

c

tính d a trên t l t ng tƠi s n c a ngơn hƠng trên t ng tƠi s n c a toƠn h th ng.
Tuy nhiên, do h n ch v m t s li u, h c viên áp d ng công th c thay th cho
bi n thƠnh t l t ng tƠi s n trên t ng tƠi s n c a m u nghiên c u (m u nghiên c u
bao g m 17 ngơn hƠng có t ng tƠi s n l n nh t h th ng n m 2013, chi m h n 90%
t ng tƠi s n h th ng).
 Sáp nh p (M&A): bi n nƠy đ

c h c viên đ a vƠo nh m ki m đ nh m i quan

h gi a vi c ε&A lên k t qu tƠi chính c a ngơn hƠng nh th nƠo. Hi n nay v i
đ nh h

ng c a NHNN s t ng c

trong h th ng xu ng con s d

ng sáp nh p thơu tóm đ gi m l

ng ngơn hƠng

i 20 ngơn hƠng, vi c sáp nh p s tác đ ng nh th

nƠo đ n NIε vƠ các t l l i nhu n, các ngơn hƠng đ t đ

c các t l đó kh quan

h n hay t m th i ch a có tác đ ng, v i cơu h i trên bi n gi ε&A đ
v i giá tr b ng 1 t n m sáp nh p vƠ giá tr 0 cho các n m tr
ngơn hƠng sáp nh p trong m u nh sau:

c đ a vƠo

c đó. Danh sách


18

B ng 3.1 Danh sách các ngơn hƠng sáp nh p trong giai đo n nghiên c u:

Th i gian

Tên NH tham gia M&A

01/01/2012
28/08/2012

SCB, NH Tín Ngh a, NH
Nh t
SHB, Habubank
NH Ph ng Tơy, Cty TƠi chính D u khí
(PVFC)
NH i Á, HD bank

16/03/2013
18/11/2013

Tên NH sau
M&A
SCB
SHB
PVcombank
HD bank

NgoƠi các bi n đ c tr ng ngơn hƠng nh trên, theo nghiên c u c a Samy vƠ εadga
(2007) các y u t v mô c ng nên đ

c xem xét đ a vƠo mô hình nh m ki m soát

tác đ ng c a các y u t bên ngoƠi lên NIε vƠ t l l i nhu n ROA, ROE.

 δ m phát (Inflation): l m phát có th tác đ ng gián ti p lên NIε. δ m phát
t ng thúc đ y ti t ki m, gi m nhu c u tín d ng. Các ngơn hƠng ph i gi m NIε đ
kích thích tín d ng.
 S t p trung v quy mô (Bank concentration): t l quy mô t ng tƠi s n ba
ngơn hƠng có quy mô tƠi s n l n nh t l n nh t trong h th ng so v i t ng tƠi s n
toƠn h th ng (trong nghiên c u lƠ t ng tƠi s n m u nghiên c u). T l t p trung
cƠng l n ch ng t s đ c quy n trong h th ng ngơn hƠng cƠng cao, c nh tranh s
gi m vƠ vì th NIε d ki n cùng d u v i bi n nƠy.
 Chu k kinh t (Business cycle): bi n nƠy chính lƠ output gap (đ chênh l ch,
tính b ng %, gi a s n l
(S n l

ng th c t vƠ s n l

ng ti m n ng c a m t n n kinh t ).

ng ti m n ng ậ potential output ho c natural GDP lƠ m c s n l

ng mƠ n n

kinh t có th phát tri n b n v ng trong dƠi h n). Output gap l n h n 0 th

ng đ

c

coi lƠ d u hi u c a d c u. Theo nh nghiên c u c a Samy vƠ εagda (2007),
output gap đ i di n cho s bùng n kinh t , trong giai đo n bùng n , nhu c u v tín
d ng cao vì th t ng NIε vƠ t ng l i nhu n.

c tính output gap, th

b l c Hodrick ậ Prescott (Prescott, Nobel kinh t 2004) đ

c tính s n l

ng dùng
ng ti m

n ng. C th , v i gi đ nh GDP g m hai thƠnh ph n, m t thƠnh ph n mang tính xu
h

ng (trend component) vƠ m t thành ph n mang tính chu k

(cyclical


19

component), b l c Hodrick-Prescott lo i b thƠnh ph n chu k đ l y thƠnh ph n
xu h

ng vƠ coi đó lƠ s n l

ng ti m n ng. ε c đ phơn b GDP th c ra 2 thƠnh

ph n nói trên ph thu c vƠo m t parameter quy t đ nh m c đ đánh đ i (trade-off)
gi a tính n đ nh c a trend v i sai s c a trend vƠ GDP th c. Các nhƠ kinh t g n
nh th ng nh t v i giá tr 1600 cho GDPtheo quý. V i s li u GDP th c (d a trên
giá 1994) (Q2:1999-Q4-2013), s d ng Eviews, h c viên

c tính s n l

ng ti m

n ng cho Vi t Nam thông qua HPF nói trên sau khi đƣ hi u ch nh y u t mùa v
b ng X12. Khái ni m mùa v (seasonal) đ
chu k n m c a các chu i s li u kinh t .
nh h

c dùng đ ch các qui lu t thay đ i theo
nhi u n

c, các ho t đ ng kinh t b

ng khá nhi u b i y u t th i ti t, các t p t c v n hóa...nên s li u th ng kê

có th thay đ i r t m nh t tháng/quí nƠy sang tháng/quí khác. ε t trong nh ng
cách lo i b

nh h

ng mùa v nƠy lƠ so sánh s li u

v i th i đi m cùng k n m tr

m t th i đi m trong n m

c đó. H c viên dùng Eviews v i ch c n ng X12 đ

hi u ch nh. Sau đó dùng b l c Hodrick-Prescott l y ph n s n l

ng ti m n ng. Sau

đó tính t l gi a GPD th c đƣ hi u ch nh mùa v v i GDP ti m n ng v a tìm đ
(tính theo n m). δ y logarit t nhiên c a t l tìm đ

c

c vƠ đ a vƠo m u nghiên c u

cho giai đo n 2006-2013. Vi c s d ng nƠy lƠ mô hình th ng kê thu n túy vƠ có
nh

c đi m lƠ ch phù h p v i nh ng n n kinh t phát tri n, đ c bi t lƠ ε vƠ kh

n ng d báo lƠ không cao. Nh ng đơy lƠ mô hình đ n gi n, tính ng d ng cao vƠ
đ

c s d ng r ng rƣi vƠ trong chính nghiên c u c a Athanasoglou (2005) c ng s

d ng ph

ng pháp nƠy.

 C u trúc tƠi chính (Financial structure): bi n nƠy đ

cl

c b kh i mô hình

do h n ch v m t s li u vƠ không phù h p v i tình hình Vi t Nam (nh đƣ trình
bƠy trên ph n T ng quan nghiên c u).
T do hóa lƣi su t (Interest liberalization): đơy lƠ bi n dummy đ

c đ a vƠo

đ đánh d u giai đo n t do hóa lƣi su t. Khi NHNN th c hi n ki m soát lƣi su t,
NIε s b tác đ ng vƠ c t l l i nhu n c ng b

nh h

ng. T i Vi t Nam, quy