tình hình tội phạm tham nhũng nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
CỬ NHÂN LUẬT
NIÊN KHÓA (2009-2013)
Đề tài:
TÌNH HÌNH TỘI PHẠM THAM NHŨNG
NGUYÊN NHÂN VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA

Giảng viên hƣớng dẫn:
Nguyễn Chí Hiếu
Bộ môn Luật Tƣ pháp

Sinh viên thực hiện:
Phạm Quốc Huy
MSSV: 5095423
Lớp: Luật Tƣ Pháp 3-k35

Cần Thơ, tháng 5/2013

i


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên người viết xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy cô Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ đã tận tình truyền dạy cho người viết nguồn kiến thức sâu rộng
góp phần hoàn thành luận văn này. Và hơn hết, người viết xin gửi lời cảm ơn chân thành
đến thầy Nguyễn Chí Hiếu, người đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ và động viên người viết

trong suốt quá trình làm luận văn. Chân thành cảm ơn các tác giả của những bài viết,
sách, báo, tạp chí chuyên luận mà người viết đã sử dụng làm tài liệu trong quá trình
nghiên cứu.
Với điều kiện thời gian cho phép, khả năng nghiên cứu và kinh nghiệm thực tế còn
hạn chế, ắt hẳn luận văn sẽ có nhiều thiếu sót. Nhưng với sự nghiên cứu nghiêm túc, lòng
đam mê tìm tòi người viết hy vọng đóng góp ý kiến nhỏ của mình vào sự phát triển chung
của nền khoa học pháp lý. Rất mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo tận tình của quý thầy
cô, những người đi trước và những anh chị, độc giả quan tâm đến đề tài này.

Sinh viên thực hiện

Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
----- ...............................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày......tháng......năm 2013
Giảng viên hướng dẫn

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

----- ...............................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

Cần Thơ, ngày......tháng......năm 2013
Giảng viên phản biện


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

MỤC LỤC
----oOo---LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài. .................................................................................. 1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài. .............................................................................. 2
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài. ............................................................................... 2
4. phƣơng pháp nghiên cứu đề tài. ...................................................................... 3
5. Cơ cấu của đề tài. .............................................................................................. 3
CHƢƠNG 1: TÌM HIỂU CHUNG VỀ TÌNH HÌNH TỘI PHẠM THAM NHŨNG

..................................................................................................................................... 4
1.1 Khái quát chung về hành vi tham nhũng ...................................................... 4
1.1.1 Khái niệm về tham nhũng........................................................................... 4
1.1.2 Khái niệm tội phạm tham nhũng ................................................................ 8
1.1.3 Yếu tố cấu thành tội phạm tham nhũng ...................................................... 9
1.1.4 Lịch sử hình thành và phát triển của tội phạm tham nhũng ..................... 12
1.1.5 Hậu quả của việc tham nhũng .................................................................. 13
1.2 Tìm hiểu chung về tình hình tham nhũng ở Việt Nam hiện nay .............. 17
1.2.1 Thực trang về tình hình tham nhũng ở Việt Nam .................................... 17
1.2.2 Cơ cấu tội phạm tham nhũng .................................................................... 20
1.2.3 Tính chất, mức độ tội phạm tham nhũng .................................................. 24
CHƢƠNG 2: NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN TÌNH HÌNH TỘI PHẠM THAM
NHŨNG HIỆN NAY ............................................................................................... 27
2.1 Những hạn chế trong chính sách, pháp luật ............................................... 27
2.2 Những hạn chế trong quản lí, điều hành nền kinh tế và trong hoạt động của
các cơ quan Nhà nƣớc, tổ chức xã hội ............................................................... 30
2.3 Những hạn chế trong việc phát hiện và xử lí tham nhũng ........................ 36
2.4 Những hạn chế trong nhận thức, tƣ tƣởng của cán bộ, công chức cũng nhƣ
trong hoạt động bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ ............................................... 43
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HẠN CHẾ TÌNH HÌNH TỘI PHẠM THAM NHŨNG
................................................................................................................................... 48
3.1 Bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc .......................... 48
3.2 Công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị ..... 48
3.3 Quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp, việc chuyển đổi vị trí công tác
của cán bộ, công chức, viên chức ....................................................................... 51
3.4 Vấn đề minh bạch tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức ..................... 60


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

3.5 Chế độ trách nhiệm của ngƣời đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy
ra tham nhũng ..................................................................................................... 61
3.6 Giải pháp về mặt thanh tra, giám sát .......................................................... 64
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………..68


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.
Trong những năm qua, đất nước đã đạt được những thành tựu quan trọng trong
công cuộc đổi mới kinh tế - xã hội không ngừng phát triển, trật tự, an ninh, xã hội được
giữ vững, đời sống nhân dân ngày càng nâng cao nhất là trong giai đoạn Việt Nam đã trở
thành thành viên của tổ chức thương mại thế giới (WTO) đó là cơ hội tốt cho nước ta
phát triển, hợp tác giao lưu văn hóa khoa học – kỹ thuật với nhiều nước trên thế giới.
Cùng với mặt tích cực tình hình xã hội cũng bộc lộ những tiêu cực rất quan trọng đặc biệt
là nạn tham nhũng đã trở thành nguy cơ đe dọa và thách thức đối với sự tồn vong của
quốc gia, dân tộc. Tham nhũng diễn ra nghiêm trọng và ngày càng phổ biến, tính chất
phức tạp, thủ đoạn tinh vi và có nguy cơ ngày càng lớn, thể hiện ở số lượng tài sản của
Nhà nhà nước bị chiếm đoạt, thất thoát, số đối tượng vi phạm pháp luật, trong đó có
nhiều cá bộ, công chức thậm chí có cả một số cán bộ lãnh đạo cấp cao đã có hành vi tham
nhũng chiếm đoạt tài sản của Nhà nước. Đó là nhân tố ảnh hưởng đến kinh tế chính trị
gây mất đoàn kết nội bộ làm giảm uy tính của Đảng và Nhà nước trước nhân dân làm tha
hóa bản chất của một số cán bộ công chức.
Tham nhũng là một vấn đề chính trị - xã hội nóng bỏng, là quốc nạn của mọi thời
đại. Tệ tham nhũng xảy ra ở hầu hết các lĩnh vực, ở nhiều ngành, nhiều cấp và ngày càng

diễn ra theo chiều hướng không giảm, nghiêm trọng và gây ra nhiều tác hại nặng nề về
nhiều mặt: kinh tế, xã hội, chính trị, đạo đức, làm xói mòn lòng tin của nhân dân đối với
Đảng và Nhà nước, phá hoại mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, cản trở
công cuộc đổi mới, tiếp tay cho các thế lực thù địch lợi dụng chống phá ta, uy hiếp sự tồn
vong của chế độ ta. Nhận thức rõ tính nghiêm trọng của tệ tham nhũng trong tình hình
hiện nay, Đại hội VIII, IX của Đảng đã xác định tham nhũng là một trong các nguy cơ
lớn:“tình trạng tham nhũng, suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận
không nhỏ cán bộ đảng viên là rất nghiêm trọng. Nạn tham nhũng kéo dài trong bộ máy
của hệ thống chính trị và trong nhiều tổ chức kinh tế là một nguy cơ đe dọa sự sống còn
của chế độ ta”. Đại hội X lại tiếp tục khẳng định:“Hiện nay ở nước ta tình hình tham
nhũng lãng phí vẫn diễn ra nghiêm trọng ở nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều lĩnh vực với
phạm vi rộng, tính chất phức tạp gây hậu quả xấu về nhiều mặt, làm giảm sút lòng tin của
nhân dân là một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta”. Vì
vậy, chống tham nhũng là một nhiệm vụ cấp bách và hết sức quan trọng trong tình hình
hiện nay. Xét trên phạm vi thế giới, những năm gần đây hầu như nước nào cũng bị nạn
tham nhũng tấn công, tham nhũng và chống tham nhũng đã trở thành nhiệm vụ mang tính

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

1

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

chất quốc tế. Ở nước ta tham nhũng trở thành “quốc nạn”, là “giặc ngoại xâm” nguy hiểm
gây thiệt hại lớn cho đất nước trên nhiều phương diện.
Ở nước ta từ cơ chế quản lý tập trung quan liêu bao cấp chuyển sang cơ chế thị
trường có sự quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa là con đường hoàn toàn mới mẻ.

Những năm qua Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương chính sách cởi mở, tạo
điều kiện để các thành phần kinh tế phát triển. Tuy nhiên hệ thống pháp luật vẫn thiếu
đồng bộ, một số văn bản vừa mới ban hành đã sớm lac hậu với thực tiễn tạo nhiều sơ hở,
dễ bị lợi dụng. Mặt khác, bước vào cơ chế mới tâm lý nôn nóng là làm giàu có mặt tích
cực là động lực thúc đẩy xã hội phát triển, nhưng cũng có mặt tiêu cực là làm giàu cho
một số người bị tha hóa, đánh mất chính mình trong khát vọng làm giàu bẳng mọi giá,
bất chấp pháp luật đạo lý. Bộ máy Nhà nước của chúng ta trải qua các thời kỳ lịch sử
khác nhau chưa đủ thời gian va kinh nghiệm để cải cách kịp thời, do đó khi bước vào
thực hiện đường lối đổi mới của Đảng trên một số mặt đã bộc lộ không ít khuyết điểm,
tình hình đó cùng với hệ thống thủ tục hành chính rườm rà, bộ máy cồng kềnh tạo môi
trường dung dưỡng cho tệ quan liêu tham nhũng. Hệ thống cơ quan tư pháp, hành chính,
thanh tra, kiểm tra chất lượng và hiệu quả, hiệu lực chưa cao điều này đòi hỏi chúng ta
phải tích cực và chủ động chống tham nhũng có hiệu quả. Chính vì vậy người viết đã
chọn đề tài: “Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa”
để làm đề tài luận văn của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài.
Với mong muốn được tìm hiểu kỹ hơn về tội tham nhũng trong phạm vi của đề tài
“Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa”, người viết sẽ
trình bày những lý luận chung, các dấu hiệu pháp lý, tìm hiểu những bắt cặp và biện pháp
phòng ngừa tội phạm tham nhũng trong giai đoạn hiện nay, để từ đó ta có thể nâng cao
được hiểu biết của mình về tội phạm này và tuyên truyền cho những người xung quanh
tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm tham nhũng.
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài.
Đề tài “Tình hình tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa” là một đề
tài phức tạp vì nó liên quan đến lĩnh vực pháp quyền của Nhà nước. Trên cơ sở Bộ luật
Hình sự Việt Nam năm 2009; luật phòng chống tham nhũng 2005 sửa đổi, bổ sung 2012
và những tài liệu trong phạm vi pháp luật Việt Nam có liên quan. Đồng thời tham khảo
thực trạng tình hình tham nhũng của một số nước trên thế giới. Việc nghiên cứu đề tài với
mong muốn có thể đưa ra cách nhìn nhận đúng đắn về thực trạng tham nhũng hiện nay và
giải pháp mang tính cá nhân với hy vọng sẽ góp phần hạn chế ngăn chặn được tình trạng

này.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

2

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

4. phƣơng pháp nghiên cứu đề tài.
Để đạt được mục đích nghiên cứu đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu
như: So sánh, phân tích, tổng hợp, đối chiếu, thống kê… nhằm phân tích lý giải các vấn
đề nêu ra trong luận văn từ đó đề ra các biện pháp hữu hiệu đấu tranh có hiệu quả với tội
phạm tham nhũng trong giai đoạn hiện nay.
5. Cơ cấu của đề tài.
Luận văn gồm: lời nói đầu, phần kết luận, mục lục,danh mục tài liệu tham khảo thì
trong đó phần nội dung gồm 3 chương:
Chương 1: Tìm hiểu chung về tình hình tội phạm tham nhũng.
Chương 2: Những nguyên nhân dẫn đến tình hình tội phạm tham nhũng ở Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay.
Chương 3: Những giải pháp hạn chế tình hình tội phạm tham nhũng.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

3

SVTH: Phạm Quốc Huy

Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

Chƣơng 1
TÌM HIỂU CHUNG VỀ TÌNH HÌNH
TỘI PHẠM THAM NHŨNG
1.1 Khái quát chung về hành vi tham nhũng
1.1.1 Khái niệm về tham nhũng
Tham nhũng là thuật ngữ được sử dụng trong các văn bản pháp luật của Nhà nước
Việt Nam trong khoảng hai chục năm trở lại đây. Văn bản pháp luật sớm nhất của Nhà
nước sử dụng thuật ngữ “tham nhũng”, quy định việc xử lý hành vi tham nhũng là Quyết
định Số 240-HĐBT, ngày 26 tháng 6 năm 1990 về đấu tranh chống tham nhũng của Hội
đồng Bộ trưởng (nay là Chính Phủ) và Nghị quyết của Quốc Hội ngày 30 tháng 12 năm
1993 về Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng, chống buôn lậu. Tiếp
đó các văn bản pháp luật có hiệu lực pháp lý cao của Nhà nước quy định trực tiếp về vấn
đề đấu tranh chống tham nhũng lần lượt được ban hành như: Pháp lệnh chống tham
nhũng năm 1998; Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh chống tham
nhũng năm 2000; Luật phòng, chống tham nhũng năm 2005; Luật sửa đổi, bổ sung một
số điều của Luật phòng, chống tham nhũng năm 2012.
Trong hoạt động phòng, chống tham nhũng, các văn bản pháp luật hình sự có vai
trò đặc biệt quan trọng. Trong Bộ luật hình sự năm 1985 và các văn bản pháp luật hình sự
trước đó, chưa có văn bản nào sử dụng thuật ngữ “tham nhũng”. Thuật ngữ “tham nhũng”
lần đầu tiên được sử dụng văn bản pháp luật hình sự là trong Luật số 57/L-CTN sửa đổi,
bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự ngày 10 tháng 5 năm 1997. Theo Luật này, có
11 tội danh trong BLHS được xác định là “tội phạm tham nhũng”1.
Trong Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung 2009, các tội phạm về tham
nhũng được quy định thành mục riêng - Mục A, Chương XXI của Bộ luật Hình sự 1999
sửa đổi, bổ sung 2009 với 7 tội danh khác nhau. Trong quá trình hướng dẫn áp dụng các
quy định của pháp luật về đấu tranh chống tham nhũng (Quyết định của Chính phủ, Nghị
quyết của Quốc Hội, Bộ luật Hình sự…), các cơ quan có thẩm quyền như Toà án nhân

1

Theo Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự ngày 10 tháng 5 năm 1997, có 11 tội danh
được xác định là tội phạm tham nhũng, trong đó có 9 tội danh được sửa đổi từ quy định của BLHS năm 1985 bao
gồm: Tội tham ô tài sản xã hội chủ nghĩa - Điều 133; Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản xã
hội chủ nghĩa - Điều 134a Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa - Điều 137a;
Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của công dân - Điều 156; Tội lập quỹ trái phép - Điều 175; Tội
lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ Điều 221; Tội giả mạo trong công tác - Điều 224; Tội nhận
hối lộ - Điều 226; Tội đưa hối lộ, tội làm môi giới hối lộ - Điều 227; và 2 tội mới về tham nhũng được bổ sung là:
Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ - Điều 221a và Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng với người
khác để trục lợi - Điều 228a.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

4

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao… cũng có nhiều văn bản hướng dẫn việc xử
lý các hành vi tham nhũng, các tội phạm về tham nhũng.
Tham nhũng ngày nay không còn là vấn đề riêng của mỗi quốc gia mà đã trở
thành vấn đề toàn cầu. Tham nhũng đã và đang phá hoại sự phát triển ổn định và bền
vững của mỗi quốc gia. Các quốc gia trên thế giới đang cùng nhau thực hiện các biện
pháp mạnh mẽ để phòng ngừa và đấu tranh chống tham nhũng. Đó cũng là lý do khiến
nhiều quốc gia trên thế giới đã tham gia ký kết và áp dụng các biện pháp thực thi Công
ước của Liên Hiệp Quốc về chống tham nhũng (United Nations Convention Against

Corruption - viết tắt là: UNCAC)2.
Trước khi Công ước của Liên Hiệp Quốc về chống tham nhũng được thông qua,
các quốc gia châu Mỹ, châu Âu, châu Phi đã có sáng kiến cùng nhau thảo luận thông qua
công ước về tham nhũng, chống tham nhũng hoặc các tội phạm liên quan đến tham nhũng
như: Công ước liên châu Mỹ về chống tham nhũng do Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ
thông qua ngày 29/3/1996, Công ước chống tham nhũng liên quan đến công chức của các
nước châu Âu và công chức của các Quốc gia thành viên trong Liên hiệp châu Âu do Hội
đồng Liên hiệp châu Âu thông qua ngày 26/5/1997, Công ước chống hối lộ công chức
nước ngoài trong giao dịch kinh doanh do Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế thông qua
ngày 21/11/1977, Công ước luật hình sự về tham nhũng do Uỷ ban Bộ trưởng của Hội
đồng châu Âu thông qua ngày 27/1/1999, Công ước luật dân sự về tham nhũng do Uỷ
ban Bộ trưởng của Hội đồng châu Âu thông qua ngày 4/11/1999, Công ước của Liên
minh các nước châu Phi về phòng, chống tham nhũng do các nguyên thủ quốc gia Liên
minh châu Phi thông qua ngày 12/7/2003.
Đấu tranh chống tham nhũng là một việc rất khó và phức tạp. Để cuộc đấu tranh
chống tham nhũng đạt hiệu quả, đòi hỏi trước hết phải nhận diện được hành vi tham
nhũng, nhận thức đúng hành vi tham nhũng. Nói một cách khác là cần phải có khái niệm
tham nhũng thống nhất để dựa vào đó mỗi quốc gia có những quy định cụ thể về các
hành vi tham nhũng, tội phạm về tham nhũng và thực hiện các biện pháp phòng, chống
tham nhũng. Sự tương đồng trong nhận thức về hành vi tham nhũng còn cho phép các
quốc gia hợp tác có hiệu quả trong việc đấu tranh chống tham nhũng mà không làm ảnh
hưởng đến lợi ích quốc gia.
Trước khi các công ước về chống tham nhũng được thông qua, trên thế giới đã có
nhiều hội nghị, hội hảo quốc tế lớn bàn về đấu tranh chống tham nhũng như Hội nghị
quốc tế lần thứ nhất về chống tham nhũng diễn ra tại Washington (Mỹ) năm 1983; Hội
nghị quốc tế bàn về các biện pháp đấu tranh chống tham nhũng tại Bắc Kinh (Trung
2

Công ước Liên Hợp Quốc phòng chống tham nhũng được thông qua ngày 31 tháng 10 năm 2003, đến ngày 1 tháng
7 năm 2009, đã được 136 quốc gia trên thế giới phê chuẩn, tham gia. Ở Việt Nam, ngày 30/6/2009, Chủ tịch nước

Nguyễn Minh Triết đã phê chuẩn Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

5

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

Quốc) năm 1995. Trong các hội nghị này khái niệm tham nhũng là vấn đề được đưa ra
bàn thảo nhiều nhất. Các khái niệm tham nhũng được đưa ra với nhiều quan điểm khác
nhau như: “tham nhũng là sự lợi dụng quyền lực nhà nước để trục lợi riêng”; hoặc “Tham
nhũng bao hàm trong nội dung của nó cả tệ nạn hối lộ (nấp dưới hình thức “thù lao” để
quyến rũ người đang bị mắc nợ) và sự chiếm đoạt bất hợp pháp tài sản công cộng và biến
tài sản đó thành của riêng cá nhân”3.
Theo Ngân hàng Thế Giới (World Bank), tham nhũng là sự "lạm dụng quyền lực
công cộng nhằm lợi ích cá nhân". Tổ chức Minh bạch Quốc tế (Transparency
International - TI) cho rằng, tham nhũng là hành vi "của người lạm dụng chức vụ, quyền
hạn, hoặc cố ý làm trái pháp luật để phục vụ cho lợi ích cá nhân"4.
Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng là kết quả của nhiều nỗ lực
đàm phán nhưng cũng không đưa ra định nghĩa về tham nhũng, mà chỉ có một số điều
khoản mô tả các loại hành vi tham nhũng, đồng thời yêu cầu các quốc gia trong điều kiện
thực tế của mình có trách nhiệm nội luật hoá để xử lý nghiêm những hành vi tham nhũng
như: hối lộ, tham ô, biển thủ công quỹ hoặc hành vi của công chức lợi dụng chức vụ
quyền hạn chiếm đoạt tài sản, lợi dụng ảnh hưởng để trục lợi…
Ở Việt Nam, khái niệm tham nhũng được nhiều người: Nhà khoa học, nhà làm
luật và người áp dụng luật quan tâm nghiên cứu. Cho đến trước khi Luật phòng, chống
tham nhũng được ban hành đã có nhiều khái niệm khác nhau về tham nhũng được đưa ra

như: “Tham nhũng là hiện tượng những người có chức vụ quyền hạn cố tình làm trái với
những quy định chung nhằm vơ vét tài sản của công cho bản thân mình hoặc người
khác”; hoặc “Tham nhũng là hành vi lợi dụng quyền lực để nhũng nhiễu, lấy tiền của
của Nhà nước và nhân dân phục vụ cho lợi ích cá nhân”; hoặc “Tham nhũng là việc
những người trong bộ máy Đảng, Nhà nước, trong đơn vị kinh tế và tổ chức xã hội lợi
dụng địa vị công tác của mình để vụ lợi cho cá nhân, gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà
nước và của nhân dân”… 5
Tham nhũng là một hiện tượng xã hội có tính lịch sử, xuất hiện trong xã hội có
phân chia giai cấp và hình thành Nhà nước. Tham nhũng là một biểu hiện của sự lợi dụng
hay lạm dụng quyền lực Nhà nước, vì vậy, nó gắn liền với quyền lực Nhà nước và được
thực hiện bởi chủ thể được Nhà nước trao quyền. Giữa các quốc gia khác nhau, biểu hiện
của hành vi tham nhũng và quan niệm về tham nhũng cũng khác nhau. Trong một quốc
gia thì ở các giai đoạn lịch sử khác nhau, điều kiện xã hội và các chủ thể mang quyền lực
khác nhau thì hành vi tham nhũng cũng có những biểu hiện khác nhau. Vì vậy, việc đưa
3

GS.TS.Nguyễn Xuân Yêm, PGS.TS. Nguyễn Hoà Bình, TS. Bùi Minh Thanh (chủ biên), Phòng chống tham nhũng
ở Việt Nam và thế giới, Nxb CAND, Hà Nội 2007, Tr.20.
4
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia: Tại địa chỉ />5
Xem: GS.TS.Nguyễn Xuân Yêm, PGS.TS. Nguyễn Hoà Bình, TS. Bùi Minh Thanh, Sđd, tr.21, 22.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

6

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

ra được một khái niệm hay định nghĩa hoàn chỉnh phản ánh đúng bản chất của hành vi
tham nhũng và được chấp nhận rộng rãi là điều không đơn giản.
Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng có tên tiếng Anh là United
Nations Convention Against Corruption.
+ Theo tiếng Anh, Corruption có nghĩa là: Sự hư, thối, mục nát, sự đồi bại, tội lỗi,
hư hèn, sự mua chuộc, hối lộ...6
+ Theo tiếng Pháp, la corruption có nghĩa là : Sự làm hỏng, sự mua chuộc, sự hư
hỏng, sự đồi trụy7.
Theo giải thích của các Từ điển tiếng Anh và tiếng Pháp (nêu trên), chúng ta khó
có sự hình dung và nhận thức đầy đủ về tham nhũng cũng như bản chất và đặc điểm của
hành vi tham nhũng.
+ Theo Từ điển tiếng Việt, “tham nhũng” được hiểu là hành vi “lợi dụng quyền
hành để nhũng nhiễu nhân dân và lấy của”8.
+ Theo Từ điển giải thích thuật ngữ luật học, “tham nhũng” được hiểu là (hành vi)
lợi dụng chức vụ, quyền hạn hưởng lợi ích vật chất trái pháp luật, gây thiệt hại cho tài sản
của Nhà nước, tập thể, cá nhân, xâm phạm hoạt động đúng đắn của các cơ quan, tổ
chức”9.
+ Theo quy định của Pháp lệnh chống tham nhũng của Việt Nam năm 1998 thì
tham nhũng “là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn
đó để tham ô, hối lộ hoặc cố ý làm trái pháp luật vì động cơ vụ lợi, gây thiệt hại cho tài
sản của Nhà nước, tập thể và cá nhân, xâm phạm hoạt động đúng đắn của các cơ quan, tổ
chức”10.
+ Theo quy định tại khoản 2 Điều 1 Luật phòng, chống tham nhũng năm 2005 sửa
đổi, bổ sung năm 2012 khái niệm “tham nhũng” được hiểu: “là hành vi của người có
chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”11.
Trong Pháp lệnh chống tham nhũng năm 1998 và Luật phòng, chống tham nhũng
năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2012, khái niệm tham nhũng cũng được quy định khác
nhau. Sự khác nhau trong hai khái niệm này không phải ở độ dài của câu chữ mà là ở
nhận thức và quan niệm của nhà lập pháp về tham nhũng. Cũng giống như các nước khác

trên thế giới, tham nhũng ở Việt Nam có biểu hiện rất đa dạng dưới nhiều hình thức khác
nhau, trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

6

Võ Thiết Long, Trần Ngọc Hoàng, Từ điển Anh Việt, NxB Thanh Niên, 2002, Tr. 337.
Lê Thanh Phương và nhóm cộng tác, Từ điển Pháp-Việt Việt-Pháp, NxB Văn hóa thông tin, 2007, Tr.197.
8
Xem: Viện Ngôn ngữ (2000), Từ điển tiếng Việt, Hoàng Phê (chủ biên), Nxb. Đà Nẵng, tr. 910.
9
Xem: Trường Đại học Luật Hà nội (1999), Từ điển giải thích thuật ngữ luật học (Nguyễn Ngọc Hoà - Chủ biên),
Phần: Luật hình sự, Luật tố tụng hình sự, Nxb. CAND, Hà Nội, tr. 109.
10
Xem: Điều 1 Pháp lệnh chống tham nhũng năm 1998.
11
Xem thêm: Luật phòng, chống tham nhũng năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2012.
7

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

7

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

Như vậy, có khá nhiều khái niệm khác nhau để giải thích tội phạm nguy hiểm này,
nhưng nhìn chung đều cho chúng ta thấy một cách hiểu về tham nhũng là hiện tượng xã
hội tiêu cực được thể hiện bằng những hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi

cho cá nhân hoặc cho người khác dưới bất kỳ hình thức nào, gây thiệt hại cho tài sản của
tập thể, của công dân hoặc gây thiệt hại cho hoạt động đúng đắn của cơ quan Nhà nước,
tổ chức xã hội và lợi ích hợp pháp của công dân.
1.1.2 Khái niệm tội phạm tham nhũng
Cho tới nay, tham nhũng một hiện tượng xã hội tiêu cực đã trở thành một quốc
nạn của toàn xã hội nó gây tác động tiêu cực không nhỏ cho xã hội gây cho lòng dân làn
sóng bất bình, nó là biểu hiện của sự suy thoái đạo đức, vi phạm pháp luật… Khi mà
những hành vi tham nhũng đó gây ra thiệt hại đáng kể cho xã hội đủ các dấu hiệu để cấu
thành tội phạm thì phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Bộ luật Hình sự năm 1999
sửa đổi bổ sung năm 2009 thì loại tội phạm này được quy định ở Mục A – Chương XXI,
bao gồm các tội sau:
- Tội tham ô tài sản (Điều 278).
- Tội nhận hối lộ (Điều 279).
- Tội lạm dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt tài sản (Điều 280).
- Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ (Điều 281).
- Tội lạm dụng quyền trong khi thi hành công vụ (Điều 282).
- Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi
(Điều 283).
- Tội giả mạo trong công tác (Điều 284).
Theo khoản 1 – Điều 8 Bộ luật Hình sự quy định: “Tội phạm là hành vi nguy hiểm
cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009, do
người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc
lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ
kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp
của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các
quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự
pháp luật xã hội chủ nghĩa.
Qua khái niệm về tội phạm nói chung và phần các tội phạm về tham nhũng được
ghi nhận tại Mục A – Chương XXI có thể hiểu khái niệm về tội phạm tham nhũng như
sau: “Các tội phạm tham nhũng là những hành vi nguy hiểm cho xã hội xâm phạm hoạt

động đúng đắn và uy tín của cơ quan Nhà nước hoặc tổ chức xã hội, quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân nhằm trục lợi được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có chức
vụ quyền hạn đã lợi dụng hoặc lạm dụng chức vụ quyền hạn của mình thực hiện trong khi
GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

8

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

thi hành công vụ”. (“Người có chức vụ là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do hợp đồng
hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực
hiện một công vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện công vụ”)12.
1.1.3 Yếu tố cấu thành tội phạm tham nhũng
+ Khách thể của tội phạm tham nhũng:
Luật Hình sự Việt Nam trên cơ sở thừa nhận tính giai cấp của pháp luật nói chung
cũng như của luật Hình sự nói riêng khẳng định: “Khách thể của tội phạm gây thiệt hại là
hệ thống những quan hệ xã hội của chế độ có giai cấp được luật Hình sự của chế độ đó
bảo vệ”. Như vậy có thể hiểu khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội được luật Hình sự
bảo vệ và bị tội phạm xâm hại.
Khách thể của tội phạm là một trong bốn yếu tố quan trọng cấu thành tội phạm,
xác định đúng đắn khách thể của tội phạm cũng đồng nghĩa với việc xác định được tính
chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội. Ở đây, khách thể của tội phạm tham
nhũng là những hoạt động đúng đắn của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội, quyền và lợi
ích hợp pháp của công dân.
Ví dụ: A là cán bộ của hợp tác xã nông nghiệp, được hợp tác xã giao cho 100 triệu
đồng đi mua vật tư nông nghiệp. Khi nhận tiền, A đã dựng hiện trường giả bị mất trộm số
tiền này. Qua điều tra, A khai “số tiền 100 triệu đồng đang trôn ở sau vườn của A”. Từ đó

cho thấy A đã xâm hại đến hoạt động đúng đắn của cơ quan Nhà nước, xâm hại đến quan
hệ sở hữu, vi phạm điều 278 Bộ luật Hình sự 1999 sửa đổi, bổ sung 2009 về “tham ô tài
sản”.
Hoạt động đúng đắn của bộ máy Nhà nước, tổ chức xã hội là khái niệm rất chung
để chỉ mỗi cơ quan tổ chức thực hiện đúng nhiệm vụ của mình của pháp luật quy định.
Tùy theo nhiệm vụ của mỗi cơ quan, tổ chức được Nhà nước giao phó mà hoạt động
đúng đắn đó thực hiện ở một lĩnh vực khác nhau. Để bảo vệ hiệu quả hoạt động đúng đắn
của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội luật Hình sự chia thành các nhóm quan hệ xã hội
khác nhau, ví dụ: Nhóm tội xâm phạm sở hữu (Chương XIV – Bộ luật Hình sự năm 1999
sửa đổi bổ sung năm 2009), nhóm các tội xâm phạm hoạt động tư pháp (Chương XXII –
Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung 2009), nhóm các tội về chức vụ thì được quy
định tại Chương XXI trong đó có tội phạm về tham nhũng được quy định tại mục A.
Tuy nhiên, khách thể của tội phạm tham nhũng còn bao gồm các quyền và lợi ích
hợp pháp của công dân và uy tín của các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội.
+ Mặt khách quan của tội phạm tham nhũng:

12

Quy định tại Điều 277 Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung 2009.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu

9

SVTH: Phạm Quốc Huy


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

Mặt khách quan của tội phạm là mặt bên ngoài của tội phạm, bao gồm những biểu

hiện của tội phạm diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài thế giới khách quan mà con người có thể
trực tiếp nhận biết được đó là:
- Hành vi khách quan nguy hiểm cho xã hội.
Hành vi tham nhũng là một dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Nếu không
có hành vi thực hiện tội phạm thì không có dấu hiệu khác và cũng không có tội phạm.
Hành vi ở đây có thể là hành động hoặc không hành động. Nhưng nó được gắn chặt với
người có chức vụ quyền hạn và chỉ do những người có chức vụ quyền hạn thực hiện
trong khi thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước giao cho.
Hành vi phạm tội qua hành động là sự tác động trái pháp luật, gây thiệt hại đáng
kể cho hoạt động đúng đắn của cơ quan Nhà nước và tổ chức xã hội, quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân được luật Hình sự bảo vệ. Ví dụ: Thẩm phán nhận hối lộ của bị cáo để
cho bị cáo được hưởng án treo; Điều tra viên nhận hối lộ của bị can đang bị tạm giam để
đề xuất thay đổi biện pháp tạm giam thành biện pháp cấm đi khỏi nơi cu trú…
Hành vi phạm tội không qua hành động là cách xử sự tiêu cực của người có chức
vụ quyền hạn. Họ không thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao hoặc có thực hiện
nhưng không đầy đủ nên đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho lợi ích Nhà nước, tổ chức xã
hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Ví dụ: A là Điều tra viên được giao nhiệm
vụ xử lý vụ tai nạn giao thông do B gây ra, A đã nhận của B 10 triệu đồng sau đó không
đề nghi ra quyết định khởi tố vụ án.
- Hậu quả nguy hiểm cho xã hội.
Dấu hiệu tiếp theo thuộc mặt khách quan của tội phạm tham nhũng là hậu quả của
hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn của những người có chức vụ quyền hạn để phạm tội.
Hậu quả do tội phạm tham nhũng gây ra có thể chia làm hai trường hợp:
+ Hậu quả vật chất: Là sự hao hụt của tiền, hàng hóa, vật tư… Thiệt hại này có thể
được xác định bằng các đại lượng cụ thể có thể nhìn thấy và tính toán được,
+ Hậu quả phi vật chất: Là những thiệt hại không thể đo đếm, xác định được bằng
các đại lượng cụ thể đó là sự suy giảm lòng tin của nhân dân, mất uy tín với nhân dân của
các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội.
- Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả.
Một dấu hiệu bắt buộc khác trong mặt khách quan của tội phạm tham nhũng cũng

có cấu thành vật chất là mối quan hệ nhân quả giữa hành vi phạm tội của người có chức
vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và hậu quả do tội phạm đó gây ra. Hành vi phạm
tội là nguyên nhân trực tiếp làm phát sinh hậu quả, người phạm tội chỉ chịu trách nhiệm
về hành vi của mình khi xác định hậu quả xảy ra là hậu quả tất yếu phát sinh từ hành vi
đó.
GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

10

SVTH: Phạm Quốc


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

- Các điều kiện bên ngoài của việc thực hiện hành vi phạm tội: Công cụ, phương
tiện, phương pháp, thủ đoạn, thời gian địa điểm phạm tội.
+ Chủ thể của tội phạm tham nhũng:
Như chúng ta đã biết, chủ thể của tội phạm tham nhũng là một loại chủ thể đặc
biệt, đòi hỏi đó là những người có chức vụ, quyền hạn. Ở đây, ngoài dấu hiệu đầy đủ
năng lực trách nhiệm hình sự (là những người không thuộc Điều 13 Bộ luật Hình sự 1999
sửa đổi, bổ sung năm 2009)13, bắt buộc phải có dấu hiệu là người có chức vụ quyền hạn.
Điều 277 Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung 2009 quy định: “Người có chức vụ
là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng
lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện một công vụ nhất định và có quyền
hạn nhất định trong khi thực hiện công vụ”.
Có thể thấy người có chức vụ quyền hạn có một số đặc điểm sau:
- Là người được giữ chức vụ thường xuyên hoặc tạm thời trong cơ quan Nhà
nước, tổ chức xã hội. Chức vụ này có thể do bổ nhiệm hoặc do bầu cử, hợp đồng hoặc
hay hình thức khác (ủy quyền, đại diện), có hưởng lương hoặc không hưởng lương Nhà

nước.
- Là người thực hiện một trong các chức năng: Đại diện quyền lực Nhà nước, tổ
chức điều hành quản lý hành chính hoặc chức năng tổ chức sản xuất kinh doanh theo
công vụ đã được giao cho họ.
- Là những người thực hiện trách nhiệm nhất định theo thẩm quyền chuyên môn
mà họ đảm nhận.
+ Mặt chủ quan của tội phạm tham nhũng:
Mặt khách quan là những biểu hiện ra bên ngoài của tội phạm. Vậy mặt chủ quan
là hoạt động tâm lý bên trong của tội phạm và nó luôn gắn liền với các biểu hiện bên
ngoài của tội phạm. Nội dung của mặt chủ quan bao gồm: Lỗi, động cơ và mục đích
phạm tội.
Trong các tội phạm tham nhũng, người có chức vụ quyền hạn đã nhận thức được
tính nguy hiểm cho Nhà nước, cho xã hội, cho công dân của hành vi trái luật do mình gây
ra và thấy trước được hậu quả xảy ra. Khi người có chức vụ quyền hạn nhận thức được
hành vi của mình là trái với công vụ được giao thể hiện người đó đã vì lợi ích của riêng

13

1. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất
khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với
người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.
2. Người phạm tội trong khi có năng lực trách nhiệm hình sự, nhưng đã lâm vào tình trạng qui định tại khoản 1
Điều này trước khi bị kết án, thì cũng được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, người đó có
thể phải chịu trách nhiệm hình sự.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

11

SVTH: Phạm Quốc


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

mình là trái với công vụ được giao thể hiện người đó đã vì lợi ích của riêng mình chứ
không hoạt động vì lợi ích chung, chỉ biết đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích tập thể họ có
thể làm nhiều cách thức, con đường khác nhau sao cho mang lại những lợi ích mà họ
mong muốn. Như vậy, đương nhiên tội phạm tham nhũng luôn được thực hiện dưới hình
thức lỗi cố ý trực tiếp, nhằm động cơ vụ lợi cá nhân.
1.1.4 Lịch sử hình thành và phát triển của tội phạm tham nhũng
Ở Việt Nam, nhà nước Việt Nam từ thời phong kiến đã rất quan tâm đến việc đấu
tranh chống những hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ quyền hạn mưu lợi cá nhân gây
thiệt hại cho nhà nước và công dân. Trong số các văn bản pháp luật của nhà nước phong
kiến Việt Nam còn lưu lại đến ngày nay thì Quốc Triều Hình Luật (Luật Hình Thời Lê) 14
và Hoàng Việt Luật Lệ (Luật Hình Thời Nguyễn) 15 là hai bộ luật đồ sộ trong đó mỗi bộ
luật đều có nhiều điều luật quy định hành vi phạm tội của quan lại sử dụng quyền lực
mưu lợi cá nhân.
Trong Bộ Quốc Triều Hình Luật, nhà làm luật không đặt tên tội danh, không quy
định “tội tham nhũng” hay “tội phạm về tham nhũng” nhưng những hành vi tham nhũng
(theo cách gọi hiện nay) đã được quy định trong nhiều điều luật. Ví dụ, khi quy định việc
xử phạt, quan chủ ty “ăn tiền” để làm việc trái pháp luật thì “phải ghép vào tội ăn tiền mà
xoá tội hay gán tội cho người ta trái sự thực” (Điều 137); hoặc “Quan ty làm trái pháp
luật mà ăn hối lộ từ một quan đến 9 quan thì xử tội biếm hay bãi chức, từ 10 đến 19 quan
thì xử tội đồ hay lưu, từ 20 quan trở lên thì xử chém…” (Điều 138); các hành vi lợi dụng,
lạm dụng chức vụ, quyền hạn làm trái pháp luật như “sách nhiễu tiền của”, “nhũng
nhiễu”, “yêu sách lấy của dân” còn được quy định tại các Điều 184, 304, 326 Bộ Quốc
Triều Hình Luật...16 Việc quy định xử lý những hành vi nêu trên cho thấy Nhà nước
phong kiến Việt Nam có sự quan tâm rất lớn đến việc đấu tranh chống hành vi của quan
lại lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái pháp luật xâm phạm lợi ích của Nhà nước và lợi

ích của công dân - tội phạm về tham nhũng (theo cách gọi của Bộ luật Hình sự Việt Nam
hiện nay).
Tương tự Bộ Quốc Triều Hình Luật, trong Hoàng Việt Luật Lệ, thuật ngữ “tham
nhũng” cũng chưa được sử dụng, nhưng trong bộ luật này cũng có nhiều điều luật quy
định về hành vi của quan lại lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái pháp luật xâm phạm lợi
ích của nhà nước hoặc của công dân (tội phạm về tham nhũng) như tội: nhận hối lộ (nhận
đút lót); lợi dụng chức, quyền để chiếm đoạt của công; quan lại lợi dụng việc công để tự
14

Quốc Triều Hình Luật (Luật Hình Thời Lê), trong dân gian còn gọi là Luật Hồng Đức (vì được cho rằng Bộ luật
được ban hành dưới thời vua Lê Thánh Tông, niên hiệu Hồng Đức (1470-1497), là bộ luật đồ sộ, chính thống và
quan trọng nhất của triều đại nhà Lê nước ta (1428-1788) bao gồm 6 quyển, 13 chương với 722 điều luật.
15
Hoàng Việt Luật Lệ do Vua Gia Long ban hành năm 1812 bao gồm 398 điều luật.
16
Xem thêm: Viện sử học, Quốc Triều Hình Luật (Luật hình triều Lê), Nxb Pháp lý 1991.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

12

SVTH: Phạm Quốc


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

ý gom tài vật cho mình, quan lại, quản quân rút bớt tiền lương lính và đồ vua ban
thưởng… (Điều 1, Điều 2, Điều 9 Quyển 17…)17.
Ngay sau khi nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời, Đảng và Nhà nước ta rất

quan tâm đấu tranh chống tham nhũng – hành vi lợi dụng chức, quyền, chiếm đoạt tài
sản, gây thiệt hại cho Nhà nước hoặc công dân. Bác Hồ từng nói: “Tham ô, ăn cắp của
công làm của tư, đục khoét của nhân dân, ăn bớt của bộ đội, tiêu ít mà khai nhiều, lợi
dụng của chung, của Chính phủ làm quỹ riêng cho địa phương mình, đơn vị mình cũng là
tham ô...”18. .Hơn một năm sau khi Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà được thành
lập, ngày 27/11/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kí ban hành Sắc lệnh số 223 quy định
trừng trị các tội đưa, nhận hối lộ, phù lạm và biển thủ công quỹ. Đây là văn bản pháp luật
hình sự đầu tiên quy định trừng trị một số tội phạm về tham nhũng. Các tội được quy
định trong Sắc lệnh này bao gồm: Tội đưa hối lộ cho công chức, tội công chức nhận hối
lộ, tội công chức phù lạm và tội công chức biển thủ công quỹ hay của công dân. Các tội
tham ô tài sản, nhận hối lộ và các tội khác (có tính chất tham nhũng) tiếp tục được quy
định trong các văn bản pháp luật hình sự có hiệu lực pháp lý cao như: Pháp lệnh trường
trị các tội xâm phạm sở hữu xã hội chủ nghĩa ngày 21/10/1970; Pháp lệnh trừng trị tội hối
lộ ngày 20/5/1981, Bộ luật hình sự năm 1985… Sự ra đời của Quyết định Số 240-HĐBT
ngày 26 tháng 6 năm 1990 của Hội đồng Bộ trưởng, Pháp lệnh chống tham nhũng năm
1998, Luật phòng, chống tham nhũng năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2012 và Bộ luật
hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009, khái niệm “tham nhũng” chính thức được
sử dụng. Các hành vi tham nhũng đã và đang phát sinh, phát triển mạnh tạo thành tệ nạn
xã hội nguy hiểm. Các hành vi tham nhũng có mức độ nguy hiểm cao, xâm phạm nghiêm
trọng hoạt động đúng đắn của cơ quan, tổ chức, xâm phạm lợi ích Nhà nước, lợi ích của
công dân - tội phạm về tham nhũng. Tội phạm về tham nhũng chính thức được quy định
trong các văn bản pháp luật của Nhà nước. Điều này thể hiện sự quan tâm đặc biệt của
Nhà nước Việt Nam đối với cuộc đấu tranh chống tham nhũng, răn đe mạnh mẽ đối với
những hành vi tham nhũng, phát huy tinh thần tích cực, chủ động và trách nhiệm của mọi
công dân trong cuộc đấu tranh chống tệ nạn xã hội tiêu cực và loại tội phạm nguy hiểm
này.
1.1.5 Hậu quả của việc tham nhũng
Tham nhũng hiện nay đang là vấn đề nhức nhối của tất cả các quốc gia trên thế
giới không phân biệt giàu nghèo, chế độ chính trị. Nó là căn bệnh của bộ máy Nhà nước
có tác động tiêu cực tới tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội – kinh tế - chính trị. Tham

17

Xem: Nguyễn Q. Thắng - Nguyễn Văn Tài (dịch), Hoàng Việt Luật Lệ, tập V (bản dịch) Nxb. Văn hoá Thông tin, Hà Nội, 1994, tr. 856 và các trang tiếp theo.
18
Xem: Văn Viễn, Bác Hồ nói về chống tham ô, lãng phí quan liêu, website: Báo điện tử Đảng cộng sản
Việt Nam: />
GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

13

SVTH: Phạm Quốc


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

nhũng là nguyên nhân chủ yếu gây đói nghèo và là rào cản rất lớn của sự phát triển kinh
tế của mỗi quốc gia. Hậu quả của tham nhũng gây ra có thể làm hủy hoại các giá trị
truyền thống văn hóa và đạo đức của dân tộc, làm tê liệt bộ máy Nhà nước của quốc gia
thậm chí làm sụp đỗ cả một chế độ xã hội.
- Hậu quả về kinh tế: Tham nhũng làm chậm phát triển kinh tế của đất nước là
nguy cơ làm cho nước ta tục hậu về kinh tế. Tham nhũng làm thất thoát đáng kể đến ngân
sách Nhà nước, tiền đóng góp từ mồ hôi, nước mắt của nhân dân, tham nhũng dẫn đến
năng suất lao động xã hội giảm sút, giá thành sản phẩm tăng cao, khả năng cạnh tranh
của kinh tế của đất nước đã yếu kém mà còn yếu kém hơn. Nguy hại hơn tham nhũng sẽ
làm suy giảm thậm trí sẽ làm triệt tiêu động lực của lao động.
Tham nhũng gây thiệt hại rất lớn về tài sản của Nhà nước, của tập thể và của công
dân. Ở nước ta, trong thời gian qua, nạn tham nhũng diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của
đời sống xã hội, gây thiệt hại lớn đến tài sản của Nhà nước, tiền của, thời gian, công sức
của nhân dân. Giá trị tài sản bị thiệt hại, bị thất thoát liên quan tới tham nhũng của mỗi vụ

lên tới hàng chục, hàng trăm, thậm chí là hàng ngàn tỉ đồng. Đó là những con số lớn và
đáng lo ngại so với số thu ngân sách hằng năm của nước ta. Hậu quả của hành vi tham
nhũng không chỉ là việc tài sản, lợi ích của Nhà nước, của tập thể hoặc của cá nhân bị
biến thành tài sản riêng của người thực hiện hành vi tham nhũng, mà nguy hiểm hơn,
hành vi tham nhũng còn gây thiệt hại, gây thất thoát, lãng phí một lượng lớn tài sản của
Nhà nước, của tập thể, của công dân. Ở mức độ thấp hơn, việc một số cán bộ, công chức
quan liêu, sách nhiễu đối với nhân dân trong khi thực thi công vụ, lạm dụng quyền hạn
trong khi thi hành công vụ khiến cho nhân dân phải mất rất nhiều thời gian, công sức,
tiền bạc để có thể thực hiện được công việc của mình như: xin cấp các loại giấy phép,
giấy chứng nhận, hoặc các loại giấy tờ khác... Nếu xét từng trường hợp một thì giá trị vật
chất bị lãng phí có thể không quá lớn, nhưng nếu tổng hợp những vụ việc diễn ra thường
xuyên, liên tục trong đời sống hằng ngày của nhân dân thì con số bị thất thoát đã ở mức
độ nghiêm trọng.
- Hậu quả về xã hội: Tham nhũng xâm phạm, thậm chí làm thay đổi, đảo lộn
những chuẩn mực đạo đức xã hội, tha hoá đội ngũ cán bộ, công chức Nhà nước Trước
những lợi ích bất chính đã hoặc sẽ có được khi thực hiện hành vi tham nhũng, nhiều cán
bộ, công chức đã không giữ được phẩm chất đạo đức của người cán bộ cách mạng,
không phục vụ nhân dân mà hướng tới các lợi ích bất chính, bất chấp việc vi phạm pháp
luật, làm trái công vụ, trái lương tâm, đạo đức nghề nghiệp. Vì vậy, tham nhũng không
chỉ phát sinh ở trong các lĩnh vực kinh tế, tài chính, ngân hàng, đầu tư, xây dựng cơ
bản, quản lý đất đai… mà còn có xu hướng lan sang các lĩnh vực từ trước tới nay ít có
khả năng xảy ra tham nhũng như: văn hoá, y tế, giáo dục, thể dục, thể thao... Thậm chí,
GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

14

SVTH: Phạm Quốc

Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

cả những lĩnh vực lẽ ra không thể có tham nhũng, cả dưới góc độ đạo đức và pháp luật,
như lĩnh vực phúc lợi xã hội hay bảo vệ pháp luật. Hành vi tham nhũng xảy ra không ít
trong các chương trình trợ cấp cho thương binh, liệt sĩ, các gia đình chính sách; tham
nhũng tiền, hàng hoá cứu trợ xã hội, trong cả xét duyệt công nhận di tích lịch sử, văn
hoá, thi đua khen thưởng. Thậm chí tham nhũng còn xảy ra trong các cơ quan bảo vệ
pháp luật.
Điều đáng báo động là việc tham nhũng dường như đã trở thành bình thường trong
quan niệm của một số cán bộ, công chức. Đó chính là biểu hiện của sự suy thoái, xuống
cấp về đạo đức một cách nghiêm trọng. Hơn thế, tham nhũng còn xâm phạm những giá
trị đạo đức truyền thống của dân tộc, khi người thực hiện hành vi tham nhũng có khi là
giáo viên, bác sĩ, những người hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hoá, xã hội những người xây dựng đời sống, nền tảng tinh thần cho xã hội.
- Hậu quả về chính trị: Tham nhũng là trở lực lớn đối với quá trình đổi mới đất
nước và làm xói mòn lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, đối với sự nghiệp
xây dựng đất nước, tiến lên chủ nghĩa xã hội tinh thần đổi mới đất nước một cách toàn
diện đã mang đến cho đất nước ta thế và lực mới. Những điều chỉnh đúng đắn về chiến
lược và sách lược đã phát huy tác dụng của nó và tạo đà cho sự phát triển kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, tình trạng tham nhũng lại là một trở lực lớn đối với quá trình này. Quan điểm
và tư duy đổi mới cùng với cơ chế, pháp luật đúng đắn, phù hợp đã bị tệ tham nhũng làm
cho méo mó. Đối tượng tham nhũng đã lợi dụng sự thông thoáng của cơ chế, chính sách
để thực hiện hành vi tham nhũng. Ngược lại, kẻ tham nhũng lại lợi dụng yêu cầu tăng
cường kiểm tra, giám sát và các biện pháp khác để doạ dẫm, đòi hối lộ của các đối tượng
bị thanh tra, kiểm tra. Cơ chế, chính sách đã trở thành công cụ để thực hiện những lợi ích
cá nhân.
Trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài, tham nhũng sẽ làm nản lòng các nhà đầu tư nếu
chúng ta không có biện pháp kịp thời ngăn chặn và đẩy lùi mặc dù Việt Nam được coi là
quốc gia ổn định, an toàn về chính trị, xã hội. Nhìn vào những thành quả của việc đổi mới
có thể nhận thấy chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng là đúng đắn nhưng khi thực
hiện thì bị cản trở rất nhiều do người thực hiện xuất phát từ mưu lợi cá nhân. Mặc dù

công cuộc cải cách hành chính đã đạt được những tiến bộ bước đầu nhưng cho đến nay,
cần thừa nhận rằng, tính phục vụ và tính công tâm nhìn chung vẫn còn là một điều xa lạ
của nền hành chính nước ta. Pháp luật về doanh nghiệp và kinh doanh của chúng ta đã
được sửa đổi, bổ sung tạo ra hành lang pháp lý thông thoáng, cởi mở, tạo điều kiện thuận
lợi cho người dân sản xuất, kinh doanh nhưng trên thực tế các doanh nghiệp vẫn gặp rất
nhiều khó khăn. Luật đất đai thường xuyên được sửa đổi, bổ sung nhưng trong quá trình
thực hiện vẫn xảy ra rất nhiều vi phạm; chính sách ưu tiên cho con em dân tộc miền núi
GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

15

SVTH: Phạm Quốc


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

trong quá trình cử tuyển vào đại học, xét tuyển vào làm công chức, viên chức trong các
cơ quan Nhà nước đã bị biến thành đặc quyền, đặc lợi của con cháu những người có
chức, có quyền hoặc của những kẻ có tiền, chính sách thưởng điểm cho học sinh giỏi khi
thi vào đại học bị lợi dụng và trở thành cơ hội cho nạn mua bán điểm hoạt động…
Hiện nay, tình hình tham nhũng ở nước ta đã ở mức nghiêm trọng, đáng báo động.
Tham nhũng không chỉ xảy ra ở cấp Trung ương, ở những chương trình, dự án lớn mà
còn xuất hiện nhiều trong các cấp chính quyền cơ sở - là cơ quan tiếp xúc với nhân dân
hằng ngày, giải quyết những công việc liên quan trực tiếp đến lợi ích của nhân dân.
“Tham nhũng lớn” bị phát hiện ngày càng tăng về số lượng, mức độ thiệt hại, thất thoát.
Đi cùng với nó, nhiều vụ “tham nhũng nhỏ” diễn ra công khai. Điều đó làm giảm lòng
tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, gây ra sự bất
bình, bức xúc, thậm chí phản ứng của nhân dân đối với chính quyền
Tác hại nguy hiểm của tệ tham nhũng, lãng phí gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu

quả của việc thực hiện chủ trương, chính sách về kinh tế - xã hội hoặc một nhiệm vụ
quản lý nhất định của Nhà nước. Tổng quát hơn, sự nghiệp cách mạng xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Nhân dân chính là
động lực, chủ thể, mục đích của cách mạng. Để nhân dân mất niềm tin, tức là chúng ta đã
đánh mất một sức mạnh vô cùng to lớn, thậm chí có tính chất quyết định đối với sự
nghiệp cách mạng. Năm 1992, tại Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng
khoá VII, đã nêu: “Tệ tham nhũng, hối lộ, ăn chơi phung phí tài sản của nhân dân rất
nghiêm trọng và kéo dài. Những hiện tượng đó gây tác hại rất lớn, làm tổn hại thanh danh
của Đảng19. Tháng 1-1994, Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khoá VII đánh giá
lại: “Tệ quan liêu, tham nhũng và suy thoái về phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán
bộ, đảng viên làm cho bộ máy của Đảng và Nhà nước suy yếu, lòng tin của nhân dân đối
với Đảng, đối với chế độ bị xói mòn”20. Tháng 4-2001, Đại hội Đảng lần thứ IX lại tiếp
tục khẳng định: “Điều cần nhấn mạnh là: tình trạng tham nhũng và sự suy thoái về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đang cản
trở việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, gây bất bình và làm giảm
lòng tin trong nhân dân”21. “Nạn tham nhũng diễn ra nghiêm trọng, kéo dài, gây bất bình
trong nhân dân và là một nguy cơ lớn đe doạ sự sống còn của chế độ ta"22. Nghị quyết số
14 ngày 15-5-1996 của Bộ Chính trị “về lãnh đạo cuộc đấu tranh chống tham nhũng” đã
19

Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành Trung ương khoá VII, Nxb. Chính trị quốc
gia, 1992, tr.26.
20
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII, Nxb. Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 1997, tr.68.
21
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, 2001, tr.50.
22
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001,
tr.67.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

16

SVTH: Phạm Quốc


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

nêu khái quát tác hại của tệ tham nhũng như sau: "Tình trạng tham nhũng đã và đang gây
ra hậu quả hết sức nghiêm trọng, làm xói mòn bản chất của Đảng và Nhà nước, làm tha
hoá đội ngũ cán bộ, đảng viên, tiếp tay cho các thế lực thù địch lợi dụng chống phá ta, uy
hiếp sự tồn vong của chế độ"23. Nghị quyết số 04/NQ-TW ngày 21-8-2006 của Hội nghị
lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X về tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí tiếp tục nhấn mạnh: “Tham
nhũng, lãng phí vẫn diễn ra nghiêm trọng ở nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều lĩnh vực với
phạm vi rộng, tính chất phức tạp, gây hậu quả xấu về nhiều mặt, làm giảm sút lòng tin
của nhân dân, là một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ
ta”.
1.2 Tìm hiểu chung về tình hình tham nhũng ở Việt Nam hiện nay
1.2.1 Thực trang về tình hình tham nhũng ở Việt Nam
Tham nhũng là “quốc nạn” không chỉ đối với Việt Nam mà còn là quốc nạn của
nhiều quốc gia trên thế giới. Hiện nay nhiều nước đã nhận thức rằng tham nhũng là vấn
đề liên quan đến sự sống còn đến nền văn minh của một quốc gia dân tộc. Tham nhũng
gây lãng phí về nguồn tài nguyên kinh tế, làm lung lay cơ sở ổn định chính trị của Đất
nước, phá hoại việc thực thi pháp luật, cản trở sự phát triển kinh tế, ô nhiễm nguồn không
khí xã hội. Có thể tham nhũng ngày càng trở thành nhân tố nguy hiểm làm mất ổn định
xã hội, là rào cản để phát triển nền kinh tế của một quốc gia. Chống tham nhũng đã thành

trào lưu của thế giới, xuất phát từ nhu cầu tất yếu phát triển toàn diện nền kinh tế chất
lượng cao, là điều kiện căn bản đảm bảo cho sự phát triển hài hòa giữa kinh tế và chính
trị của một quốc gia.
Nhận thức được hình thành tham nhũng trên Thế giới định kỳ hằng năm, Tổ chức
minh bạch Quốc tế (INTERNATIONAL TRANSPARENCY – TI) có trụ sở tại Đức khảo
sát để đánh giá xếp hạn về tham nhũng ở các nước. Ngày 5/12, Tổ chức Minh bạch Quốc
tế công bố Chỉ số cảm nhận tham nhũng 2012 (CPI 2012) và xếp hạng 176 quốc gia và
vùng lãnh thổ trên thế giới trên cơ sở cảm nhận về tham nhũng trong khu vực công. Theo
đó, Việt Nam đứng thứ 123/176, đạt 31/100 điểm (0 chỉ mức độ tham nhũng cao và 100
là rất trong sạch). Theo chỉ số CPI 2011 của Tổ chức minh bạch Quốc tế, Việt Nam đạt
2,9 điểm, đứng thứ 112/183 quốc gia và vùng lãnh thổ được đánh giá. Tuy nhiên, CPI
2012 được xây dựng theo phương pháp luận cải tiến của Tổ chức minh bạch Quốc tế, với
thang điểm 0 - 100, để cho phép các nước trong bảng chỉ số so sánh được điểm số CPI
của nước mình theo thời gian. Điều này cũng có nghĩa là điểm số CPI 2012 sẽ không thể
so sánh được với điểm số CPI 2011 và các năm trước đó. Việc so sánh điểm số giữa các
23

Ban Nội chính Trung ương: Một số văn bản của Đảng về phòng chống tham nhũng, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2005, tr.204-205.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

17

SVTH: Phạm Quốc


Đề tài: Tình hình tội phạm tham nhũng – Nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa

năm chỉ có thể thực hiện được từ năm 2013. Đan Mạch, Phần Lan và Niu Di-lân dẫn đầu
CPI 2012 với 90 điểm mỗi nước, nhờ các hệ thống cho phép tiếp cận thông tin mạnh mẽ
và các quy định điều chỉnh hành vi của công chức. Tại khu vực châu Á - Thái Bình
Dương, 5 quốc gia và vùng lãnh thổ có xếp hạng cao nhất là: Niu Di-lân (1/176 với 90
điểm), Xin-ga-po (5/176 với 87 điểm), Ốt-xtơ-rây-li-a (7/176 với 85 điểm), Hồng Kông
(14/176 với 77 điểm), Nhật Bản (17/176 với 74 điểm)24.

Bảng xếp hạng CPI 2012 khu vực châu Á - Thái Bình Dƣơng
Theo đánh giá của Tổ chức minh bạch Quốc tế thông qua CPI 2012, tham nhũng
vẫn tiếp tục hoành hành trên toàn thế giới. 2/3 trong số 176 quốc gia và vùng lãnh thổ
được xếp hạng trong bảng chỉ số CPI 2012 đạt điểm dưới 50. Áp-ga-nix-tan, CHDCND
Triều Tiên và Xô-ma-lia đứng cuối bảng xếp hạng, cùng vị trí 174 với 8/100 điểm. Các
nước khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cuộc
khủng hoảng kinh tế, tài chính cũng là những nước có vị trí kém trong bảng chỉ số CPI
2012.

24

Http://www.phongchongthamnhung.vn/Detail/tabid/204/language/vi-VN/CatID/1/ContentID/2329/Default.aspx.

GVHD: Nguyễn Chí Hiếu
Huy

18

SVTH: Phạm Quốc