phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (fdi) vào tỉnh vĩnh long giai đoạn 2000 2013

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH
----------&----------

NGUYỄN HẢI NHẤT PHONG

PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN VIỆC THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP
NƯỚC NGOÀI (FDI) VÀO TỈNH VĨNH LONG
GIAI ĐOẠN 2000 - 2013
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành Kinh tế học
Mã số ngành: 52310101
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
NGUYỄN THỊ KIM HÀ

11-2013


LỜI CẢM TẠ
-----Trải qua hơn ba tháng nghiên cứu và làm đề tài luận văn tốt nghiệp, tôi đã gặp rất
nhiều khó khăn và thử thách, đến nay tôi cũng đã hoàn thành đề tài nghiên cứu của
mình. Được kết quả như ngày hôm nay cũng là nhờ công ơn của thầy cô khoa Kinh tế
& Quản trị kinh doanh trường Đại học Cần Thơ đã nhiệt tình dạy dỗ và cung cấp kiến
thức cho tôi trong hơn ba năm học qua, những kiến thức đó đã đóng góp rất nhiều
trong đề tài nghiên cứu này. Đặc biệt, tôi chân thành cảm ơn Cô Nguyễn Thị Kim Hà,
nhờ sự chỉ dẫn của cô tôi mới có thể hoàn thành luận văn này một cách tốt nhất.
Xin chân thành cảm ơn người bạn thân, người đã góp ý kiến và giúp đỡ tôi trong
quá trình thực hiện đề tài này.
Xin cảm ơn các anh, chị, cô, chú ở Trung tâm Xúc tiến đầu tư & Hỗ trợ doanh
nghiệp Vĩnh Long và Phòng Kinh tế thuộc Sở Kế hoạch & Đầu tư Vĩnh Long, đặc biệt

là anh Huỳnh Quang Vinh, Phòng Nghiệp vụ, Trung tâm Xúc tiến đầu tư và Hỗ trợ
doanh nghiệp Vĩnh Long và chú Bùi Minh Trí, chuyên viên Phòng Kinh tế, đã nhiệt
tình hướng dẫn, cung cấp số liệu và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực tập tại cơ
quan.
Vì thời gian và năng lực có hạn, nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót,
mong được sự đóng góp của quý thầy cô và các bạn để đề tài này có thể hoàn thiện
hơn.
Kính chúc quý thầy cô dồi dào sức khoẻ và niềm vui.

Ngày 13 tháng 11 năm 2013
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Hải Nhất Phong

i


TRANG CAM KẾT
-----Tôi xin cam đoan đề tài “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hút vốn
đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2000 -2013” là do
chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và các kết quả phân tích đề tài là trung thực, đề
tài này không trùng với bất cứ đề tài nào khác.

Ngày 13 tháng 11 năm 2013
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Hải Nhất Phong

ii

NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
-----...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Ngày …. tháng …. năm 2013
Thủ trưởng cơ quan

iii


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

-----...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Ngày …. tháng …. năm 2013
Giáo viên hướng dẫn

iv


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
-----...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Ngày …. tháng …. năm 2013
Giáo viên phản biện

v


MỤC LỤC
-----Trang
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ............................................................................................... 1
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................................. 1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU............................................................................................... 2

1.2.1 Mục tiêu chung ...................................................................................................... 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể ...................................................................................................... 2
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................................................... 3
1.3.1 Không gian ............................................................................................................ 3
1.3.2 Thời gian ............................................................................................................... 3
1.3.3 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................ 3
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............... 4
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN .................................................................................................... 4
2.1.1 Khái niệm đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ...................................................... 4
2.1.2 Tác động của FDI................................................................................................. 4
2.1.3 Các hình thức FDI................................................................................................ 7
2.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút FDI ....................................................................... 8
2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................................................12
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu.......................................................................................12
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu.....................................................................................12

2.3 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU.......... 14
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI Ở

TỈNH VĨNH LONG GIAI ĐOẠN 2000 - 6/2013....................................................... 16
3.1 TỔNG QUAN VỀ TỈNH VĨNH LONG..........................................................................16
3.1.1 Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên....................................................................................16
3.1.2 Đặc điểm xã hội ............................................................................................................17

3.1.3 Tình hình kinh tế............................................................................................... 21
3.2 THỰC TRẠNG THU HÚT FDI GIAI ĐOẠN 2000 – 6/2013 ......................................26

3.2.1 Chính sách thu hút đầu tư của tỉnh Vĩnh Long ............................................... 26

vi

3.2.2 Đầu tư trực tiếp nước ngoài được cấp phép ở tỉnh Vĩnh Long ...................... 30
3.2.3 Cơ cấu FDI ........................................................................................................ 35
3.2.4 FDI tỉnh Vĩnh Long so với các tỉnh trong khu vực ........................................ 40
3.2.5 Đánh giá chung ................................................................................................. 42
CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC THU HÚT

VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI............................................................ 46
4.1 MỘT SỐ GIẢ THIẾT BAN ĐẦU ........................................................................ 46
4.2 LỰA CHỌN BIẾN CHO MÔ HÌNH.................................................................... 47
4.2.1 Nhân tố thị trường .............................................................................................. 47
4.2.2 Nhân tố lao động ................................................................................................ 48
4.2.3 Nhân tố cơ sở hạ tầng......................................................................................... 48
4.2.4 Nhân tố chính trị, chính sách và pháp luật........................................................ 48

4.2.5 Nhân tố tích lũy................................................................................................. 49
4.3 THỐNG KÊ MÔ TẢ SỐ LIỆU CÁC BIẾN......................................................... 49
4.4 XÂY DỰNG MÔ HÌNH HỒI QUY................................................................................51
4.4.1 Thiết lập mô hình tổng quát .............................................................................. 51

4.4.2 Sự kỳ vọng về các biến..................................................................................... 52
4.4.3 Kiểm định tham số............................................................................................ 54
4.4.4 Kiểm định bỏ sót biến ......................................................................................... 54
4.5 THỰC HIỆN KIỂM ĐỊNH CÁC KHUYẾT TẬT CỦA MÔ HÌNH.................. 56
4.5.1 Kiểm định phương sai của sai số thay đổi ..................................................................56
4.5.2 Kiểm định tự tương quan giữa các quan sát ..................................................... 57

4.5.3 Kiểm định đa cộng tuyến.................................................................................. 58
4.6 KẾT QUẢ VÀ GIẢI THÍCH MÔ HÌNH............................................................ 59

4.6.1 Kết quả mô hình hồi quy hoàn chỉnh............................................................... 59
4.6.2. Giải thích mô hình ........................................................................................... 60
CHƯƠNG 5: ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ XÂY DỰNG CÁC CHÍNH

SÁCH THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI TỈNH VĨNH
LONG .............................................................................................................................. 62
5.1 NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG.................................................................................................63

vii


5.2 NHỮNG GIẢI PHÁP CỤ THỂ............................................................................. 63

5.2.1 Giải pháp phát triển nguồn nhân lực................................................................ 63
5.2.2 Giải pháp về phát triển quỹ đất, cơ sở hạ tầng................................................ 64
5.2.3 Giải pháp về cải cách thủ tục hành chính........................................................ 65
5.2.4 Giải pháp về công tác xúc tiến đầu tư ............................................................. 66
5.2.5 Giải pháp hỗ trợ cho nhà đầu tư....................................................................... 67
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................... 68
6.1 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 68
6.2 KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 69
6.2.1 Đối với Sở Kế hoạch & Đầu tư......................................................................... 69
6.2.2 Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long........................................................ 70

6.2.3 Đối với Chính phủ ............................................................................................ 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................. 71
PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 73

viii

DANH SÁCH BẢNG
-----Trang
Bảng 3.1 Dân số tỉnh Vĩnh Long qua các năm ...........................................................18
Bảng 3.2 Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long giai đoạn từ năm 2000 đến
năm 2012 theo giá so sánh năm 2010 ....................................................................22
Bảng 3.3 Đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long từ năm 2000 đến
tháng 6 năm 2013....................................................................................................31
Bảng 3.4 Đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long phân theo ngành
nghề giai đoạn từ năm 2000 đến tháng 6 năm 2013 .............................................36
Bảng 3.5 Đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long phân theo đối tác
đầu tư giai đoạn từ năm 2000 đến tháng 6 năm 2013 ...........................................38
Bảng 3.6 Đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long phân theo hình
thức đầu tư giai đoạn từ năm 2006 đến tháng 6 năm 2013 ..................................40
Bảng 3.7 Đầu tư trực tiếp nước ngoài được cấp phép ở các tỉnh ĐBSCL (lũy kế các
dự án còn hiệu lực đến ngày 31/12/2012) .............................................................41
Bảng 4.1 Kỳ vọng về mối quan hệ giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc ...........53
Bảng 1: Danh mục các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Vĩnh Long còn
hiệu lực đến ngày 20/6/2013 ..................................................................................72
Bảng 2: Số liệu các biến của mô hình hồi quy giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2012
..................................................................................................................................75

ix


DANH SÁCH HÌNH
-----Trang
Hình 3.1 Cơ cấu GDP phân theo khu vực kinh tế trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long giai
đoạn từ năm 2000 đến năm 2012 ...........................................................................23
Hình 3.2 Đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long giai đoạn từ năm

2000 đến tháng 6 năm 2013....................................................................................32
Hình 3.3 Cơ cấu FDI trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long phân theo đối tác đầu tư giai đoạn
từ năm 2000 đến tháng 6 năm 2013.......................................................................39
Hình 3.4 Cơ cấu tổng vốn đăng ký FDI của các dự án còn hiệu lực đến ngày
31/12/2012 của vùng ĐBSCL (trừ hai tỉnh Long An và Tiền Giang) .................42
Hình 3.5 Giá trị sản xuất công nghiệp khu vực FDI giai đoạn từ năm 2000 đến năm
2012 (theo giá cố định năm 2010) .........................................................................43
Hình 4.1 Thống kê mô tả số liệu các biến trong mô hình ..........................................50
Hình 4.2 Hồi quy TOBIT biến phụ thuộc với tất cả các biến độc lập .......................54
Hình 4.3 Kiểm định Wald ............................................................................................55
Hình 4.4 Hồi quy biến phụ thuộc với ba biến SV, R và D1........................................55
Hình 4.5 Kiểm định Breusch – Pagan .........................................................................56
Hình 4.6 Kiểm định Durbin – Watson.........................................................................57
Hình 4.7 Kiểm định nhân tố phóng đại phương sai VIF của các biến độc lập .........58
Hình 4.8 Mô hình hồi quy hoàn chỉnh.........................................................................59

x


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
-----Các từ tiếng Anh
ASEAN : Association of Southeast Asian Nations – Hiệp hội các nước Đông Nam Á
BOT

: Built-Operation-Transfer – Xây dựng-Vận hành-Chuyển giao

FDI

: Foreign Direct Investment – Đầu tư trực tiếp nước ngoài

GDP

: Gross Domestic Product – Tổng sản phẩm quốc nội

NGO

: Non-governmental organization – Tổ chức phi chính phủ

ODA

: Official Development Assistance – Hỗ trợ phát triển chính thức

OLS

: Ordinary least square – Phương pháp bình phương bé nhất

USD

: United States dollar – Đô la Mỹ

VIF

: Variance inflation factor – Hệ số phóng đại phương sai

WTO

: World Trade Oganization – Tổ chức Thương mại thế giới

Các từ tiếng Việt
C.Ty

: Công ty

CB

: Chế biến

CN

: Chi nhánh

CP

: Cổ phần

ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu Long
KD

: Kinh doanh

LD

: Liên doanh

MTV

: Một thành viên

PP

: Phân phối

SX

: Sản xuất

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
UBND : Ủy ban nhân dân
VL

: Vĩnh Long

VN

: Việt Nam

VNĐ

: Việt Nam đồng

XK

: Xuất khẩu
xi


CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU

1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Đầu tư là sự hi sinh các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành các hoạt động nào đó
nhằm thu về các lợi ích nhất định trong tương lai, mà các lợi ích đó phải lớn hơn các
nguồn đã bỏ ra. Như vậy, nhân tố quan trọng tạo nên sự tăng trưởng, phát triển kinh tế
ở mỗi quốc gia là hoạt động đầu tư. Mục tiêu cao nhất của mọi quốc gia, mọi nền sản
xuất xã hội là tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội. Vì vậy đầu tư luôn là một vấn đề
quan trọng và quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của quốc gia mình. Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật này.
Trong tổng vốn đầu tư kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia, vốn đầu tư nước ngoài là
một bộ phận không thể thiếu, là điều kiện cần thiết để khai thác và phát triển nguồn lực
trong nước. Nếu như vốn trong nước là nguồn vốn cơ bản, có vai trò quyết định chi
phối mọi hoạt động đầu tư phát triển thì vốn đầu tư nước ngoài là nguồn bổ sung quan
trọng trong những bước đi ban đầu tạo ra cú hích cho sự phát triển. Cùng với quá trình
toàn cầu hóa, vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ngày càng trở nên quan
trọng đối với các nước đang phát triển nói chung và Việt Nam nói riêng. Nó thể hiện
vai trò quan trọng trong hoạt động cung cấp vốn, công nghệ và quy mô sản xuất, tạo ra
những năng lực sản xuất mới, nâng cao khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt
Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Nhận thức được vai trò quan trọng của nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài,
hòa với xu thế chung của đất nước, tỉnh Vĩnh Long (VL) trong những năm qua đã
không ngừng nỗ lực trong việc thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn FDI để phục
vụ cho việc phát triển kinh tế - xã hội. Với lợi thế là một tỉnh nằm ở trung tâm vùng
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), trên con đường giao thông thủy bộ huyết mạch
nối liền trung tâm kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh với các tỉnh thành trong khu vực,

1


Vĩnh Long có một lợi thế rất lớn trong việc thu hút nguồn vốn đầu tư nói chung và đầu
tư trực tiếp nước ngoài nói riêng.
Tuy nhiên, lượng vốn đầu tư tư trực tiếp nước ngoài mà tỉnh thu hút được còn
thấp do bên cạnh yếu tố vị trí địa lý còn có rất nhiều yếu tố khác tác động đến việc thu

hút đầu tư trực tiếp nước ngoài. Muốn thu hút được khối lượng vốn lớn cần phải có
những chính sách hợp lý, mà cơ sở để đưa ra những chính sách chính là việc nhận ra
được các yếu tố và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đó đến việc thu hút nguồn vốn
đầu tư trực tiếp nước ngoài. Xuất phát từ vấn đề trên, tôi chọn đề tài “Phân tích các
yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào tỉnh Vĩnh
Long giai đoạn 2000 - 2013” để xây dựng mô hình thu hút FDI phù hợp với tình hình
hiện nay của tỉnh.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích thực trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài ở tỉnh Vĩnh Long trong những
năm qua và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến việc thu hút đầu tư trực tiếp nước
ngoài vào tỉnh, qua đó đề ra những giải pháp nhằm xây dựng những chính sách phù
hợp để thu hút FDI trong thời gian sắp tới.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu 1: Phân tích thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Vĩnh
Long.
Mục tiêu 2: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư trực tiếp
nước ngoài.
Mục tiêu 3: Đề xuất một số giải pháp để xây dựng các chính sách thu hút đầu tư
trực tiếp nước ngoài tại Vĩnh Long.

2


1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1 Không gian:
Địa bàn nghiên cứu: đề tài được tiến hành nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Vĩnh
Long. Các số liệu trong đề tài chủ yếu được cung cấp từ Trung tâm Xúc tiến Đầu tư &
Hỗ trợ doanh nghiệp và Phòng Kinh tế thuộc Sở Kế hoạch & Đầu tư tỉnh Vĩnh Long.
1.3.2 Thời gian:

- Đề tài được thực hiện trong học kỳ I năm học 2013-2014.
- Số liệu sử dụng cho đề tài được thu thập từ năm 2000 đến tháng 6 năm 2013.
1.3.3 Đối tượng nghiên cứu:
Phân tích số liệu rút ra từ các báo cáo về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
của Sở Kế hoạch & Đầu tư tỉnh Vĩnh Long và các báo cáo kinh tế, niên giám thống kê
của tỉnh Vĩnh Long.

3


CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Khái niệm đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (tiếng Anh: Foreign Direct Investment, viết tắt là
FDI) là một hoạt động kinh doanh quốc tế dựa trên cơ sở của quá trình dịch chuyển tư
bản giữa các quốc gia, chủ yếu do các pháp nhân hoặc thể nhân thực hiện theo những
hình thức nhất định trong đó chủ đầu tư tham gia trực tiếp vào quá trình điều hành,
quản lý và sử dụng vốn đầu tư.
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đưa ra định nghĩa như sau về FDI: Đầu tư
trực tiếp nước ngoài xảy ra khi một nhà đầu tư từ một nước (nước chủ đầu tư) có được
một tài sản ở một nước khác (nước thu hút đầu tư) cùng với quyền quản lý tài sản đó.
Phương diện quản lý là thứ để phân biệt FDI với các công cụ tài chính khác. Trong
phần lớn trường hợp, cả nhà đầu tư lẫn tài sản mà người đó quản lý ở nước ngoài là
các cơ sở kinh doanh. Trong những trường hợp đó, nhà đầu tư thường hay được gọi là
"công ty mẹ" và các tài sản được gọi là "công ty con" hay "chi nhánh công ty".
2.1.2 Tác động của FDI
2.1.2.1 Mặt tích cực
a) Đối với nước tiếp nhận

(1) Tạo nguồn vốn quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế: Hầu hết các nước
kém phát triển đều rơi vào cái vòng luẩn quẩn, đó là: thu nhập thấp, dẫn đến tiết kiệm
thấp, vì vậy đầu tư thấp và hậu quả lại là thu nhập thấp. Tình trạng luẩn quẩn này chính
là điểm nút khó khăn nhất mà các nước này phải vượt qua để hội nhập vào quỹ đạo
tăng trưởng kinh tế hiện đại. Nhiều nước lâm vào tình trạng trì trệ của sự nghèo đói bởi
lẽ không lựa chọn và tạo ra được điểm đột phá chính xác một mắt xích của vòng luẩn
quẩn này. Trở ngại lớn nhất đối với các nước này là vốn đầu tư, tuy nhiên để tạo vốn
4


cho nền kinh tế nếu chỉ trông chờ vào tích lũy nội bộ thì hậu quả khó tránh khỏi là sự
tụt hậu trong sự phát triển chung của thế giới. Để tìm lối thoát cho vấn đề này, nhà kinh
tế học người Mỹ P.A. Samuelson đã đi đến kết luận: các nước nghèo muốn phát triển
nhất thiết phải có cú hích từ bên ngoài nhằm phá vỡ cái vòng luẩn quẩn đó. Theo ông
cú hích đó không phải cái gì khác mà chính là nguồn vốn FDI (Đường Vinh Sường,
2007).
(2) Tạo điều kiện để tiếp nhận công nghệ hiện đại và phương thức quản lý tiên
tiến: Đứng về lâu dài, đây là lợi ích căn bản nhất đối với nước nhận đầu tư, FDI có thể
thúc đẩy sự đổi mới kỹ thuật ở các nước nhận đầu tư góp phần tăng năng suất của các
yếu tố sản xuất, thay đổi cấu thành sản phẩm,... thúc đẩy sự phát triển của các nghề
mới đặc biệt là những nghề đòi hỏi hàm lượng công nghệ cao. Vì thế nó có tác dụng
đối với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng
trưởng nhanh ở các nước nhận đầu tư. Mặt khác, FDI còn mang lại kinh nghiệm quản
lý, kỹ năng kinh doanh và trình độ kỹ thuật cho các đối tác trong nước nhận đầu tư
thông qua các chương trình đào tạo và quá trình vừa học vừa làm. FDI còn thúc đẩy
các nước nhận đầu tư phải cố gắng đào tạo ra những kỹ sư, nhà quản lý có trình độ
chuyên môn để tham gia vào các công ty liên doanh với nước ngoài.
(3) Góp phần giải quyết việc làm tại các nước đang phát triển: Thực ra đây là
một tác động kép: tạo thêm công ăn việc làm cũng có nghĩa là tăng thêm thu nhập cho
người lao động, từ đó tạo điều kiện tăng tích lũy trong nước. FDI ảnh hưởng trực tiếp

tới cơ hội tạo việc làm thông qua việc cung cấp việc làm trong các hãng có vốn đầu tư
nước ngoài. FDI còn tạo ra những cơ hội việc làm trong những tổ chức khác khi các
nhà đầu tư nước ngoài mua hàng hóa dịch vụ từ các nhà sản xuất trong nước hoặc thuê
họ qua các hợp đồng gia công chế biến. Thực tiễn ở một số nước cho thấy FDI đã góp
phần tích cực tạo ra công ăn việc làm trong các ngành sử dụng nhiều lao động như may
mặc, điện tử, chế biến.
(4) Khai thác tốt tiềm năng, thế mạnh sẵn có: Khu vực FDI với công nghệ sản
xuất tiên tiến sẽ cho phép khai thác hiệu quả hơn những thế mạnh sẵn có về tài nguyên
và những ngành nghề có lợi thế so sánh, đồng thời nó cũng tạo ra sự cạnh tranh cần
5


thiết thúc đẩy doanh nghiệp trong nước tăng cường đổi mới công nghệ, nâng cao hiệu
quả kinh doanh.
(5) Tiếp cận với thị trường thế giới: Các nước đang phát triển nếu có khả năng
sản xuất ở mức chi phí có thể cạnh tranh được thì lại rất khó khăn trong việc thâm nhập
vào thị trường nước ngoài. Trong khi đó, thông qua FDI các nước này có thể thâm
nhập vào thị trường thế giới. Bởi vì hầu hết các hoạt động FDI đều do các công ty đa
quốc gia thực hiện, mà các công ty này lại có lợi thế trong việc tiếp cận với khách hàng
bằng những hợp đồng dài hạn dựa trên cơ sở những thanh thế và uy tín của họ về chất
lượng và kiểu dáng của các sản phẩm, việc giữ đúng thời hạn,...
b) Đối với nước đầu tư
Các nước đầu tư trực tiếp nước ngoài đa phần thuộc các nước phát triển, nơi phổ
biến có lượng vốn lớn, tỷ lệ thu nhập và tiết kiệm cao, tỷ lệ vốn/lao động cũng cao,
thậm chí là rất cao làm cho hiệu quả biên của đồng vốn thấp. Điều này dẫn đến hệ quả
là dòng vốn sẽ chảy đến những nơi có khả năng sinh lời cao hơn ở nước ngoài, một
trong những nơi hấp dẫn đó là các nước đang phát triển. Điều này nhằm khai thác được
những lợi thế về tài nguyên, nhân công và thị trường của các nước đang phát triển với
mục đích tối đa hóa lợi nhuận.
2.1.2.2 Mặt tiêu cực

a) Khai thác quá mức nguồn tài nguyên: Với mục tiêu trên hết là tối đa hóa lợi
nhuận, nên các nhà đầu tư nước ngoài thường khai thác triệt để và tìm mọi biện pháp
để sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên sẵn có. Điều này dẫn đến hậu quả là có
thể làm cạn kiệt nguồn tài nguyên này.
b) Cơ cấu ngành nghề phát triển không đồng đều: Để chạy theo lợi nhuận, các
nhà đầu tư nước ngoài chỉ tập trung vào một số ngành và vùng có nhiều thuận lợi.
Thậm chí ở một số ngành nghề, họ còn sẵn sàng đẩy các nhà đầu tư trong nước đến chỗ
phá sản để độc chiếm thị trường.
c) Sự cạnh tranh không cân sức giữa các doanh nghiệp trong nước và các doanh
nghiệp FDI: Các doanh nghiệp trong nước chưa tiếp cận với các công nghệ hiện đại,
6


sản phẩm lạc hậu, khó tiêu thụ, thiếu hiểu biết về thị trường nước ngoài trong khi các
nhà đầu tư nước ngoài có kỹ năng quản lý hiện đại, công nghệ cao, sản xuất các sản
phẩm chất lượng cao và có mạng lưới quan hệ rộng với các đối tác nước ngoài.
d) Nước tiếp nhận trở thành "bãi rác công nghệ" cho các nước phát triển: Do
phải tiếp nhận các công nghệ lạc hậu đã bị thải hồi từ các nước đầu tư.
2.1.3 Các hình thức FDI
2.1.3.1 Hợp đồng hợp tác kinh doanh
Hình thức này là hình thức đầu tư trong đó các bên quy trách nhiệm và phân chia
kết quả kinh doanh cho mỗi bên để tiến hành đầu tư kinh doanh mà không thành lập
pháp nhân mới. Trong quá trình kinh doanh các bên hợp doanh có thể thành lập ban
điều phối để theo dõi, giám sát việc thực hiện hợp đồng hợp tác kinh doanh. Hình thức
hợp doanh không phân phối lợi nhuận và chia sẻ rủi ro mà phân chia kết quả kinh
doanh chung theo tỷ lệ góp vốn hoặc theo thoả thuận giữa các bên. Các bên hợp doanh
thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước sở tại một cách riêng rẽ. Pháp lý hợp
doanh là một thực thể kinh doanh hoạt động theo luật pháp nước sở tại chịu sự điều
chỉnh của pháp luật nước sở tại, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên hợp doanh được ghi
trong hợp đồng hợp tác kinh doanh

2.1.3.2 Doanh nghiệp liên doanh
Là hình thức được sử dụng rộng rãi nhất của đầu tư trực tiếp nước ngoài trên thế
giới từ trước đến nay. Nó là công cụ để thâm nhập vào thị trường nước ngoài một cách
hợp pháp và có hiệu quả thông qua hoạt động hợp tác. Khái niệm liên doanh là một
hình thức tổ chức kinh doanh có tính chất quốc tế, hình thành từ những sự khác biệt
giữa các bên về quốc tịch, quản lý, hệ thống tài chính, luật pháp và bản sắc văn hoá;
hoạt động trên cơ sở sự đóng góp của các bên về vốn, quản lý lao động và cùng chịu
trách nhiệm về lợi nhuận cũng như rủi ro có thể xảy ra; hoạt động của liên doanh rất
rộng, gồm cả hoạt động sản xuất kinh doanh, cung ứng dịch vụ, hoạt động nghiên cứu
cơ bản và nghiên cứu triển khai.

7


2.1.3.3 Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài
Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài cũng là một hình thức doanh nghiệp có vốn
đầu tư nước ngoài nhưng ít phổ biến hơn hình thức liên doanh trong hoạt động đầu tư
quốc tế. Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài là một thực thể kinh doanh có tư cách
pháp nhân, được thành lập dựa trên các mục đích của chủ đầu tư và nước sở tại. Doanh
nghiệp 100% vốn nước ngoài hoạt động theo sự điều hành quản lý của chủ đầu tư nước
ngoài nhưng vẫn phải tuỳ thuộc vào các điều kiện về môi trường kinh doanh của nước
sở tại, đó là các điều kiện về chính trị, kinh tế, luật pháp, văn hóa, mức độ cạnh
tranh,… Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài có tư cách pháp nhân là một thực thể
pháp lý độc lập hoạt động theo luật pháp nước sở tại, thành lập dưới dạng công ty trách
nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần.
2.1.3.4 Các hình thức đầu tư khác
Ngoài ra còn có các hình thức đầu tư khác như: Đầu tư theo hợp đồng BOT (xây
dựng - vận hành - chuyển giao, là một thuật ngữ để chỉ mô hình mà Chính phủ kêu gọi
các công ty bỏ vốn xây dựng trước (Built) thông qua đấu thầu, sau đó khai thác vận
hành một thời gian (Operation) và sau cùng là chuyển giao (Transfer) lại cho nhà nước

sở tại) và Đầu tư thông qua mô hình công ty mẹ và con (một công ty sở hữu vốn trong
một công ty khác ở mức đủ để kiểm soát hoạt động quản lý và điều hành công ty đó
thông qua việc gây ảnh hưởng hoặc lựa chọn thành viên hội đồng quản trị).
2.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút FDI
Hầu hết các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài xoay quanh lí thuyết chiết trung về sản xuất quốc tế, mô hình OLI của John
Dunning (1980). Học thuyết này kế thừa rất nhiều những ưu điểm của các học thuyết
khác về FDI.
Dunning đã tổng hợp các yếu tố chính của nhiều công trình khác nhau lý giải về
FDI và đề xuất rằng có 3 điều kiện cần thiết để một doanh nghiệp có động cơ tiến hành
đầu tư trực tiếp: lợi thế về sở hữu, địa điểm và nội bộ hóa. Cách tiếp cận này được biết
đến dưới tên mô hình OLI. Lợi thế về sở hữu của một doanh nghiệp có thể là một sản
8


phẩm hoặc một quy trình sản xuất mà có ưu thế hơn hẳn các doanh nghiệp khác hoặc
các doanh nghiệp khác không thể tiếp cận. Các lợi thế về địa điểm bao gồm không chỉ
các yếu tố nguồn lực, mà còn có cả các yếu tố kinh tế và xã hội, như dung lượng và cơ
cấu thị trường, khả năng tăng trưởng của thị trường và trình độ phát triển, môi trường
văn hóa, pháp luật chính trị và thể chế. Tiếp đến là lợi thế về nội bộ hóa sản xuất, được
hiểu là việc một công ty thực hiện và kiểm soát toàn bộ quá trình sản xuất một sản
phẩm từ khâu nguyên liệu đầu vào cho đến việc bán sản phẩm. Từ nền tảng của lý
thuyết Dunning, hàng loạt các nghiên cứu đã tiến hành phân tích các nhân tố ảnh
hưởng đến dòng vốn FDI đổ vào Việt Nam cả cấp quốc gia lẫn cấp tỉnh, vùng. Các
nghiên cứu hầu như tập trung vào tiềm năng thị trường, lao động, cơ sở hạ tầng, chính
sách chính phủ và tác động tích lũy.
2.1.4.1 Nhân tố thị trường
Tổng giá trị GDP và tốc độ tăng trưởng GDP cho thấy quy mô cũng như tiềm
năng tăng trưởng của một nền kinh tế trong tương lai. Một địa phương có tổng giá trị
GDP lớn, tốc độ tăng trưởng GDP cao và liên tục sẽ có cơ hội được nhà đầu tư nước

ngoài để ý nhiều hơn các địa phương khác. Thuận lợi của của các công ty đa quốc gia
khi đầu tư vào các nước có tốc độ tăng trưởng cao là họ dễ dàng tiếp cận thị trường do
tâm lý người tiêu dùng khá lạc quan với tình hình đất nước. Tốc độ tăng trưởng GDP
cao cũng thể hiện khả năng cạnh tranh của nền kinh tế so với các địa phương khác
trong vùng.
2.1.4.2 Nhân tố lao động
Đội ngũ nhân lực có kỹ thuật cao là điều kiện để một nước và địa phương vượt
qua được những hạn chế về tài nguyên thiên nhiên và trở nên hấp dẫn các nhà đầu tư
nước ngoài. Việc thiếu các nhân lực kỹ thuật lành nghề, các nhà lãnh đạo, quản lý cao
cấp, các nhà doanh nghiệp tài ba và sự lạc hậu về trình độ khoa học - công nghệ trong
nước sẽ khó lòng đáp ứng được các yêu cầu của nhà đầu tư, làm chậm và thu hẹp lại
dòng vốn nước ngoài chảy vào trong nước và địa phương.

9


2.1.4.3 Nhân tố cơ sở hạ tầng
Ngoại trừ đối với các nhà đầu tư nước ngoài chuyên kinh doanh trong lĩnh vực hạ
tầng, còn sự phát triển của cơ sở hạ tầng kinh tế của một quốc gia và một địa phương
luôn là điều kiện vật chất hàng đầu để các chủ đầu tư có thể nhanh chóng thông qua các
quyết định và triển khai trên thực tế các dự án đầu tư đã cam kết. Hệ thống kết cấu hạ
tầng đó phải giúp cho các chủ đầu tư nước ngoài tiện nghi và sự thoải mái dễ chịu như
ở nhà họ, và giúp họ giảm được chi phí sản xuất về giao thông vận tải, trong khi không
hề bị cản trở trong việc duy trì và phát triển các quan hệ làm ăn bình thường với các
đối tác của họ trong cả nước, cũng như khắp toàn cầu.
2.1.4.4 Nhân tố chính trị, chính sách, pháp luật
a) Sự ổn định về chính trị, xã hội
Đây là điều kiện tiên quyết nhằm giảm thiểu những rủi ro kinh tế chính trị của
vốn FDI vượt khỏi sự kiểm soát của chủ đầu tư nước ngoài. Những bất ổn kinh tế,
chính trị không chỉ làm cho dòng vốn này bị chững lại, thu hẹp, mà còn làm cho dòng

vốn từ trong nước chảy ngược ra ngoài, tìm đến những nơi trú ẩn mới an toàn và hấp
dẫn hơn.
b) Các chính sách
Chính sách tiền tệ, chính sách lãi suất và tỷ giá tác động trực tiếp đến dòng chảy
của FDI với tư cách là những yếu tố quyết định giá trị đầu tư và mức lợi nhuận thu
được tại một thị trường xác định. Việc xem xét sự vận động của vốn nước ngoài ở các
nước trên thế giới cho thấy, dòng vốn đầu tư dài hạn, nhất là FDI đổ vào một nước
thường tỷ lệ thuận với sự gia tăng lòng tin của các chủ đầu tư, đồng thời lại tỷ lệ
nghịch với độ chênh lệch lãi suất trong - ngoài nước, trong - ngoài khu vực. Nếu độ
chênh lệch lãi suất đó càng cao, tư bản nước ngoài càng ưa đầu tư theo kiểu cho vay
ngắn hạn, ít chịu rủi ro và hưởng lãi ngay trên chỉ số chênh lệch lãi đó.
Chính sách thương nghiệp, có ý nghĩa đặc biệt đối với lĩnh vực đầu tư làm hàng
xuất khẩu. Mức thuế quan cũng ảnh hưởng đến giá thành xuất khẩu. Hạn mức (quota)

10


xuất nhập khẩu thấp và các hàng rào thương mại khác cũng có thể không kích thích tới
các nhà đầu tư.
Chính sách thuế và ưu đãi, thường được áp dụng để thu hút, tạo sự hấp dẫn đối
với các nhà đầu tư nước ngoài.
c) Luật Đầu tư
Hệ thống pháp luật đầu tư của nước sở tại phải đảm bảo sự an toàn về vốn và
cuộc sống cá nhân cho nhà đầu tư khi hoạt động của họ không làm phương hại đến an
ninh quốc gia, bảo đảm pháp lý đối với tài sản tư nhân và môi trường cạnh tranh lành
mạnh, đảm bảo việc di chuyển lợi nhuận về nước cho các nhà đầu tư được dễ dàng,
thuận lợi nhất cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. Nội dung của hệ thống pháp
luật càng đồng bộ, chặt chẽ, tiên tiến, nhưng cởi mở, phù hợp với luật pháp và thông lệ
quốc tế thì khả năng hấp dẫn của FDI càng cao.
d) Sự phát triển của nền hành chính quốc gia

Lực cản lớn nhất làm nản lòng các nhà đầu tư là thủ tục hành chính rườm rà,
phiền phức gây tốn kém về thời gian và chi phí, làm mất cơ hội đầu tư. Bộ máy hành
chính hiệu quả quyết định sự thành công không chỉ thu hút vốn nước ngoài mà còn của
toàn bộ quá trình huy động, sử dụng vốn cho đầu tư phát triển của mỗi quốc gia cũng
như mỗi địa phương. Bộ máy đó phải thống nhất, gọn nhẹ, sáng suốt và nhạy bén về
chính sách, với những thủ tục hành chính, những qui định pháp lý có tính chất tối thiểu,
đơn giản, công khai và nhất quán, được thực hiện bởi những con người có trình độ
chuyên môn cao, được giáo dục tốt và có kỷ luật, tôn trọng pháp luật.
2.1.4.5 Nhân tố tích lũy
Vì mục tiêu của FDI là nhằm thu lợi nhuận cao, do vậy, nếu các dự án FDI đã
được triển khai đạt kết quả tỷ suất lợi nhuận cao sẽ khuyến khích và củng cố niềm tin
cho các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đầu tư để tái sản xuất mở rộng, đồng thời nêu
gương có sức thuyết phục các nhà đầu tư nước ngoài khác yên tâm bỏ vốn. Điều này sẽ
giúp cho nguồn vốn FDI tiếp tục tăng. Ngược lại lỗ sẽ làm nản lòng các nhà đầu tư.

11


2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu
Số liệu được thu thập từ:
- Báo cáo hàng năm về thu hút vốn FDI của Sở kế hoạch & Đầu tư tỉnh Vĩnh
Long qua các năm.
- Niên giám thống kê của tỉnh Vĩnh Long.
- Báo cáo kinh tế - xã hội của UBND Vĩnh Long.
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu
Đề tài sử dụng phương pháp so sánh, đối chiếu qua từng năm để phân tích xu
hướng và tốc độ tăng trưởng cũng như sử dụng mô hình hồi quy Tobit để phân tích các
yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hút nguồn vốn FDI vào tỉnh Vĩnh Long.
2.2.2.1 So sánh, đối chiếu

Sử dụng phương pháp so sánh, đối chiếu qua từng năm để nhận thấy xu hướng
của dòng vốn FDI.
- Phương pháp so sánh tuyệt đối: là hiệu số giữa chỉ tiêu kỳ phân tích và chỉ tiêu
kỳ gốc.
∆y = y1 – y0

(2.1)

Trong đó:
y0: Là chỉ tiêu năm trước
y1: Là chỉ tiêu năm sau
∆y: Là chênh lệch tăng, giảm của các chỉ tiêu kinh tế
- Phương pháp so sánh tương đối: là tỉ lệ phần trăm của chỉ tiêu cần phân tích so
với chỉ tiêu gốc thể hiện mức độ hoàn thành kế hoạch đã được đặt ra từ trước hoặc tỉ lệ
của số chênh lệch tuyệt đối với chỉ tiêu kinh tế kỳ gốc để nói lên tốc độ tăng trưởng.

12


ti 

yi
* 100%
yi 1

(2.2)

Trong đó:
yi: Là mức độ cần nghiên cứu
yi-1: Là mức độ kỳ gốc

ti: Là tốc độ tăng trưởng
2.2.2.2 Hồi quy tuyến tính với mô hình TOBIT
Mục đích của việc thiết lập phương trình hồi quy là tìm ra các nhân tố ảnh hưởng
đến một chỉ tiêu nào đó. Xác định các nhân tố ảnh hưởng tốt để phát huy và nhân tố
ảnh hưởng xấu để khắc phục.
Mô hình TOBIT nghiên cứu mối quan hệ tương quan giữa mức độ biến động của
biến phụ thuộc với các biến độc lập. Mô hình TOBIT được trình bày như sau:
Yi =

Yi* = βxi + ui

nếu Yi* > 0

0

nếu Yi* ≤ 0

với ui ~ IN (0,σ2)
Trong đó:
Y: biến phụ thuộc.
Xi ( i = 1, 2, … , k) là các biến độc lập.
u: đại lượng không giải thích được bởi mô hình (gọi là sai số).
Các tham số β được tính toán bằng phần mềm Stata.
Mô hình TOBIT được được sử dụng trong phân tích kinh tế lượng lần đầu tiên
bởi nhà kinh tế học James Tobin vào năm 1958. Nó còn có tên gọi khác là mô hình hồi
quy chuẩn được kiểm duyệt (censored regression model) hoặc mô hình hồi quy có biến
phụ thuộc bị chặn (limited dependent variable regression model) bởi vì có một số quan
sát của biến phụ thuộc Y* bị chặn hay được giới hạn.

13