Động cơ, nhu cậu của người lao động và các biện pháp tác động đến động cơ theo hướng có lợi cho mục tiêu chung của doanh nghiệp

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Lời mở đầu
Từ khi xt hiƯn loµi ngêi, tỉ chøc x· héi loµi ngời cũng đồng thời xuất
hiện. Tổ chức ấy không ngừng hoàn thiện và phát triển cùng với sự phát triển của
nhân loại. Hiểu theo nghĩa hẹp thì tổ chức là một tập thể của con ngời tập hợp nhau
lại để thực hiện một nhiệm vụ chung hoặc nhằm đạt tới một mục tiêu xác định của
tập thể đó.
Trong tổ chức cđa mét doanh nghiƯp cịng nh vËy, mäi ngêi cïng hợp tác, làm việc
với nhau vì mục tiêu chung của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, giữa mục tiêu chung và mục tiêu cá nhân nhiều khi vẫn còn mau thuẫn;
để tạo ra sự hài hoà giữa mục tiêu chung của tổ chức với mục tiêu cá nhân là nhiệm
vụ của nhà quản lý.
Bài viết xin đề cập đến đề tài: " Động cơ, nhu cầu của ngời lao động và các biện
pháp tác động đến động cơ theo hớng có lợi cho mục tiêu chung của doanh
nghiệp "
Với tầm nhìn của một sinh viên thông qua những kiến thức về môn học Tổ chức
quản lý cùng với một số tài liệu tham khảo, bài viết chắc chắn còn nhiều thiếu sót.
Em rất mong đợc sự góp ý của các thầy cô để bài viết hoàn thiện hơn.

1


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Néi dung
I. Tæng quan về nhu cầu và động cơ.
1. Khái niệm
Con ngời làm việc gì cũng đều có động cơ thúc đẩy vì động cơ là mục tiêu chủ
quan của hoạt động của con ngời nhằm đáp ứng các nhu cầu đặt ra. Nhu cầu là cái
mà con ngời cảm thấy thiếu, cảm thấy cần đợc thoả mÃn; nó là khách quan.

Theo nhà tâm lý học ngời Mỹ Maslow, các nhu cầu của con ngời đợc sắp xếp theo
thứ tự từ thấp dến cao:
- nhu cầu sinh lý: gồm những nhu cầu cơ bản để duy trì cuộc sống sinh học nh: ăn,
uống, mặc, ở,...
- nhu cầu an toàn: là những nhu cầu về sự an toàn thân thể và sự ổn định trong đời
sống cũng nh nhu cầu tránh khỏi sự đau đớn, sự đe doạ và bệnh tật.
Nhu cầu an toàn của con ngời thể hiên qua sự mong muốn có một việc làm ổn định,
cùng với các phúc lợi y tế và sức khoẻ
- nhu cầu liên kết xà hội: đợc ngời khác trong cộng đồng, tập thể chấp nhận và
cộng tác.
- nhu cầu tôn trọng: tự trọng và đợc ngời khác tôn trọng dẫn tới sự thoả mÃn về
quyền lực, uy tín, địa vị,
Dù là nhân viên, ngời lao động thì họ cũng rất cần đợc tôn trọng bởi đây là một nhu
cầu tự nhiên. Trong xà hội hiện đại, nhiều nhu cầu khác có thể dễ dàng đợc đáp
ứng, nhng việc đợc tôn trọng và cảm giác giá trị của mình lại khó mà đợc thoả mÃn.
Những năm 90, ngành hàng không Mỹ rơi vào thế mất ổn định chỉ còn một vài
hÃng là còn giữ đợc kØ lơc vỊ thu nhËp tµi chÝnh, mét trong sè đó là hÃng Delta. Ngời quản lý hÃng chẳng những đà tạo điều kiện để mọi ngời đợc nêu ra ý kiến của
mình mà còn cử ra một bộ phận và chi nhiều tiền của, thời gian ra để kiểm chøng

2


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

nh÷ng ý kiÕn đó; cuối cùng một loạt chính sách đà đợc thay đổi. Một thợ máy khi
nhận lơng thấy còn thiếu 38USD (là số tiền anh làm thêm giờ), cấp trên trực tiếp
của anh ta cũng không giải quyết đợc việc này. Anh ta bèn phàn nàn với Giám đốc:
" chúng tôi luôn gặp phải chuyện nh vậy, và cũng vì chuyện này mà nhiều nhân tài
cảm thấy rất thất vọng". Ba ngày sau, ngời quản lý cao nhất của bộ phận đà ngỏ lời
xin lỗi ngời thợ máy và hoàn đủ sè tiỊn cho anh ta. ChÝnh tõ viƯc nµy mµ công ty đÃ

suy nghĩ và cải tiến chính sách tiền lơng cho nhân viên của mình và từ cơ chế đó đÃ
động viên đợc tính tích cực của toàn thể nhân viên và công ty đó đà thoát khỏi tình
trạng khó khăn.
Qua ví dụ trên, em muốn minh hoạ về nhu cầu tôn trọng của con ngời. Nhân viên
cấp dới cũng cần đợc các nhà quản lý lắng nghe và tôn trọng ý kiến của mình.
Các nhà quản lý hiện đại cho rằng, sự phát triển của doanh nghiệp không chỉ đến từ
sự giàu có về kinh tế mà còn đến từ sức mạnh của con ngời, mà nhiệm vụ của ngời
quản lý là thu hút và làm cho sức mạnh đó tăng lên. Phơng pháp chỉ đạo công tác
hiện đại là làm cho tất cả nhân viên đứng trên vị trí của ngời quản lý để phát huy
đầy đủ ý kiến và cách nhìn của mình, ngời lÃnh đạo sẽ thẩm tra lại tính khả thi của
những ý kiến đó. Chính sức sống mạnh mẽ đó là sức mạnh chung của cả doanh
nghiệp để đạt đợc mục tiêu chung.
- nhu cầu tự thân vận động: mong muốn đạt tới mức tối đa, phát huy hết mọi tiềm
năng và hoàn thành mục tiêu đặt ra cho mình.
Mỗi ngời đều có những mặt mạnh và phẩm chất tốt riêng nên điểm khác nhau là
năng lực của họ. Nếu công tác và những hứng thú của họ hài hoà với nhau thì họ sẽ
có đợc cảm giác "nh cá gặp nớc" vậy. Trong công tác họ sẽ phát huy đầy đủ tính
tích cực; ngợc lại, tài năng không đợc sử dụng đúng chỗ sẽ sinh ra tâm lý nghịch:
ngời ta sẽ lo âu, buồn bÃ, trầm lăng, không thể làm tốt công việc đợc. Là một ngời
quản lý cần phải chú ý quan sát đặc điểm của mỗi nhân viên và căn cứ vào đặc tính
của họ để bố trí vào các vị trí khác nhau, làm cho họ sử dụng đợc hết tài năng của
mình.
3


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Ba nhu cÇu đầu tiên: nhu cầu sinh lý, nhu cầu an toàn, nhu cầu liên kết xà hội là
những yếu tố duy trì nhất thiết là phải có, nếu không có sẽ tạo bất bình; những nhu
cầu này không tạo động lực. Còn hai nhu cầu: nhu cầu tôn trọng và nhu cầu tự thân

vận động là những yếu tố định tính tạo động lực thúc đẩy ngời lao động làm việc.
Khi xây dựng và xử lý các mối quan hệ, phải chú ý tạo ra và duy trì một môi trờng
làm việc của mọi ngời, mọi nhóm ngời để hoàn thành mục tiêu chung. Sẽ không
làm tốt đợc việc đó nếu không biết rõ cái gì là động lực thúc đẩy họ hoạt động, tức
là động cơ chi phối các hành vi của con ngời; và tác động nh thế nào lên những
động cơ đó.
2. Tính chất của nhu cầu
Nếu động vật cấp thấp sống theo bản năng, chỉ thoả mÃn nhu cầu sinh lý để tồn tại
thì con ngời lại làm việc, hành động theo sự thúc đẩy của động cơ.
Hệ thống nhu cầu của hầu hết mọi ngời đều rất đa dạng, luôn có một số nhu cầu
khác nhau tác động tới hành vi của con ngời tại bất cứ thời điểm nào.
Nhu cầu là thứ vô hạn, không có ngỡng bởi khi thoả mÃn đợc nhu cầu này thì con
ngời lại nảy sinh ra những nhu cầu mới, vì vậy mà mới có sự ganh đua trong cuộc
sống để đạt đợc những nhu cầu của bản thân. Những năm trớc đây nhu cầu của con
ngời chỉ cần là : "ăn no, mặc ấm " , còn bây giờ ai ai cũng đều muốn đợc:" ăn ngon,
mặc đẹp".
Nhu cầu sẽ trở thành động cơ khi có ba yếu tố: sù mong mn, tr«ng chê; tÝnh hiƯn
thùc cđa sù mong muèn; m«i trêng xung quanh.
Theo em nÕu thiÕu mét trong ba yếu tố trên thì nhu cầu không thể trở thành nhu
cầu. Nếu nhu cầu chỉ là sự mong muốn suông thì không có động cơ để thực hiện
nó. Yếu tố môi trờng xung quanh cũng đóng vai trò quan trọng với nhu cầu. Có lần
em đợc mẹ kể chuyện ngày xa: khi đó gia đình em cũng gọi là có một ít về vật chất
nhng không dám ăn thịt gà bao giờ vì mỗi lần ăn thịt gà thì phải chặt bằng thớt mà
nh thế thì sợ hàng xóm nghe thấy, vì thời đó mọi ngời chỉ ăn rau mà thôi; nếu biết
4


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

nhà ăn thịt họ sẽ nói ra nói vào. Nhu cầu của gia đình đà có sự mong muốn và tính

hiện thực nhng do môi trờng xung quanh mà mình phải sống theo đó.
Nhu cầu của con ngời rất đa dạng, trong đó có những nhu cầu nổi trội trong một
thời gian nào đó. Động cơ là nhu cầu mạnh nhất của con ngời trong một thời điểm
nhất định, chính nó thúc đẩy con ngời hành động.
Xét về tính chất của nhu cầu, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng các nhu cầu của con
ngời thuộc 2 nhóm: nhu cầu vật chất và nhu cầu tinh thần. Ngời quản lý phải biết
giải quyết hợp lý hai loại nhu cầu đó của ngời lao động với mức độ thoả mÃn ngày
càng cao. Khi một nhóm nhu cầu đợc thoả mÃn thì nó không còn là động cơ thúc
đẩy nữa mà thay vào đó là các nhu cầu khác.
Nhà nghiên cứu V.Room đà đua ra công thức:
Sức mạnh = Mức ham mê * Niềm hy vọng
Để tạo động cơ thúc đẩy, ngời quản lý phải tác động lên cả hai yếu tố : sự ham mê
và niềm hy vọng của đối tợng.
Động lực thúc đẩy đặc biệt quan trọng trong quản lý - điều hành là:
- sự thử thách trong công việc
- địa vị, chức vụ, quyền lực
- Sự ganh đua
- Tiền lơng, tiền thởng
Một ví dụ về mô hình kinh doanh đa cấp của công ty Sinh Lợi: đây là một mô hình
kinh doanh dựa trên nhu cầu lớn của tất cả mọi ngời là cã viƯc lµm vµ cã hy väng
vỊ tÝch l kinh nghiệm, môi trờng giao lu rộng, thích hợp cho những ngời làm
thêm để có thu nhập.
3. Các phơng pháp tác động lên ngời lao động
3.1. Phơng pháp hành chính
Các phơng pháp hành chính tác động dựa vào các mối quan hệ về tổ chức của hệ
thống quản lý và kỷ lt cđa Doanh nghiƯp (quan hƯ ®iỊu khiĨn - phơc tïng); dïng
5


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

qun uy ®Ĩ bắt buộc chấp hành, để điều chỉnh hành vi của đối tợng quản lý. Khi
sử dụng các phơng pháp hành chính phải gắn chặt quyền hạn với trách nhiệm của
ngời ra quyết định; phải có nội dung rõ ràng, dứt khoát, dễ hiểu và có địa chỉ ngời
thực hiện. Các phơng pháp hành chính rất cần thiết trong quản lý, đặc biệt trong
những trờng hợp hệ thống quản lý gặp tình huống khó khăn, phức tạp cần có biện
pháp tác động tức thời.
Tuy nhiên, nếu lạm dụng kỷ luật, mệnh lệnh hành chính thì sẽ dễ phạm sai lầm,
làm hạn chế tính sáng tạo của cấp dới và ngời lao động; và đó là phơng pháp quản
lý kiểu quan liêu.
3.2. Phơng pháp kinh tế
Các phơng pháp kinh tế tác động vào đối tợng quản lý thông qua các lợi ích kinh tế,
các đòn bảy kinh tế; qua đó tạo động lực thúc đẩy con ngời lao động một cách tích
cực và sáng tạo vì lợi ích của chính mình, mà lợi ích này lại gắn chặt với lợi ích
chung của doanh nghiệp. Đây là phơng pháp quản lý tốt nhất để nâng cao năng
suất, hiệu suất lao động dẫn đến nâng cao hiệu quả kinh doanh. Sử dụng đúng phơng pháp này ngời quản lý giảm đợc việc điều hành, kiểm tra vụn vặt mang tính
chất hành chính sự vụ.
3.3. Phơng pháp tâm lý - giáo dục
Các phơng pháp tâm lý - giáo dục tác động vào nhận thức, ý thức, tình cảm của đối
tợng quản lý nhằm nâng cao tính tự giác, ý thức trách nhiệm và nhiệt tình lao động
trong việc thực hiện nhiệm vụ. Các phơng pháp tâm lý - giáo dục dựa trên cơ sở vận
dụng các quy luật tâm lý, coi con ngời là một thùc thĨ x· héi, lµ tỉng hoµ nhiỊu
mèi quan hƯ xà hội, không coi con ngời chỉ là một thực thể sinh học hoặc một cái
máy thi hành. Đặc trng của phơng pháp này là tính thuyết phục, tức là làm cho đối
tợng quản lý phân biệt đợc phải - trái; đúng - sai; lợi - hại; tốt - xấu; từ đó nâng cao
tính tự giác làm việc và tinh thần gắn bó với doanh nghiệp.
6


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Khi sư dơng kết hợp ba phơng pháp tác động cần chú ý đến công cụ và biện pháp
quan trọng nh:
- tiền lơng, tiền thởng tơng xứng với số lợng và chất lợng lao động
- thởng phạt công minh và kịp thời
- điều kiện làm việc thuận tiện, an toàn, bảo hiểm cuộc sống lâu dài
- Làm cho công việc có ý nghĩa và hứng thú với ngời lao động
- Bầu không khí lao động tập thể lành mạnh, vui vẻ, chan hoà, đoàn kết.

II. Biện pháp tác động đến động cơ theo hớng có lợi cho mục tiêu
chung của doanh nghiệp.
Tục ngữ có câu: "Ngời lính chết vì ngời tri kỷ của mình". Là một ngời lÃnh
đạo, nếu hiểu bản tính của nhân viên mình thì cũng biết cách khích lệ họ.
Sau khi nhà quản lý đà lựa chọn đợc một đội ngũ nhân viên cho mình, họ cần tăng
cờng sức tập hợp đối với tập thể mà mình lÃnh đạo. Ngời lÃnh đạo cần phải coi
nhân viên là những ngời bạn bè của mình chứ không đợc coi họ là ngời hầu hạ
mình, cần phải đối xử tốt với họ. Chỉ có nh vậy nhân viên mới đền đáp bằng cách
tận tâm tận lực làm việc.
- Một ông chủ sáng suốt cần phải biết làm thế nào để có đợc tình ngời với nhân
viên của mình và những ai không cần phải làm nh vậy.
- Kích thích nhân viên sáng tạo:
+ đề ra mục tiêu có tính thử thách: ngời lÃnh đạo phải đánh giá khách quan về
nguồn vốn hiện hữu của công ty, đề ra mục tiêu lâu dài có tính thử thách. Một số
giám đốc lo lắng rằng mình không thể nào đạt đợc mục tiêu đà cố ý đánh giá thấp
mục tiêu, tạo nên một ấn tợng sai lầm cho nhân viên, cho rằng rất dễ hoàn thành
nhiệm vụ. Với ngời quản lý xí nghiệp cần phải đánh giá kỹ và đề ra mục tiêu có
tính thử thách chứ không nên đánh giá quá thấp về mục tiêu. Bởi vì nhân viên dới

7

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

áp lực và thử thách thì sẽ kích thích khả năng sáng tạo cao hơn. Khi đó nhu cầu cao
nhất của con ngời đợc đáp ứng.
" Nghệ thuật đích thực cho một nhà quản lý nằm ở chỗ tạo ra những mục tiêu đầy
thách thức nhng thực hiện đợc" - Tom Peters
+ khích lệ tất cả các sáng kiến: đối với tất cả những thành tựu mà các ý tởng
sáng tạo đem lại, dù lớn hay nhỏ đều đáng đợc khích lệ, một môi trờng sáng tạo tốt
là nhân viên có thể nuôi dỡng quan niệm về sáng tạo thành một thói quen, bất kì lúc
nào và ở đâu cũng tồn tại ý nghĩ sáng tạo. Những ý tởng sáng tạo của công ty biểu
hiện ở các phơng diện về nghiệp vụ tiêu thụ, tiêu thụ trên thị trờng, quản lý hành
chính, Ngời quản lý ở các cấp nên quan tâm khích lệ tất cả các ý tởng sáng tạo,
nâng cao sự hứng thú và năng lực của nhân viên trong công việc.
+ hÃy là phần thởng tinh thần thay vì phần thởng vật chất: bản thân sự sáng tạo
rất đáng nhận đợc phần thởng nhng nó không thích hợp nếu dùng vật chất hoặc tiền
bạc để làm phần thởng. Khi dùng vật chất hoặc tiền bạc để khích kệ thì có khả năng
nhân viên sẽ vì không muốn chia phần thởng với ngời khác nên nảy sinh tâm lý độc
chiếm phần thởng, không chịu tiết lộ ý tởng sáng tạo của mình; điều đó không chỉ
làm giảm hiệu quả của sáng tạo mà còn phá hoại sự đoàn kết. Trong khi đó hiệu
quả của phần thởng tinh thần thì tơng đối lâu dài, không những có thể làm tăng
thêm phần vinh cho nhân viên mà còn làm cho nhân viên cảm nhận niềm vui nhiều
hơn nữa.
Dù cho lúc nào, nơi nào, con ngời luôn mong có địa vị của mình. Rất nhiều công
nhân viên cha bao giờ nghĩ tới cái tổng thể chung nên muốn nghỉ là nghỉ luôn, nhng khi đà có địa vị cao thì lại luôn cho rằng: "công việc là hàng đầu".
Một trong những sai lầm lớn nhất của ngời lÃnh đạo là dùng địa vị, chức vụ, quyền
lực nh một mồi câu mà con ngời không thể đạt đợc, khi đó họ sẽ lâm vào tình trạng
phá phách, bất cần.
Biện pháp tác động cuối cùng em muốn đa ra đó là: sự ganh đua, cạnh tranh. Nếu
nhân viên không chịu áp lực của cạnh tranh, của sinh tån th× hä dƠ sinh ra tÝnh lêi

8


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

nhác, không có chÝ tiÕn thđ vµ kÐo theo lµ lµm cho tiỊn đồ của công ty không tốt.
Vì vậy ngay từ khi bắt đầu ngời quản lý phải cho nhân viên biết rằng: chỉ có cạnh
tranh mới có thể tồn tại, đồng thời phải gây áp lực cạnh tranh cho nhân viên để họ
hiểu ngời chiến thắng và tồn tại là ngời thắng trong cạnh tranh.

Kết luận
Lập nghiệp đà khó, giữ nghiệp còn khó hơn. Làm thế nào để nghiệp vụ công
ty ngày càng tiến bộ? ; đó là câu hỏi mà các nhà quản lý cần phải giải thật tốt bởi
động cơ và nhu cầu của ngời lao động rất khác nhau vì vậy để có lợi cho mục tiêu
chung của doanh nghiệp thì đòi hỏi nhà quản lý phải có những biện pháp tác động
đúng lên các đối tợng khác nhau.
Thay cho lời kết em xin đa ra một câu nói mà trớc đây em đà từng đọc:
9


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

" Có đợc kết quả thông qua con ngời là một kỹ năng không đợc học ở trờng lớp "./.

Mục lục
Lời mở đầu...........................................................................1
Nội dung2
I. Tổng quan về nhu cầu và động cơ.2
1. Khái niệm..2
2. Tính chất của nhu cầu4

3. Các phơng pháp tác động lên ngời lao động..6
3.1. Phơng pháp hành chính..6
3.2. Phơng pháp kinh tế..6
3.3. Phơng pháp tâm lý - giáo dục..6
10


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

II. BiƯn ph¸p tác động đến động cơ theo hớng có lợi cho mục tiêu chung của doanh
nghiệp.7

Kết luận.10

Tài liệu tham khảo
1. Giáo trình Tổ chức quản lý - Trờng ĐH Kinh doanh và công nghệ
2. Giáo trình Khoa học quản lý- Trờng ĐH kinh doanh và công nghệ
3. Tài liệu hớng dẫn học tập môn Tổ chức quản lý
4. Tài liệu hớng dẫn học tập môn Khoa học quản lý
5. Sách " Nguyên tắc quản lý " - NXB Lao động - XÃ hội
6. Sách " Quản trị doanh nghiệp " - NXB Thống kê
7. Sách " Thuật quản lý và lÃnh đạo nhân viên " - NXB Văn hoá thông tin
8. Sách " Vai trò của ngời quản lý "

11