quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy thực tiễn tại thành phố cần thơ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (744.22 KB, 71 trang )

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 2011-2013
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA
CHÁY THỰC TIỄN TẠI THÀNH PHỐ CẦN THƠ

Giảng viên hướng dẫn:
Huỳnh Thị Cẩm Hồng

Sinh viên thực hiện:
Lê Anh Tuấn
MSSV: B110154
Lớp Luật Hành Chính Bằng 2- K37

Cần Thơ, tháng 4/2014

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

LỜI CẢM ƠN
Đối với mỗi sinh viên Luật văn tốt nghiệp là một hồi chuông cảnh báo đã sắp kết
thúc một chương trình mà mình đã học. Luật văn cũng giống như một bài kiểm tra để
kiểm tra lại những kiến thức mà mỗi sinh viên đã tích lũy. Quá trình thực hiện Luận
văn cũng là lúc mỗi sinh viên nhìn lại chính mình, đánh giá lại những gì mà bản thân
mình đã tích lũy để từ đó hoàn thiện những kiến thức còn nhiều thiếu sót, củng cố lại
những kiến thức đã tích lũy nhằm phục vụ tốt hơn cho quá trình học tập, nghiêng cứu
và làm việc trong sau này. Trong quá trình thực hiện Luận văn của mình tuy có gặp
phải một số khó khăn nhưng nhờ sự quan tâm, giúp đở của thầy cô, gia đình và bạn bè
mà Luận văn mà tôi thực hiện đã được hoàn thành.

Trước hết, tôi xin cảm ơn Cha mẹ là người đã sinh ra tôi, đã luôn quan tâm, lo
lắng và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong những năm học tập, chính nhờ sự hổ
trợ của Cha mẹ mà tôi mới có được kết quả học tập như ngày hôm nay.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý Thầy, Cô Khoa Luật – Trường Đại Học
Cần Thơ đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báo trong những năm qua. Đặc
biệt tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến cô Huỳnh Thị Cẩm Hồng, người đã
tận tình hổ trở, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình làm Luật văn tốt nghiệp để tôi có thể
hoàn thành đề tài của mình.
Bên cạnh đó, xin cảm ơn tất cả bạn bè những người đã chia sẻ, giúp đở, động
viên tôi trong quá trình học tập và quá trình làm Luận văn.
Dù đã có gắn nhưng chắn chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được
sự thông cảm và chỉ bảo của quý thầy cô và các bạn.
Cuối cùng xin kính chúc tất cả mọi người dồi dào sức khỏe, luôn gặp nhiều niềm
vui, hạnh phúc và luôn thành công trong công việc cũng như trong cuộc sống.

Cần Thơ, ngày 25 tháng 4 năm 2014
Sinh viên thực hiện
Lê Anh Tuấn

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

1.2.1. Khái niệm về phòng cháy và chữa cháy ..................................................... 8
1.2.2. Tính chất cơ bản của hoạt động phòng cháy và chữa cháy ......................... 8
1.2.3. Mục đích và ý nghĩa của công tác phòng cháy và chữa cháy .................... 10
1.2.3.1. Mục đích quản lý nhà nước trong công tác phòng cháy chữa cháy .... 10
1.2.3.2. Ý nghĩa của công tác phòng cháy và chữa cháy ................................ 10
1.2.4. Tổ chức bộ máy của lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy .......... 10
1.2.5. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật về phòng cháy và
chữa cháy ......................................................................................................... 12
1.3. Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ............................................... 13
1.3.1. Khái niệm quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ....................... 13
1.3.2. Đặc điểm quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ......................... 14
1.3.3. Đối tượng quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ........................ 15
1.3.4. Phương pháp quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ................... 16
1.3.4.1. Khái niệm về phương pháp quản lý .................................................. 16
GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

1.3.4.2. Các phương pháp quản lý được sử dụng trong quan lý nhà nước về
phòng cháy và chữa cháy .............................................................................. 16
CHƯƠNG 2. NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
TRONG LĨNH VỰC PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA CHÁY ..................................... 19
2.1. Cơ sở pháp lý về công tác quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ...... 19
2.2. Cơ quan quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy.................................. 20
2.2.1. Chính phủ ................................................................................................ 20
2.2.2. Bộ Công an. ............................................................................................. 21
2.2.3. Các Bộ, cơ quan ngang Bộ....................................................................... 22

2.2.4. Ủy ban nhân dân các cấp ......................................................................... 23
2.3. Nguyên tắc quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ............................. 24
2.4. Nội dung quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ................................ 25
2.5. Chức năng, nhiệm vụ của Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy ở nước ta
hiện nay ................................................................................................................ 43
2.5.1. Chức năng của lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy................... 43
2.5.2. Nhiệm vụ của lực lượng cảnh sát Phòng cháy và chữa cháy..................... 44
2.6. Khen thưởng ................................................................................................... 45
CHƯƠNG 3. THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA
CHÁY TẠI THÀNH PHỐ CẦN THƠ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG
CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ .............................................................................. 46
3.1. Vài nét khái quát về đặc điểm tự nhiên và kinh tế xã hội của thành phố Cần Thơ
.............................................................................................................................. 46
3.2. Thực tiễn quản lý nhà nước về công tác phòng cháy và chữa cháy ở thành phố
Cần Thơ................................................................................................................. 47
3.2.1. Tình hình cháy, nổ trên địa bàn thành phố Cần Thơ ................................ 47
3.2.2. Kết quả đạt được ..................................................................................... 47
3.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa
cháy trên địa bàn thành phố Cần Thơ hiện nay ...................................................... 55
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 59
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

PHỤ LỤC..............................................................................................................

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nước ta đang trong quá trình quá độ lên chủ nghĩa xã hội, quá trình công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước ngày càng diễn ra mạnh mẽ. Sự tăng trưởng kinh tế luôn
gắn liền với quá trình xây dựng đất nước, các khu công nghiệp, nhà máy, khu dân
cư… xuất hiện ngày càng nhiều. Tuy nhiên có một hiểm họa khó lường có thể làm
thiệt hại rất lớn đến tính mạng cũng như tài sản của người dân đó là hiểm họa về cháy,
nổ. Cháy, nổ có nguyên nhân một số ít là do tự nhiên như: sét đánh, tự bắt cháy…, còn
phần lớn các vụ cháy, nổ xảy ra ở nước ta hiện nay đều do con người như: bất cẩn
trong việc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiết, do sử dụng quá nhiều thiết bị tiêu thụ điện
trong gia đình gây quá tải chập điện, do tự đốt….
Bên cạnh đó, ý thức trách nhiệm người đứng đầu một số cơ quan, doanh nghiệp
và một bộ phận nhân dân đối với công tác phòng cháy và chữa cháy chưa được cao;
nhiều cơ sở sản xuất chưa chú trọng đến công tác phòng cháy và chữa cháy còn chạy
theo lợi nhuận trước mắt mà bỏ qua các quy định về phòng cháy và chữa cháy; mặt
khác đời sống của nhân dân ngày được cải thiện nhu cầu sử dụng điện, gas, xăng dầu,
hóa chất ngày càng tăng, do đó nguy cơ cháy, nổ trong sinh hoạt của người dân cũng
tiềm ần những mối nguy hiểm.
Trước những nguy cơ đó, Đảng và Nhà nước ta đã luôn quan tâm đề ra những
chủ trương, chính sách pháp luật nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác
phòng cháy và chữa cháy cũng như tăng cường quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này.
Hệ thống pháp luật điều chỉnh về công tác tác phòng cháy và chữa cháy luôn được sửa

đổi bổ sung và từng bước hoàn thiện.
Tuy nhiên, hiện nay quản lý nhà nước đối với lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy
vẫn còn nhiều hạn chế chưa được giải quyết. Đặc biệt là khi nước ta bước vào quá
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì nhiều công trình mang tính đặc thù như nhà
máy điện nguyên tử, nhà máy lọc hóa dầu…xuất hiện ngày càng nhiều nhưng hệ thống
pháp luật về phòng cháy và chữa cháy của nước ta chưa kịp thời điều chỉnh đối với các
công trình này. Mô hình Sở Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy là mô hình mới đang
trong quá trình hoàn thiện nên không tránh khỏi chưa hoàn thiện về mặt tổ chức như:
lực lượng chữa cháy còn mỏng, phương tiện thì chưa đầu đủ và chưa hiện đại, trình độ
chuyên môn của các cán bộ làm công tác quản lý chưa được nâng cao...Vì vậy, công
tác quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy vẫn chưa mang lại hiệu quả cao, trên cả
nước vẫn không ngừng xảy ra cháy, nổ gây nhiều thiệt hại về người và tài sản.

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

1

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

Xuất phát từ các lý do trên, người viết chọn đề tài “Quản lý nhà nước về phòng
cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ” để làm luận văn tốt nghiệp
của mình, với mong muốn góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối
với lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy của cả nước và thành phố Cần Thơ nói riêng.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Thông qua việc nghiên cứu đề tài này, người viết hướng đến mục đích làm rõ
thêm các vấn đề về lý luận, tìm hiểu những quy định của pháp luật về quản lý nhà
nước đối với lĩnh vực phòng cháy và chữa cháý, việc áp dụng những qui định này vào

thực tiễn. Qua đó, giúp chúng ta hiểu rõ hơn những quy định của pháp luật trong lĩnh
vực phòng cháy và chữa cháy. Đồng thời, tìm ra những khuyết điểm, hạn chế trong các
quy định của pháp luật cũng như trong thực tiễn áp dụng. Từ đó, tìm ra những nguyên
nhân và đề ra những biện pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần
hoàn thiện hơn các quy định của pháp luật đối với lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy
trong thời gian tới.
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, người viết tập trung tìm hiểu các vấn đề về
quản lý nhà nước đối với lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy, theo đó đề tài nghiên cứu
trên ba phương diện: lý luận, pháp lý và thực tiễn. Trong vấn đề lý luận, tập trung đưa
ra các khái niệm cơ bản, những vấn đề chung liên quan đến đề tài, những cơ sở lý luận
làm tiền đề cho đề tài nghiên cứu. Tiếp đó, trong vấn đề pháp lý, tập trung phân tích
các quy định của pháp luật hiện hành về quản lý nhà nước đối với lĩnh vực phòng cháy
và chữa cháy, chủ yếu dựa trên Luật phòng cháy và chữa cháy 2001, các văn bản
hướng dẫn thi hành luật và các vấn đề có liên quan. Cuối cùng là vấn đề thực tiễn,
trong phần này người viết tập trung nghiên cứu thực tiễn công tác quản lý nhà nước
đối với lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn thành phố Cần Thơ. Từ đó, rút
ra những nhận định và đưa ra giải pháp để góp phần cho công tác quản lý nhà nước đối
với lĩnh vực này hiệu quả hơn.
4. Phương pháp nghiên cứu đề tài
Trong quá trình thực hiện luận văn, người viết đã sử dụng một số phương pháp
nghiên cứu khoa học cụ thể như: phương pháp so sánh, liệt kê, phương pháp phân tích,
đối chiếu để giải quyết các vấn đề được nêu ra trong đề tài. Đồng thời, kết hợp với
việc tổng hợp thu thập tài liệu, xử lý thông tin từ sách, báo, tạp chí và đặc biệt là tổng
kết thực tiễn để có tư liệu phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài lời cảm ơn, mục lục, lời mở đầu, phụ lục, kết luận và danh mục tài liệu
tham khảo, nội dung chính của luận văn gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận chung quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy
GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

2

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

Chương 2: Những qui định của pháp luật về quản lý nhà nước trong lĩnh vực
phòng cháy và chữa cháy
Chương 3: Thực tiễn quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy tại thành phố
Cần Thơ và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

3

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA CHÁY
1.1. Một số vấn đề về quản lý hành chính nhà nước
1.1.1. Khái niệm quản lý hành chính nhà nước
Quản lý nhà nước xuất hiện cùng với sự xuất hiện của nhà nước, gắn với chức
năng, vai trò của nhà nước trong xã hội có giai cấp. Quản lý nhà nước tiếp cận với
nghĩa rộng nhất bao gồm toàn bộ các hoạt động: hoạt động lập pháp, hoạt động hành

pháp, hoạt động tư pháp. Với cách hiểu như vậy, chúng ta có khái niệm về quản lý nhà
nước như sau:
Quản lý hành chính nhà nước là hành động thực thi quyền hành pháp của Nhà
nước, đó là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước trên cơ sở
pháp luật đối với các quá trình xã hội và hành vi của con người, do các cơ quan trong
hệ thống hành chính nhà nước từ Trung ương đến địa phương tiến hành để thực hiện
những mục tiêu, chức năng và nhiệm vụ của nhà nước1.
1.1.2. Tính chất và đặc điểm của quản lý hành chính nhà nước
1.1.2.1. Các tính chất cơ bản của quản lý hành chính nhà nước
* Tính lệ thuộc vào chính trị và hệ thống chính trị
Nếu hành chính nhà nước là trung tâm thực thi quyền lực của hệ thống quyền lực
chính trị, hoạt động của nó có ảnh hưởng đến hiệu lực và hiệu quả của hệ thống chính
trị. Ở nước ta, nền hành chính nhà nước mang đầy đủ bản chất của một Nhà nước dân
chủ “của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân” dựa trên nền tảng của liên minh giai
cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức do Đảng Cộng Sản Việt Nam
lãnh đạo. Hoạt động hành chính nhà nước nhằm thực hiện đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng để đạt được mục tiêu chính trị mà Đảng đã đặt ra.
* Tính pháp quyền
Quản lý hành chính nhà nước hoạt động theo nguyên tắc đảm bảo pháp chế xã
hội chủ nghĩa. Tính pháp quyền đòi hỏi các cơ quan hành chính, mọi công chức phải
nắm vững quyền lực, sử dụng đúng đắn quyền lực, bảo đảm đúng đắn chức năng và
thẩm quyền của mình khi thực thi công vụ; phải kết hợp chặt chẽ yếu tố quyền lực và
uy tín mới có thể nâng cao được hiệu lực và hiệu quả của một nền hành chính công
phục vụ dân.

1

TS.Đào Hữu Dân, Tập bài giảng Quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy, Trường Đại học Phòng cháy
chữa cháy, năm 2012, trang 2.

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

4

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

* Tính liên tục, tương đối ổn định và thích ứng
Quản lý hành chính nhà nước là phục vụ xã hội và công dân. Đây là công việc
hàng ngày, thường xuyên và liên tục vì các mối quan hệ xã hội và hành vi của công
dân được pháp luật điều chỉnh diễn ra thường xuyên liên tục. Chính vì vậy, quản lý
hành chính nhà nước phải đảm bảo tính liên tục, ổn định để đảm bảo hoạt động không
bị gián đoạn trong bất kỳ tình hình nào.
Tính liên tục và ổn định phải gắn liền với môi trường trong đó có các cơ quan
hành chính nhà nước hoạt động. Đời sống kinh tế - xã hội luôn có sự vận động, biến
chuyển không ngừng, do đó quản lý hành chính phải luôn thích ứng với hoàn cảnh
thực tế trong từng thời kỳ nhất định.
* Tính chất dân chủ
Bản chất của nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân và vì dân, tất cả quyền lực
nhà nước thuộc về nhân dân, do đó nhân dân là chủ thể tối cao của đất nước. Tuy
nhiên, Nhà nước xã hội chủ nghĩa được nhân dân ủy quyền, thay mặt nhân dân thực
hiện quản lý các lĩnh vực của đời sống xã hội một cách tập trung, thống nhất. Hoạt
động hành chính nhà nước phải chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân, phải đảm bảo
quyền làm chủ thực sự của nhân dân trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
1.1.2.2. Đặc điểm của quản lý hành chính nhà nước
Khi nói đến đặc điểm của quản lý hành chính nhà nước là nói đến những nét đặc
thù của quản lý hành chính nhà nước thể hiện qua các đặc điểm cơ bản sau đây:
* Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động mang tính quyền lực

Quyền lực nhà nước trong quản lý hành chính nhà nước trước hết thể hiện ở việc
các chủ thể có thẩm quyền thể hiện ý chí nhà nước thông qua phương tiện nhất định,
trong đó phương tiện cơ bản và đặc biệt quan trọng là dạng văn bản quản lý hành
chính nhà nước. Bằng việc ban hành văn bản, chủ thể quản lý hành chính nhà nước thể
hiện ý chí của mình dưới dạng các chủ trương, chính sách pháp luật nhằm định hướng
cho hoạt động xây dựng và áp dụng pháp luật; dưới dạng quy phạm pháp luật nhằm cụ
thể hóa các quy phạm pháp luật của cơ quan quyền lực nhà nước và của cấp trên thành
quy định chi tiết để có thể triển khai thực hiện trong thực tiễn; dưới dạng các mệnh
lệnh cá biệt nhằm áp dụng pháp luật vào thực tiễn, trực tiếp thực hiện quyền và nghĩa
vụ pháp lý của các bên tham gia quan hệ quản lý; dưới dạng mệnh lệnh chỉ đạo cấp
dưới trong tổ chức thực hiện. Bên cạnh đó, quyền lực nhà nước còn được thể hiện
trong việc các chủ thể có thẩm quyền tiến hành những hoạt động cần thiết để đảm bảo
thực hiện ý chí nhà nước, như các biện pháp về tổ chức, về kinh tế, tuyên truyền, giáo
dục, thuyết phục, cưỡng chế v.v… Chính những biện pháp này là sự thể hiện tập trung
và rõ nét sức mạnh nhà nước, một bộ phận tạo nên quyền lực nhà nước, nhờ đó, ý chí
của chủ thể quản lý hành chính nhà nước được đảm bảo thực hiện.
GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

5

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

Đây là đặc điểm quan trọng để phân biệt hoạt động quản lý hành chính với những
hoạt động quản lý không mang tính quyền lực nhà nước, như quản lý nội bộ trong các
tổ chức chính trị, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, tổ chức nghề nghiệp khác. Trong các
hoạt động quản lý phi nhà nước, quyền lực cũng được sử dụng nhưng không phải là
quyền lực nhà nước, phạm vi tác động chỉ trong nội bộ tổ chức nhằm đạt được mục

tiêu của tổ chức trong khuôn khổ pháp luật; các chủ thể quản lý cũng thể hiện ý chí và
sử dụng sức mạnh của mình để đảm bảo thực hiện ý chí đó nhưng họ chỉ nhân danh cá
nhân hay tổ chức mình mà không nhân danh nhà nước.
* Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động được tiến hành bởi những chủ thể
có quyền năng hành pháp
Theo cách hiểu phổ biến hiện nay thì nhà nước có ba quyền năng: Lập pháp,
hành pháp, tư pháp. Trong đó, quyền năng hành pháp trước hết và chủ yếu thuộc về
các cơ quan hành chính nhà nước. Do đó, chủ thể quản lý hành chính nhà nước các chủ
thể mang quyền lực nhà nước, các cá nhân hoặc tổ chức xã hội, từ quan trọng đến ít
quan trọng, từ phổ biến đến cá biệt, phát sinh trong đời sống dân cư, đời sống pháp
luật và trong nội bộ của các cơ quan nhà nước. Trong khi đó, hoạt động lập pháp, tư
pháp chỉ phát sinh trong phạm vi tương đối hẹp, có đối tượng tác động là các quan hệ
xã hội quan trọng.
* Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động có tính thống nhất và được tổ chức
chặt chẽ
Để đảm bảo tính pháp chế trong hoạt động hành pháp, bộ máy hành chính nhà
nước được tổ chức thành một khối thống nhất từ trung ương đến địa phương, đứng đầu
là Chính phủ, nhờ đó các hoạt động của bộ máy được chỉ đạo, điều hành thống nhất,
đảm bảo lợi ích chung của cả nước, đảm bảo sự liên kết, phối hợp nhịp nhàng giữa các
địa phương, tạo nên sức mạnh tổng hợp. Tuy nhiên, do mỗi địa phương đều có đặc thù
riêng về điều kiện kinh tế - xã hội, nên để có thể phát huy tối đa những yếu tố của từng
địa phương, tạo nên sự năng động sáng tạo trong quản lý điều hành, bộ máy quản lý
còn được tổ chức theo hướng phân cấp, trao quyền tự quyết, tạo sự chủ động sáng tạo
cho từng địa phương.
Để cùng đạt được hai mục đích này, nguyên tắc “song trùng trực thuộc” được sử
dụng như là một giải pháp hữu hiệu trong việc tổ chức hành chính nhà nước. Theo đó,
loại trừ Chính phủ là cơ quan đứng đầu bộ máy hành chính nhà nước thì mỗi cơ quan
khác trong bộ máy này đều lệ thuộc vào hai cơ quan: một cơ quan chiều dọc để đảm
bảo sự thống nhất của bộ máy; một cơ quan theo chiều ngang đảm bảo sự chủ động
của mỗi cấp quản lý. Vấn đề quan trọng là trong tổ chức bộ máy hành chính nhà nước

phải xác định hợp lý thẩm quyền của mỗi cấp quản lý, vừa tránh được sự chồng chéo

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

6

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

chức năng, vừa không bỏ lọt những lĩnh vực quản lý, vừa bảo đảm sự điều hành xuyên
suốt, thống nhất trong bộ máy, vừa tạo ra sự chủ động, sáng tạo của mỗi cấp quản lý.
* Hoạt động quản lý hành chính có tính chấp hành và điều hành
Tính chấp hành và điều hành của hoạt động quản lý nhà nước thể hiện trong việc
những hoạt động này được tiến hành trên cơ sở pháp luật và nhằm mục đích thực hiện
pháp luật, cho dù đó là hoạt động chủ động sáng tạo của chủ thể quản lý thì cũng
không vượt quá khuôn khổ pháp luật quy định. Tính điều hành của hoạt động quản lý
hành chính nhà nước thể hiện trong việc chủ thể có thẩm quyền tổ chức thực hiện pháp
luật trong đời sống xã hội. Trong quá trình đó, các chủ thể này không chỉ tự mình thực
hiện pháp luật mà quan trọng hơn cả là đảm nhận chức năng chỉ đạo nhằm vận hành
hoạt động của các cơ quan, đơn vị trực thuộc theo một quy trình thống nhất, tổ chức để
mọi đối tượng có liên quan thực hiện pháp luật nhằm thực hiện hóa các quyền và nghĩa
vụ của các bên trong quan hệ quản lý.
Như vậy, trong mỗi hoạt động quản lý hành chính nhà nước, tính chấp hành và
điều hành luôn đan xen, song song tồn tại, tạo nên sự đặc thù trong quản lý hành chính
nhà nước. Trong hoạt động lập pháp, chấp hành là để xây dựng hệ thống pháp luật
ngày càng hoàn thiện hơn; trong hoạt động tư pháp, chấp hành là để bảo vệ pháp luật
tránh khỏi sự xâm hại, còn trong quản lý hành chính, chấp hành là để tổ chức thực hiện
pháp luật trong đời sống xã hội.

* Tính chuyên môn hóa và nghề nghiệp cao
Tính chuyên môn hóa và nghề nghiệp cao là yêu cầu đòi hỏi của một nền hành
chính phát triển, khoa học, văn minh và hiện đại. Các hoạt động trong nền hành chính
nhà nước có nội dung phức tạp và đa dạng đòi hỏi các nhà hành chính phải có kiến
thức xã hội và kiến thức chuyên môn sâu rộng. Công chức và những người thực thi
công vụ, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của họ có ảnh hưởng rất lớn đến công vụ. Vì
lẽ đó trong hoạt động hành chính nhà nước, tiêu chuẩn về năng lực chuyên môn và
quản lý của đội ngũ công chức phải là những tiêu chuẩn hàng đầu. Nâng cao năng lực
chuyên môn, quản lý của đội ngủ cán bộ, công chức là một trong những nội dung quan
trọng trong việc xây dựng nền hành chính hiện đại.
* Tính không vụ lợi
Quản lý hành chính nhà nước có nhiệm vụ phục vụ lợi ích xã hội và lợi ích công
dân. Phải xây dựng một nền hành chính công tâm, trong sạch, không theo đuổi một
tiêu doanh lợi, không đòi hỏi người được phục vụ phải trả thù lao. Đây cũng là đặc
điểm khác biệt cơ bản giữa mục tiêu hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và
của một doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh.

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

7

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

* Tính nhân đạo
Bản chất Nhà nước ta là Nhà nước dân chủ, của nhân dân, do nhân dân và vì
nhân dân. Dân chủ xã hội chủ nghĩa thấm nhuần trong luật pháp. Tôn trọng quyền và
lợi ích hợp pháp của công dân là xuất phát điểm của hệ thống luật, thể chế, quy tắc, thủ

tục hành chính. Cơ quan hành chính, đội ngũ công chức không được quan liêu, cửa
quyền, hách dịch gây phiền hà cho dân khi thi hành công vụ. Mặt khác, trong nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nền hành chính cần đảm bảo tính nhân đạo
để hạn chế tối đa mặt trái của nền kinh tế thị trường, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã
hội bền vững.
1.2.1. Khái niệm về phòng cháy và chữa cháy
Từ sự cháy (trong phạm vi kiểm soát) phát sinh và phát triển thành đám cháy
(mất khả năng kiểm soát) là một quá trình có thể do nguyên nhân khách quan và chủ
quan, trong đó có những nguyên nhân do sơ xuất bất cẩn hoặc ngoài sự kiểm soát của
con người, gây nên những đám cháy có thể gây tổn thất về người và tài sản. Vì vậy,
việc phòng ngừa cháy, nổ phải đi đôi với việc chữa cháy khi có cháy xảy ra. Hoạt động
phòng cháy tồn tại như là một tất yếu trong các hoạt động chung của xã hội. Từ đó ta
có khái niệm phòng cháy:
“Phòng cháy là hệ thống các biện pháp, giải pháp về tổ chức, kỹ thuật nhằm loại
trừ hoặc hạn chế các điều kiện và nguyên nhân gây cháy, tạo điều kiện thuận lợi cho
việc cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan khi xảy ra cháy và cho việc tổ chức dập
tắt đám cháy”.2
Các hoạt động cụ thể của công tác chữa cháy đã được nêu tại Khoản 8 Điều 3
Luật phòng cháy và chữa cháy:
“Chữa cháy bao gồm các công việc huy động, triển khai lực lượng, phương tiện
chữa cháy, cắt điện, tổ chức thoát nạn, cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan, dập tắt
đám cháy và các hoạt động khác có liên quan đến chữa cháy”.3
Như vậy hoạt động chữa cháy là sự kết hợp năng động giữa con người với phương
tiện chữa cháy và việc áp dụng các phương pháp, biện pháp để cứu người, cứu tài sản,
ngăn chặn sự cháy lan và dập tắt đám cháy giảm thiểu đến mức thấp nhất các thiệt hại
về người và tài sản.
1.2.2. Tính chất cơ bản của hoạt động phòng cháy và chữa cháy
* Tính chất quần chúng
Tính chất này xuất phát từ thực tế là: Cháy có thể xảy ra bất cứ đâu, vào bất cứ
thời điểm nào khi có đủ các yếu tố và điều kiện phát sinh, trong khi đó nguyên nhân

cháy chủ yếu do sự bất cẩn của con người trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, trong
2

TS.Đào Hữu Dân, Tập bài giảng Quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy, Trường Đại học Phòng cháy
chữa cháy, năm 2012, trang 5.
3
Điều 3, Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

8

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

sinh hoạt các thành viên tại cơ sở xảy ra cháy thực hiện. Vì vậy, việc phòng ngừa
không để cháy xảy ra, cũng như trong việc chữa cháy không phải chỉ là trách nhiệm
của các cơ quan chuyên trách mà còn là trách nhiệm của các cá nhân, cơ quan, tổ chức
và của toàn xã hội.
* Tính chất pháp lý
Tính chất pháp lý trong hoạt động PCCC thể hiện những hoạt động trong các lĩnh
vực của đời sống xã hội có liên quan đến PCCC phải triệt để tuân thủ những qui định
trong pháp luật về PCCC. Các tổ chức, cơ quan, hộ gia đình và cá nhân, trong hoạt
động của mình, phải chấp hành chỉ dẫn của các cơ quan quản lý nhà nước về PCCC có
thẩm quyền. Về phía cơ quan quản lý nhà nước về PCCC, trên cơ sở đó hoàn thiện bổ
sung các quy phạm pháp luật, các tiêu chuẩn PCCC; Trong quá trình tổ chức thực hiện
phải đảm bảo bằng các biện pháp để những qui định của pháp luật được thực hiện
nghiêm túc; Các hoạt động thanh tra, kiểm tra, thẩm duyệt, kiểm định, xử lý vi phạm

đều phải theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục mà pháp luật qui định.
* Tính chất khoa học kỹ thuật
Hoạt động PCCC là hoạt động mang tính khoa học, kỹ thuật. Tính khoa học kỹ
thuật xuất phát từ những yêu cầu xây dựng và tổ chức thực hiện các giải pháp, biện
pháp về PCCC phải dựa trên cơ sở nghiêng cứu nguyên nhân, điều kiện gây cháy đối
với từng loại công trình, hạng mục công trình và trong sinh hoạt của từng gia đình;
phải nghiêng cứu tìm ra các qui luật của quá trình phát sinh, phát triển và dập tắt đám
cháy; nghiêng cứu các chất dập cháy v.v…Vì vậy, các biện pháp phòng ngừa cháy,
chống cháy lan, cũng như các biện pháp chữa cháy và các điều kiện khác đảm bảo việc
thực hiện phải dựa trên cơ sở tính toán khoa học, không thể tùy tiện.
Tính khoa học kỹ thuật thể hiện ở chỗ: Xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn, quy
chuẩn PCCC và đòi hỏi việc áp dụng các giải pháp, biện pháp PCCC phải tuân thủ
chặt chẽ các tiêu chuẩn đó; Phải thường xuyên nghiêng cứu tìm ra các biện pháp,
phương tiện để PCCC có hiệu quả; Biết nghiêng cứu, ứng dụng các thành tựu tiên tiến
của khoa học PCCC thế giới và điều kiện thực tế ở Việt Nam; Biết sử dụng có hiệu
quả các phương tiện PCCC. Tính khoa học kỹ thuật còn được thể hiện xuyên suốt
trong toàn bộ công tác tổ chức quản lý, xây dựng văn bản, tuyên truyền giáo dục, đào
tạo xây dựng lực lượng PCCC v.v…, nó là cơ sở để việc tiến hành các công tác trên có
hiệu quả.
* Tính chất chiến đấu
Tính chất chiến đấu trong hoạt động PCCC xuất phát từ yêu cầu và đòi hỏi của
quá trình tổ chức dập tắt đám cháy. Hoạt động chữa cháy là một quá trình hoạt động
đặc biệt, luôn tiềm ẩn sự nguy hiểm: Trong khi chữa cháy, do nhiệt độ cao, cấu kiện
công trình xây dựng có thể bị sụp đổ, khói, khí độc cùng đồng thời gây nguy hại đến
GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

9

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

tính mạng của những người tham gia chữa cháy. Vì vậy, công tác chữa cháy một mặt,
đòi hỏi tinh thần sẵn sàng, cơ động nhanh, chính xác, vận dụng các chiến thuật, kỹ
thuật hợp lý; Mặt khác lại đòi hỏi tinh thần dũng cảm, mưu trí, ý thức chấp hành mệnh
lệnh của người chỉ huy trong tổ chức chữa cháy để cứu người, cứu tài sản, chống cháy
lan và kịp thời dập tắt đám cháy.
Các tính chất trên thống nhất và đan xen lẫn nhau, xuyên suốt toàn bộ quá trình
tổ chức và hoạt động PCCC, vì vậy việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước và xây
dựng lực lượng Cảnh sát PCCC phải chú ý quán triệt trong toàn bộ công tác của mình.
1.2.3. Mục đích và ý nghĩa của công tác phòng cháy và chữa cháy
1.2.3.1. Mục đích quản lý nhà nước trong công tác phòng cháy và chữa
cháy
Từ thực tiễn công tác phòng cháy và chữa cháy cho thấy sự tăng trưởng kinh tếxã hội bên cạnh những mặt tích cực về đời sống của người dân mà còn bao hàm trong
nó những nguy cơ tiềm ẩn dễ dẫn đến cháy nổ. Quản lý nhà nước về phòng cháy và
chữa cháy thuộc lĩnh vực an toàn xã hội; có liên quan chặt chẽ đến việc đảm bảo an
toàn tính mạng, tài sản và môi trường; có tác động trực tiếp đến an toàn và hiệu quả
trong kinh doanh cũng như trong các hoạt động khác ngoài mục đích kinh doanh. Xác
định được tầm quan trọng của công tác phòng cháy và chữa cháy nên Đảng và Nhà
nước ta đã ban hành Luật Phòng cháy và chữa cháy nhằm tăng cường hiệu lực quản lý
nhà nước và đề cao trách nhiệm của toàn dân đối với hoạt động phòng cháy và chữa
cháy, bảo vệ tính mạng, sức khỏe và tài sản nhà nước, tổ chức và cá nhân, bảo vệ môi
trường, bảo đảm an ninh và trật tự xã hội.
Như vậy, mục đích của công tác quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy là
chủ động phòng ngừa, hạn chế đến mức thấp nhất các vụ cháy, nổ, nhất là các vụ cháy
gây thiệt hại nghiêm trọng, góp phần bảo đản an ninh và trật tự an toàn xã hội.
1.2.3.2. Ý nghĩa của công tác phòng cháy và chữa cháy
Trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa, công tác phòng cháy và chữa cháy có một vị trí hết sức quan trọng. Phòng

cháy và chữa cháy làm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản của
Nhà nước, tài sản tập thể và của công dân. Vì cháy là một loại tai nạn dễ xảy ra và khi
đã xảy ra thì vật chất bị thiêu hủy, gây thiệt hại đến tính mạng con người và các cơ sở
vật chất kỹ thuật khác.
1.2.4. Tổ chức bộ máy của lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy
Tổ chức bộ máy lực lượng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy gồm: Cục cảnh sát
phòng cháy chữa cháy; Sở Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy các tỉnh, thành phố trực

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

10

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

thuộc trung ương; Phòng cảnh sát phòng cháy chữa cháy thuộc công an các tỉnh và đội
Cảnh sát phòng cháy chữa cháy thuộc phòng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy.4
* Cục Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy
Theo Quyết định số 586/QĐ-BCA ngày 23/02/2010 của Bộ Công an thì Cục
Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy thuộc Tổng cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật
tự, an toàn xã hội.
Cục Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy có trách nhiệm giúp Tổng cục trưởng
thống nhất quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy
thực hiện công tác quản lý nhà nước về công tác phòng cháy và chữa cháy theo Luật
phòng cháy và chữa cháy; tổ chức thực hiện và chỉ đạo, hướng dẫn lực lượng Cảnh sát
phòng cháy và chữa cháy tiến hành các biện pháp nghiệp vụ phòng cháy, chữa cháy và
cứu nạn, cứu hộ theo quy định của Nhà nước và của Bộ trưởng Bộ Công an.
* Sở Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung

ương.
Trước yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội
trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, theo đề nghị của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ
Chí Minh, Bộ Công an và Bộ Nội vụ vào ngày 15/5/2006, Thủ tướng Chính phủ đã ra
Quyết định số 719/QĐ-TT về việc thí điểm thành lập Sở Cảnh sát phòng cháy và chữa
cháy thành phố Hồ Chí Minh trực thuộc Bộ Công an, trên cơ sở nâng cấp từ Phòng
Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy thuộc Công an thành phố Hồ Chí Minh. Sau 07
(bảy) năm hoạt động theo mô hình cấp Sở, Bộ Công an tiếp tục đề nghị và được Chính
phủ đồng ý cho phép thành lập tiếp các Sở Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy ở thành
phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và các tỉnh Vĩnh Phúc, Đồng Nai, Bình
Dương. Việc ra đời các Sở Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy một mặt phản ánh nhu
cầu ngày càng tăng của công tác phòng cháy và chữa cháy, mặt khác là thể hiện sự
trưởng thành của lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy trong giai đoạn đất
nước trên con đường phát triển kinh tế. Bộ Trưởng Bộ Công an đã ra quyết định quy
định chức năng, nhiệm vụ quyền hạn và cơ cấu tổ chức bộ máy của Sở Cảnh sát phòng
cháy và chữa cháy.
* Phòng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy thuộc Công an các tỉnh.
Do Bộ công an xây dựng thí điểm mô hình sở cảnh sát phòng cháy chữa cháy ở
một số Thành phố lớn, nên một số tỉnh còn lại Tổng Cục xây dựng lực lượng đã tham
mưu đề xuất với Bộ công an thành lập các Phòng cảnh sát phòng cháy và chữa cháy ở
các tỉnh để đảm bảo yêu cầu chữa cháy tại địa phương.

4

Điều 37 Nghị định 35/2003/NĐ-CP ngày 4/4/2003 quy định chi tiết một số điều của Luật phòng cháy chữa
cháy

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

11

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

Theo Quyết định số 10964/QĐ-X11 ngày 24/12/2010 của Tổng cục Xây dựng lực
lượng công an nhân dân thì Phòng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ
thuộc Công an tỉnh, có trách nhiệm giúp Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo và tổ chức
thực hiện công tác phòng cháy và chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ trên địa bàn tỉnh; chỉ
đạo, chỉ huy lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy trong tỉnh thực hiện công
tác phòng cháy và chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ theo quy định.
1.2.5. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật về phòng cháy chữa
cháy
Ngay từ khi giành chính quyền, công tác phòng cháy và chữa cháy đã được Đảng
và Nhà nước ta quan tâm chỉ đạo. Tháng 12/1954, Bộ Nội vụ đã ra Quyết định thành
lập Đại đội cứu hỏa thuộc Ban trị an dân cảnh thuộc Sở Công an Hà Nội chịu trách
nhiệm phòng cháy và chữa cháy cho các cơ quan của Đảng và Nhà nước tại thủ đô Hà
Nội. Đây là đội phòng cháy và chữa cháy đầu tiên của nước Việt Nam. Việc thành lập
đội chữa cháy đầu tiên này đặt nền tảng cho việc quản lý phòng cháy và chữa cháy sau
này. Đặc biệt, ngày 04/10/1961, dựa trên yêu cầu của tình hình thực tế phải đưa công
tác phòng cháy và chữa cháy vào sự quản lý của Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
ký sắc lệnh số 53/LCT công bố Pháp lệnh quy định việc quản lý nhà nước đối với công
tác phòng cháy và chữa cháy. Đây là văn bản quan trọng đầu tiên, là dấu mốc lịch sữ
đối với công tác quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy. Bản pháp lệnh này
quy định việc quản lý nhà nước đối với công tác phòng cháy chữa cháy nêu rõ: “phòng
cháy chữa cháy là để bảo vệ tài sản của Nhà nước, tính mạng, tài sản của nhân dân,
bảo vệ sản xuất và an ninh trật tự; đồng thời cũng khẳng định công tác phòng cháy
chữa cháy là nghĩa vụ và trách nhiệm của toàn dân, toàn xã hội”.
Đến ngày 31/5/1991 Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) có chỉ thị số

175/CT về công tác phòng cháy và chữa cháy đã quy định lấy ngày 4/10 hàng năm là
“Ngày truyền thống toàn dân phòng cháy chữa cháy”. Tiếp theo đó Thủ tướng chính
phủ có chỉ thị số 237/CT-TTg ngày 19/4/1996 và quyết định 369/QĐ-TTg ngày
04/6/1996 xác định hàng năm lấy ngày 04/10 là “Ngày phòng cháy chữa cháy toàn
dân”. Quyết định nêu rõ: việc tổ chức ngày này nhằm nâng cao ý thực phòng cháy
chữa cháy cho toàn dân, huy động được đông đảo quần chúng tham gia vào các hoạt
động thiết thực bổ ích trong công tác này, biểu dương, khen thưởng đối với những tổ
chức, cá nhân có nhiều thành tích trong phong trào phòng cháy chữa cháy” 5.
Trải qua 40 năm thực hiện việc quản lý nhà nước theo tinh thần của Pháp lệnh
phòng cháy và chữa cháy năm 1961 đã xuất hiện những bất cập và cần phải nâng cao
hơn nữa cơ sở pháp lý về quản lý nhà nước đối với công tác phòng cháy và chữa cháy.
5
[ truy cập ngày
14/03/2014, lúc 21 giờ 10 phút]

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

12

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

Để đáp ứng những yêu cầu của công tác đổi mới, ngày 12/7/2001 Chủ tịch nước cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký lệnh số 08/2001/L-CTN ban hành Luật phòng cháy
chữa cháy có hiệu lực ngày 04/10/2001. Đây là văn bản pháp luật quan trọng làm hành
lang pháp lý để huy động sức mạnh của hệ thống chính trị và toàn dân tham gia phòng
cháy chữa cháy. Ngày 29/6/2001, tại kỳ họp thứ IX, Quốc hội Khóa X đã thông qua
Luật phòng cháy và chữa cháy. Luật phòng cháy và chữa cháy đã được thông qua, sự

kiện này đánh dấu một bước quan trọng trong việc quản lý nhà nước về phòng cháy và
chữa cháy.6
1.3. Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy
1.3.1. Khái niệm quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy
Phòng cháy và chữa cháy là một hoạt động có liên quan trực tiếp đến trật tự, an
toàn xã hội, nhận thức rõ được sự cần thiết cần phải đặt công tác phòng cháy và chữa
cháy vào quản lý sao cho đạt hiệu quả cao nhất thì ngay từ năm 1961. Ủy ban thường
vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh về phòng cháy và chữa cháy. Từ khi có Pháp lệnh
phòng cháy và chữa cháy ra đời đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng trong việc thực hiện
chức năng quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy. Nhằm nâng cao hiệu quả
trong công tác quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy, tại kỳ họp thứ 9 của
Quốc hội khóa X ngày 26/9/2001 Luật phòng cháy và chữa cháy đã được Quốc hội
thông qua. Căn cứ vào Luật phòng cháy và chữa cháy ta có thể rút ra định nghĩa về
khái niệm quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy như sau:
“Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy là sự tác động có tổ chức và
điều chỉnh bằng quyền lực của nhà nước đối với hoạt động phòng cháy và chữa cháy
trong cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân của các chủ thể có thẩm quyền, nhằm
hạn chế đến mức thấp nhất các vụ cháy xảy ra và thiệt hại do đám cháy gây ra góp
phần bảo vệ tính mạng, bảo vệ tài sản của nhà nước, của tổ chức và cá nhân, bảo vệ
môi trường, bảo vệ an ninh và trật tự an toàn xã hội”.7
Mối quan hệ giữa quản lý nhà nước và quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa
cháy. Cũng giống như hoạt động quản lý nhà nước đối với các lĩnh vực hoạt động của
đời sống xã hội, quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy bao gồm các yếu tố:
chủ thể quản lý, đối tượng quản lý, phương pháp và mục tiêu quản lý. Quản lý nhà
nước về phòng cháy và chữa cháy theo đó cũng thể hiện tính chính trị, tính toàn diện,
tính khoa học và dân chủ. Đồng thời thể hiện những đặc điểm cơ bản của quản lý là sự
tác động và điều chỉnh bằng quyền lực pháp luật, mang tính mệnh lệnh đơn phương
của chủ thể quản lý, nó đòi hỏi đối tượng quản lý phải phục tùng một cách nghiêm túc.
6

TS.Đào Hữu Dân, Tập bài giảng Quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy, Trường Đại học Phòng cháy
chữa cháy, năm 2012, trang 3.
7
TS.Đào Hữu Dân, Tập bài giảng Quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy, Trường Đại học Phòng cháy
chữa cháy, năm 2012, trang 7.

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

13

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

Sự tác động đó được chủ thể thực hiện thông qua các hình thức, phương pháp, biện
pháp đã được pháp luật quy định.
Mục tiêu của quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy là nhằm hạn chế đến
mức thấp nhất các vụ cháy có thể xảy ra (nhất là các vụ cháy lớn) và thiệt hại do cháy
gây ra; góp phần bảo vệ tính mạng, sức khỏe con người, bảo vệ tài sản của Nhà nước,
tổ chức, cá nhân, bảo vệ môi trường, bảo đảm an ninh và trật tự an toàn xã hội; đưa ra
các mặt công tác phòng cháy và chữa cháy từng bước đáp ứng với yêu cầu của sự phát
triển kinh tế xã hội phục vụ sự phát triển của đất nước.
1.3.2. Đặc điểm quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy
Quản lý nhà nước về PCCC là một nội dung trong trong quản lý hành chính nhà
nước đối với các lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội, vì vậy quản lý nhà nước về
PCCC cũng mang những đặc điểm chung của quản lý hành chính nhà nước, như: Là
hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, được thực hiện bởi các chủ thể có quyền
năng hành pháp, là hoạt động chấp hành và điều hành, có tính tổ chức, thống nhất và
thứ bậc chặt chẽ v.v…

Tuy nhiên, đối tượng thuộc phạm vi quản lý nhà nước về PCCC là hoạt động
PCCC trong các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và các cá nhân, một lĩnh vực có liên
quan chặt chẽ đến các hoạt động kinh tế, xã hội. Trong sự phát triển của nền kinh tế xã hội ở nước ta hiện nay, đặc biệt là quá trình hội nhập, mở cửa, liên doanh, liên kết
với nước ngoài để thực hiện công nghệ hóa, hiện đại hóa đất nước, đã làm cho các đối
tượng quản lý phát triển rất đa dạng với tính chất và yêu cầu về PCCC ngày càng đa
dạng, phức tạp, đòi hỏi ở trình độ kỹ thuật cao; Sự hình thành những ngành mũi nhọn
như: khai thác chế biến dầu mỏ, khí đốt, khai khoáng, điện, điện tử, hóa chất, vật liệu
xây dựng v.v… mà đặc điểm của quá trình này là việc sử dụng và sản xuất ra ngày
càng nhiều thiết bị, đồ dùng có giá trị kinh tế lớn nhưng cũng ẩn chứa trong đó đặc
tính nguy hiểm liên quan đến cháy, nổ.
Từ thực tiễn công tác PCCC cho thấy từ sự tăng trưởng kinh tế - xã hội không
loại trừ mà còn bao hàm trong nó những nguy cơ tiềm ẩn dể dẫn đến cháy, nổ. Vì vậy,
để đảm bảo an toàn cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và an toàn cho
mỗi gia đình, điều chủ yếu là phải luôn chú ý và tăng cường thực hiện các biện pháp
phòng ngừa cháy, nổ; Mỗi sơ xuất dù nhỏ cũng có thể gây tác hại khôn lường về người
và tài sản. Có thể nói PCCC như là một quá trình gắn liền một cách tất yếu ngay trong
các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt của cộng đồng dân cư và của
toàn xã hội. Từ tính chất và đặc điểm của đối tượng quản lý có thể rút ra một số đặc
điểm của hoạt động quản lý nhà nước về PCCC sau:
Quản lý nhà nước về PCCC thuộc lĩnh vực quản lý an toàn xã hội, có liên quan
chặt chẽ đến việc đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản và môi trường, có tác động trực
GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

14

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

tiếp đến việc đảm bảo an toàn và hiệu quả sản xuất, kinh doanh cũng như hiệu quả các
hoạt động khác trong xã hội. Vì vậy, trong quản lý nhà nước về PCCC phải luôn quán
triệt quan điểm PCCC phục vụ nhiệm vụ, yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội; Coi PCCC
là yêu cầu tự thân trong hoạt động của từng cơ quan, tổ chức và mỗi hộ gia đình. Cần
chống khuynh hướng tách rời PCCC với sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như cường
điệu hóa công tác PCCC, không tính toán đến khả năng, điều kiện kinh tế - xã hội cho
phép.
Quản lý nhà nước về PCCC, về thực chất là dựa trên cơ sở kiến thức chuyên môn
kỹ thuật và ứng dụng các thành tựu của khoa học, công nghệ về PCCC vào trong các
quá trình quản lý. Các yêu cầu về PCCC đối với các loại hình cơ sở, các công trình xây
dựng, các khu dân cư đều có những yêu cầu, nội dung cụ thể khác nhau, vì vậy nó đòi
hỏi việc đưa ra các quyết định quản lý của các chủ thể có thẩm quyền phải chú ý đến
đặc điểm về PCCC của từng đối tượng quản lý cụ thể. Đồng thời phải tính toán đến
tính khả thi trong tổ chức thực hiện, hay nói cách khác, các quyết định quản lý phải
phù hợp với khả năng kinh tế và điều kiện kỹ thuật cho phép.
Hoạt động quản lý nhà nước không chỉ là quá trình quản lý gắn liền với các yếu
tố kỹ thuật mà còn gắn liền với yếu tố xã hội. Có thể nói quản lý nhà nước về PCCC
luôn gắn liền với quá trình xã hội hóa công tác PCCC. Mục tiêu quản lý nhà nước về
PCCC và mục tiêu xã hội hóa công tác PCCC là đồng nhất nhưng có sự khác nhau về
cách thức, hình thức thực hiện. Hoạt động quản lý nhà nước về PCCC nhằm từng bước
xác lập quá trình xã hội hóa và ngược lại xã hội hóa càng sâu rộng bao nhiêu càng bảo
đảm hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước về PCCC bấy nhiêu.
1.3.3. Đối tượng quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy
Do đặc điểm và yêu cầu về phòng ngừa cháy, nổ và chữa cháy trong hoạt động
sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và sinh hoạt đối với các cơ sở, khu dân cư, phương tiện
giao thông cơ giới có những yêu cầu cụ thể khác nhau nên Luật phòng cháy và chữa
cháy phân loại đối tượng quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy bao gồm: Các
cơ sở; khu dân cư; phương tiện giao thông cơ giới và đối với rừng. Phân loại đối tượng
thuộc diện quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy gồm các nhóm sau:
1. Đối tượng quản lý là hoạt động phòng cháy và chữa cháy trong các cơ sở là

nhà máy, xí nghiệp, kho tàng, trụ sở làm việc, bệnh viện, trường học, rạp hát, khách
sạn, chợ, trung tâm thương mại, doanh trại lực lượng vũ trang và các công trình khác.
Cơ quan, tổ chức có thể có một hoặc nhiều cơ sở 8.
chợ, triển lãm thuộc thẩm quyền quản lý trực tiếp của Bộ, cơ quan ngang Bộ, tỉnh,
thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

8

Khoản 3, Điều 3 Luật phòng cháy và chữa cháy năm 2001

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

15

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

2. Đối tượng quản lý là hoạt động phòng cháy và chữa cháy trong các khu dân
cư như: thôn, ấp, bản, tổ dân phố.
3. Đối tượng quản lý là bảo đảm an toàn phòng cháy và chữa cháy trong quá
trình vận hành phương tiện giao thông cơ giới là: Phương tiện giao thông cơ giới từ 4
chỗ ngồi trở lên, phương tiện giao thông cơ giới vận chuyển chất, hàng nguy hiểm về
cháy, nổ. (các phương tiện đặc biệt như: Tàu thủy, tàu hỏa chuyên dùng để vận chuyển
hành khách, vận chuyển xăng dầu, chất lỏng dễ cháy khác, khí cháy, vật liệu nổ, hóa
chất có nguy hiểm cháy, nổ) .
4. Đối tượng quản lý là hoạt động phòng cháy và chữa cháy rừng.9
1.3.4. Phương pháp quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy
1.3.4.1. Khái niệm về phương pháp quản lý

Phương pháp quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy là cách thức tác động
của chủ thể quản lý lên các đối tượng quản lý nhằm đạt được mục đích quản lý đặt
ra.10
Các phương pháp quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy có đặc trưng là
được thực hiện dựa trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của chủ thể quản lý, mang tích
chất quyền lực nhà nước và được thực hiện theo một trình tự nhất định. Do vậy khi
thực hiện các phương pháp quản lý đòi hỏi phải đáp ứng các yêu cầu sau: các phương
pháp quản lý phải đa dạng và thích hợp để tác động lên các đối tượng khác nhau; khi
thực hiện các phương pháp phải đảm bảo tính khả thi, tính mềm dẻo phù hợp với đặc
điểm từng đối tượng quản lý và đem lại tính hiệu quả cao.
1.3.4.2. Các phương pháp quản lý được sử dụng trong quan lý nhà nước về
phòng cháy và chữa cháy
* Phương pháp thuyết phục
Thuyết phục là làm cho đối tượng quản lý hiểu rõ sự cần thiết và tự giác thực
hiện các quy định của nhà nước về phòng cháy và chữa cháy. Thực tế cho thấy rằng,
những nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra cho hoạt động phòng cháy và chữa cháy không thể đạt
được nếu thiếu sự ủng hộ tích cực và sự tự giác thực hiện của đông đảo quần chúng.
Chỉ khi nào làm cho mọi người hiểu được lợi ích thiết thực của công tác phòng cháy
và chữa cháy thì khi đó quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy mới thực sự có
hiệu lực và hiệu quả cao.
Phương pháp thuyết phục được thực hiện thông qua các biện pháp:
1. Các biện pháp tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức pháp luật về phòng cháy
và chữa cháy; phổ biến kiến thức và hướng dẫn việc thực hiện các biện pháp về phòng
9

TS.Đào Hữu Dân, Tập bài giảng Quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy, Trường Đại học Phòng cháy
chữa cháy, năm 2012, trang 12 và trang 13.
10
TS.Đào Hữu Dân, Tập bài giảng Quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy, Trường Đại học Phòng cháy
chữa cháy, năm 2012, trang 22.

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

16

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

cháy và chữa cháy trong các cơ quan, tổ chức, cụm dân cư, hộ gia đình và trong toàn
xã hội.
2. Xây dựng phong trào quần chúng tự giác tham gia các hoạt động về phòng
cháy chữa cháy.
3. Các biện pháp bảo đảm quyền dân chủ của nhân dân trong công tác phòng
cháy và chữa cháy tại các cụm dân cư, các cơ sở; thực hiện phương chăm “ dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
4. Phối hợp với các cấp các ngành trong việc tổ chức tuyên truyền, giáo dục và
xây dựng các điển hình tiên tiến trong hoạt động phòng cháy và chữa cháy.
* Phương pháp cưỡng chế
Là sử dụng quy định bắt buộc đơn phương đối với đối tượng quản lý. Phương
pháp cưỡng chế giữ vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa
cháy nhằm đảm bảo tính nghiêm minh trong việc tuân thủ pháp luật.
Phương pháp cưỡng chế được sử dụng thông qua các biện pháp như:
1. Các biện pháp ngăn chặn vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy.
2. Các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt hành chính trong lĩnh
vực phòng cháy và chữa cháy.
3. Các biện pháp phòng ngừa hành chính: tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động của cơ
sở, phương tiện giao thông cơ giới, hộ gia đình và cá nhân không đảm bảo an toàn về

phòng cháy và chữa cháy.
* Phương pháp hành chính
Phương pháp hành chính là phương pháp quản lý bằng cách ra các chỉ thị, mệnh
lệnh từ trên xuống.
Đặc điểm của phương pháp hành chính đó là:
1. Sự tác động trực tiếp của cơ quan quản lý lên đối tượng quản lý đạt được
bằng cách quy định đơn phương nhiệm vụ và phương án hành động của đối tượng
quản lý như: Ban hành văn bản yêu cầu đối tượng thực hiện các biện pháp khắc phục
những sơ hở thiếu sót trong phòng ngừa cháy, nổ; thực hiện yêu cầu về xây dựng lực
lượng phòng cháy và chữa cháy theo quy định; thực hiện kế hoạch kiểm tra phòng
cháy và chữa cháy theo định kỳ hay đột xuất.
2. Sự tác động trong phương pháp hành chính thể hiện tính chất quyền lực nhà
nước, các đối tượng quản lý buộc phải chấp hành nghiêm chỉnh.
Vai trò của phương pháp hành chính trong quản lý là rất to lớn, ó xác lập trật tự,
kỷ cương quản lý, đồng thời là khâu nối các phương pháp quản lý khác và giải quyết
các vấn đề đặt ra trong quản lý một cách nhanh chóng, góp phần nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy.
GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

17

SVTH: Lê Anh Tuấn

Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy – Thực tiễn tại thành phố Cần Thơ

* Phương pháp kinh tế
Phương pháp kinh tế là cách tác động gián tiếp vào lợi ích kinh tế của các đối
tượng quản lý. Sử dụng phương pháp kinh tế đó là quy định chế độ bảo hiểm bắt buộc
đối với các cơ sở có nguy hiểm về cháy nổ; chế độ khuyến khích các hoạt động đầu tư

về phòng cháy và chữa cháy; áp dụng chế độ khen thưởng và bồi thường thiệt hại khi
có hành vi vi phạm về phòng cháy và chữa cháy.
Trong các phương pháp trên, phương pháp thuyết phục được đặc lên hàng đầu,
phải làm thường xuyên, liên tục và nghiêm túc; phương pháp kinh tế là biện pháp cơ
bản, là động lực thúc đẩy hoạt động quản lý; phương pháp hành chính rất cần thiết
nhưng phải được sử dụng một cách đúng đắn. Tuy nhiên việc áp dụng các phương
pháp phải chú ý đến sự tác động lẫn nhau và tính đồng bộ cũng như những ưu thế của
từng phương pháp mà có sự chọn lựa phù hợp sao cho hiệu quả của việc quản lý luôn
đạt cao nhất.

GVHD: Huỳnh Thị Cẩm Hồng

18

SVTH: Lê Anh Tuấn

quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy thực tiễn tại thành phố cần thơ

Trích đoạn

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về