Phân tích hiệu quả kỹ thuật sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng lớn tại huyện thới lai thành phố cần thơ

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O

B
TR

NGă

I H C KINH T H

CHÍ MINH

-------------

TR

NGăTHĨNHă

T

PHÂN TÍCH HI U QU K THU T S N XU T LÚA
THEOăMỌăHỊNHăCÁNHă

NG L N

T I HUY N TH I LAI, THÀNH PH

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

TP.H Chí Minh - N mă2015

C NăTH

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O

B
TR

NGă

I H C KINH T H

CHÍ MINH

-------------

TR

NGăTHĨNHă

T

PHÂN TÍCH HI U QU K THU T S N XU T LÚA
THEOăMỌăHỊNHăCÁNHă

NG L N

T I HUY N TH I LAI, THÀNH PH

C NăTH

Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s : 60340402

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT
NG

IăH

NG D N KHOA H C:

TS. Nguy n H uăD ng

TP.H Chí Minh - N mă2015


L I CAM K T
Tôi xin cam k t lu năv nănƠyălƠădoăchínhătôiăth c hi n, các s li u thu th p
và k t qu phơnătíchătrongăđ tài là trung th c,ăcácăđo n trích d n và s li u s d ng
trong lu năv năđ uăđ c d n ngu năvƠăcóăđ chính xác cao nh t trong ph m vi hi u
bi t c a tôi. Lu năv năkhôngătrùngăl p v iăđ tài nghiên c u khoa h c nào.
TP. H Chí Minh, ngày 09 tháng 8 n m 2015
Ng

Tr

i th c hi n

ngăThƠnhă

t

M CL C
TRANG PH BÌA
L IăCAMă OAN
M CL C
DANH M C CÁC T

VI T T T

DANH M C B NG
DANH M C HÌNH
Ch

ngă1 .....................................................................................................................1

GI I THI U ...............................................................................................................1
1.1.ă

T V Nă

......................................................................................................1

1.2. M C TIÊU NGHIÊN C U.................................................................................2
1.2.1. M c tiêu chung .................................................................................................2
1.2.2. M c tiêu c th .................................................................................................2
1.3. CÂU H I NGHIÊN C U ...................................................................................2
1.4.ă

IăT

NG NGHIÊN C U .............................................................................3

1.5. PH M VI NGHIÊN C U ...................................................................................3
1.6.ăPH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U........................................................................3

1.7. C U TRÚC LU NăV N ....................................................................................3
Ch

ngă2 .....................................................................................................................5

T NG QUANLÝ THUY T VÀ NGHIÊN C U CÓ LIÊN QUAN.........................5
2.1.ăC ăS LÝ THUY T ...........................................................................................5
2.1.1. Khái ni m v nông thôn, h , nông h và kinh t h .........................................5
2.1.2.ăMôăhìnhă“Cánhăđ ng l n” .................................................................................5
2.1.2.1. Khái ni m .......................................................................................................5
2.1.2.2. Ngu n g c ......................................................................................................6
2.1.2.3.ăCácăđi u ki n c n thi tăđ th c hi n mô hình ................................................7
2.1.3. Khái ni m s n xu t, hàm s n s n xu t ..............................................................8
2.1.4. Các khái ni m v hi u qu ................................................................................9
2.1.5. M t s khái ni măc ăb n áp d ng cho phân tích.............................................10
2.2.ăPH

NGăPHÁPăDEAăTRONGăPHÂNăTệCHăHI U QU S N XU T ........18


2.3.ăL

C KH O CÁC NGHIÊN C U LIÊN QUAN ..........................................21

Ch

ng 3 ...................................................................................................................26

PH

NGăPHÁPăTH C HI N NGHIÊN C U ......................................................26

3.1.ăPH
Ch

NGăPHÁPăTHUăTH P S LI U ...........................................................26

ngă4 ...................................................................................................................30

K T QU NGHIÊN C U .......................................................................................30
4.1. GI I THI Uă

A BÀN NGHIÊN C U ...........................................................30

4.1.1.ă i u ki n t nhiên ...........................................................................................30
4.1.2.ă i u ki n kinh t - xã h i ................................................................................32
4.2. T NG QUAN TÌNH HÌNH S N XU T NÔNG NGHI P T I HUY N TH I
LAI ............................................................................................................................36
4.2.1. T ng quan v huy n Th i Lai ậ thành ph C năTh ......................................36
4.2.2. T ng quan v s n xu t nông nghi p t i huy n Th i Lai .................................36
4.3. THÔNG TIN CHUNG V M U NGHIÊN C U ............................................37
4.3.1. Nhân kh u h c.................................................................................................37

4.3.2. Tình hình s n xu t ậ tình hình tiêu th lúa .....................................................39
4.3.3. Chi phí và phân b chi phí trong s n xu t lúa .................................................41
4.3.4. Thông tin ng d ng khoa h c k thu t và các thu n l i,ăkhóăkh nătrongăho t
đ ng s n xu t lúa .......................................................................................................51
4.4. M IăT NGăQUANăGI A CÁC Y U T VÀ HI U QU TRONG S N
XU T C A CÁC NÔNG H ..................................................................................55
4.4.1. Ki măđ nh T-test s khác bi t c a các ch s hi u qu s n xu t phân theo các
y u t đ căđi m nhân kh u h c .................................................................................55
4.4.2. Ki măđ nh T-test s khác bi t c a các ch s tài chính phân theo các y u t
đ căđi m h giaăđình .................................................................................................59
4.5. PHÂN TÍCH HI U QU K THU T S N XU T LÚA ..............................60
4.5.1.ăC năc đ aăcácăbi n s vào phân tích DEA ....................................................60
4.5.2. K t qu phân tích hi u qu k thu t s n xu t lúa t i huy n Th i Lai .............61
Ch

ng 5 ...................................................................................................................64

K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................................64
5.1. K T LU N ........................................................................................................64


5.2. M T S GI I PHÁP GÓP PH N NÂNG CAO HI U QU QUY MÔ CHO
NÔNG H TR NGăLỎAăTHEOăMỌăHỊNHăCÁNHă NG L N THÀNH PH
C NăTH .................................................................................................................65
5.2.1. Gi i pháp v v năđ uăt ..................................................................................65
5.2.2. Gi i pháp v gi ng ..........................................................................................65
5.2.3. Gi i pháp v phân bón và thu c b o v th c v t ............................................66
5.2.4. Gi i pháp v đ u ra s n ph m .........................................................................66
5.2.5. Gi i pháp v t ăv n k thu t ...........................................................................67
5.3. KI N NGH .......................................................................................................67

5.3.1.ă

i v i h nông dân ........................................................................................67

5.3.2.ă

i v i các t ch c tín d ng ...........................................................................67

5.3.3.ă

i v i các trung tâm gi ng............................................................................68

5.3.4.ă

i v iănhƠăn

5.4. H N CH C Aă

c .............................................................................................68
TÀIăVÀăH

NG NGHIÊN C U TI P THEO .............69

DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C T

BSCL

:

VI T T T

ng b ng sông C u Long

GDP

:

T ng s n ph m qu c n i

TP

:

Thành ph

TPCT

:

Thành ph C năTh

KCN

:

Khu công nghi p

TNBQ

:

Thu nh p bình quân

TECRS

:

hi u qu k thu tăd

i gi thuy tăquyămôăkhôngăđ i

TEVRS

:

hi u qu k thu tăd

i gi thuy tăquyămôăthayăđ i;

SE

:

hi u qu quy mô

DANH M C B NG
B ng 2.1: Các nhân t

nhăh

ngăđ n hi u qu tr ngălúaătheoămôăhìnhăcánhăđ ng

l n .................................................................................................................................. 16
B ng 2.2: Các nghiên c u liên quan s d ngă

căl

ng hi u qu kinh t c a nông

h /đ năv s n xu t trong nông nghi p và th y s n........................................................ 24
B ng 3.1: Các bi n s d ng trong phân tích DEA ........................................................ 29
B ng 4.1: Di nătíchăđ t phân theo qu n c a TP. C năTh ăn mă2013 .......................... 31
B ng 4.2: Dân s trung bình theo qu n huy n TP. C năth ăn mă2013........................ 32
B ng 4.3: T căđ phát tri n GDP c a TP C năTh ăgiaiăđo n 2010-2013 ................... 34
B ng 4.4 Thu nh păbìnhăquơnăđ uăng

i c a TP. C năTh ăgiaiăđo n 2010-2013 ...... 35

B ng 4.5: Tình hình sâu b nh trên cây lúa .................................................................... 37
B ng 4.6 Th ng kê mô t đ căđi m h giaăđình c a m uăđi u tra ................................ 38
B ng 4.7 Th ng kê mô t gi i tính ch h .................................................................... 39
B ng 4.8 Tình hình s n xu t và tiêu th lúa (làm b ng nh l i) ................................... 40
B ng 4.9.a :ăC ăc u các kho n chi phí s n xu t (nh l i cho n m trong gi i h n)....... 42
B ng 4.10: C ăc u chi phí s n xu t lúa c a m uăđi u tra ............................................. 43
B ng 4.11: Chi phí gi ng .............................................................................................. 45

B ng 4.12: Ngu n cung c p gi ng ................................................................................ 46
B ng 4.13: Chi phí phân, thu c trong s n xu t ............................................................. 47
B ng 4.14. Chi phí khác ................................................................................................ 49
B ng 4.15: Thu n l i c a s n xu tălúaătheoămôăhìnhăcánhăđ ng l n ............................ 52
B ngă4.16:ăKhóăkh nătrongăquáătrìnhăs n xu t lúa........................................................ 52
B ng 4.18: Ki măđ nh T v s khác bi t c a các ch s tài chính theo gi i tính ch
h ................................................................................................................................... 56
B ng 4.19.a: Ki măđ nh T-test s khác bi t c a các ch s tƠiăchínhătheoătrìnhăđ
h c v n .......................................................................................................................... 57
B ng 4.19.b: Ki măđ nh Chi-test v b ng chéo gi a phân nhóm h c v n và kinh
nghi m ........................................................................................................................... 58


B ng 4.20: Ki măđ nh T-test s khác bi t c a các ch s tài chính theo kinh nghi m
s n xu t .......................................................................................................................... 59
B ng 4.21: Ki măđ nh T-test s khác bi t c a các ch s tài chính theo quy mô di n
tích s n xu t................................................................................................................... 60
B ng 4.22. Các bi n s s d ng trong phân tích DEA ................................................. 61
B ng 4.23: Hi u qu quy mô c a nông h s n xu tălúaătheoămôăhìnhăcánhăđ ng l n
t i huy n Th i Lai ........................................................................................................ 61


DANH M C HÌNH
Hình 2.1: Mô hình phân tích bao ph d li u t i thi uăhóaăđ u vào ............................ 19
Hình 2.2: Hi u qu phân ph i và k thu t ................................................................... 20
Hình 2.3:Tính toán kinh t quy mô trong DEA ............................................................ 21
Hình 4.1: B năđ hành chính t nh C năTh .................................................................. 30
Hìnhă4.2:ăC ăc u GDP Thành ph C năTh ăn mă2013 ................................................ 35
Hìnhă4.3ăC ăc u chi phí trung bình trong s n xu t lúa ................................................. 44
Hình 4.4 :ăC ăc u trung bình các kho ng chi phí phân và thu c BVTV ...................... 48

Hìnhă4.5:ăC ăc u các kho ng chi phí khác trong quá trình s n xu t ............................ 50
Hìnhă4.6:ăC ăc u các kho ngăchiăphíăthuêălaoăđ ng trong quá trình s n xu t .............. 50
Hình 4.7: T l % các h đ t hi u qu quy mô ............................................................ 62

-


TÓM T T
tài “Phân tích hi u qu k thu t s n xu t lúa theo mô hình cánh đ ng
l n t i huy n Th i Lai, Thành ph C n Th ”ăđ

c th c hi n v i m c tiêu nghiên

c u chính c aăđ tài là phân tích hi u qu k thu t c a các h s n xu t lúa theo mô
hìnhăcánhăđ ng l n t i huy n Th i Lai, Thành ph C năTh , n mă2013ăậ 2014 qua
đóăđ xu t gi i pháp duy trì và nâng cao hi u qu mô hình.
phân tích các y u t

nhăh

ng hi u qu quy mô c a nông h s n xu t lúa

theoămôăhìnhăcánhăđ ng l n t i huy n Th i Lai, Thành ph C năTh ,tác gi đưăs
d ng ph
đoăl

ngăpháp phân tích bao ph s li u - DEA (Data Envelopment Analysis)đ

ng hi u qu k thu t. Qua kh o sát 120 h s n xu t lúa theo mô hình cánh

đ ng l n t i huy n Th i Lai, k t qu nghiên c u cho th y hi u qu k thu tăđo b ng
ph

ngăphápăDEAăc a nông h r t cao

m c trung bình 0,968 (96,8%).

D a vào k t qu phơnătích,ăđ tài có m t s đ xu tăđ n h s n xu t lúa theo
môăhìnhăcánhăđ ng l n t i huy n Th i Lai, nên ch n con gi ng t t, s ch b nh và
tham gia các bu i t p hu n k thu t,ămôiătr

ng nh m trang b thêm ki n th c, k

thu t m i áp d ng vào quá trình s n xu tălúaăđ

c hi u qu , liên k t v i các doanh

nghi p ch bi năđ giá lúa thu mua năđ nh nh m nâng cao thu nh p cho nông h .


1

Ch

ngă1

GI I THI U

1.1.

T V Nă
LúaălƠăcơyăl

ngăth c chính c a Vi t Nam hi nănay,ăn mă2013ă(c p nh t s

li uăn mă2014)ăVi tăNamăđ ng th ba trên th th i v s năl
gi m so v iăn mă2012,ătheoăHi p h iăl

ng xu t kh u lúa g o,

ngăth c Vi t Nam thì t đ uăn mă2014ăđ n

h t tháng 7/2014, xu t kh u g o c a Vi tă Namă đ tă h nă 3,6ă tri u t n v i giá tr
kho ng 1,56 t USD. Ngh tr ng lúa t lơuăđưăg n bó v iăng
kinh nghi m tr ngălúaăđ

i dân c aăn

c ta,

c truy n t đ i này sangăđ i khác và k thu t ngày càng

nơngăcaoălƠmăchoăng

i dân t thi uă năsangăđ

năvƠăr i ti n t i xu t kh uăl

th cănh ăngƠyănay.ă

cóăđ

dơnănóiăchungăvƠăng

i tr ng lúa nói riêng ngày càng quan tâm và áp d ng nhi u

căđi uăđóăthìăkhoaăh c ậ k thu tăđ

căng

ngă

i nông

h n.
Theo S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn Thành ph C nă Th v i di n
tích s n xu t nông nghi pă115.432ăha;ătrongăđóăg n 89.000 ha canh tác lúa. V i h
s s d ngăđ t g n 2,7; h ngăn m,ănôngădơnăthƠnhăph s n xu t lúa kho ng 220.000
ha, s năl

ng trên 1,3 tri u t n/n m.ăRiêngăn mă2013 s năl

ngălúaăđ t 1.370.354

t n,ă t ngă 50.545 t n so v iă n mă 2012;ă n ngă su tă bìnhă quơnă n mă 2013ă đ t 5,793
t n/ha,ăt ngă0,09ăt n/ha so v iăn mă2012. Trongăđó,ătrênă80%ălúaăch tăl

ng cao và

lúaăth măđ c s n.

Hi nănayăNhƠăn
ch

c và chính quy n các t nh,ăđ aăph

ngăcóănhi u chính sách,

ngătrìnhăh tr đ vi c s n xu t lúa ngày càng hi u qu và s c c nh tranh t đóă

t ngăthuănh păchoăng

iănôngădơnăđ

năđ nh cu c s ng và thu nh p cho h , trong

đóăn i b t là các d ánăliênăquanăđ n xây d ngăcánhăđ ng l năđangăđ
nhi u t nhătrongă

c th c hi n

ng b ng sông C u Long ( BSCL).ăTrongăđóăThành ph C n

Th đưăvƠăđangăxơyăd ngămôăhìnhăcánhăđ ng l n

nhi uăn i.ă


2

Nh m ti p t c phát huy nh ng k t qu đ tă đ

c t vi c th c hi n mô hình

Cánhăđ ng l n n mă2011,ă2012ăvƠă2013,ăth c hi n t t vi c áp d ng các ti n b k
thu t tiên ti n m tăcáchăđ ng b , hi u qu trên di n tích l n, rút ng n kho ng chênh
l ch v n ngăsu t gi a các h nông dân, các vùng s n xu t,ănơngăcaoăn ng su t bình
quân trong toàn thành ph .ă

ng th i ti p t c xây d ng n n s n xu t nông nghi p

hi năđ i, phát tri n d ch v nông nghi p,ănôngăthôn,ăđ y m nhăc ăgi i hóa trong s n
xu t, phát tri n toàn di nătheoăh

ng b n v ng và góp ph nănơngăcaoăn ngăl c c nh

tranh c a s n ph m;ăđ m b o v ng ch căanăninhăl

ngăth c qu căgia,ăđápă ng t t

nhu c u v tiêuădùng,ăđ y m nh xu t kh u. Trong v Hè Thu n mă2014, thành ph
C năTh ăti p t c tri n khai m r ngă56ăcánhăđ ng v i t ng di n tích 14.887,8 ha, có
9.181 h nông dơnăthamăgia,ăt ngă15ămôăhìnhăt

ngăđ

ngăt ngă5.735,2ăhaăvƠă4.115ă

h so v i cùng k n mă2013.
Câu h iăđ t ra là nh ng nông h tham gia trong môăhìnhăcánhăđ ng l n đưăđ t
đ

c hi u qu ,s d ng các y u t đ uăvƠoăđ n m căđ nƠo?ă

hi u r v năđ này

tác gi ch năđ tƠiă“Phân tích hi u qu k thu t s n xu t lúa theo mô hình cánh
đ ng l n t i huy n Th i Lai, Thành ph C n Th ”ăđ th c hi n nghiên c u.
1.2. M C TIÊU NGHIÊN C U
1.2.1. M cătiêuăchung
Phân tích hi u qu k thu t c a các h s n xu tălúaătheoămôăhìnhăcánhăđ ng
l n t i huy n Th i Lai, Thành ph C năTh , n m 2013 - 2014ăquaăđóăđ xu t gi i
pháp duy trì và nâng cao hi u qu mô hình.
1.2.2. M cătiêuăc ăth
- Phân tích tình hình xây d ngă môă hìnhă cánhă đ ng l nă n mă 2013ă ậ 2014
huy n Th i Lai, Thành ph C năTh .
- Phân tích hi u qu tài chính c a các h tham gia s n xu t lúa trong mô hình
cánhăđ ng l nn mă2014

huy n Th i Lai, Thành ph C năTh .

- Phân tích hi u qu k thu t c a các h tham gia s n xu t lúa trong mô hình
cánhăđ ng l n n mă2014

huy n Th i Lai, Thành ph C năTh .

1.3. CÂU H I NGHIÊN C U


3

- Th c tr ng s n xu tă lúaă trongă môă hìnhă cánhă đ ng l n

huy n Th i Lai,

Thành ph C năTh nh ăth nào?
- Hi u qu k thu t c a các h thamăgiaăvƠoămôăhìnhăcánhăđ ng l n

huy n

Th i Lai, thành ph C năTh ăcóăs khác bi t?
IăT

1.4.ă

iăt

NG NGHIÊN C U
ng nghiên c u là hi u qu k thu t các h tham gia s n xu t lúa trong

môăhìnhăcánhăđ ng l n

huy n Th i Lai, Thành ph C năTh n mă2014.

1.5. PH M VI NGHIÊN C U
- Ph m vi v không gian
tƠiăđ

c nghiên c u t i huy n Th i Lai, Thành ph C năTh .

- Ph m vi v th i gian

tài s d ng ngu n thông tin, s li u th c p trong th i gian t n mă2012ă
đ năn mă2014.
Ngu n thông tin, s li uăs ăc păđ

c thu th p trong v HèăThuăn mă2014.

- Ph m vi v n i dung
Do th i gian nghiên c u c aăđ tài có h n và s li uăs ăc păđ

c thu th p t

k t qu ph ng v n tr c ti p 120 nông h ,ăđ tài ch ph n ánh m t s n i dung: phân
tích tình hình xây d ngămôăhìnhăcánhăđ ng l n, phân tích hi u qu k thu t c a các
h tham gia s n xu tătrongămôăhìnhăcánhăđ ng l n. T nh ngăphơnătíchătrênăđ xu t
m t s gi i pháp góp ph năn ngăcaoăhi u qu c a mô hình.
1.6. PH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U

Cách ti p c n chính c a nghiên c u này là vi c s d ng ph

ngă phápă phân

tích bao ph s li u - DEA đ đánhăgiáăhi u qu k thu t hay hi u qu ph i h p các
y u t đ u vào trong vi c s n xu tălúaătheoămôăhìnhăcánhăđ ng l n t i huy n Th i
Lai, Thành ph C n Th .ăBênăc nhăđó,ăđ tƠiăc ngăs d ng m t s ch tiêu tài chính
đ đánhăgiáăhi u qu s n xu t c a vi c s n xu tălúaătheoămôăhìnhăcánhăđ ng l n t i
đ a bàn nghiên c u.
1.7. C U TRÚC LU NăV N
Lu năv năđ

c vi t g mă5ăch

ng:


4

Ch

ngă1:ăGi i thi u t ng quan s c n thi t c a lu năv n,ătrongăch

ngănƠyă

tác gi nêu rõ m c tiêu t ng quan và m c tiêu c th c a lu năv nălƠăphơnătíchăhi u
qu s n xu t c a nông h s n xu tălúaătrongămôăhìnhăcánhăđ ng l n t i huy n Th i
Lai.
Ch

ngă2:ăT ng quan lý thuy t và nghiên c u cóăliênăquan,ătrongăch

ngănƠyă

tác gi ch y u nêu rõ nh ng lý thuy t v hàm s n xu t, nh ng y u t c ăb n mà
các bài nghiên c uătr

căđơyăđưăth c hi năđ phân tích các nhân t

hi u qu s n xu t, và gi i thi u t ngăquátăph
DEAăc ngănh ăcácănhómăbi năc ăb n nhăh

nhăh

ngăđ n

ngăphápăphơnătíchăbao ph d li u
ngăđ n hi u qu đ phân tích hi u qu

s n xu t c a nông h .
Ch
ph

ngă3:ăPh

ngăphápăth c hi n nghiên c u,ătrongăch

ngăphápăthuăth p d li u th c păvƠăph

ngănƠyătácăgi mô t

ngăphápăph ng v n nông h trong mô

hìnhăcánhăđ ng l n c a huy n Th i Lai, bên c nhăđó,ăđ phân tích t ng m c tiêu c
th , tác gi đ xu tăh

ng phân tích th ng kê mô t , phân tích DEA và m t s ki m

đ nh T-test, Chi-testăđ so sánh hai trung bình, so sánh hai t l nh m m c tiêu phân
tích và làm rõ m c tiêu nghiên c uăđ
Ch

ch

căđ aăraătrongăch

ngă 4: k t qu nghiên c u,ă đơyă lƠă ch

ngă1.

ngă tr ng tâm c a bài vi t, trong

ngănƠyătácăgi mô t v đ a bàn nghiên c u, nh ng k t qu n i b tăvƠăđ căđi m

c a m u s li uăđi uătra,ăc ngănh ăđánhăgiáănh ng nhân t
s n xu t c a nông h và nh ngăđi m m i, nh n m nhăđ tăđ

nhăh

ngăđ n hi u qu

c thành công c a bài

vi t.
Ch

ngă5:ăK t lu n và ki n ngh ,ăđơyălƠăch

ngăt ng k t l i toàn b bài vi t

đ ng th iă đ xu t nh ng ki n ngh và gi i phápă c ăb nă đ nâng cao hi u qu s n
xu t cho nông h trongămôăhìnhăcánhăđ ng l n t i huy n Th iă Lai.ăQuaăđó,ănh n

xétăđi m y u c aăbƠiăvƠăh

ng nghiên c uătrongăt

n iădungăđ tƠiăkhiăcóăđi u ki n.

ngălaiăđ hoàn thi n bài vi t và


5

Ch

ngă2

T NG QUANLÝ THUY T VÀ NGHIÊN C U CÓ LIÊN QUAN
2.1.ăC ăS

LÝ THUY T

2.1.1. Kháiăni măv nôngăthôn,ăh , nôngăh vƠăkinhăt ăh
- Nông thôn là m t hình th căc ătrúămangătínhăkhôngăgiană- lãnh th , xã h i
c aă conă ng

i,ă n iă sinhă s ng c a nh ngă ng

i ch y u làm ngh nông và nh ng

ngh khác có liên quan tr c ti p hay gián ti păđ n ho tăđ ng s n xu t nông nghi p
(PhanăV năTh ng, 2008).

- H và nông h đưăhìnhăthành và t n t i t r tălơuăđ i,ăđ n nay còn nhi u quan
đi măkhácă nhauăch aă điăđ n th ng nh t.ăNh ngă đơyăchúngătaăcó th hi u h và
nông h nh ăsau:
+ H giaăđình là m t khái ni măđ ch hình th c t n t i c a m t ki u nhóm xã
h i l yăgiaăđìnhălƠmăn n t ng. H giaăđìnhătr

c h t là m t t ch c kinh t có tính

ch tăhƠnhăchínhăvƠăđ aălỦ.ăTrongăđó,ăgiaăđìnhălƠăm tănhómăng

i mà các thành viên

g n bó v i nhau b ng quan h hôn nhân, quan h huy t th ng (k c nh n con nuôi)
v aăđápă ng nhu c uăriêngăt ăc a mình, v a th a mãn nhu c u xã h i (PhanăV nă
Th ng, 2008).
+ Nông h lƠăgiaăđìnhăs ng b ng ngh nông.
- Theo Ellis (1998), kinh t h nông dân có th tóm t tănh ăsau:ă"Kinh t h
nông dân là kinh t c a nh ng h gia đình có quy n sinh s ng trên các m nh đ t
đai, s d ng ch y u s c lao đ ng gia đình. S n xu t c a h th
th ng s n xu t l n h n và tham gia
th tr

ng n m trong h

m c đ không hoàn h o vào ho t đ ng c a

ng".

2.1.2.ăMôăhìnhă“Cánhăđ ng l n”
2.1.2.1. Khái ni m

Cánhă đ ng l nlà t ch c l i s n xu tă trênă c ă s liên k t gi a nông dân và
doanh nghi p, t p h p nh ng nông dân nh l t oăđi u ki n áp d ng nh ng k thu t
m i, gi i quy tăđ u ra năđ nh và có l i cho nông dân. S n xu tămangătínhăđ ng b ,


6

ng d ngăc ăgi i hóa giúp t o ra nh ngăcánhăđ ng l n,ăt ngăgiáătr s n ph m nông
nghi p, góp ph n xây d ng nông thôn m i.
Cánhăđ ng l n c th hóa vi c s n xu t t p trung,ăn iădoanhănghi p và nông
dân h p tác s n xu t theo h pă đ ng ràng bu c v i m că đíchă haiă bênă cùngă cóă l i.
Ng

i nông dân t p trung s n xu t thành nh ngăcánhăđ ng l n còn doanh nghi p có

nhi m v lo các khâu còn l i: t cung c p gi ng v i giá năđ nh,ăh
canhătácăđ đ m b o ch tăl

ng d n k thu t

ng, ph c v sau thu ho ch và bao tiêu s n ph m theo

giá th a thu n. V i mô hình này, doanh nghi p s b oăđ măđ
ph m còn nông dân thì an tâm v đ u ra, m i quan h qua l iăđ

c ch tăl

ng c a s n

c duy trì thông qua

h păđ ngănênăcóăđ tin c yăcaoăh n.ă
Xây d ng mô hình này nh m th c hi n t t vi c áp d ng các ti n b k thu t
tiên ti n m tăcáchăđ ng b , hi u qu trên m t di n tích l n, rút ng n kho ng chênh
l ch v n ngă su t gi a các h nông dân, các th a ru ng, các vùng s n xu t, nâng
caoăn ngăsu tăbìnhăquơnătrongătoƠnăvùng,ăgiaăt ngăch tăl

ng lúa và làm n n t ng

cho vi c s n xu t h p chu n th gi i, v sinh an toàn th c ph m, xây d ngăth
hi u lúa g o Vi tăNamătrongăn

căvƠăngoƠiăn

ngă

c.

2.1.2.2. Ngu n g c
An GiangălƠăn iăđ u tiên

đ ng b ng sông C u Long th nghi m s n xu t lúa

theoămôăhìnhăcánhăđ ng l n, v i kh iăđ u ch 200 ha vào v hèăthuăn mă2007,ătuyă
còn nhi uăkhóăkh nătrongăquáătrìnhăth c hi nănh ngăb
kh quanăchoăng

căđ uăđưăđemăl i k t qu

i s n xu t.

S n xu t lúa theo mô hình t p trung này xu t phát t đ nhă h
nông nghi pătheoăh
nghi p c aă nhƠă n

ng phát tri n

ng s n xu t hàng hóa t p trung, nh m phát huy l i th nông
c ta trong công cu c phát tri n nông thôn m i. Quy tă đ nh s

80/2002/Q -TTgăngƠyă24ăthángă6ăn mă2002ăc a Th t

ng Chính ph v khuy n

khích s n xu t nông nghi p, t oă đi u ki nă choă nhƠă nôngă đ y m nh s n xu t hàng
hóa c aămìnhătheoăh
phát tri n.ă

ng m r ng quy mô và t p trung liên k t l i v i nhau cùng

th c thi quy tăđ nhăđó, B Nông nghi p và Phát tri nănôngăthônăđưă


7

tìmă h

ngă điă choă ngƠnhă tr ng tr t, c th là canh tác cây lúa, b ng cách tìm ra

nguyên nhân, gi i quy t nh ngăkhóăkh năc a nông dân trong khi s n xu t, tiêu th

s n ph măđ t oăraăđ ng l c và s yên tâm cho nhà nông trong lúc canh tác. Nguyên
nhơnăc ăb n là do thi u s liên k t gi a các khâu trong vi c s n xu t hay s liên k t
trong chu i giá tr s n xu t lúa g o. Gi i pháp mà B đ aă raă lƠă liênă k t b n nhà
trong s n xu tă(nhƠănông,ănhƠăn

c, nhà khoa h c và doanh nghi p). Trong canh tác

cây lúa, liên k t b n nhà cùng v i yêu c u trong tiêu th (c v ch tăl
l

ng l n s

ng)ăđưăt o ra m t mô hình s n xu t nông nghi p m i hi nănayăđóălƠăcánhăđ ng

l n. Cái hay c aă môă hìnhă đ

că đánhă giáă lƠă đemă l i l i ích cho c nông dân l n

doanh nghi p nên h s cùngănhauăch măloăvìăth hi u qu đemăl i s cao.
2.1.2.3.ăCácăđi u ki n c n thi tăđ th c hi n mô hình
Mô hình ph iă cóă quyă môă đ t canh tác l n và t p trung, t vƠiă hectaă đ n vài
ch căhecta.ă

th c hi n m c tiêu hình thành vùng nguyên li u l n ph i có di n tích

canh tác l n và t p trung, liên k t các h

g n nhau hình thành nên m t vùng s n

xu t r ng l năđ cùng canh tác m t gi ng lúa, gieo s cùng th i gian nh m t o ra s

l

ng s n ph m l n,ă đápă ng nhu c u tiêu th , t o ra s n ph mă đ ng nh t và ti t

ki m chi phí trong quá trình s n xu t, v n chuy n và thu mua.
Mô hình c n có s liên k t b nănhƠ,ăcánhăđ ng l n là câu tr l i cho câu h i
làm sao liên k t b n nhà l i v i nhau, t khâu s n xu tăđ n khâu tiêu th . Liên k t
b n nhà trong chu iăhƠngăhóaăđòiăh i ph i có s kiên trì c a các bên tham gia. Hai
đ iăt

ng quan tr ng trong mô hình này là nhà nông và nhà doanh nghi p. Doanh

nghi pă đóngă vaiă tròă ch đ o trong vi c t p h p các h nông dân l i v iă nhauă đ
cùng tham gia mô hình,ălƠăng

i cung c păcácăđi u ki n c n thi t cho s n xu tănh :

v n, gi ng, phân bón, thu c b o v th c v tầăvƠăc khâu thu ho ch, v n chuy n,
bao tiêu s n ph măchoăng

iănôngădơn.ăNóiăcáchăkhác,ăng

i ch đ ng th c hi n

mô hình này là nhà doanh nghi p vì nhà doanh nghi p th yăđ
s n xu t này thì m iăđ uăt ăchoăng

iănôngădơnăđ

c l i ích c a vi c

c. Nhà nông còn th đ ng trong

vi c ti p thu các khoa h c k thu t trong canh tác, do l iă t ă duyă lƠmă theoă kinhă
nghi m, ho c khó ti p c năđ

c các ngu n v n cho s n xu t vì th ph i tr v i chi


8

phí cao, làm cho l i nhu n nh năđ

c th p do ph i ch u chi phí trung gian quá nhi u

khâu. Kh n ngăti p c n thông tin th tr
c ngăg p nhi uăkhóăkh n,ăb th

ng kém làm cho khâu tiêu th s n ph m

ngăláiăépăgiá.ăVìăth ,ăng

i nôngădơnăc ngăkhôngă

m y an tâm trong vi căcanhătác.ăHaiănhƠăđ u có nhu c u tìm ki m l i nhu n trong
quá trình ho tăđ ng,ătrongăkhiăđóăm i bên có th b sungăđápă ngăđ
bên kia, thông qua vi c h p tác v iă nhauă đ cùngă h

c nhu c u c a

ng t i m c tiêu l i nhu n.

Doanh nghi p thì cung ngăđ u vào và tiêu th đ u ra cho nhà nông, còn nông dân
s s n xu t theo yêu c u c a doanh nghi p và cung ng s n ph m s n xu t ra cho
doanh nghi p.
Tuyănhiên,ăđi măkhóăkh nă đơyălƠălƠmăsaoăchoădoanhănghi p và nông dân có
th tìmăđ n nhau, g p g và h p tác.
2.1.3. Kháiăni măs năxu t,ăhƠmăs năs năxu t
- Khái ni m v s n xu t
S n xu t là quá trình, thông qua nó các ngu n l c ho căđ u vào s n xu tăđ
s d ngă đ t o ra s n ph m ho c d ch v mƠă ng
đ

c

i tiêu dùng có th s d ng

c.Các y u t đ u vào trong s n xu t nông nghi pă lƠă đ t,ă laoă đ ng, phân bón,

thu cănôngăd

c. Các y u t đ u ra trong s n xu t nông nghi p là các s n ph m mà

quá trình s n xu t t o ra.
- Hàm s n xu t
Hàm s n xu t là m t hàm s bi u di n v m t toán h c c a m i quan h gi a
đ uăvƠoăvƠăđ u ra c a m t quá trình s n xu t.ăThôngăth

ngăđ

c vi tăd

i d ng:

Y = f (x1, x2, x3, x4,ăầầ,ăxn)
Trongăđó:ăYălƠăs năl
bi n trong hàm s n xu tăđ

ngăđ u ra và xi=ă(1,ă2,ă3ầ.n)ălƠăcácăy u t đ u vào. Các
c gi đ nh lƠăd

ng,ăliênăt c và các y u t đ uăvƠoăđ

xem là có th thay th cho nhau t i m i m c s năl
Hàm s n xu t cho bi t m c s năl
án k t h p các y u t đ uăvƠoăchoătr
đ nh (là nh ng y u t đ
h

c

ng.

ng t iăđaăđ

c t o ra ng v i m iăph

ngă

c. Các y u t đ u vào bao g m các y u t c

c nông dân s d ng m tăl

ng tr c ti păđ năn ng su tănh :ăchiăphíămáyăt

ng c đ nh và nó không nh

i,ăchiăphíămáyăb măn

c,ăầ)ăvƠă


9

các y u t bi năđ i (là nh ng y u t
laoăđ ng, phân bón, thu cănôngăd

nhăh

ng tr c ti păđ năn ngăsu tănh :ăgi ng,

c,ầ)

Tuy có nhi u d ng hàm s n xu tă đ

c

nghi m nh ngăd ng hàm Cobb-Douglasăđ

ng d ng trong nghiên c u th c

c s d ng ph bi n nh t,ăđ c bi t trong

s n xu t nông nghi p. Hàm s n xu t Cobb và Douglas vi tăd

i d ng logarithm nh ă

sau:
lnY = ln

0

+

1lnX1

+

2lnX2

+ăầ+ă klnXk

Trongăđó:ăYăvƠăxi (iă=ă1,ă2,ăầ.,ăk)ăl năl
trình s n xu t. H ng s

0

có th đ

tălƠăcácăl

ngăđ uăraăđ u vào c a quá

c g i là t ngăn ngăsu t nhân t , bi u di n tác

đ ng c a các y u t n m ngoài nh ng y u t đ u vào có trong hàm s n xu t. Nh ng
y u t này có th là s ti n b công ngh , s hi u qu . V iăcùngăl
0

càng l n s năl

ng t iăđaăcóăth đ tăđ

ngăđ u vào xi,

c s càng l n.

2.1.4. Cácăkháiăni măv ăhi uăqu
- Khái ni m v hi u qu
Hi u qu là vi c l a ch n và xem xét các th t ngu n s d ng trong s n xu t,
sao cho ít m t th i gian, công s c, ngu n l că nh ngă đ tă đ

c hi u qu cao. Hi u

qu bao g m 2 lo i hi u qu xã h i và hi u qu kinh t , hai hi u qu này có quan h
th ng nh t không th tách r i. Hi u qu bao g m cách ti p c năđ uăvƠoăvƠăđ u ra.
- Hi u qu s n xu t
Theo Coelli và c ng s (2005), hi u qu s n xu t hình thành t hi u qu k
thu t (TE), hi u qu phân ph i các ngu n l c (AE) và hi u qu s d ng chi phí
(CE).

Hi u qu k thu t là vi c s d ngăl
l

ng cao nh t hay s d ng m tăl

ngăđ uăvƠoăchoătr

căđ t o ra m t s n

ngăđ u vào nh nh tăđ t o ra m tăl

ngăđ u ra

nh tăđ nh.
Hi u qu phân ph i là kh n ngăl a ch năđ

c m tăl

ngăđ u vào t iă uămƠă

đóăgiáătr s n ph m biên c aăđ năv đ u vào cu i cùng b ng v i giá c aăđ uăvƠoăđó.
Hi u qu s d ng chi phí hay hi u qu kinh t là tích hi u qu phân ph i và
hi u qu k thu t trong s n xu t.


10

2.1.5.ăM tăs ăkháiăni măc ăb năápăd ngăchoăphơnătích
- N ng su t là s năl
đ u vào đ

ngăđ

c s n xu t ra bình quân trên m tăđ nă v y u t

c s d ng và là m t tiêu chu nă đ

că dùngă đ đoă l

ng hi u qu c a

vi c s d ng y u t đ u vào c a ho tăđ ng s n xu t.ăN ngăsu t theo t ng y u t đ u
vào ch ng h nănh ălaoăđ ng, v n. Trong s n xu t nông nghi păng
n ngăsu t b ng s năl

iătaăth

ng tính

ng s n ph m trên m tăđ năv di n tíchăđ t, v i công th c tính

nh ăsau:
N ngăsu t = S năl
năv di nătíchăth

ng/

năv di n tích

ng dùng là 1 công (1.000 m2) hay 1 hecta (10.000 m2).

- Doanh thu trong m t ho tăđ ng s n xu t nông nghi păđ
tr c a các l i ích kinh t mà nông h thuăđ
thuăđ

c hi u là t ng giá

c hay b ng t ng s ti n mà nông h

c sau khi tiêu th s n ph m. Doanh thu b ng tích s gi a s năl

ng và giá

bán c a s n ph măđó:
Doanh thu = S năl

ng x Giá bán

- L i nhu ntrong s n xu t nông nghi p là s ti n mà nông h thuăđ

c sau khi

tr điă cácă kho nă chiă phíă đ uă t ă vƠă cóă th s d ng cho m că đíchă chiă tiêuă cáă nhơn.ă
Trong nông nghi p nông h th

ng g i l i nhu n là s ti n l i mà h nh năđ

khi thanh toán các kho n chi phí trong quá trình s n xu t.ă

c sau

i v i ph n l i nhu n

ch aătínhălaoăđ ngăgiaăđìnhănƠyăthìătrongăph n chi phí s không tính ph n chi phí
laoăđ ngăgiaăđìnhănƠyăvƠo,ăvìăth l i nhu năch aătínhălaoăđ ngăgiaăđìnhănƠyăth

ng

l năh năl i nhu n kinh t .
L i nhu n kinh t = T ng doanh thu ậ T ng chi phí
- T s l i nhu n trên chi phí th hi n t su t sinh l i c a m tăđ ng v n b ra
cho vi căđ uăt .ăT s l i nhu n trên chi phí th hi n m iăđ ngăchiăphíăđ uăt ăvƠoă
quá trình s n xu t s đemăl i cho nông h baoănhiêuăđ ng l i nhu n.
T s l i nhu n trên chi phí = L i nhu n/Chi phí
- T s l i nhu n trên doanh thu th hi n m iăđ ngădoanhăthuăthuăđ
trình s n xu t s thuăđ

căbaoănhiêuăđ ng l i nhu n.

T s l i nhu n trên doanh thu = L i nhu n/Doanh thu

c t quá


11

- T s doanh thu trên chi phíth hi n m iăđ ngăchiăphíăđ u vào quá trình s n
xu t s thuăđ

căbaoănhiêuăđ ng doanh thu.

T s doanh thu trên chi phí = Doanh thu/Chi phí

2.1.6. Nh ng y u t

nhăh

ngăđ n hi u qu s n xu t

2.1.6.1 Các y u t đ u vào nh h

ng đ n hi u qu s n xu t

+ Gi ng: theo Lê B u Minh Quân (2011), Tr năV năKiênă(2011);ăHeidari và
c ng s (2011) cho r ng chi phí gi ng có nhăh
Tuy nhiên m t s nghiên c u cho r ngăl

ng tr c ti păđ n hi u qu s n xu t.

ng gi ng m i là y u t cóătácăđ ngăđ n

hi u qu s n xu t (Quan Minh Nh tvà c ng s , 2013);
+ Chi phí lƠmăđ t
M t s nghiên c u ch ra r ng bi n chi phí đ t nhă h

ngă đ n hi u qu s n

xu t nuôi tr ng th y s n (Tr năV năKiên,ă2011)
+ Th că n: l

ng th că n là y u t quy tăđ nhăđ n hi u qu tr ng th y s n là

r t l n. M t s nghiên c u cho r ng nên tách c th v l
vƠă l

ng th că n công nghi p

ng th că n t ch thành hai bi n s riêngă vìă tácă đ ng c a chúng là không

gi ng nhau (Lê B u Minh Quân, 2011, Tr năV n Kiên, 2011, Basanta và c ng s ,
1998).
Tuy nhiên vi că đ aă bi n s nƠyă d

i d ngă l

ng hay chi phí là m t v nă đ

mang tính kinh nghi m. M t s tác gi cho r ngănênăđ aăvƠoămôăhìnhălƠăl

ng th c

n (Lê B u Minh Quân, 2011 và Quan Minh Nh t và c ng s , 2013).ăTrongăkhiăđó,ă
các nghiên c u khác cho r ng vi căđ aăchiăphíăth că n thay cho bi năl
th

căl

ng v n có

ng hi u qu s n xu t (Tr n V năKiên,ă2011,ăHeidari và c ng s , 2011).

+ Thu c b o v th c v t: theo Tr năV năKiên (2011) thì chi phí s d ng các
lo i thu c b o v và thu c tr sâu b nh có nhăh

ngăđ n hi u qu s n xu t. Tuy

nhiên, m t s nghiên c u cho r ngă nênă quyă đ i sang kh iă l
l

ng s d ngă đ

ng hi u qu h nă(Quan Minh Nh tvà c ng s , 2013)
+ Laoă đ ng: m t s nghiên c u cho r ng nên tách riêng y u t laoă đ ng v

l

ngălaoăđ ngăgiaăđìnhăvƠălaoăđ ng thuê (Lê B u Minh Quân, 2011)

c


12

Tuy nhiên, nghiên c u c a Quan Minh Nh t và c ng s

(2013); Basanta và

c ng s (1998) cho r ng không c n thi t tách b ch ra gi aă laoă đ ng thuê và lao
đ ng nhà mà ch c năl

ng hóa thành t ngăngƠyăcôngălaoăđ ng.

Trongăkhiăđó,ăHeidari và c ng s (2011), cho r ng bi n s laoăđ ngăđ

c vào

mô hình là t ng chi phíăchoălaoăđ ng.
+ Chi phí lãi vay: chi phí lãi vay có th là m t thành ph n nhăh
đ n m c hi u qu kinh t nh ăcácănghiên c uătr

ng tr c ti p

căđơyă(Tr năV năKiên,ă2011).

+ Th i gian s d ng máy móc: Quan Minh Nh t và c ng s (2013), Basanta và
c ng s (1998) cho r ng s gi s d ng máy móc là y u t quy tăđ nhăđ n hi u qu
s n xu t.
+ Chi phí kh u hao: chi phí kh u hao các tài s năđ
lý cho t ng mùa v s là nhân t

nhă h

c phân b m t cách h p

ngă đ n hi u qu s n xu t c a nông h

(Tr năV năKiên,ă2011)
+ Di n tích nuôi tr ng:Di nătíchăđ t là m t trong các y u t quan tr ngăđ xác
đ nh hi u qu s n xu t c a nông h (Lê B u Minh Quân, 2011; Tr nă V nă Kiên,ă
2011;Quan Minh Nh t và c ng s , 2013; Heidari và c ng s , 2011; Basanta và
c ng s ,1998)

2.1.6.2. Các y u t kinh t - xã h i và k thu t s n xu t gi i thích s bi n
đ ng c a n ng su t và m c hi u qu s n xu t
Quy mô di n tích s n xu t: k t qu nghiên c u c a Tr năV năKiênă(2011)ă
cho th y quy mô v di n tích s n xu tă cóă tácă đ ng r t l nă đ n hi u qu s n xu t
thôngăquaătácăđ ng gián ti p qua hi u qu quy mô (SE) c a ho tăđ ng s n xu t nông
nghi p.ă i u này cho th y, không ph i quy mô m r ng s n xu t v di n tích càng
l n là s đemăl i hi u qu cƠngăcaoăchoăng

i nông dân, mà chúng ta c n ph i quan

tơmăđ n kh n ngăqu n lý và s d ng h p lý các ngu n l c c aăng

i nông dân Vi t

Namănóiăchungăđ t đóăv i n n t ng k thu t hi n t i, có th ki n ngh quy mô s n
xu t h p lý nh tăđ nâng cao t iăđaăhi u qu s n xu t c a nông h .
Ch tăl
gieo tr ng và l

ng các y u t đ u vào: Ch t l
ng gi ng s d ng có nhăh

ng gi ng và m t đ gi ng:m tăđ

ng r t l năđ n hi u qu s n xu t (Tr n


13

V năKiên,ă2011; D

ngăV nhăH o, 2009). Tuy nhiên, k t qu phân tích c a c 2 mô

hình nuôi Tôm thâm canh và bán thâm canh c a Tr năV năKiênă(2011)ăl i cho k t
qu khôngăcóăỦăngh aăth ngăkêăđ i v i bi n m tăđ gieo. M t khác, th ng kê mô t
c a m tăđ gi ng trong mô hình phân tích c a Tr năV năKiênă(2011)ăchoăth y có s
chênh l ch r t th păvƠăđ l ch chu năt

ngăđ i th p (trung bình 14 con/m2 đ l ch

chu n 3) và do s sai l ch gi a các h trong vùng nh nên bi n m tăđ gi ng có th
khôngăcóăỦăngh a v m t th ngăkêăđ i v iăriêngătr

ng h p c a bài nghiên c u.

Ngoài ra, theo Lê B u Minh Quân (2011), Tr năV năKiênă(2011)ăkhiănghiênă
c u v th y s n cho r ng ngu n cung c p gi ng và gi ngă đ
đ nhătr

c khi s n xu t có nhăh

c xét nghi m, ki m

ng không nh đ n hi u qu s n xu t nuôi tr ng

th y s n. Tuy nhiên, k t qu phân tích c a Lê B u Minh Quân (2011) l i ph nh n
tácăđ ng c a ch tăl

ng gi ngăđ n hi u qu k thu t và hi u qu s n xu t. Trong

khiăđó,ăk t qu c a Tr năV năKiênă(2011)ăthìăbi n ki m nghi m gi ngăcóătácăđ ng
d

ngăvƠăcóăỦăngh aăth ng kê

cóăỦăngh aăth ng kê

m c 10%

mô hình nuôi tôm thâm canh và không

mô hình bán thâm canh.

Quy mô v n và ti p c n tín d ng: theo Assefa (1995) khó ti p c n v i các
t ch c tín d ng s

nhă h

ngă đ n hi u qu s n xu t. Tuy nhiên, theo k t qu

nghiên c u t i Vi t Nam c a Nguy năPhúăSonă(2010),ă oƠnăHoƠiăNhơnă(2010),ăLêă
B u Minh Quân (2011) thì hi u qu s n xu t nông nghi p và nuôi tr ng th y s n
không ch u nhăh

ng b i vi c ti p c năđ

c hay không v i các t ch c tín d ng.

Hi u qu s n xu t c a các h s n xu t nông nghi p ch u nhăh
b i vi c thi u v n s n xu t (Nguy n Phú Son, 2010). Vi cănƠyăc ngăđ

ng tiêu c c
c c ng c

thêm b i nghiên c u c a Bùi Lê Thái H nh (2009), Tr năV năKiênă(2011)ăchoăth y
m că đ đ uă t ă caoă s có nhă h

ng tích c că đ n hi u qu k thu t, hi u qu s n

xu t c a h .
Kh n ngăti p c n thông tin
Theo Lê B u Minh Quân (2011) ngu n thông tin th tr
đ

c t r t nhi uă kênhă khácă nhau.ă Th

quan có th đ m b oăchoăng

ng mà h nuôi có

ng xuyên theo dõi các thông tin có liên

i nuôi bán cá v i giá c h p lý và có ngu n tiêu th


14

ch c ch nă (

n, 2010). Kh n ngă ti p c n thông tin th tr

Th

quan tr ng nhăh

ng là y u t

ngăđ n hi u qu kinh t c a nông h ( oƠnăHoƠiăNhơn,ă2010).

Các y u t nhân kh u h c: theo Lê B u Minh Quân (2011) có trích d n
nh ng nghiên c u c a Kalirajan và Shand (1988), Coelli và Battese (1996), Assefa
(1995) và Getachew (1995) th y r ng hi u qu k thu t b tácăđ ng b i các y u t
nhân ch ng h cănh :ătìnhătr ng hôn nhân, gi i tính, tu i tác, ch c v ,ătrìnhăđ h c
v n c a h s n xu t.
Quy mô nông h (t ng s l

ngăthƠnhăviênătrongăgiaăđình)ăh uănh ăkhôngăcóă

tácăđ ngăđ n hi u qu s n xu t (Pinheiro, 1992)
Belbase và Grabowski (1985), Bagi (1987), Phillips và Marble (1986),
Pinheiroă(1992),ăđưăxácăđ nhăđ

cătrìnhăđ h c v năcóătácăđ ng tích c căđ n hi u

qu s n xu t.ă Trongă khiă đó,ă Kalirajană (1981, 1984, 1990, 1991) trong các nghiên
c u c aă mìnhă đưă khôngă xácă đ nhă đ

c nhă h

ng c aă trìnhă đ giáo d că đ n hi u

qu .
Kinh nghi m s n xu t và kh n ng làm ch công ngh hi n t i
Theo Nguy nă Phúă Sonă (2010),ă oƠnă HoƠiă Nhơnă (2010),ă Bùiă Lêă Tháiă H nh
(2009), Lê B uăMinhăQuơnă(2011),ăD

ngăV nhăHƠoă(2009)ăvƠăBasantaăvà c ng s

(1998) thì kinh nghi m s n xu t là m t y u t c c k quan tr ng vƠăcóătácăđ ng tích
c c trong ho tă đ ng s n xu t nông nghi p. Tuy nhiên, m t s nghiên c u không
th yă đ

că tácă đ ngă cóă Ủă ngh aă th ng kê c a kinh nghi m lên hi u qu s n xu t

(Belbase và Grabowski, 1985).
Kh n ngă lƠmă ch công ngh : nghiên c u c a Kalirajan và Shand (1985),
Kalirajană(1991)ăđưăch ra r ng m căđ am hi u v công ngh s n xu t hi n t i cái
mà ông g i là giáo d c không chính th ng (non-formal education) là ch tiêu quan
tr ngăh năc th

căđoăv trìnhăđ h c v n hay kinh nghi m s n xu t trong vi c gi i

thích s bi nă đ ng trong hi u qu s n xu t gi a các h s n xu t nông nghi p và
nghiên c u c a Kalirajan (1984) m t l n n aăđưăkh ngăđ nh r ng vi c áp d ng công
ngh hi năđ iăch aăth t s đ t hi u qu doăng
đ

iănôngădơnăđưăkhôngăth làm ch

c công ngh m iăđưăgơyăraănh ng th tăthoátăkhôngăđángăcó.